aplikasi konsep halal dalam produk makanan dan … · 1.10 definisi istilah 1.10.1 aplikasi 17...

APLIKASI KONSEP HALAL DALAM PRODUK MAKANAN DAN MINUMAN

PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA (PKS) BUMIPUTERA DI JOHOR

BAHRU

ROSZILA BINTI SELAMAT

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan

tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana

secara penyelidikan atau disertai bagi pengajian secara kerja kursus dan

penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda ( PSM ).

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL APLIKASI KONSEP HALAL DALAM PRODUK MAKANAN DAN

MINUMAN PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA (PKS)

BUMIPUTERA DI JOHOR BAHRU

SESI PENGAJIAN : 2011 / 2012

Saya ROSZILA BINTI SELAMAT

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah) ini disimpan di Perpustakaan

Kolej Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesis adalah hak milik Universiti Teknologi Malaysia.

2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk

tujuan pengajian sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran di

antara institusi pengajian tinggi.

4. ** Sila tandakan ( √ )

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan

atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di

dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972 )

(Mengandungi maklumat TERHAD yang

telah ditentukan oleh organisasi/badan di

mana penyelidikan dijalankan )

Disahkan oleh:

( TANDATANGAN PENULIS ) ( TANDATANGAN PENYELIA )

CIK SARIMAH ISMAIL

(Nama Penyelia)

Tarikh: 19 JANUARI 2012 Tarikh: 19 JANUARI 2012

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

Alamat Tetap:

358, Felda Air Tawar 3, 81920 Kota

Tinggi Johor

√

TERHAD

TIDAK TERHAD

SULIT

i

PENGESAHAN PENYELIA

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

adalah memadai dari segi skop dan kuantiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana

Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup).”

Tandatangan : ....................................................

Nama Penyelia : CIK SARIMAH ISMAIL

Tarikh : 19 JANUARI 2012

ii

APLIKASI KONSEP HALAL DALAM PRODUK MAKANAN DAN MINUMAN

PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA (PKS) BUMIPUTERA DI JOHOR

BAHRU

ROSZILA BINTI SELAMAT

Laporan Projek Ini Dikemukakan Sebagai Memenuhi Sebahagian Daripada Syarat

Penganugerahan Ijazah Sarjana MudaTeknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

JANUARI, 2012

iii

“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang

tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.”

Tandatangan :………………………..

Nama Penulis : ROSZILA BINTI SELAMAT

Tarikh : 19 JANUARI 2012

iv

DEDIKASI

Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah Lagi Maha Penyayang

Selawat dan Salam atas Rasul Junjungan Nabi Muhammad S.A.W

Setinggi tinggi penghargaan kutujukan buat Ayahanda dan Bonda yang dikasihi

Selamat Bin Karim dan Khatijah Binti Garif

Terima kasih atas pengorbananmu

Restu dan doamu amat kuharapkan dalam menempuhi segala dugaan dan

cabaran yang mendatang

Buat Saudara-saudaraku yang dikasihi

Terima kasih atas dorongan

Semoga kita sekeluarga akan sentiasa dirahmati olehNya

Buat Cik Sarimah Ismail yang dikasihi

Terima kasih atas segala bimbingan, dorongan, semangat dan doa yang tidak

pernah putus

Doakan yang terbaik untuk anak didikmu ini

Buat teman-teman seperjuangan

Kenangan bersama kalian akan kekal di dalam

ingatan

AMIN

v

PENGHARGAAN

Dengan nama Allah Yang Maha Pemurah dan Lagi Maha Penyayang

Bersyukur saya kehadrat ilahi kerana dengan limpah kurniaNya dapatlah saya

menyiapkan Projek Sarjana Muda ini dalam tempoh yang ditetapkan. Terlebih dahulu

saya ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada kedua ibu bapa saya En. Selamat

bin Karim dan Khatijah bt. Garif yang tidak pernah jemu memberi galakan, dorongan

dan semangat kepada saya dalam menempuhi segala dugaan dan cabaran yang datang.

Setinggi penghargaan juga ditujukan kepada penyelia projek ini iaitu Cik Sarimah bt.

