bbek4203 bm module

BBEK4203 PRINSIP MAKROEKONOMI/ MAKROEKONOMI I Munzarina Ahmad Samidi Norehan Abdullah Jamal Ali Zalina Mohd Mohaideen Prof Madya Dr Nor' Aznin Abu Bakar Wan Azman Saini Wan Ngah Dr Law Siong Hook

Edisi Pertama, Disember 2013

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), Disember 2013, BBEK4203 Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM).

Pengarah Projek: Prof Dr Mansor Fadzil Prof Madya Dr Wardah Mohamad Open University Malaysia Penulis Modul: Munzarina Ahmad Samidi Norehan Abdullah Jamal Ali Zalina Mohd Mohaideen Prof Madya Dr Nor' Aznin Abu Bakar Universiti Utara Malaysia Penulis Bersama: Wan Azman Saini Wan Ngah Dr Law Siong Hook Universiti Putra Malaysia Penyederhana: Lilian Kek Siew Yick Chiam Chooi Chea Open University Malaysia Penterjemah: Dr Selamah Maamor Universiti Utara Malaysia Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi Open University Malaysia Dicetak oleh: Meteor Doc. Sdn. Bhd. Lot 47-48, Jalan SR 1/9, Seksyen 9, Jalan Serdang Raya, Taman Serdang Raya, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan

Panduan Kursus xiii-xix Topik 1 Pengenalan Makroekonomi 1 1.1 Makroekonomi 2 1.1.1 Isu dalam Analisis Makroekonomi 2 1.2 Polisi Makroekonomi 8 1.3 Objektif Makroekonomi 10 1.4 Kitaran Perniagaan 11 1.4.1 Fasa dalam Aktiviti Ekonomi 11 1.5 Peranan Makroekonomi 15 1.6 Sejarah Pembentukan Makroekonomi 15 1.7 Permintaan dan Penawaran Agregat 17 Rumusan 19 Kata Kunci 20 Topik 2 Pengeluaran Negara 21 2.1 Aliran Model Pendapatan 22 2.2 Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) 24 2.2.1 Jumlah Nilai Pengeluaran 25 2.2.2 Apakah yang Dihasilkan oleh Barang dan Perkhidmatan Akhir? 25 2.2.3 Di Manakah Barang dan Perkhidmatan Dikeluarkan? 26 2.2.4 Bilakah Barang dan Perkhidmatan Dikeluarkan? 26 2.3 Keluaran Negara Kasar (KNK) 27 2.4 Kaedah Pengiraan KDNK 29 2.4.1 Kaedah Perbelanjaan 29 2.4.2 Kaedah Pengeluaran 31 2.4.3 Kaedah Pendapatan 34 2.5 Penyelarasan Kos Faktor kepada Harga Pasaran 35 2.6 Kegiatan Ekonomi yang Tidak Dinyatakan 36 2.6.1 Keluaran Pertanian Petani Tradisional 37 2.6.2 Aktiviti Haram 37 2.6.3 Aktiviti Produktif yang Tidak Dibayar 38 2.6.4 Ganjaran Bukan Wang 38 2.7 KDNK Benar dan KDNK Nominal 38 2.8 Kegunaan Data Pengeluaran Negara 41

Isi Kandungan

ISI KANDUNGAN iv

2.9 Faktor yang Mempengaruhi Tahap Pengeluaran Negara 42 2.9.1 Faktor Dalaman 42 2.9.2 Faktor Luaran 43 2.10 Masalah dalam Pengiraan Pengeluaran Negara 44 2.11 Kitaran Perniagaan 46 Rumusan 47 Kata Kunci 48 Topik 3 Teori Penentu Keseimbangan Pendapatan 49 3.1 Ekonomi Dua Sektor 50 3.1.1 Aliran Kitaran Pendapatan 50 3.1.2 Penggunaan, Tabungan dan Pendapatan Boleh Guna 56 3.1.3 Keseimbangan Pendapatan Negara 57 3.1.4 Perubahan dalam Permintaan Aggregat 61 3.1.5 Kesan Pengganda 63 3.2 Ekonomi Tiga Sektor 64 3.2.1 Aliran Kitaran Pendapatan 65 3.2.2 Kerajaan dan Dasar Fiskal 66 3.2.3 Penggunaan, Tabungan dan Cukai 69 3.2.4 Keseimbangan Pendapatan Negara 70 3.2.5 Perubahan dalam Agregat Permintaan 73 3.2.6 Kesan Pengganda 73 3.3 Ekonomi Empat Sektor 75 3.3.1 Eksport dan Import 77 3.3.2 Keseimbangan Pendapatan Negara 78 3.3.3 Perubahan dalam Permintaan Agregat 80 3.3.4 Kesan Pengganda 80 3.4 Masalah Ekonomi dan Polisi Fiskal 82 3.4.1 Polisi Fiskal 83 3.4.2 Lompang Deflasi dan Inflasi 86 3.4.3 Penyelesaian Lompang Deflasi dan Lompang Inflasi 88 Rumusan 91 Kata Kunci 92

ISI KANDUNGAN v

Topik 4 Wang dan Sistem Perbankan 93 4.1 Wang dan Sistem Perbankan 94 4.1.1 Definisi Wang 94 4.1.2 Fungsi Wang 95 4.2 Institusi Kewangan dan Sistem Perbankan 96 4.2.1 Sistem Perbankan 97 4.2.2 Institusi Kewangan Bukan Bank 101 4.2.3 Pengantara Kewangan Bukan Bank 102 4.2.4 Perbankan Islam 102 4.3 Proses Penciptaan Kredit 104 4.3.1 Contoh Penciptaan Kredit 105 4.4 Dasar Kewangan atau Monetari 108 4.4.1 Dasar Kewangan Kuantitatif 109 4.4.2 Dasar Kewangan Kualitatif 110 4.5 Permintaan Wang (Md) 111 4.5.1 Permintaan untuk Transaksi 111 4.5.2 Motif Berwaspada 112 4.5.3 Permintaan Spekulatif 112 4.6 Penawaran Wang 115 4.6.1 Ukuran Sempit Penawaran Wang 115 4.6.2 Ukuran Luas Penawaran Wang 116 4.6.3 Ukuran Paling Luas Penawaran Wang 117 4.7 Keseimbangan dalam Pasaran Wang dan Kadar Faedah 117 Rumusan 120 Kata Kunci 122 Topik 5 Wang, Kadar Faedah dan Pendapatan: Analisis Dasar 123 5.1 Hubungan antara Pasaran Barangan dan Pasaran Wang 124 5.1.1 Pendapatan, Permintaan Wang dan Kadar Faedah 125 5.1.2 Pelaburan, Kadar Faedah dan Pendapatan 126 5.2 Pasaran Barangan dan Pasaran Wang 128 5.2.1 Analisis Dasar Fiskal 129 5.2.2 Analisis Dasar Kewangan 133 5.3 Kombinasi Dasar Fiskal dan Kewangan 136 Rumusan 137 Kata Kunci 138

ISI KANDUNGAN vi

Topik 6 Permintaan Agregat dan Penawaran Agregat 139 6.1 Permintaan Agregat 140 6.1.1 Membina Keluk Permintaan Agregat (AD) 143 6.1.2 Penentuan Permintaan Agregat 145 6.1.3 Pergerakan Keluk Permintaan Agregat dan Model Perbelanjaan Agregat 150 6.2 Penawaran Agregat (AS) 151 6.2.1 Membentuk Keluk Penawaran Agregat (AS) 152 6.2.2 Penawaran Agregat Jangka Pendek 153 6.2.3 Faktor Penentu Keluk Penawaran Agregat 155 6.3 Tahap Pengeluaran dan Harga Keseimbangan 158 6.3.1 Perubahan dalam Keseimbangan 159 6.4 Permintaan Agregat dan Penawaran Agregat: Dasar Fiskal dan Dasar Kewangan 162 6.5 Membina Keluk Penawaran Agregat Jangka Panjang 164 6.5.1 Keluk Penawaran Aggregat Jangka Panjang 166 Rumusan 168 Kata Kunci 170 Topik 7 Pengangguran dan Inflasi 171 7.1 Pengangguran 172 7.2 Mengukur Kadar Pengangguran 174 7.3 Kadar Penyertaan Tenaga Buruh 176 7.4 Pekerja Tidak Giat 176 7.5 Pekerja Separuh Masa 177 7.6 Jenis Pengangguran 179 7.6.1 Pengangguran Geseran 179 7.6.2 Pengangguran Struktur 180 7.6.3 Pengangguran Kitaran 181 7.7 Guna Tenaga Penuh dan Kadar Pengangguran Semula Jadi 182 7.8 Sebab Pengangguran 183 7.8.1 Hilang Pekerjaan 184 7.8.2 Meninggalkan Pekerjaan 185 7.8.3 Peserta Baru dan Peserta Semula 185 7.9 Kesan Pengangguran 186 7.9.1 Kesan Negatif ke atas Ekonomi 186 7.9.2 Kesan Negatif ke atas Individu dan Penduduk 187 7.10 Inflasi 188 7.11 Indeks Harga Pengguna (IHP) 188

ISI KANDUNGAN vii

7.12 Pengiraan IHP 190 7.12.1 Mengira Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Asas 190 7.12.2 Mengira Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Semasa 191 7.12.3 Mengira IHP bagi Tahun Asas dan Tahun Semasa 191 7.13 Pengiraan Kadar Inflasi 192 7.14 Kesan Inflasi 194 7.14.1 Kesan Inflasi ke atas Jumlah Pengeluaran 194 7.14.2 Kesan Inflasi pada Simpanan dan Pelaburan 194 7.14.3 Kesan Inflasi pada Pengagihan Pendapatan dan Kekayaan Ekonomi 195 7.14.4 Kesan Inflasi ke atas Imbangan Pembayaran Negara 195 7.15 IHP dan Kos Hidup 196 7.16 Faktor yang Menyebabkan Inflasi 198 7.16.1 Tarikan Permintaan atau Lebihan Permintaan 199 7.16.2 Peningkatan Kos 199 7.16.3 Kejutan Penawaran 200 7.16.4 Jangkaan Penyesuaian 201 7.17 Keluk Phillips 201 Rumusan 202 Kata Kunci 203 Rujukan 204 Topik 8 Perdagangan Antarabangsa 205 8.1 Kenapakah Negara Berdagang? 206 8.1.1 Perbezaan Faktor Pengeluaran 207 8.1.2 Perbezaan Iklim 207 8.1.3 Perbezaan Kemahiran Buruh 209 8.1.4 Corak Penggunaan yang Berbeza 209 8.2 Faedah Mutlak 210 8.3 Faedah Berbanding 212 8.4 Faedah Perdagangan Antarabangsa 214 8.5 Sekatan Perdagangan Antarabangsa 216 8.5.1 Tarif 217 8.5.2 Bukan Tarif 218 8.6 Syarat Perdagangan 220 8.6.1 Harga 220 8.6.2 Barangan 221

ISI KANDUNGAN viii

8.7 Kenapakah Dasar Perlindungan Diperlukan? 221 8.7.1 Melindungi Industri Baru 222 8.7.2 Meningkatkan Keselamatan Negara 222 8.7.3 Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi Tempatan 222 8.7.4 Melindungi Sumber 223 8.7.5 Langkah Anti-lambakan 223 Rumusan 224 Kata Kunci 224 Topik 9 Kewangan Antarabangsa 225 9.1 Kadar Pertukaran Mata Wang Asing 226 9.2 Bagaimanakah Kadar Pertukaran Mata Wang Asing Ditentukan? 227 9.3 Perubahan dalam Permintaan atau Penawaran 228 9.4 Faktor yang Mempengaruhi Kadar Pertukaran Mata Wang Asing 229 9.4.1 Harga Barangan yang Didagangkan 230 9.4.2 Tahap Inflasi 230 9.4.3 Kadar Faedah 231 9.4.4 Pendapatan Rakyat dalam Negara 231 9.5 Imbangan Pembayaran 232 9.5.1 Akaun Semasa 233 9.5.2 Akaun Modal 235 9.5.3 Akaun Penjelasan Rasmi 237 9.6 Strategi Mengurangkan Imbangan Pembayaran Defisit 239 9.6.1 Penurunan Kadar Pertukaran 239 9.6.2 Pengurusan Permintaan 239 9.6.3 Dasar Penawaran Sampingan 240 Rumusan 240 Kata Kunci 241 Topik 10 Kewangan dan Perdagangan Antarabangsa: Masalah dan Dasar 242 10.1 Piawaian Emas 243 10.2 Masalah dengan Piawaian Emas 244 10.3 Sistem Bretton Woods dan Kadar Pertukaran Tetap 245 10.4 Jatuhnya Sistem Bretton Woods 246 10.5 Sistem Kadar Pertukaran Mata Wang Fleksibel 247 10.5.1 Kadar Pertukaran Fleksibel Terurus 248 10.6 Kelebihan dan Kekurangan Sistem Kadar Pertukaran Fleksibel 248 10.6.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Fleksibel 249 10.6.2 Kelebihan Dasar Kadar Pertukaran Fleksibel 250 10.6.3 Kelemahan Kadar Pertukaran Fleksibel 251

ISI KANDUNGAN ix

10.7 Kelebihan dan Kekurangan Sistem Kadar Pertukaran Tetap 252 10.7.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Tetap 252 10.7.2 Kekurangan Kadar Pertukaran Tetap 253 Rumusan 254 Kata Kunci 255 Jawapan 256

ISI KANDUNGAN x

PANDUAN KURSUS

xiii

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati daripada awal hingga akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah tempoh masa untuk anda habiskan bagi melengkapkan kursus ini dengan sepenuhnya. Sentiasalah rujuk Panduan Kursus secara berterusan semasa anda membaca kandungan kursus kerana ia dapat membantu dalam menjelaskan komponen-komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas pandang.

PENGENALAN

BBEK4203 Prinsip Makroekonomi/Makroekonomi I adalah salah satu kursus yang ditawarkan oleh Fakulti Perniagaan dan Pengurusan di Open University Malaysia (OUM). Kursus ini melibatkan 3 jam kredit dan harus dijalankan dalam tempoh masa 8 hingga 15 minggu.

KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

Kursus ini ditawarkan kepada semua pelajar yang mengambil program Sarjana Muda Pengurusan, Ijazah Sarjana Muda Pentadbiran Perniagaan, Ijazah Sarjana Muda Pengurusan Sumber Manusia, Sarjana Muda Perakaunan, Ijazah Sarjana Muda Pengurusan Hospitaliti dan program Ijazah Sarjana Muda Pengurusan Pelancongan. Sebelum mengikuti kursus ini, anda perlu memahami kandungan kursus dan bagaimana kursus ini dijalankan serta keperluan-keperluannya. Untuk itu, anda perlu membaca kandungan ini dengan teliti dari mula hingga akhir. Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya fasih dengan keperluan pembelajaran kendiri dan mampu mengoptimumkan kaedah pembelajaran dan persekitaran yang sedia ada. Sebelum anda memulakan kursus ini, sila pastikan anda maklum dengan bahan kursus, kelayakan kursus dan bagaimana kursus tersebut dikendalikan.

PANDUAN KURSUS

xiv

PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Berdasarkan piawaian OUM, seseorang pelajar itu perlu memperuntukkan 40 jam pembelajaran bagi setiap jam kredit. Selaras dengan piawaian ini, kursus yang bernilai tiga jam kredit memerlukan masa selama 120 jam pembelajaran. Anggaran masa pembelajaran ialah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 1.

Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran

Aktiviti Pembelajaran Jam Pembelajaran

Membaca kandungan kursus dan mengambil bahagian dalam perbincangan awal

3

Membaca modul 60

Menghadiri 3 hingga 5 sesi tutorial 10

Perbincangan atas talian 12

Ulang kaji 15

Menyiapkan tugasan, Ujian dan Peperiksaan 20

JUMLAH MASA PEMBELAJARAN 120

OBJEKTIF KURSUS

Pada akhir kursus ini, anda seharusnya dapat:

1. Mengenal pasti dua dasar makroekonomi yang penting;

2. Membezakan antara teori permintaan agregat dan penawaran agregat;

3. Menerangkan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dan cara-cara untuk mengukur KDNK;

4. Menilai faktor yang menentukan kadar pertukaran mata wang asing dalam pasaran kadar tukaran asing;

5. Merumuskan fungsi sistem kewangan dan perbankan dalam dasar kewangan yang dibuat oleh Bank Negara untuk menstabilkan ekonomi; dan

6. Menilai keadaan ekonomi negara semasa bersamaan dengan dasar-dasar yang diambil oleh kerajaan.

PANDUAN KURSUS

xv

SINOPSIS KURSUS

Kursus ini dibahagikan kepada 10 topik. Sinopsis bagi setiap topik dinyatakan seperti berikut: Topik 1 memperkenalkan bidang ekonomi dari segi makro. Dalam topik pertama ini, pelajar akan didedahkan kepada konsep asas yang sering digunakan dalam konteks ekonomi seperti pekerjaan, pengangguran, inflasi, dasar kewangan dan dasar fiskal. Pelajar juga akan mempelajari secara terperinci mengenai kitaran ekonomi yang dibahagikan kepada beberapa fasa. Selain itu, pelajar juga akan mempelajari asas penawaran dan permintaan agregat serta pandangan ahli ekonomi Klasikal dan Keynesian. Topik 2 memperkenalkan salah satu konsep penting dalam makroekonomi iaitu pengeluaran negara. Topik ini menerangkan model aliran kitaran pendapatan yang menghubungkan isi rumah dan firma. Topik ini juga membincangkan kaedah pengiraan KDNK, penggunaan data pengeluaran negara dan masalah dalam pengiraan pengeluaran negara. Topik 3 memberi tumpuan kepada penentu keseimbangan pendapatan negara dalam ekonomi dua sektor, tiga sektor dan empat sektor ini. Pelajar akan dapat belajar bagaimana komponen permintaan agregat seperti penggunaan, pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan eksport bersih memberi kesan kepada keseimbangan pendapatan negara. Di samping itu, pelajar akan didedahkan kepada model AD-AS dan model suntikan-bocoran yang digunakan untuk mengira tahap keseimbangan. Konsep pengganda juga dijelaskan dalam topik ini. Akhir sekali, topik ini menggambarkan dua komponen utama fiskal dalam mencapai objektif kerajaan iaitu perbelanjaan kerajaan dan cukai, melalui dasar fiskal automatik dan dasar fiskal budi bicara. Topik 4 memberi tumpuan kepada wang dan sistem perbankan di Malaysia. Pertama, pelajar akan diperkenalkan kepada istilah „wang‰. Topik ini menerangkan secara terperinci sistem perbankan yang merangkumi institusi kewangan, institusi kewangan bukan bank, pengantara kewangan bukan bank dan bank Islam. Pelajar juga akan belajar tentang proses penciptaan kredit. Dasar kewangan kuantitatif dan kualitatif akan turut dibincangkan. Pelajar akan mengetahui sebab bagi permintaan wang dan istilah yang digunakan untuk pelbagai kategori bekalan wang. Selain itu, topik ini juga membincangkan keseimbangan dalam pasaran wang dan hubungannya dengan kadar faedah.

PANDUAN KURSUS

xvi

Topik 5 membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan pasaran wang di mana mereka beroperasi secara saling berpautan. Mana-mana aktiviti dalam kedua-dua pasaran akan memberi kesan antara satu sama lain. Pelajar akan didedahkan kepada hubungan penting antara pasaran barangan dengan pasaran wang. Kesan dasar fiskal mengembang dan menguncup ke atas ekonomi turut akan dibincangkan. Akhir sekali, perbincangan tentang gabungan dasar fiskal dan kewangan akan turut diberikan di mana gabungan ini adalah bertujuan untuk mencapai objektif tertentu. Topik 6 memberi tumpuan kepada permintaan dan penawaran agregat. Dari segi permintaan agregat, pelajar akan mempelajari faktor yang menyebabkan keluk permintaan agregat bercerun negatif, komponen permintaan agregat seperti penggunaan (C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih (X-M), dan penentu keluk permintaan agregat. Topik ini juga membincangkan keluk penawaran agregat jangka pendek dan penentunya. Pelajar akan belajar bagaimana tahap pengeluaran dan harga keseimbangan ditentukan serta bagaimana model AD-AS digunakan untuk menganalisis kesan dasar bajet dan dasar kewangan. Akhir sekali, penjelasan mengenai pembinaan keluk penawaran agregat jangka panjang akan turut diberikan. Topik 7 membincangkan dua pemboleh ubah penting dalam ekonomi iaitu pengangguran dan inflasi. Pelajar akan belajar untuk mengkategorikan rakyat sesebuah negara ke dalam kumpulan tertentu seperti populasi kumpulan umur bekerja, tenaga buruh, penganggur, pekerja, pekerja tidak giat dan pekerja sambilan. Kaedah mengira kadar pengangguran dan kadar penglibatan dalam tenaga buruh juga akan dijelaskan. Pelajar akan mempelajari tiga jenis pengangguran yang wujud dalam ekonomi, sebab pengangguran dan kesan pengangguran terhadap ekonomi, individu dan masyarakat. Akhir sekali, keseimbangan antara kadar pengangguran dan kadar inflasi akan dibentangkan. Tidak ketinggalan, keluk Phillips juga akan dibincangkan. Topik 8 memperkenalkan konsep perdagangan antarabangsa. Dalam topik ini, pelajar akan belajar tentang faktor yang menggalakkan perdagangan antarabangsa seperti iklim yang berbeza, faktor pengeluaran, kemahiran pekerja yang berlainan dan corak penggunaan. Selain itu, dua konsep penting dalam perdagangan antarabangsa iaitu faedah mutlak dan faedah berbanding akan dibincangkan. Pelajar akan didedahkan kepada perkara seperti faedah melakukan perdagangan antarabangsa, sekatan perdagangan antarabangsa, syarat perdagangan dan sebab untuk melaksanakan dasar perlindungan.

PANDUAN KURSUS

xvii

Topik 9 memberi tumpuan kepada kewangan antarabangsa. Pelajar akan diperkenalkan kepada kepentingan kadar pertukaran asing dan bagaimana kadar ini ditentukan dalam perdagangan antarabangsa. Selain itu, topik kesembilan ini juga akan membincangkan faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing. Sebagai penutup, topik ini juga akan membincangkan konsep imbangan pembayaran dan komponennya seperti akaun semasa, akaun modal dan akaun penyelesaian rasmi. Topik 10 membincangkan pelbagai sistem kewangan yang telah digunakan sejak awal abad ke-20. Secara khususnya, pelajar akan belajar tentang Piawaian Emas dan Sistem Bretton Woods. Masalah yang berlaku dalam setiap sistem yang akhirnya membawa kepada penamatan sistem akan turut dibincangkan. Selain itu, sistem kadar pertukaran fleksibel juga akan dijelaskan. Akhirnya, kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran tetap dan fleksibel akan dibincangkan.

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting sekiranya anda ambil tahu akan susun atur teks modul. Memahami susun atur teks akan membantu anda untuk merencana pembelajaran kursus supaya lebih objektif dan berkesan. Amnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti berikut: Hasil Pembelajaran: Ia merupakan apa yang anda harus dapat lakukan atau capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Setelah selesai membaca setiap topik anda digalakkan merujuk kepada senarai hasil pembelajaran berkenaan untuk memastikan sama ada anda dapat atau tidak mencapainya. Amalan seperti ini akan dapat mengukur dan mempertingkatkan penguasaan kandungan sesuatu topik. Semak Kendiri: Soalan-soalan diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam sesuatu topik. Soalan-soalan ini menguji kefahaman tentang maklumat yang anda telah baca. Jawapan untuk soalan-soalan ini biasanya terdapat dalam perenggan-perenggan yang sebelumnya. Anda digalakkan menjawab soalan-soalan semak kendiri ini untuk menguji dan memastikan sama ada anda telah memahami kandungan sesuatu topik dan seterusnya menyediakan anda menghadapi ujian dan peperiksaan kelak. Kebanyakan jawapan kepada soalan-soalan yang ditanya terdapat di dalam modul itu sendiri.

PANDUAN KURSUS

xviii

Aktiviti: Aktiviti-aktiviti juga diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam sesuatu topik dengan tujuan menggalakkan anda mengaplikasikan konsep dan prinsip yang anda telah pelajari kepada situasi sebenar. Aktiviti-aktiviti ini juga memperluaskan kefahaman kandungan yang dipelajari dengan menggalakkan anda melakukan sesuatu seperti berfikir secara mendalam, memberi pendapat, berbincang bersama rakan dalam kelas, merujuk kepada laman web, membaca artikel jurnal dan seumpamanya. Rumusan: Pada akhir sesuatu topik, isi-isi penting topik tersebut disenaraikan. Komponen ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula keseluruhan topik. Anda haruslah memastikan bahawa anda memahami setiap pernyataan yang disenaraikan. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan. Kata Kunci: Pada akhir topik, disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting yang digunakan di dalam topik berkenaan. Anda mesti dapat menjelaskan setiap perkataan dan frasa ini. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan. Rujukan: Rujukan adalah bahagian di mana senarai buku teks, jurnal, artikel, kandungan elektronik atau sumber-sumber yang boleh ditemui yang berkaitan dan berguna dalam melalui modul atau kursus. Senarai ini boleh dilihat di dalam beberapa bahagian seperti di dalam Panduan Kursus (di bahagian Rujukan), di akhir setiap topik atau di akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagian-bahagian yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan maklumat lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda.

PENGETAHUAN ASAS

Pelajar kursus ini perlu lulus kursus BBEK1103 Prinsip Mikroekonomi/ Mikroekonomi I.

KAEDAH PENILAIAN

Sila rujuk myVLE.

PANDUAN KURSUS

xix

RUJUKAN

Case, K. E., & Fair, R. C. (2006). Principles of economics (8th ed.). New Jersey: Prentice Hall.

Mankiw, N. G. (2008). Principles of economics (5th ed). Mason, Ohio: South-

Western Cengage Learning. McEachern, W. (2008). Economics: A contemporary introduction (8th ed.).

Kentucky: Thomson South-Western College. Sloman, J., & Sutcliffe, M. (2002). Economics (4th ed.). New Jersey: FT Prentice Hall.

PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH SANUSI (TSDAS)

Perpustakaan Digital TSDAS mempunyai pelbagai sumber bercetak dan atas talian untuk kegunaan pelajar. Perpustakaan digital komprehensif ini, yang boleh dicapai melalui portal OUM, menyediakan akses kepada lebih daripada 30 pangkalan data yang meliputi jurnal, tesis dan buku dalam format elektronik serta banyak lagi. Contoh pangkalan data yang ada ialah EBSCOhost, ProQuest, SpringerLink, Books24x7, InfoSci Books, Emerald Management Plus dan Ebrary Electronic Books. Sebagai pelajar OUM, anda digalakkan untuk menggunakan sepenuhnya sumber-sumber yang terdapat di perpustakaan ini.

PANDUAN KURSUS

xx

PENGENALAN

Apakah yang anda fikirkan apabila kita berbicara tentang makroekonomi? Apakah yang dimaksudkan dengan makroekonomi? Makroekonomi adalah analisis struktur dan perkembangan ekonomi negara serta dasar kerajaan dalam mempengaruhi keadaan ekonomi. Ahli ekonomi teruja untuk mengetahui faktor yang menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi kerana jika ekonomi berkembang, ia akan menawarkan lebih banyak peluang pekerjaan, barang dan perkhidmatan. Seterusnya, ia juga dapat meningkatkan taraf hidup masyarakat.

TTooppiikk

11 Pengenalan

Makroekonomi

Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:

1. Membincangkan maksud makroekonomi dan lima isu utama dalam makroekonomi;

2. Menghuraikan dua dasar utama makroekonomi di samping dasar lain yang berkaitan;

3. Membincangkan empat objektif makroekonomi;

4. Menjelaskan dua fasa ekonomi dalam kitaran perniagaan;

5. Membezakan antara teori Klasikal, Keynesian, Monetaris dan jangkaan rasional serta hubungannya dengan makroekonomi; dan

6. Meneliti maksud permintaan dan penawaran agregat dalam ekonomi.

HASIL PEMBELAJARAN

TOPIK 1 PENGENALAN MAKROEKONOMI

2

Tahukah anda bahawa pergerakan makroekonomi dapat dinilai dengan cara mengujinya dengan teori yang tertentu? Pengujian ini dapat memaparkan bagaimana ekonomi berfungsi secara keseluruhan di mana teori ini digunakan untuk meramal kesan dasar atau peristiwa tertentu. Bagaimanakah pula dengan konsep lain? Mari kita pelajari tentangnya dengan meneruskan pembelajaran kita dalam subjek yang menarik ini.

MAKROEKONOMI

Berikut adalah satu lagi definisi makroekonomi daripada ahli ekonomi:

1.1.1 Isu dalam Analisis Makroekonomi

Tahukah anda terdapat lima isu yang berkaitan dengan analisis makroekonomi? Isu analisis makroekonomi adalah seperti berikut: (a) Apakah Penentu Pertumbuhan Ekonomi dan Taraf Kehidupan Negara?

Sejak seabad yang lalu, negara membangun telah mencapai kadar pertumbuhan ekonomi yang tinggi di mana hasilnya adalah peningkatan taraf hidup masyarakat. Makroekonomi menentukan sebab di sebalik pertumbuhan ekonomi yang rancak dalam negara membangun dan memahami sebab mengapa pertumbuhan tersebut adalah berbeza antara satu negara dengan negara yang lain. Rajah 1.1 berikut menunjukkan keluaran sebenar Malaysia (diukur dengan keluaran dalam negara kasar) daripada tahun 1980 hingga 2010.

Makroekonomi merupakan bidang ekonomi yang mengkaji hubungan antara pemboleh ubah agregat seperti pendapatan, kuasa beli, harga dan wang. Ini bermakna, makroekonomi menilai fungsi ekonomi sebagai sistem yang melihat bagaimana permintaan dan penawaran barang berlaku, selain bagaimana perkhidmatan dan sumber ditentukan serta faktor yang mempengaruhinya.

1.1

TOPIK 1 PENGENALAN MAKROEKONOMI 3

Rajah 1.1: Keluaran sebenar Malaysia

Berdasarkan Rajah 1.1 ini, kita boleh lihat bahawa terdapat peningkatan dalam keluaran negara sepanjang tempoh tersebut. Namun, terdapat penurunan ekonomi dari tahun: (i) 1985 hingga 1986 akibat krisis harga komoditi;

(ii) 1997 hingga 1998 akibat krisis kewangan Asia; dan

(iii) 2008 hingga 2009 akibat krisis ekonomi global. (b) (b) Produktiviti

Purata produktiviti buruh atau keluaran bagi setiap buruh adalah penting untuk menentukan taraf hidup. Makroekonomi akan menyiasat faktor yang menentukan kadar pertumbuhan produktiviti buruh. Mari kita lihat Rajah 1.2 berikut. Apakah yang anda boleh katakan tentang graf ini?


4

Rajah 1.2: Produktiviti per buruh di Malaysia

Rajah 1.2 menunjukkan purata produktiviti per buruh di Malaysia dari tahun 1982 hingga 2008. Secara ringkasnya, produktiviti per buruh adalah meningkat, kecuali bagi tahun 1985 hingga 1986, 1997 hingga 1998 dan 2008 hingga 2009 kerana berlakunya kemelesetan ekonomi.

(c) Apakah Penyebab kepada Penurunan dan Pertumbuhan Ekonomi?

Sebarang ekonomi pasti akan melalui penurunan dan pertumbuhan. Maka, makroekonomi akan melihat kepada sebab berlakunya perubahan ekonomi dan dasar kerajaan yang boleh dilaksanakan untuk mengatasi masalah ekonomi tersebut. Rajah 1.3 berikut menunjukkan kadar pertumbuhan ekonomi di Malaysia antara tahun 1980 hingga 2010.

Bolehkah produktiviti buruh menurun walaupun terdapat peningkatan dalam jumlah keluaran? Jelaskan.

AKTIVITI 1.1


Rajah 1.3: Kadar pertumbuhan ekonomi Malaysia

Rajah 1.3 tadi menunjukkan kedua-dua pertumbuhan dan penurunan ekonomi. Sebagai contoh, penurunan ekonomi di Malaysia jelas berlaku pada tahun 1985 hingga 1986 kerana krisis harga komoditi dari tahun 1997 hingga 1998 kerana krisis kewangan Asia dan pada tahun 2009 kerana krisis ekonomi global. Ketiga-tiga situasi ini memperlahankan ekonomi Malaysia dan telah menyebabkan kadar pertumbuhan menjadi negatif bagi tempoh tahun 1985, 1998 dan 2009.

(d) Apakah Faktor Pengangguran? Apakah maksud kadar pengangguran? Kadar pengangguran bermaksud terdapat tenaga buruh yang ingin bekerja tetapi tiada pekerjaan. Kadar pengangguran akan meningkat apabila berlaku penurunan dalam ekonomi, namun pengangguran juga boleh berlaku dalam keadaan ekonomi yang baik. Makroekonomi akan menjelaskan sebab pengangguran, jenis pengangguran dan cara untuk mengatasi pengangguran tersebut. Mari kita lihat Rajah 1.4 berikut yang menunjukkan kadar pengangguran di Malaysia.


6

Rajah 1.4: Kadar pengangguran di Malaysia

Berdasarkan Rajah 1.4 tadi, kita boleh katakan bahawa kadar pengangguran adalah paling tinggi dalam tempoh tahun 1985 hingga 1986 kerana penurunan ekonomi (kejatuhan harga komoditi). Selepas tahun 1986, kadar tersebut jatuh tetapi meningkat semula pada tahun 1998 hingga 1999 kerana krisis kewangan Asia. Kemudian, kadar pengangguran jatuh semula pada tahun 2000. Selepas itu, kadar tersebut kekal menjadi dalam lingkungan antara 3.3% hingga 3.6%.

(e) Apakah Faktor Peningkatan Harga Umum atau Inflasi?

Apakah maksud inflasi? Inflasi adalah peningkatan dalam tingkat harga umum dan biasanya ia melalui perubahan indeks harga pengguna. Soalan yang timbul dalam makroekonomi adalah:

(i) Apakah faktor inflasi?

(ii) Mengapa kadar inflasi berbeza dari semasa ke semasa?

(iii) Mengapa kadar inflasi berbeza bagi setiap negara? Rajah 1.5 berikut menunjukkan kadar inflasi di Malaysia dari tahun 1980

hingga 2010. Apakah yang boleh anda simpulkan tentang graf ini?


Rajah 1.5: Kadar inflasi di Malaysia

Seperti yang dapat dilihat, kadar inflasi adalah tinggi dalam tahun 1981 kerana krisis harga minyak kedua. Walau bagaimanapun, pada tahun 1974, kadar inflasi tertinggi dicatatkan disebabkan peningkatan harga minyak. Selepas tahun 1981, kadar inflasi di Malaysia semakin rendah dan kurang daripada 5%, terutama dalam tahun 1986 dan 1988. Walau bagaimanapun, dalam tahun 1998 dan 2008, kadar inflasi meningkat.

Di Malaysia, harga adalah lebih tinggi pada tahun 2003 berbanding pada tahun 1980. Adakah ini bermaksud kualiti kehidupan rakyat Malaysia adalah lebih baik pada tahun 1980? Anda bersetuju? Berikan sebab anda.

AKTIVITI 1.2

1. Definisikan inflasi.

2. Bezakan kadar inflasi di Malaysia sebelum dan selepas krisis kewangan Asia yang berlaku dari tahun 1997 hingga 1998.

LATIHAN 1.1


8

POLISI MAKROEKONOMI

Kajian makroekonomi adalah berkaitan dengan pertumbuhan ekonomi negara. Walaupun banyak faktor seperti sumber semula jadi, sumber manusia, stok modal, teknologi dan pilihan manusia yang menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi, namun dasar kerajaan juga memainkan peranan dalam perkara ini. Oleh itu, pentingnya anda memahami kesan pelbagai dasar ekonomi kerajaan terhadap ekonomi dan keperluan untuk membentuk dasar yang lebih baik kerana ia adalah matlamat penting dalam makroekonomi. Dasar makroekonomi memberi kesan kepada keseluruhan prestasi ekonomi. Terdapat dua dasar makroekonomi iaitu dasar kewangan dan dasar fiskal. Walau bagaimanpun, terdapat juga dasar lain yang boleh digunakan oleh kerajaan untuk mempengaruhi prestasi ekonomi negara. Antaranya adalah dasar pendapatan dan dasar penawaran sampingan. (a) Dasar Kewangan atau Dasar Monetari

Apakah tujuan dasar?

Ahli ekonomi percaya bahawa perubahan penawaran wang akan mempengaruhi pemboleh ubah ekonomi yang penting seperti keluaran negara, tenaga buruh, kadar bunga, inflasi, harga saham dan tukaran wang asing. Dasar kewangan dikawal oleh bank pusat, di mana ia merupakan agensi kerajaan (di Malaysia, ia diuruskan oleh Bank Negara). Rajah 1.6 berikut menunjukkan penawaran wang (M2) di Malaysia dari tahun 1960 hingga 2000 di mana terdapat pertumbuhan yang stabil terutamanya dalam tahun 1990an.

Tujuan dasar kewangan adalah untuk mempengaruhi penawaran wang dalam ekonomi.

1.2


Raja 1.6: Penawaran wang M2 di Malaysia

(b) Dasar Fiskal

Tahukah anda bahawa alat yang digunakan dalam dasar fiskal adalah cukai dan perbelanjaan kerajaan? Oleh itu, imbangan yang baik antara perbelanjaan dan hasil kerajaan adalah penting. Apabila kerajaan berbelanja lebih daripada hasil cukai yang dipungut, ia akan menyebabkan kurangan (defisit) bajet. Sebaliknya, jika hasil kerajaan melebihi perbelanjaan, maka kerajaan akan ada lebihan bajet.

(c) Dasar Pendapatan Dasar ini digunakan oleh kerajaan untuk mengawal harga dan upah. Kerajaan akan menetapkan jumlah maksimum bagi harga dan upah yang boleh ditingkatkan secara spesifik. Namun, kadang kala terdapat tawar-menawar antara kerajaan dengan persatuan firma atau buruh dalam menentukan harga dan upah tersebut.

(d) Dasar Penawaran Sampingan

Dasar ini memfokuskan kepada penawaran agregat dan bagaimana pengeluaran dapat ditingkatkan. Instrumen atau alat utama dalam dasar penawaran sampingan adalah sistem cukai. Dengan pengurangan dalam cukai individu, pekerja akan lebih bersemangat untuk bekerja dan seterusnya, ini akan meningkatkan penawaran buruh.


10

OBJEKTIF MAKROEKONOMI

Adakah anda tahu objektif makroekonomi? Berikut adalah empat objektif utama makroekonomi: (a) Mencapai Guna Tenaga Penuh

Ini tidak bermaksud tiada penganggur sama sekali atau kadar pengangguran sifar dalam negara. Secara dasarnya, ahli ekonomi bersetuju bahawa masih ada pengangguran walaupun ekonomi telah mencapai tahap guna tenaga penuh. Ini bermakna, mereka yang mampu dan ingin bekerja boleh mendapat pekerjaan. Kita akan lihat perkara ini dengan lebih lanjut dalam Topik 7 nanti tentang konsep dan isu pengangguran.

(b) Kestabilan Harga Umumnya, kestabilan harga bermaksud tiada perubahan dalam tingkat harga umum. Ini juga bermaksud, terdapat harga sebahagian barang dan perkhidmatan yang akan meningkat di samping terdapat sebahagian harga lain yang akan turun dalam masa yang sama. Apabila sebahagian besar harga kekal stabil, maka tiada inflasi dan deflasi yang akan berlaku dengan pantas.

(c) Pertumbuhan Ekonomi yang Baik

Mencapai pertumbuhan ekonomi yang baik adalah salah satu matlamat makroekonomi. Ini bermaksud, terdapat pertumbuhan dalam pendapatan per kapita benar dari tahun ke tahun.

(d) Kerancakan Aktiviti Perdagangan Antarabangsa Semua negara yang menyertai perdagangan antarabangsa ingin mendapat manfaat daripada pengkhususan dan perdagangan. Kajian empirikal menunjukkan bahawa negara yang secara aktif menyertai perdagangan antarabangsa mendapat manfaat dari segi pengeluaran dan tahap penggunaan yang lebih tinggi.

1.3

Apakah perbezaan antara dasar kewangan atau monetari dengan dasar fiskal?

SEMAK KENDIRI 1.1


KITARAN PERNIAGAAN

Sekarang, mari kita beralih kepada kitaran perniagaan. Apakah yang dimaksudkan dengan kitaran perniagaan?

Pertumbuhan dan kejatuhan ekonomi secara amnya melibatkan seluruh negara dan dunia. Ia memberi kesan kepada hampir keseluruhan aktiviti ekonomi dan melibatkan lebih daripada kuasa beli dan pengeluaran. Tahukah anda terdapat perbezaan beberapa fasa dalam aktiviti ekonomi? Mari kita lihat fasa tersebut dalam subtopik seterusnya.

1.4.1 Fasa dalam Aktiviti Ekonomi

Aktiviti ekonomi boleh dibahagikan kepada dua fasa utama iaitu fasa pengembangan (pertumbuhan) dan fasa penguncupan (kejatuhan). (a) Fasa Pengembangan

Ini adalah fasa di mana aktiviti ekonomi adalah dalam keadaan meningkat seperti yang ditunjukkan oleh pertumbuhan dalam pengeluaran domestik.

Kitaran perniagaan merujuk kepada tahap turun naik aktiviti ekonomi berulang yang dialami oleh sesebuah ekonomi dalam satu tempoh masa yang panjang.

1.4

Mari kita rujuk laman web Bank Negara: www.bnm.gov.my dan Jabatan Statistik Negara: www.statistics.gov.my. Bolehkah anda cari kadar inflasi dan pengangguran di Malaysia pada tahun 2004? Apa yang boleh anda simpulkan tentang dua keadaan tersebut?

AKTIVITI 1.3


12

(b) Fasa Penguncupan Terdapat dua jenis penguncupan iaitu: (i) Kemelesetan

Jika ekonomi merudum sangat teruk, maka ia dinamakan sebagai kemelesetan. Walaupun tiada definisi yang tetap, kemelesetan adalah penurunan yang tiba-tiba dalam pengeluaran negara, diikuti dengan peningkatan dalam kadar pengangguran, di mana ia berakhir dalam tempoh lebih setahun.

(ii) Resesi Resesi adalah kejatuhan ekonomi sederhana, di mana ia melibatkan kejatuhan dalam jumlah pengeluaran dan kuasa beli, selalunya berakhir dalam masa enam bulan.

Rajah 1.7 berikut menunjukkan ringkasan bagi beberapa fasa dalam aktiviti ekonomi.

Rajah 1.7: Fasa aktiviti ekonomi

Sekarang, mari kita lihat Rajah 1.8 pula di mana ia menunjukkan contoh kitaran perniagaan.


Rajah 1.8: Kitaran perniagaan

Rajah 1.8 tadi menunjukkan kitaran perniagaan dengan aktiviti ekonomi dan pergerakan di sepanjang garis pertumbuhan jangka panjang. Resesi wujud apabila pertumbuhan ekonomi sebelumnya mencapai kemuncak dan jatuh ke jurang, dikenali sebagai lompang. Kemudian, ekonomi akan mula meningkat semula selepas pengalaman resesi dan ia seterusnya tumbuh sehingga mencapai kemuncak yang baru. Oleh itu, titik daripada satu puncak ke satu puncak dikenali sebagai kitaran. Begitu juga titik daripada lompang ke lompang, seterusnya juga dikenali dengan kitaran lengkap. Mari kita lihat kitaran perniagan yang lain. Rajah 1.9 berikut menunjukkan kitaran perniagaan dari tahun 1960 hingga 2000 di mana ia menggambarkan kadar pertumbuhan keluaran sebenar.


14

Rajah 1.9: Kitaran perniagaan di Malaysia

Mari kita rujuk kembali Rajah 1.9 tadi di mana kita boleh melihat bahawa Malaysia menghadapi resesi sepanjang tempoh antara tahun 1974 hingga 1975, 1985 hingga 1986, 1997 hingga 1998 di mana ekonomi pada masa tersebut berada dalam tahap lompang.

Pada pendapat anda, adakah ekonomi Malaysia sekarang berada di tahap pertumbuhan? Apa yang anda faham tentang resesi, lompang dan pemulihan?

AKTIVITI 1.4

Apakah maksud kitaran perniagaan? Bagaimana perubahan dalam kadar pengangguran berkait dengan kitaran perniagaan? Bolehkah kadar pengangguran menjadi sifar? Jelaskan.

LATIHAN 1.2


PERANAN MAKROEKONOMI

Tahukah anda terdapat lima peranan makroekonomi? Makroekonomi menggunakan kepakarannya untuk melaksanakan lima perkara berikut:

(a) Unjuran makroekonomi;

(b) Analisis makroekonomi;

(c) Penyelidikan makroekonomi;

(d) Membentuk dan menilai teori ekonomi; dan

(e) Mengumpul data.

SEJARAH PEMBENTUKAN MAKROEKONOMI

Adakah anda tahu sejarah pembentukan makroekonomi? Terdapat empat pandangan yang membentuk sejarah makroekonomi. Ia adalah Klasikal, Keynesian, Monetaris dan Jangkaan Rasional.

Sekarang, mari kita pelajari setiap satu pandangan ini dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya.

(a) Pandangan Klasikal Pandangan Klasikal adalah berdasarkan tanggapan bahawa individu dan

firma atau syarikat perniagaan bertindak mengikut minat dan keinginan mereka sendiri. Upah dan harga akan berubah dengan pantas untuk mencapai keseimbangan pasaran. Pandangan Klasikal melihat ekonomi sebagai telah dikawal oleh „tangan-tangan tidak nampak‰, di mana ekonomi pasaran bebas akan menyelesaikan semua masalah secara tersendiri dan campur tangan kerajaan dalam ekonomi adalah sangat terhad.

1.6

1.5

Senaraikan lima aktiviti utama makroekonomi. Apakah peraturan analisis bagi setiap aktiviti ini?

LATIHAN 1.3


16

(b) Pandangan Keynesian Teori Keynesian menyatakan bahawa upah dan harga tidak berubah

dengan pantas dan tidak tertakluk kepada pandangan „tangan-tangan tidak nampak‰ untuk menyelesaikan semua masalah secara efektif. Berdasarkan perspektif ini (kerana upah dan harga berubah secara perlahan-lahan), pengangguran akan kekal pada kadar yang tinggi dalam tempoh masa yang panjang. Keynesian percaya bahawa campur tangan kerajaan pasti akan membantu memulihkan pertumbuhan ekonomi negara.

(c) Pandangan Monetaris Profesor Milton Friedman adalah ketua kepada pandangan ini di mana

beliau membangkitkan isu stagflasi yang berlaku pada 1970an. Apakah maksud stagflasi?

Berdasarkan pandangan ini, kebanyakan ketidakseimbangan dalam ekonomi

sepatutnya boleh dielakkan jika penawaran wang tidak dikembangkan dengan pesat. Penyokong Monetaris berhujah bahawa penawaran wang patut tumbuh pada kadar yang sama dengan pertumbuhan purata keluaran benar (Y).

(d) Jangkaan Rasional Pandangan ini mula terbentuk pada tahun 1970an dan mendapat banyak

perhatian selepas kemunculan masalah stagflasi. Berdasarkan pandangan ini, ia mengandaikan manusia mempunyai maklumat lengkap mengenai situasi ekonomi dan mereka bertindak secara rasional. Sebagai contoh, berdasarkan maklumat dan pengalaman lepas, ahli ekonomi tahu bagaimana inflasi ditentukan dan mereka menggunakan model ini untuk mengunjurkan kadar inflasi pada masa hadapan.

Stagflasi adalah situasi di mana tingkat harga umum meningkat dengan pesat dalam tempoh resesi atau pengangguran yang tinggi.

Bandingkan pandangan Klasikal dan Keynesian dalam perubahan upah dan harga. Apakah implikasi perbezaan antara dua pandangan ini?

LATIHAN 1.4


PERMINTAAN DAN PENAWARAN AGREGAT

Dalam subtopik ketujuh ini, kita akan mempelajari tentang empat konsep yang berkaitan dengan permintaan dan penawaran agregat. Mari kita lihat keempat-empat konsep ini secara satu per satu. (a) Keluaran Agregat dan Tingkat Harga

Apakah yang dimaksudkan dengan keluaran agregat?

Bagaimana pula dengan permintaan agregat?

Tingkat harga dalam ekonomi adalah purata harga berwajaran bagi semua barang dan perkhidmatan seperti makanan, rumah, pakaian, hiburan, pengangkutan, kesihatan dan semua barang.

(b) Keluk Permintaan Agregat

Tahukah anda apakah yang digambarkan oleh keluk permintaan agregat?

Mari kita lihat Rajah 1.10 berikut yang menunjukkan keluk permintaan agregat (AD).

Keluk permintaan agregat adalah graf yang menunjukkan hubungan antara tingkat harga ekonomi dengan jumlah keluaran agregat dalam tempoh tertentu. Ia mengandaikan semua faktor lain adalah tidak berubah.

Permintaan agregat adalah jumlah barang dan perkhidmatan yang diminta dalam ekonomi pada tingkat harga tertentu pada tempoh masa tertentu.

Keluaran agregat adalah jumlah pengeluaran ekonomi, di mana jumlah keseluruhan pengeluaran barang dan perkhidmatan dalam tempoh tertentu.

1.7


18

Rajah 1.10: Keluk permintaan agregat

Rajah 1.10 tadi menunjukkan keluk permintaan agregat, di mana paksi menegak (paksi-y) menunjukkan tingkat harga purata dan paksi mendatar (paksi-x) menunjukkan keluaran agregat atau keluaran dalam negara kasar (KDNK) (KDNK akan dibincangkan dengan lebih lanjut dalam Topik 2 nanti). Cerun negatif keluk permintaan agregat merujuk kepada hubungan songsang antara keluaran agregat dengan tingkat harga. Ini bermakna, jika tingkat harga menurun, pengguna akan meminta lebih barang dan perkhidmatan, seterusnya ini akan meningkatkan perbelanjaan.

(c) Keluk Penawaran Agregat Keluk penawaran agregat menunjukkan kuantiti keluaran yang sanggup dikeluarkan oleh firma pada tingkat harga tertentu. Selalunya, terdapat hubungan positif antara penawaran agregat dengan tingkat harga.

(d) Keseimbangan Persilangan antara permintaan dan penawaran agregat akan menentukan keseimbangan antara tingkat harga dengan keluaran ekonomi, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.11 berikut.


Rajah 1.11: Keseimbangan

Berdasarkan keluk Rajah 1.11 tadi, keseimbangan adalah di „E‰ di mana ia merupakan titik keluk AD dan AS bertemu. Tingkat harga keseimbangan adalah di P*, manakala keluaran agregat keseimbangan adalah di Q*.

Makroekonomi adalah bidang yang berkaitan dengan hubungan antara pemboleh ubah agregat yang menganalisis ekonomi sebagai satu sistem.

Makroekonomi tertumpu kepada pertumbuhan ekonomi negara di mana ia diukur berdasarkan pendapatan negara.

Lima isu utama makroekonomi adalah keluaran benar, produktiviti, pertumbuhan ekonomi, pengangguran dan inflasi.

Dua dasar penting makroekonomi adalah dasar kewangan dan fiskal. Dasar ini akan digunakan untuk mencapai objektif makroekonomi seperti guna tenaga penuh, kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi yang memuaskan. Walau bagaimanapun, terdapat juga dasar lain yang boleh digunakan iaitu dasar pendapatan dan dasar penawaran sampingan.

Perubahan ekonomi adalah berkait dengan turun naik keluaran. Ia boleh dilihat dalam kitaran perniagaan.


20

Terdapat empat objektif makroekonomi. Antaranya adalah kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi yang baik.

Selalunya, kitaran perniagaan mempunyai dua fasa iaitu fasa pengembangan dan fasa penguncupan. Ini boleh dilihat dengan terperinci daripada tingkat yang berbeza; puncak, kemelesetan, lompang, pemulihan dan pengembangan.

Sejarah pembentukan makroekonomi boleh dikaji dari perspektif Klasikal, Keynesian, Monetaris dan Jangkaan Rasional.

Keluk permintaan agregat yang bercerun negatif menunjukkan hubungan songsang antara tingkat harga dengan keluaran agregat yang diminta. Sebaliknya, keluk penawaran agregat menunjukkan hubungan positif antara tingkat harga dengan kuantiti keluaran agregat yang ditawarkan. Persilangan antara kedua keluk ini akan menentukan keseimbangan antara tingkat harga dengan keluaran agregat dalam ekonomi secara keseluruhan.

Dasar fiskal

Dasar kewangan

Dasar penawaran sampingan

Dasar pendapatan

Fasa

Inflasi

Keluaran benar

Kemelesetan

Keseimbangan

Kitaran perniagaan

Objektif

Penawaran agregat

Pengangguran

Permintaan agregat

Pertumbuhan ekonomi

Produktiviti

Resesi

Stagflasi

PENGENALAN

Tahukah anda bahawa teori makroekonomi mula membangun dan semakin popular berikutan kemelesetan ekonomi yang berlaku pada tahun 1929? Kegawatan ekonomi yang berterusan selama lebih daripada lima tahun ini telah mencatatkan kadar pengangguran sehingga 25% di Amerika. Ini bermakna bahawa setiap seorang dari empat orang adalah penganggur dan sememangnya ini menunjukkan kadar pengangguran yang sangat tinggi. Oleh itu, ahli ekonomi terkenal yang diketuai oleh ahli ekonomi Inggeris bernama John Maynard Keynes, mencadangkan bahawa pandangan makro akan diambil kira untuk menyelesaikan masalah ekonomi. Pandangan ini digunakan semenjak teori mikroekonomi yang digunakan sebelum ini tidak dapat mengatasi kadar pengangguran yang tinggi. Semenjak peristiwa ini, teori makroekonomi pun mula berkembang.


1. Menjelaskan aliran model pendapatan;

2. Membandingkan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dengan keluaran negara kasar (KNK);

3. Menunjukkan bagaimana pengiraan KDNK dilakukan;

4. Membezakan antara KDNK benar dengan KDNK nominal; dan

5. Membincangkan empat masalah semasa mengukur keluaran negara.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

22 Pengeluaran

Negara

TOPIK 2 PENGELUARAN NEGARA

22

Dari semasa ke semasa, masalah lain juga perlu diselesaikan dengan menggunakan pandangan makro, seperti inflasi dan defisit. Tanpa inflasi dan pengangguran, sistem ekonomi pasaran bebas tidak boleh mengukur kestabilan dalam aktiviti ekonomi yang dijalankan. Kewujudan masalah ini dilihat sedikit sebanyak membantu membuka lebih banyak ruang untuk makroekonomi berkembang. Oleh itu, topik ini akan memberi tumpuan kepada isu utama makroekonomi iaitu pengeluaran negara. Mari kita belajar lebih lanjut mengenai pengeluaran negara dalam topik baru yang menarik ini.

ALIRAN MODEL PENDAPATAN

Sedarkah anda bahawa tujuan utama aktiviti ekonomi negara adalah untuk memastikan bahawa semua rakyat berpuas hati dengan keperluan barang dan perkhidmatan? Ini adalah kerana tiada apa yang lebih penting daripada menyediakan tempat tinggal, makanan, pakaian, pendidikan dan rekreasi untuk setiap warganegara. Sebelum anda terus membaca, cuba fikir seketika bagaimana aktiviti ekonomi diukur. Aktiviti ekonomi negara selalunya diukur berdasarkan keluaran keseluruhan negara tersebut.

Sebelum kita pergi lebih lanjut kepada konsep pengeluaran negara, adalah penting untuk anda memahami aliran model pendapatan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.1 berikut. Model tersebut menunjukkan aktiviti ekonomi paling ringkas yang hanya melibatkan dua pihak iaitu isi rumah dan firma.

Pengeluaran negara dan keluaran negara adalah dua terma yang sama maksudnya iaitu merujuk kepada barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan oleh sesebuah negara dalam tempoh masa tertentu seperti setahun.

2.1

TOPIK 2 PENGELUARAN NEGARA 23

Rajah 2.1: Aliran model pendapatan

Rajah 2.1 tadi menunjukkan aliran fizikal barang (keluaran dan sumber) dan tunai antara isi rumah dengan firma. Setiap aliran fizikal barang akan diikuti oleh aliran tunai dari arah yang bertentangan. Aliran sumber (faktor pengeluaran seperti tanah, buruh, modal dan usahawan) daripada isi rumah ke firma akan diikuti oleh tunai yang mengalir dari firma ke isi rumah. Sumber yang disumbangkan oleh isi rumah digunakan oleh firma dalam proses pengeluaran dan akan dibayar oleh firma. Aliran barang daripada firma kepada isi rumah juga akan diikuti oleh aliran tunai daripada isi rumah kepada firma melalui bayaran kepada barang yang dibeli oleh isi rumah daripada firma.


24

KELUARAN DALAM NEGARA KASAR (KDNK)

Setiap negara mempunyai cara tersendiri dalam menilai aktiviti ekonomi. Apa yang pasti, proses untuk mengambil alih tugas ini bukanlah kerja mudah. Ini juga berlaku kepada Malaysia. Malaysia mempunyai caranya yang tersendiri untuk menilai jumlah keluaran dan keluar masuk aktiviti ekonomi yang dipraktikkan. Adakah anda pernah diberitahu tentang perkara ini? Bagaimana kerajaan Malaysia menilai pengeluaran negaranya?

Konsep pengeluaran negara yang diaplikasikan oleh Malaysia adalah merupakan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK). Apakah yang dimaksudkan dengan KDNK?

Terdapat empat elemen penting dalam KDNK, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.2 berikut.

Rajah 2.2: Empat elemen penting KDNK

Penerangan lanjut untuk empat elemen KDNK tadi adalah dalam subtopik seterusnya.

Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi semua barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan dalam lingkungan sesebuah negara bagi sesuatu tempoh tertentu.

2.2

Kita selalu mendengar terma „produk keluaran negara‰ dinyatakan dalam berita ekonomi melalui media elektronik. Jelaskan apakah yang anda faham tentang produk keluaran negara.

AKTIVITI 2.1


2.2.1 Jumlah Nilai Pengeluaran

Untuk mengira jumlah nilai pengeluaran, anda perlu menambah nilai semua barangan. Sebagai contoh, nilai sebiji oren ditambah dengan nilai sebuah komputer, sebuah kereta, sebuah mesin pencuci kain dan sebagainya. Nilai KDNK barang dibuat berdasarkan harga pasarannya. Harga pasaran adalah harga bagi setiap satu item, perkhidmatan atau aset yang ditukar atau dijual beli dalam sistem pasaran. Mari kita lihat contoh.

