1001753

EKONOM IBURUHTEORI PERMINTA4N DANPENAWARAN

EKONOMIBURUHTEOR! PERMINTAAN DANPENA WARAN

ZULKIFLY OSMANPh.D (Colorado)PensvarahFakulti EkonomiUniversiti KebangsaanMalaysia

DEWAN BAHASA DAN PUSTAKAKEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIAKUALA LUMPUR1989

KK 331 —40584101ISBN 983-62-0803-8

CetakanPertama1989© HakciptaZulkifly Osman 1989

Hakcipta terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-manabahagianartikel,ilustrasidanisi kandunganbuku mi dalamapajugabentukdandenganapacarapun. samaadasecaraelcktronik. fotokopi, mekanik.rakamanatau cara lain sebelummendapatizin bertulis daripadaKctuaPengarah,Dewan Bahasadan Pustaka,Kuala Lumpur. Perundinganter-takiuk kepadaperkiraanroyalti atauhonorarium.

Diaturhuruf olehTeaterElitMuka Taip Teks:Times RomanSaizTaip Teks: 10/12 poin

Dicetak olehPercetakanDewan BahasadanPustakaLot 1037, Mukim PerindustrianPKNSAmpang/HuluKelangSelangorDarul Ehsan¶12.00

KANDUNGAN

PRAKATA IX

BAHAGIAN I PENGENALAN

BAB 1 PENGENALAN KEPADA EKONOMIBURUH 3

1.1 Pendahuluan 3

1.2 KepentinganEkonomi Buruh 5

1.3 RangkaPerbincangan 12

BAHAGIAN LI PERMINTAAN TERHADAPBURUH

BAB 2 PERMINTAAN BURUH DAN GUNATENAGA 17

2.1 KonsepPermintaan 17

2.2 PermintaanBuruh 17

2.3 StrukturGunaTenaga 18

BAB 3 TEORI PERMINTAAN BURUII JANGKAPENDEK 37

3.1 Pendahuluan 37

3.2 KonsepPermintaanBuruh 37

3.2.1 PermintaanLangsung 38

V

3.2.2 PennintaanBerkait 39

3.3 PermintaanBuruhJangkaPendek 41

3.3.1 FungsiPengeluaran 43

3.3.2 Hukum DayaPengeluaranSutBerkurangan 44

3.3.3 KeluaranFizikal Buruh 44

3.4 Keluk PermintaanBuruhJangka Pendek 51

3.5 rerunKeluk PermintaanBuruhJangkaPendek 57

3.6 Keanjalan Permintaan Buruh Jangka Pendek 61

3.7 Rumusan 63

BAB 4 TEORI PERMINTAAN BURUH JANGKAPANJANG 64

4.1 Pendahuluan 64

4.2 PermintaanBuruhJangkaPanjang 64

4.2.1 TeknologiPengeluaran:Isokuan 65

4.2.2 PergerakandanPengalihanKeluk Isokuan 68

4.2.3 CerunKeluk IsokuandanKadar

PenggantianTeknik Sut 69

4.2.4 Harga: Input GarisKos Sama 73

4.2.5 TingkatOptimumGunaTenaga 75

4.2.6 PerubahanKadarUpah 78

4.3 KelukPermintaanBuruhJangkaPanjang 81

4.4 Keanjalan Permintaan Buruh JangkaPanjang 83

4.4.1 PermintaanTerhadapBarangAkhir 85

4.4.2 Input PenggantiLain 86

4.4.3 KeanjalanPenawaranInputLain 87

4.4.4 BahagianKos BuruhdalamJumlahKos 89

4.5 Rumusan 90

Vi

BAB 5 TEORI PERMINTAAN BURUH DALAMPASARAN PERSAINGAN TAK SEMPURNA 91

5.1 Pendahuluan 91

5.2 PasaranKeluaranTakSempurna 92

5.3 PasaranBuruhTakSempurna 99

5.4 Rumusan 108

BAB 6 MODEL PERMINTAAN BURUH LANJUTAN 110

6.1 Pendahuluan 110

6.2 KaitanUpahdenganKeluaran 112

6.3 Kos BukanUpah 119

6.4 Rumusan 124

BAHAGIAN III PENAWARAN BURUH

BAB 7 PENAWARAN BURUH DALAM SESEBUAHEKONOMI 127

7.1 Pendahuluan 127

7.2 KonsepPenawaranBuruh 127

7.3 PenentuUtamaPenawaranBuruh 128

7.4 KadarPenyertaanTenagaBuruh 131

7.5 ArahAliran PenyertaanTenagaBuruh 134

BAB 8 TEORI PENAWARAN BURUH 146

8.1 Pendahuluan 146

8.2 PilihanJamKerja 147

8.3 TeonPenawaranBuruh Individu 148

8.3.1 Utiliti 149

8.3.2 Kekangan 152

Vt!