Ismail di atas segala bimbingan, panduan, tunjuk ajar dan nasihat sepanjang tempoh saya

menyiapkan penyelidikan ini. Semoga segala ilmu yang dicurahkan tidak akan luput dari

ingatan.

Terima kasih juga dirakamkan kepada pihak Jabatan Agama Johor, SME Corp,

Jabatan Pertanian Negeri Johor dan Jabatan Perikanan Negeri Johor yang telah memberi

kerjasama yang terbaik sepanjang proses kajian projek ini dijalankan.

Tidak lupa juga kepada rakan-rakan seperjuangan yang banyak memberi

bantuan, dorongan dan pandangan yang membina disaat saya memerlukan. Jasa kalian

hanya Allah S.W.T sahaja yang dapat membalasnya.

vi

ABSTRAK

Kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengenalpasti aplikasi konsep halal dalam produk

makanan dan minuman Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) bumiputera di Johor

Bahru. Terdapat empat objektif yang dikaji iaitu penggunaan bahan ramuan, penggunaan

peralatan, kaedah pemprosesan dan kebersihan. Kajian ini dijalankan secara deskriptif

dengan menggunakan borang soal selidik sebagai instrumen kajian yang diedarkan

kepada 65 orang responden. Data dianalisis menggunakan perisian Statistical Package

for The Social Sciences (SPSS) versi 16 dan dipersembahkan dalam bentuk jadual yang

mengandungi kekerapan dan peratusan. Nilai kebolehpercayaan Alpha Cronbach bagi

instrumen kajian ini adalah 0.84. Hasil kajian mendapati usahawan PKS bumiputera di

Johor Bahru mengaplikasikan konsep halal dalam penghasilan produk makanan dan

minuman bagi tiga objektif yang dikaji iaitu penggunaan bahan ramuan, peralatan dan

kaedah pemprosesan. Walaubagaimanapun aspek amalan kebersihan yang diamalkan

oleh usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru adalah pada tahap sederhana. Di akhir

laporan penyelidikan ini beberapa cadangan dikemukakan kepada pihak-pihak yang

berkaitan bagi tujuan penambahbaikkan.

vii

ABSTRACT

This research was conducted to identify the aplication of halal concept in Small and

Medium Enterprise (SME) for food and beverage bumiputera product at Johor Bahru.

There are four objectives that have been looking which includes ingredients, utensils,

processing methods and hygiene. This research was a descriptive with questionaire as a

research instrument that distribute to 65 respondents. Data were analyzed using

Statistical Package for The Social Sciences (SPSS) version 16 and presented in tables

which contain frequencies and percentages. The Cronbach Alpha value for this research

is 0.84. The results of this research shows that SMEs Entrepreneurs in Johor Bahru was

applied halal concept in food processing in terms of the use of ingredients, utensils and

processing methods in which the percentage is high. However, hygiene practice by

SMEs Entrepreneurs in Johor Bahru is moderate level. At the end of this research report

some of suggestions are presenting to relevant parties for the improvement.