Contoh 2.1: Jika sebiji oren dijual dengan harga 30 sen dan harga sebuah komputer adalah RM1,000, maka nilai 100 biji oren dan lima buah komputer adalah RM5,030 di mana ia adalah bersamaan dengan RM30 untuk oren dan RM5,000 untuk komputer.

2.2.2 Apakah yang Dihasilkan oleh Barang dan Perkhidmatan Akhir?

Pengiraan KDNK hanya mengambil kira harga pasaran bagi barang dan perkhidmatan akhir. Barang dan perkhidmatan akhir sebenarnya digunakan atau dibeli oleh individu dalam isi rumah, firma atau kerajaan dan tidak akan digunakan sebagai komponen dalam mengeluarkan barang dan perkhidmatan lain. Dengan kata lain, ia bukanlah barang dan perkhidmatan pertengahan seperti yang diterangkan dalam Contoh 2.2 berikut.

Contoh 2.2: Proton Waja (kereta Malaysia) adalah produk akhir tetapi tayar yang digunakan adalah barang pertengahan. KDNK hanya mengambil kira barang yang dijual di pasaran sahaja (kereta). Oleh itu, barangan yang dikeluarkan untuk kegunaan anda sendiri tidak diambil kira dalam pengiraan KDNK.


26

2.2.3 Di Manakah Barang dan Perkhidmatan Dikeluarkan?

Hanya barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan dalam lingkungan negara akan menjadi sebahagian KDNK negara tersebut. Oleh itu, barang dan perkhidmatan dikeluarkan dalam Malaysia adalah sebahagian KDNK Malaysia. Mari kita lihat Contoh 2.3 berikut.

Contoh 2.3: Nike merupakan syarikat Amerika di Malaysia yang mengeluarkan pakaian santai dan sukan. Nilai pakaian yang dikeluarkan di Malaysia adalah sebahagian KDNK negara kita dan bukannya KDNK Amerika. Sementara itu, Petronas merupakan syarikat Malaysia yang mengeluarkan minyak di Vietnam. Ia menyumbang kepada KDNK negara Vietnam dan bukannya negara kita.

2.2.4 Bilakah Barang dan Perkhidmatan Dikeluarkan?

KDNK mengambil kira hanya pengeluaran barang dan perkhidmatan yang baru dalam tempoh masa tertentu. Selalunya, dalam tempoh setiap tiga bulan atau setahun. Hanya barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan dalam tempoh tersebut akan diambil kira untuk pengiraan KDNK. KDNK bukan sahaja menilai jumlah nilai pengeluaran tetapi ia juga mengira jumlah hasil dan jumlah perbelanjaan sesebuah negara. Contoh 2.4 berikut menghuraikannya dengan lebih lanjut.

Contoh 2.4: Di Malaysia, Bank Negara menggunakan data suku tahunan untuk mengesan sebarang perubahan dalam aktiviti ekonomi jangka pendek. Ahli ekonomi dalam bahagian lain pula menggunakan data tahunan untuk menilai pertumbuhan aktiviti ekonomi dari segi jangka panjang.


KELUARAN NEGARA KASAR (KNK)

Bagaimanakah dengan Keluaran Negara Kasar (KNK)? Apakah yang anda faham tentang KNK? Bagaimanakah ianya berbeza dengan KDNK? Mari kita teruskan pelajaran kita untuk mengetahui jawapannya. Tahukah anda ada satu lagi konsep yang digunakan untuk mengukur pengeluaran negara? Konsep tersebut ialah Keluaran Negara Kasar. Apakah yang dimaksudkan dengan KNK?

Keluaran Negara Kasar (KNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan oleh rakyat negara tersebut menggunakan sumber negaranya sendiri (tidak kira sama ada operasi pengeluaran tersebut dijalankan di dalam atau luar negara).

2.3

Tandakan „B‰ untuk kenyataan yang betul atau „S‰ untuk kenyataan yang salah. 1. Pengeluaran negara bermaksud pengeluaran barang dan

perkhidmatan dalam lingkungan kawasan negara dalam tempoh masa tertentu. __________

2. Dalam menilai jumlah pengeluaran, KDNK dinilai dalam tempoh

tertentu sahaja. Selalunya tempoh setiap enam bulan atau tiga tahun. __________

3. Gucci adalah jenama Amerika. Nilai keluaran pakaian yang

dikeluarkan di Malaysia adalah sebahagian KDNK Amerika bukan kita. __________

4. Barang dan perkhidmatan yang dihasilkan di Singapura adalah

dikira sebagai sebahagian daripada KDNK Singapura. __________ 5. Dalam mengira nilai pengeluaran negara, nilai KDNK bagi barang

adalah berdasarkan harga pasaran. __________

LATIHAN 2.1


28

Dengan erti kata lain, KNK tidak mengambil kira nilai keluaran yang dikeluarkan oleh firma asing walaupun operasi pengeluaran dijalankan dalam negara tersebut. Mari kita lihat contoh bagi KNK.

Contoh 2.5: Nilai pengeluaran pakaian oleh Nike di Malaysia tidak dimasukkan dalam pengiraan KNK Malaysia. Sebaliknya, ia digunakan dalam pengiraan KNK Amerika. Begitu juga petroleum yang dikeluarkan oleh Petronas di Vietnam, ia tidak dimasukkan dalam KNK Vietnam. Sebaliknya, ia dimasukkan dalam KNK negara kita.

Berikut adalah formula bagi KNK:

KNK = KDNK + Pendapatan diperoleh rakyat negara melalui pelaburan asing Pendapatan diperoleh pelabur asing dalam pasaran domestik

Apabila memasuki pusat membeli-belah, cuba anda lihat premis perniagaan antarabangsa seperti Gucci, Laura Ashley, Guess, Dorothy Perkins, Topshop, Nike dan sebagainya. Apakah sumbangan yang dilakukan oleh perniagaan ini terhadap pertumbuhan ekonomi Malaysia? Berikan pendapat anda menggunakan konsep KDNK dan KNK.

AKTIVITI 2.2

1. Nyatakan perbezaan antara KNK dengan KDNK.

2. Satu produk dikeluarkan pada tahun 2002 tetapi dijual pada tahun 2003. Tahun yang manakah ia akan diambil kira untuk tujuan pengiraan KDNK?

3. Bagi negara yang sedang membangun seperti Malaysia, nilai manakah akan lebih tinggi, KDNK atau KNK?

LATIHAN 2.2


KAEDAH PENGIRAAN KDNK

Umumnya, ada tiga kaedah untuk mengira KDNK iaitu kaedah perbelanjaan, pengeluaran dan pendapatan. Walaupun kaedahnya berbeza, ia akan menghasilkan nilai yang sama. Mari kita lihat kaedah ini dalam subtopik seterusnya.

2.4.1 Kaedah Perbelanjaan

Pertama sekali, mari kita pelajari maksud „kaedah perbelanjaan‰.

Ada empat kumpulan yang membeli barang dan perkhidmatan akhir iaitu isi rumah, firma, kerajaan dan pengguna luar negara. Perbelanjaan empat kumpulan ini boleh dibahagikan kepada empat kategori pula iaitu perbelanjaan penggunaan individu, pelaburan kasar, perbelanjaan kerajaan bagi barang dan perkhidmatan, dan eksport bersih. Rajah 2.3 berikut menunjukkan empat kategori perbelanjaan tersebut.

Rajah 2.3: Empat kategori perbelanjaan

Kaedah perbelanjaan adalah jumlah perbelanjaan negara (bagi individu, firma dan kerajaan). Jumlah tersebut dihasilkan daripada permintaan akhir barang dan perkhidmatan.

2.4


30

Penerangan lanjut untuk setiap kategori perbelanjaan ini dijelaskan dalam Jadual 2.1.

Jadual 2.1: Huraian Lanjut bagi Empat Kategori Perbelanjaan

Perbelanjaan Penerangan

Perbelanjaan Penggunaan Individu

Kategori ini termasuklah perbelanjaan oleh isi rumah bagi barang dan perkhidmatan akhir. Ia termasuklah perbelanjaan untuk makanan, cucian, sewaan dan sebagainya.

Pelaburan Kasar Kategori ini merujuk kepada pelaburan oleh firma ke atas modal berbentuk peralatan seperti mesin, bangunan dan tambahan kepada inventori. Pengeluaran yang tidak boleh dijual juga dimasukkan dalam inventori dan ini akan dimasukkan juga dalam pelaburan. Pembelian saham dan bon tidak termasuk sebagai pelaburan sehingga ia tidak dibelanjakan untuk membeli barang dan perkhidmatan akhir. Formula bagi pelaburan kasar adalah seperti berikut: Pelaburan Kasar = Pelaburan bersih + Kemerosotan dalam aset

modal

Pembelian Kerajaan terhadap Barang dan Perkhidmatan Akhir

Kategori ini merujuk kepada perbelanjaan kerajaan pusat dan negeri terhadap barang dan perkhidmatan daripada sektor swasta. Bagi memastikan ia berfungsi secara lebih efektif, kerajaan perlu membeli barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan firma.

Sebagai contoh, kerajaan membeli komputer, kertas, pen dan peluru. Semua barang adalah perlu kepada kerajaan supaya ia dapat berfungsi secara efektif.

Eksport Bersih Kategori ini adalah jumlah eksport tolak import (X M). Jika nilai jumlah eksport melebihi jumlah import, maka eksport bersih adalah positif. Sebaliknya, jika nilai eksport kurang daripada nilai import, maka eksport bersih adalah negatif.

Terdapat beberapa barang yang dikeluarkan dalam negara tidak boleh dijual dalam negara. Pada masa yang sama, terdapat beberapa barang yang diperlukan oleh masyarakat tidak dikeluarkan di dalam negara. Oleh itu, ia perlu dimport daripada luar negara.


Jumlah perbelanjaan untuk barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan oleh negara adalah jumlah selepas mencampurkan kesemua empat kategori yang disenaraikan tadi. Formulanya adalah seperti berikut. (a) Perbelanjaan penggunaan individu = C

(b) Pelaburan = I

(c) Perbelanjaan kerajaan bagi barang dan perkhidmatan akhir = G

(d) Eksport bersih = X M

Jumlah perbelanjaan menunjukkan nilai atau jumlah yang diperoleh oleh firma yang mengeluarkan barang dan perkhidmatan tersebut.

2.4.2 Kaedah Pengeluaran

Mari kita lihat Rajah 2.4 berikut. Apakah yang boleh anda katakan tentang kaedah pengeluaran?

Jumlah perbelanjaan = C + I + G + (X M) = KDNK


32

Rajah 2.4: Kaedah pengeluaran

Berdasarkan kaedah pengeluaran, semua nilai barang dan perkhidmatan akhir daripada pelbagai sektor ekonomi perlu dijumlahkan. Rajah 2.4 tadi menunjukkan contoh sektor yang terdapat di Malaysia. Untuk pengetahuan anda, di Malaysia, sektor ekonomi boleh dibahagikan kepada tiga kumpulan iaitu sektor utama, sektor industri dan sektor perkhidmatan. Maklumat bagi nilai pengeluaran setiap sektor ini diperoleh melalui bancian. Kaedah ini menggunakan konsep menjumlahkan kesemua nilai untuk mengelakkan masalah pengiraan dua kali. Apakah yang dimaksudkan dengan masalah pengiraan dua kali?

Masalah pengiraan dua kali adalah situasi di mana nilai barang tersebut dikira lebih daripada sekali apabila menilai KDNK.


Apakah kesan masalah ini? Masalah ini boleh menyebabkan KDNK terlebih kira atau jangkaan dan nilai ini tidak menunjukkan nilai sebenar. Untuk memudahkan anda memahami konsep ini, mari kita rujuk Contoh 2.6.

Contoh 2.6: Andaikan terdapat tiga langkah untuk mengeluarkan pakaian (Jadual 2.2).

Jadual 2.2: Kaedah Nilai Tambah

Proses Nilai Tambah (RM)

Nilai Tambah (RM)

Firma I Kapas kepada benang Firma II Benang kepada kain Firma III Kain kepada pakaian

100 150 230

100 50 80

JUMLAH 230

Dalam proses pertama, kapas diproses menjadi benang dan dijual kepada Firma II sebanyak RM100. Pada peringkat ini, nilai RM100 dikeluarkan (andaikan kapas itu diperoleh secara percuma). Firma II kemudian menghasilkan kain menggunakan benang dan menjualnya kepada Firma III sebanyak RM150. Proses ini ditambah dengan nilai RM50 daripada nilai asal RM100. Seterusnya, kain dijadikan pakaian dalam langkah ketiga pengeluaran. Pakaian ini kemudian dijual oleh Firma III untuk pengguna pada harga RM230. Ini bermakna, nilai RM80 telah ditambah dalam harga ketika kain dibeli. Berdasarkan kaedah pengeluaran, hanya nilai akhir pengeluaran sahaja yang diambil kira dalam pendapatan negara. Dalam kes ini, hanya nilai akhir RM230 sahaja diambil kira. Jika nilai barang pertengahan dimasukkan (contohnya, 100 + 150 + 230), ini akan bermaksud nilai tersebut telah ditambah dua kali dan pendapatan negara akan terlebih kira.

2.4.3 Kaedah Pendapatan

Bagaimanakah kita menggunakan kaedah pendapatan dalam mengira KDNK? Mengira KDNK menggunakan kaedah pendapatan adalah bermaksud menjumlahkan pendapatan yang dibayar oleh firma kepada isi rumah untuk


34

faktor pengeluaran yang digajikan oleh firma. Sebagai contoh, buruh, tanah, modal dan usahawan. Kaedah ini membahagikan pendapatan kepada lima bahagian seperti yang diterangkan dalam Jadual 2.3 berikut.

Jadual 2.3: Lima Kategori bagi Kaedah Pendapatan

Kaedah Pendapatan Penerangan

Upah Pekerja Ia bermaksud upah yang dibayar kepada pekerja. Ini termasuklah upah bersih dan gaji, ditambah dengan faedah sampingan yang dibayar oleh majikan seperti insurans kesihatan, sumbangan keselamatam sosial dan sumbangan wang simpanan atau pencen.

Faedah Bersih Merupakan bayaran faedah ke atas deposit yang dibuat oleh bank kepada pelanggan atau isi rumah. Bayaran ini mesti mengurangkan faedah yang dibayar oleh pelanggan atau isi rumah untuk pinjaman yang diambil.

Pendapatan Sewa Merupakan jumlah sewa yang dikutip bagi penggunaan tanah dan input lain. Ia termasuklah bayaran sewa rumah dan anggaran sewa yang perlu dibayar oleh mereka yang tinggal di rumah mereka sendiri.

Untung Korporat Merupakan keuntungan yang diperoleh oleh sektor isi rumah bagi membekalkan perkhidmatan keusahawanan melalui syarikat. Keuntungan korporat dibayar sebagai dividen dan keuntungan yang tidak dibahagikan dianggap juga sebagai pendapatan.

Pendapatan Pengusaha

Pengusaha adalah seseorang yang memiliki perniagaan sendiri. Pendapatan beliau termasuklah jumlah semua empat sumber pendapatan yang dinyatakan tadi.

Namun, pendapatan pengusaha adalah sukar untuk dibahagikan ke dalam pampasan pekerja, pendapatan sewa dan keuntungan. Oleh itu, ia perlu digabungkan ke dalam kategori tunggal iaitu pendapatan pengusaha.

Akhir sekali, kita boleh membuat kesimpulan bahawa pendapatan negara boleh diukur dengan menambah jumlah semua pendapatan dalam Jadual 2.3 tadi. Ini kemudiannya boleh diringkaskan menjadi formula berikut.


PENYELARASAN KOS FAKTOR KEPADA HARGA PASARAN

Dalam proses pengiraan KDNK, pendekatan perbelanjaan menilai barang dan perkhidmatan pada kadar pasaran, manakala pendekatan pendapatan pula membuat pengiraan berdasarkan kos faktor pengeluaran yang digunakan untuk menghasilkan sesuatu barang dan perkhidmatan. Terdapat dua elemen penting yang membezakan harga pasaran daripada kos faktor. Elemen tersebut ialah cukai tidak langsung dan subsidi. Cukai jualan menyebabkan nilai harga pasaran menjadi lebih tinggi daripada kos faktor, manakala subsidi membuatkan kos faktor yang lebih tinggi daripada harga pasaran. Dalam usaha untuk menyesuaikan kos faktor kepada harga pasaran, cukai tidak langsung perlu ditambah dan subsidi perlu dipotong seperti yang ditunjukkan dalam formula berikut.

2.5

Pendapatan Negara = Upah pekerja + Faedah bersih + Pendapatan sewa + Keuntungan korporat + Pendapatan pengusaha = KDNK

Kos Faktor + (Cukai Tidak Langsung Subsidi) = Harga Pasaran

Berikan makna bagi setiap kaedah di bawah dengan menggunakan perkataan anda sendiri.

Kategori Pendekatan Pendapatan Makna

Upah pekerja

Faedah bersih

Pendapatan sewa

Keuntungan korporat

Pendapatan pengusaha

SEMAK KENDIRI 2.1


36

Mari kita lihat Contoh 2.7 berikut yang menunjukkan bagaimana untuk mengira nilai KDNK bagi daerah X pada harga pasaran.

KEGIATAN EKONOMI YANG TIDAK DINYATAKAN

2.6

Contoh 2.7: Berikut adalah maklumat berkaitan dengan pendapatan negara X:

KDNK pada kos faktor [KDNK (kf)] = RM100 juta Cukai tidak langsung = RM25 juta Subsidi = RM7 juta

Apakah nilai KDNK bagi negara X pada harga pasaran? Jawapan: KDNK (hp) = GDPkf + cukai tidak langsung subsidi = RM100 juta + RM25 juta RM7 juta = RM118 juta Oleh itu, KDNK pada harga pasaran bagi negara X adalah RM118 juta.

1. Nyatakan tiga kaedah untuk mengira KDNK.

2. Bagaimanakah nilai kos faktor diselaraskan kepada nilai pasaran?

LATIHAN 2.3

Apakah pandangan anda terhadap pengeluaran pertanian tradisional yang dijalankan di kampung (ini merujuk khusus kepada petani yang tidak menjual hasil pertanian mereka dan hanya untuk memenuhi keperluan isi rumah mereka)? Bagaimanakah aktiviti ekonomi ini diukur?

AKTIVITI 2.3


Dalam mengukur KDNK, hanya nilai pengeluaran daripada aktiviti ekonomi yang produktif, sah di sisi undang-undang dan dipasarkan sahaja akan dikira. Namun, anda tentu sedar bahawa terdapat juga aktiviti ekonomi yang produktif tetapi menyalahi undang-undang dan tidak dipasarkan. Subtopik berikut menerangkan empat contoh aktiviti yang tidak termasuk dalam pengiraan KDNK.

2.6.1 Keluaran Pertanian Petani Tradisional

Dalam pertanian tradisional, beberapa output yang dihasilkan adalah digunakan untuk kegunaan pengusaha itu sendiri. Walaupun aktiviti ekonomi ini adalah produktif, ia tidak dipasarkan. Oleh itu, jenis pertanian pada skala yang lebih kecil tidak termasuk dalam pengiraan KDNK. Rajah 2.5 berikut menunjukkan satu contoh pertanian tradisional.

Rajah 2.5: Penanaman padi merupakan aktiviti pertanian tradisional

Sumber: http://images.google.com.my

2.6.2 Aktiviti Haram

Walaupun aktiviti-aktiviti seperti pengedaran dadah, pelacuran, perjudian atau perdagangan pasaran gelap adalah produktif dan menjana wang yang banyak, ia tidak termasuk dalam pengiraan KDNK. Ini adalah kerana aktiviti tersebut menyalahi undang-undang, norma dan agama.


38

2.6.3 Aktiviti Produktif yang Tidak Dibayar

Adakah anda sedar terdapat pelbagai aktiviti produktif yang tidak dibayar? Sebagai contoh, kerja rumah yang dilakukan oleh suri rumah. Kerja ini tidak dibayar dan oleh itu, ia sukar untuk dinilai. Justeru, ia tidak termasuk dalam pengiraan KDNK. Walau bagaimanapun, jika kerja itu diberikan kepada pembantu rumah dan beliau telah dibayar untuk kerja yang dilakukan, maka ia akan diambil kira dalam KDNK.

2.6.4 Ganjaran Bukan Wang

Ia adalah perkara biasa bagi pengurus syarikat untuk menerima sebahagian faedah dalam bentuk sesuatu yang lain daripada wang tunai. Sebagai contoh, penginapan hotel atau pengangkutan percuma. Walaupun ini meningkatkan pendapatan sebenar, ia masih tidak termasuk dalam pengiraan KDNK. Selain aktiviti yang tidak termasuk dalam pengiraan KDNK, terdapat juga batasan konsep KDNK dari segi kebajikan sosial. Seperti yang kita tahu, peningkatan dalam KDNK adalah perkara yang baik dan ia adalah salah satu objektif utama dasar ekonomi makro. Walau bagaimanapun, bolehkah kita menggunakan konsep KDNK sebagai langkah kebajikan? Penurunan tahap jenayah dalam negara pasti meningkatkan kebajikan sosial tetapi tahap jenayah tidak diukur dalam KDNK. Jika tahap jenayah menurun, masyarakat akan menjadi lebih baik, tetapi penurunan dalam jenayah tidak meningkatkan pengeluaran, oleh itu ia tidak dicerminkan dalam KDNK. Begitu juga dalam kes pencemaran, KDNK tidak mencerminkan kerugian. Ia hanya menunjukkan KDNK yang lebih tinggi apabila pengeluaran yang lebih dihasilkan meskipun wujud kesan pencemaran kepada masyarakat.

KDNK BENAR DAN KDNK NOMINAL

Perlu diingat bahawa nilai KDNK bagi negara berubah dari semasa ke semasa. Begitu juga dengan harga yang sentiasa turun naik mengikut keadaan semasa. Oleh itu, maklumat yang berkaitan dengan peningkatan dalam pengeluaran adalah penting. Walau bagaimanapun, elemen perubahan pada harga telah diketepikan daripada nilai pengeluaran negara. Data yang terpencil ini amat diperlukan kerana ia menunjukkan perbezaan harga yang lebih bermakna kepada ekonomi. Bagi pembuat dasar pula, ia penting kerana mencerminkan aktiviti ekonomi sebenar.

2.7


Terdapat dua jenis KDNK iaitu KDNK benar dan KDNK nominal. Mari kita lihat definisi mereka.

Untuk memudahkan anda memahami kedua-dua konsep ini, mari kita rujuk Contoh 2.8 berikut.

KDNK nominal bermakna ukuran nilai semua barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan dinyatakan dalam harga semasa. Perubahan harga akan memberi kesan kepada nilai KDNK.

KDNK benar bermakna nilai KDNK yang tidak mempunyai sebarang unsur perubahan harga dalam perhitungannya. KDNK dikira berdasarkan harga tetap.

Contoh 2.8: Bayangkan negara X hanya menghasilkan dua barangan iaitu makanan dan pakaian. Jadual 2.4 berikut menunjukkan kuantiti dan harga bagi kedua-dua barangan bagi tahun 2001 dan 2002.

Jadual 2.4: Kuantiti dan Harga bagi Negara X

Tahun Kuantiti (Unit) Harga

Makanan Pakaian Makanan Pakaian

2010 5 10 RM20 RM15

2011 7 12 RM22 RM15 Berdasarkan maklumat dalam Jadual 2.4 tadi, nilai KDNK nominal (nilai barangan yang dikeluarkan untuk tahun tertentu bagi negara itu pada tahun 2010 dan 2011) dinyatakan seperti berikut:

Tahun 2010 (5 Makanan RM20) + (10 Pakaian RM15) = RM250

Tahun 2011 (7 Makanan RM22) + (12 Pakaian RM15) = RM334


40

KDNK bagi tahun 2010 adalah berdasarkan harga bagi tahun 2010 seperti berikut:

(5 Makanan RM20) + (10 Pakaian RM15) = RM250

Memandangkan harga yang digunakan adalah sama iaitu harga bagi tahun 2010, nilai KDNK benar dan KDNK nominal adalah sama pada harga RM250. Berdasarkan harga bagi tahun 2010, nilai KDNK benar untuk 2011 ialah:

(7 Makanan RM20) + (12 Pakaian RM15) = RM320

Secara perbandingan, nilai KDNK bagi tahun 2011 adalah lebih rendah daripada nilai KDNK nominal bagi tahun yang sama. Ini adalah disebabkan oleh kenaikan harga makanan pada tahun 2010 hingga 2011. KDNK benar boleh diukur dengan menggunakan harga tetap pada sebarang tahun. Pada tahun 2011, KDNK benar juga boleh diukur berdasarkan harga 2011. Kadar pertumbuhan KDNK benar antara 2010 dan 2011 boleh dikira seperti berikut:

(RM320 RM250 / RM250 100 = 28%

Nilai 28% menunjukkan kadar pertumbuhan purata bagi kedua-dua makanan dan pakaian bagi negara X.

1. Nyatakan jenis aktiviti yang tidak termasuk dalam pengiraan pengeluaran negara.

2. Jelaskan perbezaan antara KDNK benar dengan KDNK nominal.

LATIHAN 2.4


KEGUNAAN DATA PENGELUARAN NEGARA

Tahukah anda bahawa data pengeluaran negara mencerminkan aktiviti ekonomi keseluruhan bagi negara? Ia amat berguna untuk banyak pihak. Bagi Malaysia, pihak tersebut termasuklah kerajaan, pembuat dasar dan Bank Negara. Apakah kegunaan data ini? Rajah 2.6 menyenaraikan lima kegunaan utama data pengeluaran negara.

Rajah 2.6: Kegunaan data pengeluaran negara

Mari kita pelajari dengan lebih lanjut lima kegunaan utama data pengeluaran negara dalam bahagian seterusnya. (a) Mengukur Prestasi Ekonomi Kadar pertumbuhan ekonomi boleh dikira dengan membandingkan data

pengeluaran negara semasa dengan tahun sebelumnya. Maklumat mengenai kadar pertumbuhan ekonomi membantu kerajaan membuat perbandingan dengan negara lain.

(b) Memudahkan Pembuat Dasar dalam Merancang Pembuat dasar memerlukan data pengeluaran negara untuk menggubal

dasar ekonomi untuk tahun yang akan datang. Pengeluaran kebangsaan merupakan panduan penting yang menyediakan maklumat tentang prestasi ekonomi negara. Oleh itu, ia adalah penting untuk tujuan perancangan.

2.8


42

(c) Menunjukkan atau Menyatakan Kejayaan atau Kegagalan Dasar Kerajaan Kerajaan dapat menilai keberkesanan dasar ekonomi yang telah

dilaksanakan berdasarkan maklumat mengenai pengeluaran negara. Ia juga membolehkan kerajaan untuk melihat apa-apa masalah ekonomi yang mungkin boleh timbul dan mencari jalan untuk menyelesaikan masalah tersebut.

(d) Mengukur Taraf Hidup Rakyat Data pengeluaran negara digunakan untuk mengukur taraf hidup rakyat.

Biasanya, nilai KDNK benar atau KDNK per kapita digunakan sebagai kayu pengukur. Dengan data ini, kita boleh membandingkan taraf hidup rakyat dari semasa ke semasa atau membandingkannya dengan negara lain.

(e) Menilai Sumbangan Sektor Ekonomi terhadap Ekonomi Negara Berdasarkan pendekatan pengeluaran, sumbangan yang dibuat oleh setiap

sektor ekonomi ke arah pertumbuhan ekonomi secara keseluruhan boleh dinilai. Kerajaan boleh mengenal pasti sektor yang dianggap tulang belakang kepada ekonomi negara. Berdasarkan prestasi setiap sektor itu, kerajaan juga boleh menilai kejayaan atau kegagalan dasar yang berkaitan dengan setiap sektor.

FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TAHAP PENGELUARAN NEGARA

Tahap pengeluaran sesebuah negara selalu berubah-ubah mengikut masa. Pengeluaran negara maju seperti Amerika dan Jepun adalah lebih tinggi berbanding dengan pengeluaran negara membangun seperti Sri Lanka dan Thailand. Ada dua jenis faktor yang boleh memberi kesan kepada tahap pengeluaran negara ialah faktor dalaman dan faktor luaran.

2.9.1 Faktor Dalaman

Antara faktor dalaman yang memberi kesan kepada tahap pengeluaran negara adalah sumber asli seperti petroleum dan gas. Negara yang kaya dengan sumber semula jadi pasti mempunyai tahap pengeluaran negara yang lebih tinggi berbanding dengan negara yang tidak mempunyai sumber semula jadi.

2.9


Faktor tenaga atau buruh memainkan peranan yang penting dalam menyumbang ke arah pengeluaran negara. Negara yang mempunyai pekerja yang rajin dan berkebolehan, sebagai contoh, Jepun, pasti akan meningkatkan tahap pengeluaran negara berbanding dengan negara dengan pekerja yang malas dan tidak produktif.

Di samping itu, jumlah modal yang dimiliki oleh sesebuah negara juga memberi kesan kepada tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai modal yang kurang tidak mampu untuk menghasilkan output yang besar berbanding dengan negara yang mempunyai modal yang lebih.

Tahap teknologi juga menentukan tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai pengetahuan dan kemajuan teknologi mampu menghasilkan barang dan perkhidmatan dengan menggunakan kaedah yang lebih cepat dan lebih cekap.

2.9.2 Faktor Luaran

Pelaburan asing memainkan peranan penting dalam meningkatkan pendapatan negara dan pertumbuhan ekonomi negara. Pelaburan asing, sama ada secara langsung atau tidak langsung, menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi negara dan tahap pendapatan.

Adakah anda tahu bahawa perdagangan juga memberi kesan kepada pendapatan negara? Terdapat syarat perdagangan yang perlu dipatuhi dalam negara. Apakah yang dimaksudkan dengan syarat perdagangan?

Syarat perdagangan adalah baik jika ia menunjukkan bahawa negara sedang menerima kuantiti import yang lebih tinggi berbanding dengan kuantiti eksport. Ini bermakna, negara tersebut perlu membayar kurang untuk produk yang diimport iaitu ia perlu memberi kurang eksport untuk import yang diterimanya.

Menerima bantuan daripada negara lain juga boleh meningkatkan taraf hidup negara penerima. Sebagai contoh, bantuan yang disediakan oleh organisasi antarabangsa dan negara maju boleh membantu mengurangkan kadar kemiskinan di negara miskin. Begitu juga dengan pengeluaran oleh negara membangun. Ia boleh diperbaiki dengan bantuan negara lain.

Syarat perdagangan merujuk kepada nisbah jumlah sesebuah negara menerima bagi komoditi eksport kepada jumlah ia membayar untuk komoditi import.


44

MASALAH DALAM PENGIRAAN PENGELUARAN NEGARA

Pengiraan pengeluaran negara adalah proses yang sangat rumit dan banyak masalah boleh timbul semasa proses ini dijalankan. Rajah 2.7 berikut menunjukkan empat masalah yang biasanya timbul semasa proses pengiraan pengeluaran negara dilakukan.

Rajah 2.7: Empat masalah dalam pengiraan pengeluaran negara

2.10

1. Apakah kegunaan data pengeluaran negara? 2. Bincangkan faktor yang memberi kesan kepada tahap pendapatan

negara.

LATIHAN 2.5

Proses pengiraan pengeluaran negara bukanlah sesuatu yang mudah. Selalunya, masalah yang tidak diduga muncul dan akan membuatkan perkara menjadi lebih sukar. Sebelum anda meneruskan subtopik ini, cuba kenal pasti masalah yang biasa anda baca dalam surat khabar berkaitan dengan ekonomi.

AKTIVITI 2.4


Keempat-empat masalah tersebut dibincangkan dengan lebih lanjut seperti berikut. (a) Mengumpul Maklumat Mengumpul maklumat atau data adalah sukar kerana ada beberapa pihak,

seperti ahli perniagaan kecil-kecilan dan petani yang tidak menyimpan rekod terperinci aktiviti ekonomi mereka. Nilai pengeluaran yang diperoleh daripada mereka biasanya dalam bentuk anggaran. Kesilapan selalu berlaku ketika mengklasifikasikan maklumat ini di mana ia boleh menyebabkan kekeliruan dalam proses pengiraan.

(b) Mengira Dua Kali Kesukaran dalam membezakan barangan akhir daripada barang pengantara

mungkin membawa kepada masalah pengiraan dua kali. Produk boleh diklasifikasikan sebagai barangan akhir atau pertengahan bergantung kepada penggunaannya. Sebagai contoh, tepung yang dibeli oleh suri rumah boleh dianggap sebagai produk akhir. Walau bagaimanapun, tepung yang dibeli oleh pembuat roti dianggap sebagai produk perantaraan.

(c) Menentukan Harga Barangan Biasanya, harga barangan adalah berbeza dari satu kawasan dengan

kawasan yang lain. Di samping itu, terdapat harga barang tertentu yang sentiasa berubah. Sebagai contoh, harga minyak sawit yang berubah setiap hari. Oleh itu, kesukaran timbul dalam menentukan harga yang perlu diambil kira dalam menghitung pengeluaran negara.

(d) Penurunan Nilai (Susut Nilai) Ia adalah sukar untuk mengira nilai mata wang kerana tidak ada rekod

yang terperinci mengenai beberapa aktiviti ekonomi. Selain itu, terdapat kaedah yang berbeza dalam mengira penyusutan nilai selain setiap kaedah yang memberikan angka yang berbeza.

Berdasarkan pemahaman anda tentang masalah yang biasanya timbul dalam pengiraan pengeluaran negara, kenal pasti sekiranya terdapat sebarang masalah yang tidak disebut dalam perbincangan tadi. Cuba anda senaraikan.

AKTIVITI 2.5


46

KITARAN PERNIAGAAN

Akhir sekali, sebelum kita mengakhiri topik ini, mari kita belajar tentang kitaran perniagaan bagi pengeluaran negara. Adakah anda masih ingat maksud „kitaran perniagaan‰ yang telah anda jumpa dalam Topik 1 yang lalu?

Biasanya, kitaran perniagaan berlangsung dalam tempoh antara 2 hingga 10 tahun, disertai oleh pengembangan dan penguncupan dalam pelbagai sektor ekonomi. Mari kita lihat Rajah 2.8 berikut yang menunjukkan kitaran perniagaan.

Rajah 2.8: Kitaran perniagaan

Berdasarkan Rajah 2.8 tadi, anda boleh melihat bahawa terdapat lima peringkat kitaran perniagaan iaitu puncak, lompang, pemulihan, pertumbuhan (perkembangan) dan kemelesetan (penguncupan). Terdapat titik antara peringkat yang ditunjukkan oleh puncak dan lompang. Ia merupakan fasa yang paling penting dalam kitaran perniagaan iaitu pertumbuhan (perkembangan) dan kemelesetan (penguncupan). Ekonomi dikatakan mencapai kitaran penuh apabila ekonomi telah melalui lima peringkat. Sebagai contoh, kitaran perniagaan yang bermula di puncak menjadi lengkap apabila ia berakhir di puncak seterusnya.

Kitaran perniagaan boleh ditakrifkan sebagai perubahan berkala dalam kadar aktiviti ekonomi, seperti yang diukur oleh tahap pekerjaan, harga dan pengeluaran.

2.11


Kemelesetan bermula di puncak dan berakhir pada lompang. Kemelesetan berlaku apabila nilai pengeluaran negara sebenar jatuh untuk dua suku tahun berturut-turut. Ciri-ciri utama kemelesetan termasuk penurunan dalam permintaan untuk tenaga kerja dan pengurangan dalam perbelanjaan oleh pengguna. Kemelesetan juga dicerminkan dalam penurunan dalam keuntungan syarikat. Apabila perbelanjaan pengguna berkurangan semasa kemelesetan, produk firma yang tidak terjual meningkat dan ini akan meningkatkan inventori firma. Sebaliknya, pengembangan bermula pada lompang dan berakhir di puncak. Pada peringkat awal pengembangan, ia dipanggil pemulihan. Ini berlaku apabila pengeluaran negara meningkat selama enam bulan secara berterusan. Pertumbuhan dalam ekonomi mencerminkan peningkatan keyakinan sektor perniagaan, kenaikan dalam pelaburan dan permintaan untuk buruh. Dengan peningkatan pendapatan, kuasa beli rakyat juga turut meningkat. Keuntungan firma juga akan meningkat tetapi inventori akan dikurangkan.

Aliran model pendapatan menunjukkan aktiviti ekonomi paling ringkas di mana ia hanya melibatkan dua pihak iaitu isi rumah dan firma.

Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi semua barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan dalam lingkungan negara bagi sesuatu tempoh tertentu.

Keluaran Negara Kasar (KNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan oleh rakyat negara tersebut menggunakan sumber negaranya sendiri (tidak kira sama ada operasi pengeluaran tersebut dijalankan di dalam atau luar negara).

1. Ada banyak masalah yang perlu diambil kira dalam pengiraan pengeluaran negara. Jelaskan masalah yang biasa timbul dalam pengiraan ini.

2. Tentukan kitaran perniagaan dan bincangkan lima fasa dalam

kitaran perniagaan.

LATIHAN 2.6


48

KDNK dikira dengan menjumlahkan perbelanjaan penggunaan individu (C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan bagi barang dan perkhidmatan akhir (G) dan eksport bersih (X M). Formulanya adalah seperti berikut:

Jumlah perbelanjaan = C + I + G + (X M) = KDNK

KDNK sebenar bermakna nilai KDNK yang tidak mempunyai sebarang unsur perubahan harga dalam perhitungannya. KDNK dikira berdasarkan harga tetap.

KDNK nominal bermakna ukuran nilai semua barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan dinyatakan dalam harga semasa. Perubahan harga akan memberi kesan kepada nilai KDNK.

Empat masalah semasa mengukur keluaran negara ialah pengumpulan maklumat, mengira dua kali, penentuan harga barangan dan penurunan nilai (susut nilai).

Aliran kitaran

KDNK benar

KDNK nominal

Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK)

Keluaran Negara Kasar (KNK)

Kitaran perniagaan

Masalah pengiraan dua kali

Pendekatan pengeluaran

Pendekatan perbelanjaan

Pengeluaran negara

PENGENALAN

Adakah anda masih ingat apa yang kita belajar dalam topik sebelum ini? Dalam dua topik yang lepas, kita telah mempelajari tentang pengenalan makroekonomi dan pengeluaran negara. Sekarang, kita akan beralih ke topik baru yang akan membincangkan teori keseimbangan pendapatan. Pada permulaan topik ketiga ini, anda akan diperkenalkan kepada keseimbangan ekonomi dua sektor. Ini diikuti dengan perbincangan tentang ekonomi tiga sektor dan ekonomi empat sektor. Bahagian akhir topik ini pula akan membincangkan tentang dasar fiskal dan bagaimana ia boleh digunakan untuk menyelesaikan inflasi dan deflasi. Mari kita mulakan pelajaran!


1. Membincangkan ciri-ciri ekonomi dua sektor, ekonomi tiga sektor dan ekonomi empat sektor;

2. Menganalisis penentu keseimbangan pendapatan ekonomi dua sektor, ekonomi tiga sektor dan ekonomi empat sektor; dan

3. Menggunakan peraturan dasar fiskal dalam menyelesaikan masalah ekonomi.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

33 Teori Penentu

Keseimbangan Pendapatan

TOPIK 3 TEORI PENENTU KESEIMBANGAN PENDAPATAN

50

EKONOMI DUA SEKTOR

Adakah anda tahu bahawa keseimbangan dalam ekonomi negara adalah berkait rapat dengan aliran kitaran pendapatan? Ini termasuklah pasaran makroekonomi, pasaran barang dan perkhidmatan, pasaran kewangan dan pasaran buruh. Apakah komponen dalam ekonomi dua sektor? Ekonomi dua sektor terdiri daripada dua komponen iaitu isi rumah dan firma seperti yang dinyatakan dalam Jadual 3.1 berikut.

Jadual 3.1: Ekonomi Dua Sektor

Sektor Penerangan

Isi Rumah Isi rumah adalah unit ekonomi yang memiliki faktor pengeluaran. Mereka membuat keputusan ke atas penggunaan barang dan perkhidmatan dan tabungan. Isi rumah mempunyai peranan membekalkan perkhidmatan kepada firma.

Firma Firma adalah unit ekonomi yang menentukan pengeluaran. Firma membeli faktor atau sumber daripada isi rumah dan menjual atau membekalkan barang dan perkhidmatan kepada sektor isi rumah.

3.1.1 Aliran Kitaran Pendapatan

Aliran kitaran pendapatan antara sektor dengan kedua-dua barangan dan pasaran buruh melibatkan aliran fizikal dan aliran tunai. Aliran ini dapat dilihat dalam Rajah 3.1 berikut.

Rajah 3.1: Aliran kitaran pendapatan dalam ekonomi dua sektor

3.1

TOPIK 3 TEORI PENENTU KESEIMBANGAN PENDAPATAN 51

Aliran fizikal boleh berbentuk barang dan perkhidmatan, manakala aliran tunai boleh berbentuk yuran, sewa, faedah, keuntungan dan pembayaran bagi penggunaan barang dan perkhidmatan. Firma menghasilkan kuantiti tertentu bagi barang dan perkhidmatan dalam tempoh tertentu. Ia dikenali sebagai output agregat (Y). Oleh kerana setiap ringgit yang dibelanjakan diterima sebagai pendapatan oleh orang lain, output agregat dan pendapatan agregat adalah sama. Ada empat konsep penting dalam aliran pendapatan ekonomi dua sektor iaitu:

(a) Penggunaan;

(b) Tabungan;

(c) Perlaburan; dan

(d) Pendapatan boleh guna. Mari kita pelajari dengan lebih lanjut keempat-empat konsep ini dalam bahagian seterusnya. (a) Penggunaan (C) Pertama, apakah yang ditakrifkan dengan penggunaan (C)?

Penggunaan agregat (jumlah perbelanjaan penggunaan) untuk tempoh tertentu bergantung kepada pendapatan isi rumah, kekayaan, kadar faedah dan perancangan isi rumah untuk masa depan. Kita sering menyatakan bahawa lebih tinggi pendapatan individu, semakin tinggi pula perbelanjaan beliau. Konsep ini juga diguna pakai bagi keseluruhan ekonomi. Hubungan yang positif memang wujud antara pendapatan agregat dengan penggunaan agregat.

Penggunaan (C) merujuk kepada komponen perbelanjaan isi rumah iaitu semua perbelanjaan isi rumah untuk membeli barang dan perkhidmatan dari pendapatan yang mereka dapat.


52

Fungsi penggunaan menunjukkan hubungan antara penggunaan dan pendapatan. Ia boleh diringkaskan seperti formula berikut.

Di mana C = Pengunaan a = Pengunaan autonomi b = Kecenderungan mengguna marginal (MPC) Yd = Pendapatan boleh guna (Y T); Y = Pendapatan, T = Cukai

Penggunaan autonomi (a) merujuk kepada penggunaan yang tidak bergantung kepada pendapatan. Ia wujud walaupun Y = 0 yang bermaksud, isi rumah berbelanja walaupun tidak ada pendapatan. Kecenderungan mengguna marginal (b) pula merupakan ukuran nisbah perubahan dalam penggunaan kepada perubahan dalam pendapatan. Formula untuk mengira MPC adalah seperti berikut:

Nisbah jumlah penggunaan kepada jumlah pendapatan diukur melalui kecenderungan mengguna purata (APC).

Fungsi penggunaan boleh diplot seperti dalam Rajah 3.2 berikut.

Rajah 3.2: Fungsi penggunaan

APC = pendapatan Jumlah

penggunaanJumlah=

Y

C

MPC = pendapatan dalam Perubahan

penggunaandalamPerubahan =

YC

C = a + bYd


Pendapatan boleh guna adalah pendapatan bersih yang tinggal selepas cukai dibayar (Y T). Pendapatan ini boleh digunakan untuk membeli barang dan perkhidmatan. Oleh kerana sektor kerajaan tidak wujud dalam ekonomi dua sektor, maka cukai T = 0 dan oleh itu, Yd = Y.

(b) Tabungan (S) Dalam ekonomi dua sektor, (yang tidak melibatkan perdagangan

antarabangsa) isi rumah boleh melakukan dua perkara dengan pendapatan mereka iaitu sama ada membelanjakannya pada penggunaan atau menabungnya. Dengan kata lain, isi rumah menabung sebahagian daripada pendapatannya yang tidak digunakan untuk membeli barang dan perkhidmatan.

Fungsi tabungan adalah hubungan antara pendapatan boleh guna dan

tabungan. Pendapatan boleh guna mempunyai jumlah yang sama dengan penggunaan dan tabungan, oleh itu:

Bagi fungsi tabungan, formulanya adalah seperti berikut:

Di mana S = Tabungan -a = Tabungan negatif (1 b) = Kecenderungan menabung marginal (MPS) Yd = Pendapatan boleh guna

Kita boleh memplotkan graf bagi fungsi tabungan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.3 berikut.

Yd = C + S

Yd = a + bYd + S

S = a + (1 b)Yd


54

Rajah 3.3: Fungsi tabungan

Berdasarkan Rajah 3.3 tadi, kita dapat melihat bahawa tabungan negatif (-a) adalah sama nilai apabila Y = 0. Kecenderungan Menabung Marginal (MPS) [1 b] menunjukkan nisbah antara peningkatan dalam tabungan dan peningkatan pendapatan. Ia boleh diringkaskan seperti berikut:

Nisbah antara tabungan dan pendapatan disebut sebagai kecenderungan menabung purata (APS). Ia boleh diringkaskan menjadi seperti berikut:

Ini adalah kerana tabungan oleh isi rumah dan firma dianggap sebagai bocoran dalam aliran kitaran pendapatan.

MPS =

Perubahan dalam tabungan

Perubahan dalam pendapatan =

Y

S

APS =

Jumlah simpanan

Jumlah pendapatan =

Y

S


(c) Pelaburan (I) Adakah anda tahu bahawa pelaburan adalah jenis perbelanjaan utama bagi firma? Ini dapat dilihat pada definisi berikut:

Pelaburan termasuklah membina bangunan, kilang atau rumah, membeli barang modal seperti mesin dan menambah inventori bersih atau stok barangan. Dalam ekonomi, pelaburan sebenar berbeza daripada pelaburan yang dirancang kerana perubahan dalam inventori firma adalah sebahagian daripada pelaburan sebenar dan perubahan dalam inventori tidak sepenuhnya di bawah kawalan syarikat. Perubahan atau peningkatan dan penurunan inventori, kadangkala bergantung kepada keputusan mengenai penggunaan isi rumah mereka. Walau bagaimanapun, huruf „I‰ biasanya merujuk kepada pelaburan yang dirancang sahaja. Ada dua jenis pelaburan iaitu:

(i) Pelaburan teraruh; dan

(ii) Pelaburan autonomi. Apakah perbezaan antara keduanya?

Faktor yang mempengaruhi pelaburan teraruh adalah keuntungan dan peningkatan pendapatan penduduk. Semakin banyak bilangan orang akan menyebabkan pengeluaran barangan dan perkhidmatan meningkat.

Pelaburan teraruh bergantung kepada pendapatan negara. Perubahan dalam pendapatan mendorong perubahan dalam pelaburan.

Pelaburan ditakrifkan sebagai perbelanjaan firma untuk membeli stok barang modal dan/atau barang teknologi yang tidak digunakan tetapi digunakan dalam pengeluaran masa depan barangan dan perkhidmatan.


56

Bagaimana pula pelaburan autonomi?

Fungsi pelaburan teraruh dan pelaburan autonomi ditunjukkan dalam Rajah 3.4 berikut.

Rajah 3.4: Pelaburan autonomi dan pelaburan teraruh

3.1.2 Penggunaan, Tabungan dan Pendapatan Boleh Guna

Bagaimanakah kita mengaitkan penggunaan, tabungan dan pendapatan boleh guna? Hubungan antara pendapatan, tabungan dan pendapatan boleh guna adalah seperti berikut:

Di mana Y = Yd, C = f(Yd), S = f(Yd).

Pelaburan autonomi dipengaruhi oleh faktor yang lain daripada pendapatan negara, contohnya, kadar faedah, tahap kemajuan teknologi dan jangkaan.

Yd = C + S


1 = MPC +MPS

MPC = 1 MPS MPS = 1 MPC

Apabila persamaan itu dibahagikan dengan Y, maka

Di mana 1 = APC + APS. Jika terdapat perubahan dalam tahap pendapatan, maka

Apabila persamaan itu dibahagikan dengan �Y, maka

Iaitu

MPC adalah peratusan atau bahagian pendapatan tambahan yang digunakan untuk perbelanjaan penggunaan. MPS adalah peratusan atau bahagian pendapatan tambahan yang digunakan untuk tabungan. Oleh kerana semua pendapatan dalam ekonomi mesti dibelanjakan atau ditabung, maka MPC + MPS = 1. Ia juga boleh ditulis sebagai atau

3.1.3 Keseimbangan Pendapatan Negara

Sebelum keseimbangan pendapatan negara diperoleh, kita perlu mengenal pasti keadaan keseimbangan pendapatan negara. Terma dan syarat keseimbangan pendapatan negara adalah Permintaan Agregat (AD) = Penawaran Agregat (AS). Dalam ekonomi dua sektor, Permintaan Agregat terdiri daripada penggunaan dan pelaburan iaitu:

AD = C + I

Y C SY Y Y

ΔY = ΔC + ΔS

Y C S= +

Y Y Y


58

Jumlah penawaran adalah jumlah barangan dan perkhidmatan yang dikeluarkan dalam negara ini iaitu:

Oleh itu, AS = Y. Maka AD = AS. Oleh itu, terma dan syarat keseimbangannya boleh ditulis sebagai:

Dalam keadaan yang tidak seimbang, contohnya, apabila perbelanjaan agregat adalah lebih daripada output agregat, akan ada penurunan yang tidak diduga dalam inventori. Firma akan bertindak balas dengan meningkatkan output. Ini akan membantu meningkatkan pendapatan dan akhirnya meningkatkan tahap penggunaan juga. Proses ini akan berterusan sehingga tahap keseimbangan dicapai. Oleh itu, C + I = Y = C + S di mana keadaan keseimbangan ini boleh ditulis sebagai:

Adakah anda tahu bahawa tahap keseimbangan pendapatan negara boleh ditentukan dengan menggunakan tiga kaedah? Tiga kaedah tersebut ialah:

(a) Menggunakan jadual;

(b) Menggunakan rajah atau graf; dan

(c) Menggunakanpersamaan matematik.

AS = Pengeluaran negara = Pendapatan negara

Persamaan suntikan = BocoranI = S

Persamaan AD = AS C + I = Y atau AS = AD Y= C+I


Mari kita lihat setiap kaedah ini secara terperinci. (a) Jadual

Jika MPC = 0.75, penggunaan adalah RM500 juta apabila pendapatan bersamaan dengan sifar dan pelaburan autonomi adalah RM200 juta. Oleh itu, C = 500 + 0.75Yd dan S = -500 + 0.25Yd. Dengan mengubah nilai Y dalam persamaan, kita akan mendapat jawapan seperti dalam Jadual 3.2 berikut.

Jadual 3.2: Penentu Keseimbangan dalam Ekonomi Dua Sektor

Y = AS Penggunaan (C) Pelaburan (I) Tabungan (S) AD = C + I

0 500 200 500 700

700 1,025 200 -325 1,225

1,400 1,550 200 -150 1,750

2,100 2,075 200 25 2,275

2,800 2,600 200 200 2,800

3,500 3,125 200 375 3,325

4,200 3,650 200 550 3,850

Keseimbangan pendapatan negara wujud pada Y = 2800 apabila keadaan AD = AS dan I = S berpuas hati. Apa yang berlaku apabila Y tidak sama dengan 2800? Jika pendapatan lebih rendah daripada 2,800, ia akan menjadi keadaan yang tidak stabil kerana AD > AS. Ini akan menggalakkan syarikat untuk meningkatkan pengeluaran dan aktiviti ekonomi (ia akan meningkat sehingga AD = AS dicapai). Jika pendapatan melebihi 2,800, ia juga akan menjadi satu keadaan yang tidak stabil kerana AS > AD. Ini bermakna, keluaran negara melebihi agregat perbelanjaan yang dirancang. Oleh sebab penawaran melebihi permintaan, firma akan mengurangkan pengeluaran mereka sehingga keseimbangan AD = AS dicapai.

(b) Rajah atau Graf Persamaan AD = AS melibatkan keluk Y = AS dan AD = C + I. Keseimbangan dicapai ketika kedua-dua keluk bertemu di „e‰ dan pendapatan berada di Ye (lihat Rajah 3.5).


60

Rajah 3.5: Keseimbangan pendapatan negara

Walau bagaimanapun, pendekatan suntikan-bocoran melibatkan keluk tabungan, S dan keluk pelaburan, I. Keseimbangan ini ditunjukkan di titik kedua-dua keluk ini bertemu.

(c) Persamaan Matematik

Menggunakan nilai yang sama, di mana penggunaan dan fungsi tabungan ialah: C = 500 + 0.75Yd S = -500 + 0.25Yd Y = C + I, oleh itu: Y = 500 + + 200 0.75Y Y = 700 + 0.75Y Y - 0.75Y = 700 Y = 700/0.25 = 2,800 Atau menggunakan kaedah suntikan bocoran (I = S), oleh itu 200 = -500 + 0.25Y 0.25 Y = 700 Y = 700/0.25


Ini boleh diilustrasikan dalam Rajah 3.6.

Rajah 3.6: Keseimbangan pendapatan negara (keluk penggunaan dan tabungan)

3.1.4 Perubahan dalam Permintaan Agregat

Perubahan dalam permintaan agregat akan mengubah tahap keseimbangan pendapatan negara. Dalam ekonomi dua sektor, ini berlaku apabila faktor yang mempengaruhi penggunaan dan pelaburan berubah. Anda boleh melihat kesan perubahan dalam AD (perubahan dalam pelaburan) seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.7 dan Rajah 3.8 berikut.


62

Rajah 3.7: Kesan perubahan pada AD menggunakan pendekatan AD = AS

Rajah 3.8: Kesan perubahan dalam AD menggunakan pendekatan suntikan bocoran


3.1.5 Kesan Pengganda

Apakah yang dimaksudkan dengan kesan pengganda?

Apakah yang dilakukan oleh pengganda? Pengganda mengukur kesan perubahan dalam satu pemboleh ubah terhadap pemboleh ubah yang lain. Saiz pengganda boleh diperoleh dengan menggunakan formula berikut:

Kesan pengganda menyebabkan pendapatan berubah pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan perubahan lebih awal dalam AD. Dalam ekonomi dua sektor, perubahan dalam komponen AD memberi tumpuan kepada tahap pelaburan (I). Mari kita lihat Contoh 3.1 yang menerangkan kesan pengganda dengan lebih terperinci.

Contoh 3.1: Untuk memahami kesan pengganda, andaikan MPC = 0.8 dan perubahan dalam pelaburan = RM150 juta. Didapati bahawa pengganda nilai K = 1/0.2 = 5. Ini merupakan nilai pengganda yang menunjukkan bahawa perubahan dalam pelaburan akan menukar nilai Y dengan jumlah pelaburan didarabkan dengan lima. Oleh itu, perubahan Y = Nilai pengganda Perubahan dalam pelaburan Y = K Saya = 5 RM150 juta = RM750 juta Dengan mengandaikan tahap keseimbangan asal adalah RM2,500 juta, oleh itu tahap pendapatan negara yang baru ialah: Y = 2,500 + 750 = RM3,250 juta.

Kesan pengganda boleh ditakrifkan sebagai nisbah peningkatan pendapatan atau pengeluaran negara untuk meningkatkan permintaan agregat (AD).

Nilai pengganda (K) = 1/(1-MPC) atau 1/MPS


64

EKONOMI TIGA SEKTOR

Adakah anda tahu bahawa ekonomi tiga sektor juga dikenali sebagai ekonomi yang tertutup? Ia merangkumi tiga sektor seperti berikut:

(a) Sektor isi rumah;

(b) Firma atau sektor perniagaan; dan

(c) Sektor kerajaan.

3.2

Apakah ciri-ciri ekonomi dua sektor? Buat satu jadual yang menerangkan ciri-ciri tersebut.

SEMAK KENDIRI 3.1

1. Dalam ekonomi dua sektor, terangkan hubungan antara penggunaan, tabungan dan pendapatan boleh guna.

2. Berikan takrif konsep pengganda dan nyatakan bagaimana saiz pengganda diperoleh.

3. Dalam satu model mudah, jika C = 100 + 0.8Y dan I = 50, kirakan tahap keseimbangan output.

4. Jika MPC = 0.75, kecenderungan menabung marginal adalah _________________.

5. Peningkatan dalam penggunaan autonomi akan menggerakkan keluk penggunaan agregat ke _______________________.

6. ________________________ adalah peratusan atau bahagian pendapatan tambahan yang digunakan untuk perbelanjaan penggunaan.

7. Jelaskan apa yang akan berlaku apabila bocoran adalah lebih besar daripada suntikan.

LATIHAN 3.1


Melalui ekonomi tiga sektor, kerajaan boleh mempengaruhi aktiviti ekonomi dengan menggunakan dua dasar yang khusus. Dasar ini adalah:

(a) Dasar fiskal; dan

(b) Dasar kewangan atau dasar monetari.

Apakah maksud dasar ini?

Bagaimana dengan dasar kewangan atau monetari?

Anda akan mempelajari lebih lanjut tentang dasar kewangan atau monetari dalam topik yang akan datang. Sekarang, mari kita teruskan perbincangan kita mengenai dasar fiskal. Dalam dasar fiskal, campur tangan kerajaan wujud secara langsung dalam aktiviti ekonomi melalui perbelanjaan kerajaan (G) dan sumber pendapatan kerajaan (kutipan cukai [T]). Perbelanjaan kerajaan (G) termasuk perbelanjaan kerajaan apabila membeli barangan dan perkhidmatan, perbelanjaan pelaburan awam dan sebagainya. Sementara itu, kerajaan memperoleh pendapatan dari cukai yang dipungut dari isi rumah dan firma.

3.2.1 Aliran Kitaran Pendapatan

Ada tiga aliran baru dalam aliran kitaran pendapatan bagi ekonomi tiga sektor. Tiga aliran baru ini dinyatakan dalam Jadual 3.3 berikut.