8.3.3 KeseimbanganMaksimum 155

8.4 Keluk PenawaranBuruh 158

8.4.1 PerubahanKadarUpah 159

8.4.2 KesanPenggantian 163

8.4.3 KesanPendapatan 165

8.4.4 GabunganKesanPenggantiandanKesan

Pendapatan 168

8.5 KajianEmpiris 171

BAR 9 KEGUNAAN DAN IMPLIKASI DASAR 175

9.1 Pendahuluan 175

9.2 KerjaLebibMasa 176

9.3 TerlebihKerjadanTerkurangKerja 185

9.4 Implikasi Dasar 191

9.4.1 JaminanPendapatan-PotonganPenuh 194

9.4.2 JaminanPendapatan-PotonganMengikut

KadarTertentu 196

9.4.3 JaminanPendapatan-TanpaPotongan 198

BAB 10 MODEL PENAWARAN BURUH LANJUTAN 204

10.1 Pendahuluan 204

10.2 PenawaranBuruhAnggotaKeluarga 206

10.3 TeoriUmumAgihanMasaBekerja 209

10.3.1 MasaPenggunaan 211

10.3.2 MasaBerulang-alik 223

10.4 BilanganUsahaKerja 226

BAB 11 PENUTUP 230

BIBLIOGRAFI 235

INDEKS 241

VIII

PRAKATA

Syukur Alhamdullilah ke hadrat Allah s.w.t. kerana denganlimpah kurnia-Nyatelah membolehkansayamenyiapkanbuku mi.

Sejak mula saya mempelajari ekonorni buruh sehinggalahsaya sendiri yang mengajarkursusberkenaan,tetapi hingga kini,sepanjang pengetahuansaya belum ada buku teks ekonomiburuh yang ditulis dalam bahasa Malaysia. Keadaan mi telabbanyak menimbull~anrungutan serta kesulitan di kalanganpelajar, terutamanyadi peringkat pengajian tinggi; lebih-lebihlagi bagi mereka yang lebih mahir berbahasaMalaysia, untukmengikuti dan memahami serta mendalami ilmu pengetahuandalam bidang ekonomi buruh. Keadaaninilah yang telah men-dorong sayauntuk menulis buku mi.

Sebagai usaha pertama untuk mengurangkanmasalah tadi,buku mi dijangka dapat membantu pelajar-pelajardi peringkatpengajian tinggi melengkapkan din dengan asas pengetahuanekonomi buruh yang mencukupi. Walau bagaimanapun,sebagaiusaha pertama, untuk menulis sebuah buku yang menyeluruhdan lengkap yang memuatkan semua aspek ekonomi buruhtidaklah mudah. mi kerana aspek ekonomi buruh dan perkarayang berkaitandengannyaamat luas. Oleh itu, dalam merancangdan menutis buku mi saya telah memilih aspek yang boleh di-anggap terpenting untuk dijadikan asas utama bagi memahamiekonomi buruh keseluruhannya.Oleh itu, tidak syak lagi bukumi juga dijangka dapat memberi manfaat kepadasemua pelajarserta mereka yang berminat untuk mempelajari dan mengenaliekonomi buruh.

Aspek utama yang menjadi tumpuan buku mi ialah pasaranburuh dengan huraian yang terperinci tentang permintaan danpenawaranburuh. Lima bab kesemuanyatelah digunakanuntukmenerangkanteori permintaanburuh serta implikasinya. Semen-

mx

PRAKATA

tara itu, empat bab lain telah membincangkanteori penawaranburuh serta mmplikasmnya dengan sepenuhnya.Oleh mtu, denganperbincanganyang sedemmkman rupa, maka dijangka buku mmdapat menyediakanasaspengetahuanekonomi buruh yang lebihsempurnadankukuh kepadaparapelajardanpembacayanglain.

Beberapa implikasm dasar berhubung dengan konsep per-mintaan dan penawaran buruh turut dibincangkan. Malahan,yang lebih penting contoh tempatan,khususnya data Malaysiatelah digunakan untuk membincangkanperkara tersebut. Olehmtu, buku mi diharapkan dapat membantu para pelajar sertapembaca yang lain untuk memahami ekonomm buruh dalamkonteks tempatan dan seterusnyadapat menggunakanmimu midenganlebih berkesan.