viii

KANDUNGAN

BAB PERKARA HALAMAN

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

PENGESAHAN PENYELIA i

JUDUL ii

PENGAKUAN PENULIS iii

DEDIKASI iv

PENGHARGAAN v

ABSTRAK vi

ABSTRACT vii

KANDUNGAN viii-xii

SENARAI JADUAL xiii-xiv

SENARAI RAJAH xv

SENARAI SINGKATAN xvi

SENARAI LAMPIRAN xvii

1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1-2

1.2 Latar Belakang Masalah 3-7

1.3 Pernyataan Masalah 7

1.4 Objektif Kajian 8

1.5 Persoalan Kajian 8-9

ix

1.6 Kepentingan Kajian

1.6.1 Pihak berkuasa 10

1.6.2 Usahawan PKS 10

1.6.3 Pengguna 11

1.7 Skop Kajian 11

1.8 Batasan Kajian 12-13

1.9 Kerangka Konsep 14-16

1.10 Definisi Istilah

1.10.1 Aplikasi 17

1.10.2 Konsep 17

1.10.3 Halal 18

1.10.4 Aplikasi Konsep Halal 18

1.10.5 Produk Makanan dan Minuman 18

1.10.6 PKS 19

1.10.7 Hukum Syarak 19

1.10.8 Bahan Ramuan 19-20

1.10.9 Peralatan 20

1.10.10Kaedah Pemprosesan 20

1.10.11Kebersihan 21

1.10 Kesimpulan 21

2 SOROTAN KAJIAN

2.1 Pengenalan 22

2.2 Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) 23-24

2.3 Industri Makanan Halal 24-27

2.4 Hukum Halal, Haram dan Syubhah 28-29

2.5 Konsep dan Kategori Makanan Halal, Haram dan Syubhah 29-30

2.6 Standard Pemprosesan Makanan Yang Berkaitan Dengan 30-31

x

Konsep Halal

2.7 Kepentingan Makanan Halal 31-33

2.8 Penentuan Status Halal Haram Dalam Makanan 33-34

2.9 Bahan Ramuan Makanan Yang Menepati Konsep Halal 35-39

2.10 Peralatan Memproses Makanan Yang Menepati Konsep Halal 39-42

2.11 Kaedah Pemprosesan Makanan Yang Menepati Konsep Halal 42-43

2.13 Kebersihan Yang Menepati Konsep Halal 44-46

2.13 Kesimpulan 46

3 METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan 47

3.2 Rekabentuk Kajian 48

3.3 Tempat Kajian 48

3.4 Populasi Dan Sampel Kajian 48-49

3.5 Prosedur Menjalankan Kajian 50-52

3.6 Instrumen Kajian

3.6.1 Bahagian A 53

3.6.2 Bahagian B 53-54

3.7 Kesahan Borang Soal Selidik 54-55

3.8 Kajian Rintis 55

3.9 Kebolehpercayaan Soal Selidik 56-57

3.10 Analisis Data 58-59

3.11 Kesimpulan 59

xi

4 ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan 60-61

4.2 Dapatan Analisis Data Bahagian A

4.2.1 Taburan Kekerapan Mengikut Jantina 61-62

4.2.2 Taburan Kekerapan Mengikut Umur 62

4.2.3 Taburan Kekerapan Mengikut Status 63

4.2.4 Taburan Kekerapan Mengikut Lokasi Premis 64

4.2.5 Taburan Kekerapan Mengikut Tempoh 65

Menjalankan Perniagaan

4.2.6 Taburan Kekerapan Mengikut Bilangan Pekerja 66

4.2.7 Taburan Kekerapan Mengikut Sebab Belum 67

Mendapat Pengiktirafan Sijil Halal

4.3 Dapatan Analisis Data Bahagian B

4.3.1 Adakah Usahawan PKS Bumiputera Di Johor 68-70

Bahru Menggunakan Bahan Ramuan Halal

Di Dalam Penghasilan Produk Makanan Dan

Minuman?


Bahru Menggunakan Peralatan Yang Halal

Di Dalam Penghasilan Produk Makanan Dan

Minuman?


Bahru Menjalankan Kaedah Pemprosesan Yang

Menepati Konsep Halal Di Dalam Penghasilan

Produk Makanan Dan Minuman?


Bahru Mengamalkan Kebersihan Yang Menepati

Konsep Halal Di Dalam Penghasilan Produk

Makanan Dan Minuman?

