buuk 1

7
BUUK 1: ASAS LINGUISTIK. Suraiya Chapakiya. 2014. Asas Lingustik. Selangor: PTS Akademia. 1. Boros ‘semantik’ nopo nga naanu mantad boros Inggeris ‘semantics’ ii naanu nogi mantad boros Yunani; sema (tand a/lamb ang). 2. Gana toilaan nopo diti nga monoriuk kokomoi do rati toi ko’ komoyon id isoiso’ boros (bahasa). 3. Semiotik, semiologi om semasiologi istilah di gunoon montok ponoriukan do rati nga noguno o semantik tu’ popohompit do cakupan di kigontob/terhad om lobi pimfokus id gana ponoriukan boros pilumaagan do tulun nung piagalon do gana suai do lobi alaab o cakupan. 4. Clark & Clark (1977), rati do toilaan semantik nopo nga; gunoon o rati do boros id pongorotian input om pangasilan output do boros. Ponoriukan do semantik nopo nga monoriuk do rati boros, frasa, klausa om panandatan di gunoon id pibarasan. 5. Ferdinand de Sassure, tikid nopo do tanda linguistik nga kiwaa o duo unsur; i. Yang diertikan konsep/makna lambang sesuatu bahasa. ii. Yang mengertikan tikid nopo do lambang lingustik nga kiwaa 2 unsur ; unsur tuni om unsur rati i papaampai do intraboros (id suang boros) ii morujuk do rujukan di ki’ula’ do ekstrabahasa (labus bahasa). <meja> (Tanda Makna yang Makna yang m,e,j,a Gambar meja Perabot Meja Pongorotian do Semantik

Upload: qnow-jesseca-lawrence

Post on 24-Dec-2015

72 views

Category:

Documents


16 download

TRANSCRIPT

Page 1: BUUK 1

BUUK 1: ASAS LINGUISTIK.

Suraiya Chapakiya. 2014. Asas Lingustik. Selangor: PTS Akademia.

1. Boros ‘semantik’ nopo nga naanu mantad boros Inggeris ‘semantics’ ii naanu nogi

mantad boros Yunani; sema (tanda/lambang).

2. Gana toilaan nopo diti nga monoriuk kokomoi do rati toi ko’ komoyon id isoiso’ boros

(bahasa).

3. Semiotik, semiologi om semasiologi istilah di gunoon montok ponoriukan do rati nga

noguno o semantik tu’ popohompit do cakupan di kigontob/terhad om lobi pimfokus id

gana ponoriukan boros pilumaagan do tulun nung piagalon do gana suai do lobi alaab

o cakupan.

4. Clark & Clark (1977), rati do toilaan semantik nopo nga; gunoon o rati do boros id

pongorotian input om pangasilan output do boros. Ponoriukan do semantik nopo

nga monoriuk do rati boros, frasa, klausa om panandatan di gunoon id pibarasan.

5. Ferdinand de Sassure, tikid nopo do tanda linguistik nga kiwaa o duo unsur;

i. Yang diertikan konsep/makna lambang sesuatu bahasa.

ii. Yang mengertikan tikid nopo do lambang lingustik nga kiwaa 2 unsur ; unsur

tuni om unsur rati i papaampai do intraboros (id suang boros) ii morujuk do

rujukan di ki’ula’ do ekstrabahasa (labus bahasa).

<meja>

(Tanda Linguistik)

Makna yang

diertikan

Makna yang

mengertikan

Intrabahasa

m,e,j,a

Intrabahasa

Gambar meja

Perabot rumah

Meja

Patod boros <meja> nopo nga ‘perkara yang ditandai’ om ‘sebuah meja’ dii iso’o

kakamot id walai nopo nga ‘perkara yang menandai’.

Pongorotian do Semantik

Page 2: BUUK 1

6. Leksem nopo nga patod boros/frasa ii iso o kopisaan di kirati (satu gabungan yang

bermakna).

1.

*ilo nopo patod boros/leksem nga manahak do lambang kumaa konsep toi ko’

makna.

*konsep nopo nga morujuk do referen.

2. Pionitan do rati leksikal nopo nga misulak/berlawanan miampai do rati

gramatikal/puralan boros.

i. Rati leksikal morujuk do rati leksem ii kosudong miampai referen.

ii. Rati gramatikal/puralan boros rati di nokoimbulai soira nakaanu/nakapanau

piipiro proses morfologi.