Penulisanbuku mnm sebenarnyatelah lama dirancang,tetapihanya selepas mendapat dorongan daripada beberapa orangrakan sejawatdan peluangyang diberikan oleh Bahagian BukuPelajaran,Dewan Bahasadan Pustaka,maka hanya kini bukuml dapat disempurnakan.Terima kasih saya kepada Dr. JomoK.S. dan UniVersiti Malaya dan Dr. Ishak Shari dan FakultiEkonomi, UniVersiti Kebangsaan Malaysia yang mula-mulamenampakkanpeluang untuk menulis buku mi kepada saya.Tidak ketinggalan ribuan terima kasih saya kepada rakansejawat di Fakulti Ekonomi, UniVersitm KebangsaanMalaysia,khususnyaDr. Chua Yee Yen yang sanggupmelapangkanmasabagi mendengardan berbincang dengan kritis beberapa per-soalan dan isu yang saya timbulkan dalam buku mi. Malahan,beliau serta Raja Nooraini Raja Shamsudindan Fakulti Peng-urusan Perniagaan, UniVersiti Kebangsaan Malaysia telahsanggupmeluangkanmasabagi menyemakdan membacamanu-skrip asal buku mi. Namun demikian, sebarangkekuranganyang terdapat dalam buku mi adalah kelemahan saya sendin.Oleh itu, sebarangteguranyang membina memangdialu-alukandan teguran mi nanti diharap dapat membantu saya memper-baiki serta memperkemaskanbuku mi pada kesempatanyanglain. Insya-Allah.

Akhir sekali, saya ingin merakamkanucapan terima kasihyang tidak terhingga kepada orang yang paling saya sayangiyang telahbanyak membantusaya dalam segalaaspek,termasuk

x

PRAKATA

doronganserta pengorbananmasayang tidak ternilai demi men-jayakan penulisan buku mi, iamtu isteri dan anak-anak saya.Malahan, tanpa dorongan dan pengorbananmereka, buku mitidak mungkin’dapat dihasilkan sepertiyang ada sekarang.

Fakulti Ekonomi,Universiti KehangsaanMalaysia,1988.

ZULKIFLY OSMAN

xi

BAHAGIAN I

PENGENALAN

BAB1

PENGENALAN KEPADA EKONOMI BURUH

1.1 Pendahuluan

Mengikut pendekatan pasaran,analisis dalam sebarangkajianekonomi secaraamnya tertumpu kepadadua konsepasas, iaitupermintaandan penawaran.Dalam bidang mikroekonomimisal-nya, konsep-konsepasasmi disentuh secaralangsungdi bawahtajuk-tajuk perbincangan yang berhubung dengan kelakuanpenggunadan kelakuan pengeluar, iaitu firma. Perbincangandalam tajuk pertama,iaitu kelakuan penggunaadalah tertumpukepada konsep permintaan isi rumah terhadapsesuatubarang.Sementaraitu, perbincangandalam tajuk kedua, iaitu kelakuanfirma adalahtertumpu kepadakonseppenawaransesuatubarangoleh firma berkenaan.

Walaupun tajuk kelakuan penggunadan kelakuan pengeluartidak dibincangkansecaralangsungdalam bidangmakroekonomi,tetapi analisisnya masih tertumpu kepada kedua-dua konsepyang disebutkandi atas, iaitu permintaandan penawaran.Per-bincangan tentang permintaan dan penawaran di peringkatmakroekonomi adalah lebih luas. mi kerana bahan kajianmakroekonomi merangkumi keseluruhan sistem ekonomi sese-buah negara,yang sering digabungkandalam dua kategori, iaitupermintaanagregatdan penawaranagregat.

Permintaan agregat sebenarnyamerupakan gabungan tigapasaran yang berasingan.Pertama, ialah pasaran modal ataupasaranbon; kedua,ialah pasaranWang; dan akhir sekali, ialahpasaranbarangan.

Asas analisis ketiga-tiga pasaran tersebut ialah permintaandan penawaranbagi barang-barangberkenaan,iaitu bon dalampasaranbon, wang dalam pasaranwang dan barang-baranglaindalam pasaranbarangan.Walau bagaimanapun,lazimnya, per-bincangantentangpasaranbon selalunyadimuatkansecaratidak

3

EKONOMI BURUH

Iangsung dalain analisis pasaran wang. OIeh itu, pasaran bonselalunya tidak dibincangkansecara tersendiri sepertimanayangsering dibuat terhadap pasaran barangandan pasaran Wang.Kedua-dua pasaran terakhir mi, di peringkat keseimbangan,ditunjukkan masing-masingnyaoleh keluk IS dan LM. Tegasnya,keluk IS menggambarkanberbagai-bagaitingkat keseimbangandalam pasaran barangan dan keluk LM pula menggambarkanberbagai.bagai tingkat keseimbangan dalam pasaran Wang.Kedua-duakeseimbanganpasaranmi dilukis dalam gambarajahyang berpaksikankadar bunga(paksi menegak)dan tingkat pen-dapatan(paksi mendatar). Cerun bagi kedua-duakeluk tersebutadalah positif bagi keluk LM dan negatifbagi keluk IS.