Dasar kewangan atau monetari merujuk kepada pihak berkuasa bank pusat yang menentukan saiz dan kadar pertumbuhan penawaran wang di pasaran.

Dasar fiskal merujuk kepada tindakan kerajaan dalam membuat pembelanjaan dan mengenakan cukai.


66

Jadual 3.3: Aliran Kitaran Pendapatan Ekonomi Tiga Sektor

Jenis Aliran Huraian

Pembayaran dalam pertukaran untuk barang dan perkhidmatan

Aliran ini wujud kerana kerajaan membeli barangan dan modal daripada sektor perniagaan (syarikat).

Pembayaran dalam pertukaran untuk faktor pengeluaran dari mana cukai dikutip

Aliran ini wujud kerana perbelanjaan kerajaan ke atas faktor pengeluaran yang ditawarkan oleh sektor isi rumah.

Cukai Kerajaan mengutip cukai daripada isi rumah dan sektor perniagaan.

Aliran kitaran pendapatan dalam ekonomi tiga sektor adalah seperti ditunjukkan dalam Rajah 3.9 berikut.

Rajah 3.9: Aliran kitaran pendapatan dalam ekonomi tiga sektor

3.2.2 Kerajaan dan Dasar Fiskal

Selain empat konsep kecil yang kita telah bincangkan dalam ekonomi dua sektor, (pendapatan boleh guna (Y), penggunaan (C), tabungan (S) dan pelaburan (I)), terdapat dua konsep penting yang perlu ditambah kepada ekonomi tiga sektor iaitu perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T). Mari kita lihat kedua-dua konsep baru ini dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya.


(a) Perbelanjaan Kerajaan Ini merujuk kepada perbelanjaan awam yang dibuat oleh kerajaan untuk menyediakan kemudahan untuk orang ramai. Perbelanjaan kerajaan dapat dilihat dari tiga perspektif iaitu: (i) Perbelanjaan kerajaan untuk membeli barang dan perkhidmatan yang

dikeluarkan oleh sektor perniagaan (syarikat); (ii) Perbelanjaan kerajaan untuk membayar terhadap faktor pengeluaran

atau tenaga buruh yang disediakan oleh sektor isi rumah; dan (iii) Perbelanjaan kerajaan dalam bentuk pencen, biasiswa dan

sebagainya.

Perbelanjaan kerajaan dianggap suntikan kerana ia akan membawa aliran masuk pendapatan ke dalam aliran kitaran pendapatan. Secara umumnya, perbelanjaan kerajaan (G) bergantung kepada beberapa faktor seperti: (i) Jangkaan hasil cukai; (ii) Tujuan ekonomi, contohnya, untuk mengurangkan kadar

pengangguran; dan (iii) Keadaan politik dan keamanan. Contohnya, peningkatan perbelanjaan

semasa kempen pilihanraya. Sumber kewangan yang menampung perbelanjaan kerajaan diperoleh terutamanya daripada cukai dan pinjaman dalam negeri. Sebagai contoh, Bank Negara dan Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP), pinjaman dari luar negara seperti Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) atau penjualan bon dan sebagainya. Perbelanjaan kerajaan adalah ditentukan oleh kerajaan secara eksogen.

(b) Cukai (T)

Apakah yang anda faham tentang cukai? Bolehkah anda takrifkan cukai?

Cukai adalah bayaran wajib dalam bentuk wang tunai atau barangan yang dikenakan oleh kerajaan ke atas isi rumah dan firma untuk menyokong perbelanjaan kerajaan.


68

Cukai adalah bocoran dalam aliran kitaran pendapatan negara. Cukai boleh dikategorikan kepada dua iaitu cukai langsung dan cukai tidak langsung seperti yang dijelaskan dalam Jadual 3.4.

Jadual 3.4: Cukai Langsung dan Cukai Tidak Langsung

Cukai Langsung Cukai Tidak Langsung

Cukai langsung dikumpul secara langsung daripada penerima dan tanggungjawab pembayaran tidak boleh dipindahkan kepada orang lain. Contohnya: cukai pendapatan peribadi.

Cukai tidak langsung boleh dikongsi atau dipindahkan kepada orang lain. Contohnya: duti eksport, duti import, duti eksais, cukai jualan dan cukai perkhidmatan.

Dalam ekonomi, ada tiga jenis cukai yang dikenakan iaitu:

(i) Cukai progresif;

(ii) Cukai regresif dan

(iii) Cukai berkadar. Mari kita rujuk Jadual 3.5 berikut untuk penjelasan yang lebih terperinci mengenai ketiga-tiga jenis cukai tersebut.

Jadual 3.5: Tiga Jenis Cukai

Jenis Cukai Penerangan

Cukai progresif Kadar cukai bertambah dengan pendapatan.

Cukai regresif Kadar cukai berkurangan dengan pendapatan.

Cukai berkadar Semua orang membayar peratusan yang sama pendapatan dalam cukai tanpa mengira tahap pendapatan. Walaupun pendapatan meningkat, kadar cukai akan tetap sama. Walau bagaimanapun, jumlah cukai yang perlu dibayar akan meningkat.

Fungsi cukai berkadar menunjukkan hubungan antara cukai dan pendapatan. Ia boleh diringkaskan seperti berikut:

Di mana T = Tahap cukai s = Cukai autonomi t = Kecenderungan sut kepada cukai (MPT) Y = Pendapatan

T = s + tY


Adakah anda tahu bahawa cukai autonomi (s) tidak bergantung kepada pendapatan? Mereka wujud walaupun Y = 0. Ini bermakna, isi rumah perlu membayar cukai walaupun mereka tidak mempunyai pendapatan. Kecenderungan sut kepada cukai (t) mengukur kenaikan cukai disebabkan oleh peningkatan dalam pendapatan.

3.2.3 Penggunaan, Tabungan dan Cukai

Bagaimana kita mengaitkan penggunaan, tabungan dan cukai? Hubungan antara penggunaan, tabungan dan cukai boleh dilihat daripada kesan cukai tetap pada nilai penggunaan dan tabungan. Cukai tetap isi rumah dan firma akan mengurangkan pendapatan boleh guna dan seterusnya, mempengaruhi penggunaan dan tabungan. Fungsi penggunaan dengan cukai boleh dirumuskan seperti berikut:

C = a + bYd C = a + b(Y T)

Bagi fungsi tabungan dengan cukai, formulanya adalah seperti berikut:

S = -a + (1 b)(Y T) C = a + b(Y T)

Sebagai contoh, jika a = 9,000, MPC = 0.75, T = 1,000 (a) Dalam persamaan tanpa cukai, apabila Y= 6,000

Nilai pengunaan C = 9,000 + 0.75Y = 9,000 + 0.75(6,000) = 13,500 Tabungan S = 9,000 + 0.25Y = 9,000 + 0.25(6,000) = 7,500

(b) Dalam persamaan dengan cukai tetap: C = 9,000 + 0.75(Y 1000) C = 8,250 + 0.75Y C = 8,250 + 0.75 (6000) = 1,2750 S = -9,000 + 0.25(Y 1000) S = -9,250 + 0.25Y S = -9,250 + 0.25(6000) S = 7,750


70


Dalam ekonomi tiga sektor, komponen AD termasuklah penggunaan, pelaburan dan perbelanjaan kerajaan. Oleh itu, keadaan keseimbangan ditulis sebagai:

Selain penggunaan, pendapatan juga digunakan untuk tabungan dan pembayaran cukai. Oleh itu, keadaan keseimbangan juga boleh ditulis sebagai:

Di sini, keseimbangan pendapatan negara dikira dengan menggunakan dua kaedah utama iaitu:

(a) Rajah; dan

(b) Persamaan Matematik.

Jika a = RM900 juta, MPC = 0.75 I = 150 juta, G = 600 juta, T = 600 juta

Jika Y = 6,000, nilai penggunaan (C) dan tabungan (S) tanpa cukai adalah lebih tinggi daripada nilai dengan cukai. Fungsi penggunaan = 900 + 0.75 (Y 600) = 450 + 0.75 Y Fungsi tabungan = -900 + 0.25 (Y 600)

= -1,050 + 0.25Y

Persamaan AD = AS C + I = Y

atau AS = AD Y = C+I

Persamaan suntikan = Bocoran I + G = S + T


Sekarang, mari kita lihat bagaimana kaedah ini digunakan.

(a) Rajah Keseimbangan pendapatan menggunakan keadaan keseimbangan AD = AS dan suntikan = bocoran seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.10 berikut.

Rajah 3.10: Keseimbangan pendapatan negara

(b) Persamaan Matematik

Pendapatan negara pada keseimbangan menggunakan pendekatan AD = AS adalah seperti berikut:

Y = C + I + G Y = 450 + 0.75Y + 150 + 600 Y 0.75Y = 1,200 Y = 1,200/0.25 = 4,800

Pendekatan suntikan bocoran juga memberikan jawapan yang sama di mana:

I + G = S + T 150 + 600 = 1,050 + 0.25Y + 600 750 + 1,050 600 = 0.25Y 1,200/0.25 = Y Y = 4,800

Untuk memeriksa jawapan anda apabila mengira pendapatan negara pada keseimbangan, anda boleh menggunakan kedua-dua pendekatan dan sudah tentu, anda perlu mendapatkan jawapan yang sama. Jika anda mendapat jawapan yang berbeza, cuba kira kembali.


72

Kita telah mempelajari sebelum ini bahawa pengiraan keseimbangan pendapatan negara termasuklah cukai tetap atau sekaligus. Sekarang, mari kita lihat pengiraan keseimbangan pendapatan negara apabila terdapatnya fungsi cukai. Apakah tahap keseimbangan pendapatan negara bagi masalah berikut? Fungsi penggunaan (C) = 70 + 0.9Yd Fungsi cukai (T) = 25 + 0.2Y Perbelanjaan kerajaan (G) = 20 Pelaburan (I) = 35 Keseimbangan ekonomi tiga sektor menggunakan kaedah AD = AS

Y = C + I + G Y = (70 + 0.9Yd) + 35 + 20 Y = 125 + 0.9 (Y T) Y = 125 + 0.9Y 0.9T Y = 125 + 0.9Y 0.9(25 + 0.2Y) Y = 102.5 + 0.72Y (1 0.72)Y = 102.5 Y = 102.5/0.28

= 366.07

Menggunakan kaedah suntikan-bocoran:

I + G = S + T 35 + 20 = ( 70 + 0.1Yd) + (25 + 0.2Y) 55 = 70 + 0.1 (Y T) + (25 + 0.2Y) 55 = 70 + 0.1 (Y 25 0.2Y) + 25 + 0.2Y 100 = 2.5 + 0.08Y + 0.2Y 102.5 = 0.28Y 102.5/0.28 = Y Y = 366.07


3.2.5 Perubahan dalam Agregat Permintaan

Perubahan dalam perbelanjaan kerajaan boleh menyebabkan perubahan dalam AD dan seterusnya perubahan dalam tahap pendapatan keseimbangan. Mari kita lihat Rajah 3.11 berikut.

Rajah 3.11: Kesan perubahan dalam perbelanjaan kerajaan Dalam Rajah 3.11 tadi, B merupakan titik keseimbangan asal, di mana AD = AS dan tahap pendapatan = Yasal. Jika perubahan wujud dalam perbelanjaan kerajaan iaitu peningkatan sebanyak �G, keluk AD0 akan berpindah ke AD1. Satu titik keseimbangan baru akan muncul di C apabila AD1 melintasi AS di Y1. Sebaliknya, penurunan dalam perbelanjaan kerajaan (G) akan menyebabkan keluk AD0 bergerak ke bawah AD2. Satu titik keseimbangan baru tercapai di A apabila AD2 melintasi AS di peringkat pendapatan Y2.


Dalam ekonomi tiga sektor, ada dua jenis kesan pengganda iaitu:

(a) Pengganda perbelanjaan kerajaan; dan

(b) Pengganda cukai.


74

Sekarang, mari kita lihat kedua-dua jenis pengganda ini dengan lebih lanjut. (a) Pengganda Perbelanjaan Kerajaan

(Sama seperti pengganda pelaburan)

Perubahan dalam pendapatan, �Y = KG G. Dengan menggunakan contoh yang sama, jika kerajaan mengurangkan G daripada RM600 juta kepada RM400 juta, (G = -200)

Y = 1/0.25 G = 4 -200 = -800

Oleh itu, nilai pendapatan negara pada keseimbangan baru ialah:

Ybaru = Yasal +Y = 4,800 800 = 4,000

Didapati bahawa penurunan dalam perbelanjaan kerajaan telah menyebabkan nilai pendapatan negara turut jatuh.

(b) Pengganda Cukai

Bagaimana pula dengan pengganda cukai? Berikut adalah formula untuk mengiranya.

Dengan menggunakan contoh yang sama, jika kerajaan mengurangkan cukai sebanyak RM150 juta, bermakna ia mengurangkan RM600 kepada RM450, maka nilai Y = 150 MPC Pengganda = 150 0.75 4 = 450 Oleh itu, nilai baru Y = Yasal + Y = 4,800 + 450 = 5,250

Pengiraan sebelumnya menunjukkan bahawa penurunan cukai akan meningkatkan pendapatan negara.

Perubahan tahap pendapatan, �Y = KT T

Pengganda cukai (KT) = - MPC/1-MPC atau -MPC/MPS

Pengganda perbelanjaan kerajaan (K G) = 1/1 MPC atau 1/MPS


EKONOMI EMPAT SEKTOR

Sekarang, mari kita beralih kepada ekonomi empat sektor. Adakah anda tahu bahawa ekonomi empat sektor juga dikenali sebagai ekonomi terbuka? Ini adalah kerana penglibatan negara dengan ekonomi asing atau antarabangsa juga diambil kira. Aktiviti perniagaan antarabangsa seperti import dan eksport barang dan perkhidmatan mempengaruhi ekonomi aliran kitaran pendapatan. Ini dapat dilihat dalam Rajah 3.12 berikut.

3.3

1. Huraikan dua konsep tambahan disebabkan oleh kewujudan sektor kerajaan dalam ekonomi tiga sektor.

2. Nyatakan keadaan keseimbangan ekonomi tiga sektor menggunakan pendekatan suntikan bocoran.

3. Ekonomi kerajaan mempunyai MPC = 0.6. Apakah nilai pengganda perbelanjaan kerajaan?

4. Andaikan bahawa MPC = 0.4 dan kerajaan meningkatkan perbelanjaan sebanyak RM2 juta dan cukai sebanyak RM1 juta. Kirakan apa yang akan berlaku kepada tahap pendapatan keseimbangan.

LATIHAN 3.2


76

Rajah 3.12: Aliran kitaran dalam ekonomi empat sektor atau terbuka

Dalam ekonomi empat sektor, hubungan antara pemain dalam ekonomi iaitu isi rumah, firma, kerajaan dan sektor luar negara termasuk juga aktiviti di tiga pasaran utama iaitu pasaran barang dan perkhidmatan, pasaran buruh dan pasaran kewangan. Rajah 3.13 berikut menunjukkan pemain dan pasaran dalam ekonomi empat sektor atau ekonomi terbuka.

Rajah 3.13: Peserta dan pasaran dalam ekonomi empat sektor atau terbuka


3.3.1 Eksport dan Import

Anda pasti pernah mendengar atau membaca tentang aktiviti import dan eksport dalam ekonomi negara. Apakah yang anda faham tentang terma eksport dan import ini?

Dalam aliran kitaran pendapatan negara, komponen eksport adalah suntikan kerana ia menyebabkan aliran wang dari luar ke dalam negara ini, manakala import adalah bocoran kerana ia melibatkan wang yang mengalir keluar dari negara ini.

Komponen import boleh dibahagikan kepada import tetap dan import berkadar. Komponen import ditentukan secara eksogen. Perbincangan dalam subtopik ini melibatkan komponen import tetap dan import berkadar.

Fungsi import berkadar menunjukkan hubungan antara import dan pendapatan seperti berikut:

Di mana M = Tahap import n = Import autonomi m = Kecenderungan sut untuk mengimport

M = n + mY

Eksport Bersih (X M) = Xn

Nilai semua barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan dalam negara ini yang dijual ke luar negara Tolak Nilai semua barang dan perkhidmatan yang dihasilkan di luar negara yang dibeli oleh orang tempatan.

Eksport (X) adalah penjualan barang dan perkhidmatan kepada negara asing sama ada barangan pengguna, barangan modal atau bahan mentah.

Import (M) adalah pembelian barang dan perkhidmatan yang dihasilkan oleh negara asing. Barangan yang diimport termasuklah barangan pengguna, barangan modal dan bahan mentah.


78


Dalam ekonomi empat sektor, komponen AD terdiri daripada penggunaan, pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan eksport bersih. Oleh itu, keadaan keseimbangannya ditulis sebagai:

Di mana X = X0 dan M = M0 Keadaan keseimbangan juga boleh ditulis sebagai:

Mari kita lihat Contoh 3.2 iaitu model ekonomi terbuka.

Contoh 3.2: C = 500 + 0.5Yd T = 100, G = 100, I = 100 X = 100 and M = 50 Menggunakan pendekatan AD = AS,

Y = C + I + G + X M Y = 500 + 0.5 (Y 100) + 100 + 100 + 100 50 Y = 750 + 0.5Y 50 0.5Y = 700 Y = 700/0.5 Y = 1,400 Menggunakan pendekatan suntikan-bocoran,

S + T + M = I + G + X - 500 + 0.5 (Y T) + 100 + 50 = 100 + 100 + 100 0.5Y 50 = 300 + 500 150 Y = 700/0.5 Y = 1,400

Persamaan suntikan-bocoran I + G + X = S + T + M

Persamaan AD = AS Y = C + I + G + (X M)


Sekarang, mari kita lihat model ekonomi yang sama tetapi dengan fungsi import berkadar (lihat Contoh 3.3).

Kedua-dua contoh ini jelas menunjukkan hubungan negatif antara import dan tahap keseimbangan pendapatan negara. Ini bermakna bahawa mana-mana peningkatan dalam import akan mengurangkan tahap keseimbangan pendapatan negara. Sebaliknya, penurunan dalam import akan membantu meningkatkan tahap keseimbangan pendapatan negara.

Contoh 3.3: Satu model ekonomi terbuka diberikan di bawah. Kira tahap keluaran atau keseimbangan pendapatan negara. C = 500 + 0.5Yd T = 100 G = 100 I = 100 X = 100 M = 50 + 0.2Y Menggunakan pendekatan AD = AS,

Y = C + I + G + X M Y = 500 + 0.5 (Y T) + 100 + 100 + 100 (50 0.2Y) Y = 750 + 0.5Y 50 0.2Y (1 0.3Y) = 700 Y = 700/0.7 = 1,000 Menggunakan pendekatan suntikan-bocoran,

S + T + M = I + G + X -500 + 0.5 (Y T) + 100 + (50 + 0.2Y) = 100 + 100 + 100 0.7Y 50 = 300 + 500 150 Y = 700/0.7 = 1,000


80

3.3.3 Perubahan dalam Permintaan Agregat

Perubahan dalam eksport dan import negara boleh menyebabkan perubahan dalam AD dan seterusnya mengubah tahap keseimbangan pendapatan juga. Mari kita lihat Rajah 3.14 berikut.

Rajah 3.14: Kesan perubahan eksport bersih

Dalam Rajah 3.14 di atas, titik B adalah tahap keseimbangan asal di mana AD dan tahap pendapatan = AS = Yasal. Jika perubahan positif berlaku, bermakna eksport bersih yang lebih tinggi (X > M), maka keluk AD0 akan berpindah ke AD1. Satu keseimbangan baru akan tercapai pada titik C apabila AD1 melintasi AS di Y1. Sebaliknya, jika terdapat perubahan negatif di mana jumlah import melebihi jumlah eksport (X < M), keluk AD0 akan bergerak ke bawah untuk AD2. Satu keseimbangan baru akan tercapai pada titik A apabila AD2 melintasi AS di peringkat pendapatan Y2.


Selain pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan cukai pengganda yang telah anda pelajari dalam subtopik sebelum ini, terdapat dua tambahan pengganda dalam ekonomi empat sektor. Pengganda tersebut adalah pengganda eksport dan pengganda import.


(a) Pengganda Eksport Berikut adalah formula untuk pengganda eksport:

Perubahan dalam pendapatan, Y = KX X Dengan menggunakan contoh yang sama, jika eksport meningkat sebanyak RM100 juta, maka (X = 100): �Y = 1/0.5 X = 2 100 = 200

Maka nilai pendapatan negara pada keseimbangan baru akan menjadi: Ybaru = Yasal + 200 = 1,400 + 200 = 1,600

Sebagai suntikan dalam aliran kitaran pendapatan negara, peningkatan dalam nilai eksport meningkatkan nilai pendapatan negara.

(b) Pengganda Import

Berikut adalah formula untuk pengganda import:

Y = 50 Pengganda = 50 2 = 100 juta

Oleh itu, nilai Ybaru = Yasal + Y = 1,400 100 = 1,300 juta

Pengiraan ini menunjukkan bahawa peningkatan dalam import akan mengurangkan nilai pendapatan negara.

Perubahan dalam pendapatan, ΔY = KM ΔM

Pengganda import (KM) = MPC/1 MPC atau MPC/MPS

Pengganda eksport (KX) = 1/1- MPC atau 1/MPS


82

MASALAH EKONOMI DAN POLISI FISKAL

Dasar fiskal adalah alat dasar makroekonomi yang boleh digunakan untuk mencapai objektif kerajaan atau matlamat ekonomi seperti kadar pekerjaan yang lebih tinggi, kadar inflasi yang stabil dan pertumbuhan ekonomi.

3.4

Bandingkan ciri-ciri yang membezakan ekonomi tiga sektor daripada ekonomi empat sektor.

SEMAK KENDIRI 3.2

1. Senaraikan semua pemain dalam ekonomi empat sektor dan jelaskan tambahan dua konsep yang wujud dalam sektor ini berbanding ekonomi tiga sektor.

2. Apakah syarat keseimbangan pendapatan negara bagi ekonomi

empat sektor? 3. Peningkatan tahap eksport akan ________ peringkat output negara,

manakala peningkatan dalam tahap import akan ________ peringkat output negara.

4. Dalam ekonomi terbuka, MPC = 0.9 dan kecenderungan mengimport

marginal ialah 0.3. Berapa banyak jumlah eksport yang perlu ditingkatkan untuk meningkatkan tahap output menjadi 200?

LATIHAN 3.3

Ada beberapa dasar yang digunakan oleh kerajaan dalam mencapai objektif kerajaan. Bolehkah anda kenal pasti dasar tersebut?

AKTIVITI 3.1


3.4.1 Polisi Fiskal

Dasar fiskal terdiri daripada dua alat yang utama iaitu perbelanjaan kerajaan dan cukai. Mekanisme dasar fiskal pula terdiri daripada dasar fiskal automatik dan dasar fiskal budi bicara (lihat Rajah 3.15).

Rajah 3.15: Dasar fiskal

Apakah kegunaan dasar fiskal automatik dan dasar fiskal budi bicara?

Dasar ini adalah lebih mudah tetapi ia tidak boleh mengatasi masalah seperti pengangguran dan inflasi. Pada asasnya, ia bergantung kepada struktur cukai negara. Bagaimana pula dengan dasar fiskal budi bicara?

Dasar fiskal budi bicara dilakukan atas dasar „ad-hoc‰ dan apabila diperlukan. Dasar fiskal budi bicara dibahagikan kepada tiga jenis seperti yang dinyatakan di dalam Jadual 3.6 berikut.

Dasar fiskal budi bicara merujuk kepada keadaan apabila kerajaan membuat beberapa perubahan dalam cukai dan perbelanjaan kerajaan untuk mengatasi masalah ekonomi yang tidak boleh dikendalikan melalui dasar fiskal automatik.

Dasar fiskal automatik adalah penstabil yang beroperasi secara automatik untuk melambatkan perkembangan semasa pertumbuhan ekonomi dan melambatkan kemelesetan ekonomi semasa kemelesetan ekonomi.


84

Jadual 3.6: Dasar Fiskal Budi Bicara

Dasar Budi Bicara Penjelasan

Dasar belanjawan defisit

Merujuk kepada keadaan bajet kerajaan di mana apabila hasil kerajaan adalah kurang daripada perbelanjaannya. Ia dijalankan dengan mengurangkan cukai, meningkatkan perbelanjaan kerajaan atau kedua-duanya untuk mengatasi deflasi dan pengangguran.

Dasar belanjawan lebihan

Merujuk kepada keadaan bajet kerajaan apabila hasil kerajaan melebihi perbelanjaan. Ia dilaksanakan melalui peningkatan cukai, mengurangkan perbelanjaan kerajaan atau kedua-duanya untuk mengatasi inflasi.

Dasar belanjawan berimbang

Merujuk kepada keadaan bajet kerajaan apabila hasil kerajaan bersamaan perbelanjaan. Ia dilakukan apabila guna tenaga penuh tercapai dan ia bertujuan untuk memastikan kestabilan ekonomi dan mengukuhkan kedudukan kewangan kerajaan.

Berikut adalah penjelasan bagi dasar bajet seimbang dan pengganda bajet seimbang: (a) Dasar Belanjawan Berimbang Apabila kerajaan melaksanakan dasar jenis ini, ia tidak akan mengubah

defisit bajet kerajaan kerana peningkatan perbelanjaan kerajaan akan betul-betul sepadan dengan peningkatan dalam pendapatan cukai. Walau bagaimanapun, kenaikan yang sama dalam perbelanjaan kerajaan dan cukai akan mempunyai kesan ke atas keseimbangan pendapatan. Untuk melihat dengan jelas, mari kita lihat pada Contoh 3.4.

Contoh 3.4: Andaikan kerajaan negara X meningkatkan perbelanjaan sebanyak $20 bilion. Pada masa yang sama, kerajaan membiayai perbelanjaan melalui peningkatan yang sama dalam cukai. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan mempunyai kesan positif ke atas perbelanjaan agregat. Sementara itu peningkatan cukai mempunyai kesan negatif ke atas perbelanjaan keseluruhan dalam ekonomi. Kesan daripada peningkatan cukai ke atas perbelanjaan agregat akan bergantung kepada bagaimana isi rumah bertindak balas kepadanya.


(b) Pengganda Belanjawan Seimbang Terdapat dua jenis pengganda yang terlibat dalam perbelanjaan kerajaan

dan peningkatan cukai. Untuk melihat kesan akhir peningkatan serentak dalam G dan T, kita harus menambah pengganda bagi kedua-dua G dan T. Pengganda G adalah 1 / (1 ‒ MPC) atau 1/MPS dan pengganda cukai adalah -MPC / (1 ‒ MPC) atau -MPC/MPS. Jumlah kedua-dua adalah 1/MPS ‒ MPC / MPS = (1 ‒ MPC) / MPS = MPS / MPS = 1.

Berdasarkan Contoh 3.4 tadi, peningkatan dalam G akan meningkatkan pengeluaran sebanyak $100 bilion di mana ia adalah $20 bilion 5. Peningkatan cukai akan mengurangkan pengeluaran sebanyak $20 bilion 4 = RM80 bilion. Kesan bersih adalah $100 bilion $80 bilion = $20 bilion. Kita boleh melihat dengan jelas bahawa peningkatan dalam output (Y) sebagai hasil daripada peningkatan dalam G dan T adalah sama seperti jumlah perubahan awal dalam G atau T itu sendiri di mana�Y = G atau TKBB (1) = $20 bilion.

Untuk mendapatkan pengganda bajet seimbang, anda boleh menggunakan

formula berikut:

Pengganda belanjawan seimbang = 1 yang berganda G + pengganda T = 1/MPS MPC/MPS = (1-MPC)/MPS = MPS/MPS

Seperti yang dibincangkan sebelum ini, pendapatan peribadi yang diterima oleh isi rumah digunakan untuk perbelanjaan dan menyimpan. Apabila pendapatan boleh guna menurun, kedua-dua penggunaan isi rumah dan tabungan juga menurun. Peningkatan cukai sebanyak $20 bilion mengurangkan pendapatan boleh guna. Penggunaan berkurangan sebanyak $20 bilion MPC (menganggap bahawa MPC = 0.8) = $16 bilion dan mengurangkan penjimatan oleh $20 bilion MPS (1-MPC = 0.2) = $4 bilion. Sementara itu, peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan sebanyak $20 bilion peralihan keluk perbelanjaan agregat meningkat sebanyak $20 bilion. Kenaikan cukai, bagaimanapun, mengurangkan perbelanjaan penggunaan sebanyak $16 bilion dan oleh itu, perubahan keluk perbelanjaan agregat ke bawah. Kesan bersih adalah peningkatan dalam perbelanjaan agregat sebanyak $4 bilion, selepas kenaikan seimbang bajet dalam perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T), dan ini pasti akan meningkatkan output.


86

Kesan dasar fiskal kerajaan boleh mempengaruhi keadaan ekonomi. Ia boleh dilihat dalam jurang inflasi dan deflasi. Mari kita pelajari tentang jurang inflasi dan deflasi dalam subtopik seterusnya.

3.4.2 Lompang Deflasi dan Inflasi

Apakah yang dimaksudkan dengan lompang inflasi?

Keadaan ini wujud dalam ekonomi yang telah mencapai guna tenaga penuh. Oleh kerana semua sumber telah digunakan pada masa tersebut, maka peningkatan permintaan akan menyebabkan kenaikan kos pengeluaran. Ini akan menyebabkan inflasi. Mari kita lihat Rajah 3.16.

Rajah 3.16: Lompang inflasi

Merujuk kepada Rajah 3.16 tadi, pada permintaan agregat AD, keseimbangan dicapai pada titik E iaitu pada tahap pendapatan Y. Level Y melebihi paras pendapatan berpotensi atau YF.

Lompang inflasi ditakrifkan sebagai keadaan apabila permintaan agregat yang sebenar adalah lebih daripada permintaan agregat yang diperlukan pada guna tenaga penuh.


Perbezaan antara A dan E1 menunjukkan lompang inflasi. Masalah lompang inflasi dapat diatasi dengan mengurangkan perbelanjaan kerajaan atau pelaburan. Bagaimana pula dengan lompang deflasi? Lompang deflasi adalah bertentangan dengan lompang inflasi. Jadi, apakah maksud sebenar lompang deflasi?

Dengan erti kata lain, ekonomi berada dalam keadaan jurang deflasi apabila sumber tidak digunakan sepenuhnya dan pengangguran masih boleh berlaku. Mari kita lihat Rajah 3.17 berikut.

Rajah 3.17: Jurang deflasi

Dalam Rajah 3.17 tadi, keluk AD adalah keluk permintaan sebenar dan DGTP adalah keluk permintaan agregat yang diperlukan pada guna tenaga penuh. Pada permintaan agregat AD, tahap keseimbangan pada E iaitu pada tahap pendapatan Y. Oleh itu, peringkat ini adalah kurang daripada tahap pendapatan negara potensi atau YF.

Lompang deflasi ditakrifkan sebagai keadaan apabila permintaan agregat yang sebenar adalah kurang daripada permintaan agregat yang diperlukan pada guna tenaga penuh.


88

3.4.3 Penyelesaian Lompang Deflasi dan Lompang Inflasi

Nilai jurang inflasi atau deflasi boleh diukur dengan menggunakan formula berikut:

Lompang deflasi atau inflasi = Lompang KNK atau pengganda

= 1/ (1 )

f asalY Y

MPC

Sekarang, mari kita lihat beberapa contoh bagaimana untuk menggunakan formula ini. (a) Kes Lompang Inflasi Mari kita lihat Contoh 3.5 berikut.

Dua alat dasar fiskal yang digunakan dalam Contoh 3.5 tadi boleh digunakan untuk mengurangkan perbelanjaan kerajaan atau meningkatkan cukai.

Contoh 3.5: Jika pendapatan negara pada keseimbangan sebenar adalah RM3,000 juta, pendapatan negara pada guna tenaga penuh adalah RM2,000 juta dan MPC ialah 0.8, jurang inflasi boleh dikira seperti berikut: Lompang inflasi = (2,000 3,000)/(1/0.2)

= -1,000/5 = -200 juta


(b) Kes Lompang Deflasi Mari kita lihat Contoh 3.7.

Contoh 3.7: Sekarang, jika pendapatan negara pada tahap keseimbangan sebenar adalah RM1,500 juta, pendapatan negara pada guna tenaga penuh adalah RM2,000 juta dan MPC ialah 0.8, jurang deflasi boleh dikira seperti berikut:

Lompang deflasi = (2,000 1,500)/(1/0.2) = 500/5 = 100 juta

Contoh 3.6:

(i) Pengurangan Perbelanjaan Kerajaan

Perubahan dalam pendapatan, �Y = K G �G

Oleh itu 1,000 = 1/MPS �G 1,000 = 1/0.2 �G G = 200 Ini bermakna bahawa perbelanjaan kerajaan perlu dikurangkan sebanyak RM200 juta iaitu nilai yang sama seperti lompang inflasi, dalam usaha untuk merapatkan jurang.

(ii) Peningkatan Cukai

Perubahan dalam pendapatan, �Y = K T �T

Oleh itu, -1,000 =-MPC/MPS �T -1,000 = -0.8/0.2 �T T = 250 Ini bermakna bahawa cukai perlu meningkat sebanyak RM250 juta untuk merapatkan jurang inflasi.


90

Dua alat dasar fiskal boleh digunakan ialah peningkatan perbelanjaan kerajaan atau mengurangkan cukai.

Akhir sekali, saya berharap anda tahu bagaimana untuk menyelesaikan masalah lompang inflasi dan deflasi. Peranan dasar fiskal dalam menangani masalah ini boleh dibahagikan kepada dua iaitu sama ada digunakan sebagai alat perbelanjaan kerajaan atau digunakan sebagai sistem cukai untuk mencapai matlamat ekonomi.

Contoh 3.8:

(i) Meningkatkan Perbelanjaan Kerajaan

Perubahan dalam pendapatan, �Y = K G �G

Oleh itu, 100 = 1/MPS �G 100 = 1/0.2 �G G = 20

Ini bermakna bahawa perbelanjaan kerajaan perlu meningkat sebanyak RM20 juta iaitu nilai yang sama seperti lompang deflasi untuk merapatkan jurang.

(ii) Pengurangan Cukai

Perubahan dalam pendapatan, �Y = K T �T

Oleh itu, 100 = MPC/MPS �T 100 = 0.8/0.2 �T T = 25

Ini bermakna bahawa cukai perlu dikurangkan sebanyak RM25 juta untuk merapatkan lompang inflasi.

Jelaskan peranan dasar fiskal dalam mengatasi masalah lompang ekonomi.

SEMAK KENDIRI 3.3


Ciri-ciri ekonomi dua sektor adalah isi rumah dan firma. Empat konsep penting dalam sektor ini merupakan penggunaan (C), tabungan (S), pelaburan (I) dan pendapatan boleh guna (Y).

Ciri-ciri ekonomi tiga sektor ialah isi rumah, firma atau sektor perniagaan dan kerajaan. Enam konsep penting dalam sektor ini adalah penggunaan (C), tabungan (S), pelaburan (I), pendapatan boleh guna (Y), perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T).

Ciri-ciri ekonomi empat sektor ialah isi rumah, firma, kerajaan dan sektor luar negara. Ada empat konsep penting dalam sektor ini iaitu penggunaan (C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih (X M).

Penentu keseimbangan pendapatan negara boleh dirumuskan seperti berikut:

Pendekatan AD = AS Pendekatan

Suntikan‒Bocoran

Ekonomi dua sektor Y = C + I I = S

Ekonomi tiga sektor Y = C + I + G I + G = S + T

Ekonomi empat sektor Y = C + I + G + X M I + G + X = S + T + M

Dasar fiskal digunakan untuk menyelesaikan masalah jurang inflasi dan

deflasi. Dua alat utama dasar ini ialah perbelanjaan kerajaan dan cukai.

1. Berikan definisi dasar fiskal dan nyatakan dua komponen bagi dasar ini.

2. Jelaskan dasar fiskal budi bicara.

3. Jelaskan persamaan dan perbezaan antara lompang inflasi dan deflasi.

LATIHAN 3.4


92

Aliran kitaran

Cukai

Dasar fiskal

Eksport

Firma

Import

Isi rumah

Kesan pengganda

Keseimbangan pendapatan negara

Lompang deflasi

Lompang inflasi

Pelaburan

Pendapatan boleh guna

Pengganda belanjawan seimbang

Penggunaan

Perbelanjaan kerajaan

Permintaan agregat

Sektor luar negara

Tabungan

PENGENALAN

Apakah yang anda akan pelajari daripada topik baru ini? Mari kita lihat struktur topik ini dahulu untuk mendapatkan gambaran tentang topik ini. Bahagian pertama topik ini menerangkan tentang definisi dan ciri-ciri wang yang diterima dengan meluas sebagai satu cara pertukaran. Selanjutnya, empat fungsi utama wang akan dibincangkan. Selain itu juga, anda akan diperkenalkan kepada peranan dan fungsi institusi kewangan dan sistem perbankan di negara ini.


1. Membincangkan empat fungsi wang;

2. Menjelaskan fungsi institusi kewangan dan sistem perbankan di Malaysia;

3. Menunjukkan bagaimana proses penciptaan kredit berfungsi;

4. Membezakan dasar kewangan kuantitatif dan dasar kewangan kualitatif;

5. Menunjukkan tiga sebab permintaan wang;

6. Membezakan antara konsep penawaran wang, M1, M2 dan M3; dan

7. Menilai bagaimana keseimbangan dalam pasaran wang tercapai dan kaitannya dengan kadar faedah.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

44 Wang dan

Sistem Perbankan

TOPIK 4 WANG DAN SISTEM PERBANKAN

94

Bahagian ini juga turut menerangkan proses penciptaan kredit dan dasar kewangan yang diamalkan oleh bank pusat. Di negara ini, Bank Negara Malaysia diberi kuasa untuk mengawal bekalan wang dalam pasaran. Bahagian kedua topik ini akan memberi tumpuan kepada permintaan wang, bekalan wang dan keseimbangan pasaran bersama-sama dengan hubungan mereka dengan kadar faedah. Jadi, adakah anda bersedia untuk meneruskan pembelajaran? Mari kita mulakan pembelajaran kita!

WANG DAN SISTEM PERBANKAN

„Wang‰ adalah istilah yang tidak memerlukan penjelasan yang kompleks. Jadi, apakah yang terlintas di fikiran anda apabila anda melihat topik ini? Apakah hubungan antara wang dan sistem perbankan? Mari kita belajar konsep umum wang dalam subtopik berikut.

4.1.1 Definisi Wang

Apa yang anda boleh katakan tentang wang? Bagaimanakah anda mentakrifkannya?

Untuk sesuatu boleh diterima sebagai wang, ia mesti mempunyai ciri-ciri tertentu atau ciri-ciri yang diterima. Ia perlu mempunyai nilai yang stabil, tahan lama dan sukar untuk dipalsukan. Selain itu, ia mesti mudah untuk dibawa dan mesti dibuat untuk dibahagikan kepada unit yang lebih kecil. Bagaimanakah pula dengan fungsinya? Mari kita cari jawapannya dalam subtopik seterusnya.

Wang boleh ditakrifkan sebagai sesuatu yang diterima secara universal sebagai satu bentuk pertukaran.

4.1

TOPIK 4 WANG DAN SISTEM PERBANKAN 95

4.1.2 Fungsi Wang Pada asasnya, wang mempunyai empat fungsi penting seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.1.

Rajah 4.1: Empat fungsi wang

Mari kita lihat secara terperinci setiap fungsi wang dalam bahagian seterusnya.

(a) Alat Pertukaran Wang adalah sangat penting untuk membeli barang dan perkhidmatan.

Dengan wang, membeli dan menjual barang dan perkhidmatan menjadi mudah dalam sistem harga yang dibentuk. Peruncit boleh menjalankan perniagaan dengan pemborong gula, beras, tepung, makanan dalam tin, minyak masak dan sebagainya dengan mudah kerana kewujudan wang.

Pengguna boleh menggunakan wang untuk membeli apa-apa yang mereka perlukan dengan mudah daripada unit perniagaan. Keadaan ini benar-benar berbeza daripada sistem barter kerana dalam sistem barter, anda perlu memastikan bahawa pihak yang satu lagi mahukan apa yang anda tawarkan. Sebagai contoh, jika seseorang mempunyai tepung dan dia memerlukan beras, dia perlu mencari orang lain yang mempunyai beras dan mahukan tepung. Keadaan seperti ini menyukarkan aktiviti perniagaan.

(b) Unit Akaun Wang digunakan sebagai penanda aras yang sama untuk menetapkan

harga barang di seluruh ekonomi. Unit akaun atau ukuran nilai bermakna wang berfungsi sebagai unit pengukur untuk meletak harga. Dengan kata lain, harga barang yang diniagakan perlu dinyatakan dalam bentuk unit kewangan. Sama seperti berat yang diukur dalam kilogram dan jarak yang diukur dalam kilometer, kita boleh menggunakan Ringgit Malaysia (RM) untuk mengukur nilai barang dan perkhidmatan. Ini menjadikan sistem perakaunan lebih mudah. Pengukuran barangan, perkhidmatan dan kekayaan boleh dilakukan dengan menggunakan unit pengukuran yang sama iaitu wang.


96

(c) Penyimpan Nilai Memandangkan wang merupakan aset yang mudah ditukar, ia lebih

mudah disimpan untuk kegunaan masa depan. Oleh itu, sektor ekonomi seperti isi rumah, firma, kerajaan dan segmen luar negara, bersedia untuk menyimpan dan meminjam wang.

(d) Piawaian Bayaran Tertunda Wang digunakan sebagai piawai ukuran untuk menyatakan pembayaran

pada masa hadapan untuk pembelian semasa iaitu membeli sekarang dan membayar kemudian. Begitu juga, pinjaman dari institusi kewangan boleh diukur dengan kadar wang.

INSTITUSI KEWANGAN DAN SISTEM PERBANKAN

Adakah anda tahu bahawa ada empat jenis institusi kewangan di Malaysia? Keempat-empat jenis institusi ini dinyatakan dalam Rajah 4.2 berikut.

Rajah 4.2: Empat jenis institusi kewangan di Malaysia

Keempat-empat jenis institusi kewangan ini dihuraikan dengan lebih lanjut dalam subtopik seterusnya.

4.2

1. Apakah definisi wang?

2. Terangkan empat fungsi utama wang.

LATIHAN 4.1


4.2.1 Sistem Perbankan

Terdapat dua jenis bank dalam sistem perbankan. Ia adalah: (a) Bank Pusat

Di Malaysia, bank pusat adalah Bank Negara Malaysia (BNM). BNM telah ditubuhkan pada 26 Januari 1959. BNM dimiliki dan dikawal oleh kerajaan Malaysia. Ia adalah institusi bukan berasaskan keuntungan. Terdapat enam objektif BNM iaitu: (i) Menerbitkan Mata Wang dan Melindungi Nilai Mata Wang

Hanya BNM mempunyai hak untuk mencetak wang dan melindungi nilai mata wang. Ringgit Malaysia mempunyai ciri-ciri keselamatan untuk menghalang mana-mana usaha untuk mencetak mata wang palsu.

(ii) Memastikan Rizab Mencukupi bagi Melindungi Nilai Mata Wang Dalam aktiviti perdagangan antarabangsa, akan ada permintaan dan penawaran Ringgit Malaysia apabila aktiviti import dan aktiviti eksport berlaku. Oleh itu, BNM mesti mempunyai rizab asing yang mencukupi iaitu mata wang dari negara yang sentiasa menjalankan perniagaan dengan Malaysia untuk memastikan nilai Ringgit Malaysia adalah stabil dan tidak mengalami banyak perubahan berbanding dengan mata wang utama lain di seluruh dunia.

(iii) Mengawal Selia Semua Aktiviti Institusi Kewangan Dua dasar utama dalam mengawal aktiviti ekonomi adalah dasar kewangan dan dasar fiskal. Dasar kewangan yang dijalankan oleh BNM bertujuan untuk mengatasi masalah ekonomi seperti inflasi, pengangguran atau kemelesetan. Dalam situasi ini, BNM akan mengawal aliran wang di pasaran.

(iv) Bertindak sebagai Bank untuk Bank Perdagangan, Bank Saudagar, Institusi Kewangan dan Syarikat Diskaun Jika institusi kewangan mempunyai lebihan deposit, mereka boleh menyimpannya di BNM. Begitu juga, jika institusi kewangan menghadapi masalah, mereka boleh mendapatkan nasihat atau bantuan daripada BNM. Sebagai contoh, ketika berlakunya krisis kewangan pada tahun 1997, kebanyakan bank menggunakan khidmat BNM untuk memastikan operasi kewangan dapat dipantau dengan lebih berkesan.


98

(v) Bertindak sebagai Bank dan Penasihat Kewangan kepada Kerajaan BNM bertanggungjawab kepada akaun kerajaan seperti menerima dan membuat pembayaran bagi pihak kerajaan. Ia juga bertanggungjawab untuk menjual dan membeli aset cair yang dikeluarkan.

(vi) Menggalakkan Kestabilan Kewangan dalam Negara dengan Mewujudkan Suasana Kredit yang Baik Untuk memastikan kedudukan kewangan negara dalam keadaan yang baik, kerajaan menggunakan BNM sebagai badan kawalan untuk menetapkan kadar faedah dan terma dan syarat lain dalam aktiviti pinjaman.

(b) Bank Perdagangan Apakah yang boleh kita katakan untuk mentakrifkan bank perdagangan?

Bank perdagangan juga merupakan salah satu kumpulan institusi kewangan yang paling penting dan terbesar dalam negara. Bolehkah anda senaraikan beberapa contoh bank perdagangan yang terkenal? Antara contoh bank perdagangan di Malaysia adalah Malayan Banking Berhad (Maybank), RHB Bank Bhd dan Public Bank Bhd.

Bank akan menggunakan wang yang disimpan di akaun semasa, simpanan dan deposit tetap untuk memberi pinjaman kepada pelanggan yang memerlukan bantuan kewangan. Bank kemudiannya akan mengenakan faedah pada kadar yang tertentu, sama ada berdasarkan sistem perbankan konvensional atau tidak. Bank juga boleh terlibat secara langsung dalam pelaburan dalam projek ekonomi.

Bank perdagangan adalah institusi kewangan yang dimiliki oleh sektor swasta. Ia menyediakan perkhidmatan kewangan dengan matlamat untuk mencari keuntungan.

Sila layari laman web rasmi Bank Negara Malaysia (http://www.bnm.gov.my) untuk mendapatkan maklumat lanjut mengenai fungsi dan kepentingan Bank Negara.

AKTIVITI 4.1


Apakah fungsi sebuah bank perdagangan? Fungsi bank perdagangan adalah seperti yang dinyatakan dalam Rajah 4.3 berikut.

Rajah 4.3: Enam fungsi bank perdagangan

Huraian lanjut bagi keenam-enam fungsi bank perdagangan adalah seperti berikut: (i) Menerima Deposit atau Simpanan

Bank perdagangan menerima deposit dan simpanan daripada individu dan perniagaan. Terdapat beberapa jenis deposit yang diterima oleh bank seperti deposit semasa, deposit tabungan dan simpanan tetap. Bank perdagangan tidak membayar faedah ke atas simpanan semasa tetapi pemegang akaun mempunyai hak untuk mengeluarkan simpanan dengan menggunakan cek. Apakah deposit tetap? Deposit tetap adalah simpanan untuk tempoh masa tertentu (sebulan, tiga bulan, enam bulan, setahun dan lain-lain). Pemegang akaun boleh mengeluarkan wang sebelum tempoh masa yang ditetapkan. Bank juga menerima deposit simpanan, di mana faedah akan dibayar oleh bank dan deposit boleh dikeluarkan


100

pada bila-bila masa. Walau bagaimanapun, akaun ini tidak mempunyai kemudahan cek.

(ii) Memberi Pinjaman Aktiviti pemberian pinjaman adalah salah satu daripada fungsi bank

perdagangan yang penting. Pinjaman dibezakan berdasarkan masa, sama ada jangka pendek atau jangka panjang. Secara amnya, bank perdagangan memberi pinjaman melalui tiga kaedah utama iaitu akaun semasa, kemudahan overdraf dan pertukaran bil diskaun.

(iii) Membuat dan Menerima Pembayaran bagi Pihak Pelanggan

Pemegang akaun semasa boleh membuat pembayaran menggunakan cek. Apabila cek dikeluarkan, bank akan membayar pemegang cek berdasarkan jumlah yang dinyatakan pada cek tersebut. Sebaliknya, jika pemegang akaun menerima cek dan dia mendepositkannya ke dalam akaunnya, maka bank pengeluar cek yang lain akan membuat bayaran kepadanya. Setelah cek dijelaskan, bank akan mengkreditkan jumlah nilai cek dari bank lain ke dalam akaun semasa pelanggan.

(iv) Pengeluaran Cek Juruwang dan Draf Bank Bank perdagangan boleh mengeluarkan cek juruwang dan draf bank kepada pelanggan mereka. Cek juruwang yang dikeluarkan oleh bank boleh ditukar dengan wang tunai. Apakah draf bank? Draf bank adalah cek yang dikeluarkan oleh bank atas permintaan pelanggan. Draf bank akan mengarahkan bank atau cawangan bank mereka untuk membayar sejumlah wang tertentu, seperti yang dinyatakan pada draf bank kepada orang tertentu.

(v) Melaksanakan Aktiviti Pelaburan Bank perdagangan menjalankan pelaburan di pasaran terbuka melalui pembelian aset yang menghasilkan pulangan dalam bentuk faedah bertujuan untuk membuat keuntungan. Sebagai contoh, bank perdagangan di Malaysia melabur dalam bil perbendaharaan dan Sekuriti Kerajaan Malaysia.


(vi) Menyediakan Lain-lain Perkhidmatan Selain semua fungsi yang disebut sebelum ini, bank perdagangan juga menyediakan perkhidmatan lain. Bank perdagangan boleh menawarkan nasihat kepada pelanggan yang ingin melabur. Bank juga boleh memberikan nasihat kewangan untuk ansuran pinjaman kereta anda dan premium insurans. Bank perdagangan juga bertindak sebagai pemegang amanah untuk mentadbir harta pelanggan. Bank turut menyediakan perkhidmatan bilik kebal yang selamat untuk pelanggan menyimpan barang berharga dan dokumen penting dalam peti simpanan keselamatan mereka. Di samping itu, bank perdagangan juga menyediakan perkhidmatan pertukaran mata wang. Bank akan membeli mata wang asing daripada pelanggan dan memberikan mereka Ringgit Malaysia sebagai pertukaran berdasarkan kadar pertukaran tetap.

4.2.2 Institusi Kewangan Bukan Bank

Ada dua jenis institusi kewangan bukan bank. Mereka adalah firma kewangan dan bank saudagar. Kedua-dua jenis institusi ini dijelaskan dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya.

(a) Firma Kewangan Firma kewangan mula beroperasi pada tahun 1960 di bawah pengawasan Bank Negara Malaysia. Jenis deposit yang diterima oleh syarikat kewangan adalah deposit simpanan dan simpanan tetap. Setakat ini, antara aktiviti kredit yang ditawarkan ialah pinjaman untuk sewa beli kenderaan, gadai janji dan pinjaman untuk membeli rumah. Ciri-ciri firma kewangan hampir sama seperti bank simpanan. Firma ini membenarkan orang awam untuk membuat dua jenis simpanan iaitu deposit tetap dan deposit tabungan.

(b) Bank Saudagar

Bank jenis ini tidak mengambil apa-apa wang daripada orang ramai untuk tujuan simpanan. Sebahagian besar simpanan dalam bank jenis ini diperoleh daripada simpanan yang dibuat oleh bank perdagangan, syarikat kewangan dan syarikat awam tersenarai yang besar. Pemberian pinjaman juga memberi tumpuan kepada industri besar. Contoh bank saudagar adalah Arab-Malaysian Bank (AmBank).


102

4.2.3 Pengantara Kewangan Bukan Bank

Ada tiga jenis pengantara kewangan bukan bank. Mari kita lihat satu persatu. (a) Syarikat Insurans Syarikat jenis ini mengumpul wang dalam pelbagai bentuk. Bentuk utama

adalah melalui insurans hayat. Lain-lain adalah insurans terhadap kecurian, kebakaran dan kemalangan. Syarikat insurans menjamin bahawa mereka akan membayar pampasan kepada pihak yang terlibat ketika kejadian ini berlaku.

(b) Bank Simpanan Bank simpanan tidak dibenarkan untuk mengeluarkan cek. Oleh itu, jenis kemudahan deposit yang ditawarkan oleh bank adalah deposit tetap dan deposit simpanan. Contoh bank simpanan di Malaysia adalah Bank Rakyat, Agro Bank (Bank Pertanian Malaysia) dan Bank Simpanan Nasional.

(c) Badan Kewangan Lain Selain semua badan kewangan yang dibincangkan sebelum ini, ada juga pelbagai jenis badan kewangan yang beroperasi dalam ekonomi di negara kita ini. Walau bagaimanapun, peranan mereka tidak begitu ketara seperti yang dinyatakan sebelum ini. Kebanyakan badan kewangan ini memberi tumpuan kepada beberapa aktiviti tertentu sahaja. Antara contoh bagi badan ini ialah Skim Kumpulan Wang Simpanan Pekerja, Lembaga Urusan Tabung Haji, Permodalan Nasional Berhad, Koperasi dan Syarikat Perumahan Malaysia.

4.2.4 Perbankan Islam

Salah satu institusi yang paling terkenal dalam perbankan Islam di Malaysia adalah Bank Islam. Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) telah ditubuhkan pada 1 Mac 1983 sebagai syarikat awam yang disenaraikan di bawah Akta Syarikat 1965.

Senaraikan tiga contoh syarikat insurans di Malaysia.

AKTIVITI 4.2


Apakah perkhidmatan yang ditawarkan BIMB? BIMB terlibat dalam pasaran utama dengan menyediakan perkhidmatan melalui empat akaun; simpanan, semasa, pelaburan dan pelaburan khas. Akaun ini diuruskan mengikut prinsip syariah. BIMB turut terlibat dalam mengembangkan wang berdasarkan prinsip syariah. Rajah 4.4 berikut menunjukkan jenis skim pinjaman yang ditawarkan oleh BIMB.

Rajah 4.4: Enam jenis bantuan kewangan yang ditawarkan oleh BIMB

Setelah mengkaji empat jenis institusi kewangan, bandingkan tiga jenis institusi kewangan tersebut dengan perbankan Islam. Apakah perbezaan yang ketara? Berikan pendapat anda.

SEMAK KENDIRI 4.1

Sila layari laman web Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) (http://www.bankislam.com.my) untuk mengetahui lebih lanjut mengenai fungsi Bank Islam.

AKTIVITI 4.3


104

PROSES PENCIPTAAN KREDIT

Tahukah anda bahawa penciptaan kredit adalah fungsi unik bank perdagangan? Ini kerana bank perdagangan mampu untuk memberi kredit kepada pelanggan, bekalan wang dalam pasaran telah meningkat. Cara untuk meningkatkan bekalan wang adalah dengan menerima deposit daripada pelanggan yang mempunyai wang tambahan dan memberi kredit kepada pelanggan yang tidak mempunyai wang yang mencukupi. Oleh itu, penciptaan kredit dapat dijelaskan sebagai proses di mana deposit kecil menghasilkan bekalan wang yang lebih banyak dalam sistem ekonomi. Untuk membolehkan proses penciptaan kredit berlaku, kita menganggap sistem perbankan perlu mematuhi peraturan tertentu:

(a) Kadar rizab yang diperlukan ditetapkan oleh bank pusat;

(b) Semua rizab berlebihan dipinjamkan kepada pelanggan bank;

(c) Semua pembelian barangan dilakukan dengan cek; dan

(d) Jumlah rizab adalah dalam bentuk deposit semasa.

4.3

1. Terangkan fungsi BNM dalam mengawal dan menyelia semua aktiviti institusi kewangan.

2. Senaraikan tiga jenis deposit yang diterima oleh bank perdagangan. Bezakan antara tiga jenis deposit tersebut.

LATIHAN 4.2

Adakah anda tahu bahawa kredit boleh dicipta? Cuba cari bagaimana penciptaan kredit yang diamalkan di bank perdagangan dilakukan.

AKTIVITI 4.4


4.3.1 Contoh Penciptaan Kredit

Mari kita anggap bahawa:

(a) Kadar rizab yang diperlukan (KR) ditetapkan pada 10% daripada jumlah deposit (untuk semua bank);

(b) Lebihan rizab (LR) diberikan sebagai pinjaman kepada pelanggan;

(c) Semua transaksi dibuat melalui cek. Tiada kebocoran dalam sistem perbankan;

(d) Ada hanya dua bentuk aset iaitu rizab tunai dan pinjaman; dan

(e) Terdapat banyak bank dalam sistem ekonomi dan setiap pengguna menyimpan wang dalam bank yang berbeza.

Untuk memahami proses penciptaan kredit ini, mari kita lihat Contoh 4.1 berikut.

Contoh 4.1: Seorang ahli perniagaan, Encik Mohd Akib memasukkan RM1,000 ke dalam Bank A. Apabila Bank A menerima wang ini, ia akan mencatat jumlah ini sebagai aset dalam bentuk wang tunai (RM1,000) dan liabiliti dalam bentuk deposit (RM1,000). Rekod aset menunjukkan bahawa wang atau harta milik bank manakala rekod menunjukkan liabiliti deposit bank. Kunci Kira-kira bank itu ditunjukkan seperti berikut:

Kunci Kira-kira Bank A

Aset Liabiliti

Tunai RM1,000 Deposit RM1,000

Jumlah Rizab = Rizab diperlukan + Rizab lebihan

Rizab diperlukan = 10% Jumlah rizab = 10% RM1,000 = RM100

Rizab lebihan = Jumlah rizab - rizab yang diperlukan = RM1,000 (10% RM1,000) = RM1,000 RM100

= RM900


106

Marilah kita andaikan bahawa Bank A memberi rizab berlebihan yang berjumlah RM900 sebagai pinjaman kepada ahli perniagaan yang lain (Mohd Arif).