4.4 Ringkasan Dapatan Kajian 82

xii

4.5 Kesimpulan 82

5 RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan 83

5.2 Rumusan 84-85

5.3 Perbincangan

5.3.1 Latar Belakang Responden 86-87

5.3.2 Bahagian B

5.3.2.1 Penggunaan bahan yang menepati 87-89

konsep halal

5.3.2.2 Penggunaan peralatan yang menepati 89-90

konsep halal

5.3.2.3 Kaedah pemprosesan yang menepati 90-91

konsep halal

5.3.2.4 Kebersihan yang menepati 92-93

konsep halal

5.4 Cadangan

5.4.1 Pihak Berkuasa 94

5.4.2 Usahawan PKS 94-95

5.4.3 Pengguna Islam 95

5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 95-96

5.6 Penutup 96

BIBLIOGRAFI 97-104

LAMPIRAN 105-117

xiii

SENARAI JADUAL

NO JADUAL TAJUK HALAMAN

1.1 Statistik Usahawan PKS di Malaysia Mengikut Kategori 5

Yang Telah Membuat Permohonan Sijil Halal Kepada

JAKIM 2010

1.2 Statistik Usahawan PKS Bumiputera di Negeri Johor 6

Yang Berdaftar Dengan SME CORP, Jabatan Perikanan

dan Jabatan Pertanian

1.3 Statistik Usahawan PKS Yang Berdaftar Dengan 6

SME CORP, Jabatan Pertanian dan Jabatan Perikanan

Yang Telah Mendapat Sijil Pengesahan Halal Oleh Jabatan

Agama Johor 2011

2.1 Sumbangan Sub Sektor Pembuatan Utama PKS 24

Kepada Jumlah Pengeluaran PKS

2.2 Populasi Penduduk Islam Dunia 2010 25

2.3 Statistik Penduduk Malaysia Mengikut Negeri 2010 26

2.4 Statistik Penduduk Malaysia Mengikut Agama 27

3.1 Taburan Item Soal Selidik Bahagian A 53

3.2 Pecahan Item Bahagian B Berdasarkan Pembolehubah 54

Dalam Soalan Kajian

3.3 Pekali Alpha Cronbach 56

xiv

3.4 Keputusan Analisa Alpha Cronbach 57

3.5 Penentuan Tahap Min 58

4.1 Kekerapan Dan Peratusan Responden 61

Mengikut Jantina


Mengikut Umur


Mengikut Status


Mengikut Lokasi Premis


Mengikut Tempoh Menjalankan Perniagaan


Mengikut Bilangan Pekerja

4.7 Kekerapan Dan Peratusan Responden Mengikut Sebab 67

Belum Mendapat Pengiktirafan Sijil Halal

4.8 Kekerapan Dan Peratusan Penggunaan Bahan Ramuan 68-69

Yang Halal Dalam Penghasilan Produk Makanan Dan

Minuman

4.9 Kekerapan Dan Peratusan Penggunaan Peralatan Yang 71-72

Menepati Konsep Halal Dalam Penghasilan

Produk Makanan Dan Minuman

4.10 Kekerapan Dan Peratusan Kaedah Pemprosesan Yang 75-76

Halal Dalam Penghasilan Produk Makanan Dan Minuman

4.11 Kekerapan Dan Peratusan Kebersihan Yang Halal Dalam 78-80

Penghasilan Produk Makanan Dan Minuman

4.12 Ringkasan Dapatan Kajian 82

xv

SENARAI RAJAH

NO JADUAL TAJUK HALAMAN

1.1 Kerangka Konsep 14

3.1 Carta Alir Prosedur Menjalankan Kajian 50

xvi

SENARAI SINGKATAN

PKS - Perusahaan Kecil dan Sederhana

JAKIM - Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

JAIN - Jabatan Agama Islam Negeri

SME CORP - Small Medium Enterprise Corporation

MATRADE - Perbadanan Kemajuan Perdagangan Luar Malaysia

MOA - Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani

KDNK -Keluaran Dalam Negara Kasar

IPPH - Institut Penyelidikan Halal Malaysia

JAJ - Jabatan Agama Johor

MITI - Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri Malaysia

KKLW - Kementerian Pembangunan Luar Bandar dan Wilayah

NPC - Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi

GHP - Good Hygience Practice

GMP - Good Manufacturing Practices

HACCP - Hazard Analysis Critical Control Point

S.W.T - Subhanahu Wa Ta’ala

SPSS - Statistical Package For Social Science

xvii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK HALAMAN

A BORANG SOAL SELIDIK 105-110

B SURAT MENDAPATKAN MAKLUMAT 111-113

C SURAT PENGESAHAN PAKAR BIDANG 114-117

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Mencari yang halal merupakan kewajipan bagi setiap muslim (Ahmad Adnan

Fadzil, 2009). Di Malaysia beberapa takrifan telah digunakan bagi menerangkan maksud

halal iaitu sesuatu yang dibenarkan dan tidak dilarang oleh Allah (Abdul Hamid Al-

Bilali) dan tindakan yang dibenarkan oleh undang-undang syariah dan pelakunya tidak

akan dikenakan hukuman (Standard Halal MS 1500:2004). Istilah ini lebih banyak

digunakan dalam perkara yang berkaitan dengan makanan dan minuman berbanding

pada pakaian dan kosmetik (Ahmad Adnan Fadzil, 2009).