Keseimbangandalarn pasaran barangan atau sering disebutkeluk IS diperoleh daripada analisis keseimbanganantara duafungsi, iaitu fungsi tabungan yang merupakan pembalikandaripada fungsi penggunaandan fungsi pelaburan. Sementaraitu, keseimbangandalam pasaranwang pula yang sering disebutkeluk LM menggambarkanpersamaanantarapermlntaandenganpenawaran wang pada berbagai-bagaigabungan kadar bungadan tingkat pendapatan. Akhir sekali, gabungan kedua-duapasaran mi, iaitu antara keluk IS dengan keluk LM meng-hasilkan apa yang disebut sebagaipermintaanagregatyang ber-paksikantingkat harga (paksi menegak)dan tingkat pendapatan(paksi mendatar). Cerun keluk permintaan agregat yang diper-oleh adalah negatif.

Bagi penawaranagregat.bahagian utama ekonomi yang ter-libat ialah pasaranburuh. Dalam pasaran.mi, perrnintaandanpenawaran terhadap buruh, bersama-samamenentukantingkatkeseimbanganguna tenaga dan upah. Tingkat keluaran ataupendapatan diperoleh apabila keseimbangan dalam pasaranburuh tadi digabungkandengan fungsi pengeluaran.Seterusnya,bagi mendapatkankeluk penawaranagregat,yang berpaksikantingkat harga (paksi menegak) dan tingkat pendapatan(paksimendatar), maka perubahan kadar upah yang mempunyaihubungandengantingkat produktiviti serta hargadikaitkan bagimendapatkantingkat harga yang diperlukan untuk tujuan ter-sebut. Cerun keluk penawaranagregatadalah positif.

Kedua-duakeluk permintaan agregat dan keluk penawaran

4

EKONOMI BURUH

dua sektor, iaitu sektor isi rumah dan sekton pengeluan ataufirma. Alinan permintaandan penawanan,khususnyaalinan pen-dapatandan barang dan kedua-duasekton mi melibatkan duajenispasanan,iaitu pasaranbanangandan pasananfakton.

Dalam gambanajah tersebut, sektor isi rumah menupakanpembekal perkhidmatan fakton-faktor pnoduktif sepenti per-khidmatan bunuh kepada unit pengeluan, iaitu sekton firma.Sebagaiganti, isi numah akan menenimapendapatan,misalnyaupah, sebagaiganjanan.Urusniagami dijalankan dalam pasaranfakton. Dengan pendapatan yang dipenoleh tadi, isi numahsekarangberkemampuanuntuk benbelanjaterhadapbanangyangdikeluarkan oleh sekton firma. Dalam hal i, firma pula yangakan menenima pendapatan dalam bentuk keuntungan hasiljualan banang keluarannya. Isi rumah, pada pihak lain akanmemperolehbarangdan penkhidmatanyang dibeli itu. Urusniagami berlaku dalam pasananbanangan.Oleb itu, dalam pasaranbarangan, penananisi numah dan firma dan segi konsep pen-mintaan dan penawarantelah bertukan. Isi rumah dalam pasaranbanangantidak lagi benfungsi sebagaisumben penawaran,tetapiberfungsi sebagai pengguna kepada barang dan penkhidmatanyang dikeluarkan oleh sekton firma. Begitu juga firma dalam halin tidak lagi benfungsi sebagai unit pengguna, tetapi menjadiunit pengeluan yang menawankan barang dan perkhidmatandalam pasanantensebut.

Walau bagaimanapun,yangpentingdipenhatikanialah penananekonomi burub dalam konteks sistem ekonomi mi. Hal mi jelasdapatdiperhatikandanipadaperbincangandalam pasaranfaktor.Salah satu pasananfakton yang terpenting ialah pasananburuh.Melalui pasananmi, hubunganantana sekton isi numah dengansekton firma yang disebutkantadi dapat dijalinkan menjadi satubentuk sistem ekonomi yang lengkap. Dengan perkataan lain,ketiadaanpasananbunuh akan menyebabkansistemekonomi mmtidak dapat berfungsi secanasempunna.Sumber pendapatansek-ton isi rumah dan sumben input buruh bagi sekton firma tidakakan dapat diwujudkan. Keadaanmi boleh menyebabkanaliranbanang ke sekton isi numah dan aliran pendapatanke sektorfirma dalam pasaranbananganjuga tunut tenputus. Dengan pen-kataan lain, penkembanganpentukanan atau unusniaga dalam

6


pasaran banangandan setenusnyapentumbuhanekonomi tadimenjadi tergendala.

Keadaanyang samadapatditunjukkandalam konteks sistemekonomi yang lebih luas. Hubungan antana pasanan-pasananyang tenlibat tidak akan menjadi sempurnatanpaadanyapasan-an buruh. mi kerana pasanan bunuh masih penlu untuk men-jalinkan sekton-sektonyang tenlibat supaya menjadi satu sistemekonomm yang lengkap. Memandangkantumpuan atau bahanutama kajian ekonomi bunuh ialah pasanan buruh, maka ke-pentingan ekonomi buruh secaratidak langsungdalam konteksekonomi keselunuhannyatidak dapatdinafikan di smni.