Selepas pinjaman itu diberikan, Kunci Kira-kira di Bank A akan menjadi seperti berikut:

Kunci Kira-kira Bank A

Aset Liabiliti

Rizab 10% Pinjaman 90%

RM100 RM900

Deposit RM1,000

Jumlah RM1,000 Jumlah RM1,000

Mohd Arif menerima cek dari Bank A dan dia boleh sama ada memasukkan cek ke dalam bank yang sama atau ke bank lain atau membelanjakannya pada barang dan perkhidmatan. Mari kita andaikan bahawa En Mohd Arif membeli TV daripada penjual TV (En Vellu) pada harga RM900. En Vellu kemudian mendepositkan wang ke dalam Kunci Kira-kira di Bank B. Kunci Kira-kira Bank B ditunjukkan seperti berikut:

Kunci Kira-kira Bank B

Aset Liabiliti

Tunai RM900 Deposit 900

Rizab Lebihan = Jumlah rizab Rizab yang diperlukan = RM900 (10% RM900) = RM900 RM90 = RM810

Berdasarkan jumlah rizab sebanyak RM900, rizab lebihan berjumlah RM810 telah dipinjamkan kepada Cik Chin oleh Bank B kerana Bank B perlu mengekalkan 10% daripada jumlah rizab sebagai rizab tunai (RM90). Kunci Kira-kira Bank B adalah seperti berikut selepas pinjaman diberikan:

Kunci Kira-kira Bank B

Aset Liabiliti

Rizab 10% Pinjaman 90%

RM90 RM810

Deposit RM900

Jumlah RM900 Jumlah RM900


Selepas menerima cek dari Bank B, Cik Chin menyimpannya ke dalam Bank C. Selepas itu, proses yang sama berlaku, di mana Bank C akan memberi pinjaman rizab lebihan berjumlah 90% daripada deposit asal. Selepas memberi pinjaman, Kunci Kira-kira dalam Bank C adalah seperti berikut:

Kunci Kira-kira Bank C

Aset Liabiliti

Rizab 10%Pinjaman 90%

RM81RM729

Deposit RM810

Jumlah RM810 Jumlah RM810

Proses ini akan berterusan sehingga jumlah menjadi lebih kecil. Proses ini akan berhenti apabila rizab berlebihan menjadi sifar. Keseluruhan proses adalah seperti dalam Jadual 4.1 berikut.

Jadual 4.1: Proses Penciptaan Kredit

Bank Jumlah Rizab (RM) Rizab diperlukan

10% daripada Jumlah Rizab (RM)

Rizab Lebihan (RM)

A 1,000 100 900

B 900 90 810

C 810 81 729

D 729 72.90 656.10

E 656.10 65.60 590.50

: : : :

: : : :

Jumlah 5,904.90 49.49 5,314.40

Lain-lain bank JUMLAH

10,000

1,000

9,000

Seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.1 tadi, jumlah kredit yang dicipta oleh sistem perbankan berganda, bergantung kepada peratusan daripada rizab yang ditetapkan oleh bank pusat. Dengan menetapkan kadar rizab yang diperlukan pada 10%, penciptaan kredit meningkat 10 kali ganda.


108

Oleh itu, bekalan wang dalam ekonomi telah meningkat. Jumlah peningkatan penawaran wang dalam sistem perbankan keseluruhan boleh dikira dengan menggunakan formula ini:

Bekalan wang (jumlah deposit dicipta) = 1

Deposit awalKadar rizab

= 1

1,00010%

= RM10,000 Ini bermakna dengan kadar rizab yang diperlukan pada 10%, pengganda wang telah meningkatkan bekalan wang sebanyak 10 kali ganda. Pengganda wang = 1/ Kadar rizab yang diperlukan = 1/10% = 1/0.1 = 10

Jumlah wang yang dicipta = Bekalan wang Deposit awal = RM10,000 RM1,000 = RM9,000

DASAR KEWANGAN ATAU MONETARI

Anda telah mempelajari takrif dasar ini dalam Topik 3 yang lalu. Adakah anda masih ingat? Sekarang, mari kita belajar lebih lanjut mengenai dasar ini. Ada dua jenis dasar kewangan iaitu dasar kewangan kuantitatif dan dasar kewangan kualitatif. Mari kita pelajari dengan lebih lanjut kedua-dua dasar ini dalam subtopik seterusnya.

4.4

Jika BNM menetapkan kadar rizab yang diperlukan pada 25% atau 0.25 daripada jumlah deposit, cuba kira:

(a) Berapakah pengganda deposit?

(b) Berapa banyak bekalan wang boleh diwujudkan dengan deposit permulaan sebanyak RM2,000?

LATIHAN 4.3


4.4.1 Dasar Kewangan Kuantitatif

Dasar kewangan kuantitatif melibatkan penggunaan peraturan tertentu bagi institusi perbankan yang kemudiannya memberi kesan kepada ekonomi. (a) Kadar Rizab Tetap Diperlukan Terdapat hubungan songsang atau negatif antara kadar rizab tunai yang

diperlukan dengan jumlah bekalan wang. Lebih tinggi kadar rizab tunai, lebih rendah kredit yang boleh diwujudkan dan sebaliknya. Mari kita lihat Contoh 4.2.

Contoh 4.2:

Kes 1: Kadar rizab tunai tetap

diperlukan ialah 10%, deposit awal adalah RM100

Kes 2: Kadar rizab tunai tetap

diperlukan ialah 20%, deposit awal adalah RM100

Penawaran wang rizabKadar

1Deposit awal

10%1

100 = RM1,000

rizabKadar1

Deposit awal

20%1

100 = RM500

Jumlah wang yang dicipta

= RM1,000 RM100 = RM900

= RM500 RM100 = RM400

Contoh di atas menunjukkan bahawa apabila kadar rizab yang diperlukan meningkat daripada 10% kepada 20%, maka penciptaan kredit merosot dari RM900 kepada RM400.

(b) Operasi Pasaran Terbuka

Selain rizab tunai, bank perdagangan juga perlu menyimpan aset cair yang dikeluarkan oleh BNM seperti bil perbendaharaan dan sekuriti kerajaan. Aset cair lebih diperlukan berbanding yang dipegang di samping dapat mengurangkan kewujudan kredit. Keperluan minimum aset cair ditetapkan oleh BNM dan ini digunakan sebagai alat dasar kewangan untuk mengawal kestabilan ekonomi di Malaysia.


110

Dalam operasi pasaran terbuka, selain menjual kepada bank perdagangan, BNM juga menjual bil perbendaharaan dan sekuriti kerajaan kepada orang awam, syarikat, Skim Kumpulan Wang Simpanan Pekerja dan Kumpulan Wang Pencen. Wang daripada jualan boleh digunakan oleh kerajaan untuk mengekalkan perbelanjaan apabila perbelanjaan melebihi pendapatan daripada cukai yang dipungut (G > T).

(c) Kadar Faedah Tetap dan Tempoh Pembayaran Semula

Pengguna melihat kadar faedah sebagai kos pinjaman. Lebih tinggi kadar faedah, semakin kurang pengguna akan meminjam. Begitu juga dengan tempoh pembayaran semula pinjaman. Tempoh pembayaran semula yang lebih pendek menghalang pengguna daripada mengambil pinjaman kerana mereka tidak mampu untuk membayar ansuran bulanan yang tinggi.

4.4.2 Dasar Kewangan Kualitatif

Selepas membincangkan dasar kuantitatif, mari kita pelajari pula dasar kualitatif. Dasar kualitatif bertujuan untuk mengawal dan menggalakkan aktiviti dalam sektor ekonomi tertentu. (a) Pujukan Moral

Ini dilakukan oleh bank pusat apabila bertemu dengan wakil bank perdagangan. Semasa perjumpaan tersebut, bank pusat akan menjelaskan keadaan ekonomi dan kewangan negara dan meminta bank perdagangan untuk mengambil langkah tertentu untuk mengatasi masalah kewangan dan ekonomi yang dihadapi. Sebagai contoh, semasa kelembapan ekonomi, bank perdagangan akan mengambil kira keadaan kewangan peminjam dan menyusun semula tempoh bayaran pinjaman peminjam seperti memanjangkan tempoh pembayaran balik.

(b) Pemantauan Pilihan Portfolio Pinjaman Bank

Strategi ini memberi tumpuan kepada hala tuju pinjaman yang diberikan oleh bank perdagangan. Biasanya, sektor perbankan tidak berminat untuk memberi pinjaman kepada sektor pertanian, pengeluar makanan dan industri kecil dan sederhana. Oleh itu, bank pusat boleh meminta bank perdagangan memperuntukkan dana tertentu untuk diberikan kepada pencari pinjaman.


PERMINTAAN WANG (Md)

Kita tahu bahawa orang ramai meminta wang untuk pelbagai sebab, sebagai contoh, apabila memperuntukkan perbelanjaan atau membeli kereta. Menurut John Maynard Keynes, ahli ekonomi Inggeris yang terkenal, permintaan wang wujud kerana tiga sebab utama iaitu transaksi, motif berwaspada dan permintaan spekulatif.

4.5.1 Permintaan untuk Transaksi

Dalam kehidupan seharian, kita biasanya melihat orang membeli barang yang mereka perlukan, sama ada daripada pasar, pasar raya atau pasar malam. Memandangkan wang adalah cara biasa yang diterima sebagai pertukaran dalam mana-mana urus niaga, maka orang ramai akan memerlukan sejumlah wang untuk membayar barang dan perkhidmatan yang diperlukan. Berapa banyak wang yang dipegang adalah bergantung kepada nilai urus niaga yang dijangka, kekerapan transaksi dan sudah tentu jumlah pendapatan mereka. Kita akan mendapati bahawa apabila tahap pendapatan meningkat, begitu juga jumlah wang yang dipegang untuk tujuan urus niaga. Sebaliknya, apabila tahap

4.5

1. Seorang pengurus bank memberitahu anda bahawa banknya tidak mencipta wang, sebaliknya ia hanya memberi pinjaman daripada wang yang disimpan oleh pelanggan bank. Bagaimana anda menerangkan kepada beliau, pada hakikatnya, bank itulah yang mencipta wang?

2. Kerajaan mendapati bahawa industri berasaskan pertanian seperti

padi dan kelapa sawit adalah penting bagi pertumbuhan ekonomi Malaysia. Cadangkan satu dasar kewangan yang boleh dilaksanakan untuk menggalakkan pertumbuhan industri ini.

LATIHAN 4.4

Wang diperlukan untuk kehidupan harian kita. Jadi, apakah kegunaan wang? Apakah yang akan berlaku sekiranya tidak ada sistem wang? Bincangkan.

AKTIVITI 4.5


112

pendapatan jatuh, jumlah wang yang dipegang untuk urus niaga juga berkurangan. Oleh itu, kuantiti permintaan wang untuk urus niaga adalah berkadar langsung dengan tahap pendapatan. Permintaan wang untuk tujuan urus niaga biasanya dianggap motif utama bagi permintaan wang dan ini boleh dirancang. Selain itu, orang ramai juga perlu mengetepikan sedikit wang untuk berhadapan dengan masa sukar yang akan digunakan untuk perbelanjaan yang tidak dirancang. Ini dipanggil permintaan wang untuk motif berwaspada.

4.5.2 Motif Berwaspada

Dalam kehidupan, kita sering menghadapi peristiwa yang tidak diduga. Peristiwa yang tidak diduga biasanya membuatkan sukar bagi kita untuk merancang perbelanjaan kita. Contohnya ialah apabila anda diberhentikan kerja kerana syarikat mengalami kerugian akibat kemelesetan ekonomi. Sementara mencari pekerjaan baru, anda mungkin perlu menggunakan wang simpanan anda untuk perbelanjaan harian anda. Oleh itu, anda perlu menyimpan sebahagian daripada pendapatan atau gaji anda untuk perbelanjaan yang tidak diduga. Kesimpulannya, berapa banyak wang yang seseorang pegang sebagai langkah berwaspada bergantung kepada tahap pendapatan mereka. Semakin tinggi pendapatan, semakin banyak wang yang akan disimpan untuk tujuan ini. Permintaan wang untuk urus niaga dan transaksi yang tidak diduga bergantung kepada pendapatan dan permintaan wang. Kedua-dua tujuan ini boleh dikumpulkan bersama-sama. Dalam perbincangan seterusnya, kedua-dua komponen ini dirujuk sebagai permintaan untuk transaksi.

4.5.3 Permintaan Spekulatif

Adakah anda tahu bahawa permintaan wang juga dibuat untuk spekulasi? Ini adalah berdasarkan kepada motif keuntungan. Selepas mengetepikan wang untuk urus niaga dan langkah berwaspada, orang ramai mempunyai pilihan untuk memegang baki wang mereka dengan membeli aset kewangan seperti saham dan bon (yang akan memberikan mereka keuntungan dalam bentuk pulangan). Proses spekulatif berlaku apabila seseorang membeli saham atau bon pada harga yang rendah dan menjual pada harga yang lebih tinggi pada masa hadapan. Untuk ini, bon perlu dibeli apabila kadar faedah adalah tinggi kerana harga bon akan menjadi rendah pada peringkat itu. Bon kemudian boleh dijual apabila


kadar faedah adalah rendah kerana harga bon akan menjadi paling tinggi pada masa ini. Terdapat hubungan yang songsang antara kadar faedah dan harga bon. Oleh itu, apabila kadar faedah adalah rendah, ia adalah masa yang tepat untuk memegang wang dan bukannya bon kerana pulangan bon adalah rendah. Daripada penjelasan tadi, anda boleh melihat keluk yang menunjukkan hubungan negatif antara permintaan wang spekulasi dan kadar faedah, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.5 berikut.

Rajah 4.5: Keluk permintaan wang untuk spekulasi

Berdasarkan Rajah 4.5 tadi, kita dapat melihat bahawa apabila kadar faedah adalah rendah (r0), permintaan wang adalah M0. Jika kadar faedah naik ke r1, maka permintaan wang akan berkurangan kepada M1. Oleh itu, kita boleh membuat kesimpulan bahawa permintaan wang untuk spekulasi bergantung kepada kadar faedah. Apabila kadar faedah tinggi, orang ramai akan membeli bon kerana bon murah pada masa ini dan kemudian menjual bon tersebut apabila kadar faedah menjadi lebih rendah untuk mendapatkan keuntungan. Oleh itu, apabila kadar faedah tinggi, orang akan lebih banyak memegang bon dan kurang memiliki wang. Sebaliknya, apabila kadar faedah adalah rendah, r0, bon adalah lebih mahal. Oleh itu, lebih ramai orang akan memilih untuk menyimpan wang mereka.


114

Selepas menganalisis tiga kategori permintaan wang dalam ekonomi, kita boleh menghasilkan satu persamaan seperti berikut:

Di mana

Md = Jumlah permintaan wang Md

t = Permintaan wang untuk urusniaga Md

s = Permintaan wang untuk spekulasi Oleh itu, keluk permintaan wang (Md) dalam ekonomi adalah gabungan keluk permintaan wang untuk urus niaga (Md

t) dan keluk permintaan wang untuk spekulasi (Md

s). Ini ditunjukkan dalam Rajah 4.6 berikut.

Rajah 4.6: Keluk permintaan wang

Daripada Rajah 4.6 tadi, Mdt adalah keluk permintaan wang untuk urus niaga [Rajah 4.6 (a)]. Keluk ini adalah lebih kepada satu garis lurus menegak yang menunjukkan bahawa permintaan wang untuk tujuan urus niaga tidak dipengaruhi oleh kadar faedah. Sebaliknya, Md

s adalah keluk permintaan wang untuk spekulasi mencerun ke bawah dari kiri ke kanan [Rajah 4.6 (b)]. Ini menunjukkan bahawa permintaan wang untuk tujuan spekulasi bergantung kepada kadar faedah. Akhir sekali, apabila kedua-dua keluk digabungkan ia akan menghasilkan keluk permintaan wang Md seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.6 (c).

Md = Mdt + Md

s


PENAWARAN WANG

Penawaran wang boleh dikategorikan kepada tiga komponen. Tiga komponen ini disenaraikan dalam Rajah 4.7 berikut.

Rajah 4.7: Tiga komponen penawaran wang

Sekarang, mari kita belajar ketiga-tiga komponen wang ini dengan lebih lanjut.

4.6.1 Ukuran Sempit Penawaran Wang

Menurut ahli ekonomi, ukuran sempit penawaran wang adalah M1 dan ia terbahagi kepada dua bentuk iaitu semua wang fizikal seperti wang tunai dan mata wang, dan deposit permintaan atau deposit semasa.

(a) Tunai dan Mata Wang Ini termasuklah syiling dan mata wang yang dikeluarkan oleh Bank Negara Malaysia. Duit syiling dikeluarkan dalam bentuk logam tertentu seperti nikel dan gangsa. Di Malaysia, duit syiling boleh didapati dalam beberapa nilai iaitu 1 sen, 5 sen, 10 sen, 20 sen dan 50 sen.

(b) Deposit Semasa Deposit ini dibuat oleh individu atau syarikat swasta dalam bank perdagangan yang membolehkan mereka untuk mengeluarkan wang dari akaun dengan menggunakan cek.

4.6

1. Jelaskan apakah yang dimaksudkan dengan permintaan wang untuk tujuan berwaspada.

2. Senaraikan faktor yang mempengaruhi permintaan wang untuk tujuan berwaspada.

LATIHAN 4.5


116

Jadual 4.2 menunjukkan deposit tunai dan mata wang dan deposit semasa sepanjang tahun 1970 hingga 2000.

Jadual 4.2: Ukuran Sempit Bekalan Wang (M1) Sepanjang Tahun 1970 hingga 2000

Tunai dan Mata Wang Deposit Semasa

Tahun Jumlah RM Juta % RM Juta %

1970 2,032.5 1,000.2 49.2 1,032.3 51.8

1975 4,348.8 2,239.0 51.5 2,109.8 49.5

1980 9,761.4 4,757.9 48.7 5,003.5 51.3

1985 13,578.9 6,220.2 45.8 7,358.7 54.2

1990 24,240.5 10,059.2 41.5 14,181.3 58.5

1995 51,923 17,479.1 33.6 34,444.8 66.4

2000 78,216.4 22,262.8 28.4 55,953.6 71.6

Sumber: Bank Negara Malaysia (Buletin Suku Tahunan, 2001)

4.6.2 Ukuran Luas Penawaran Wang

Ukuran luas penawaran wang dikenali sebagai M2. Ia merangkumi M1 dan aset tidak cair. Ini ditunjukkan dalam Rajah 4.8 berikut.

Rajah 4.8: Aset tidak cair

Deposit simpanan, deposit tetap, sijil BNM dan sijil deposit adalah aset tidak cair kerana mereka tidak boleh diterima secara langsung dalam semua urus niaga. Ia perlu ditukar kepada wang tunai sebelum ia boleh digunakan dalam urus niaga.


4.6.3 Ukuran Paling Luas Penawaran Wang

Ia dirujuk sebagai M3, termasuklah juga M2 dan deposit semasa sektor swasta yang besar dalam institusi bukan bank seperti bank saudagar, syarikat kewangan, syarikat diskaun dan bank Islam. Jadual 4.3 menunjukkan kepada anda ukuran paling luas penawaran wang (M1, M2 dan M3) antara tahun 1970 hingga 2000.

Jadual 4.3: Penawaranan Wang M1, M2 dan M3 (Tahun 1970 hingga 2000)

Tahun Penawaran Wang M1

Penawaran Wang M2

Penawaran Wang M3

1970 2,032.5 4,122.3 t.d.

1975 4,348.8 9,981.5 11,322.7

1980 9,761.4 27,991.8 32,687.6

1985 13,578.9 50,412.2 65,607.7

1990 24,240.5 83,902.9 115,435.7

1995 51,923 198,873.3 271,948.4

2000 78,216.4 354,702.1 456.496.3

Sumber: Bank Negara Malaysia (Buletin Suku Tahunan, 2001)

Nota: (i) Termasuk sektor swasta M1 ditambah simpanan dan deposit tetap di Bank Negara Malaysia dan bank perdagangan, sijil Bank Negara Malaysia dan sijil deposit; dan

(ii) Termasuk wang tunai dan mata wang dalam edaran dan semua deposit sektor swasta dengan Bank Negara Malaysia, bank saudagar dan diskaun syarikat tidak termasuk deposit antara institusi kewangan.

(iii) t.d. = tiada data

KESEIMBANGAN DALAM PASARAN WANG DAN KADAR FAEDAH

Bilakah keseimbangan dalam pasaran wang dan kadar faedah berlaku? Keseimbangan dalam pasaran wang dan kadar faedah berlaku apabila keluk permintaan wang dan keluk penawaran wang bersilang. Bekalan wang ditentukan oleh bank pusat. Keluk penawaran wang adalah satu garis lurus menegak. Ini menunjukkan bahawa kuantiti penawaran wang tidak dipengaruhi oleh kadar faedah. Walau bagaimanapun, keluk permintaan wang adalah

4.7


118

songsang berkaitan dengan kadar faedah. Rajah 4.9 berikut menerangkan kaedah yang dapat menentukan keseimbangan dalam kadar faedah.

Rajah 4.9: Menentukan keseimbangan dalam kadar faedah

Berdasarkan Rajah 4.9 tadi, Ms adalah keluk penawaran wang dan Md adalah keluk permintaan wang. Apabila keluk penawaran wang melintasi keluk permintaan wang, tahap keseimbangan kadar faedah dalam ekonomi dicapai. Kita dapati bahawa r* adalah kadar faedah keseimbangan, menjadikan jumlah bekalan wang bersamaan dengan jumlah permintaan wang, berjumlah M*. Bagaimanakah pasaran wang dikekalkan supaya kadar faedah berada pada tahap keseimbangan? Untuk mencari jawapannya, andaikan bahawa kadar faedah kekal pada r2. Pada tahap ini, bekalan wang melebihi permintaan wang. Di sini, merujuk pada jumlah M* yang dibekalkan, hanya M2 dipegang oleh masyarakat. Ini bermakna, terdapat lebihan penawaran wang, M* M2. Untuk menggunakan sepenuhnya penawaran wang yang berlebihan ini, orang ramai akan membeli aset kewangan seperti bon kerana bon boleh dibeli pada harga yang lebih rendah apabila kadar faedah adalah tinggi (r2). Dalam erti kata lain, orang ramai akan terdorong untuk membeli bon apabila kadar faedah adalah r2. Ini akan meningkatkan permintaan bagi bon dan akhirnya, harga bon juga akan meningkat. Oleh kerana harga bon berhubung songsang dengan kadar faedah, maka kadar faedah akan jatuh. Kadar faedah akan terus jatuh sehingga jumlah permintaan wang adalah bersamaan dengan jumlah wang yang dibekalkan. Keseimbangan kadar faedah r* akan dicapai.


Sekarang, andaikan bahawa kadar faedah adalah pada r1, yang merupakan keadaan apabila permintaan wang melebihi penawaran wang. Bagi memenuhi peningkatan permintaan wang, orang ramai akan menjual bon mereka kerana apabila kadar faedah adalah rendah (r1), maka harga bon akan menjadi lebih tinggi. Oleh itu, pada kadar ini (r1), wujud penawaran bon berlebihan yang akan menyebabkan harga bon jatuh dan kadar faedah naik. Kadar faedah akan meningkat sehingga keseimbangan terbentuk dalam pasaran wang yang bermaksud kuantiti penawaran wang sama dengan kuantiti permintaan wang dan keseimbangan kadar faedah terbentuk pada r*. Oleh yang demikian, dapat disimpulkan bahawa keseimbangan kadar faedah boleh dicapai apabila penawaran wang sama dengan permintaan wang atau apabila keluk penawaran wang dan keluk permintaan wang bersilang di r*. Jika ada permintaan wang tambahan atau penawaran, pelarasan akan berlaku sehingga permintaan wang (Md) bersamaan dengan penawaran wang (Ms).

1. Apakah yang dimaksudkan dengan deposit semasa?

2. Apa yang berlaku kepada pasaran bon dan kadar faedah apabila penawaran wang melebihi permintaan wang?

3. Di negara X, kad pintar telah menggantikan fungsi mata wang dan permintaan untuk wang telah berkurangan. Kad pintar baru telah meningkatkan ekonomi dan KDNK telah meningkat.

(a) Dengan menggunakan graf permintaan wang, lukiskan keluk permintaan wang baru dengan maklumat yang diberikan.

(b) Andaikan bahawa bank pusat di negara tersebut mahu memberhentikan kadar faedah daripada berubah, apakah yang perlu dilakukan terhadap penawaran wang?

(c) Dasar mengembang akan meningkatkan jumlah penawaran wang dalam ekonomi, manakala dasar menguncup akan mengurangkan jumlah bekalan wang. Dasar kewangan yang manakah akan dipilih oleh bank pusat?

LATIHAN 4.6


120

Wang boleh ditakrifkan sebagai alat perantara yang diterima secara meluas oleh orang awam sebagai alat pertukaran. Wang memenuhi empat fungsi utama, ia digunakan sebagai alat pertukaran, unit akaun, penyimpan nilai dan piawaian pembayaran tertangguh.

Empat jenis institusi kewangan di Malaysia adalah pengantara kewangan bukan bank, insititusi kewangan bukan bank, sistem perbankan dan perbankan Islam.

Bank pusat di Malaysia adalah Bank Negara Malaysia. Fungsinya termasuklah:

Mengeluarkan mata wang dan melindungi nilai mata wang;

Menyimpan rizab yang mencukupi bagi melindungi nilai mata wang;

Mengawal dan mengawasi semua aktiviti institusi kewangan;

Bertindak sebagai jurubank kepada bank perdagangan, bank saudagar, institusi kewangan dan syarikat diskaun;

Bertindak sebagai jurubank dan penasihat kewangan kepada kerajaan; dan

Menggalakkan kestabilan kewangan di negara ini dengan mewujudkan situasi kredit yang baik.

Bank Islam menyediakan perkhidmatan pinjaman mengikut prinsip syariah seperti al-Mudharabah, al-Musyakarah, al-Bai Bithaman ajil, al-Ijarah dan al-Ijarah Thumma Al-Bai.

Penciptaan kredit adalah fungsi unik bank perdagangan. Pewujudan kredit adalah satu cara untuk meningkatkan penawaran wang di pasaran.

Ada dua dasar kewangan untuk mengawal dan menukar kuantiti penawaran wang di pasaran iaitu dasar kewangan kuantitatif dan kualitatif.

Permintaan wang biasanya mempunyai tiga objektif utama iaitu tujuan transaksi, langkah berwaspada dan tujuan spekulasi.


Penawaran wang terbahagi kepada tiga kumpulan iaitu ukuran sempit (M1), ukuran luas (M2) dan ukuran paling luas (M3).

Keseimbangan dalam pasaran wang dan kadar faedah berlaku apabila keluk permintaan wang dan keluk penawaran wang bersilang.

Rajah 4.10 meringkaskan konsep yang dibincangkan dalam Topik 4.

Rajah 4.10: Ringkasan Topik 4


122

Bank komersial perdagangan

Dasar kewangan

Deposit semasa

Fungsi wang

Institusi kewangan bukan bank

Keseimbangan kadar faedah

Penawaran wang

Perbankan Islam

Permintaan wang

Proses penciptaan kredit

Sistem perbankan

Wang

PENGENALAN

Masihkah anda ingat apa yang anda telah pelajari dalam Topik 3 yang lalu? Dalam topik yang lepas, kita telah membincangkan pasaran barangan di mana tahap keseimbangan output agregat (Y) ditentukan. Bagi tahap tertentu pelaburan yang dirancang (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T), salah satu akan dapat menentukan tahap keseimbangan output dalam ekonomi. Dalam Topik 4 juga kita telah mengkaji pasaran wang, di mana tahap keseimbangan kadar faedah ditentukan. Kedua-dua pasaran sebenarnya saling berkaitan, di mana aktiviti dalam kedua-dua pasaran mempunyai kesan penting antara satu sama lain. Dengan memeriksa kedua-dua pasaran secara bersama,


1. Membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan pasaran wang;

2. Menganalisis kesan dasar fiskal mengembang dan menguncup ke atas ekonomi;

3. Menganalisis kesan dasar kewangan mengembang dan menguncup ke atas ekonomi; dan

4. Merumuskan pelaksanaan dasar gabungan fiskal dan kewangan.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

55 Wang, Kadar

Faedah dan Pendapatan: Analisis Dasar

TOPIK 5 WANG, KADAR FAEDAH DAN PENDAPATAN: ANALISIS DASAR

124

kita boleh menentukan nilai output agregat (Y) dan kadar faedah (r) yang selaras dengan kewujudan keseimbangan dalam kedua-dua pasaran. Pada masa yang sama, pelaksanaan dasar fiskal dan dasar kewangan akan menjejaskan kedua-dua pasaran wang dan pasaran barangan, dengan syarat kedua-dua pasaran berlaku secara serentak. Oleh itu, kita akan mengkaji bagaimana dasar kewangan mempengaruhi tahap keseimbangan pengeluaran dan pendapatan. Kita juga akan menganalisis bagaimana pelaksanaan dasar fiskal memberi kesan kepada kadar faedah dan perbelanjaan pelaburan. Jadi, mari kita mulakan pembelajaran kita!

HUBUNGAN ANTARA PASARAN BARANGAN DAN PASARAN WANG

Secara umumnya, terdapat dua kaitan penting antara pasaran barangan dan pasaran wang. Kaitan pertama adalah antara pendapatan dan permintaan untuk wang. Dalam topik yang lalu, kita telah melihat bahawa permintaan untuk wang bergantung kepada pendapatan. Apabila pendapatan meningkat, permintaan untuk wang juga meningkat. Begitu juga urus niaga lebih banyak dijalankan. Dengan kadar faedah yang malar, peningkatan dalam tahap pengeluaran akan membawa kepada peningkatan dalam permintaan wang. Secara ringkasnya, kita boleh mengatakan bahawa pendapatan yang ditentukan di pasaran barangan itu akan mempunyai pengaruh yang besar ke atas permintaan wang dalam pasaran wang. Mari kita lihat ringkasan perkaitan pertama ini dalam Rajah 5.1 berikut.

Rajah 5.1: Hubungan pertama

Bagaimana pula dengan kaitan yang kedua? Kaitan kedua adalah antara pelaburan yang dirancang dengan kadar faedah. Bagaimanakah ianya berkaitan? Dalam Topik 3 yang lalu, kita mengandaikan bahawa pelaburan yang dirancang ditetapkan pada tahap yang tertentu tetapi dalam pelaburan sebenar ini adalah tidak tetap. Ia bergantung kepada beberapa pemboleh ubah. Salah satu pemboleh ubahnya adalah kadar faedah. Apabila kadar faedah tinggi, tahap pelaburan yang dirancang adalah rendah. Secara ringkasnya, kita boleh mengatakan bahawa kadar faedah yang ditentukan dalam pasaran wang akan

5.1


125

mempunyai pengaruh yang besar ke atas pelaburan yang dirancang dalam pasaran barangan. Hubungan ini boleh dipermudahkan seperti yang digambarkan dalam Rajah 5.2 berikut.

Rajah 5.2: Hubungan kedua

Penjelasan lanjut hubungan antara kedua-dua pasaran iaitu pasaran barangan dan pasaran wang akan diberikan dalam subtopik seterusnya. Mari kita teruskan pembelajaran!

5.1.1 Pendapatan, Permintaan Wang dan Kadar Faedah

Dalam Topik 4 yang lalu, kita mendapati bahawa permintaan wang bergantung kepada tahap pendapatan dalam ekonomi. Lebih tinggi pendapatan bermakna lebih banyak urus niaga dan dengan itu membawa kepada permintaan yang lebih tinggi untuk wang. Tahap keseimbangan kadar faedah ditunjukkan oleh persilangan antara bekalan wang dengan permintaan wang seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.3 berikut.

Bandingkan dua hubungan antara pasaran barangan dengan pasaran wang.

AKTIVITI 5.1


126

Rajah 5.3: Keseimbangan pasaran wang

Pada E1, pasaran wang dalam keseimbangan di mana Md = Ms pada r = 5%. Apabila wujud peningkatan dalam output agregat (Y), permintaan untuk wang akan meningkat. Keluk permintaan wang beralih ke kanan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.3(b). Pada kadar faedah sebanyak 5%, permintaan yang berlebihan untuk wang berlaku dan kadar faedah akan meningkat daripada 5% kepada 8%. Jelas sekali, kita dapat melihat bahawa tahap keseimbangan kadar faedah tidak ditentukan semata-mata dalam pasaran wang tetapi juga dalam pasaran barangan. Peningkatan output agregat (Y) mengalih keluk permintaan wang dan oleh itu ia membawa kepada perubahan dalam kadar faedah. Secara ringkasnya kita boleh katakan:

5.1.2 Pelaburan, Kadar Faedah dan Pendapatan

Adakah anda tahu bahawa hubungan antara kadar faedah dan pelaburan yang dirancang boleh menjadi negatif? Ini berlaku apabila kadar faedah jatuh, pelaburan yang dirancang akan meningkat dan sebaliknya. Mengapakah ini berlaku? Sebelum syarikat melaksanakan projek tertentu, mereka akan

Y↑

Md ↑

r ↑

Y ↓

Md ↓

r ↓

atau


127

membandingkan kos dan keuntungan yang dijangka daripada projek. Jika keuntungan yang dijangka adalah lebih besar daripada kos, maka firma akan melaksanakan projek tersebut. Wang yang diperlukan untuk menjalankan projek biasanya dipinjam dan akan dibayar selepas tempoh masa tertentu. Kos pinjaman (dicerminkan oleh kadar faedah) adalah sebahagian daripada kos sebenar projek pelaburan. Jika kadar faedah meningkat, ini bermakna kos pinjaman adalah lebih tinggi; dengan itu, kurang projek yang akan dilaksanakan. Sebaliknya, jika kadar faedah jatuh, kos pinjaman menjadi lebih rendah dan projek pelaburan akan lebih banyak dilaksanakan. Hubungan ini ditunjukkan dalam Rajah 5.4 berikut.

Rajah 5.4: Hubungan antara pelaburan dan pendapatan

Seperti yang dapat dilihat dalam Rajah 5.4(a), hubungan antara kadar faedah dan pelaburan yang dirancang adalah keluk yang mencerun ke bawah. Semakin tinggi kadar faedah, lebih rendah tahap pelaburan yang dirancang. Pada kadar faedah sebanyak 5%, pelaburan yang dirancang adalah I0. Apabila kadar faedah jatuh, dari 5% kepada 2%, pelaburan yang dirancang meningkat daripada I0 untuk I1. Apabila kadar faedah meningkat dari 5% kepada 8%, pelaburan yang dirancang jatuh dari I0 untuk I2. Berdasarkan Rajah 5.4 di atas, kita akan melihat bagaimana pelaburan yang dirancang (yang bergantung kepada kadar faedah) memberi kesan kepada perbelanjaan agregat yang dirancang termasuklah jumlah penggunaan, pelaburan yang dirancang dan perbelanjaan kerajaan. Seperti yang disebutkan tadi, apabila kadar faedah berubah, pelaburan yang dirancang juga berubah dan oleh itu, ia membawa kepada perubahan dalam perbelanjaan agregat yang dirancang.


128

Penurunan dalam kadar faedah dari 5% kepada 2% membawa kepada peningkatan dalam pelaburan daripada I0 untuk I1. Perubahan dalam pelaburan dari I0 kepada I1 akan memberi kesan kepada perbelanjaan agregat. Ia ditunjukkan oleh peralihan ke atas keluk AE. Output juga akan meningkat dari Y0 ke Y1 iaitu peningkatan sebanyak �I pengganda pelaburan x (1 / (1‒MPC). Secara ringkasnya, kita boleh katakan:

Jelas sekali, kita dapat melihat bahawa tahap keseimbangan output (Y) tidak ditentukan semata-mata oleh peristiwa di pasaran barangan tetapi juga dalam pasaran wang. Perubahan dalam pasaran wang memberi kesan kepada paras kadar faedah yang kemudiannya memberi kesan kepada pelaburan yang dirancang dalam pasaran barangan.

PASARAN BARANGAN DAN PASARAN WANG

Apabila kita benar-benar memahami hubungan antara pasaran barangan dan pasaran wang, kita boleh menganalisis kedua-dua pasaran tersebut secara serentak. Untuk melihat bagaimana kedua-dua pasaran ini berinteraksi, kita akan mengkaji kesan perubahan dalam dasar fiskal dan kewangan kepada ekonomi. Secara khususnya, tahap keseimbangan output agregat (Y) dan kadar faedah (r) akan ditentukan apabila pembolehubah seperti perbelanjaan kerajaan (G), cukai (T) dan bekalan wang (Ms) berubah, sama ada dengan menambah atau mengurangkannya.

5.2

r ↑

I ↓

Y ↓

r ↓

I↑

Y ↑

atau

Selepas membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan pasaran wang, apakah yang anda fikir tentang kesan daripada peningkatan perbelanjaan pelaburan?

SEMAK KENDIRI 5.1


129

Mari kita bincangkan dasar fiskal dan lihat apa yang akan berlaku apabila kerajaan melaksanakan (i) dasar fiskal mengembang dan (ii) dasar fiskal menguncup. Selepas itu, kita akan mendalami dasar kewangan dan menganalisis kesan ke atas ekonomi apabila kerajaan melaksanakan (i) dasar kewangan mengembang dan (ii) dasar kewangan menguncup.

5.2.1 Analisis Dasar Fiskal

Dalam subtopik ini, kita akan mempelajari bagaimana ekonomi dipengaruhi oleh dasar fiskal. Ia melibatkan perubahan dalam perbelanjaan kerajaan (G) atau perubahan dalam cukai (T). Tindakan ini adalah bertujuan untuk mempengaruhi output agregat (Y). (a) Dasar Fiskal Mengembang: Peningkatan dalam G atau Penurunan dalam T

Pertama, mari kita lihat makna dasar fiskal mengembang.

Seperti yang disebutkan sebelum ini, ada dua alat dasar fiskal kerajaan. Kerajaan boleh merangsang ekonomi dan meningkatkan pengeluaran agregat (Y) sama ada dengan meningkatkan perbelanjaan kerajaan atau dengan mengurangkan cukai. Walau bagaimanapun, kesan daripada pemotongan cukai adalah lebih kecil daripada kesan peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan. Seperti yang telah diterangkan dalam Topik 4 yang lalu, kesan berganda untuk perbelanjaan kerajaan adalah 1/(1 MPC) manakala pengganda bagi cukai MPC/(1 MPC). Untuk melihat dengan jelas, mari kita andaikan terdapat peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan (G) sebanyak RM20 juta. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan menyebabkan inventori firma kurang daripada pelaburan yang dirancang. Apabila ini berlaku, pengeluaran dan output akan meningkat. Peningkatan dalam output ertinya pendapatan juga meningkat dan ini berakhir dengan peningkatan dalam perbelanjaan penggunaan dan simpanan. Sekali lagi, inventori akan menjadi lebih kecil daripada yang dirancang dan output pasti akan meningkat lebih lagi. Akhirnya, tahap keseimbangan output akan menjadi lebih tinggi dan ia adalah peningkatan berganda dalam perbelanjaan kerajaan atau G x 1/1 MPC.

Dasar fiskal mengembang merupakan peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan (G) atau penurunan cukai (T) yang bertujuan untuk meningkatkan pengeluaran agregat (Y).


130

Dalam Topik 4 yang lalu, pelaburan yang dirancang (I) diadaikan tetap. Walau bagaimanapun, pelaburan yang dirancang sebenarnya bergantung kepada kadar faedah. Dengan peningkatan perbelanjaan kerajaan, output atau pendapatan (Y) akan meningkat dan ini akan memberi kesan kepada permintaan wang (Md) dan begitu juga pasaran wang. Dengan mengandaikan bahawa bank pusat tidak meningkatkan bekalan wang, pasaran wang akan berada dalam ketidakseimbangan seperti Md > Ms dan ini akan menyebabkan kadar faedah meningkat. Oleh itu, peningkatan awal dalam perbelanjaan kerajaan akan membawa kepada peningkatan dalam Y dan r seperti berikut.

Pada masa yang sama, peningkatan dalam r akan mewujudkan kesan sampingan di mana kadar faedah yang lebih tinggi akan menyebabkan pelaburan yang dirancang (I) berkurangan. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan (G) meningkatkan perbelanjaan agregat dirancang (C + I + G) dan membawa kepada peningkatan dalam output agregat (Y). Walau bagaimanapun, penurunan dalam pelaburan yang dirancang disebabkan oleh kadar faedah yang lebih tinggi mengurangkan perbelanjaan agregat dirancang dan mengurangkan output agregat (Y). Pengurangan dalam perbelanjaan pelaburan swasta akibat daripada peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan dikenali sebagai „kesan asakan keluar‰. Jika bekalan wang adalah tetap, pendapatan akan meningkat. Oleh itu, dalam permintaan wang, ia akan membawa kepada pengurangan dalam perbelanjaan pelaburan dirancang kerana kenaikan kadar faedah. Jadi, apakah yang dimaksudkan dengan kesan asakan keluar?

Kesan asakan keluar adalah pengurangan dalam pelaburan swasta yang berlaku kerana peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan.

G ↑

Y ↑

Md ↑ ( sM )

r ↑


131

Kesan asakan keluar dapat dilihat dalam Rajah 5.5 berikut.

Rajah 5.5: Kesan asakan keluar

Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan dari G0 untuk G1 mengalihkan perbelanjaan agregat dirancang meningkat daripada (C + I + G0) hingga (C + I + G1). Titik keseimbangan baru pada E1 dan pendapatan meningkat dari Y0 ke Y1. Ini menyebabkan permintaan wang meningkat dan pasaran wang akan berada dalam ketidakseimbangan, seperti yang dapat dilihat dalam Rajah 5.5(a). Peningkatan permintaan wang meningkatkan kadar faedah (r) dari r0 ke r1 dan pelaburan akan berkurangan dari I0 untuk I1. Dengan pelaburan yang lebih rendah, perbelanjaan agregat dirancang yang baru beralih ke bawah dan tahap keseimbangan pendapatan akan berada di titik E2 Y2.

Walau bagaimanapun, kesan asakan keluar bergantung kepada sensitiviti perbelanjaan pelaburan yang dirancang untuk perubahan dalam kadar faedah, seperti yang dapat dilihat dalam Rajah 5.6 berikut.

Rajah 5.6: Kesan asakan keluar ke atas pelaburan dirancang


132

Jika pelaburan yang dirancang adalah sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah, kesan asakan keluar akan menjadi lebih besar. Sebaliknya, jika ia tidak sensitif pada semua, maka tiada kesan asakan keluar akan berlaku. Kesan dasar fiskal mengembang boleh dirumuskan seperti berikut:

(b) Dasar fiskal Menguncup: Penurunan G atau Peningkatan dalam T Kerajaan boleh menggunakan dasar ini bagi mengurangkan inflasi dalam

ekonomi.

Kerajaan boleh menggunakan dasar fiskal menguncup dengan mengurangkan perbelanjaan kerajaan (G) atau meningkatkan cukai (T). Kedua-duanya boleh digunakan untuk mengurangkan output agregat (Y). Jadi, apakah yang dimaksudkan dengan dasar fiskal menguncup?

G ↑

Y ↑

Md ↑ ( sM )

r ↑

I ↓ Y ↓

1. Bincangkan bagaimana kesan asakan keluar berlaku. 2. Jelaskan bagaimana sensitiviti perbelanjaan pelaburan dirancang

mengubah kadar faedah mempengaruhi kesan asakan keluar?

LATIHAN 5.1


133

Walau bagaimanapun, jika kita mengambil kira pasaran wang, pengurangan dalam perbelanjaan kerajaan (G) atau peningkatan cukai (T) akan berlaku. Ia membawa kepada penurunan dalam pengeluaran agregat (Y), pengurangan dalam permintaan wang (Md) dan kemudiannya mengurangkan kadar faedah (r). Jika ini berlaku, penurunan dalam output agregat (Y) akan menjadi lebih kecil berbanding kadar faedah (r) yang menyebabkan pelaburan dirancang (I) meningkat. Peningkatan pelaburan dirancang menutup sebahagian penurunan dalam agregat perbelanjaan dirancang yang disebabkan oleh penurunan dalam perbelanjaan kerajaan (G). Kesan dasar fiskal menguncup boleh dirumuskan seperti berikut:

5.2.2 Analisis Dasar Kewangan

Dalam bahagian ini, kita akan melihat bagaimana ekonomi dipengaruhi oleh dasar kewangan yang melibatkan perubahan dalam bekalan wang. Tindakan ini bertujuan untuk mempengaruhi output agregat (Y). Kerajaan boleh menggunakan sama ada dasar kewangan mengembang atau dasar kewangan menguncup untuk mempengaruhi ekonomi. Mari kita lihat kedua-dua dasar ini dengan lebih terperinci satu persatu dalam bahagian seterusnya.

Dasar fiskal menguncup adalah penurunan dalam perbelanjaan kerajaan (G) atau peningkatan cukai (T). Ia bertujuan untuk mengurangkan pengeluaran agregat (Y).

G ↓

Y ↓

Md ↓ ( sM )

r ↓

I ↑ Y ↑


134

(a) Dasar Kewangan Mengembang: Peningkatan dalam Bekalan Wang Kerajaan boleh menggunakan dasar kewangan mengembang untuk

merangsang ekonomi melalui peningkatan dalam bekalan wang. Seperti yang dinyatakan dalam Topik 4 yang lalu, ini boleh dilakukan melalui beberapa cara. Mari kita andaikan kerajaan memutuskan untuk melakukan ini melalui operasi pasaran terbuka. Dengan cara ini, bekalan wang meningkat dan keluk penawaran wang beralih ke kanan. Oleh kerana kuantiti wang kini lebih besar daripada apa yang mereka mahu pegang, maka kadar faedah pun jatuh.

Oleh yang demikian, perbelanjaan pelaburan yang dirancang meningkat

dan ini akan membawa kepada peningkatan dalam perbelanjaan agregat dirancang. Peningkatan dalam bekalan wang menyebabkan kadar faedah jatuh dan output (Y) meningkat. Pada peringkat pendapatan yang lebih tinggi, permintaan untuk wang juga turut meningkat. Ini bermakna bahawa kadar faedah tidak akan jatuh seperti yang sepatutnya. Dengan kata lain, kita boleh katakan bahawa:

Kesan dasar kewangan mengembang boleh dirumuskan seperti berikut:

Walau bagaimanapun, keberkesanan dasar kewangan bergantung kepada sensitiviti perbelanjaan pelaburan kepada perubahan dalam kadar faedah. Jika pelaburan adalah sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah (sebagai contoh, kejatuhan dalam kadar faedah yang mendorong syarikat untuk melabur lebih), maka dasar kewangan mengembang akan berkesan dalam merangsang ekonomi.

Dasar kewangan mengembang ialah peningkatan dalam bekalan wang (Ms) yang bertujuan untuk meningkatkan pengeluaran agregat (Y).

Ms ↑

r ↓

I ↑

Y ↑ Md ↑


135

Sebaliknya, jika pelaburan tidak sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah, maka dasar kewangan yang mengembang tidak akan menjadi sangat berkesan. Keberkesanan dasar kewangan bergantung kepada bentuk fungsi pelaburan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.6 tadi.

(b) Dasar Kewangan Menguncup: Pengurangan dalam Bekalan Wang Mari kita lihat definisinya terlebih dahulu.

Kerajaan boleh menggunakan dasar kewangan menguncup dengan mengurangkan bekalan wang (Ms) untuk mengurangkan pengeluaran agregat (Y). Apabila bekalan wang meningkat, kadar faedah akan jatuh. Perbelanjaan pelaburan dirancang berhubung negatif dengan kadar faedah. Dengan kadar faedah yang lebih tinggi, pelaburan dirancang akan berkurang. Oleh itu, perbelanjaan agregat juga adalah lebih rendah, ini membawa kepada tahap keseimbangan output (Y) yang lebih rendah. Apabila tahap output (Y) adalah lebih rendah, permintaan untuk wang juga akan menjadi lebih rendah. Kesan dasar kewangan menguncup boleh dirumuskan seperti berikut:

Dasar kewangan menguncup adalah penurunan dalam bekalan wang (Ms) yang bertujuan untuk mengurangkan pengeluaran agregat (Y).

Ms ↓

r ↑

I ↓

Y ↓ Md ↓

Kerajaan boleh menggunakan dasar kewangan untuk mempengaruhi ekonomi. Jelaskan bagaimana sensitiviti kadar faedah bagi permintaan pelaburan boleh mempengaruhi keberkesanan dasar.

AKTIVITI 5.2


136

KOMBINASI DASAR FISKAL DAN KEWANGAN

Dalam subtopik-subtopik sebelum ini, kita telah melihat kedua-dua dasar (dasar fiskal dan kewangan) secara berasingan. Tahukah anda bahawa kerajaan boleh menggunakan kedua-dua dasar tersebut secara serentak? Sebagai contoh, kerajaan boleh menggunakan dasar fiskal yang mengembang iaitu dengan meningkatkan perbelanjaan kerajaan (G), dengan dasar kewangan mengembang iaitu dengan meningkatkan bekalan wang. Meningkatkan perbelanjaan kerajaan (G) sahaja akan meningkatkan kedua-dua output agregat (Y) dan kadar faedah (r), manakala meningkatkan bekalan wang sahaja akan meningkatkan pengeluaran agregat (Y) tetapi turut mengurangkan kadar faedah (r). Oleh itu, jika matlamat kerajaan adalah untuk meningkatkan Y tetapi mengekalkan kadar faedah, ia boleh mencapai matlamat ini dengan meningkatkan kedua-dua perbelanjaan kerajaan (G) dan bekalan wang (Ms) dengan jumlah yang tertentu. Dengan kata lain:

Kombinasi dasar adalah gabungan dasar fiskal dan kewangan yang digunakan pada masa yang diberikan untuk mencapai objektif tertentu iaitu meningkatkan output (Y) dan mengekalkan kadar faedah (r).

5.3

Pelaksanaan kombinasi dasar iaitu dasar fiskal dan kewangan boleh dilakukan oleh kerajaan untuk mengelakkan kesan asakan keluar. Bincangkan perkara ini dalam kumpulan.

AKTIVITI 5.3


137

Pasaran barangan dan pasaran wang beroperasi secara saling bergantungan. Mana-mana aktiviti dalam pasaran barangan tersebut akan mempengaruhi pasaran barangan dan sebaliknya.

Ada dua kaitan penting antara pasaran barangan dan pasaran wang; pertama, tahap pendapatan (Y) (yang ditentukan dalam pasaran barangan) menentukan jumlah urus niaga bagi setiap tempoh dan dengan itu ia memberi kesan kepada permintaan wang (Md) dalam pasaran wang. Kedua, kadar faedah yang ditentukan dalam pasaran wang memberi kesan kepada tahap pelaburan dirancang dalam pasaran barangan.

Pelaburan dirancang dan kadar faedah adalah berhubung negatif di mana kadar faedah menentukan kos projek-projek pelaburan.

Dengan nilai kadar faedah yang berbeza, perbelanjaan pelaburan dirancang dan keseimbangan output adalah berbeza.

Penggunaan dasar fiskal dan kewangan boleh dirumuskan seperti berikut.

Dasar G T Ms

Dasar fiskal mengembang ↑ ↓

Dasar fiskal menguncup ↓ ↑

Dasar kewangan mengembang ↑

Dasar kewangan menguncup ↓ Kombinasi dasar adalah pelaksanaan kedua-dua dasar fiskal dan kewangan

untuk mencapai objektif tertentu, iaitu untuk meningkatkan output (Y) dan mengekalkan kadar faedah (r).


138

Dasar fiskal

Dasar fiskal menguncup

Dasar fiskal menguncup

Dasar kewangan mengembang

Dasar kewangan menguncup

Kadar faedah

Kesan asakan keluar

Kombinasi dasar

Pasaran barangan

Pasaran wang

Pelaburan

Pendapatan

Penyisihan keluar kesan

Permintaan untuk wang

PENGENALAN

Terdahulu, anda telah diperkenalkan kepada penawaran dan permintaan. Pengetahuan tentang faktor yang memberi kesan atau mempengaruhi permintaan dan penawaran wang adalah penting supaya anda boleh memahami kesannya terhadap kadar faedah, pelaburan dan pendapatan negara. Topik


1. Menerangkan maksud terma permintaan agregat;

2. Menjelaskan faktor yang menyebabkan keluk permintaan agregat bercerun negatif;

3. Menjelaskan penentu permintaan agregat;

4. Menjelaskan maksud terma penawaran agregat dan keluk penawaran agregat dalam jangka pendek;

5. Meringkaskan bagaimana tahap pengeluaran dan harga keseimbangan ditentukan;

6. Menggunakan permintaan agregat dan penawaran agregat terhadap dasar fiskal dan dasar kewangan; dan

7. Meringkaskan pembentukan keluk penawaran agregat jangka panjang.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

66 Permintaan

Agregat dan Penawaran Agregat

TOPIK 6 PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN AGREGAT

140

keenam ini akan menerangkan konsep permintaan dan penawaran agregat dan perkara yang berkaitan dengannya. Jadi, mari kita mulakan topik baru ini!

PERMINTAAN AGREGAT

Pertama sekali, apakah yang anda faham mengenai permintaan agregat?

Biasanya, permintaan agregat ditunjukkan menggunakan keluk atau jadual yang menunjukkan pelbagai jenis barang dan perkhidmatan (pengeluaran sebenar) yang secara kolektif dibeli oleh pengguna pada tahap harga tertentu. Keluk permintaan agregat (AD) yang mencerun ke bawah menunjukkan hubungan yang negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan andaian bahawa semua faktor lain adalah tetap (tidak berubah). Apabila harga adalah rendah, permintaan untuk pengeluaran adalah tinggi. Sebaliknya, apabila harga tinggi, permintaan untuk pengeluaran adalah rendah. Walaupun kedua-dua keluk permintaan agregat (AD) dan keluk pasaran agregat kelihatan sama, faktor yang menyebabkan keluk mencerun ke bawah adalah berbeza. Keluk permintaan pasaran bercerun negatif kerana kesan penggantian dan kesan pendapatan. Ada tiga faktor yang menyebabkan keluk permintaan agregat mencerun negatif. Ia dinyatakan dalam Rajah 6.1 berikut.

Rajah 6.1: Tiga faktor yang menyebabkan keluk AD bercerun negatif

Permintaan agregat adalah jumlah permintaan untuk barang dan perkhidmatan dalam ekonomi dalam tempoh masa tertentu.

6.1


141

Sekarang, mari kita pelajari faktor ini dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya. (a) Kesan Imbangan Benar Perbelanjaan pengguna atau penggunaan, bergantung kepada berapa

banyak wang dimiliki oleh individu. Ini adalah hubungan yang positif. Lebih banyak wang yang anda ada, lebih banyak anda belanjakan. Apakah maksud mempunyai wang?

Walau bagaimanapun, terdapat hubungan yang negatif antara kadar harga dan kekayaan pengguna. Jika paras harga meningkat, kuasa beli sebenar berkurang dan wang tidak boleh membeli seberapa banyak barang dan perkhidmatan. Sebaliknya, jika harga jatuh, kuasa membeli pula meningkat. Mari kita lihat contoh berikut.

(b) Kesan Kadar Faedah Perubahan dalam kadar faedah boleh memberi impak yang besar ke atas penggunaan dan perbelanjaan pelaburan. Kadar faedah cenderung untuk meningkat dan menurun kerana kenaikan atau pengurangan paras harga. Ini bermakna bahawa tahap harga yang lebih tinggi mendorong kadar faedah yang lebih tinggi, ini meningkatkan kos pinjaman dan tidak menggalakkan pelaburan dan penggunaan atau perbelanjaan.

Mempunyai wang merujuk kepada kekayaan dan jumlah bon, saham, rumah atau aset fizikal yang dimiliki seseorang. Jumlah kekayaan yang dimiliki bergantung kepada paras harga.

Contoh 6.1: Jika Ahmad mempunyai RM5,000 dan paras harga telah meningkat sebanyak 10%, maka nilai wang Ahmad telah menurun sebanyak 10% kerana harga barang yang dia ingin beli telah meningkat sebanyak 10%. Oleh itu, kenaikan harga menyebabkan kuasa beli jatuh. Ini secara tidak langsung akan mengurangkan penggunaan dan pengeluaran. Oleh itu, kesan sebenar imbangan membawa hubungan yang negatif antara harga dan pengeluaran. Walau bagaimanapun, jika peningkatan dalam harga umum adalah sama dengan peningkatan dalam harga saham atau harga hartanah, ini bermakna nilai sebenar saham dan hartanah tidak berubah.


142

Sebaliknya, tahap harga yang lebih rendah mempunyai hasil yang bertentangan. Dengan mengandaikan bahawa bekalan wang kekal sama, apabila paras harga meningkat, permintaan wang juga meningkat dan apabila itu berlaku, kadar faedah juga naik. Sebagai contoh, jika harga naik, permintaan wang akan bergerak ke atas dari 0d

M ke 1dM . Dengan

mengandaikan bekalan wang Ms kekal, kadar faedah akan meningkat dari r0 ke r1. Fenomena ini ditunjukkan dalam Rajah 6.2 berikut.

Rajah 6.2: Perubahan dalam kadar faedah

Perubahan dalam kadar faedah akan mempengaruhi penggunaan isi rumah dan firma. Sebagai contoh, katakan kadar faedah adalah 15% setahun. Pada masa yang sama, kadar pulangan yang diperoleh syarikat hasil daripada pembelian modal adalah 20%. Ini membolehkan firma mendapat beberapa keuntungan kerana pulangan pelaburan yang melebihi kadar faedah. Seterusnya, ini akan menggalakkan firma untuk meningkatkan pelaburan. Jika perkara yang sebaliknya berlaku, dengan kadar faedah pada 15% dan kadar pulangan hanya pada kadar 10%, maka firma akan mengurangkan pelaburan mereka. Keputusan ini akan membuatkan mereka mengurangkan pengeluaran mereka juga.

Apabila kadar faedah tinggi, isi rumah akan melambatkan penggunaan atau pembelian. Isi rumah menerima peningkatan dalam kadar faedah sebagai tanda peningkatan dalam perbelanjaan dan kos. Sebagai contoh, pengguna boleh melambatkan membeli rumah kerana kadar faedah yang tinggi dan sebaliknya.


143

Kesimpulannya, kenaikan harga akan menolak permintaan wang ke atas dan akhirnya menyebabkan kenaikan kadar faedah (andaikan bekalan wang adalah kekal sama).

(c) Kesan Eksport Bersih Jumlah eksport dan import dalam ekonomi bergantung kepada harga domestik dan asing. Jika barangan Malaysia adalah mahal, Malaysia akan mengimport lebih banyak dari luar negara. Ini akan mengurangkan nilai eksport bersih. Secara umumnya, peningkatan secara relatif tahap harga dalam negara akan mengurangkan eksport dan permintaan agregat pada pengeluaran. Sebaliknya, penurunan secara relatif tahap harga domestik akan meningkatkan eksport dan permintaan agregat untuk pengeluaran.