1. Rati nopo nga subjektif; amu atatap om kiwaa o piipiro proses pongorotian om

kasasari koundaliu tumanud do faktor miagal ko’ konteks, pogoduhan, koubasanan,

‘taboo’ om suusuai po.

2. Kiwaa 7 kawo rati;

a. Rati konseptual; rati denotatif/rati di koimbulai id pomusarahan do tulun soira

korongou do boros dii di kumoinsan nogi/rati literal toi ko’ rati komoi boros;

poinsuat.

b. Rati konotatif; rati di poinlisok (rati di polombuson miagal di maan rujuko’ dii

tulun…. Rati do boros di polombuson secara apa yang dirujuk oleh penutur.

c. Rati Stilistik; pomogunaan do boros id situasi sosial; nunu ii polombuson kokomoi

kouyuuyuo’ do tulun posorili.

Poomitanan: “Kainou makan. Aiso i daa nunu-nunu nga sorou po” manahak

rati do ‘minsiriba ginawo/rendah hati’.

Pionitan do Konsep om Makna/Rati

Patod boros /

leksem

Konsep/Makna

Sesuatu yang dirujuk/referen

Kiula’ do koizaai/umum

Kiula’ do poimbida

Kawo Rati/Makna

Page 3: BUUK 1

d. Rati afektik; boros di gunoon montok popolombus suang ginawo toi ko’

topurimanan.

e. Rati Cerminan/Poingatul; boros di miagal nga misuai o korotian om koubasanan

do polombuson miampa asosiasi/ piromutan miampai do rati di suai… kipionitan

togirot miampai do ‘taboo’.

Contoh: Manuk nopo nga rotion sabaagi do tayam id rati pointunud nga rotion

nogi do tulun sabaagi tondu di misoosowoli do kusai.

f. Rati Kolokatif; Rati di gunoon id mogisuusuai kopomogunaan tumanud do

kinoyonon om kouyuuyuo’ kaampai no ii polombuson maya do rati di miagal toi

ko’ rati di ‘misinonim’ miampai do boros suai tumanud do situasi di pointantu.

Poomitanan; tondu olundus, kusai tawantang, korita di olumis kagayat ginawo.

g. Rati Tematik ; uludon di momoboros o mesej toi ko’ maklumat tumanu do

fokus/panatalan aktif/ pasif.

1. Pionitan do rati nopo nga pionitan semantik do piipiro boros om bontuk boros id

isoiso boros.

2. Kiwaa 9 kawo pionitan rati (Saed, 2003);

a. Sinonim rati di miagal toi ko’ osoosomok do miagal.

Naanu mantad boros Yunani kuno; onoma (ngaran) om syn (miagal).

b. Antonim rati di misulak toi ko’ misuai

Yunani Kuno; onoma (ngaran)om anti (melawan).

c. Homonim rati di misuai nga bontuk di miagal.

Yunani kuno ; onoma (ngaran) om homo (miagal).

Asaru gunoon miampai do homofon om homograf.

Homonim bontuk boros

Homofon tuni.

Homograf sinuatan/ijaan do boros.

d. Polisemi patod boros do ogumu o rati; iso bontuk boros di ogumu o rati.

e. Hiponim boros dii rati nopo nga poinsuang id somboogian boros do suai om

milo uludon tumanud do taksonim.

Taksonim nopo nga tinimungan di sumulak do kawo/golongan lawan jenis.

Iso patod boros di mogobi do somboogian rati do patod boros do suai.

Poomitanan; Bunga bunga raya, bunga tai manuk, bunga ukit.

f. Helonim patod boros ‘sepenuh’ lawan patod boros ‘somboogian’ id nombo do

kiwaa o iso patod boros di mogobi do boogian-boogian di kipionitan.

Pionitan do Rati /Hubungan

Page 4: BUUK 1

Poomitanan; Tulu Todung, mato, kabang.

g. Metafora Pibagalan ii momoguno do iso patod boros, frasa, klausa toi ko’

panandatan i maan pibagalo’ secara langsung toi ko’ tersurat miampai di tersirat

(konkrit om abstrak0.