Kajian ekonomi bunuh tentang pasaran bunuh adalah ten-tumpu kepada dua aspek penting, iaitu permintaan terhadapbunuh dan penawananbunuh. Denganlebih tegas, kelakuanmdi-vidu atau isi numah sebagai penjual dan juga pembeli pen-khmdmatan buruh menupakan tumpuan utama kajian ekonomidalam pasanan bunuh. Pensoalanutama yang disentuh antaralain, ialah:

I. Penentuanhargabunuh, iaitu kadanupah.2. Penentuanagihan buruh, iaitu guna tenaga.

Masalah yang berhubung dengan aspek upah dan gunatenaga, sepertm agihan pendapatandan tingkat pengangguranmenupakanantaraperkana-penkaralain yang dibincangkandalamekonomi buruh. Malahan, perbmncanganekonomi buruh yanglebih luas meliputi peranan iristitusi-institusi seperti kesatuansekerja dan juga kenajaandani segi menentukanpenatunanben-hubung denganpenentuanupah dancana penggunaanburuh.

Hanus diingatkan di sini bahawa, walaupun perbincangantentang pasaran buruh disentuh dalam maknoekonomi, tetapidisebabkan bahan kajian makroekonomi meliputi hubungansistem ekonomi yang agak luas, maka aspek yang lebih ter-peninci tentangpenawarandan permmntaanburuh tidak dibincang-kan dengan mendalam. Tegasnya, teoni-teoni pilihan unit-unitekonomi yang Iebih kecil benhubungdenganpenawarandanjugapermintaantenhadapbunuh amat kunang dibmncangkan.Walau-pun penkanami disentuhdalam mikroekonomi, tetapi penekanan

7

EKONOMI BURUH

yang dibenikan tenhadapkedua-duapenkara tadi masih kurang.Malahan, apa yang dibincangkanlebih tertumpu hanya untukdijadikan sebagai bahan contoh penggunaandalam teoni-teorimikroekonomi yang dikemukakan.Oleh sebab kunangnyaper-bincangan tentang aspek bunuh dan semakin meningkat bahanyang berhubungdenganburuh dijadikan contoh penggunaandananalisis dalam teoni miknoekonomi dan maknoekonomi, makaada baiknya perbincanganpermintaan dan penawananbunuhdibuat secaratersendini. Inilah tugas utama ekonomi buruh bagimenenangkandan melengkapkanperbincangantadi.

Dan segi amali sekalipun, jikalau diperhatikan, kepentinganekonomi bunuh tidak dapat dinafikan. Malahan, akhir-akhin mi,penhatiantenhadapmasalahyang berkaitan dengan penggunaanburuh seningkali dibincangkan.Misalnya, masalahpenganggunan,pnoduktiviti dan juga tingkat kebajikan pekerja yang berhubungnapat dengan kadan upah, ganjaran-ganjananlain serta keadaantempat kerja itu sendini, sudah mula mendapatperhatian yangberat bukan sahaja danipada pihak kerajaan, tetapi masyanakatkeseluruhannya.mi tidak lain kerana bunuh bukan sahajame-libatkan aspekekonomi, malahan sosial, politik dan juga me-nangkumi segalaaspekkehidupan.

Harusdiingatkanjuga bahawa,walaupunpadazahirnyapasar-an buruh tidak jauh benbezadengan pasanan-pasaranbaranganlain, tetapi sebenarnyapasaranburuh mempunyaisifat-sifat yangunik dan istilnewa yang memenlukan analisis secana tensendiniuntuk memahaminya.mni kenana penbezaansifat-sifat bunuh itusendini sebagaisuatu bananganyang dipenniagakandalam pasar-an tensebut.Oleh itu, konsep penawarandan permintaanyangdigunakandalam pasaransesuatubarang hanusdiubahsuaiapa-bila konsep itu hendak digunakan dalam pasananburuh khas-nya, ataukajian ekonomi bunuh amnya.

Kecuali dalam pasaranhamba abdi, yang tidak lagi wujudsekarang,bunuh hanyamenjual perkhidmatannya.Walaupunper-khidmatan dijual, tetapi perkhidmatantersebutmasih kekal padadini buruh yang menjualnya.Denganpenkataanlain, penkhidmat-an itu tidak dapat dipisahkan daripadadini pekerja yang men-jual penkhidmatannyasepenti yang benlaku pada barangdagang-an lain. Ringkasnya, milik perkhidmatan masih kekal pada

8


pekerja-pekerja berkenaan. Sifat sedemikian seolah-olahnyaserupadengankonsepsewa, yang banyakdisentuhsemasamem-bincangkanpasaranbagi perkhidmatanfaktor keluanan lain, Se-perti tanahdan harta-hartatetap yang lain. Hanya yang berbezadan segi fizikalnya, yakni penkhidmatanburuhtidak dapatdilihat.