Berdasarkan penerangan tadi, kita dapat simpulkan bahawa keluk permintaan agregat (AD) bukan merupakan gabungan keluk permintaan individu. Keluk AD bercerun negatif kerana kesan sebenar imbangan, kesan kadar faedah dan kesan eksport bersih.

6.1.1 Membina Keluk Permintaan Agregat (AD)

Bagaimanakah caranya untuk kita membina keluk permintaan agregat? Keluk AD boleh dibina daripada model perbelanjaan agregat. Komponen perbelanjaan agregat boleh dilihat dalam Rajah 6.3 berikut. Permintaan agregat (AD) adalah jumlah permintaan untuk barang dan perkhidmatan dalam ekonomi.

Rajah 6.3: Komponen perbelanjaan agregat


144

Pada setiap titik di sepanjang keluk AD, kuantiti yang diminta adalah sama dengan perbelanjaan agregat [C + l + G + (X M)].

Ketika membuat analisis tentang bagaimana untuk melakar keluk AD, kita perlu menganggap bahawa dasar fiskal dan dasar kewangan adalah tetap. Mari kita lihat Rajah 6.4 berikut.

Rajah 6.4: Membina keluk permintaan agregat (AD)

Rajah 6.4(a) tadi menunjukkan pasaran wang, Rajah 6.4 (b) menunjukkan keluk pelaburan yang mencerminkan hubungan negatif antara kadar faedah dengan tahap pelaburan, Rajah 6.4(c) adalah model perbelanjaan agregat atau pasaran bagi barangan dan Rajah 6.4(d) adalah keluk permintaan agregat yang menunjukkan hubungan yang songsang antara harga dengan kuantiti pengeluaran yang diminta.

Kita andakan keseimbangan asal adalah di E0 iaitu pada harga P0 dan pengeluaran Y0, kadar faedah r0, kuantiti wang M0, tahap pelaburan I0 dan perbelanjaan agregat AE0. Perubahan dalam harga akan mempengaruhi nilai sebenar kekayaan, kadar faedah dan eksport bersih. Jika paras harga naik, nilai sebenar kekayaan dan eksport bersih akan menurun tetapi kadar faedah akan meningkat dan sebaliknya. Jika tahap harga bergerak sehingga P1, kuantiti permintaan wang akan meningkat kerana lebih banyak wang akan diperlukan untuk perbelanjaan.


145

Oleh itu, keluk 0dM akan beralih kepada 1d

M , mewujudkan peningkatan

permintaan wang dengan andaian bahawa bekalan wang adalah tetap. Dalam usaha untuk mencapai keseimbangan dalam pasaran wang, kadar faedah meningkat kepada r1. Peningkatan seterusnya dalam kadar faedah akan menurunkan pelaburan untuk I1. Begitu juga dengan penggunaan dan eksport bersih. Keadaan ini ditunjukkan oleh peralihan AE0 untuk AE1 (P1) dan penurunan dalam tahap pengeluaran kepada Y1 [Rajah 6.4 (c)].

Jika paras harga turun ke P2, sebaliknya akan berlaku. Tahap pengeluaran akan beralih ke Y2 pada titik keseimbangan E2 [Rajah 6.4 (c)]. Dalam Rajah 6.4(d), jika graf a, b dan c digabungkan, keluk AD yang bercerun negatif boleh dilihat. Ini menunjukkan hubungan yang songsang antara harga dan tahap pengeluaran (Y).

Kita boleh merumuskan bahawa peningkatan dalam paras harga akan menyebabkan keluk AE beralih ke bawah dan pengurangan dalam pengeluaran (Y). Sebaliknya, penurunan harga akan menyebabkan AE untuk beralih ke atas dan peningkatan berlaku dalam pengeluaran (Y).

6.1.2 Penentuan Permintaan Agregat

Keluk AD menunjukkan hubungan yang negatif antara harga dan pendapatan. Oleh itu, sebarang perubahan harga akan menyebabkan perubahan permintaan agregat (yang merupakan perubahan dalam kuantiti pengeluaran permintaan agregat). Perubahan ini berlaku di sepanjang keluk AD, dengan andaian bahawa semua faktor lain adalah tetap (ceteris paribus).

Sebenarnya, selain harga, terdapat juga beberapa faktor lain yang boleh mempengaruhi permintaan agregat (AD). Faktor ini adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 6.1 nanti. Faktor tersebut berkait dengan empat kategori perbelanjaan agregat iaitu penggunaan (C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih (X ‒ M).

Sekarang, mari kita lihat faktor tersebut dengan lebih dekat.

(a) Perbelanjaan Penggunaan (C) Perbelanjaan penggunaan biasanya berkaitan dengan isi rumah. Antara faktor yang mempengaruhi penggunaan dan menyebabkan keluk AD beralih ke kiri atau kanan ialah:

(i) Kekayaan pengguna;

(ii) Jangkaan pengguna;

(iii) Hutang isi rumah; dan

(iv) Cukai.


146

Mari kita lihat pada setiap faktor ini secara terperinci. (i) Kekayaan Pengguna Ini termasuklah aset kewangan (bon dan saham) dan aset fizikal

(rumah dan tanah). Penurunan dalam nilai sebenar aset akan menggalakkan orang ramai untuk menyimpan dan berbelanja kurang bagi memperbaiki keadaan ekonomi mereka. Mereka akan mengurangkan perbelanjaan mereka dan keluk AD akan bergerak ke kiri. Jika sebaliknya berlaku, keluk AD akan beralih ke kanan.

Perubahan dalam kekayaan sebenar tidak bergantung kepada perubahan harga tetapi kepada faktor bukan harga yang menyebabkan perubahan dalam keluk AD. Sebagai contoh, pengurangan dalam harga atau nilai sebenar rumah akan mengurangkan keadaan ekonomi pengguna walaupun paras harga tidak meningkat.

(ii) Jangkaan Pengguna Jangkaan pengguna memberi tumpuan kepada pendapatan sebenar.

Jangkaan keadaan ekonomi akan datang adalah penentu penting. Jika isi rumah mengharapkan pendapatan benar untuk meningkat pada masa akan datang, maka mereka cenderung untuk membeli lebih banyak pada hari ini dan menyebabkan perbelanjaan penggunaan dan permintaan agregat meningkat dan peralihan keluk AD ke kanan. Jika pendapatan benar dijangka jatuh, pengguna akan mengelakkan berbelanja. Ini akan menganjakkan keluk AD ke kiri.

(iii) Hutang Isi Rumah Pengguna yang mempunyai hutang yang besar akan mengurangkan

perbelanjaan mereka kerana pendapatan atau wang mereka akan digunakan untuk menyelesaikan hutang mereka. Oleh itu, perbelanjaan pengguna akan berkurangan. Penurunan ini ditunjukkan oleh peralihan keluk AD ke kiri.

Nota penting: Konsep ini berbeza daripada konsep kekayaan dan imbangan benar kerana di sini, perubahan keluk AD adalah apabila terdapat perubahan dalam harga.


147

(iv) Cukai Cukai pendapatan adalah kebocoran dalam pendapatan pengguna.

Kenaikan kadar cukai pendapatan akan mengurangkan pendapatan boleh guna rakyat. Fenomena ini akan menyebabkan penurunan dalam perbelanjaan dan keluk AD akan bergerak ke kiri.

(b) Perbelanjaan Pelaburan (I)

Perbelanjaan pelaburan biasanya ditanggung oleh firma. Perubahan dalam membeli barang modal dan lain-lain pelaburan akan menyebabkan keluk AD untuk bergerak sama ada ke kiri atau kanan.

Perubahan dalam pelaburan boleh disebabkan oleh:

(i) Kadar faedah;

(ii) Jangkaan pulangan daripada projek pelaburan;

(iii) Cukai perniagaan;

(iv) Tahap lebihan kapasiti; dan

(v) Teknologi. Mari kita lihat setiap faktor ini dengan lebih lanjut dalam Jadual 6.1 berikut.

Jadual 6.1: Faktor yang Menyebabkan Perubahan dalam Pelaburan

Faktor Penerangan

Kadar Faedah Peningkatan dalam kadar faedah atas sebab selain daripada harga akan menyebabkan keluk AD beralih. Sebagai contoh, kenaikan dalam bekalan wang akan menyebabkan kadar faedah menurun. Fenomena ini akan mewujudkan peningkatan dalam pelaburan. Oleh itu, keluk AD akan bergerak ke kanan dan situasi yang sebaliknya akan menyebabkan ia bergerak ke kiri.

Jangkaan Pulangan daripada Projek Pelaburan

Pulangan yang tinggi daripada projek pelaburan bermakna keuntungan kepada firma. Jika pulangan dijangka adalah tinggi, maka firma akan meningkatkan pelaburan iaitu dengan membeli barang modal. Ini akan meningkatkan perbelanjaan firma dan keluk AD akan beralih ke kanan. Keadaan sebaliknya akan menyebabkan keluk beralih ke kiri.


148

Cukai Perniagaan

Cukai perniagaan adalah kebocoran kepada firma. Kadar cukai perniagaan yang tinggi akan mengurangkan keuntungan selepas cukai. Faktor ini akhirnya akan mengurangkan insentif bagi firma untuk meningkatkan pelaburan. Oleh itu, perbelanjaan firma akan berkurang dan keluk AD bergerak ke kiri dan sebaliknya.

Tahap Lebihan Kapasiti

Ini bermakna bahawa ada sumber pengeluaran yang berlebihan yang tidak digunakan. Kapasiti lebihan yang lebih tinggi akan melambatkan permintaan untuk barangan modal baru dan mengurangkan permintaan agregat seperti yang ditunjukkan oleh peralihan keluk AD ke kiri. Jika firma secara kolektif mendapati bahawa tahap kapasiti yang rendah, maka firma akan meningkatkan pembelian barangan modal dan membina premis baru. Ini akan meningkatkan perbelanjaan firma dan keluk AD akan bergerak ke kanan.

Teknologi Penemuan teknologi baru akan meningkatkan perbelanjaan pelaburan dan menaikkan perbelanjaan agregat (keluk AD akan bergerak ke kanan). Sebagai contoh, dengan penemuan teknologi baru dalam industri automobil, lebih banyak wang akan dilaburkan di dalam industri ini. Fenomena ini akan menyebabkan keluk AD untuk bergerak ke kanan.

(c) Pembelian Kerajaan (G) Marilah kita ambil contoh penyediaan kemudahan infrastruktur untuk

memahami faktor pembelian kerajaan ini. Jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan dalam menyediakan infrastruktur melalui dasar fiskal mengembang, keluk AD akan beralih ke kanan. Sebaliknya, jika kerajaan mengamalkan dasar fiskal menguncup, maka keluk AD akan bergerak ke kiri.

(d) Eksport bersih (X ‒ M)

Perubahan dalam eksport berkait dengan pergerakan keluk AD. Ia dipengaruhi oleh faktor selain daripada harga. Mari kita rujuk Jadual 6.2 berikut.


149

Jadual 6.2: Faktor Perubahan Eksport (Selain daripada Harga)

Faktor Penjelasan

Pendapatan Asing

Apabila pendapatan asing tinggi, permintaan mereka adalah agak tinggi juga, sama ada untuk barangan tempatan atau asing. Peningkatan permintaan untuk barang asing akan meningkatkan eksport negara pengeksport (menganggap bahawa import negara pengeksport kurang). Peningkatan eksport bersih ditunjukkan dalam peralihan keluk AD ke kanan. Jika pendapatan di negara asing adalah rendah, maka eksport bersih akan berkurangan dan keluk AD akan bergerak ke kiri.

Pertukaran Mata Wang Asing

Perubahan dalam kadar pertukaran mata wang asing juga mempengaruhi eksport bersih dan permintaan agregat (AD). Mari kita ambil kadar pertukaran antara Ringgit Malaysia dan Dolar Amerika (kadar pertukaran E = RM/Dolar) sebagai contoh. Jika nilai Ringgit merosot, maka kadar pertukaran telah meningkat. Amerika boleh mendapatkan lebih banyak Ringgit bagi setiap Dolar, manakala rakyat Malaysia akan mendapat kurang Dolar. Kemerosotan nilai Ringgit akan membuat barangan Malaysia agak murah berbanding dengan barangan Amerika. Oleh itu, eksport bersih Malaysia akan meningkat (dengan andaian bahawa import kita adalah kurang daripada eksport). Fenomena ini akan mengalih keluk AD ke kanan. Keadaan sebaliknya akan membuatkan keluk beralih dengan cara bertentangan.

Berdasarkan penjelasan dalam Jadual 6.2 tadi, pergerakan keluk AD ditunjukkan dalam Rajah 6.5 berikut. Keluk AD asal adalah di AD0. Peralihan ke kanan dari AD0 kepada AD1. Peralihan ke kiri pula berlaku dari AD0 ke AD2.

Rajah 6.5: Pergerakan keluk AD


150

Dari perbincangan ini, kita boleh membuat kesimpulan bahawa faktor harga akan menyebabkan perubahan di sepanjang keluk permintaan agregat (AD), yang bermaksud perubahan dalam kuantiti pengeluaran yang diminta. Selepas itu, faktor selain daripada harga iaitu komponen perbelanjaan agregat seperti penggunaan (C), pelaburan (I), pembelian kerajaan atau perbelanjaan (G) dan eksport bersih (X M) akan menyebabkan keluk AD beralih ke kiri atau kanan.

6.1.3 Pergerakan Keluk Permintaan Agregat dan Model Perbelanjaan Agregat

Cuba ingat kembali komponen perbelanjaan agregat yang kita telah bincangkan sebelum ini. Perbelanjaan agregat termasuklah penggunaan (C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih (X M). Jika perubahan berlaku dalam salah satu komponen, keluk AD akan beralih (dengan andaian bahawa paras harga kekal). Mari kita lihat Rajah 6.6 berikut.

Rajah 6.6: Pergerakan keluk AD dan model AE


151

Berdasarkan Rajah 6.6 tadi, kita menganggap bahawa keseimbangan asal adalah di AE0, yang menghasilkan pengeluaran sebenar (Y) pada Y0, dan keluk AD adalah AD0. Jika pelabur yakin dan mengharapkan keuntungan meningkat pada masa akan datang, maka tahap pelaburan akan meningkat juga. Ini ditunjukkan oleh peralihan keluk AE0 untuk AE1, dengan harga tetap pada P0 dan tahap pengeluaran baru dicapai pada Y1. Selaras dengan ini, keluk AD juga beralih ke kanan ke AD1. Peningkatan sebenar dalam pelaburan yang ditunjukkan oleh keluk AD beralih daripada AD0 ke garis putus-putus. Walau bagaimanapun, proses pengganda telah menyebabkan AD untuk beralih ke AD1 dan pengeluaran meningkat dari Y0 ke Y1. Oleh itu, peningkatan dalam pelaburan akan menganjakkan keluk AD ke kanan. Jarak antara AD0 dan AD1 adalah peningkatan dalam pelaburan (I) kali pengganda nilai k(lk). Oleh itu, pergerakan AE dan AD adalah ke arah yang sama atau secara ringkasnya,

Di mana k adalah pengganda. Selain faktor yang dinyatakan, apa-apa perubahan dalam penawaran wang (Ms) juga menyebabkan permintaan agregat (AD) beralih sama ada ke kanan atau ke kiri dari AD0 ke AD1 atau AD2 seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.6 tadi. Sebagai contoh, jika peningkatan dalam bekalan wang dan paras harga adalah tetap, kadar faedah jatuh dan ini mempengaruhi pelaburan dirancang (meningkat). Oleh itu, perbelanjaan agregat dirancang turut meningkat. Keluk AD kemudian beralih dari AD0 ke AD1.

PENAWARAN AGREGAT(AS)

Sebelum ini, anda telah didedahkan pada konsep permintaan. Sekarang, mari kita beralih pula pada penawaran agregat. Pertama sekali, apakah maksud penawaran agregat?

Penawaran agregat bermakna jumlah pengeluaran barang dan perkhidmatan akhir yang disediakan dalam ekonomi.

6.2

Jarak antara AD0 ke AD1 = Δl k


152

Definisi ini adalah satu analogi kepada takrif penawaran individu bagi barang dan perkhidmatan. Keluk AS bercerun positif, menunjukkan hubungan yang positif antara harga dan kuantiti pengeluaran yang ditawarkan (dengan andaian ceteris paribus). Keluk AS ditunjukkan dalam jadual atau keluk yang menunjukkan peringkat pengeluaran sebenar (Y) yang dihasilkan dan ditawarkan oleh firma di pelbagai peringkat harga, manakala faktor lain adalah tetap (ceteris paribus). Walau bagaimanapun, keluk AS bukan gabungan keluk penawaran individu dalam ekonomi.

6.2.1 Membentuk Keluk Penawaran Agregat (AS)

Bagaimanakah caranya kita membentuk keluk penawaran agregat? Keluk penawaran agregat boleh dibentuk dengan melihat pasaran buruh dan keluk fungsi pengeluaran. Mari kita lihat Rajah 6.7 berikut.

Rajah 6.7: Membentuk keluk penawaran agregat (AS)


153

Rajah 6.7(a) tadi menunjukkan keluk upah nominal dengan tahap harga pada paksi menegak. Rajah 6.7(b) pula menunjukkan pasaran buruh dengan permintaan buruh dan keluk penawaran buruh. Sementara itu, Rajah 6.7(c) menunjukkan keluk fungsi pengeluaran dan akhir sekali, Rajah 6.7(d) menunjukkan keluk penawaran agregat. Kita andaikan bahawa keseimbangan asal adalah di E0, iaitu pada P0 dan Y0, tahap pekerjaan adalah L0 dan gaji sebenar adalah W0/P0. Perubahan dalam harga akan mempengaruhi kadar upah benar, tahap pekerjaan. Begitu juga paras output, Y. Sekarang, mari kita andaikan bahawa paras harga menurun kepada P1 dan kadar upah benar adalah di (W0/P1). Ini bermakna, upah benar kini lebih tinggi berbanding sebelum ini. Penawaran tenaga buruh akan menjadi lebih besar daripada permintaan buruh. Dengan menganggap bahawa gaji nominal adalah tegar menurun, oleh itu, pengangguran akan berlaku apabila SL > DL. Jumlah pengangguran akan berada pada L1L2. Pada L1, jumlah pengeluaran yang akan dihasilkan adalah Y1. Oleh itu, pada P1, jumlah pekerja yang akan digunakan adalah L1. Apabila paras harga adalah di P2, kadar gaji sebenar adalah di (W0/P2) (ia lebih rendah berbanding sebelum ini). Oleh itu, permintaan buruh akan menjadi lebih tinggi. Dengan andaian bahawa gaji nominal adalah tegar ke bawah tetapi tidak ke atas, gaji nominal akan meningkat sehingga (W0/P2) = (W0/P0). Bilangan pekerja yang akan bekerja adalah L0 dan output yang akan dihasilkan adalah Y0. Jadi, pada P = P1, Y adalah pada Y1 dan apabila P = P2, Y adalah pada Y0. Apabila kita menyambung semua titik, kita akan mendapat keluk penawaran agregat. Walau bagaimanapun, keluk penawaran agregat akan mempunyai bentuk yang berbeza bergantung kepada andaian yang dibuat. Sebagai contoh, kes Klasik dan kes Keynesian seperti yang dinyatakan dalam subtopik berikutnya.

6.2.2 Penawaran Agregat Jangka Pendek

Keluk penawaran agregat (AS) boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu:

(a) Mendatar (Keynesian);

(b) Mencerun ke atas; dan

(c) Menegak (Klasik).


154

Rajah 6.8 berikut menunjukkan ketiga-tiga bahagian daripada keluk AS. Bagaimanakah tiga keadaan ini boleh wujud?

Rajah 6.8: Keluk penawaran agregat jangka pendek

(a) Bahagian Mendatar (Keynesian)

Bahagian ini menunjukkan bahawa ekonomi negara sedang mengalami kemelesetan. Berhadapan dengan aktiviti ekonomi yang jatuh, pekerjaan dan pengeluaran sumber sebenar turut cenderung untuk jatuh. Apabila terdapat peningkatan dalam pengeluaran, tidak ada kenaikan harga. Keadaan ini berkaitan dengan analisis Keynes semasa kemelesetan ekonomi yang berlaku pada tahun 1930an. Selaras dengan itu, bahagian ini dinamakan bahagian Keynesian. Peningkatan dalam pengeluaran tidak akan menyebabkan paras harga meningkat kerana sumber yang tidak digunakan (bahan buruh dan mentah) akan digunakan untuk meningkatkan pengeluaran. Oleh itu, kos purata keseluruhan adalah tetap. Maka, tidak ada sebab untuk harga naik kerana tidak ada peningkatan dalam kos purata pengeluaran. Tahap ini juga menunjukkan kedudukan apabila kuantiti pengeluaran dikurangkan. Walau bagaimanapun, paras harga keluaran dan input tidak merosot. Ini bermakna bahawa pengeluaran dan pekerjaan boleh dikurangkan tetapi harga input dan pengeluaran mungkin sukar untuk diubah.


155

(b) Bahagian Mencerun ke Atas Pada tahap ini, pengeluaran meningkat dari Y0 ke Y1 dan faktor pengeluaran berkurangan dengan jumlah secara timbal balik. Firma akan bersaing antara satu sama lain bagi sumber yang terhad. Ini akan menyebabkan harga input meningkat; bermakna kos pengeluaran akan meningkat. Firma akan menaikkan harga keluaran sebagai insentif untuk meningkatkan pengeluaran. Oleh itu, pada peringkat ini, akan ada hubungan langsung antara pengeluaran sebenar (Y) dan tahap harga. Peningkatan dalam pengeluaran dari Y0 ke Y1 akan menyebabkan kenaikan harga dari P0 ke P1.

(c) Bahagian Menegak (Klasik) Pada tahap ini, ekonomi telah mencapai guna tenaga penuh (Y1). Di sini, adalah sukar untuk meningkatkan pengeluaran, melainkan jika terdapat kenaikan harga. Oleh itu, keluk AS adalah menegak. Bahagian ini juga dikenali sebagai bahagian klasik kerana ia berkaitan dengan teori ahli ekonomi klasik yang berpendapat bahawa ekonomi sentiasa beroperasi pada tahap guna tenaga penuh. Firma akan bersaing untuk mendapatkan sumber dan meningkatkan pengeluaran. Walau bagaimanapun, ini akan menyebabkan kerugian kepada beberapa syarikat di mana persaingan akan meningkatkan kos pengeluaran dan harga. Pengeluaran sebenar tidak akan berubah. Walau bagaimanapun, ini bermakna kenaikan harga ke P2 tetapi pengeluaran kekal pada Y1. Keadaan ini mempercepatkan proses inflasi.

6.2.3 Faktor Penentu Keluk Penawaran Agregat

Merujuk pada keluk AS yang bercerun positif, kita dapat melihat bahawa harga adalah salah satu daripada penentu keluk AS. Walau bagaimanapun, perubahan dalam harga hanya akan menyebabkan perubahan di sepanjang keluk penawaran agregat iaitu perubahan dalam kuantiti pengeluaran yang ditawarkan. Sebagai contoh, apabila harga naik dari P0 ke P1, kuantiti pengeluaran yang ditawarkan akan meningkat dari Y0 ke Y1 (rujuk Rajah 6.8).

Harga boleh mempengaruhi keluk penawaran agregat (AS). Bolehkah anda kenal pasti faktor selain daripada harga yang memberi kesan kepada keluk AS? Cuba senaraikan faktor tersebut.

AKTIVITI 6.1


156

Selain faktor harga, terdapat faktor lain yang boleh menyebabkan keluk AS beralih ke kiri atau kanan. Faktor tersebut adalah:

(a) Harga input;

(b) Produktiviti;

(c) Dasar kerajaan; dan

(d) Persekitaran. Sekarang, mari kita ketahui pelajari lebih lanjut keempat-empat faktor ini. (a) Harga Input

Adakah anda tahu bahawa harga input boleh dibahagikan kepada sumber dalam negeri dan sumber yang diimport? Mari kita lihat perbezaan antara dua sumber ini. (i) Sumber dalam Negeri Sumber ini termasuk tanah, buruh, modal dan usahawan. Inovasi

dalam sumber boleh mengurangkan harga sumber. Sebagai contoh, terdapat peningkatan penyertaan wanita dalam pasaran buruh. Fenomena ini akan meningkatkan bekalan buruh dan akhirnya menyebabkan kos pengeluaran seunit jatuh. Penurunan dalam kos pengeluaran akan menjadi insentif bagi firma untuk meningkatkan pengeluaran, seperti yang ditunjukkan oleh keluk AS yang beralih ke kanan. Kedudukan sebaliknya akan menyebabkan keluk beralih ke kiri.

(ii) Sumber yang Diimport Dalam proses pengeluaran yang menggunakan sumber yang

diimport, kenaikan harga input atau kejutan kos akan menyebabkan keluk AS beralih ke kiri. Apabila sebaliknya berlaku, keluk AS akan beralih ke kanan.

(b) Produktiviti Produktiviti mengukur purata pengeluaran benar (jumlah pengeluaran

dibahagikan dengan jumlah input). Peningkatan dalam produktiviti bermakna ekonomi menikmati sejumlah besar pengeluaran benar berdasarkan sumber yang terhad. Sebagai contoh, untuk menghasilkan 10 unit pengeluaran, anda memerlukan jumlah input daripada lima unit pada harga RM2 seunit, maka produktiviti dan kos purata dikira seperti berikut.


157

Jika syarikat bercadang untuk meningkatkan pengeluaran kepada 20 unit pada harga dan unit input yang sama, nilai produktiviti adalah empat, di mana 20/5 dan kos seunit adalah RM0.50. Oleh itu, produktiviti meningkat dari dua kepada empat dan kos pengeluaran berkurang dari RM1 kepada RM0.50. Ini bermakna, produktiviti berganda dan kos pengeluaran per unit menurun separuh. Keadaan ini akan menyebabkan keluk AS beralih ke kanan. Sebaliknya, jika produktiviti jatuh, perkara sebaliknya akan berlaku.

(c) Dasar Kerajaan Dua komponen dalam dasar kerajaan adalah:

(i) Subsidi Perniagaan dan Cukai Kenaikan cukai perniagaan seperti cukai jualan eksais akan meningkatkan kos pengeluaran. Ini akan menyebabkan keluk AS untuk bergerak ke kiri. Jika kerajaan menyediakan subsidi, ia akan mengurangkan kos pengeluaran dan ini ditunjukkan oleh keluk AS yang beralih ke kanan.

(ii) Pengawal Seliaan Biasanya, kerajaan akan mengawal pengeluaran produk tertentu. Dalam usaha untuk mematuhi peraturan kerajaan, firma terpaksa memperuntukkan sejumlah wang untuk menjalankan aktiviti kawalan. Sebagai contoh, setiap firma diperlukan untuk membentuk unit kawalan kualiti. Ini akan meningkatkan kos operasi firma dan keluk AS akan beralih ke kiri.

Produktiviti = Jumlah pengeluaran

Jumlah input

= 10

= 25

Kos purata = Jumlah kos

Jumlah pengeluaran

= RM2 5

10

= RM1


158

(d) Persekitaran Akhir sekali, mari kita belajar tentang penentu akhir iaitu faktor persekitaran. Persekitaran termasuklah cuaca, bencana alam dan peperangan. Sebagai contoh, semasa musim tengkujuh, nelayan tidak boleh pergi ke laut. Ini akan menyebabkan pengurangan dalam bekalan makanan laut, seperti yang ditunjukkan dalam pergerakan keluk AS ke kiri. Sebaliknya, apabila tiada musim tengkujuh, bekalan akan meningkat dan keluk AS akan beralih ke kanan. Pergerakan keluk AS ke kiri dan kanan boleh dilihat dalam Rajah 6.9 berikut.

Rajah 6.9: Pergerakan keluk penawaran agregat (AS)

Peralihan ke kanan dari AS0 kepada AS1, manakala anjakan ke kiri dari AS0 untuk AS2.

TAHAP PENGELUARAN DAN HARGA KESEIMBANGAN

Bagaimanakah caranya kita menentukan tahap pengeluaran dan harga keseimbangan? Apakah faktor yang terlibat dalam menentukan perkara ini? Keseimbangan berlaku pada titik di mana keluk AD dan keluk AS bersilang seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.10 berikut.

6.3


159

Rajah 6.10: Keseimbangan harga dan pengeluaran

Keseimbangan harga dan pengeluaran dicapai pada Pe dan Ye. Jika paras harga melebihi Pe, contohnya, jika ia adalah di P1, maka akan ada lebihan penawaran agregat berjumlah Y0Y1. Pada tahap harga ini, pengguna hanya menuntut Y0 tetapi firma menawarkan Y1. Keadaan ini akan memaksa tahap harga jatuh sekali lagi kepada harga keseimbangan iaitu Pe. Jika paras harga adalah lebih rendah daripada Pe, contohnya, jika ia adalah di P2, maka akan ada permintaan yang berlebihan berjumlah Y0Y1. Pada harga yang lebih rendah daripada harga keseimbangan, kuantiti yang diminta adalah lebih tinggi daripada jumlah yang ditawarkan. Fenomena ini akan memaksa paras harga meningkat ke arah harga keseimbangan, Pe. Keseimbangan bagi kedua-dua harga dan pengeluaran dicapai pada titik di mana keluk AD dan keluk AS bersilang iaitu pada harga Pe dan pengeluaran Ye.

6.3.1 Perubahan dalam Keseimbangan

Perubahan dalam keseimbangan boleh berlaku disebabkan oleh perubahan dalam AD dan keluk AS. (a) Perubahan dalam Permintaan Agregat

Andaikan keluk AS tidak berubah. Perubahan dalam keluk AD berlaku jika terdapat perubahan dalam salah satu komponen perbelanjaan agregat atau dalam faktor penentu AD, selain daripada paras harga. Kesan perubahan dalam keluk AD bergantung kepada bahagian keluk AS yang melintasi keluk AD. Analisis ini adalah berdasarkan Rajah 6.11 berikut.


160

Rajah 6.11: Pergerakan keluk permintaan agregat (AD)

Pada bahagian mendatar (Keynes), kita andaikan bahawa keseimbangan asal adalah di AD0 dan AS0 (P0 dan Y0). Perubahan dalam AD akan mempengaruhi harga. Sebagai contoh, jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan (G), keluk AD akan bergerak dari AD0 ke AD1. Ini memberi kesan kepada pengeluaran yang akan meningkat kepada Y1 tetapi tahap harga akan kekal pada P0. Ini adalah kerana sumber yang tidak digunakan akan digunakan untuk meningkatkan pengeluaran di samping mengekalkan kos pengeluaran seunit. Oleh itu, paras harga tidak meningkat kerana tidak ada peningkatan dalam kos pengeluaran purata seunit.

Jika keseimbangan yang berlaku di bahagian yang mencerun ke atas, pada keseimbangan asal AD2 dan AS0 (P2 dan Y2), peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan akan menganjakkan keluk AD daripada AD2 ke AD3. Ini akan menyebabkan kenaikan harga dan tahap pengeluaran ke P3 dan Y3. Kenaikan harga berlaku kerana terdapat kekurangan dalam sumber.

Andaikan bahawa keseimbangan asal pada bahagian menegak seperti di AD4 dan AS0 (P4 dan Y4). Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan akan menyebabkan keluk AD beralih kepada AD5 dan paras harga akan meningkat kepada P5 tetapi tahap pengeluaran akan kekal pada Y4 (pengeluaran pada guna tenaga penuh).

Jika sebaliknya berlaku, keluk AD akan bergerak ke kiri. Kesimpulannya, peralihan keluk AD akan membawa perubahan dalam harga dan kuantiti. Walau bagaimanapun, kesan akhir bergantung kepada bahagian daripada keluk AS yang bersilang dengan keluk AD.


161

(b) Perubahan dalam Penawaran Aggregat (AS) Keseimbangan harga dan kuantiti output untuk barang dan perkhidmatan berubah apabila keluk penawaran agregat beralih. Pergerakan dalam keluk AS adalah disebabkan oleh beberapa faktor penentu selain daripada paras harga. Analisis ini adalah berdasarkan kepada keseimbangan di bahagian yang mencerun ke atas bagi keluk AS, dengan andaian bahawa keluk AD adalah tetap (rujuk Rajah 6.12).

Rajah 6.12: Peralihan keluk AS

Andaikan bahawa keseimbangan asal adalah di AS0 dan AD0 (P0 dan Y0). Jika ada peningkatan dalam teknologi atau produktiviti, keluk AS akan beralih kepada AS1. Fenomena ini akan menyebabkan peningkatan dalam tahap pengeluaran ke Y1 dan penurunan harga ke P1.

Jika sebaliknya berlaku, sebagai contoh, peningkatan dalam kos pengeluaran akan mengalihkan keluk AS ke kiri ke AS2. Kesan ini adalah peningkatan harga ke P2 dan pengurangan dalam pengeluaran ke Y2.

Dalam bahagian mendatar dan menegak, kesannya adalah sama. Peralihan AS ke kanan membawa kenaikan dalam pengeluaran dan penurunan harga. Sebaliknya, apabila AS beralih ke kiri, harga akan naik dan pengeluaran akan jatuh.

Beri analisis anda mengenai penentu lain kepada permintaan agregat.

AKTIVITI 6.2


162

PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN AGREGAT: DASAR FISKAL DAN DASAR KEWANGAN

Model atau pendekatan AD dan AS boleh digunakan untuk menganalisis kesan dasar belanjawan dan dasar kewangan (rujuk Rajah 6.13).

Rajah 6.13: Komponen dasar

Dasar fiskal dibahagikan kepada dua jenis, iaitu dasar mengembang dan dasar menguncup. Dasar mengembang akan menganjakkan keluk AD ke kanan, manakala dasar menguncup akan menggerakkan keluk AD ke kiri. Fenomena ini akhirnya akan mengubah tahap keseimbangan harga dan kuantiti pengeluaran. Kesan dasar fiskal atau kewangan boleh dianalisis berdasarkan Rajah 6.14 berikut. Andaikan bahawa ekonomi jangka pendek dan keseimbangan asal di AD0 dan AS0 (P0 dan Y0) pada bahagian yang mencerun ke atas atau ekonomi tidak mencapai guna tenaga penuh.

6.4


163

Rajah 6.14: Kesan dasar fiskal dan kewangan dan pergerakan keluk

Sekiranya dasar kewangan atau fiskal mengembang dijalankan, keluk AD akan beralih ke kanan, dari AD0 ke AD1. Harga dan pengeluaran akan meningkat kepada P1 dan Y1. Sebaliknya, dasar fiskal yang menguncup akan menganjakkan keluk AD ke kiri dari AD0 untuk AD2. Paras harga dan pengeluaran akan jatuh ke P2 dan Y2. Jika ekonomi beroperasi pada guna tenaga penuh di bahagian keluk AS yang menegak, kesan dasar fiskal akan berbeza. Andaikan keseimbangan asal adalah di AS0 dan AD4 (P4 dan Y4). Dasar fiskal yang mengembang (menganggap bahawa dasar kewangan adalah tetap) akan mengerakkan keluk AD ke kanan ke AD5. Perkembangan ini tidak akan menyebabkan peningkatan dalam output kerana semua sumber yang telah digunakan untuk pengeluaran. Oleh itu, dasar belanjawan mengembang dan menyebabkan peralihan AD4 ke keluk AD5 di mana dasar kewangan yang tetap akan menyebabkan kenaikan kadar faedah. Peningkatan dalam kadar faedah akan mengurangkan pelaburan dan akhirnya akan menyebabkan penurunan tahap pengeluaran (Y). Apabila terdapat peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan (G) dan pada masa yang sama, ada jumlah yang sama dalam penurunan pelaburan (I), tidak akan ada perubahan dalam tahap pengeluaran. Kesan terakhir ialah kenaikan harga dari P4 ke P5 sedangkan pengeluaran adalah tetap di Y4.


164

Apabila kemelesetan (bahagian mendatar) berlaku, pengembangan atau penguncupan dasar fiskal atau kewangan hanya akan menukar tahap pengeluaran (paras harga tetap). Berdasarkan Rajah 6.14 tadi, kita andaikan bahawa keseimbangan asal AS0 dan AD6. Jika dasar fiskal atau kewangan mengembang diamalkan, keluk AD akan bergerak ke kanan dari AD6 ke AD7. Tahap harga akan kekal pada P6 tetapi tahap pengeluaran akan meningkat kepada Y7. Jika dasar penguncupan dilaksanakan, tahap pengeluaran akan jatuh ke Y8.

MEMBINA KELUK PENAWARAN AGREGAT JANGKA PANJANG

Dalam jangka pendek, perubahan dalam kos dan harga tidak berlaku secara serentak. Pada bahagian keluk penawaran agregat (AS) yang mencerun ke atas, peningkatan kos adalah lebih tinggi daripada peningkatan dalam pengeluaran. Oleh itu, kenaikan harga adalah lebih tinggi daripada peningkatan tahap pengeluaran. Dalam jangka panjang, pelarasan boleh dibuat untuk disesuaikan dengan perubahan yang berlaku berdasarkan pengetahuan tentang tahap harga sebenar. Pelarasan dibuat supaya tidak ada kejutan mengenai harga dalam jangka masa panjang. Pembinaan keluk penawaran agregat jangka panjang boleh dianalisis berdasarkan Rajah 6.15 berikut.

Rajah 6.15: Keluk AS jangka panjang

6.5


165

Andaikan bahawa keluk AS jangka pendek asal adalah AS0. Keseimbangan dicapai pada titik a dengan harga dan pengeluaran berada di P0 dan Y0. Y0 adalah tahap pengeluaran yang berpotensi dan P0 adalah harga yang diharapkan. Jika berlaku kenaikan permintaan agregat, seperti yang ditunjukkan oleh pergerakan keluk dari AD0 ke AD1, keseimbangan baru jangka pendek dicapai pada titik b (P1 dan Y1). Tahap harga sebenar jangka pendek melebihi harga jangkaan dan tahap pengeluaran yang lebih tinggi daripada pengeluaran yang berpotensi. Jumlah yang berlebihan ini dikenali sebagai jurang pengembangan, yang berjumlah Y0Y1. Apabila pengeluaran benar melebihi potensi pengeluaran, kadar pengangguran benar adalah lebih rendah daripada kadar pengangguran semula jadi. Oleh itu, akan ada kerja lebih masa bagi buruh dan modal. Oleh kerana harga dalam jangka pendek adalah lebih daripada harga yang dijangka, harga nominal pada harga P0 dijangka jatuh. Selain itu, apabila pengeluaran sebenar melebihi potensi pengeluaran, tekanan inflasi mula masuk. Semakin tinggi pengeluaran jangka pendek melebihi pengeluaran yang berpotensi, jurang pengembangan menjadi lebih besar dan tekanan untuk kenaikan harga juga bertambah. Apakah yang dimaksudkan dengan „jangka panjang‰? Jangka panjang adalah tempoh apabila firma dan sumber penawaran (faktor pengeluaran) tahu keadaan pasaran, khususnya permintaan agregat dan tahap harga benar. Firma dan sumber penawaran mempunyai masa untuk tawar-menawar berdasarkan harga benar. Kenaikan harga untuk P1 telah mengheret turun nilai upah nominal benar. Pekerja kini berunding dengan syarikat untuk mendapatkan bayaran yang lebih tinggi. Jika proses ini berjaya, ia akan meningkatkan kos pengeluaran firma. Peningkatan dalam kos akan mengalihkan keluk AS ke AS1 iaitu ke kiri (andaikan bahawa kenaikan harga diselaraskan oleh kenaikan kos pada kadar yang sama). Keseimbangan baru dicapai pada AD1 dan AS1 (P2 dan Y0). Pada keseimbangan baru ini (titik c), hanya harga yang didapati telah meningkat tetapi pengeluaran tetap sama di Y0 dan harga yang sebenar adalah sama dengan harga yang dijangka. Oleh itu, keseimbangan ini adalah untuk kedua-dua jangka pendek dan juga jangka panjang. Jika sebaliknya berlaku (penurunan dalam permintaan seperti yang ditunjukkan oleh pergerakan AD ke kiri [AD2]), harga baru dan tahap pengeluaran dicapai pada ketika d (P3 dan Y2). P3 adalah tahap harga sebenar, yang kurang daripada harga yang dijangka (P0) dan Y2 adalah tahap pengeluaran yang sebenar yang lebih rendah daripada potensi pengeluaran (Y0). Jumlah ini dikenali sebagai jurang yang menguncup sebanyak Y2Y0 dan kadar pengangguran melebihi kadar pengangguran semula jadi.


166

Apabila kadar pengangguran melebihi kadar pengangguran semula jadi, ia menggalakkan peningkatan dalam upah yang sebenar pada jangka pendek. Dalam jangka masa panjang, pengeluar tidak sanggup untuk membayar upah yang tinggi disebabkan tahap harga sebenar nominal. Harga sebenar adalah lebih rendah daripada harga yang dijangka dan kadar pengangguran tetapi lebih tinggi daripada kadar semula jadi pengangguran. Dengan kadar pengangguran yang tinggi, mereka yang menganggur akan bersaing antara satu sama lain untuk mendapatkan pekerjaan dan mereka sanggup menerima upah yang rendah (dengan andaian bahawa harga dan tahap upah yang fleksibel). Kadar upah nominal yang rendah akan mengurangkan kos pengeluaran firma. Ini ditunjukkan oleh pergerakan ke kanan ke AS2. Keseimbangan baru dicapai pada titik e (AS2 dan AD2). Tahap harga jatuh kepada P4 dan pengeluaran jatuh kembali kepada pengeluaran yang berpotensi (penurunan harga sama dengan penurunan tahap upah). Oleh kerana harga yang dijangka adalah sama dengan harga sebenar, keseimbangan jangka pendek dan jangka panjang kedua-duanya berada pada titik e. Secara umumnya, apa yang telah berlaku di titik-titik a, c dan e adalah:

(a) Tahap harga benar sama dengan tahap harga dijangka; dan

(b) Kuantiti pengeluaran yang diminta dan ditawarkan dalam jangka pendek adalah sama seperti dalam jangka masa panjang.

Secara ringkasnya, pengeluaran sebenar boleh lebih atau kurang daripada pengeluaran yang berpotensi dalam jangka pendek tetapi tidak dalam jangka masa panjang. Keseimbangan dalam jangka panjang dicapai apabila keluk AD bersilang dengan garis menegak potensi pengeluaran. Jika titik a, c dan e disambung, keluk AS jangka panjang (LRAS) boleh dilihat.

6.5.1 Keluk Penawaran Aggregat Jangka Panjang

Keluk penawaran agregat jangka panjang menegak kerana dalam jangka masa panjang, perubahan akan berlaku. Kita tahu bahawa dasar fiskal dan kewangan akan menganjakkan keluk AD. Mari kita lihat Rajah 6.16 berikut.


167

Rajah 6.16: Keluk penawaran agregat jangka panjang dan kesan dasar

Berdasarkan Rajah 6.16, andaikan keseimbangan asal e (P0 dan Y0). Jika bajet yang mengembang atau dasar kewangan dilaksanakan, dasar ini akan menyebabkan peralihan keluk AD ke AD1. Harga keseimbangan baru dan pengeluaran akan berubah ke P1 dan Y0 yang bermaksud peringkat pengeluaran tetap sama dan hanya kenaikan harga berlaku. Oleh itu, kesan pengganda daripada perubahan dalam perbelanjaan kerajaan (G) pada pengeluaran (Y) dalam jangka panjang adalah sifar. Begitu juga pengganda cukai adalah sifar juga. Sebaliknya, jika dasar fiskal atau kewangan menguncup dilaksanakan, keluk AD akan beralih ke kiri (AD2). Harga baru dan tahap pengeluaran akan berubah ke P2 dan Y0. Kesimpulannya, dalam jangka panjang (sama ada dasar mengembang atau menguncup dilaksanakan) hanya paras harga yang berubah.


168

Permintaan agregat adalah jumlah permintaan untuk barang dan perkhidmatan oleh pengguna dalam ekonomi.

Keluk permintaan (AD) yang bercerun negatif menunjukkan hubungan yang negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan andaian bahawa semua faktor lain adalah tetap (tidak berubah).

Faktor yang menyebabkan keluk permintaan bercerun negatif adalah kesan imbangan benar, kesan kadar faedah dan kesan eksport bersih.

Penentu permintaan agregat ialah perbelanjaan penggunaan (C), perbelanjaan pelaburan (I), pembelian kerajaan (G) dan eksport bersih (X M).

Penawaran agregat bermakna jumlah penawaran barang dan perkhidmatan dalam ekonomi.

Keluk penawaran agregat jangka pendek boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu mendatar (Keynes), cerun ke atas dan menegak (Klasik). Penawaran agregat ditentukan oleh harga input, produktiviti, dasar kerajaan dan persekitaran.

1. Apakah yang ditunjukkan oleh keluk permintaan yang bercerun negatif dari kiri ke kanan?

2. Terangkan empat faktor yang mempengaruhi perubahan dalam keluk penawaran sama ada ke kiri atau kanan.

3. Apakah yang dimaksudkan dengan keseimbangan ekonomi makro dalam jangka pendek?

4. Jika kerajaan Malaysia meningkatkan perbelanjaan dengan membeli lebih banyak barang dan perkhidmatan, adakah ini mengubah dasar fiskal atau dasar kewangan? Berikan pendapat anda.

5. Terangkan mengapa keluk penawaran agregat jangka panjang menegak.

LATIHAN 6.1


169

Perubahan dalam keseimbangan boleh berlaku disebabkan oleh perubahan dalam keluk permintaan dan penawaran agregat.

Dasar fiskal melibatkan perbelanjaan kerajaan dan cukai, manakala dasar kewangan melibatkan penawaran wang. Terdapat dua jenis dasar iaitu mengembang dan menguncup.

Dasar mengembang akan menganjakkan keluk AD ke kanan, manakala dasar menguncup akan menggerakkan keluk AD ke kiri.

Keluk penawaran jangka panjang menegak kerana dalam jangka panjang pelarasan akan dibuat.

Mari kita lihat ringkasan topik ini dalam Rajah 6.17.

Figure 6.17: Ringkasan Topik 6


170

Dasar mengembang

Dasar menguncup

Eksport bersih

Kekayaan pengguna

Keseimbangan

Keynesian

Klasik

Pelaburan

Penawaran aggregat

Penggunaan

Perbelanjaan kerajaan

Permintaan agregat

PENGENALAN

Sekarang, kita sampai pada topik baru mengenai pengangguran dan inflasi. Adakah anda tahu bahawa apabila tahap aktiviti ekonomi dinilai, individu bukan sahaja melihat pengeluaran negara atau output tetapi juga faktor lain? Faktor lain seperti pengeluaran negara, maklumat mengenai pengangguran dan inflasi, juga penting untuk menentukan aktiviti ekonomi. Bagaimana pula dengan pengangguran dan inflasi? Apakah yang ditunjukkan oleh pengangguran dan inflasi? Pengangguran merupakan petunjuk penting dalam pasaran buruh. Sebaliknya, inflasi menunjukkan tahap harga keseluruhan dalam negara. Sebelum tahun 1920an, isu yang berkaitan dengan pengangguran dan inflasi bukanlah topik hangat untuk dibincangkan. Hanya selepas kemelesetan besar pada tahun 1929, isu ini menjadi semakin penting dan mendapat tumpuan ekonomi.


1. Menjelaskan makna pengangguran dan bagaimana untuk mengukur kadar pengangguran;

2. Membezakan antara tiga jenis pengangguran;

3. Menghuraikan sebab dan kesan pengangguran;

4. Menjelaskan maksud inflasi dan indeks harga pengguna (IHP);

5. Membincangkan bagaimana kadar inflasi diukur;

6. Menghuraikan kesan dan sebab inflasi; dan

7. Merumuskan keluk Phillips.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

77 Pengangguran

dan Inflasi

TOPIK 7 PENGANGGURAN DAN INFLASI

172

Berasaskan situasi tersebut, mari kita pelajari dengan lebih lanjut mengenai pengangguran dan inflasi dalam topik ketujuh ini. Adakah anda bersedia? Mari kita mulakan pembelajaran!

PENGANGGURAN

Adakah anda bekerja? Adakah anda masih dalam proses mencari pekerjaan? Adakah anda seorang suri rumah atau pelajar universiti? Kita sering mendengar istilah „pengangguran‰ yang disebut tetapi berapa ramai antara kita yang faham dan tahu maknanya yang sebenar?

Untuk membolehkan anda memahami konsep pengangguran, berikut adalah beberapa faktor lain yang berkaitan dengan pengangguran yang akan dibincangkan dengan panjang lebar. Pada asasnya, penduduk negara boleh dibahagikan kepada dua iaitu:

(a) Penduduk dalam kumpulan umur bekerja; dan

(b) Lain-lain (ini termasuk mereka yang terlalu muda untuk bekerja dan mereka yang sakit atau tidak boleh bekerja).

Apakah yang dimaksudkan dengan kumpulan umur bekerja?

Mari kita lihat Rajah 7.1 untuk mengetahui siapakah yang termasuk dalam populasi dalam kumpulan umur bekerja.

Kumpulan umur bekerja bermakna bilangan orang yang berumur 16 tahun dan ke atas yang tidak pernah dihukum penjara, tidak pernah dimasukkan ke hospital atau pusat jagaan lain.

Orang yang menganggur adalah orang yang mempunyai kelayakan yang diperlukan untuk bekerja, bersedia untuk bekerja dan bersetuju untuk bekerja pada gaji pasaran tetapi malangnya tidak mendapat apa-apa pekerjaan.

7.1

Penduduk = Kumpulan umur kerja + Lain-lain

TOPIK 7 PENGANGGURAN DAN INFLASI 173

Rajah 7.1: Penduduk dalam kumpulan umur bekerja

Seperti yang diringkaskan dalam Rajah 7.1 tadi, kumpulan umur bekerja dibahagikan kepada dua kategori iaitu orang yang tidak berada dalam tenaga buruh dan orang yang berada dalam tenaga buruh. Mereka yang tidak berada dalam tenaga buruh termasuklah kebanyakan pelajar sepenuh masa, pesara dan suri rumah. Kumpulan umur bekerja pula boleh diringkaskan menjadi seperti berikut:

Mereka yang berada dalam tenaga buruh juga boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu orang yang bekerja dan mereka yang tidak bekerja. Jadi, apa yang kita boleh simpulkan tentang pengangguran?

Dalam konteks ekonomi, berikut adalah maksud penganggur.

Penganggur bermakna mereka yang tidak bekerja tetapi aktif mencari pekerjaan.

Kumpulan umur bekerja = Mereka yang tidak berada dalam tenaga buruh + Orang-orang yang berada dalam tenaga buruh

Tenaga buruh = Bekerja + Menganggur


174

Rajah 7.2 berikut menunjukkan komposisi pengangguran di Malaysia pada September 2012.

Rajah 7.2: Pengangguran di Malaysia bagi September 2012

Sumber: http://statistics.gov.my 2012

Berdasarkan Rajah 7.2, kita dapat melihat bahawa pada bulan September 2012, terdapat peningkatan penduduk yang menganggur sebanyak 66,700 orang, membawa kepada 413,900 orang, manakala terdapat penurunan kecil dalam bilangan orang yang bekerja iaitu 18,100 orang kepada 12,550,000 orang. Keadaan ini menyebabkan kadar pengangguran meningkat kepada 3.2% pada September 2012 iaitu peningkatan sebanyak 0.5% daripada 2.7% pada bulan sebelumnya.

MENGUKUR KADAR PENGANGGURAN

Adakah anda sedar bahawa kadar pengangguran merupakan panduan penting yang menunjukkan keadaan ekonomi negara? Kita boleh mengukur kadar pekerjaan dengan menggunakan formula di mana kadar pengangguran mengukur peratusan tenaga buruh yang tidak bekerja. Formulanya ialah:

7.2

Kadar pengangguran = buruhTenaga

bekerjatidakBilangan 100


Mari kita lihat bagaimana untuk menggunakan formula ini dengan merujuk kepada Rajah 7.3 berikut.

Rajah 7.3: Pekerjaan di negara X bagi tahun 2001

Berdasarkan maklumat dalam Rajah 7.3, kadar pengangguran di negara X bagi tahun 2001 adalah:

Kadar pengangguran =0.35 juta

0.35 juta + 9.54 juta 100 = 3.54%

1. Apakah yang dimaksudkan dengan kadar pengangguran? 2. Negara A melaporkan kadar penganggurannya sebanyak 4%.

Apakah yang dimaksudkan dengan nilai ini?

LATIHAN 7.1


176

KADAR PENYERTAAN TENAGA BURUH

Apakah yang dimaksudkan dengan kadar penyertaan tenaga buruh?

Bagaimanakah caranya kita berbuat demikian? Kita boleh melakukannya dengan menggunakan formula yang mudah. Berikut adalah bagaimana kadar penyertaan tenaga buruh diukur: Peningkatan kadar penyertaan tenaga buruh mungkin disebabkan oleh keadaan ekonomi yang mengembang. Sebaliknya, kadar tersebut boleh jatuh kerana peningkatan dalam bilangan pesara, mereka yang meneruskan pendidikan atau kerana bilangan orang yang lebih tua berdasarkan penduduknya yang telah meningkat.

PEKERJA TIDAK GIAT

Apa yang dimaksudkan dengan pekerja tidak giat?

Biasanya, pekerja yang tidak giat akan membuat alasan bahawa dia telah cuba untuk mencari kerja tetapi tidak secara giat atau dia merasakan bahawa pasaran buruh semasa tidak baik. Oleh itu, sebarang usaha untuk mencari pekerjaan akan sia-sia. Sekiranya pekerja tidak giat gagal mencari pekerjaan dalam tempoh empat minggu, bancian akan mengklasifikasikan beliau seorang pekerja tidak giat dan bukan sebagai penganggur. Oleh itu, kumpulan ini tidak termasuk dalam tenaga buruh. Beberapa pihak berpendapat pekerja tidak giat perlu diklasifikasikan

Pekerja tidak giat adalah seseorang yang tidak bekerja, bersedia untuk bekerja tetapi tidak membuat usaha untuk mencari pekerjaan dalam empat minggu lepas.

7.4

Kadar penyertaan tenaga buruh mengukur peratusan umur bekerja sekumpulan penduduk yang berada dalam kumpulan tenaga buruh.

7.3

Kadar penyertaan tenaga buruh =Tenaga buruh

Populasi kumpulan umur bekerja 100


sebagai penganggur untuk memberi gambaran yang lebih tepat bagi keadaan tenaga buruh.

PEKERJA SEPARUH MASA

Pernahkah anda bekerja secara sambilan? Apakah perbezaan antara pekerja sepenuh masa dengan pekerja separuh masa? Mari kita lihat definisi mereka yang boleh memberikan kita perbezaan antara kedua-duanya.

Pekerja separuh masa boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu orang yang bekerja separuh masa kerana faktor ekonomi dan orang yang berbuat demikian kerana faktor bukan ekonomi. Jadual 7.1 berikut menunjukkan perbezaan antara kedua-dua kategori ini.

Pekerja sepenuh masa adalah mereka yang bekerja 35 jam atau lebih dalam seminggu.

Pekerja separuh masa adalah mereka yang bekerja kurang daripada 35 jam dalam seminggu.

7.5

Pada pendapat anda, adakah perlu pekerja tidak giat diklasifikasikan sebagai penganggur? Mengapa? Berikan sebab anda.

AKTIVITI 7.1


178

Jadual 7.1: Perbezaan antara Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Ekonomi dan Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Bukan Ekonomi

Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Ekonomi

Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Bukan Ekonomi

Dikenali sebagai pekerja separuh masa bukan sukarela.

Bekerja antara 1 hingga 34 jam.

Pada masa yang sama, mereka cuba untuk menjadi pekerja sepenuh masa.

Mereka gagal mendapatkan pekerjaan sepenuh masa.

Tidak berminat untuk mendapatkan kerja sepenuh masa.

Tidak bersedia untuk melaksanakan pekerjaan yang tersedia.

Ini termasuklah mereka yang:

‒ Mempunyai masalah perubatan;

‒ Mempunyai komitmen keluarga; dan

‒ Masa terhad kerana masih belajar.

Mari cuba latihan ini untuk menguji kefahaman anda berkenaan subtopik yang telah dipelajari.

1. Nyatakan perbezaan antara pekerja tidak giat dan pekerja yang menganggur.

2. Apakah perbezaan utama antara pekerja sepenuh masa dan pekerja separuh masa?

LATIHAN 7.2

Andaikan anda pekerja sambilan. Anda tidak terikat dengan mana-mana kontrak jangka panjang dan anda mendapat bayaran yang baik daripada usaha anda bekerja dengan banyak syarikat yang berbeza. Satu hari, anda ditawarkan bekerja sepenuh masa oleh salah satu daripada syarikat tersebut. Apakah faktor yang akan membantu anda untuk membuat keputusan? Akhir sekali, adakah anda akan menerima tawaran tersebut?

AKTIVITI 7.2


JENIS PENGANGGURAN

Isu pengangguran adalah salah satu daripada isu ekonomi yang paling penting. Ia boleh dianalisis secara terperinci apabila anda memahami pelbagai jenis pengangguran. Secara amnya, ada tiga jenis pengangguran seperti yang dinyatakan dalam Rajah 7.4 berikut.

Rajah 7.4: Tiga jenis pengangguran

Berikut adalah penjelasan lanjut bagi setiap jenis pengangguran ini.

7.6.1 Pengangguran Geseran

Marilah kita renungkan Rajah 7.5 berikut. Apa yang anda boleh katakan mengenainya?

Rajah 7.5: Pengangguran geseran

7.6


180

Pada asasnya, situasi dalam Rajah 7.5 tadi merupakan apa yang anda boleh katakan sebagai pengangguran geseran. Apakah yang dimaksudkan dengan pengangguran geseran?

Kadangkala, orang sanggup menjadi penganggur, sementara menunggu untuk mendapatkan pekerjaan lain dan bukan kerana mereka tidak dapat mencari pekerjaan. Biasanya, pengangguran geseran akan terus wujud sepanjang masa, kebanyakannya apabila ekonomi mengalami pertumbuhan pesat yang berterusan. Bahkan, pengangguran ini akan tetap wujud walaupun ekonomi adalah pada guna tenaga penuh. Walau bagaimanapun, pengangguran ini adalah bersifat jangka pendek dan ia tidak dianggap sebagai masalah yang serius.