Popohompit iti do pibagalan 2 konsep ii popohompit do kognitif om koinganan

nakatalib toi ko’ id posorili.

h. Simile pibagalan langsung (nyata) momoguno do isoiso patod boros, klausa

toi ko’ ayat.

Gunoon miampai boros popibagal; miagal.

i. Metonimi boros di gunoon montok popotolinahas do ahal suai momoguno do

boros suai ii kipionitan tosomok montok popotolinahas do isoiso boros.

1. Sosiolinguistik nopo nga iso gana di monoriuk do pionitan do boros om tulun posorili

(masyarakat).

2. Noriah (1998), nokoimbulai o istilah psikolinguistik di toun 1952 di songulun

mongingia’ id Amerika Syarikat, i Currie montok morujuk piontian do kouyuuyuo

moboros (perilaku berbahasa) om struktur sosial.

3. Sosiolinguistik; sosio + linguistic; sosio (ahal di di kipionitan do mogigion om

organisasi dau), linguistic (toilaan di monoriuk kokomoi do boros, loolobi no unsur do

mombontuk do sistom boros).

4. Ponoriukan do sosiolinguistik nopo nga momoguno do keadah kualitatif (ointutunan

sabaagi do makrososiolinguistik i ki’ula do alaab/luas) om kaedah

kuantitatif(mikrososiolinguistik i ki’ula do opipid (sempit).

5. Makrososiolinguistik: kikotob ponoriukan di alaab, popohompit timpu di anaru om

popohompit do ogumu informan(ii sumber maklumat). Roitan nogi do sosiologi boros

tu’ monoriuk do boros id tinimungan di tagayo.

6. Mikrososiolinguistik: khusus om terperinci (aralom), momoguno do ginumu

informan di okuri om timpu di oniba.

7. Komuniti Boros: tinimungan do tulun di momoguno do boros dii miagal id pibarasan

sangaangadau.

8. Profil sosiolinguistik: kopogisuai-suayan do nuyadan kokomoi do boros id komuniti

boros di pointantu. Nuyadan do boros nopo nga popokito do repertoir komunikatif om

fungsi repertoir ini dalam komuniti berkenaan. Repertoir nopo nga toinsanan drama,

muzik, nyanyian, susuyan om suusuai po ii posodian di modsisinding, moniningkono’,

mamamain do tuunion om suusuai po.

SOSIOLINGUISTIK

Page 5: BUUK 1

9. Dasar Boros: undang-undang toi ko’ kooturan di nakalantak di momoomorinta id

isoiso pogun om ii nopo momomorinta nga papalantak do kooturan ii mositi tonudon

do tulun ngawi kokomoi do sikap om pomogunaan do boros id konteks kebangsaan.

10. Pomilian do Boros: papanahon sabap no tinimungan boros di ogumu.

1. Psikolinguistik nopo nga piniomungan do duo toilaan; toilaan psikologi om toilaan

linguistik toi ko’ boros.

2. Tumanud di Willhelm Wundt (abad-20), boros nopo nga milo soriukon momoguno do

asas toi ko’ impohon do kooturan psikologi.

3. Seonjono (2003), boros nopo nga pioniton miampai do toilaan ilmu psikologi ii

ointutunan sabaagi do ‘psikolinguistik’.

4. Kiwaa 4 taang perkembangan/kinoingkokoton do toilaan psikolinguistik:

Taang formatif.

Taang lingustik.

Taang kognitif.

Taang psikolinguistik.

5. Persepsi pibarasan: ‘gambaran’ pibarasan di owonsoi di mokikinongou soira do

korongou tuni boros di maan polombuso’.

Kipionitan iti miampai do kagangahan id boros om klinikal miagal ko’ kahad di

nalata’ toi ko’ nopiduo, kagangahan id artikulasi, kobolingkaangan fonologi,

kagangahan id kakamot mokinongou, implan koklea, disleksia om suusuai po.

6. Boros ‘taksa’ nopo nga boros dii ogumu o rati om abaagi kumaa tolu boogian:

a. Terjemahan/Podolinon podolinon o rati do patod boros tu’ ii nopo patod boros

nga ogumu dati o rati.

b. Monompipi sompipion ii rati ngawi di kopisudong miampai do rati di pointantu.

c. Au atantu rati nopo do patod boros nga milo mumangwaliu tumanud do patod

boros di gunoon id panandatan di pointantu.

PSIKOLINGUISTIK