Sifat sedemikian menimbulkan beberapa implikasi penting.Implikasi pertama ialah terhadap pelaburan modal manusia.Walaupun pembiayaanmodal manusia, iaitu perbelanjaanpe-lajaran dan latihan adalah penting bagi seseorangdan seterusnyakepada pembangunan sesebuah ekonomi, tetapi pembiayaanmodal in! oleh pihak lain, selainindividu berkenaandankeluarga-nya, tidak berapa menggalakkan.mi kerana latihan dan ke-mahinan yang diperoleh oleh pelatih, tidak dapat dipisahkanuntuk dikongsi bersamaoleh pihak penganjun.Apa yang diper-oleh oleh pihak penganjurhanyasumbanganperkhidmatanyangakan dibenikan oleh pelatmh tadi. Dengan perkataan lain, ke-mahiran yang diperoich, tidak akan dapat dimiliki oleh peng-anjur, sebaliknyakekal padadin individu yang menjalani latihantersebut.Oleh itu, pulangansepenuhnyadaripadapelaburantaditidak akandapatdinikmati oleh pihak penganjur,lebih-lebih lagijikalau individu yang menjalani latihan tadi engganberkhidmatdengan pihak penganjun. Oleh yang demikian,minat untuk me-labur terhadapmodal manusia oleh pihak swastaberkunangan.Akibatnya, sumben pembiayaan pelabunan manusia menjaditerhad. Kekunanganmi menyebabkanpelaburanmodal manusiajuga turut rendah pada keseluruhannya.Keadaan kekuranganpelaburan modal manusia seperti yang dinyatakan mi bolehmenjejaskanprestasi pertumbuhandan seterusnyapembangunanekonomi sesebuahnegara.Malahan,jikalau kekunanganmi tidakdiatasi, kemungkinan besar pelaburan terhadappelajaran danlatihan tidak dapat digunakandengan berkesanbagi mengunang-kan jurang perbezaanpendapatanantaraindividu. Maka adalahmenjadi tugasutama kerajaanbagi menampungkekurangantadi.

Implikasi kedua ialah terhadappenawaranburuh itu sendiri.Memandangkanbarangdaganganyang terlibat ialah perkhidmat-an danipada faktor yang aktif dalam pasaran,bermaknaurus-niaga berhubung dengan faktor mi tidak boleh dibuat secarasewenang-wenangnya. Faktor-faktor persekitaran, misalnya

9

EKONOMI BURUH

kawan sekerja, keadaandan letak tempat bekenja serta faktonlain bukan kewangan akan turut mempenganuhmketetapanber-hubung dengan penjualan perkhidmatanbunuh tadi. Tegasnya,fakton bukan kewangandan juga bukan ekonomi turut menjadipenting dalam menentukanpenjalananpasaranburuh. Sedangkanbagi alat-alat jentena misalnya, fakton-fakton tensebut tidak lagipenting untuk dipentimbangkandalam pnoses penjualannya.Se-telah dijual, penjual alat-alat itu tidak lagi penlu bimbang,malahantidak lagi penlu mengetahuibagaimanaalat-alat tensebuthendakdigunakandan di mana hendakditempatkan.Semuamimenunjukkanbahawapilihan bakal pekenjasemasamenjual pen-khidmatannya atau menawar buruh amnya, adalah lebihkompleks danipada konsep penawananyang sening digunakandalampasaranbanangandanjugadalam pasananfaktor yang lain.

Persoalanyang serupajuga sening timbul benhubungdenganpermintaan tenhadap buruh. Jikalau sesuatu banang dimintakerana utiliti atau kepuasan yang dapat dipenoleh daripadapenggunaannyasecara langsung, tetapi permintaan tenhadapburuh adalah benasaskansumbangannya.Sumbangandimaksud-kan sebagai keluaran yang dihubungkan dengan pnoduktivitibunuh dalam usaha pengeluaranbanangdan perkhidmatanter-tentu yang dipenlukan oleh orangramai dalam pasaran.Ringkas-nya, permintaan terhadap bunuh lebih merupakan permintaanbenkait, iaitu buruh diminta kerana wujudnya permintaan ten-hadapbarang dan penkhidmatanyang dikeluankan.

Danipadapenbincangandi atas,jelas bahawawalaupunpasananburuh agak samaseperti pasananbaranganlain, namun faktor-fakton bukan ekonomi turut mempenganuhi,malahankemungkin-an berperananlebih penting dalam penjalananpasarantensebut.Oleh itu, faktor-fakton yang menentukanpenawanandan pen-mintaan terhadap buruh amat luas. Keadaanmi menyebabkanperbmncangankonseppenawanandan permintaandalam ekonomiburuh lebih kompleks. Malahan, jika diperhatikan, majikan,kerajaandan kesatuansekenja sebagaipihak kedua dan ketigaturut mempenganuhiproses penjalananpasaranbunuh. OIeh itu,sekurang-kurangnyaterdapat empat pihak yang tenlibat dalampasaran buruh. Pertama, ialah isi numah sebagai penjual pen-khidmatanburuh yang menupakanaspekpentingsumbenpenawar-

10


an bunuh. Kedua, ialah firma ataumajikan sebagaipembeli yangmenupakan aspek penting penmintaan terhadapburuh. Ketiga,ialah kerajaanyang bukan sahajaberpenanansebagaimajikan,tetapi lebih luas penanannya,iaitu meliputi aspek penentuandasar dan penatunan corak penggunaanbunuh, termasuk upahdan kebajikan bunuh. Akhin sekali, ialah kesatuansekerja,yanglebih menupakan onang tengah antana bunuh dengan majikanyang padadasannyabentujuanmenjagakepentingandan kebajik-an pekenja,khususnyakebajikanahli-ahlinya.