Makanan halal dalam Standard Halal MS 1500:2004 iaitu dokumen yang

dijadikan rujukan dalam perkara-perkara berkaitan proses pensijilan halal adalah:

a) Makanan atau ramuan yang tidak mengandungi apa-apa bahagian haiwan yang

tidak halal dimakan oleh hukum syarak atau tidak disembelih mengikut hukum

syarak.

2

b) Makanan yang tidak mengandungi benda-benda yang dihukumkan najis oleh

syarak.

c) Makanan tersebut tidak disedia, diproses atau dikilangkan dengan menggunakan

peralatan yang tidak bebas daripada najis mengikut hukum syarak.

d) Makanan tersebut selamat untuk dimakan dan tidak memudaratkan.

e) Semasa menyedia, memproses dan menyimpan, makanan tidak bersentuhan atau

berdekatan makanan yang tidak memenuhi kehendak yang dinyatakan di atas

atau apa-apa yang dihukum sebagai najis oleh hukum syarak.

Konsep makanan halal bukan sahaja tertakluk kepada makanan yang bebas

daripada haiwan yang telah dijelaskan haram dalam Al-Quran tetapi juga meliputi cara

pengurusan makanan dan pemprosesannya yang terhindar daripada penggunaan bahan

ramuan yang tidak halal dan najis (Ainal Marhaton Abd Ghani, Harian Metro, 20

November, 2009), bersih, suci dan berkhasiat (Angelina Sinyang, Utusan Malaysia, 28

April, 2008). Pernyataan ini turut disokong oleh Persatuan Pengguna Pulau Pinang

(2006) yang menyatakan bahawa sifat semulajadi makanan, cara pemprosesan,

pengedaran dan punca sumber tersebut diperolehi hendaklah bertepatan dengan garis

panduan yang telah ditentukan oleh Islam iaitu :

a) Sumber bahan mentah dan ramuan mestilah dari sumber yang halal.

b) Binatang yang halal untuk dimakan mestilah disembelih mengikut hukum Islam.

c) Bahan ramuan halal tidak bercampur dengan bahan-bahan haram seperti unsur

khinzir dan anjing semasa menyimpan, mengangkut, memasak dan

menghidangkannya.

3

1.2 Latar Belakang Masalah

Konsep makanan halal bukan sahaja terbatas kepada bahan asas yang digunakan

dalam penghasilan produk tetapi juga merangkumi proses penyediaan, pemprosesan,

pembungkusan, penyimpanan dan pengangkutan yang melibatkan kebersihan dan

kesucian (Mohd. Saiful Mohd. Sahak, Utusan Malaysia, 17 Julai 2007).

Isu berkenaan halal dan haram dalam produk makanan tidak pernah surut

diperkatakan oleh masyarakat dari dahulu sehingga kini. Menurut Hayati Abdul Talib et

al. , (2008) keraguan tentang status kehalalan suatu makanan boleh berlaku dalam setiap

aspek bermula dengan penggunaan bahan ramuan, pemprosesan dan pengendalian

makanan sehingga menjadi produk siap yang boleh dimakan. Keadaan ini terjadi

disebabkan terdapat pengeluar yang menyelewengkan konsep halal dalam pembuatan

produk mereka.

Teknologi pembuatan produk makanan yang semakin moden seperti

penggunaan bahan tambah makanan bagi tujuan menambah kualiti pada makanan juga

telah menimbulkan keraguan dalam mendapatkan makanan yang benar-benar halal

khususnya kepada pengguna Muslim. Isu yang menyebabkan keraguan adalah berkaitan

dengan sumber asal bahan tersebut diperolehi sama ada daripada tumbuh-tumbuhan atau

haiwan seperti lemak, minyak dan enzim (Tuan Mohd Khairi Tuan Soh, 2011).