7.6.2 Pengangguran Struktur

Bagaimana pula dengan pengangguran struktur? Bilakah masa ianya berlaku?

Pertumbuhan ekonomi negara biasanya akan disusuli dengan perubahan struktur dan perubahan dalam aktiviti ekonomi. Sebagai contoh, di Malaysia, pada awal 1980an, sektor perindustrian menjadi lebih penting berbanding dengan sektor pertanian. Ini menyebabkan beberapa pekerja akan diberhentikan kerana kemahiran yang dimiliki oleh petani tidak boleh digunakan dalam sektor perindustrian. Ada pelbagai faktor yang menyebabkan perubahan struktur ekonomi dalam negara seperti perubahan dalam keutamaan pengguna dan kemajuan teknologi.

Pengangguran struktur berlaku kerana pekerja tidak mempunyai kepakaran dan keupayaan untuk bekerja dalam sektor baru. Ia biasanya wujud untuk tempoh yang lebih lama dan dasar kerajaan perlu dilaksanakan untuk mengatasi masalah ini.

Pengangguran geseran atau pengangguran biasa yang hanya wujud untuk tempoh yang singkat. Ia berlaku apabila individu bergerak antara pekerjaan, kerjaya dan lokasi.


7.6.3 Pengangguran Kitaran

Akhir sekali, mari kita belajar tentang pengangguran kitaran. Adakah anda tahu maksudnya?

Apabila kemelesetan ekonomi berlaku, permintaan untuk barang dan perkhidmatan akan berkurangan. Ini akan memaksa syarikat untuk mengurangkan pengeluaran mereka dan dengan itu, mengurangkan tenaga kerja mereka. Sebagai contoh, apabila kemelesetan ekonomi melanda rantau Asia pada tahun 1998 berikutan krisis mata wang, ramai pekerja terpaksa diberhentikan. Dalam usaha untuk mengatasi pengangguran yang disebabkan oleh permintaan sektor swasta yang lemah, kerajaan terpaksa meningkatkan perbelanjaan melalui dasar fiskal. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan adalah bertujuan untuk mewujudkan peluang pekerjaan baru dan seterusnya, mengurangkan kadar pengangguran.

Pengangguran kitaran adalah pengangguran yang disebabkan oleh keadaan ekonomi yang naik dan turun. Ia berlaku apabila kadar pengangguran bergerak dalam arah yang bertentangan dengan kadar pertumbuhan KDNK. Oleh itu, apabila pertumbuhan KDNK adalah kecil (atau negatif), kadar pengangguran pula akan tinggi.


182

GUNA TENAGA PENUH DAN KADAR PENGANGGURAN SEMULA JADI

Sebelum kita pergi lebih jauh, mari kita pelajari dahulu takrif guna tenaga penuh.

Selain itu, guna tenaga penuh juga boleh ditakrifkan berdasarkan kadar pengangguran semula jadi. Kadar ini boleh diringkaskan seperti berikut:

Guna tenaga penuh adalah keadaan ekonomi di mana setiap individu yang mahu bekerja dibayar gaji atau upah mengikut pasaran semasa pekerjaan. Salah satu matlamat utama ekonomi negara ialah untuk mencapai tahap guna tenaga penuh.

7.7

Pengangguran struktur + Pengangguran geseran= Kadar Pengangguran semula jadi

Bagi setiap penerangan dalam jadual di bawah, tuliskan jenis pengangguran yang sesuai.

Huraian Jawapan

Jenis pengangguran adalah kerana keadaan ekonomi yang tidak stabil iaitu naik dan turun.

Jenis pengangguran ini adalah berjangka pendek dan tidak dianggap serius.

Jenis pengangguran ini berlaku kerana pekerja tidak mempunyai kepakaran dan keupayaan untuk bekerja dalam sektor baru.

Jenis pengangguran ini biasanya wujud untuk tempoh yang lebih lama dan kerajaan perlu mencari jalan untuk menyelesaikan masalah ini.

Jenis pengangguran ini lazimnya wujud.

SEMAK KENDIRI 7.1


Guna tenaga penuh dicapai apabila kadar pengangguran sebenar adalah sama seperti kadar pengangguran semula jadi. Ini bermakna, apabila kadar pengangguran sebenar negara pada satu masa tertentu hanya terdiri daripada pengangguran struktur dan geseran, maka negara tersebut telah mencapai guna tenaga penuh. Dengan kata lain, pengangguran kitaran tidak wujud pada tahap guna tenaga penuh. Setiap negara mempunyai kadar pengangguran semula jadi yang berbeza, bergantung kepada pelbagai faktor ekonomi. Sebagai contoh, kadar pengangguran semula jadi di Malaysia adalah antara 3% hingga 4%. Kadar di Amerika pula adalah antara 4% hingga 5%, manakala di Eropah, kadarnya adalah antara 7% hingga 8%.

SEBAB PENGANGGURAN

Tiga sebab utama pengangguran adalah:

(a) Hilang pekerjaan;

(b) Meninggalkan pekerjaan; dan

(c) Peserta baru dan peserta semula. Mari kita pelajari ketiga-tiga faktor ini dengan lebih lanjut dalam subtopik seterusnya.

7.8

1. Jelaskan tiga jenis pengangguran.

2. Apakah yang dimaksudkan dengan kadar pengangguran semula jadi?

3. Apakah yang dimaksudkan dengan guna tenaga penuh dan bagaimana ia berkait dengan kadar pengangguran semula jadi?

LATIHAN 7.3


184

7.8.1 Hilang Pekerjaan

Mari kita lihat Rajah 7.6 berikut. Apa yang anda boleh katakan mengenainya?

Rajah 7.6: Hilang pekerjaan

Berdasarkan Rajah 7.6, kita boleh mentakrifkan maksud hilang pekerjaan.

Banyak sebab yang menyumbang pada masalah ini. Contohnya, kegagalan pekerja untuk memenuhi keperluan kerja atau keadaan/kegagalan firma tersebut untuk memenuhi keperluan pekerja itu sendiri. Mereka yang telah kehilangan pekerjaan mempunyai dua pilihan, sama ada mencari pekerjaan baru atau meninggalkan tenaga kerja. Mereka yang meninggalkan pekerjaan tidak dianggap menganggur.

Hilang pekerjaan adalah seseorang yang telah ditamatkan atau dibuang kerja bukan secara sukarela sama ada untuk jawatan sementara atau jawatan tetap.


7.8.2 Meninggalkan Pekerjaan

Ada juga beberapa orang yang secara sukarela meninggalkan pekerjaan mereka dan tidak semestinya kerana mereka telah diberhentikan. Jika mereka telah meninggalkan pekerjaan kerana mereka telah menerima tawaran lain, maka ini tidak akan menyumbang kepada peningkatan kadar pengangguran. Kadar pengangguran hanya akan meningkat, jika mereka yang melepaskan pekerjaan ini masih mencari pekerjaan baru.

7.8.3 Peserta Baru dan Peserta Semula

Apakah yang dimaksudkan dengan peserta baru?

Mereka tidak pernah diambil bekerja sebelum ini dan aktif mencari pekerjaan untuk kali pertama. Walau bagaimanapun, sementara mencari pekerjaan yang sesuai, mereka dikira sebagai penganggur. Bagaimana pula dengan peserta semula?

Biasanya, mereka dikira menganggur ketika cuba mencari pekerjaan baru.

Peserta semula adalah mereka yang sebelum ini telah diklasifikasikan sebagai bekerja tetapi telah keluar daripada tenaga buruh bagi tempoh masa yang tertentu, sebelum aktif mencari pekerjaan sekali lagi.

Peserta baru adalah mereka yang baru sahaja menamatkan pengajian mereka dan bersedia untuk menyertai tenaga kerja.

Fikirkan kesan psikologi ke atas seseorang yang telah kehilangan kerja beliau. Apakah tekanan dan masalah yang bakal dihadapinya? Siapakah yang boleh membantunya?

AKTIVITI 7.3


186

KESAN PENGANGGURAN

Pengangguran merupakan fenomena biasa. Walau bagaimanapun, kadar pengangguran yang tinggi akan memberi kesan kepada pertumbuhan ekonomi negara. Adakah anda tahu berapakah jumlah pengangguran yang boleh menjejaskan atau mempengaruhi pertumbuhan ekonomi negara kita? Ramai orang berfikir bahawa pengangguran geseran hanya fenomena jangka pendek dan tiada apa-apa yang perlu dibimbangkan. Pengangguran ini juga boleh berlaku disebabkan oleh pertumbuhan ekonomi yang berlaku dalam negara. Walau bagaimanapun, kadar pengangguran yang disebabkan oleh pengurangan peluang pekerjaan akibat kemelesetan ekonomi seperti pengangguran kitaran, akan membawa kesan negatif kepada kestabilan ekonomi negara. Kesan negatif daripada pengangguran boleh dibahagikan kepada dua iaitu kesan ke atas ekonomi dan kesan kepada individu dan penduduk.

7.9.1 Kesan Negatif ke atas Ekonomi

Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan pertumbuhan ekonomi negara. Jadual 7.2 berikut menunjukkan kesan negatif pengangguran ke atas ekonomi.

7.9

Adakah anda sedar bahawa sesetengah graduan sangat memilih jenis pekerjaan yang mereka ingin lakukan, mahu memegang jawatan yang tinggi, mendesak dibayar jauh lebih tinggi berbanding dengan kadar pasaran walaupun tidak mempunyai apa-apa pengalaman? Apakah pendapat anda tentang senario ini? Nyatakan pendapat anda.

AKTIVITI 7.4


Jadual 7.2: Kesan Negatif Pengangguran pada Ekonomi

Kesan Negatif Penerangan

Pengangguran Tidak Menggalakkan Pertumbuhan Ekonomi

Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan pertumbuhan ekonomi dan prestasi. Mungkin juga terdapat lebihan kapasiti daripada faktor pengeluaran perindustrian seperti mesin. Ini secara tidak langsung akan menyebabkan penurunan tahap pelaburan.

Penurunan Hasil Kerajaan

Apabila orang menganggur, kutipan cukai juga dikurangkan. Seterusnya, kerajaan harus mengurangkan perbelanjaan kerajaan untuk meningkatkan pertumbuhan ekonomi.

Pembaziran Sumber Pengeluaran

Kadar pengangguran yang tinggi memaksa ekonomi untuk beroperasi pada tahap di bawah maksimum. Pembaziran sumber menyebabkan pengeluaran output jauh lebih rendah daripada keluaran potensi.

7.9.2 Kesan Negatif ke atas Individu dan Penduduk

Selain daripada kesan negatif ke atas ekonomi, kadar pengangguran juga memberi kesan kepada kehidupan sosial individu, masyarakat dan penduduk secara keseluruhan. Jadual 7.3 berikut menunjukkan kesan negatif pengangguran terhadap individu dan penduduk.

Jadual 7.3: Kesan Negatif Pengangguran kepada Individu dan Penduduk

Kesan Negatif Penerangan

Kehilangan Pekerjaan

Pengangguran sementara tidak akan merosakkan kehidupan rakyat di mana aktiviti harian boleh dilakukan dengan menggunakan simpanan atau pinjaman. Walau bagaimanapun, kadar pengangguran yang berterusan akan menghasilkan kesan sampingan yang tidak sihat seperti terpaksa membuat atau mengambil bahagian dalam aktiviti yang menyalahi undang-undang untuk mendapatkan wang.

Kehilangan Kemahiran

Beberapa kemahiran hanya akan dapat dikekalkan jika ia digunakan atau diamalkan selalu. Pengangguran jangka panjang mungkin menyebabkan individu kehilangan kemahirannya.

Ketidakstabilan Politik

Pengangguran jangka panjang atau berterusan boleh menimbulkan huru-hara dan kerajaan akan berada di bawah tekanan dan menerima kritikan daripada banyak pihak. Masalah ini secara tidak langsung menyumbang kepada masalah sosial dan menyebabkan peningkatan kadar jenayah. Peningkatan kadar jenayah yang tinggi boleh menyebabkan pelabur asing menjauhkan diri.


188

INFLASI

Secara umumnya, inflasi bermakna „kenaikan yang berterusan dalam paras harga umum‰. Harga umum mencerminkan tahap harga untuk semua barang dan perkhidmatan yang wujud dalam ekonomi pada bila-bila masa. Adakah anda tahu kaedah yang digunakan di Malaysia untuk mengukur paras harga umum? Jawapannya boleh kita dapati daripada definisi inflasi berikut.

Inflasi adalah salah satu topik penting dalam perbincangan bidang ekonomi. Kenaikan harga tidak merujuk kepada apa-apa perkara tertentu atau produk. Ia merujuk kepada harga secara umum yang diukur berdasarkan indeks harga. Terdapat beberapa indeks harga yang biasa digunakan untuk menggambarkan paras harga umum. Antara yang sering digunakan adalah Indeks Harga Pengguna (IHP).

INDEKS HARGA PENGGUNA (IHP)

Mengapa kita menggunakan Indeks Harga Pengguna (IHP)? IHP biasanya digunakan oleh kerajaan dan sektor swasta untuk mengukur tahap harga yang dibayar oleh pengguna. Dengan kata lain:

Indeks Harga Pengguna adalah ukuran yang digunakan untuk mengesan perubahan dalam harga barang dan perkhidmatan yang dibeli oleh isi rumah iaitu bakul pengguna. Komposisi barang dalam bakul pengguna adalah tetap berdasarkan corak perbelanjaan pengguna.

7.11

Inflasi boleh ditakrifkan sebagai peningkatan yang berterusan dalam tingkat harga umum barangan.

7.10

1. Apakah sebab pengangguran?

2. Apakah kesan negatif pengangguran ke atas ekonomi?

LATIHAN 7.4


Mari kita lihat Rajah 7.7 berikut yang menunjukkan contoh IHP.

Rajah 7.7: Indeks Harga Pengguna: Indeks bagi jumlah dan

kumpulan utama terpilih, Malaysia (Januari 2011 hingga Mac 2012) Sumber: http://statistics.gov.my

1. Kenaikan harga sentiasa berkait rapat dengan inflasi. Walau bagaimanapun, tidak semua kenaikan harga mencerminkan inflasi. Gambarkan situasi di mana kenaikan harga dapat disimpulkan sebagai menunjukkan inflasi.

2. Apakah komponen utama dalam bakul pengguna bagi IHP Malaysia?

LATIHAN 7.5


190

PENGIRAAN IHP

Proses pengiraan IHP sebenar adalah rumit kerana bakul pengguna mengandungi banyak barangan. Dalam usaha untuk memberi gambaran yang jelas tentang bagaimana IHP dikira, mari kita lihat pada model dua item. Andaikan bahawa bakul pengguna mempunyai dua item iaitu epal dan beras. Ambil tahun 2000 sebagai tahun asas/tahun untuk tujuan perbandingan, manakala tahun semasa adalah 2001. Pada asasnya, tiga langkah utama yang digunakan untuk mengira IHP ini adalah:

(a) Kiraan kos bakul pengguna IHP pada harga tahun asas;

(b) Kiraan kos bakul pengguna IHP pada harga tahun semasa; dan

(c) Kiraan IHP tahun asas dan tahun semasa.

7.12.1 Mengira Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Asas

Pada tahun asas, pengguna membeli 10 epal dan menggunakan 5kg beras. Kos epal RM0.50 bagi setiap epal dan beras adalah RM1 sekilogram. Jadual 7.4 berikut menunjukkan maklumat perbelanjaan pengguna bagi tahun asas.

Jadual 7.4: Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Asas

Bakul Pengguna Kos Bakul

Barang Kuantiti Harga

Epal 10 RM0.50/buah RM5.00

Beras 5 RM1.00/kg RM5.00

Kos IHP pada harga tahun asas RM10.00

Berdasarkan maklumat dalam Jadual 7.4, pengguna menghabiskan RM5 untuk epal dan RM5 untuk beras. Jumlah perbelanjaan pengguna bagi tahun tersebut ialah RM10.

7.12


7.12.2 Mengira Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Semasa

Kos bakul pengguna bagi tahun semasa dikira selepas mengira kos bakul pengguna pada tahun asas. Dalam tahun semasa, kuantiti barangan yang dibeli tidak berubah. Walau bagaimanapun, harga epal meningkat kepada 60 sen sebiji dan harga beras meningkat kepada RM1.10 sekilogram. Jadual 7.5 berikut memberikan maklumat mengenai kos epal dan beras bagi tahun semasa.

Jadual 7.5: Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Semasa

Bakul IHP Kos Bakul IHP

Barang Kuantiti Harga

Epal 10 RM0.60/buah RM6.00

Beras 5 RM1.10/kg RM5.50

Kos IHP pada harga tahun semasa RM11.50

Secara keseluruhannya, pengguna membelanjakan RM11.50 untuk membeli jumlah epal dan beras yang sama di mana RM6 telah dibelanjakan untuk epal dan RM5.50 telah dibelanjakan untuk beras.

7.12.3 Mengira IHP bagi Tahun Asas dan Tahun Semasa

Selepas mengira kos bakul IHP pada harga tahun asas dan harga tahun semasa, langkah seterusnya adalah untuk mengira IHP bagi kedua-dua tahun. Formula untuk mengira IHP bagi tahun asas dan tahun semasa adalah seperti berikut:

Oleh itu, IHP bagi tahun 2000 ialah:

IHP = Kos bakul IHP pada harga tahun semasa

Kos bakul IHP pada tahun asas100

IHP bagi tahun 2000 = 10

100 10010


192

Walau bagaimanapun, IHP bagi tahun 2001 adalah:

Berdasarkan IHP yang telah dikira, kita boleh simpulkan bahawa purata harga barang dan perkhidmatan bagi tahun 2001 adalah 15% lebih tinggi daripada tahun 2000.

PENGIRAAN KADAR INFLASI

Kadar inflasi adalah salah satu panduan yang penting dalam ekonomi. Ia digunakan oleh pelbagai pihak termasuklah kerajaan dan pembuat dasar untuk menilai perubahan harga dalam negara. Pada asasnya, kadar inflasi mengukur peratusan kenaikan harga barang dan perkhidmatan (IHP) dalam tempoh masa tertentu. Formula berikut boleh digunakan untuk mengira kadar inflasi.

Sebagai contoh, pada tahun 2000, nilai IHP ialah 100. Nilai IHP bagi tahun 1999 adalah 94. Berdasarkan maklumat ini, kadar inflasi bagi tahun 2000 boleh diukur seperti berikut.

Kesimpulannya, purata harga bakul pengguna bagi tahun 2000 adalah 6.38% lebih tinggi daripada tahun 1999. Dalam usaha untuk mendapatkan kuantiti barangan yang sama seperti dalam tahun 1999, pengguna perlu meningkatkan perbelanjaan mereka 6.38%.

7.13

Kadar inflasi bagi tahun 2000 =

100 94100

94 = 6.38%

IHP bagi tahun 2001 = 11.50

100 11510

Kadar inflasi = IHP baru IHP lama

IHP lama 100


Rajah 7.8 berikut menunjukkan contoh kadar inflasi di negara X pada tahun 1990 hingga 2000.

Figure 7.8: Kadar inflasi di negara X dari tahun 1990 hingga 2000

Merujuk kepada Rajah 7.8 tadi, kadar inflasi tertinggi di negara X adalah pada tahun 1998 iaitu kira-kira 5.3%. Ini adalah kerana krisis kewangan yang melanda rantau Asia kecuali bagi tahun 1998, di mana kadar inflasi adalah di bawah 5%. Ini adalah agak rendah berbanding dengan negara lain. Kadar inflasi yang rendah adalah disebabkan oleh keberkesanan dasar yang dilaksanakan oleh kerajaan untuk membendung inflasi.

1. Jelaskan tiga langkah yang diperlukan untuk mengira IHP dengan contoh yang sesuai.

2. Nyatakan formula yang digunakan untuk mengira kadar inflasi.

LATIHAN 7.6


194

KESAN INFLASI

Selain pengangguran, inflasi juga merupakan satu lagi masalah ekonomi yang serius. Inflasi bukan sahaja menjejaskan aktiviti ekonomi, malah ia juga mempunyai kesan ke atas individu dan kebajikan masyarakat. Subtopik berikutnya menerangkan tentang kesan inflasi di mana ia boleh dibahagikan kepada empat kategori. Kategori tersebut ialah seperti berikut:

7.14.1 Kesan Inflasi ke atas Jumlah Pengeluaran

Dalam jangka panjang, inflasi akan menggalakkan peningkatan dalam pengeluaran negara jika faktor pengeluaran tidak digunakan sepenuhnya. Kenaikan harga adalah tanda kepada pengeluar bahawa mereka boleh mendapat lebih banyak keuntungan, jika mereka meningkatkan pengeluaran. Walau bagaimanapun, jika pengeluaran telah menggunakan sumber penuh, maka inflasi akan hanya meningkatkan harga dan bukan pengeluaran. Oleh itu, hanya inflasi sederhana yang belum menggunakan sepenuhnya sumber yang ada akan membawa peningkatan dalam pengeluaran negara.

7.14.2 Kesan Inflasi pada Simpanan dan Pelaburan

Inflasi menyebabkan kuasa beli mengecut (penurunan nilai wang). Ini bermakna bahawa mereka yang memegang kekayaan dalam bentuk wang tunai akan mengalami kerugian. Keadaan ini menggalakkan rakyat untuk berbelanja dan seterusnya, mengurangkan simpanan mereka. Selain itu, inflasi juga menggalakkan orang ramai untuk menggunakan simpanan mereka bagi membeli saham dan aset seperti hartanah. Ini adalah kerana semasa inflasi, harga aset cenderung untuk meningkat. Kenaikan dalam paras harga juga menggalakkan firma untuk memulakan pelaburan baru kerana keuntungan yang meningkat. Ini biasanya berlaku apabila ekonomi berkembang.

7.14


7.14.3 Kesan Inflasi pada Pengagihan Pendapatan dan Kekayaan Ekonomi

Inflasi memberi kesan kepada orang yang berbeza dengan cara yang berbeza. Mereka yang bekerja untuk gaji yang tetap akan mengalami kerugian. Ini kerana kenaikan harga akan merosotkan nilai wang. Individu yang mempunyai gaji tetap akan mengalami pengurangan kuasa beli. Kesan yang sama terjadi pada pesara yang dibayar pencen. Mereka yang gemar menyimpan wang (sama ada dalam akaun simpanan atau melalui pembelian bon kerajaan), turut sama mengalami kerugian. Kadar faedah yang diterima daripada simpanan mereka boleh menjadi lebih rendah daripada kadar inflasi.

Orang yang menambah wang apabila inflasi meningkat adalah ahli perniagaan. Pada masa itu, mereka akan menaikkan harga pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan kadar kenaikan kos pengeluaran. Keadaan ini membolehkan perniagaan mendapatkan keuntungan yang lebih tinggi.

Di samping itu, inflasi juga membawa keuntungan kepada mereka yang memiliki saham dan aset tetap seperti rumah dan bangunan. Pemegang saham akan mendapat pulangan yang lebih tinggi apabila syarikat membuat keuntungan. Mereka yang memiliki harta seperti tanah dan rumah, akan mendapat lebih banyak keuntungan kerana harta itu akan berharga lebih tinggi dalam tempoh inflasi.

Inflasi juga menyebabkan ketaksamarataan agihan pendapatan antara pihak yang meminjamkan wang dengan mereka yang dipinjamkan wang. Mereka yang dipinjam akan mendapat beberapa faedah kerana nilai sebenar bayaran balik akan merosot. Walaupun jumlah dibayar akan sama, nilai sebenar daripada jumlah (diukur berdasarkan kuantiti barang yang boleh dibeli) telah menurun. Oleh itu, mereka yang meminjamkan wang akan mengalami beberapa kerugian kerana jumlah itu kini mempunyai kuasa beli yang lebih rendah.

7.14.4 Kesan Inflasi ke atas Imbangan Pembayaran Negara

Inflasi akan menyebabkan produk tempatan menjadi lebih mahal di pasaran asing dan produk asing menjadi lebih murah di pasaran tempatan. Ini akan menyebabkan peningkatan dalam import dan penurunan dalam eksport. Ini akan membawa kepada defisit imbangan perdagangan. Ini bermakna, aliran tunai keluar lebih daripada aliran tunai masuk ke negara ini. Jika baki akaun


196

modal tidak berubah, ia akan menyebabkan imbangan pembayaran negara mengalami defisit. Walau bagaimanapun, jika faktor lain tidak berubah, kenaikan harga eksport dan kejatuhan harga import negara akan mewujudkan suasana perdagangan yang lebih baik. Ini bermakna bahawa dengan kuantiti eksport yang sama, negara boleh mendapatkan kuantiti import yang lebih tinggi. Keadaan ini berlaku hanya jika permintaan untuk mengeksport barangan di negara ini masih tetap.

IHP DAN KOS HIDUP

Tahukah anda IHP sering dipanggil sebagai indeks kos sara hidup? Apakah yang dimaksudkan dengan IHP?

Walau bagaimanapun, penggunaan IHP bagi mengukur kos hidup tidak mencerminkan piawai lengkap pengguna. Ini adalah kerana IHP mempunyai beberapa masalah dan kelemahan.

Enam masalah dan kelemahan IHP yang dapat dikenal pasti disenaraikan dalam Rajah 7.9 berikut.

Indeks harga pengguna (IHP) adalah indeks yang mengukur perubahan atau peningkatan dalam wang yang diperlukan untuk mengekalkan gaya hidup yang sedia ada.

7.15


Rajah 7.9: Masalah yang berkaitan dengan IHP

Penjelasan lanjut terhadap masalah ini diberikan dalam Jadual 7.6 berikut.

Jadual 7.6: Kelemahan IHP

Kelemahan IHP Penerangan

Pilihan Barangan dan Perkhidmatan

Barang yang dipilih mesti mencerminkan corak perbelanjaan masyarakat. Walau bagaimanapun, corak perbelanjaan ini tidak kekal dan sentiasa berubah, selaras dengan kehendak rakyat. IHP tidak menpertimbangkan perubahan ini.

Perbezaan Harga Barang dan Perkhidmatan

Masalah ini timbul disebabkan perbezaan harga barang dan perkhidmatan mengikut masa dan tempat. Sebagai contoh, produk baru seperti komputer akan lebih mahal berbanding dengan mesin taip dan ini menjadikannya lebih sukar untuk membuat perbandingan dengan tahun sebelumnya.

Perubahan dalam Kualiti Barang dan Perkhidmatan

Ia hanya adil jika harga barang dan perkhidmatan meningkat disebabkan kualiti yang lebih baik. Ini tidak bermakna bahawa kuasa beli telah lemah kerana kenaikan harga adalah selaras dengan peningkatan dalam kualiti. Walau bagaimanapun, IHP tidak mengambil kira perubahan dalam kualiti barang dan perkhidmatan. Satu lagi persoalan yang perlu diambil kira ialah sama ada perubahan dalam kualiti adalah lebih besar daripada perubahan dalam kos sara hidup.


198

Pilihan Tahun Asas

Tahun asas dipilih berdasarkan kestabilan harga pada tahun tersebut. Pemilihan tahun asas adalah perlu untuk tujuan perbandingan. Walau bagaimanapun, ia adalah sedikit sukar untuk memilih mana-mana tahun tertentu yang mempunyai kestabilan harga kerana inflasi dan deflasi berlaku sepanjang masa.

Tidak Mengambil Kira Akaun Kos Melepas

Rakyat kini mempunyai pilihan ke mana mereka ingin pergi untuk membeli barang dan perkhidmatan. Sebagai contoh, orang kini lebih berminat untuk pergi ke pasar raya yang memberikan diskaun berbanding dengan kedai kecil yang berdekatan. Ini menunjukkan bahawa IHP tidak melihat kos peluang dan hanya menganggap kos mutlak.

Anggaran Terlebih Nilai atau di Bawah Nilai

Disebabkan beberapa masalah dalam pengiraan yang dinyatakan sebelum ini, IHP dikira mungkin mempunyai beberapa kesilapan. Oleh itu, maklumat mengenai kadar inflasi negara adalah tidak tepat kerana angka itu mungkin telah terlebih nilai atau di bawah nilai.

FAKTOR YANG MENYEBABKAN INFLASI

Secara umumnya, terdapat pelbagai faktor yang boleh menyebabkan inflasi. Rajah 7.10 berikut menyenaraikan faktor tersebut.

Rajah 7.10: Empat faktor yang menyebabkan inflasi

Mari kita lihat faktor tersebut satu demi satu dalam subtopik seterusnya.

7.16

Anda telah pun mempelajari konsep inflasi sebentar tadi. Huraikan apakah keadaan yang boleh menyebabkan inflasi berlaku? Bagaimanakah anda sebagai pengguna bertindak balas terhadap inflasi?

AKTIVITI 7.5


7.16.1 Tarikan Permintaan atau Lebihan Permintaan

Inflasi yang disebabkan oleh permintaan yang tinggi atau berlebihan dipanggil inflasi tarikan permintaan. Apakah maksudnya?

Inflasi ini berlaku apabila lebihan permintaan pada tahap guna tenaga penuh menyebabkan peningkatan harga purata. Mari kita rujuk Rajah 7.11 berikut.

Rajah 7.11: Inflasi tarikan permintaan

Merujuk kepada Rajah 7.11 tadi, peningkatan dalam permintaan dari AD ke AD' di tahap output guna tenaga penuh (Y*) menyebabkan kenaikan harga dari P ke P'.

7.16.2 Peningkatan Kos

Bagaimana pula dengan peningkatan kos? Apakah kesan daripadanya?

Peningkatan dalam kos pengeluaran akan memaksa pengeluar untuk memindahkan beban mereka kepada pengguna dengan menaikkan harga jualan. Inflasi ini dipanggil inflasi tolakan kos.

Inflasi tarikan permintaan ditakrifkan sebagai keadaan di mana wang yang banyak digunakan untuk mendapatkan kuantiti barangan yang kecil.


200

Sebagai contoh, apabila kesatuan sekerja menuntut kenaikan gaji, ini meningkatkan kos pengeluaran firma. Peningkatan kos akan mengurangkan bekalan pada setiap peringkat harga. Mari kita rujuk kepada Rajah 7.12 berikut.

Rajah 7.12: Inflasi tolakan kos

Ini menyebabkan keluk penawaran bergerak ke kiri dari AS kepada ASÂ dan harga meningkat dari P ke PÂ. Keadaan ini akan berterusan kerana peningkatan dalam harga barangan akan menyebabkan penurunan dalam pendapatan benar individu.

7.16.3 Kejutan Penawaran

Adakah anda tahu bahawa kejutan penawaran boleh menyebabkan perubahan drastik dalam kos pengeluaran barangan asas? Sebagai contoh, kemarau panjang dan dahsyat boleh membawa bencana kepada sektor pertanian. Ia boleh menyebabkan kenaikan harga makanan. Apabila harga petrol naik, kebanyakan syarikat yang menggunakan petrol untuk pengeluaran mereka juga akan terkesan kerana kos mereka meningkat. Ini akhirnya akan menyebabkan produk akhir lebih mahal dan kadar inflasi berlaku hasil daripada keadaan ini.


7.16.4 Jangkaan Penyesuaian

Inflasi mungkin berlaku jika pengguna mengharapkan ianya berlaku. Faktor psikologi ini adalah faktor penting dalam bidang sains sosial. Jika orang menjangkakan harga akan naik, mereka akan membeli barang sebelum kenaikan harga. Peningkatan dalam permintaan menyebabkan harga naik dan inflasi berlaku. Inflasi yang disebabkan oleh faktor psikologi ini dipanggil inflasi jangkaan penyesuaian.

KELUK PHILLIPS

Akhir sekali, sebelum kita mengakhiri topik ini, mari kita belajar tentang keluk Phillips. Apakah hubungan antara inflasi dengan kadar pengangguran? Keluk Phillips yang dinamakan sempena A. W. Phillips, (orang pertama yang menilai inflasi dengan menggunakan data di UK) menunjukkan hubungan antara kadar inflasi dengan kadar pengangguran. Ia adalah keseimbangan antara inflasi dan pengangguran, di mana kita perlu menerima kadar inflasi yang lebih tinggi untuk mengurangkan kadar pengangguran dan sebaliknya. Rajah 7.13 berikut menunjukkan keluk Phillips.

Rajah 7.13: Keluk Phillips

7.17


202

Dalam tahun 1950an dan 1960an, ada hubungan yang lancar antara inflasi dengan kadar pengangguran dan kebanyakan orang bergantung pada keluk Phillips sebagai penjelasan utama inflasi. Walau bagaimanapun, pada tahun 1970an dan 1980an, tiada hubungan tertentu antara inflasi dan pengangguran berlaku di mana keluk tidak menunjukkan hubungan yang negatif antara kedua-dua pemboleh ubah. Berdasarkan situasi ini, adakah kita boleh membuat kesimpulan bahawa tidak ada keseimbangan antara inflasi dan pengangguran? Tidak semestinya pengangguran sahaja menyebabkan inflasi. Ini adalah kerana kita dapat melihat bahawa faktor-faktor lain selain pengangguran turut mempengaruhi inflasi. Perubahan dalam mana-mana faktor-faktor ini akan mempengaruhi hubungan antara inflasi dengan pengangguran.

Orang yang menganggur adalah orang yang mempunyai kelayakan yang diperlukan untuk bekerja, bersedia untuk bekerja dan bersetuju untuk bekerja pada gaji pasaran tetapi malangnya tidak mendapat apa-apa pekerjaan.

Kadar pengangguran diukur dengan menggunakan formula berikut:

Terdapat tiga jenis pengangguran iaitu struktur, geseran dan kitaran. Terdapat tiga sebab utama untuk pengangguran iaitu situasi hilang

pekerjaan, meninggalkan kerja, dan peserta baru dan peserta semula. Pengangguran disebabkan oleh pengurangan peluang pekerjaan akibat

kemelesetan ekonomi, seperti pengangguran kitaran akan membawa kesan negatif kepada kestabilan ekonomi negara.

Kesan negatif pengangguran boleh dibahagikan kepada dua iaitu kesan

terhadap ekonomi dan kesan kepada individu dan penduduk. Inflasi bermaksud peningkatan yang berterusan dalam tingkat harga umum

barangan.

Kadar pengangguran =Bilangan tidak bekerja

Tenaga buruh 100


Indeks harga pengguna (IHP) adalah ukuran yang digunakan untuk mengesan perubahan dalam harga barang dan perkhidmatan yang dibeli oleh isi rumah, iaitu, bakul pengguna.

Terdapat tiga langkah utama dalam pengiraan IHP. Pertama, mengira kos

bakul pengguna IHP pada harga tahun asas. Kedua, mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun semasa dan akhirnya, mengira IHP tahun asas dan tahun semasa.

Terdapat empat kesan utama inflasi iaitu kesan ke atas jumlah pengeluaran,

kesan ke atas simpanan dan pelaburan, kesan ke atas pengagihan pendapatan dan kekayaan ekonomi, dan kesan ke atas imbangan pembayaran negara. Antara faktor yang menyebabkan inflasi adalah tarikan permintaan, peningkatan kos dan kejutan penawaran.

Hubungan antara indeks harga pengguna dan kos sara hidup juga

digambarkan sebagai tambahan kepada faktor yang menyebabkan inflasi. Tukar-ganti antara inflasi dan pengangguran boleh dijelaskan dengan

menggunakan keluk Phillips. Ia merupakan keseimbangan antara inflasi dengan pengangguran.

Guna tenaga penuh

Hilang pekerjaan

Indeks harga pengguna (IHP)

Inflasi

Inflasi tarikan permintaan

Keluk Phillips

Kumpulan umur bekerja

Pekerja separuh masa

Pekerja sepenuh masa

Pekerja tidak giat

Pelajar yang bekerja

Pengangguran

Pengangguran geseran

Pengangguran kitaran

Pengangguran struktur

Peserta baru

Peserta semula


204

Jabatan Perangkaan Malaysia. (2012). Principal statistics of labour force, Malaysia

(September 2012). Dicapai dari http://statistics.gov.my/portal/images/stories/files/LatestReleases/empl

oyment/Labour_Force_Indicator_Malaysia_Sept_2012BI.pdf Jabatan Perangkaan Malaysia. (2012). Free download Consumer price index,

Malaysia (October 2012). Dicapai dari http://www.statistics.gov.my/portal/download_Prices/files/CPI/2012/

OKT/BI/02Malaysia.pdf

PENGENALAN

Adakah anda sedar bahawa kebanyakan kita sebenarnya terlibat dalam perdagangan antarabangsa? Sebagai contoh, jika anda berjalan kaki ke kedai kopi antarabangsa seperti The Coffee Bean dan Tea Leaf, di mana anda membeli Maui Blend atau kopi Tanzania Peaberry, anda sebenarnya mengalami kesan perdagangan antarabangsa. Hari ini, kebanyakan negara terlibat dalam aktiviti ekonomi antarabangsa. Perdagangan antarabangsa membolehkan kita memperluaskan pasaran bagi barang dan perkhidmatan yang mungkin tidak ada di negara kita. Ini adalah antara sebab mengapa anda boleh memilih untuk membeli kereta dari Jepun, Jerman atau Amerika. Perdagangan antarabangsa, menyebabkan lebih banyak persaingan hadir dalam pasaran. Oleh itu, harga yang lebih berdaya saing akan memberikan pengguna produk yang lebih murah dan pelbagai. Justeru, topik kelapan ini akan memberi tumpuan kepada perbincangan tentang perdagangan antarabangsa.


1. Menjelaskan apa itu perdagangan antarabangsa dan mengapa negara berdagang;

2. Membezakan antara kelebihan mutlak dan kelebihan berbanding;

3. Menghuraikan faedah dan halangan perdagangan antarabangsa;

4. Menjelaskan syarat perdagangan; dan

5. Menjelaskan mengapa dasar perlindungan diperlukan.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

88 Perdagangan

Antarabangsa

TOPIK 8 PERDAGANGAN ANTARABANGSA

206

KENAPAKAH NEGARA BERDAGANG?

Secara dasarnya, perdagangan adalah penting untuk negara. Tanpa perdagangan, negara tidak boleh mempelbagaikan pengeluarannya. Sebelum anda mula membaca, cuba fikirkan satu sebab mengapa perdagangan penting dan diperlukan, terutamanya perdagangan antarabangsa yang dilakukan di negara seperti Malaysia.

Sesebuah negara tidak hanya mengeluarkan barangan untuk kegunaan tempatan, malah membuat beberapa produk untuk dieksport ke negara lain. Sementara itu, barangan yang tidak boleh dikeluarkan dalam negara tersebut akan diimport dari negara lain. Ini mewujudkan perdagangan antarabangsa. Apakah yang dimaksudkan dengan perdagangan antarabangsa?

Pada asasnya, aktiviti ekonomi antarabangsa merujuk kepada aktiviti ekonomi dengan negara lain. Setiap negara bergantung kepada yang lain untuk mendapatkan barangan dan perkhidmatan dan untuk menjalankan aktiviti ekonomi yang lain seperti pelaburan dan pengeluaran. Kemajuan dalam teknologi komputer dan komunikasi serta pengurangan sekatan perdagangan membolehkan kita menjalankan perdagangan antarabangsa dengan mudah.

Secara umumnya, ada empat faktor utama yang menggalakkan perdagangan antarabangsa antara satu negara dengan negara yang lain. Empat faktor ini disenaraikan dalam Rajah 8.1 berikut.

Rajah 8.1: Empat faktor utama yang menggalakkan perdagangan antarabangsa

Penjelasan terperinci untuk semua faktor adalah seperti berikut.

Perdagangan antarabangsa ialah proses bertukar-tukar barang atau transaksi jual beli barang dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.

8.1

TOPIK 8 PERDAGANGAN ANTARABANGSA 207

8.1.1 Perbezaan Faktor Pengeluaran

Setiap negara mempunyai faktor pengeluarannya sendiri. Ia berbeza dari segi jenis, kualiti dan kuantiti. Perbezaan ini adalah faktor utama mengapa negara ini menjalankan perdagangan antara satu sama lain. Faktor pengeluaran yang berlainan menjadikan setiap negara menumpukan pada pelbagai jenis pengeluaran.

Sebagai contoh, negara yang mempunyai modal dan pengetahuan berteknologi tinggi, seperti Jepun dan Amerika akan memberi tumpuan kepada produk industri. Mari kita lihat Rajah 8.2 berikut yang menunjukkan contoh industri yang memerlukan modal dan teknologi yang tinggi.

Rajah 8.2: Industri automobil merupakan perusahaan yang memerlukan teknologi dan modal yang tinggi

Sumber: http://www.bloomberg.com

Negara yang kaya dengan sumber semula jadi, seperti Malaysia dan China akan memberi tumpuan kepada pengeluaran barangan utama. Contohnya, minyak, gas dan sebagainya. Oleh kerana setiap negara menghasilkan sesuatu barangan yang khusus, maka setiap negara tersebut boleh dan akan menjalankan perdagangan antarabangsa untuk mendapatkan barangan yang tidak dikeluarkan oleh negaranya.

8.1.2 Perbezaan Iklim

Perbezaan iklim turut menyebabkan sesebuah negara memberi tumpuan kepada penghasilan sesuatu jenis produk. Sebagai contoh, iklim panas dan lembap di kebanyakan negara Asia Tenggara menjadikan negara seperti Malaysia, Indonesia dan Thailand memberi tumpuan kepada ladang getah. Rajah 8.3 berikut menunjukkan sebuah ladang kelapa sawit di negara di Malaysia.


208

Rajah 8.3: Minyak sawit adalah antara tanaman komoditi di kebanyakan negara tropika

Sumber: http://travel.mongabay.com Iklim sejuk di Australia dan New Zealand membolehkan kedua-dua negara tersebut memberi tumpuan kepada pengeluaran buah-buahan seperti epal dan oren. Oleh itu, iklim yang berbeza menyebabkan pengeluaran barangan yang berbeza. Perbezaan dalam hasil pertanian menggalakkan negara-negara ini untuk berdagang antara satu sama lain. Rajah 8.4 berikut menunjukkan salah satu buah-buahan yang ditanam di negara beriklim sejuk.

Rajah 8.4: Anggur adalah antara buah-buahan yang dihasilkan di negara yang beriklim sejuk

Sumber: http://tourcoverage.files.wordpress.com


8.1.3 Perbezaan Kemahiran Buruh

Setiap negara mempunyai tahap kemahiran buruhnya yang tersendiri. Sebagai contoh, negara seperti Jepun, Amerika dan Singapura mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor industri. Oleh itu, negara ini memberi tumpuan kepada pengeluaran barangan industri. Negara lain seperti New Zealand, Australia, China dan Malaysia mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor pertanian. Perbezaan kemahiran pekerja ini menyebabkan pengeluaran barangan pelbagai jenis dan ini menggalakkan perdagangan antarabangsa.

8.1.4 Corak Penggunaan yang Berbeza

Biasanya, masyarakat yang berbeza mempunyai pilihan cita rasa dan corak perbelanjaan yang berlainan. Keadaan ini menyebabkan pengeluaran barangan mengikut keperluan dan pilihan masyarakat. Oleh itu, setiap negara akan menghasilkan pelbagai jenis barangan. Pelbagai jenis barangan yang dihasilkan tersebut menggalakkan perdagangan antarabangsa.

Kebanyakan tenaga kerja semasa di Malaysia adalah dari negara lain seperti Indonesia, Vietnam, Bangladesh dan sebagainya. Apakah kesan kepada kemahiran dan kepakaran tempatan kita akibat daripada pekerja asing yang membanjiri pasaran kerja kita?

AKTIVITI 8.1

1. Apa yang anda faham daripada istilah perdagangan antarabangsa?

2. Bincangkan faktor yang menggalakkan perdagangan antarabangsa.

LATIHAN 8.1


210

FAEDAH MUTLAK

Mari kita gambarkan senario yang akan memudahkan anda memahami konsep faedah mutlak. Andaikan kedua-dua negara, X dan Y, menghasilkan dua jenis produk iaitu oren dan epal. Jadual 8.1 berikut menunjukkan kuantiti output yang dihasilkan oleh setiap negara menggunakan sumber yang sama. Negara X boleh menghasilkan 100 biji oren atau 10 biji epal menggunakan sumber ini. Sementara itu, negara Y boleh menghasilkan 50 biji oren atau 20 biji epal.

Jadual 8.1: Faedah Mutlak bagi Negara X dan Y

Negara Oren Epal

X 100 10

Y 50 20

Jadual 8.1 tadi dengan jelas menunjukkan bahawa negara X adalah lebih baik dalam menghasilkan oren. Sementara itu, negara Y adalah lebih baik dalam menghasilkan epal. Jadi, setiap negara mempunyai kelebihan mutlak masing-masing. Apakah makna faedah mutlak?

Keadaan ini mungkin disebabkan oleh pemilikan sumber asli atau kecekapan pengeluaran yang tinggi.

Negara X dikatakan mempunyai faedah mutlak dalam pengeluaran oren dan negara Y mempunyai kelebihan mutlak dalam pengeluaran epal. Jadi, negara X akan mengkhusus dalam pengeluaran oren manakala negara Y akan memberi tumpuan kepada penghasilan epal. Persoalannya sekarang ialah berapa banyak kadar pertukaran yang sesuai bagi kedua-dua negara untuk berdagang?

Andaikan 30 biji oren ditukar untuk 10 biji epal. Apa yang akan berlaku kepada negara Y jika semua sumber yang digunakan untuk menghasilkan epal ditukar dengan oren yang dihasilkan oleh negara X?

Dengan kadar ini, negara Y akan mendapat 60 biji oren. Ini bermakna, ia mendapat kelebihan 10 biji berbanding jika ia menghasilkan buah oren sendiri. Selain itu, negara X juga mendapat faedah daripada pengkhususan ini. Melalui perdagangan ini, negara X menukar 60 biji oren dengan 20 biji epal. Selain masih mempunyai baki 40 biji oren, negara X juga menerima lebih 10 biji epal berbanding jika ia menghasilkan epalnya sendiri.

Faedah mutlak ditakrifkan sebagai keupayaan negara untuk menghasilkan lebih banyak produk daripada keupayaan negara lain dengan jumlah sumber yang sama.

8.2


Kesimpulan yang dapat dibuat ialah negara X menerima lebih 40 biji oren dan 10 biji epal selepas menjalankan perdagangan dengan negara Y. Sementara itu, negara Y juga mendapat 10 biji oren tambahan daripada perdagangan ini. Ini dapat digambarkan dalam Rajah 8.5 berikut.

Rajah 8.5: Setiap negara mempunyai faedah mutlak dalam satu produk

Ini menunjukkan bahawa kedua-dua negara mendapat manfaat daripada perdagangan tersebut. Tidak ada sebab untuk faedah dibahagikan secara sama rata. Sebaliknya, kedua-dua negara mendapat lebih banyak barangan selepas perdagangan. Dengan pengkhususan dalam pengeluaran sesuatu produk dan mengamalkan aktiviti perdagangan, kedua-dua negara memperoleh lebih banyak barangan daripada yang sepatutnya berbanding jika mereka menghasilkan kedua-dua barangan itu sendiri.

Andaikan dua negara M dan R menghasilkan dua jenis barangan dengan kuantiti output yang berbeza. Jadual 8.2 berikut menunjukkan kuantiti barangan yang boleh dihasilkan menggunakan kuantiti sumber yang sama.

Jadual 8.2: Faedah Mutlak untuk Negara M dan R

Negara Oren Epal

M 100 20

R 30 10

Jadual 8.2 tadi menunjukkan negara M boleh menghasilkan 100 biji oren atau 20 biji epal. Negara R pula boleh menghasilkan 30 biji oren atau 10 biji epal. Ini menunjukkan bahawa negara M mempunyai faedah mutlak bagi pengeluaran kedua-dua oren dan epal. Dalam keadaan ini, adakah perlu bagi negara tersebut untuk mengkhusus dan berdagang?


212

Andaikan bahawa perdagangan dipersetujui pada kadar 40 biji oren kepada 10 biji epal. Walaupun negara R tidak mempunyai faedah mutlak, jika ia menghasilkan 10 biji epal, maka ia boleh menukarkannya dengan 40 biji oren. Oren yang diperoleh sudah pasti akan menjadi lebih daripada jumlah yang mampu dihasilkannya sendiri. Walau bagaimanapun, negara M mampu untuk melepaskan 10 biji epal untuk menghasilkan 50 biji oren lagi dan menukarkan 40 biji oren untuk mendapatkan 10 biji epal. Dengan cara ini, negara M mendapat lebih 10 biji oren. Keadaan ini boleh digambarkan dalam Rajah 8.6 berikut.

Rajah 8.6: Negara M mempunyai kelebihan mutlak dalam kedua-dua produk

Sebagai rumusan, walaupun sesebuah negara tidak mempunyai faedah mutlak, pengkhususan dan berdagang masih boleh diamalkan. Di samping itu, kedua-dua negara turut akan mendapat manfaat masing-masing.

FAEDAH BERBANDING

Sekarang, mari kita beralih kepada faedah berbanding. Pertama sekali, mari kita pelajari definisinya.

Perdagangan tidak ditentukan oleh kecekapan pengeluaran barangan tertentu tetapi lebih kepada kos melepas untuk mengeluarkan barangan tertentu berbanding dengan negara lain. Negara dikatakan mempunyai kelebihan dalam pengeluaran barangan tertentu, jika kos melepasnya adalah lebih rendah

Faedah berbanding merujuk kepada keupayaan sesebuah negara untuk menghasilkan produk pada kos relatif yang rendah berbanding dengan negara lain.

8.3


berbanding dengan negara lain. Jadual 8.3 berikut menunjukkan kos melepas untuk pengeluaran epal dalam kuantiti unit oren yang perlu diberikan.

Jadual 8.3: Faedah Berbanding untuk Epal

Negara Kos Melepas untuk 1 Epal

M 5 Oren (100/20)

R 3 Oren (30/10) Berdasarkan Jadual 8.3 tadi, kita dapati bahawa negara M terpaksa melepaskan lima biji oren untuk menghasilkan sebiji epal, manakala negara R terpaksa melepaskan tiga biji oren untuk menghasilkan sebiji epal. Perbezaan ini membolehkan pengkhususan serta perdagangan dijalankan antara kedua-dua negara tersebut. Negara R lebih berkesan untuk menghasilkan epal. Walaupun ia tidak mempunyai kelebihan mutlak, negara R mempunyai kelebihan dalam menghasilkan epal. Jadual 8.4 berikut menunjukkan kos melepas dalam pengeluaran oren, dinyatakan sebagai kuantiti epal yang perlu dilepaskan.

Jadual 8.4: Faedah Berbanding untuk Oren

Negara Kos Melepas untuk 1 Oren

M 1/5 Epal (20/100)

R 1/3 Epal (10/30)

Memandangkan negara R mempunyai kelebihan dalam menghasilkan epal, negara M akan mempunyai kelebihan dalam menghasilkan oren. Jadual 8.4 tadi menunjukkan bahawa kos melepas untuk negara M untuk menghasilkan oren adalah 1/5 epal. Sementara itu, kos melepas adalah 1/3 epal untuk negara R. Oleh kerana 1/5 adalah lebih kecil daripada 1/3, maka negara M perlu mengorbankan sedikit epal untuk menghasilkan oren berbanding dengan negara R. Secara relatifnya, negara M adalah lebih cekap dalam pengeluaran oren. Kesimpulannya, faedah berbanding bukanlah kelebihan mutlak. Ia merupakan keadaan yang penting untuk pengkhususan dan perdagangan. Apa yang penting ialah negara yang mampu menghasilkan produk dengan kecekapan relatif dan bukannya negara yang boleh menghasilkan produk yang lebih murah. Sama ada negara R memutuskan untuk berdagang dengan negara lain bergantung pada kos melepas dan tidak kepada kuantiti sumber yang digunakan dalam pengeluaran. Sesebuah negara akan mengkhusus dalam pengeluaran sesuatu barangan jika ia mempunyai kos melepas yang lebih rendah berbanding dengan negara lain.


214

FAEDAH PERDAGANGAN ANTARABANGSA

Hampir semua negara di seluruh dunia menjalankan perdagangan antarabangsa. Ini adalah kerana perdagangan antarabangsa memberi manfaat kepada negara yang terlibat. Apakah faedahnya? Mari kita rujuk Rajah 8.7 berikut untuk mengetahui jawapannya.

Rajah 8.7: Empat manfaat perdagangan antarabangsa

8.4

1. Berikan definisi faedah mutlak dan faedah berbanding.

2. Apakah perbezaan antara konsep faedah mutlak dengan faedah berbanding?

LATIHAN 8.2

Perdagangan antarabangsa telah wujud di Malaysia sejak era Kesultanan Melayu Melaka. Cuba fikirkan apakah faedah yang diperoleh daripada perdagangan antarabangsa pada masa itu dan cuba bandingkannya dengan faedah daripada perdagangan antarabangsa pada masa kini.

AKTIVITI 8.2


Sekarang, mari kita lihat Jadual 8.5 berikut untuk penerangan terperinci bagi semua manfaat ini.

Jadual 8.5: Kelebihan Perdagangan Antarabangsa

Kelebihan Perdagangan Antarabangsa

Penerangan

Memperoleh Barangan yang Tidak Boleh Dihasilkan dalam Negara

Rakyat di setiap negara memerlukan pelbagai barangan. Walau bagaimanapun, setiap negara tidak dapat menghasilkan semua barangan yang dikehendaki dan diperlukan. Oleh itu, perdagangan antara negara boleh dijalankan untuk memperoleh barangan yang tidak boleh dikeluarkan dalam negara tersebut.

Sebagai contoh, Malaysia mempunyai kepakaran dalam pengeluaran kelapa sawit dan getah untuk dieksport ke negara lain. Sebagai balasan, Malaysia mendapat barang yang tidak boleh dihasilkan di negara ini seperti kapal terbang, epal dan oren.

Meluaskan Pasaran untuk Produk Tempatan

Pengeluaran negara dapat dipasarkan secara meluas melalui perdagangan antarabangsa. Barangan yang dibuat dalam negara boleh dieksport ke negara lain. Kuantiti pengeluaran yang lebih tinggi akan membantu kecekapan penggunaan faktor pengeluaran.

Ini akan mengurangkan kos pengeluaran dan harga. Selain itu, ia juga akan meningkatkan keadaan hidup rakyat.

Meningkatkan Kecekapan Penggunaan Faktor Pengeluaran

Perdagangan antarabangsa menggalakkan pengkhususan. Pengkhususan bermakna setiap negara mengkhusus dalam menghasilkan produk tertentu yang mana ia boleh mencapai kecekapan. Ini akan memastikan kecekapan dalam penggunaan faktor pengeluaran.

Memperoleh Teknologi Moden

Perdagangan antarabangsa membolehkan teknologi moden untuk diimport dari negara maju ke negara membangun. Teknologi moden akan membolehkan negara membangun meningkatkan keupayaan pengeluaran mereka. Perdagangan antarabangsa juga membolehkan negara membangun menikmati penggunaan produk berteknologi tinggi seperti komputer, kamera digital dan lain-lain.


216

SEKATAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA

Sedarkah anda bahawa perdagangan antarabangsa sering dikaitkan dengan kehilangan pekerjaan untuk rakyat tempatan? Sebagai contoh, jika perusahaan bebas dibenarkan bagi industri automotif, maka kilang Proton mungkin terpaksa ditutup disebabkan ketidakupayaan untuk bersaing dengan syarikat automotif asing. Ini secara langsung akan menyebabkan ramai pekerja tempatan kehilangan pekerjaan mereka dan akhirnya, kadar pengangguran akan meningkat. Dalam usaha untuk mengatasi masalah ini, kerajaan perlu campur tangan dengan mengenakan sekatan perdagangan bebas. Terdapat dua jenis sekatan perdagangan iaitu sekatan tarif (boleh dibahagikan kepada tiga jenis) dan sekatan bukan tarif (seperti kuota, subsidi, sekatan eksport sukarela [VER], kawalan mata wang asing dan sekatan lain untuk mengawal perdagangan antarabangsa).

8.5

Terdapat juga faedah lain daripada perdagangan antarabangsa. Cuba senaraikan faedah lain dan bincangkan senarai tersebut dengan rakan anda.

AKTIVITI 8.3

Sekatan perdagangan antarabangsa adalah usaha yang dibuat oleh sesebuah negara untuk menyekat atau mengurangkan jumlah barangan yang diimport dari negara lain. Negara lain yang ingin menjalankan perdagangan dengan Malaysia sebagai contoh, akan melalui sekatan perdagangan antarabangsa yang dilaksanakan oleh kerajaan Malaysia. Cuba fikirkan kesan kepada pengeluaran tempatan, jika Malaysia tidak melaksanakan apa-apa sekatan perdagangan terhadap negara asing.

AKTIVITI 8.4


8.5.1 Tarif

Adakah anda tahu apa yang dimaksudkan dengan tarif?

Tarif boleh dibahagikan kepada tiga jenis iaitu tarif ad valorem, tarif spesifik dan tarif kompaun. Mari kita rujuk Jadual 8.6 berikut untuk mengenal pasti perbezaan tarif ini.

Jadual 8.6: Tiga Jenis Tarif

Jenis Tarif Penerangan Contoh

Tarif Ad Valorem Cukai import yang dikira berdasarkan peratusan nilai barangan yang diimport.

Jika cukai import untuk kereta adalah 50%, maka cukai yang dikenakan ke atas kereta bernilai RM20,000 yang diimport ialah RM10,000.

Tarif Spesifik Cukai tetap yang tidak bergantung kepada nilai barangan yang diimport. Walaupun nilai barangan sentiasa berubah, jumlah cukai yang dikenakan adalah tetap.

Satu tan kayu jati telah dikenakan cukai import sebanyak RM200. Ia tidak mengambil kira sama ada harga kayu jati naik atau turun, cukai yang dikenakan adalah sama pada kadar RM200 setan.

Tarif Kompaun Gabungan tarif ad valorem dan tarif spesifik. Ia sering digunakan untuk barangan perkilangan yang mengandungi bahan mentah yang tertakluk kepada tarif.

Negara perlu membayar cukai tertentu sebanyak USD50 dan 5% daripada nilai produk yang diimport.

Tarif akan menyebabkan kos barangan yang diimport akan naik dan ini bermakna harga barangan akan meningkat juga. Secara tidak langsung, ia mengurangkan hasrat pengguna tempatan untuk membeli barangan yang diimport.

Tarif adalah cukai ke atas barangan asing apabila diimport.