Kenajaan dan kesatuansekenjasebenannyamerupakanfaktorluan dan pasaranyang boleh mempengaruhibukan sahajakadarupah, tingkat guna tenaga dan corak penggunaannya,malahanmeliputi segala aspek penjualan dan pembelian tenaga buruh.Oleh itu, dalam konteks ekonomi bunuh, seperti yang telahdinyatakan, gambanan konsep pasaran agak samar, bahkanmungkmn mengelirukan,khususnyaberhubungdenganperjalananpenawarandan permintaantenhadapburuh. Walau bagaimana-pun, untuk mengambil kmna kesemuafakton yang mempengaruhipnoses penjalananpasanan buruh sekaligus dalam sesuatu per-bincanganmemangmerupakansesuatuyang mustahil. Oleh itu,penbincangan awal haruslah bermula dengan sesuatu yangmudah dengan benpandukankonsep asas penawarandan per-mintaan yang digunakan dalam pasananbanangan.Namun be-gitu, perbincangantidak terhenti setakatmi sahaja,tetapi akanditenuskandenganmengambilkina sebanyakmungkin faktor lainyang dikatakanboleh mempenganuhipermintaandan penawananburuh dalam pasaranburuh.

Sebenannya penggunaan konsep pasanan dalam konteksekonomi bunuh lebih menupakansebagaialat untuk menyenang-kan analisis. Secara umum, pasanan bunuh bolehlah dientikansebagaisuatu kawasansama ada tempat atau industri ataupunpekerjaantertentu, yang benlakunyaintenaksi antara penawarandengan permintaanbagm menetapkannilai, dan bukannyauntukmenunjukkansesuatuinstitusi ekonomi yang dapatdilihat.

Terdapatdua aspekpenting dalam pasaranburuh. Pertama,sebagaipasananupah; dan kedua,sebagaipasanankenja. Ringkas-nya, dalam pasanan buruh, penawa-randan permintaan akanmenentukanbukan sahajabilangan tenaga manusia yang akan

11

EKONOMI BURUH

dmambml bekenja, tetapi kedua-duapenawaran dan permintaanakanmenentukanjuga kadar upah yang akanmerekatenima.

1.3 Rangka Perbincangan

Seperti yang dinyatakan di atas, aspek terpenting dalam pen-bmncangan ekonomi bunuh ialah pasananburuh. Pasaranbunuhmerangkumi kelakuan dua pihak yang mempunyam kepentingantersendini.Pada satu pihak, firma sebagaipengeluandan pembeliakan menghasilkanpermintaanterhadapbunuh. Sementarapadapihak lain, isi numah sebagai penjual akan menghasilkanpenawananburuh untuk kegunaandalam prosespengeluaran.

Setiap unit ekonomi tadi mempunyaipilihan dan objektifnyayang tersendiri. Firma bertujuan untuk memaksimumkanke-untungan, sementara isi rumah bertujuan memaksimumkanutiliti. Oleh itu, perbincanganpenjalananpasaranburuh hanyaakan sempurna jikalau pemahamankedua-dua kelakuan tadiditinjau secara tersendini sebelum digabungkan. Tegasnya,pemahamantentang konsep permintaandan penawaran buruhamat penting dan sangat perlu untuk difahami sebelum mem-bincangkan penjalanan pasanan bunuh. Oleh yang demikian,dalam buku mi, penekananutamaperbincanganadalah tentumpukepada dua konsep yang disebutkan tadi, iaitu konsep per-mintaandan penawaranburuh.

Bahagian II buku mi akan membincangkankonsep pen-mintaan buruh dengan mendalam dan seterusnyaseperti yangakan ditunjukkan dalam Bab 3 dan Bab 4, ialah model per-mintaan bunuh untuk dua tempoh yang berbeza,iaitu jangkapendek dan jangka panjang. Perbincangan seterusnyadiikutidengananalisis model permintaanbunuh dalam konteks pasananburuh dan pasanan baranganyang tidak lagi dapat dianggapmempunyaicini-cin pasaranpersaingansempurna. Perbincanganmi boleh didapati dalam Bab 5. Perbincangankonsep dan modelpermintaanburuh diakhini dengananalisis selanjutnyayangcubamenghubungkananalisis model asas dengan perkembanganten-baharu model permintaan bunuh. Perhincanganmi tendapatdalam Bab 6.