Kajian oleh Fakulti Sains dan Teknologi, Universiti Sains Islam Malaysia

mendapati 12 sampel surimi yang digunakan untuk mnghasilkan bebola ikan

mengandungi plasma darah haiwan yang tidak halal (Jami’ah Shukri, Berita Harian, 28

Disember 2009). Penggunaan usus khinzir juga dikesan dalam penghasilan sarung sosej

4

(Mohd Jamilul Anbia Md Denin dan Muhd Izawan Baharin, Berita Harian, 15 Mac

2005).

Pada tahun 2005 pula, Jawatankuasa Syariah Perak telah mengesahkan berus

buatan China dan Taiwan yang digunakan dalam pembuatan kek dan roti dihasilkan

daripada bulu binatang yang tidak halal dimakan (Rasheffa Abd Rashid, Berita Harian,

4 Mac, 2005).

Hasil serbuan penguatkuasa Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) ke atas

sebuah kilang yang telah mendapat pengiktirafan sijil halal mendapati kilang tersebut

telah menyimpan daging babi di dalam peti sejuk bersama-sama dengan makanan halal

seperti mee, kuetiau, bebola ikan dan kek ikan (Mohamad Jamilul Anbia, Utusan

Malaysia, 14 Jun, 2010).

Penemuan kilang memproses Tauhu yang terletak bersebelahan dengan kandang

anjing pula didapati tidak mematuhi konsep halal dari aspek kebersihan dengan keadaan

sekitar premis yang tidak teratur, bahan mentah dikerumuni lalat serta sistem pengaliran

tidak berfungsi dengan baik (Badrul Hizar Ab Jabar dan Mohd Zaini Ya’acob, Berita

Harian, 9 April, 2010). Lapan buah syarikat pengeluar air berbungkus pula telah

dibatalkan lesen perniagaan mereka kerana beroperasi di dalam premis yang kotor

(Rafidah Mat Ruzki, Berita Harian, 26 November, 2008). Pengabaian dalam kebersihan

yang mematuhi konsep halal telah menyebabkan status halal sesuatu produk makanan

tidak dapat ditentukan.

Statistik yang dikeluarkan oleh Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) pada

tahun 2010 menunjukkan bahawa 734 orang usahawan Perusahaan Kecil dan Sederhana

(PKS) di seluruh Malaysia yang mengeluarkan produk termasuk produk makanan dan

5

minuman telah membuat permohonan bagi mendapatkan pengiktirafan sijil halal.

Namun begitu, hanya 565 daripadanya telah diluluskan dan selebihnya masih dalam

proses atau ditolak (Ahmad Shahrul Nizam Muhammad, Metro Ahad, 27 Februari 2011)

(rujuk Jadual 1.1). Keadaan yang sama juga berlaku di negeri Johor yang mempunyai

seramai 932 orang usahawan yang berdaftar dengan SME CORP, Jabatan Pertanian dan

Jabatan Perikanan (rujuk Jadual 1.2). Daripada jumlah tersebut, 131 orang daripadanya

adalah dari kalangan usahawan Bumiputera daerah Johor Bahru. Walaubagaimanapun,

statistik yang dikeluarkan oleh JAKIM dan Jabatan Agama Johor (JAJ) pada 2011

menunjukkan hanya 31 orang daripada keseluruhan usahawan PKS Bumiputera tersebut

telah mendapat sijil pengiktirafan halal (rujuk Jadual 1.3).

Jadual 1.1 : Statistik Usahawan PKS Malaysia Mengikut Kategori Yang Telah

Memohon Sijil Halal JAKIM 2010.

Sumber : Metro Ahad (2011)

Kategori IKS

Permohonan Pengesahan Sijil Halal

Permohonan Diluluskan Dalam Proses Ditolak

Produk 734 565 17 152

Premis Makanan 87 44 3 40

Rumah

Sembelihan

9 8 1 0

Logistik 1 1 0 0

Jumlah 831 618 21 192

6

Jadual 1.2 : Statistik Usahawan PKS Bumiputera Negeri Johor Berdaftar Dengan SME

CORP, Jabatan Perikanan dan Jabatan Pertanian.