218

8.5.2 Bukan Tarif

Halangan bukan tarif boleh dibahagikan kepada lima kategori. Mari kita pelajari dengan lebih lanjut kelima-lima kategori tersebut. (a) Kuota Bagaimana kita menentukan kuota?

Pelaksanaan kuota tidak akan mempengaruhi hasil kerajaan. Malah, kuota

memberi perlindungan kepada firma tempatan. Tidak banyak persaingan daripada syarikat asing apabila kuota dilaksanakan.

Kesan utama kuota adalah ia akan meningkatkan harga barangan yang

diimport. Namun, memandangkan kuantiti barangan adalah terhad, maka pengguna sanggup menghabiskan banyak wang untuk mendapatkan produk ini.

(b) Subsidi Bagaimana pula dengan subsidi? Apakah yang anda tahu tentangnya?

Kerajaan memberi subsidi kepada pengeluar untuk memperbaiki

kedudukan pasaran mereka. Pengeluar menggunakan subsidi untuk memasarkan produk mereka pada harga yang lebih rendah daripada kos sebenar mereka. Subsidi boleh didapati dalam pelbagai bentuk seperti pengagihan langsung wang tunai, konsesi cukai, pinjaman pada kadar faedah di bawah pasaran, dan sebagainya. Dua jenis subsidi yang biasanya digunakan adalah subsidi pengeluaran domestik yang diberikan kepada pengeluar barang import-bersaing dan subsidi eksport yang diberikan kepada pengeluar barangan yang dieksport ke negara asing.

Subsidi ialah bayaran yang dibuat oleh kerajaan kepada pengeluar tempatan untuk meningkatkan daya saing perdagangan mereka.

Kuota adalah had maksimum yang ditetapkan pada jumlah item yang boleh diimport ke dalam negara dalam tempoh masa tertentu.


(c) Halangan Eksport Secara Sukarela (Voluntary Export Restraint, VER) Dengan VER, kerajaan dapat menyederhanakan keinginan persaingan

antarabangsa dengan membenarkan pengeluar domestik yang kurang cekap untuk mengambil bahagian dalam pasaran yang dikawal oleh pengeluar asing. Ini membolehkan produk dijual pada harga yang lebih rendah.

(d) Kawalan Mata Wang Asing Selain tarif dan kuota, kerajaan juga boleh mengawal mata wang asing

yang digunakan untuk import. Kerajaan boleh mengenakan pelbagai bentuk kawalan untuk mempengaruhi aktiviti perdagangan antarabangsa seperti import. Antara kaedah yang digunakan untuk mengawal kuantiti barangan yang diimport adalah dengan mengawal jumlah mata wang asing yang biasanya digunakan untuk mengimport barangan. Alternatif lain adalah dengan menjual mata wang asing pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan kadar pasaran.

(e) Sekatan Lain Di samping itu, kerajaan juga boleh menggunakan kaedah lain untuk

mengurangkan penggunaan barangan yang diimport. Sebagai contoh, kerajaan boleh mengarahkan semua jabatan untuk menggunakan produk yang dibuat di dalam negara sahaja seperti menggunakan kereta nasional Proton.

Kerajaan juga boleh mengarahkan institusi kewangan seperti bank untuk mengurangkan pemberian pinjaman bagi menyokong pembelian barangan yang diimport.

1. Bincangkan empat manfaat perdagangan antarabangsa.

2. Apakah kaedah yang diambil untuk menyekat perdagangan bebas antara negara?

LATIHAN 8.3


220

SYARAT PERDAGANGAN

Umumnya, perdagangan hanya akan berlaku jika ia memberi manfaat kepada kedua-dua negara yang menjalankan perdagangan. Kadar pertukaran yang dipersetujui oleh kedua-dua buah negara dikenali sebagai syarat perdagangan. Apakah yang dimaksudkan dengan syarat perdagangan?

Dua kaedah yang digunakan untuk mengukur terma perdagangan sesebuah negara ialah:

(a) Harga; dan

(b) Barangan.

Mari kita lihat kedua-dua kaedah ini dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya.

8.6.1 Harga

Pertama sekali, mari kita belajar apakah maksud syarat perdagangan harga.

Syarat perdagangan harga boleh dikira dengan menggunakan formula ini:

Px = Harga eksport Pm = Harga import

Apabila harga eksport jatuh dan harga import naik atau tidak berubah, syarat perdagangan harga bagi negara itu akan merosot.

Sebaliknya, apabila kenaikan harga eksport berlaku atau tidak berubah dan harga import jatuh, syarat perdagangan harga akan meningkat.

Syarat perdagangan harga bermaksud nisbah harga komoditi eksport kepada harga komoditi import bagi sesebuah negara.

Syarat perdagangan boleh ditakrifkan sebagai nisbah harga atau kuantiti eksport dengan harga atau kuantiti komoditi import.

8.6

Syarat perdagangan harga = Px/Pm


8.6.2 Barangan

Bagaimana pula syarat perdagangan untuk barangan?

Syarat perdagangan barangan boleh dikira dengan formula berikut:

Qx = Kuantiti eksport Qm = Kuantiti import

Apabila kuantiti eksport yang sama boleh mendapatkan kuantiti import yang lebih rendah, syarat perdagangan barang akan meningkat.

Sebaliknya, apabila kuantiti eksport yang sama boleh mendapatkan kuantiti import yang lebih tinggi atau kuantiti eksport yang rendah boleh mendapatkan kuantiti import yang sama, maka syarat perdagangan barangan akan jatuh.

KENAPAKAH DASAR PERLINDUNGAN DIPERLUKAN?

Walaupun perdagangan antarabangsa terbukti boleh meningkatkan kebajikan negara perdagangan, terdapat juga beberapa negara yang masih melaksanakan dasar perlindungan (dasar ekonomi yang menyekat perdagangan bebas antara negara). Mari kita rujuk Rajah 8.8 berikut untuk mengenal pasti sebab mengapa dasar perlindungan diperlukan.

Rajah 8.8: Lima sebab mengapa dasar perlindungan diperlukan

Kesemua sebab ini dijelaskan dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya.

8.7

Syarat perdagangan barangan mengukur nisbah kuantiti eksport kepada kuantiti komoditi import bagi sesebuah negara.

Syarat perdagangan barangan = Qx/Qm


222

8.7.1 Melindungi Industri Baru

Setiap negara mempunyai industri baru untuk diwujudkan. Industri baru tidak bersedia untuk bersaing dengan syarikat asing dan memerlukan bantuan kerajaan dan sokongan untuk meneruskan operasi mereka. Tanpa bantuan kerajaan, mereka boleh menghadapi persaingan yang kuat dan mungkin juga perlu ditutup, jika mereka gagal untuk bertahan dalam persaingan. Sebagai contoh, dalam pertengahan era 1980an, industri automobil di Malaysia masih baru dan bantuan kerajaan diperlukan. Industri ini masih di peringkat permulaan dan tidak bersedia untuk bersaing dengan syarikat gergasi asing seperti Ford dan Honda. Pada peringkat ini, industri tersebut tidak berdaya saing dalam pelbagai aspek seperti harga, kos pengeluaran dan kualiti produk. Oleh itu, bantuan kerajaan amat diperlukan untuk memastikan industri ini boleh berkembang dengan baik dan selesa.

8.7.2 Meningkatkan Keselamatan Negara

Barangan tertentu yang digunakan oleh rakyat perlu dihasilkan oleh negara individu itu sendiri. Negara ini tidak boleh bergantung kepada negara lain untuk menghasilkan barangan itu. Ini mungkin atas sebab keselamatan. Sebagai contoh, jika Malaysia bergantung sepenuhnya kepada Thailand untuk bekalan beras dan sekiranya peperangan berlaku antara Malaysia dengan Thailand, ini boleh menjejaskan keselamatan negara kita di mana Thailand boleh menyekat bekalan beras ke Malaysia.

8.7.3 Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi Tempatan

Ia adalah perlu untuk mempelbagaikan aktiviti ekonomi negara di mana ia akan menyumbang ke arah pendapatan negara melalui pertukaran asing. Jika sesebuah negara banyak bergantung kepada industri eksport tertentu, ia boleh menyebabkan penurunan dalam pendapatan negara jika industri tersebut merosot. Sebagai contoh, eksport minyak sawit Malaysia ke luar negara. Jika harga minyak sawit di pasaran antarabangsa jatuh secara tiba-tiba dan Malaysia tidak mempunyai sumber pendapatan lain, maka Malaysia tidak mempunyai pilihan, selain hanya bergantung kepada eksport minyak sawit. Oleh itu, perlindungan diperlukan bagi industri lain untuk mempelbagaikan aktiviti ekonomi negara.


8.7.4 Melindungi Sumber

Perlindungan juga boleh digunakan untuk melindungi industri tempatan dan sumber mereka. Apabila pengguna mula bergantung kepada barangan import, ia tidak akan menggalakkan aktiviti ekonomi dalam negeri. Ini akan memberi kesan kepada permintaan bagi sumber pengeluaran tempatan termasuk buruh. Ini akan menyebabkan kadar pengangguran meningkat. Lain-lain masalah sosial yang berkaitan seperti rompakan, kecurian dan ketidakstabilan politik akan turut muncul.

8.7.5 Langkah Anti-lambakan

Apakah maksud anti-lambakan?

Keadaan ini akan menggalakkan import. Jika ini berterusan, ia akan memberi kesan serius kepada industri tempatan. Oleh itu, dasar perlindungan diperlukan untuk menjaga kebajikan industri tempatan kerana mereka turut menyumbang kepada ekonomi negara.

Anti-lambakan merujuk kepada aktiviti syarikat asing yang mempunyai pengeluaran yang berlebihan dan menjualnya kepada negara lain dengan harga yang jauh lebih murah, berbanding dengan harga yang dijual di negara mereka sendiri.

Cuba senaraikan sebab lain mengapa perlindungan dan sekatan perdagangan diperlukan. Bincangkan jawapan anda dengan rakan-rakan sekelas anda.

AKTIVITI 8.5

1. Apakah yang dimaksudkan dengan syarat perdagangan?

2. Mengapakah dasar perlindungan diperlukan?

LATIHAN 8.4


224

Perdagangan antarabangsa adalah proses pertukaran barang atau transaksi jual beli barang dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.

Antara faktor yang menggalakkan negara untuk berdagang antara satu sama lain adalah faktor pengeluaran yang berbeza termasuklah iklim, kemahiran pekerja dan corak penggunaan.

Kelebihan mutlak adalah keupayaan negara untuk menghasilkan lebih banyak produk daripada negara lain, dengan jumlah sumber yang sama.

Kelebihan berbanding merujuk kepada keupayaan negara untuk menghasilkan produk dengan kos relatif lebih rendah berbanding dengan negara lain.

Antara faedah daripada perdagangan antarabangsa adalah memperoleh teknologi moden dan meluaskan pasaran bagi produk tempatan.

Beberapa halangan yang wujud dalam perdagangan antarabangsa adalah seperti tarif dan bukan tarif (seperti kuota, subsidi, sekatan eksport secara sukarela, kawalan mata wang asing dan sekatan lain).

Syarat perdagangan boleh diukur sama ada melalui harga atau barangan.

Dasar perlindungan diperlukan untuk melindungi industri baru, melindungi keselamatan negara, mempelbagaikan aktiviti ekonomi negara dan mengelakkan lambakan.

Anti-lambakan

Dasar perlindungan

Halangan

Kelebihan berbanding

Kelebihan mutlak

Kuota

Sekatan bukan tarif

Sekatan tarif

Subsidi

Syarat perdagangan

Syarat perdagangan barangan

Syarat perdagangan harga

PENGENALAN

Sedarkah anda bahawa import dan eksport adalah aktiviti yang penting bagi ekonomi terbuka? Di samping itu, terdapat juga urus niaga antarabangsa lain yang sama penting kepada ekonomi seperti pembelian bon, saham dan aset kewangan asing yang lain. Urus niaga antarabangsa yang paling berlaku adalah aliran pembayaran antara negara. Bagi tujuan ini, satu mekanisme untuk menentukan nilai mata wang asing diperlukan. Nilai mata wang adalah sangat penting untuk menentukan eksport, import dan pelaburan asing negara. Sebagai contoh, nilai Ringgit Malaysia berbanding dengan Dolar Amerika, Yen Jepun dan Euro adalah penting untuk transaksi antarabangsa Malaysia. Topik kesembilan ini terbahagi kepada dua bahagian. Bahagian pertama memberi tumpuan kepada kadar pertukaran asing. Ini meliputi proses menentukan kadar pertukaran asing dan faktor yang mempengaruhinya. Bahagian kedua pula menerangkan bagaimana setiap transaksi antarabangsa


1. Menyatakan maksud kadar pertukaran asing dan bagaimana ia ditentukan;

2. Menjelaskan faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing;

3. Menghuraikan maksud imbangan pembayaran dan tiga komponennya; dan

4. Membincangkan strategi untuk mengurangkan defisit imbangan pembayaran.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

99 Kewangan

Antarabangsa

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA

226

mempengaruhi aliran pembayaran antara negara. Klasifikasi daripada urus niaga ini juga akan turut dibincangkan. Bahagian kedua secara khususnya akan membincangkan akaun imbangan pembayaran, isu dan konsep yang berkaitan dengannya. Mari kita teruskan pelajaran!

KADAR PERTUKARAN MATA WANG ASING

Hampir semua negara mempunyai mata wang mereka sendiri. Dalam usaha untuk menjalankan perdagangan antarabangsa dengan mata wang yang berbeza, satu mata wang perlu ditukar dengan mata wang lain. Jadi, apakah kadar pertukaran asing?

Sebagai contoh, syarikat Proton bersetuju untuk menjual sebuah kereta Proton Wira dengan harga RM30,000 kepada seorang peniaga di Amerika. Jika kadar pertukaran asing antara Dolar Amerika dan Ringgit adalah RM2.50 kepada USD1, maka peniaga di Amerika perlu membayar USD12,000 untuk membeli sebuah kereta Proton Wira. Oleh kerana perdagangan dijalankan dengan negara yang menggunakan mata wang yang berbeza, kadar pertukaran asing memainkan peranan yang penting dalam mempengaruhi perdagangan antarabangsa. Jika kadar pertukaran asing meningkat daripada RM2.50 kepada RM2.60 dengan harga USD1, maka nilai Dolar telah meningkat berbanding Ringgit. Dengan kata lain, nilai Ringgit telah merosot. Ini adalah kerana dengan USD1, pemegang kini boleh mendapatkan lebih banyak Ringgit. Sebaliknya, jika kadar pertukaran asing turun daripada RM2.50 kepada RM2.40 dengan harga USD1, maka nilai Dollar telah susut berbanding Ringgit. Dengan kata lain, nilai Ringgit telah meningkat berbanding dengan Dolar kerana satu Dolar kini boleh dibeli dengan hanya RM2.40. Untuk makluman anda, dalam topik ini, kadar pertukaran asing dinyatakan dalam Ringgit bagi setiap unit Dolar, seperti RM2.50 untuk USD1. Sebenarnya, kadar pertukaran asing juga boleh dinyatakan dalam Dolar untuk setiap Ringgit seperti USD0.40 untuk setiap Ringgit. Ini bermakna bahawa USD0.40 boleh

Kadar pertukaran asing merujuk kepada kadar di mana satu mata wang boleh ditukar kepada yang lain.

9.1

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA 227

ditukar dengan RM1. Angka ini diperoleh dengan membahagikan USD1 dengan RM2.50, yang bersamaan dengan USD0.40.

BAGAIMANAKAH KADAR PERTUKARAN MATA WANG ASING DITENTUKAN?

Kadar pertukaran asing ditentukan dalam pasaran mata wang. Mari kita lihat model permintaan dan penawaran untuk memahami penentuan kadar pertukaran asing. Rajah 9.1 berikut menunjukkan permintaan dan penawaran bagi Dolar berbanding dengan Ringgit.

Rajah 9.1: Penentu kadar pertukaran mata wang asing

Paksi menegak mewakili kadar pertukaran asing yang dinyatakan dalam Ringgit bagi setiap Dolar. Keluk penawaran menunjukkan kuantiti Dolar ditawarkan ditukar kepada Ringgit. Amerika perlu mendapatkan Ringgit untuk membeli barangan dari Malaysia. Begitu juga, jika syarikat dari Amerika ingin membuat pelaburan di Malaysia atau membuat pemindahan bayaran kepada penduduk di Malaysia, mereka akan menawarkan Dolar Amerika untuk mendapatkan Ringgit Malaysia.

9.2

Pada pendapat anda, apakah kepentingan kadar pertukaran asing kepada kerajaan yang menaja kos pendidikan pelajar di luar negara?

AKTIVITI 9.1


228

Keluk permintaan menunjukkan kuantiti Dolar yang dituntut dalam pertukaran Ringgit. Jika individu atau syarikat dari Malaysia mahu membeli produk yang dibuat di Amerika, mereka perlu mendapatkan Dolar dan menukarkannya kepada Ringgit. Begitu juga, jika firma dari Malaysia mahu membuat pelaburan di Amerika atau membuat pemindahan bayaran kepada penduduk di Amerika, mereka akan meminta Dolar Amerika dan menukarkannya dengan Ringgit Malaysia.

Nilai keseimbangan ialah RM2.50 untuk USD1. Jika kadar pertukaran meningkat kepada RM3 dengan harga USD1, maka nilai Dolar telah meningkat berbanding Ringgit kerana setiap USD1 boleh mendapatkan RM3. Sebaliknya, jika kadar pertukaran jatuh kepada RM2 dengan harga USD1, maka nilai Ringgit telah meningkat berbanding Dolar.

PERUBAHAN DALAM PERMINTAAN ATAU PENAWARAN

Perubahan dalam permintaan atau penawaran akan menyebabkan perubahan dalam kadar keseimbangan pertukaran asing. Rajah 9.2 berikut menunjukkan peningkatan permintaan untuk Dolar.

Rajah 9.2: Peningkatan dalam permintaan bagi Dolar

9.3

1. Berikan takrif kadar pertukaran mata wang asing.

2. Jelaskan bagaimana mekanisme pasaran menentukan kadar pertukaran asing.

LATIHAN 9.1


Perhatikan bahawa permintaan asal keluk D bergerak ke kanan menuju ke DÊ. Ini meningkatkan keseimbangan kadar pertukaran asing dari RM2.50 atau USD1 kepada RM2.75 atau USD1 (kini USD1 bersamaan dengan RM2.75). Peningkatan permintaan meningkatkan nilai Dolar kerana lebih Ringgit boleh diperoleh dengan USD1. Dengan kata lain, nilai Ringgit telah merosot berbanding Dolar. Mari kita perhatikan angka yang lain seperi yang ditunjukkan dalam Rajah 9.3 berikut.

Rajah 9.3: Peningkatan dalam penawaran Dolar

Rajah 9.3 tadi menunjukkan kesan peningkatan dalam penawaran Dolar berbanding Ringgit. Peningkatan ini menyebabkan keluk penawaran asal S bergerak ke SÊ dan mencapai kadar keseimbangan baru pada RM2.25 atau USD1. Pada tahap ini, USD1 hanya boleh ditukar dengan RM2.25. Kadar ini adalah lebih tinggi sedikit daripada kadar RM2.50 atau USD1. Dalam erti kata lain, nilai Dolar telah susut berbanding dengan Ringgit atau nilai Ringgit telah meningkat berbanding Dolar.

FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KADAR PERTUKARAN MATA WANG ASING

9.4

Bayangkan anda seorang pengurup wang di Kuala Lumpur. Bincangkan bagaimana aktiviti perdagangan antarabangsa di Malaysia boleh mempengaruhi perniagaan anda.

AKTIVITI 9.2


230

Keseimbangan kadar pertukaran asing akan berubah, jika permintaan atau penawaran berubah. Ada empat faktor yang boleh mempengaruhi permintaan dan penawaran mana-mana mata wang. Adakah anda tahu apakah faktor tersebut? Mari kita rujuk kepada Rajah 9.4 berikut untuk mengenal pasti empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing.

Rajah 9.4: Empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing

Mari kita pelajari dengan lebih lanjut keempat-empat faktor ini dalama subtopik seterusnya.

9.4.1 Harga Barangan yang Didagangkan

Harga barangan yang diniagakan adalah faktor utama yang menentukan permintaan dan penawaran. Jika barang tempatan boleh dijual lebih murah daripada barangan dari negara lain, ia akan meningkatkan eksport dan akhirnya, menyebabkan kenaikan dalam permintaan untuk mata wang tempatan. Ini bermakna, nilai mata wang tempatan akan meningkat berbanding dengan mata wang lain. Sebaliknya, jika harga barang yang diimport lebih murah, ia akan menggalakkan permintaan bagi mata wang asing dengan peningkatan dalam import. Ini akan menyebabkan nilai mata wang asing naik dan nilai mata wang tempatan jatuh.

9.4.2 Tahap Inflasi

Ada dua sebab mengapa nilai mata wang boleh jatuh. Pertama, tahap inflasi yang tinggi akan membuat produk tempatan lebih mahal berbanding dengan barang yang diimport. Perbezaan dalam harga akan menggalakkan pengguna untuk membeli barang yang diimport yang secara langsung akan meningkatkan nilai dan permintaan bagi mata wang asing.


Kedua, inflasi bukan sahaja memberi kesan kepada harga barangan yang dijual dalam negara tetapi juga harga barangan yang dieksport. Pengeksportan barang akan menjadi lebih mahal dan ini akan menyebabkan penurunan dalam permintaan bagi mata wang tempatan. Akhirnya, nilai mata wang tempatan akan merosot.

9.4.3 Kadar Faedah

Antara faktor penting yang mempengaruhi pergerakan modal adalah kadar faedah. Apakah yang dicerminkan oleh kadar faedah?

Kadar faedah yang tinggi menunjukkan pulangan pelaburan yang menguntungkan dan aliran masuk modal meningkat. Peningkatan dalam aliran masuk modal akan menyebabkan peningkatan dalam permintaan bagi mata wang tempatan dan ini akhirnya akan meningkatkan nilai mata wang tempatan berbanding dengan mata wang asing. Sebaliknya, kadar faedah yang rendah berbanding dengan negara lain akan menggalakkan aliran keluar modal. Ini akan mengurangkan permintaan dan seterusnya, nilai mata wang tempatan. Permintaan bagi mata wang asing akan meningkat kerana pelabur akan melabur di negara yang menawarkan kadar faedah yang lebih tinggi.

9.4.4 Pendapatan Rakyat dalam Negara

Purata pendapatan penduduk di sesebuah negara mempengaruhi corak perbelanjaan mereka. Mereka yang mempunyai pendapatan yang tinggi lebih suka untuk mengimport barang dari luar negara kerana mereka mempunyai kuasa beli yang lebih tinggi. Ini akan meningkatkan permintaan bagi mata wang asing. Sebaliknya, pendapatan yang rendah menggalakkan orang ramai untuk membeli hanya barangan keluaran tempatan.

Kadar faedah mencerminkan kadar pulangan ke atas pelaburan yang dibuat.

Bincangkan empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran mata wang asing.

LATIHAN 9.2


232

IMBANGAN PEMBAYARAN

Adakah anda pernah mendengar istilah „imbangan pembayaran‰? Apakah yang dimaksudkan oleh istilah ini?

Apakah pula imbangan pembayaran negara?

Rekod-rekod kewangan boleh diklasifikasikan sama ada kredit atau debit bergantung kepada jenis transaksi antarabangsa yang dijalankan.

Urus niaga kredit akan bertanda positif (+) dalam imbangan akaun pembayaran. Transaksi kredit termasuklah barangan dan perkhidmatan yang dieksport, resit bayaran pindahan atau hadiah dan mana-mana aliran masuk modal. Urus niaga debit akan ditandakan negatif ( ) dalam imbangan akaun pembayaran. Antara

Transaksi kredit merekodkan penerimaan wang dari negara lain. Sebaliknya, transaksi debit merekodkan pembayaran yang dibuat ke negara lain.

Imbangan pembayaran negara merujuk kepada pengimbangan rekod kewangan yang menunjukkan jumlah aliran masuk wang ke dalam negara ini dan jumlah aliran wang yang dibayar kepada negara lain.

Imbangan pembayaran adalah rekod sistematik jumlah pembayaran sesebuah negara ke negara asing, termasuk pembayaran bagi import dan pengaliran keluar modal dan emas, bersama-sama dengan jumlah penerimaan dari luar negara, termasuk pembayaran untuk eksport dan aliran masuk modal dan emas.

9.5

Layari laman web Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan di http://www.kpdnkk.gov.my. Terdapat banyak artikel menarik untuk anda baca yang dapat memberikan maklumat tambahan mengenai kepenggunaan di Malaysia.

AKTIVITI 9.3


transaksi debit adalah import barangan dan perkhidmatan, pemberian hadiah kepada negara lain dan aliran keluar modal. Rajah 9.5 berikut menunjukkan kateogri dalam imbangan pembayaran.

Rajah 9.5: Kategori imbangan pembayaran

9.5.1 Akaun Semasa

Akaun semasa merekodkan semua transaksi eksport dan import barangan dan perkhidmatan serta pemindahan antarabangsa bersih (hadiah, derma awam atau swasta). Akaun semasa dibahagikan kepada tiga akaun yang lebih kecil seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.6 berikut.

Rajah 9.6: Tiga jenis akaun semasa

Jadual 9.1 berikut memberikan penerangan mengenai tiga jenis akaun dalam akaun semasa.


234

Jadual 9.1: Tiga Jenis Akaun Semasa

Jenis Akaun Semasa Huraian

Akaun

Perdagangan

Akaun ini mencatatkan jumlah eksport dan import untuk pengeluaran pertanian, industri, perlombongan dan pelbagai barangan lain yang diniagakan.

Perbezaan antara nilai eksport dan nilai import dikenali sebagai imbangan perdagangan. Keseimbangan positif perdagangan dikenali sebagai lebihan dagangan dan berlaku apabila eksport melebihi import; baki negatif perdagangan dikenali sebagai defisit perdagangan atau sebagai jurang perdagangan (tidak rasmi).

Akaun

Perkhidmatan

Akaun ini mencatatkan jumlah eksport dan import bagi perkhidmatan, termasuklah bayaran untuk pengangkutan, insurans, perbelanjaan pelancong dan pendapatan pelaburan.

Perbezaan antara nilai eksport dan nilai import perkhidmatan dipanggil baki perkhidmatan. Keseimbangan positif yang dikenali sebagai lebihan perkhidmatan berlaku apabila eksport melebihi import; baki negatif dikenali sebagai defisit perkhidmatan yang bermakna import melebihi eksport.

Akaun Pemindahan Pembayaran

Akaun ini merekodkan semua bayaran pindahan yang dibuat atau diterima oleh kerajaan dan sektor swasta.

Bayaran pindahan termasuklah memberikan (menerima) bantuan dan hadiah kepada (daripada) negara lain. Bayaran pindahan tidak mendapat apa-apa bayaran balik, sama ada dalam bentuk wang tunai atau barangan. Sebagai contoh, saluran kemanusiaan yang diberikan oleh Malaysia ke Afghanistan adalah pemindahan pembayaran.

Gabungan ketiga-tiga urusniaga ini akan membentuk baki semasa. Berikut adalah formulanya:

Akaun Perdagangan + Akaun Perkhidmatan+ Akaun Pemindahan Pembayaran = BAKI SEMASA


9.5.2 Akaun Modal

Apakah rekod akaun modal? Akaun modal mencatatkan hasil bersih daripada pelaburan antarabangsa awam dan swasta yang mengalir ke dalam dan luar negara. Pelaburan dan pinjaman dari luar negara direkodkan sebagai kredit dalam akaun modal negara. Pelaburan dan pinjaman yang diberikan kepada negara lain direkodkan sebagai debit. Mari kita lihat Rajah 9.7 berikut.

Rajah 9.7: Jenis akaun modal

Seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.7 tadi, akaun modal telah dibahagikan kepada dua akaun yang lebih kecil iaitu akaun modal jangka panjang dan akaun modal jangka pendek.

(a) Akaun Modal Jangka Panjang

Akaun modal jangka panjang meliputi semua bentuk aliran masuk modal dan keluar dalam negara yang mempunyai tarikh matang lebih daripada satu tahun. Ia termasuk modal jangka panjang rasmi dan modal jangka panjang swasta. Mari kita rujuk Jadual 9.2 untuk penjelasan lanjut.


236

Jadual 9.2: Dua Jenis Akaun Modal Jangka Panjang

Jenis Akaun Modal Penjelasan

Modal Jangka Panjang Rasmi

Pergerakan modal jangka panjang rasmi terdiri daripada pinjaman dan pembayaran antara kerajaan sesuatu negara dengan negara yang lain atau badan kewangan antarabangsa. Contohnya, pinjaman yang diambil oleh kerajaan Malaysia dari Jepun dan Bank Dunia.

Modal Jangka Panjang Swasta

Pergerakan modal jangka panjang swasta boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu pelaburan langsung dan pelaburan portfolio. Pelaburan langsung bermakna melabur dalam pemilikan aset seperti bangunan firma baru di negara lain bersama-sama dengan kawalan pemilikan.

Pelaburan portfolio adalah pembelian saham dan bon tetapi surat jaminan kerajaan tidak termasuk kawalan pemilikan.

Apabila baki semasa ditambah kepada akaun modal jangka panjang, mereka membentuk kira-kira asas seperti berikut.

(b) Akaun Modal Jangka Pendek

Akaun modal jangka pendek meliputi semua jenis aliran masuk modal dan keluar di sesebuah negara yang mempunyai tarikh matang kurang daripada satu tahun. Akaun modal jangka pendek termasuk modal jangka pendek rasmi dan swasta. Mari kita rujuk Jadual 9.3 berikut untuk penjelasan tentang kedua-dua jenis akaun modal jangka pendek.

Baki semasa + Akaun modal jangka panjang = IMBANGAN ASAS


Jadual 9.3: Dua Jenis Akaun Modal Jangka Pendek

Jenis Akaun Modal Penjelasan

Modal Jangka Pendek Rasmi

Pergerakan modal jangka pendek rasmi adalah pembayaran kadar faedah ke atas pinjaman yang diambil dari negara-negara lain atau institusi kewangan antarabangsa. Sebagai contoh, faedah yang dibayar oleh kerajaan Malaysia ke atas pinjaman yang diambil dari Bank Dunia.

Modal Jangka Pendek Swasta

Pergerakan modal jangka pendek swasta termasuklah pinjaman bank, kredit perdagangan dan apa-apa untuk tempoh yang singkat. Ini termasuk pelaburan jangka pendek yang dibuat oleh pelabur asing di negara ini untuk mendapatkan keuntungan dalam jangka pendek.

(c) Kesilapan dan Perkara yang Tidak Dapat Dimasukkan Kesilapan dan perkara yang tidak dapat dimasukkan adalah pergerakan

modal jangka pendek yang tidak dapat ditentukan atau diklasifikasikan sebagai sama ada rasmi atau swasta. Selain itu, ia juga termasuk aliran modal yang tidak dapat dikesan atau direkodkan.

9.5.3 Akaun Penjelasan Rasmi

Apakah jenis rekod akaun ini? Akaun penyelesaian rasmi merekodkan perubahan bersih rizab mata wang asing dan rizab emas negara. Perubahan ini adalah disebabkan oleh ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran. Apabila terdapat lebihan imbangan pembayaran, mata wang asing dan emas akan meningkat. Di samping itu, jika terdapat defisit imbangan pembayaran, mata wang asing dan rizab emas akan berkurangan. Ini jelas menunjukkan bahawa lebihan atau defisit imbangan pembayaran akan diimbangi oleh perubahan dalam akaun penyelesaian rasmi. Apabila baki asas (baki semasa + akaun modal jangka panjang) ditambah kepada akaun modal jangka pendek dan akaun penyelesaian rasmi, jumlah yang diperoleh dipanggil imbangan pembayaran atau ringkasnya:

BAKI SEMASA + AKAUN MODAL + AKAUN PENYELESAIAN RASMI = IMBANGAN PEMBAYARAN


238

Adakah kenyataan ini betul atau salah? Tandakan dalam ruang yang sesuai. Anda boleh menyemak jawapan anda berdasarkan subtopik yang telah anda pelajari.

Penyataan Betul Salah

Akaun modal merekodkan semua urus niaga yang berkaitan dengan eksport dan import barangan dan perkhidmatan serta pemindahan antarabangsa bersih (hadiah atau derma awam atau swasta).

Akaun semasa mencatatkan aliran modal awam dan swasta atau pelaburan antarabangsa yang mengalir ke dalam dan luar negara.

Akaun semasa diklasifikasikan kepada tiga akaun yang lebih kecil iaitu akaun perdagangan, akaun perkhidmatan dan akaun pemindahan pembayaran.

Semua bentuk aliran masuk modal dan keluar di sesebuah negara mempunyai tarikh matang lebih daripada satu tahun dikenali sebagai akaun modal jangka pendek.

Semua bentuk aliran masuk modal dan ke luar negara yang mempunyai tarikh matang kurang daripada satu tahun dikenali sebagai akaun modal jangka panjang.

Baki semasa ditambah kepada akaun modal jangka panjang dikenali sebagai baki.

Akaun perdagangan ditambah kepada akaun perkhidmatan modal bersih dikenali sebagai baki semasa.

Tiga jenis akaun modal jangka panjang adalah modal jangka panjang rasmi, modal jangka panjang swasta dan modal jangka panjang kerajaan.

Terdapat dua jenis akaun modal jangka pendek iaitu modal jangka pendek rasmi dan modal jangka pendek swasta.

SEMAK KENDIRI 9.1


STRATEGI MENGURANGKAN IMBANGAN PEMBAYARAN DEFISIT

Terdapat beberapa strategi yang boleh digunakan oleh kerajaan untuk mengurangkan defisit dalam imbangan pembayaran. Adakah anda tahu apakah strategi tersebut? Strategi itu adalah penurunan kadar pertukaran, pengurusan permintaan dan dasar penawaran.

9.6.1 Penurunan Kadar Pertukaran

Jika satu negara merendahkan kadar pertukaran, warga asing akan membeli lebih banyak eksport negara dan kurang membeli produk mereka sendiri. Pada masa yang sama, pengeluar domestik membeli kurang import dan lebih banyak barangan domestik dihasilkan. Ini akhirnya akan membantu untuk memperbaiki imbangan pembayaran. Walau bagaimanapun, sejauh mana kadar pertukaran menjejaskan eksport dan import juga akan bergantung kepada keanjalan permintaan bagi produk.

9.6.2 Pengurusan Permintaan

Ini adalah polisi mengurangkan perbelanjaan di mana lebih sedikit import diminta akan menyebabkan permintaan agregat jatuh. Ini boleh dilakukan dengan menggunakan sama ada dasar fiskal atau kewangan. Dasar fiskal boleh dijalankan melalui cukai langsung yang lebih tinggi dan ini menyebabkan pendapatan boleh guna jatuh dan mengurangkan permintaan untuk import. Selain itu, perbelanjaan kerajaan yang lebih rendah juga akan mengurangkan permintaan untuk import. Dasar monetari melalui kadar faedah yang lebih tinggi akan mengurangkan permintaan agregat dalam beberapa cara seperti tidak menggalakkan pinjaman isi rumah dan firma. Selain itu, pelaburan perniagaan juga boleh jatuh kerana kos dana pinjaman yang meningkat. Pelaburan yang dirancang boleh menjadi tidak menguntungkan dan seterusnya,

9.6

Mari kita cari artikel mengenai imbangan pembayaran dan akaun yang anda telah pelajari dalam subtopik lepas di laman web Jabatan Perangkaan Malaysia (www.statistics.gov.my). Dapatkan kata kunci penting daripada artikel tersebut.

AKTIVITI 9.4


240

menyebabkan permintaan agregat jatuh. Dasar ini akan mengurangkan permintaan untuk import oleh isi rumah dan firma.

9.6.3 Dasar Penawaran Sampingan

Dasar ini akan membawa kepada peningkatan eksport dan pengurangan import kerana kualiti produk sesebuah negara bertambah baik dan berkurang kosnya. Dasar penawaran sampingan termasuklah kemajuan teknologi dan kesan inovasi, perubahan dalam produktiviti buruh dan modal, perubahan dalam kos upah, dan perubahan dalam saiz dan kualiti stok modal melalui pelaburan.

Kadar pertukaran asing merujuk kepada kadar di mana satu mata wang boleh ditukar kepada yang lain.

Proses penentu bagi pertukaran mata wang asing adalah berdasarkan kuasa penawaran dan permintaan.

Faktor seperti harga barangan, tahap inflasi, kadar faedah dan pendapatan rakyat mempengaruhi kadar pertukaran mata wang asing.

Imbangan pembayaran adalah rekod sistematik bagi jumlah pembayaran sesebuah negara kepada negara asing, termasuklah harga import dan pengaliran keluar modal dan emas, bersama-sama dengan jumlah penerimaan dari luar negara, termasuklah harga eksport dan aliran masuk modal dan emas.

Tiga komponen utama akaun imbangan pembayaran adalah akaun semasa, akaun modal dan akaun penyelesaian rasmi.

Terdapat beberapa pilihan dasar sedia ada untuk mengurangkan defisit dalam imbangan pembayaran. Ini boleh dilakukan melalui penurunan kadar pertukaran atau dasar pengurusan permintaan sama ada melalui dasar fiskal atau kewangan yang akan mengurangkan permintaan untuk import. Ia juga boleh dilakukan melalui dasar penawaran sampingan yang akan membawa kepada peningkatan dalam eksport dan pengurangan import.


Akaun modal

Akaun perdagangan

Akaun semasa

Baki pembayaran

Kadar faedah

Kadar pertukaran asing

Penentu

Transaksi kredit

PENGENALAN

Tahukah anda bahawa dunia telah beroperasi di bawah beberapa sistem kewangan yang berbeza sejak awal abad ke-20? Oleh itu dalam topik terakhir ini, kita akan belajar tentang sejarah sistem kewangan antarabangsa yang paling banyak digunakan iaitu Sistem Piawaian Emas dan Bretton Woods. Untuk makluman anda, Piawaian Emas telah digunakan sehingga tahun 1914. Ia mempunyai kelemahannya yang tersendiri dan akhirnya ia digantikan dengan Sistem Bretton Woods pada tahun 1940, selepas persidangan antarabangsa di Bretton Woods. Kita juga akan membincangkan kadar pertukaran terapung terurus yang telah berkembang dalam beberapa dekad yang lalu. Selain itu,


1. Menjelaskan maksud Piawaian Emas dan batasannya;

2. Menerangkan sistem Bretton Woods dan batasannya;

3. Membincangkan tentang sistem kadar pertukaran fleksibel; dan

4. Merumuskan kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran fleksibel dan sistem kadar pertukaran tetap.

HASIL PEMBELAJARAN

TTooppiikk

1100 Kewangan dan

Perdagangan Antarabangsa: Masalah dan Dasar

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH DAN DASAR

243

kebaikan dan keburukan kadar pertukaran fleksibel dan kadar tetap turut akan dibincangkan pada akhir topik ini. Jadi, mari kita teruskan pelajaran!

PIAWAIAN EMAS

Adakah anda pernah mendengar tentang piawaian ini? Apakah yang dimaksudkan dengan Piawaian Emas?

Di bawah Piawaian Emas yang beroperasi dari tahun 1870 hingga 1914, nilai luar semua mata wang dikekalkan dengan menetapkan harga mereka berdasarkan emas. Piawaian Emas adalah sistem utama bagi penentuan kadar pertukaran pada masa itu. Ini bermakna bahawa semua mata wang telah ditukar pada nisbah tetap untuk emas dan oleh itu, kadar pertukaran boleh ditentukan dengan mudah. Untuk memahami sistem ini dengan lebih jelas, mari kita lihat contoh berikut.

Walau bagaimanapun, bagi sistem itu berkesan, negara perlu bersedia untuk membeli dan menjual emas dengan harga yang ditentukan. Dengan kata lain, bank pusat negara tersebut terpaksa mengekalkan pariti rasmi antara mata wang dan emas dengan membeli dan/atau menjual emas pada harga pariti rasmi; yang merupakan harga mata wang setiap negara dari segi emas. Oleh kerana kandungan emas mata wang setiap negara ini diketahui dan tetap, kadar pertukaran antara negara juga telah ditetapkan.

Selagi imbangan pembayaran negara seimbang, ekonomi akan berada dalam keseimbangan kerana tidak ada emas akan memasuki atau meninggalkan negara ini. Namun, apakah akan terjadi jika rakyat di negara A membeli lebih banyak barang kemas berbanding negara B? Dalam kes ini, imbangan pembayaran negara A akan berada dalam defisit dan stok emas akan berkurangan. Sebaliknya, negara B akan mula mengumpul emas kerana nilai eksport adalah lebih besar daripada nilai import.

Piawaian Emas adalah sistem kewangan antarabangsa yang digunakan sebelum ini di mana nilai setiap mata wang telah ditetapkan berdasarkan emas.

10.1

Contoh 10.1: Satu auns emas bernilai USD40 dan auns yang sama emas juga bernilai £5. Ini bermakna bahawa auns nilai emas yang sama boleh ditukar dengan USD40 atau £5. Berdasarkan ini, kadar pertukaran antara Dolar dan Pound adalah D40/£5 atau hanya USD8 hingga 1£.


244

Piawaian emas bukan sahaja menetapkan kadar pertukaran antara negara tetapi ia juga menguruskan penawaran wang negara secara automatik. Ini adalah kerana aliran masuk emas ke dalam negara, menyebabkan penawaran wang negara berkembang dan sebaliknya, aliran keluar emas menyebabkan penawaran wang negara susut. Jika emas mengalir dari negara A ke negara B, penawaran wang negara B akan meningkat dan penawaran wang negara A akan berkurangan. Apabila ini berlaku, peningkatan dalam penawaran wang negara B akan mengurangkan kadar faedah dan dengan itu, ia merangsang permintaan agregat. Oleh itu, output agregat dan paras harga akan turut meningkat. Harga yang lebih tinggi di negara B akan melemahkan rakyat di negara A daripada membeli barang dari negara B. Sementara itu, rakyat di negara B pula akan mengimport lebih banyak barangan dari negara A kerana mereka mempunyai pendapatan lebih dan dapat menikmati harga import yang lebih rendah. Akhirnya, kita akan dapati bahawa perubahan dalam harga relatif dan pendapatan (yang berpunca daripada aliran masuk dan keluar emas) secara automatiknya akan menjadi seimbang kembali.

MASALAH DENGAN PIAWAIAN EMAS

Walau bagaimanapun, terdapat batasan dalam Piawaian Emas. Apakah batasan tersebut? Seperti yang dinyatakan oleh Case dan Fair (1996), beberapa masalah timbul berhubung dengan Piawaian Emas kerana negara mempunyai sedikit kawalan ke atas penawaran wang. Seperti yang disebutkan sebelum ini, aliran masuk emas akan menjadikan imbangan pembayaran menjadi lebihan dan penawaran wang akan berkembang. Sebuah negara dengan defisit imbangan pembayaran kemudian akan membetulkan masalah ini dengan menguncupkan penawaran wang. Walau bagaimanapun, ini akan menjejaskan ekonomi kerana pendapatan dan pekerjaan akan berkurangan. Dengan kata lain, negara yang bertindak untuk melindungi rizab emasnya, akhirnya akan menghalang mekanisme pelarasan daripada memperbetulkan defisit. Selain itu, penawaran wang negara bergantung kepada jumlah emas yang ada. Oleh itu, apabila lokasi utama emas

10.2

Anda boleh melawat laman web berikut untuk mengumpul maklumat lanjut mengenai Piawaian Emas:

http://www.britannica.com/EBchecked/topic/237431/gold-standard

AKTIVITI 10.1


245

baru telah ditemui, penawaran emas dunia akan meningkat dan dengan itu, paras harga dan pendapatan turut meningkat. Sebaliknya, apabila tiada emas baru ditemui, paras harga dan pendapatan akan menurun.

SISTEM BRETTON WOODS DAN KADAR PERTUKARAN TETAP

Pertama sekali, mari kita lihat makna sistem ini.

Pada bulan Julai 1944, sekumpulan ahli ekonomi bertemu di Bretton Woods, New Hampshire untuk merumuskan penentuan kadar pertukaran baru yang boleh mengelakkan masalah yang muncul akibat Piawaian Emas. Dalam mesyuarat ini, sistem laras-tambatan kadar pertukaran yang dipanggil Sistem Bretton Woods telah dipilih. Di bawah sistem ini, Dolar Amerika diikat pada emas tetapi semua mata wang lain diikat pada Dolar. Ini bermakna mata wang lain telah ditetapkan berdasarkan Dolar Amerika yang ditambat pada kadar USD35 setiap auns emas. Sistem ini juga bersetuju bahawa institusi kewangan antarabangsa yang baru dikenali sebagai Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) diwujudkan untuk memainkan peranan yang penting dalam operasi sistem kewangan antarabangsa. Seperti yang dinyatakan sebelum ini, Piawaian Emas menimbulkan masalah kawalan negara terhadap penawaran wang. Oleh itu, Sistem Bretton Woods telah dibangunkan untuk menghubungkan antara ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran dan penawaran wang sesebuah negara iaitu untuk mengurangkan peranan emas dalam menentukan penawaran wang negara tersebut.

Sistem Bretton Woods adalah satu sistem di mana mata wang disandarkan kepada Dolar Amerika (USD). Dolar Amerika telah ditetapkan pada kadar USD35 bagi setiap auns emas.

10.3

1. Bincangkan peranan kerajaan dalam menjadikan Sistem Piawaian Emas berkesan.

2. Jelaskan masalah utama dalam Sistem Piawaian Emas.

LATIHAN 10.1


246

Di bawah sistem kadar pertukaran tetap yang tulen, kerajaan akan menetapkan kadar yang tetap di mana mata wang mereka akan berubah-ubah dan kemudian melibatkan diri untuk mengekalkan kadar itu. Kerajaan kemudian perlu campur tangan dengan membeli atau menjual mata wang asing untuk memanipulasi kadar pertukaran dan memastikan mata wang diselaraskan pada nilai yang terbukti.

JATUHNYA SISTEM BRETTON WOODS

Sistem Bretton Woods beroperasi agak baik semasa 1950an dan 1960an. Walau bagaimanapun, masalah mula timbul. Salah satu masalah wujud kerana sistem itu tidak simetri; di mana negara yang mempunyai defisit imbangan pembayaran kronik akan diwajibkan untuk menurunkan nilai mata wang mereka dan mengurangkan defisit dengan menguncupkan ekonomi mereka. Tindakan ini akan menyebabkan harga dan pengangguran akan meningkat. Ini bermakna bahawa negara itu telah kehilangan stok mata wang asing dan oleh itu, ia terpaksa mengubah kadar pertukaran. Apakah yang akan berlaku sebaliknya di negara yang mempunyai lebihan imbangan pembayaran? Di bawah Sistem Bretton Woods, negara dengan lebihan imbangan bayaran dibenarkan mengumpul rizab melalui campur tangan, di mana negara ini sepatutnya merangsang ekonomi mereka dan/atau menilai semula mata wang mereka untuk memulihkan imbangan pembayaran mereka. Walau bagaimanapun, mereka tidak diwajibkan untuk berbuat demikian. Kadar pertukaran tetap dapat dikekalkan dengan mudah kerana negara ini boleh membeli mana-mana lebihan penawaran mata wang asing dengan mata wang mereka sendiri. Satu lagi masalah Sistem Bretton Woods adalah semua mata wang telah ditetapkan kepada Dolar Amerika dan kerajaan Amerika telah diwajibkan untuk menukar Dolar dengan emas pada harga yang tetap. Ini bermakna bahawa selagi imbangan pembayaran Amerika seimbang dalam jangka masa panjang, sistem itu akan beroperasi dengan baik. Apakah yang terjadi pada sistem ini semasa pertengahan 1960an? Pada waktu tersebut, imbangan pembayaran Amerika adalah defisit. Walaupun semua negara menuntut Dolar digunakan untuk campur tangan, Amerika pula tidak bertanggungjawab untuk memperbetulkan ketidakseimbangan tersebut. Oleh itu, tiada tindakan yang diambil terhadap dasar fiskal atau dasar monetari bagi memperbetulkan ketidakseimbangan luaran.

10.4


247

Lama kelamaan, bank pusat asing memegang peningkatan jumlah Dolar. Negara dengan lebihan imbangan pembayaran terpaksa membeli Dolar Amerika dan menjual mata wang tempatan untuk mengelakkan nilai mata wang mereka bertambah. Masalah mula berlaku pada akhir tahun 1960an di mana bank pusat asing memegang sejumlah besar Dolar Amerika berbanding dengan stok emas Amerika pada harga rasmi sebanyak USD35 per auns. Secara umumnya, kejatuhan Sistem Bretton Woods pada awal tahun 1970 dikaitkan dengan defisit imbangan pembayaran Amerika. Pengumuman dibuat oleh Amerika pada Ogos 1971 bahawa ia tidak lagi akan menebus Dolar untuk emas. Selaras dengan pengumuman tersebut, maka ia menandakan berakhirnya Sistem Bretton Woods.

SISTEM KADAR PERTUKARAN MATA WANG FLEKSIBEL

Sekarang kita sampai kepada sistem kadar pertukaran fleksibel. Apakah definisi sistem ini?

Sistem kadar pertukaran fleksibel bermula secara rasmi pada tahun 1973, selepas kegagalan Sistem Bretton Woods. Di bawah sistem ini, permintaan dan penawaran menentukan kadar pertukaran tanpa sebarang campur tangan kerajaan. Pasaran pertukaran wang asing akan sentiasa jelas dan kerajaan boleh menumpukan perhatian pada masalah domestik seperti inflasi dan pengangguran serta membiarkan imbangan pembayaran untuk menyesuaikan dirinya. Perubahan daripada kadar pertukaran tetap yang stabil kepada kadar pertukaran fleksibel memberikan gambaran bahawa kadar pertukaran yang fleksibel menawarkan alternatif terbaik berbanding kadar pertukaran tetap untuk membetulkan ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran. Secara teorinya, sistem ini membolehkan negara untuk mencapai keseimbangan dalaman dengan mudah dan secara automatik. Walau bagaimanapun, tahap

Kadar pertukaran fleksibel adalah kadar pertukaran yang nilainya ditentukan oleh kuasa pasaran tanpa campur tangan daripada bank pusat.

10.5

Bincangkan masalah utama sistem Bretton Woods yang membawa kepada kegagalan sistem tersebut.

LATIHAN 10.2


248

turun naik kadar pertukaran ini dikaitkan dengan tahap mutlak yang tinggi dan pergerakan besar dalam parameter ekonomi lain seperti kadar inflasi dan kadar faedah. Oleh itu, ada juga bantahan terhadap kadar pertukaran fleksibel, termasuklah turun naik dalam pasaran pertukaran asing yang mengenakan kos ekonomi benar yang tinggi. Ini turut mengurangkan perdagangan benar antarabangsa. Selain masalah kadar yang turun naik, masalah yang paling penting adalah salah jajaran yang menjejaskan prestasi ekonomi dalam beberapa cara, termasuklah penjimatan yang dijana, kos pelarasan, kemelesetan, nyahindsutri (deindustrialisation), inflasi dan dasar perlindungan.

10.5.1 Kadar Pertukaran Fleksibel Terurus

Dengan menggunakan sistem kadar pertukaran fleksibel terurus, bank pusat memainkan peranan yang penting dalam pasaran pertukaran asing. Bank pusat tidak mempunyai nilai jelas yang ditetapkan bagi mata wang seperti dalam sistem kadar pertukaran tetap. Pada masa yang sama, bank pusat tidak membenarkan pasaran untuk menentukan secara bebas nilai mata wang seperti dalam sistem kadar pertukaran fleksibel. Bank pusat tidak perlu mengumumkan secara terbuka nilai kadar pertukaran yang telah disasarkan terlebih dahulu untuk mempertahankannya. Oleh itu, bank pusat bebas untuk menyesuaikan sasaran kadar pertukaran mereka apabila keadaan berubah. Kadangkala, mereka mebiarkan kadar yang benar-benar bebas untuk turun naik dan sesekali mereka campur tangan untuk mengubah kadar pertukaran daripada nilai pasaran bebas.

KELEBIHAN DAN KEKURANGAN SISTEM KADAR PERTUKARAN FLEKSIBEL

Apakah kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran fleksibel? Mari kita cari jawapannya dalam subtopik seterusnya.

10.6


249

10.6.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Fleksibel

Seperti yang dikatakan oleh penyokong sistem kadar pertukaran fleksibel, terdapat empat kelebihan sistem ini iaitu: (a) Defisit atau lebihan dalam imbangan pembayaran negara secara automatik

diperbetulkan oleh susut nilai atau nilai mata wang negara. Oleh itu, tiada keputusan dasar atau campur tangan kerajaan diperlukan untuk membawa pelarasan ketidakseimbangan imbangan pembayaran. Asas sistem ini boleh diperoleh daripada undang-undang penawaran dan permintaan, di mana pasaran yang kompetitif menetapkan harga adalah bersamaan kuantiti diminta dengan kuantiti yang ditawarkan. Oleh itu, pasaran adalah jelas;

(b) Ketidakseimbangan imbangan pembayaran secara teori diperbetulkan

dengan lancar dan berterusan; berbeza dengan imbangan yang turun naik secara tidak menentu di bawah Sistem Bretton Woods. Memandangkan kadar pertukaran bergerak dalam cara yang licin, ia akan menstabilkan spekulasi di mana ia dapat menghalang kadar pertukaran daripada melonjakkan nilai keseimbangan asas. Pergerakan kadar pertukaran dipermudahkan dan dilicinkan oleh tindakan spekulator swasta berdasarkan bacaan mereka tentang dasar dan jangkaan perkembangan ekonomi. Hasil daripada tindakan ini, mata wang terlebih nilai kemudian akan dijual, sekali gus mengurangkan nilai mereka dan mata wang terkurang nilai akan dibeli, sekali gus menaikkan nilai mereka. Dalam mana-mana kes, kadar pertukaran yang fleksibel akan menghapuskan mana-mana prinsip spekulasi seperti perubahan besar tertangguh dalam kadar pertukaran mata wang;

(c) Masalah pelarasan simetri dapat diatasi kerana bukan sahaja lebihan nilai

mata wang akan menyusut tetapi mata wang di bawah nilai akan turut meningkat. Oleh itu, berat sebelah deflasi dalam ekonomi dunia boleh terhapus; dan

(d) Pengurangan keperluan untuk dasar pembayaran seperti perlindungan.

Akibatnya, guna tenaga penuh sumber dunia akan digunakan dengan cekap.

Kesimpulannya, kita boleh katakan bahawa kadar pertukaran yang fleksibel akan membawa kepada kecekapan pasaran. Sebaliknya, sistem kadar pertukaran tetap tidak cekap kerana ia boleh membawa kepada kesilapan dasar dan memerlukan penggunaan dasar. Oleh itu, matlamat murni ekonomi dalaman akan dicapai.


250

10.6.2 Kelebihan Dasar Kadar Pertukaran Fleksibel

Sistem kadar pertukaran fleksibel memberikan autonomi yang lebih besar kepada dasar monetari. Negara bebas untuk menggunakan dasar kewangannya yang tersendiri untuk tujuan penstabilan domestik sebagai usaha untuk mencapai matlamat makroekonomi dalaman bagi pekerjaan, pengeluaran, kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi. Imbangan pembayaran boleh dilaraskan sama ada melalui kadar pertukaran yang turun naik (seperti yang dibincangkan sebelum ini) atau melalui perubahan pemboleh ubah ekonomi dalaman dan dasar. Di sini, turun naik dalam kadar pertukaran dianggap sebagai pengganti untuk pelarasan ekonomi tidak boleh diterima dalam proses pelarasan antarabangsa. Negara boleh mengelakkan keperluan untuk mendedahkan pemboleh ubah ekonomi domestik dan dasar kepada pengaruh luar dengan membenarkan kadar pertukaran itu sendiri menanggung beban pelarasan antarabangsa. Sebagai contoh, katakan bahawa kemelesetan asing mengancam ekonomi dalam negeri melalui kejatuhan dalam permintaan eksport. Di bawah sistem kadar pertukaran yang fleksibel, kadar pertukaran menurunkan nilai dan ini menghalang imbangan perdagangan daripada menjadi lebih buruk dengan menggalakkan peningkatan dalam eksport dan pengurangan import. Oleh itu, pihak berkuasa kewangan adalah bebas daripada kekangan imbangan pembayaran dan mampu untuk meneruskan matlamat dasar penstabilan domestik. Sumbangan terbesar kadar pertukaran fleksibel adalah ia memberikan kebebasan kewangan mengikut budi bicara dan bukannya penebatan automatik. Ia juga memberi kebebasan kepada pembuat dasar untuk menetapkan dasar domestik budi bicara tanpa kebimbangan ke atas imbangan pembayaran. Dengan kata lain, di bawah kadar pertukaran fleksibel, negara boleh membiarkan kadar pertukaran menjaga imbangan luar dan ia boleh menumpukan perhatian terhadap dasar makroekonomi untuk menangani masalah keseimbangan dalaman sahaja. Dalam kes menggunakan dasar fiskal untuk mencapai keseimbangan dalaman di bawah kadar pertukaran fleksibel, ia memberi kesan kepada kadar pertukaran dalam dua cara. Apabila negara mengembangkan dasar fiskal, melalui peningkatan perbelanjaan kerajaan atau mengurangkan kadar cukai, perbelanjaan agregat dan pendapatan negara meningkat. Hasilnya, import meningkat dan menambah buruk imbangan perdagangan dan melemahkan mata wang domestik. Pada masa yang sama, perkembangan fiskal meningkatkan kadar faedah dan kerajaan akan meminjam lagi. Dalam jangka pendek, kadar


251

faedah domestik yang tinggi menarik modal dari luar negara. Oleh itu, terdapat dua kecenderungan yang bertentangan iaitu peningkatan permintaan agregat yang melemahkan mata wang domestik dan aliran masuk modal yang menguatkan ia untuk seketika. Walau bagaimanapun, ia kelihatan lebih cenderung terhadap kesan pertama di mana ia akan menjadi lebih kuat dan lebih tahan lama kerana kesan yang kedua diimbangi oleh aliran keluar akhir penarikan balik modal dan bayaran faedah. Hasilnya, keseluruhan dasar fiskal mungkin menyebabkan mata wang turun nilai. Oleh itu, ia memberi asas perdagangan tambahan kepada pengeluaran dalam negeri. Berdasarkan hujah yang lepas, kita boleh menyimpulkan bahawa sistem ini biasanya lebih berkesan dan memberikan negara lebih banyak fleksibiliti dalam melaksanakan dasar penstabilan mereka sendiri. Ia juga memberi pihak berkuasa kawalan kewangan yang lebih besar ke atas bekalan wang negara untuk tujuan penstabilan domestik dalam usaha untuk mencapai matlamat dalaman makroekonomi iaitu pekerjaan, pengeluaran, kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi.