Daerah Bilangan Pengusaha PKS

SME CORP Jabatan Perikanan Jabatan Pertanian Jumlah

Johor Bahru 40 7 84 131

Kota Tinggi 2 5 60 67

Batu Pahat 16 7 100 123

Kluang 6 3 60 69

Mersing 3 25 93 121

Muar 11 10 107 128

Pontian 25 2 79 106

Segamat 5 - 90 95

Pasir

Gudang

2 2 10 14

Kulai 8 - 60 68

Jumlah 120 61 729 932

Sumber : Perbadanan Pembangunan Perusahaan Kecil dan Sederhana, Jabatan

Perikanan Negeri Johor dan Jabatan Pertanian Negeri Johor (2011)

Jadual 1.3: Statistik Usahawan PKS Berdaftar Dengan SME CORP, Jabatan Pertanian

dan Jabatan Perikanan Yang Telah Mendapat Pengesahan Sijil Halal JAKIM dan

Jabatan Agama Johor 2011.

Agensi Pengesahan Halal JAKIM Pengesahan Halal JAJ

SME CORP 20 8

Jabatan Pertanian - 1

Jabatan Perikanan - 2

Jumlah 20 11

Sumber : Jabatan Kemajuan Islam Malaysia dan Jabatan Agama Johor (2011)

7

Kedua-dua keadaan di atas menunjukkan bahawa masih ramai usahawan PKS

yang tidak mendapat pengiktirafan sijil halal disebabkan beberapa faktor seperti gagal

mengaplikasikan konsep halal dalam penghasilan produk makanan dan minuman

mereka. Melihat kepada situasi tersebut ditambah dengan statistik yang menunjukkan

bahawa produk makanan dan minuman mencatatkan pengeluaran yang paling tinggi

dalam keseluruhan pengeluaran sektor pembuatan PKS dan penglibatan usahawan PKS

bukan Islam yang tinggi dalam mengeluarkan produk makanan yang boleh diragukan

kehalalannya, maka kajian ke atas aplikasi konsep halal dalam produk makanan dan

minuman PKS perlu dijalankan.

1.3 Pernyataan Masalah

Status halal sesuatu produk makanan boleh diragui melalui cara penghasilan

produk makanan dari awal pemprosesan sehingga terhasilnya produk akhir. Berdasarkan

kepada empat masalah utama yang telah dikenalpasti iaitu bahan ramuan yang

digunakan, peralatan yang digunakan, kaedah pemprosesan dan kebersihan maka satu

kajian berkaitan perlu dijalankan. Kajian ini dijalankan untuk mengenalpasti sama ada

usahawan PKS bumiputera makanan dan minuman di Johor Bahru yang belum

mendapat sijil pengiktirafan halal mengaplikasikan konsep halal dalam penghasilan

produk mereka dari aspek bahan ramuan yang digunakan, peralatan yang digunakan,

kaedah pemprosesan dan kebersihan. Kajian ini dijalankan ke atas usahawan PKS

bumiputera di Johor Bahru yang mengeluarkan produk berasaskan makanan dan

minuman yang belum mendapat pengiktirafan sijil halal.

8

1.4 Objektif Kajian

Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mengenalpasti :

a) Penggunaan bahan ramuan yang halal dalam penghasilan produk makanan dan

minuman dalam kalangan usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru.

b) Penggunaan peralatan yang halal dalam penghasilan produk makanan dan


c) Kaedah pemprosesan yang halal dalam penghasilan produk makanan dan


d) Kebersihan yang halal dalam penghasilan produk makanan dan minuman dalam

kalangan usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru.

1.5 Persoalan Kajian

Terdapat empat persoalan kajian yang akan menjawab pernyataan masalah yang telah

dinyatakan iaitu:

a) Adakah usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru menggunakan bahan

ramuan yang halal dalam penghasilan produk makanan dan minuman?

9

b) Adakah usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru menggunakan peralatan

yang halal dalam penghasilan produk makanan dan minuman?

c) Adakah usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru menjalankan kaedah

pemprosesan yang halal dalam penghasilan produk makanan dan minuman?

d) Adakah usahawan PKS bumiputera di Johor Bahru mengamalkan kebersihan

yang halal dalam penghasilan produk makanan dan minuman?

aplikasi konsep halal dalam produk makanan dan … · 1.10 definisi istilah 1.10.1 aplikasi 17...

Documents