10.6.3 Kelemahan Kadar Pertukaran Fleksibel

Bagaimana pula dengan kelemahannya? Kelebihan kadar pertukaran fleksibel dibincangkan sebelum ini adalah berdasarkan kepada teori dan penyokong kadar pertukaran fleksibel menjangka kelebihan ini berlaku dalam ekonomi sebenar. Walau bagaimanapun, selepas mengamalkan sistem kadar pertukaran fleksibel, keputusan itu adalah berbeza daripada apa yang dijangkakan. Pengalaman yang dihadapi dunia tidak sama seperti yang diramalkan oleh teori kadar fleksibel. Jika kita teliti prestasi ekonomi dunia dari tahun 1962 hingga 1972, apabila Sistem Bretton Woods dikendalikan dan membandingkannya dengan prestasi sejak tahun 1973 di bawah kadar pertukaran yang fleksibel, kita akan lihat bahawa prestasi ekonomi tidak dapat diragukan di bawah sistem kadar pertukaran fleksibel. Namun, ada beberapa masalah yang serius dengan kadar pertukaran fleksibel iaitu: (a) Sistem kadar pertukaran fleksibel dikaitkan dengan turun naik dan

ketidakjajaran. Penentang kadar pertukaran fleksibel kemudiannya mendakwa bahawa prestasi ekonomi dunia menjadi bertambah buruk dengan penggunaan sistem ini. Dalam kes turun naik, ada dua perkara yang boleh disimpulkan. Pertama, turun naik mungkin bermakna bahawa keseimbangan asas kadar pertukaran tidak menentu dan kadar nominal


252

tidak sama dengan keseimbangan asas kadar pertukaran. Ia juga menggambarkan secara umum faktor yang menentukan keseimbangan asas kadar pertukaran seperti pertumbuhan produktiviti, perubahan syarat perdagangan dan perubahan dalam tabungan dan pelaburan yang biasanya tidak berubah dengan cepat dan mendadak. Meskipun faktor ini boleh menjelaskan pergerakan perlahan dalam kadar pertukaran, sukar untuk melihat bagaimana ia boleh menjelaskan tahap turun naik yang tinggi. Oleh itu, dapat disimpulkan bahawa bagi tempoh masa sejak tahun 1973, terdapat ketidakjajaran yang besar dalam mata wang; dan

(b) Sistem kadar pertukaran fleksibel juga menyebabkan ketidakpastian bagi

kedua-dua pelabur dan peniaga. Ketidaktentuan yang disebabkan oleh turun naik mata wang tidak menggalakkan perdagangan dan pelaburan antarabangsa.

KELEBIHAN DAN KEKURANGAN SISTEM KADAR PERTUKARAN TETAP

Adakah anda tahu apa kelebihan dan keburukan sistem kadar pertukaran? Dalam subtopik terakhir ini, kita akan belajar tentang kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran tetap.

10.7.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Tetap

Ada dua kelebihan kadar pertukaran tetap iaitu: (a) Kepastian adalah kelebihan sistem kadar pertukaran tetap. Di bawah

sistem kadar pertukaran tetap, pelaburan dan perdagangan antarabangsa menjadi lebih kurang berisiko. Firma boleh meramal dengan betul dan dengan itu, ia boleh membuat keuntungan dan perdagangan antarabangsa akan turut bercambah. Pelaburan asing juga turut bertambah seperti firma lebih bersedia untuk menubuhkan kilang di luar negara, jika terdapat ketidakpastian kemudahruapan bagi kadar pertukaran yang sedikit; dan

10.7

Jelaskan bagaimana negara yang mengalami kadar pertukaran mata wang fleksibel akan dilindungi daripada turun naik ekonomi dunia.

SEMAK KENDIRI 10.1


253

(b) Kadar tetap sepatutnya menghapuskan ketidakstabilan spekulasi. Jika kadar pertukaran adalah tetap, tidak ada ruang untuk spekulasi. Oleh kerana tidak ada tekanan spekulasi ke atas mata wang, maka bank pusat pun akan kurang campur tangan dalam pengekalan kadar mata wang.

10.7.2 Kekurangan Kadar Pertukaran Tetap

Bagaimana pula dengan kelemahan kadar pertukaran tetap? Ada empat kelemahan dalam kadar pertukaran tetap iaitu: (a) Tiada pelarasan automatik dalam imbangan pembayaran. Kadar yang tetap

mengawal masalah ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran yang perlu diselesaikan dengan pengurangan dalam tahap permintaan agregat. Apabila permintaan jatuh, orang akan kurang mengambil bahan import dan tahap harga juga akan jatuh. Ini menjadikan negara tersebut lebih berdaya saing;

(b) Pegangan besar rizab pertukaran asing dikehendaki dalam sistem kadar

pertukaran tetap. Dengan kadar pertukaran tetap, kerajaan perlu mempunyai rizab berskala besar bagi mata wang asing untuk mengekalkan kadar tetap dan ini melibatkan kos melepas;

(c) Kehilangan kebebasan dalam polisi dalaman negara. Keperluan kadar

pertukaran mendominasi polisi dan ini mungkin bukanlah sesuatu yang terbaik untuk ekonomi pada ketika itu. Kadar faedah dan lain-lain dasar ditetapkan bagi mempertahankan nilai kadar pertukaran daripada objektif makro yang lebih penting seperti inflasi dan pengangguran; dan

(d) Kadar tetap pada dasarnya tidak stabil. Negara dalam mekanisme kadar

tetap sering mengikuti dasar ekonomi yang berbeza di mana hasilnya cenderung untuk kadar inflasi yang berbeza. Ini bermakna, beberapa negara akan mempunyai kadar inflasi yang rendah dan sangat kompetitif dan lain-lain akan mempunyai inflasi yang tinggi dan tidak sangat kompetitif. Negara yang tidak kompetitif akan berada di bawah tekanan yang teruk secara berterusan. Akhirnya, mereka terpaksa dan perlu menurunkan nilai mata wang mereka.


254

Piawaian Emas adalah sistem kewangan antarabangsa yang pernah digunakan pada suatu masa dahulu, di mana nilai setiap mata wang telah ditetapkan berdasarkan harga emas. Ia merupakan sistem utama dalam penentuan kadar pertukaran sebelum 1914.

Batasan Piawaian Emas adalah negara mempunyai sedikit kawalan ke atas penawaran wang. Selain itu, penawaran wang negara turut bergantung kepada jumlah emas yang ada.

Sistem Bretton Woods adalah sistem di mana mata wang disandarkan kepada Dolar Amerika. Ia telah ditetapkan pada kadar USD35 bagi setiap auns emas. Ia digunakan selepas kejatuhan sistem kadar pertukaran tetap Piawaian Emas pada tahun 1931.

Batasan bagi sistem Bretton Woods ialah sistem itu tidak simetri. Selain itu, semua mata wang telah ditetapkan kepada Dolar Amerika. Oleh itu, kerajaan Amerika telah diwajibkan untuk menukar Dolar untuk emas pada harga yang tetap.

Selepas kejatuhan Sistem Bretton Woods pada tahun 1971, sistem kadar pertukaran fleksibel secara rasminya bermula pada tahun 1973, di mana permintaan dan penawaran menentukan kadar pertukaran tanpa sebarang campur tangan kerajaan. Di bawah kadar terapung terurus, kerajaan boleh campur tangan, jika kadar pertukaran asing turun naik lebih daripada kadar yang dikehendaki kerajaan.

Kelebihan kadar pertukaran fleksibel adalah ia membenarkan negara untuk mencapai keseimbangan dalaman dengan mudah dan secara automatik, membetulkan ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran secara lancar dan berterusan, mengatasi masalah pelarasan simetri dan memberikan autonomi yang lebih besar kepada dasar monetari.

Walau bagaimanapun, ada kelemahan pada kadar pertukaran fleksibel iaitu turun naik, ketidakjajaran dan ketidakpastian.

Kelebihan kadar pertukaran tetap adalah kurang berisiko dan ketidakpastian. Ia menggalakkan perdagangan dan pelaburan dan tiada spekulasi.


255

Kelemahan kadar pertukaran tetap adalah tiada pelarasan automatik imbangan pembayaran, pegangan besar rizab pertukaran asing yang diperlukan untuk mengekalkan kadar pertukaran tetap dan kehilangan kebebasan dalam polisi dalaman.

Kadar pertukaran fleksibel

Kadar pertukaran terapung terurus

Kadar pertukaran tetap

Sistem Bretton Woods

Sistem Piawaian Emas

Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF)

JAWAPAN

256

TOPIK 1: PENGENALAN MAKROEKONOMI

Latihan 1.1

1. Inflasi ialah peningkatan dalam paras harga umum. 2. Sebelum krisis kewangan Asia pada tahun 1997 hingga 1998, kadar inflasi

di Malaysia adalah rendah, kira-kira 3%. Kadar inflasi meningkat berikutan krisis itu iaitu kira-kira 5% pada tahun 1997 dan 1998.

Latihan 1.2

Kitaran perniagaan merujuk kepada pergerakan jangka pendek (pertumbuhan ekonomi dan kemelesetan) aktiviti ekonomi. Kadar pengangguran akan meningkat apabila terdapat kemelesetan ekonomi dan ia akan menurun apabila terdapat pertumbuhan ekonomi. Kadar pengangguran tidak akan menjadi sifar walaupun terdapat pertumbuhan ekonomi kerana akan terdapat sebilangan penganggur yang berhenti kerana inginkan perubahan pekerjaan atau semasa pekerja menunggu peluang pekerjaan yang lebih baik.

Latihan 1.3

Penyelidik makroekonomi terlibat dalam ramalan, analisis makroekonomi, kajian makroekonomi, membangun dan menguji teori ekonomi, dan mengumpul data. Penyelidikan makroekonomi bermanfaat dalam ujian model untuk meningkatkan ketepatan ramalan mereka. Ia boleh memberikan maklumat tentang bagaimana penyelidikan ekonomi boleh membantu dalam analisis makroekonomi dan juga jenis data yang perlu dikumpul.

Jawapan

JAWAPAN

257

Latihan 1.4

Pandangan Klasikal menyatakan bahawa upah dan harga akan berubah dengan pesat, manakala pandangan Keynes menyatakan bahawa upah dan harga berubah agak perlahan-lahan apabila ekonomi tidak seimbang. Menurut teori Klasikal, kadar pengangguran yang tinggi tidak akan bertahan lama dan perubahan dalam upah dan harga akan membantu ekonomi mencapai keseimbangan pasaran. Walau bagaimanapun, jika teori Keynes adalah benar, maka perubahan yang perlahan dalam gaji dan harga akan bermakna bahawa kadar pengangguran akan kekal tinggi untuk tempoh yang lebih lama kecuali ada campur tangan kerajaan.

TOPIK 2: PENGELUARAN NEGARA

Latihan 2.1

Penyataan Betul (B) atau Salah (S) 1. B 2. S 3. S 4. B 5. B

Latihan 2.2

1. Perbezaan antara KDNK dan KNK adalah pendapatan bersih dari luar negara.

KNK = KDNK + pendapatan faktor asing bersih

2. Barangan dimasukkan ke dalam pengiraan untuk tahun 2002 kerana KDNK

mengukur nilai pengeluaran barangan yang dihasilkan, bukannya barangan yang dijual.

3. Bagi negara membangun, nilai KDNK adalah biasanya lebih tinggi

daripada nilai KNK. Ini kerana pelaburan asing di negara ini adalah lebih tinggi daripada pelaburan yang dibuat oleh penduduk tempatan di negara asing.

JAWAPAN

258

Latihan 2.3

1. Kaedah pengiraan KDNK:

(a) Pendekatan perbelanjaan;

(b) Pendekatan pengeluaran; dan

(c) Pendekatan pendapatan. 2. Nilai kos faktor diselaraskan kepada harga pasaran dengan menggunakan

formula di bawah:

Harga pasaran = Kos faktor + Cukai tidak langsung Subsidi

Latihan 2.4

1. Aktiviti yang tidak termasuk adalah:

(a) Aktiviti pertanian tradisional;

(b) Aktiviti haram;

(c) Aktiviti produktif yang tidak dibayar; dan

(d) Ganjaran bukan tunai. 2. KDNK dikira berdasarkan harga tetap tahunan. Pada asasnya, nilai KDNK

tidak mempunyai apa-apa unsur perubahan harga dalam perhitungannya. Hanya kuantiti barangan yang dihasilkan berubah. Sementara itu, KDNK nominal diukur menggunakan harga bagi tahun semasa.

Latihan 2.5

1. Data pengeluaran negara digunakan untuk:

(a) Mengukur prestasi ekonomi;

(b) Memudahkan pembuat dasar merancang;

(c) Menunjukkan atau menyatakan kejayaan atau kegagalan dasar kerajaan;

(d) Mengukur taraf hidup rakyat; dan

(e) Menilai sumbangan sektor ekonomi terhadap ekonomi negara.

JAWAPAN

259

2. Terdapat dua jenis faktor yang memberi kesan kepada tahap pendapatan negara iaitu faktor dalaman dan faktor luaran.

(a) Faktor Dalaman

Salah satu daripada faktor dalaman yang memberi kesan kepada tahap pengeluaran negara adalah adanya sumber semula jadi seperti petroleum atau gas. Negara yang kaya dengan sumber semula jadi pasti mempunyai tahap pengeluaran negara yang lebih tinggi berbanding dengan negara yang tidak mempunyai sumber asli langsung.

Tenaga atau faktor buruh memainkan peranan yang penting dalam menyumbang ke arah pengeluaran negara. Negara yang mempunyai pekerja rajin dan berkebolehan seperti Jepun pasti akan mempunyai tahap pengeluaran yang lebih tinggi berbanding dengan negara yang pekerjanya malas dan tidak produktif. Jumlah modal yang dimiliki oleh sesebuah negara juga memberi kesan kepada tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai modal yang kurang tidak mampu untuk menghasilkan output yang besar berbanding dengan negara yang mempunyai modal yang lebih.

Di samping itu, tahap teknologi juga menentukan tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai pengetahuan dan kemajuan teknologi mampu menghasilkan barangan dan perkhidmatan dengan menggunakan kaedah yang cepat dan cekap.

(b) Faktor Luaran Pelaburan asing adalah faktor luaran. Ia memainkan peranan penting dalam meningkatkan pendapatan negara dan pertumbuhan ekonomi negara. Pelaburan asing sama ada secara langsung atau tidak langsung, menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi negara dan tahap pendapatan.

Syarat perdagangan juga memberi kesan kepada pendapatan negara. Syarat perdagangan adalah nisbah harga negara yang diterima bagi komoditi eksport dengan harga ia membayar untuk komoditi import.

Syarat perdagangan adalah baik jika ia menunjukkan bahawa kuantiti import sesebuah negara adalah lebih tinggi daripada jumlah eksport.

JAWAPAN

260

Penerimaan bantuan daripada negara lain juga boleh meningkatkan taraf hidup di negara penerima. Sebagai contoh, bantuan yang disediakan oleh organisasi antarabangsa dan negara maju boleh membantu mengurangkan kadar kemiskinan di negara miskin. Pengeluaran negara membangun juga boleh diperbaiki dengan bantuan negara lain.

Latihan 2.6

1. Masalah dalam pengiraan pengeluaran negara adalah seperti berikut:

(a) Mengumpulkan Maklumat Mengumpul maklumat atau data adalah sukar kerana ada beberapa pihak seperti peniaga kecil-kecilan dan petani yang tidak menyimpan rekod terperinci tentang aktiviti ekonomi mereka. Nilai pengeluaran yang diperoleh daripada mereka biasanya angka anggaran. Kesilapan berlaku apabila mengklasifikasikan maklumat ini yang boleh menyebabkan kekeliruan dalam proses pengiraan.

(b) Pengiraan Dua Kali Kesukaran dalam mengenal pasti barangan akhir dan barangan perantaraan mungkin membawa kepada masalah pengiraan dua kali. Produk boleh diklasifikasikan sebagai akhir atau pertengahan bergantung kepada penggunaannya. Sebagai contoh, tepung yang dibeli oleh suri rumah dianggap sebagai produk akhir. Walau bagaimanapun, tepung yang dibeli oleh pembuat roti dianggap sebagai produk perantaraan.

(c) Penentuan Harga Barangan Biasanya, harga barangan berbeza dari satu kawasan ke kawasan lain. Di samping itu, harga barang tertentu sentiasa berubah-ubah seperti harga minyak sawit yang berubah setiap hari. Oleh itu, kesukaran timbul dalam menentukan harga yang perlu diambil kira dalam menghitung pengeluaran negara.

(d) Pengukuran Penurunan Nilai Adalah sukar untuk mengira nilai mata wang kerana tidak ada rekod yang terperinci tentang penurunan nilai untuk beberapa aktiviti ekonomi. Selain itu, terdapat kaedah yang berbeza dalam membuat pengiraan penurunan nilai dan setiap kaedah memberikan angka yang berbeza.

JAWAPAN

261

2. Kitaran perniagaan merujuk kepada turun naik berkala dalam kadar aktiviti ekonomi, seperti yang diukur oleh tahap pekerjaan, harga dan pengeluaran.

Terdapat lima fasa dalam kitaran perniagaan iaitu puncak, lompang, pemulihan, pertumbuhan (perkembangan) dan kemelesetan (pengecutan). Titik antara peringkat adalah ditunjukkan oleh puncak dan lompang. Fasa yang paling penting dalam kitaran perniagaan adalah pertumbuhan (perkembangan) dan kemelesetan (pengecutan). Ekonomi dikatakan telah mencapai kitaran penuh apabila ekonomi telah melalui lima peringkat. Sebagai contoh, kitaran perniagaan yang bermula di puncak adalah lengkap apabila ia berakhir di puncak seterusnya.

Kemelesetan bermula di puncak dan berakhir pada lompang. Kemelesetan berlaku apabila nilai pengeluaran negara benar jatuh untuk dua suku tahun secara berterusan. Ciri-ciri utama kemelesetan termasuk penurunan dalam permintaan untuk tenaga kerja dan pengurangan dalam perbelanjaan oleh pengguna. Kemelesetan juga dicerminkan dalam penurunan dalam keuntungan syarikat. Oleh kerana perbelanjaan pengguna berkurangan semasa kemelesetan, semua produk firma tidak terjual meningkat dan ini akan meningkatkan inventori firma.

Sebaliknya, pengembangan bermula pada lompang dan berakhir di puncak. Pada peringkat awal pengembangan, ia dipanggil pemulihan. Ini berlaku apabila pengeluaran negara sebenarnya meningkat selama enam bulan secara berterusan. Pertumbuhan dalam ekonomi mencerminkan peningkatan keyakinan sektor perniagaan, kenaikan dalam pelaburan dan permintaan untuk buruh. Dengan peningkatan pendapatan, kuasa perbelanjaan rakyat juga meningkat. Keuntungan firma juga naik dan inventori dikurangkan.

JAWAPAN

262

TOPIK 3: TEORI PENENTU KESEIMBANGAN PENDAPATAN

Latihan 3.1

1. Pendapatan boleh guna = Penggunaan + Simpanan 2. Pengganda adalah nisbah antara perubahan dalam pendapatan negara dan

perubahan perbelanjaan agregat, nilai pengganda = 1/MPS. 3. Jika C = 100 + 0.8Y dan I = 50, Pada tahap keseimbangan,

Y = C + I Y = 100 + 0.8Y + 50 0.2Y = 150 Y = 750 4. Oleh kerana MPC + MPS = 1, maka MPS = 0.25. 5. Atas. 6. Kecenderungan mengguna marginal (MPC). 7. Bocoran adalah lebih besar daripada suntikan, oleh itu tahap pendapatan

negara berkurangan. Ia juga mewujudkan deflasi.

Latihan 3.2

1. Sila rujuk kepada perbincangan mengenai cukai dan perbelanjaan kerajaan untuk jawapan.

2. Simpanan + Cukai = Pelaburan + Perbelanjaan kerajaan. 3. Pengganda perbelanjaan kerajaan = 1/MPS = 1/0.4 = 2.5

JAWAPAN

263

4. Jika MPC = 0.4, maka pengganda perbelanjaan kerajaan = 1/0.6 = 1.67. Oleh itu, jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan sebanyak RM2 juta, maka tahap pendapatan keseimbangan akan meningkat sebanyak RM2 1.67 = RM3.33 juta.

Latihan 3.3

1. Pemain dalam ekonomi empat sektor:

(a) Isi rumah;

(b) Firma;

(c) Kerajaan; dan

(d) Negara asing. Dua konsep tambahan bagi ekonomi empat sektor adalah import dan eksport.

2. Syarat keseimbangan: Y = C + I +G +(X M) atau S + T + M = I + G + X 3. Kenaikan, penurunan. 4. Pengganda eksport = 1/MPS = 1/0.1 = 10

Perubahan dalam pendapatan = 10 perubahan dalam eksport

Perubahan dalam eksport = 200/10 = 20

Oleh itu, eksport perlu ditingkatkan sebanyak 20.

Latihan 3.4

1. Dasar fiskal adalah dasar kerajaan yang digunakan untuk mencapai objektif kerajaan atau matlamat ekonomi seperti kadar pekerjaan yang lebih tinggi, kadar inflasi yang stabil dan pertumbuhan ekonomi yang menggalakkan. Dasar fiskal terdiri daripada dua komponen yang utama iaitu perbelanjaan kerajaan dan cukai.

JAWAPAN

264

2. Dasar fiskal budi bicara merujuk kepada keadaan apabila kerajaan membuat beberapa perubahan dalam cukai dan perbelanjaan kerajaan untuk mengatasi masalah ekonomi yang tidak boleh dikendalikan melalui dasar fiskal automatik.

3. Persamaan: Ia berlaku apabila penawaran agregat berbeza daripada permintaan agregat.

Perbezaan: Jurang inflasi berlaku apabila permintaan agregat adalah lebih daripada penawaran agregat. Jurang deflasi berlaku apabila permintaan agregat kurang daripada penawaran agregat.

TOPIK 4: WANG DAN SISTEM PERBANKAN

Latihan 4.1

1. Wang boleh ditakrifkan sebagai alat perantara yang diterima secara universal sebagai satu cara pertukaran. Ia mempunya ciri-ciri seperti berikut:

(a) Nilai yang stabil;

(b) Tahan lama;

(c) Sukar untuk dipalsukan;

(d) Mesti mudah untuk dibawa; dan

(e) Mesti dibuat untuk dibahagikan kepada unit yang lebih kecil.

2. Empat fungsi atau wang adalah:

(a) Alat Pertukaran Wang adalah penting untuk membeli barangan dan perkhidmatan. Pembelian dan penjualan barangan dan perkhidmatan menjadi mudah dengan wang kerana sistem harga boleh dibentuk. Peruncit boleh menjalankan perniagaan dengan pemborong gula, beras, tepung, makanan dalam tin, minyak masak dan sebagainya dengan mudah kerana kewujudan wang. Begitu juga dengan wang, pengguna boleh membeli apa yang mereka perlukan dengan mudah daripada peniaga. Keadaan ini benar-benar berbeza daripada sistem barter kerana dalam sistem barter, anda perlu memastikan bahawa pihak yang satu lagi mahu apa yang anda tawarkan. Sebagai contoh, jika seseorang mempunyai tepung dan mahukan beras, dia perlu untuk

JAWAPAN

265

mencari orang lain yang mempunyai beras dan mahukan tepung. Ini menjadikan ia sukar untuk menjalankan perniagaan.

(b) Unit Akaun

Wang digunakan sebagai penanda aras yang sama untuk menetapkan harga barang di seluruh ekonomi. Unit akaun atau ukuran nilai bermakna wang berfungsi sebagai unit pengukur untuk harga. Dengan kata lain, harga barang yang dinyatakan dalam bentuk unit kewangan. Sama seperti berat diukur dalam kilogram, dan jarak dalam kilometer, kita boleh menggunakan Ringgit Malaysia (RM) untuk mengukur nilai barangan dan perkhidmatan. Ini menjadikan sistem perakaunan lebih mudah. Pengukuran barangan, perkhidmatan dan kekayaan boleh dilakukan dengan menggunakan unit pengukuran yang sama, iaitu wang.

(c) Penyimpan Nilai

Oleh kerana wang merupakan aset yang mudah ditukar, ia mudah disimpan untuk kegunaan masa depan. Oleh itu, sektor ekonomi seperti isi rumah, firma, kerajaan dan segmen luar negara sanggup untuk menyimpan dan meminjam wang.

(d) Piawaian Pembayaran Tertangguh Wang digunakan sebagai penanda aras piawai untuk menyatakan pembayaran pada masa hadapan untuk pembelian semasa iaitu membeli sekarang dan membayar kemudian. Begitu juga pinjaman dari institusi kewangan boleh diukur dengan kadar wang.

Latihan 4.2

1. BNM perlu memastikan bahawa sistem perbankan beroperasi dengan betul dan lancar kerana ia adalah keperluan bagi pertumbuhan ekonomi yang baik. Oleh itu, BNM perlu mengawal aktiviti institusi kewangan supaya ia adalah selari dengan objektif kerajaan.

2. Tiga deposit yang diterima oleh bank perdagangan adalah:

(a) Deposit simpanan: Tiada kemudahan cek dan simpanan mendapat faedah pulangan.

(b) Deposit tetap: Simpanan untuk satu tempoh masa yang tetap dan faedah dibayar. Tiada kemudahan cek.

(c) Deposit semasa: Faedah tidak dibayar tetapi pendeposit diberi kemudahan cek.

JAWAPAN

266

Latihan 4.3

(a) Pengganda deposit = 1/RR = 1/0.25 = 4 (b) Jumlah penawaran wang = Nilai pengganda Deposit

= 4 RM2,000 = RM8,000

Latihan 4.4

1. Penciptaan wang tidak merujuk kepada aktiviti percetakan wang. Ia merujuk kepada proses pengganda yang berlaku setiap masa kredit diberikan kepada pelanggan kerana pemberian kredit baru akan menambah jumlah penawaran wang (M1, M2 dan M3) di pasaran. Proses menambah penawaran wang dipanggil penciptaan wang atau penciptaan kredit.

2. Industri berasaskan pertanian boleh berkembang dan maju melalui dasar

kewangan dengan mengenakan kadar faedah yang rendah kepada petani. Ini akan menggalakkan dan meningkatkan aktiviti dalam sektor pertanian dan akhirnya, membantu dalam meningkatkan pengeluaran daripada sektor ini.

Latihan 4.5

1. Permintaan wang untuk tujuan berwaspada merujuk kepada permintaan wang yang diperlukan untuk menghadapi peristiwa yang tidak diduga seperti kemalangan, kematian dan sebagainya. Dalam kehidupan, kita biasanya menghadapi peristiwa yang tidak diduga. Peristiwa yang tidak diduga biasanya membuat ia sukar bagi kita untuk merancang perbelanjaan kita. Contohnya ialah apabila anda diberhentikan kerja kerana syarikat anda telah mengalami kerugian akibat kemelesetan ekonomi. Sementara mencari pekerjaan baru, anda mungkin perlu menggunakan wang simpanan anda untuk perbelanjaan harian anda. Oleh itu, anda perlu menyimpan atau mengetepikan sebahagian daripada pendapatan atau gaji anda untuk perbelanjaan yang tidak diduga.

2. Faktor utama yang mempengaruhinya adalah tahap pendapatan. Lebih

tinggi pendapatan, semakin banyak wang akan disimpan untuk tujuan ini.

JAWAPAN

267

Latihan 4.6

1. Deposit semasa merujuk kepada simpanan di bank yang tidak mendapat faedah tetapi pendeposit disediakan dengan kemudahan untuk mengeluarkan wang dengan menggunakan cek.

2. Apabila penawaran wang melebihi permintaan wang, akan ada wang yang

berlebihan dalam pasaran. Untuk menggunakan wang berlebihan, orang ramai akan membeli bon. Proses yang berterusan akan menyebabkan harga bon meningkat, manakala kadar faedah akan jatuh sehingga ia mencapai tahap keseimbangan.

3. (a) Permintaan wang dikurangkan dari Md untuk Md

1 dan kadar faedah turun dan juga untuk R1.

(b) Dalam usaha untuk mengekalkan kadar faedah, bank pusat akan mengurangkan penawaran wang di pasaran.

(c) Mengurangkan penawaran wang di pasaran adalah dasar kewangan

menguncup.

JAWAPAN

268

TOPIK 5: WANG, KADAR FAEDAH DAN PENDAPATAN: ANALISIS DASAR

Latihan 5.1

1. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan mungkin menyebabkan pengurangan dalam perbelanjaan pelaburan swasta. Jika penawaran wang tidak berkembang untuk menampung peningkatan pendapatan dan dengan itu peningkatan dalam permintaan wang, perbelanjaan pelaburan yang dirancang sebahagiannya akan disisih keluar oleh kadar faedah yang lebih tinggi. Walaupun pendapatan masih meningkat, kesan pengganda daripada kenaikan dalam perbelanjaan kerajaan (G) adalah berkurangan kerana kadar faedah yang lebih tinggi mempunyai kesan negatif ke atas pelaburan yang dirancang.

2. Kesan penyisihan keluar bergantung kepada sensitiviti perbelanjaan pelaburan yang dirancang kepada perubahan dalam kadar faedah. Jika pelaburan yang dirancang tidak sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah, apa-apa perubahan kepada kadar faedah tidak akan memberi kesan kepada pelaburan yang dirancang. Ini bermakna bahawa tidak ada kesan penyisihan keluar. Walau bagaimanapun, jika pelaburan yang dirancang adalah sangat sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah, kesan daripada penyisihan akan menjadi lebih besar. Perubahan kecil dalam kadar faedah akan menyebabkan kesan yang lebih besar ke atas pelaburan yang dirancang dan seterusnya kepada tahap pendapatan.

TOPIK 6: PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN AGREGAT

Latihan 6.1

1. Keluk permintaan agregat bercerun negatif untuk menunjukkan hubungan negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan anggapan bahawa semua faktor lain adalah tetap.

2. Empat faktor yang mengubah keluk permintaan agregat adalah:

(a) Perbelanjaan Penggunaan (C) Perbelanjaan penggunaan biasanya berkaitan dengan isi rumah. Antara faktor yang mempengaruhi penggunaan dan menyebabkan keluk AD beralih ke kiri atau kanan adalah kekayaan pengguna, jangkaan pengguna, hutang isi rumah dan cukai.

JAWAPAN

269

(b) Perbelanjaan Pelaburan (I) Perbelanjaan pelaburan biasanya ditanggung oleh firma. Perubahan dalam membeli barang modal dan lain-lain pelaburan akan menyebabkan keluk AD bergerak sama ada ke kiri atau ke kanan. Perubahan dalam pelaburan boleh disebabkan oleh kadar faedah, pulangan yang dijangka daripada projek pelaburan, cukai perniagaan, tahap lebihan kapasiti dan teknologi.

(c) Pembelian Kerajaan (G) Jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan dalam menyediakan infrastruktur melalui dasar bajet mengembang, keluk AD akan beralih ke kanan. Sebaliknya, jika kerajaan mengamalkan dasar belanjawan menguncup, maka keluk AD akan bergerak ke kiri.

(d) Eksport Bersih (X M) Perubahan dalam eksport berkait dengan pergerakan keluk AD. Ia dipengaruhi oleh faktor selain daripada harga iaitu:

(i) Pendapatan Asing Apabila pendapatan asing adalah tinggi, maka permintaan mereka juga secara relatifnya adalah agak tinggi sama ada untuk barangan tempatan atau asing. Permintaan untuk barang asing akan meningkatkan eksport negara pengeksport (menganggap bahawa import negara pengeksport kurang). Peningkatan eksport bersih ditunjukkan dalam peralihan keluk AD ke kanan. Jika pendapatan di negara asing adalah rendah, maka eksport bersih akan berkurangan dan keluk AD akan bergerak ke kiri.

(ii) Kadar Pertukaran Mata Wang Asing Perubahan dalam kadar pertukaran mata wang asing juga mempengaruhi eksport bersih dan permintaan agregat (AD). Sebagai contoh, kadar pertukaran antara Ringgit Malaysia dan Dolar Amerika (kadar pertukaran E = RM/Dolar). Jika nilai Ringgit merosot, maka kadar pertukaran turut meningkat. Amerika boleh mendapatkan lebih banyak Ringgit manakala rakyat Malaysia akan mendapat lebih sedikit Dolar. Kemerosotan nilai Ringgit akan membuatkan barangan Malaysia agak murah berbanding dengan barangan Amerika. Oleh yang demikian, eksport bersih Malaysia akan meningkat (dengan andaian bahawa import kita adalah kurang daripada eksport). Fenomena ini akan menggerakkan keluk AD ke kanan. Keadaan sebaliknya akan membuat keluk bergerak ke arah yang lain.

JAWAPAN

270

3. Keseimbangan ekonomi makro dalam jangka pendek merujuk kepada keadaan di mana firma dan penawaran sumber tidak menyedari keadaan pasaran yang penuh. Ia tidak berlaku di tahap guna tenaga penuh.

4. Perubahan dalam perbelanjaan kerajaan adalah dasar fiskal kerana

perbelanjaan kerajaan adalah komponen yang biasanya digunakan oleh kerajaan untuk menjalankan dasar belanjawan.

5. Keluk penawaran agregat jangka panjang adalah menegak kerana output

yang dihasilkan adalah keluaran potensi. Kos dan harga meningkat bersama-sama.

TOPIK 7: PENGANGGURAN DAN INFLASI

Latihan 7.1

1. Pengangguran merujuk kepada tenaga buruh yang tidak bekerja. Mereka adalah kumpulan umur bekerja yang berumur 16 tahun ke atas yang tidak bekerja tetapi masih aktif mencari pekerjaan.

2. Kadar pengangguran sebanyak 4% bermakna 4% daripada tenaga buruh di

negara ini tidak berfungsi.

Latihan 7.2

1. Kedua-dua individu yang menganggur dan pekerja tidak giat tidak mempunyai pekerjaan. Perbezaan antara kedua-duanya adalah orang yang menganggur aktif mencari pekerjaan manakala pekerja tidak giat gagal menunjukkan minat untuk bekerja atau berusaha untuk mencari pekerjaan.

2. Pekerja sepenuh masa adalah mereka yang bekerja 35 jam atau lebih dalam

seminggu. Pekerja sambilan hanya bekerja kurang daripada 35 jam seminggu.

JAWAPAN

271

Latihan 7.3

1. Jenis pengangguran:

(a) Geseran Pengangguran geseran atau pengangguran biasa hanya wujud untuk tempoh yang singkat. Ia berlaku apabila individu bergerak antara pekerjaan, kerjaya dan lokasi.

Kadangkala, ada orang sanggup menjadi penganggur, sementara menunggu untuk mendapatkan pekerjaan lain dan bukan kerana mereka tidak dapat mencari pekerjaan.

Biasanya, pengangguran geseran akan terus wujud sepanjang masa, terutamanya apabila ekonomi mengalami pertumbuhan pesat yang berterusan. Pengangguran ini akan wujud walaupun ekonomi adalah pada guna tenaga penuh.

Walau bagaimanapun, kerana pengangguran ini adalah berjangka pendek, ia bukanlah masalah yang serius.

(b) Struktur

Pengangguran struktur berlaku kerana pekerja tidak mempunyai kepakaran dan keupayaan untuk bekerja dalam sektor baru. Ia biasanya wujud untuk tempoh yang lebih lama dan dasar kerajaan perlu dilaksanakan untuk mengatasi masalah ini.

Pertumbuhan ekonomi negara biasanya akan disusuli dengan perubahan struktur dan perubahan dalam aktiviti ekonomi. Sebagai contoh, di Malaysia, bermula pada awal 1980an, sektor perindustrian menjadi lebih penting berbanding dengan sektor pertanian. Ini menyebabkan beberapa pekerja akan diberhentikan kerja kerana kemahiran yang dimiliki oleh petani tidak boleh digunakan dalam sektor perindustrian.

(c) Kitaran Pengangguran kitaran adalah disebabkan oleh keadaan ekonomi yang naik dan turun. Ia berlaku apabila kadar pengangguran bergerak dalam arah yang bertentangan dengan kadar pertumbuhan KDNK. Oleh itu, apabila pertumbuhan KDNK adalah kecil (atau negatif), kadar pengangguran pula akan tinggi. Apabila terdapat kemelesetan ekonomi, permintaan untuk barangan dan perkhidmatan akan jatuh. Ini akan memaksa syarikat untuk mengurangkan pengeluaran mereka dan dengan itu, mengurangkan pekerja mereka.

JAWAPAN

272

2. Kadar pengangguran semula jadi sama dengan kadar pengangguran struktur serta kadar pengangguran geseran. Ia wujud apabila kadar pengangguran kitaran adalah sifar.

3. Guna tenaga penuh adalah keadaan ekonomi di mana setiap individu yang

mahu bekerja dibayar gaji atau upah mengikut pasaran semasa pekerjaan. Dalam konteks yang lebih besar, ia merujuk kepada keadaan di mana sumber pengeluaran digunakan sepenuhnya tanpa pembaziran. Ia juga boleh ditakrifkan sebagai tahap pengeluaran di mana kadar pengangguran sebenar sama dengan kadar pengangguran semula jadi.

Latihan 7.4

1. Sebab pengangguran:

(a) Kehilangan Pekerjaan Hilang pekerjaan adalah seseorang yang telah secara sukarela ditamatkan atau dibuang kerja, sama ada secara sementara atau selama-lamanya. Terdapat banyak sebab untuk ini, sebagai contoh, kegagalan pekerja untuk memenuhi keperluan kerja atau keadaan/ kegagalan firma itu untuk memenuhi keperluan pekerja itu sendiri. Mereka yang telah kehilangan pekerjaan mempunyai dua pilihan sama ada untuk mencari pekerjaan baru atau meninggalkan tenaga kerja. Mereka yang meninggalkan tenaga kerja tidak dianggap menganggur.

(b) Lepasan Kerja

Terdapat beberapa orang yang secara sukarela meninggalkan pekerjaan mereka dan tidak semestinya kerana mereka telah diberhentikan. Jika mereka telah meninggalkan pekerjaan kerana mereka telah menerima tawaran lain, maka ini tidak akan menyumbang ke arah peningkatan dalam kadar pengangguran. Kadar pengangguran hanya akan meningkat sekiranya lepasan kerja masih mencari pekerjaan baru.

JAWAPAN

273

(c) Peserta Baru dan Peserta Semula Peserta baru adalah mereka yang baru sahaja menamatkan pengajian mereka dan bersedia untuk menyertai tenaga kerja. Mereka tidak pernah sebelum ini diambil bekerja dan aktif mencari pekerjaan untuk kali pertama. Walau bagaimanapun, sementara mencari pekerjaan yang sesuai, mereka perlu menganggur. Peserta semula adalah mereka yang sebelum ini telah diklasifikasikan sebagai bekerja tetapi telah keluar daripada tenaga kerja bagi tempoh masa sebelum aktif mencari pekerjaan sekali lagi. Biasanya, mereka akan menganggur semasa mencuba mendapatkan pekerjaan baru.

2. Kesan negatif pengangguran terhadap ekonomi:

Kesan Negatif Huraian

Pengangguran tidak menggalakkan pertumbuhan ekonomi

Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan pertumbuhan ekonomi dan prestasi. Terdapat juga kapasiti berlebihan daripada faktor pengeluaran industri seperti mesin. Ini secara tidak langsung akan menyebabkan penurunan dalam tahap pelaburan.

Penurunan hasil kerajaan

Apabila orang menganggur, kutipan cukai juga berkurangan. Kerajaan kemudian telah mengurangkan perbelanjaan untuk meningkatkan pertumbuhan ekonomi.

Pembaziran sumber pengeluaran

Kadar pengangguran yang tinggi memaksa ekonomi untuk beroperasi pada tahap di bawah maksimum. Pembaziran sumber membawa penghasilan keluaran jauh lebih rendah daripada keluaran potensi.

Latihan 7.5

1. Peningkatan berterusan dalam paras harga umum dikenali sebagai inflasi. 2. Komponen utama bakul pengguna IHP Malaysia adalah perbelanjaan

untuk makanan yang mewakili 34% daripada jumlah perbelanjaan.

JAWAPAN

274

Latihan 7.6

1. Ada tiga langkah utama dalam pengiraan IHP iaitu:

(a) Mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun asas.

(b) Mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun semasa.

(c) Mengira IHP tahun asas dan tahun semasa.

2. Kadar inflasi = IHP baru IHP lama

IHP lama 100

TOPIK 8: PERDAGANGAN ANTARABANGSA

Latihan 8.1

1. Perdagangan antarabangsa adalah proses bertukar-tukar atau menjual dan membeli barangan dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.

2. Faktor utama yang menggalakkan perdagangan antarabangsa adalah:

(a) Perbezaan Pemilikan Faktor Pengeluaran Setiap negara mempunyai faktor pengeluaran sendiri yang berbeza dari segi jenis, kualiti dan kuantiti. Perbezaan ini adalah faktor utama mengapa negara menjalankan perdagangan dengan satu sama lain. Faktor pengeluaran yang berlainan menjadikan setiap negara menumpukan kepada penghasilan yang berbeza.

(b) Perbezaan Cuaca Perbezaan dalam iklim menyebabkan negara menumpukan perhatian kepada menghasilkan pelbagai jenis produk. Sebagai contoh, iklim panas dan lembap di kebanyakan negara Asia Tenggara, menjadikan negara seperti Malaysia, Indonesia dan Thailand memberi tumpuan kepada tanaman getah. Iklim sejuk di Australia dan New Zealand membolehkan kedua-dua negara ini untuk memberi tumpuan kepada pengeluaran buah-buahan seperti epal dan oren. Jadi, iklim yang berbeza menyebabkan pengeluaran barang yang berbeza. Perbezaan dalam pertanian menggalakkan negara-negara untuk berdagang antara satu sama lain.

JAWAPAN

275

(c) Perbezaan Kemahiran Buruh Setiap negara mempunyai tahap kemahiran buruh yang tersendiri. Sebagai contoh, negara seperti Jepun, Amerika Syarikat dan Singapura mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor perindustrian. Oleh itu, negara ini memberi tumpuan kepada pengeluaran barangan industri. Negara lain seperti New Zealand, Australia, China dan Malaysia mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor pertanian. Perbezaan dalam kemahiran pekerja menyebabkan pengeluaran pelbagai jenis barangan dan ini menggalakkan perdagangan antarabangsa.

(d) Perbezaan Corak Penggunaan

Biasanya, masyarakat yang berlainan mempunyai cita rasa, pilihan dan corak perbelanjaan yang berlainan. Keadaan ini menyebabkan pengeluaran barang mengikut keperluan dan pilihan masyarakat. Oleh itu, setiap negara akan menghasilkan pelbagai jenis barang. Pelbagai jenis barangan yang dihasilkan menggalakkan perdagangan antarabangsa.

Latihan 8.2

1. Faedah mutlak ditakrifkan sebagai keupayaan negara untuk menghasilkan lebih banyak produk daripada negara lain dengan jumlah sumber yang sama. Faedah berbanding merujuk kepada keupayaan negara untuk menghasilkan produk dengan kos relatif lebih rendah berbanding dengan negara lain.

2. Faedah mutlak melihat kecekapan pengeluaran mutlak dengan mengambil

kira kuantiti output yang boleh dihasilkan menggunakan jumlah input. Faedah berbanding melihat kecekapan relatif dengan mengambil kira pengeluaran dengan kos melepas yang paling rendah.

JAWAPAN

276

Latihan 8.3

1. Empat manfaat perdagangan antarabangsa:

Manfaat Perdagangan Antarabangsa

Huraian

Memperoleh barangan yang tidak boleh dihasilkan dalam negara

Rakyat di setiap negara memerlukan pelbagai barangan. Walau bagaimanapun, setiap negara tidak dapat menghasilkan semua barang-barang yang dikehendaki dan diperlukan. Oleh itu, perdagangan antara negara dijalankan untuk memperoleh barang-barang yang tidak boleh dikeluarkan dalam negara. Sebagai contoh, Malaysia mempunyai kepakaran dalam pengeluaran minyak sawit, getah dan lain-lain produk perladangan untuk dieksport ke negara-negara lain. Sebaliknya, Malaysia mendapatkan barang yang tidak boleh dihasilkan di negara ini seperti kapal terbang, epal dan oren.

Meluaskan pasaran untuk produk tempatan

Pengeluaran negara dapat dipasarkan secara meluas melalui perdagangan antarabangsa. Barangan yang dibuat dalam negara boleh dieksport ke negara lain. Kuantiti pengeluaran yang lebih tinggi akan membantu kecekapan pengguna faktor pengeluaran. Ini akan mengurangkan kos pengeluaran dan harga. Selain itu, ia akan meningkatkan kebajikan dan juga keadaan hidup rakyat.

Meningkatkan kecekapan penggunaan faktor pengeluaran

Perdagangan antarabangsa menggalakkan pengkhususan. Pengkhususan bermakna setiap negara pakar dalam menghasilkan produk tertentu yang mana ia boleh dilakukan dengan cekap. Ini akan memastikan kecekapan dalam penggunaan faktor pengeluaran.

Memperoleh teknologi moden

Perdagangan antarabangsa membolehkan teknologi moden untuk diimport dari negara maju ke negara membangun. Teknologi moden akan membolehkan negara membangun untuk meningkatkan keupayaan pengeluaran mereka. Perdagangan antarabangsa juga membolehkan negara membangun untuk menikmati penggunaan produk berteknologi tinggi seperti komputer, kamera digital dan sebagainya.

JAWAPAN

277

2. Kaedah untuk menghadkan perdagangan bebas adalah:

(a) Tarif Tarif adalah cukai ke atas barangan asing yang diimport. Tarif boleh dibahagikan kepada tiga jenis:

(i) Tarif Ad valorem: Cukai import yang dikira berdasarkan peratusan nilai barang yang diimport.

(ii) Tarif Khusus: Potongan cukai tetap yang tidak bergantung kepada nilai barang yang diimport.

(iii) Tarif Kompaun: Gabungan tarif ad valorem dan tarif khusus.

(b) Kuota Kuota adalah had maksimum yang ditetapkan pada jumlah barangan yang boleh diimport ke dalam negara dalam tempoh masa tertentu. Pelaksanaan kuota tidak akan mempengaruhi hasil kerajaan. Malah, kuota memberi perlindungan kepada firma tempatan. Tiada persaingan lebih sengit daripada syarikat asing apabila kuota dipenuhi. Kesan utama kuota adalah bahawa ia meningkatkan harga barangan yang diimport. Walau bagaimanapun, memandangkan kuantiti yang terhad untuk barangan, pengguna sanggup menghabiskan banyak wang bagi mendapatkan produk ini.

(c) Subsidi Kerajaan memberi subsidi kepada pengeluar untuk memperbaiki kedudukan pasaran mereka. Dengan subsidi, pengeluar boleh memasarkan produk mereka pada harga yang lebih rendah daripada kos sebenar mereka. Subsidi boleh dalam pelbagai bentuk seperti pengagihan wang tunai secara langsung, konsesi cukai, pinjaman pada kadar faedah di bawah pasaran dan lain-lain. Dua jenis subsidi yang biasanya digunakan adalah subsidi pengeluaran domestik yang diberikan kepada pengeluar barangan pesaing import dan subsidi eksport yang diberikan kepada pengeluar barangan yang dieksport ke negara asing.

(d) Halangan Eksport Sukarela

Dengan VER, kerajaan dapat menyederhanakan keinginan persaingan antarabangsa dengan membenarkan pengeluar domestik yang kurang cekap untuk mengambil bahagian dalam pasaran yang dikawal oleh pengeluar asing. Ini membolehkan produk dijual pada harga yang lebih rendah.

JAWAPAN

278

(e) Kawalan Pertukaran Mata Wang Asing Kerajaan boleh mengawal mata wang asing yang digunakan dengan mengenakan pelbagai bentuk kawalan untuk mempengaruhi aktiviti perdagangan antarabangsa seperti import. Antara kaedah yang digunakan untuk mengawal kuantiti barang yang diimport adalah dengan mengawal jumlah mata wang asing yang digunakan untuk mengimport barang ini. Alternatif lain adalah untuk menjual mata wang asing pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan kadar pasaran.

(f) Sekatan Lain Kerajaan juga boleh menggunakan kaedah lain untuk mengurangkan penggunaan barang yang diimport. Sebagai contoh, kerajaan boleh mengarahkan semua jabatan kerajaan untuk menggunakan produk yang dibuat di dalam negara sahaja, seperti kereta nasional Proton. Kerajaan juga boleh mengarahkan institusi kewangan seperti bank untuk mengurangkan pemberian pinjaman bagi menyokong pembelian barang yang diimport.

Latihan 8.4

1. Syarat perdagangan boleh ditakrifkan sebagai nisbah harga atau kuantiti komoditi eksport kepada harga atau kuantiti satu komoditi import.

2. Perlindungan diperlukan untuk:

(a) Melindungi Industri Baru Setiap negara mempunyai industri baru untuk dibangunkan. Satu industri baru tidak bersedia untuk bersaing dengan syarikat asing dan ia perlukan bantuan dan sokongan kerajaan untuk meneruskan operasi. Tanpa bantuan kerajaan, ia akan berdepan persaingan yang kuat dan mungkin juga perlu ditutup jika ia gagal hidup untuk terus bersaing.

(b) Melindungi Keselamatan Negara Barang tertentu perlu dihasilkan oleh negara itu sendiri. Sesebuah negara tidak boleh bergantung kepada negara lain untuk menghasilkan barang tertentu. Ini adalah atas sebab keselamatan. Sebagai contoh, jika Malaysia bergantung kepada Thailand sepenuhnya untuk mendapatkan bekalan beras, dan sekiranya peperangan berlaku antara Malaysia dengan Thailand, maka ini mungkin boleh menjejaskan keselamatan negara seperti Thailand boleh menyekat bekalan beras ke Malaysia.

JAWAPAN

279

(c) Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi Sekatan perdagangan juga perlu untuk mempelbagaikan aktiviti

ekonomi negara yang akan menyumbang ke arah pendapatan negara melalui pertukaran asing. Jika sesebuah negara banyak bergantung kepada industri eksport tertentu, ia boleh menyebabkan penurunan dalam pendapatan negara, jika industri merosot.

(d) Melindungi Sumber Dasar perlindungan juga boleh digunakan untuk melindungi industri tempatan dan sumber mereka. Apabila pengguna mula bergantung kepada barangan import, ia tidak menggalakkan aktiviti ekonomi dalam negeri. Ini akan memberi kesan kepada permintaan bagi sumber tempatan termasuklah pengeluaran tenaga kerja. Ini akan menyebabkan kadar pengangguran naik. Lain-lain masalah sosial yang berkaitan akan muncul adalah rompakan, kecurian dan ketidakstabilan politik.

(e) Melaksanakan Langkah Anti-lambakan Anti-lambakan merujuk kepada aktiviti syarikat asing yang mempunyai pengeluaran berlebihan dan dijual kepada negara lain dengan harga yang jauh lebih rendah berbanding dengan harga yang dijual di negara sendiri. Keadaan ini akan menggalakkan import. Jika ini berterusan, secara seriusnya ia akan memberi kesan kepada industri tempatan. Oleh itu, dasar perlindungan diperlukan untuk menjaga kebajikan industri tempatan kerana ia menyumbang ke arah ekonomi negara.

JAWAPAN

280

TOPIK 9: KEWANGAN ANTARABANGSA

Latihan 9.1

1. Kadar pertukaran mata wang asing merujuk kepada kadar di mana satu mata wang boleh ditukar kepada yang lain.

2. Kadar pertukaran mata wang asing ditentukan berdasarkan interaksi

antara permintaan wang dan penawaran wang. Keseimbangan dicapai apabila permintaan dan penawaran untuk mata wang adalah sama. Apabila faktor yang mempengaruhi permintaan atau penawaran berubah, keseimbangan kadar pertukaran mata wang asing juga berubah.

Latihan 9.2

Empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing adalah: (a) Harga Barang Dagangan

Harga barangan yang diniagakan adalah faktor utama yang menentukan permintaan dan penawaran wang. Jika barang tempatan boleh dijual lebih murah dari negara lain, ia akan meningkatkan eksport dan akhirnya, menyebabkan kenaikan dalam permintaan untuk mata wang tempatan. Ini bermakna, nilai mata wang tempatan akan meningkat berbanding dengan nilai mata wang lain. Sebaliknya, jika harga barang yang diimport lebih murah, ia akan menggalakkan permintaan bagi mata wang asing melalui peningkatan dalam import. Ini akan menjadikan nilai mata wang asing naik dan nilai mata wang tempatan turun.

(b) Tahap Inflasi

Terdapat dua sebab mengapa nilai mata wang boleh jatuh. Pertama, tahap inflasi yang tinggi akan membuat produk tempatan lebih mahal daripada barangan yang diimport. Perbezaan dalam harga akan menggalakkan pengguna untuk membeli barang yang diimport, secara langsung akan meningkatkan nilai dan permintaan bagi mata wang asing. Kedua, inflasi bukan sahaja memberi kesan kepada harga barangan yang dijual dalam negara tetapi juga harga barangan yang dieksport. Pengeksportan barang akan menjadi lebih mahal dan ini akan menyebabkan penurunan dalam permintaan bagi mata wang tempatan. Akhirnya, nilai mata wang tempatan akan merosot.

JAWAPAN

281

(c) Kadar Faedah Antara faktor penting yang mempengaruhi pergerakan modal adalah kadar faedah. Kadar faedah mencerminkan kadar pulangan ke atas pelaburan yang dibuat. Kadar faedah yang tinggi menunjukkan pulangan pelaburan yang menguntungkan dan aliran masuk modal meningkat. Peningkatan dalam aliran masuk modal akan menyebabkan peningkatan dalam permintaan bagi mata wang tempatan dan ini akhirnya akan meningkatkan nilai mata wang tempatan berbanding dengan mata wang asing. Sebaliknya, kadar faedah yang rendah berbanding dengan nilai negara lain akan menggalakkan aliran keluar modal. Ini akan mengurangkan permintaan dan seterusnya, nilai mata wang tempatan. Permintaan bagi mata wang asing akan meningkat kerana pelabur akan melabur di negara yang menawarkan kadar faedah yang tinggi.

(d) Pendapatan Rakyat dalam Negara

Purata pendapatan penduduk di negara mempengaruhi corak perbelanjaan mereka. Mereka yang mempunyai pendapatan yang tinggi lebih suka untuk mengimport barang dari luar negara kerana mereka mempunyai kuasa beli yang lebih tinggi. Ini akan meningkatkan permintaan bagi mata wang asing. Sebaliknya, pendapatan yang rendah mendorong orang membeli hanya barang keluaran tempatan.

TOPIK 10: KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH DAN DASAR

Latihan 10.1

1. Negara perlu bersedia untuk membeli dan menjual emas dengan harga yang ditentukan supaya sistem menjadi lebih berkesan. Dengan kata lain, bank pusat negara itu perlu mengekalkan pariti rasmi antara mata wang dan emas dengan membeli dan/atau menjual emas pada harga pariti rasmi yang merupakan harga mata wang bagi setiap negara dalam sandaran emas.

2. Di bawah Piawaian Emas, negara mempunyai sedikit kawalan ke atas

penawaran wang. Aliran masuk emas akan menjadikan imbangan pembayaran kepada lebihan dan penawaran wang akan berkembang. Negara dengan defisit imbangan pembayaran, kemudian akan membetulkan masalah ini dengan menguncupkan penawaran wang. Walau bagaimanapun, ini akan menjejaskan ekonomi, di mana pendapatan dan pekerjaan akan berkurangan. Dengan kata lain, negara boleh bertindak

JAWAPAN

282

untuk melindungi rizab emas dan tindakan ini akhirnya akan menghalang mekanisme pelarasan untuk membetulkan defisit.

Selain itu, penawaran wang negara bergantung kepada jumlah emas yang ada. Apabila lokasi besar emas baru telah ditemui, bekalan emas dunia akan meningkat bersama-sama dengan paras harga dan pendapatan. Walau bagaimanapun, apabila tiada emas baru ditemui, paras harga dan pendapatan akan menurun.

Latihan 10.2

Salah satu masalah Sistem Bretton Woods ialah ia tidak simetri di mana negara dengan imbangan pembayaran defisit yang kronik diwajibkan untuk menurunkan nilai mata wang mereka dan mengurangkan defisit dengan menguncupkan ekonomi mereka. Tindakan ini menyebabkan harga dan pekerjaan akan meningkat. Ini bermakna bahawa negara telah kehilangan stok mata wang asing dan oleh itu, terpaksa mengubah kadar pertukaran. Walau bagaimanapun, negara dengan lebihan imbangan pembayaran tidak diwajibkan untuk menilai semula mata wang mereka. Mereka boleh membeli mana-mana bekalan melebihi mata wang asing dengan mata wang mereka sendiri untuk mengekalkan kadar pertukaran tetap. Satu lagi masalah Sistem Bretton Woods adalah semua mata wang negara telah ditetapkan pada Dolar Amerika dan kerajaan Amerika diwajibkan untuk menukar Dolar untuk emas pada harga yang tetap. Selagi imbangan pembayaran Amerika seimbang dalam jangka masa panjang, sistem itu akan beroperasi dengan baik. Namun, dalam pertengahan 1960an, imbangan pembayaran Amerika adalah dalam defisit. Sebagaimana semua negara menuntut Dolar digunakan untuk campur tangan, Amerika pula tidak bertanggungjawab untuk membetulkan ketidakseimbangan. Oleh itu, tiada tindakan diambil untuk menyesuaikan dasar fiskal atau dasar monetari bagi membetulkan ketidakseimbangan luaran. Lama kelamaan, bank pusat asing mengalami peningkatan jumlah Dolar. Negara dengan imbangan pembayaran lebihan terpaksa membeli Dolar Amerika dan menjual mata wang tempatan untuk mengelakkan mata wang mereka dari menambah nilai. Masalah mula berlaku pada akhir 1960an, apabila bank pusat asing telah memegang sejumlah besar Dolar Amerika berbanding dengan stok emas Amerika pada harga rasmi USD35 setiap auns.

bbek4203 bm module

Documents