BahagianIII pula yang mengandungiempatbab kesemuanya,menumpukanperbincangantenhadapkonsepdan model penawar-

12


an buruh. Benmula dengan Bab 7 sebagaipengenalanterhadapkonsep penawaran buruh, diikuti kemudiannyadengan Bab 8,Bab 9 dan Bab 10, yang membincangkan model asas dankemajuan yang dicapai dalam bidang pembentukan modelpenawananbunuh yang terbahanu secaraterperinci. Pendekatanperbincanganpenawananbunuh adalah berasaskanfaktor-faktonyang mempengaruhipenawananbunuh dalamjangka pendek.

Akhin sekali, rumusan perbmncangankeempat-empatbab ten-sebut tenmasuk numusan perbmncanganBahagian II akan di-muatkan dalam Bab II. Dalam bab mi konsep asas pasananburuh akan dipenkenalkan melalui analisis gabungan antanakeluk penmintaandengankeluk penawaranbunuh. Melalui analisismi tingkat keseimbanganupahdangunatenagaakanditentukan.

13

BAHAGL&N II

PERMINTAANTERHADAP BURUH

BAB2PERMINTAAN BURUH DAN GUNATENAGA

2.1 KonsepPermintaanSecaraumum, permintaan merupakankeinginan untuk memilikiatau menggunakan sesuatu dengan diiringi oleh kuasâ belLKonsep mi menggambarkanperhubunganantara harga dengankuantiti. Dalam pasaran barangan misalnya, permintaan ter-hadap sesuatubarang menunjukkankuantiti yang ingin dimilikiserta sanggup dibeli oleb seseorangpenggunapada satu-satutingkat harga tertentu. Dalam konteks in harga dan kuantitiyang diminta mempunyaihubungannegatif. Hubunganmi men-jelaskanbahawasemakinrendah hargasesuatubarangitu, makasemakin bertambahbanyak kuantiti yang akan diminta. Dalamerti kata lain, dengan andaian bahawa faktor-faktor lain tidakberubah, kuantiti sesuatu barang yang diminta tidak akanmeningkatselagi harganyatinggi.

2.2 Permintaan BuruhDalam pasaranburuh, permintaanterhadapburuh adalah samaseperti konsep permintaan barang yang dijelaskan di atas.Konsep mi menjelaskan perhubungan songsang antara hargaburuh, iaitu kadar upah dengan bilangan burub atau pekerjayang diminta oleh majikan. Perhubunganantara harga buruhdengan kuantiti buruh mi, yang digambarkan pada tingkatgabunganharga-kuantiti buruh yang berlainan dikenali sebagaikeluk permintaan buruh. Ringkasnya, keluk permintaanburuh,menggambarkantingkat maksimum tenaga burub yang maji-kan sanggup ambil bekerja pada sesuatu masa mengikutkadar upah yang ditetapkan. Majikan dalam konteks mi bolehmerupakan sebuah firma atau sebuah organisasi yang Iebihbesar, termasukkerajaan.

17

EKONOMI BURUH

Jumlah permintaanburuh dalam sesebuahfirma atau keraja-an, ditunjukkan berdasarkanjumlah pekerja yang terdapatdalam organisasi tersebut. Walaupun pada amnya, permintaanburuh menggambarkansuatu konsepyang seragam,iaitu jumlahburuh yang diambil bekerja, namun corak penggunaanburuhadalah berbeza. Corak penggunaanburuh mi dalam sesebuahfirma atau negarajelas dapat dilihat berdasarkanstruktur gunatenaga.

2.3 Struktur Guna Tenaga

Struktur guna tenaga di Malaysia mengikut sektor jelas di-perlihatkandalam Jadual2.1. Beberapaperubahanyang menariktelah berlakusejak tahun 1970, dan berfaedahjika dibincangkandi sini. Seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 2.1, dalamtempoh yang agak singkat, iaitu 1970-1980, guna tenaga dinegara mi telah bertambah dengan amat pesat. Guna tenagatelah meningkat daripada3.3 juta pada tahun 1970 kepada4.8juta pada tahun 1980. Pertambahanmi disebabkanoleh wujud-nya peluangpekerjaanbaru yang begitu banyak dalam tempohmasatersebut, terutamadalam sektor perkilangan,iaitu sebagaihasil daripadausahakerajaanmempergiatkansektor mi.

Perkembangan sektor perkilangan secara langsung telahmenyebabkanjumlah guna tenagadalam sektor perkilanganber-tambahdaripada289,900orang pekerjapadatahun 1970 kepada755,100 orang pekerja pada tahun 1980. Pertambahanjumlahguna tenaga yang pesat dalam sektor perkilangan bagi tempohtersebut, telah menyebabkan bahagian atau peratusan gunatenaga sektor mi daripada jumlah guna tenaga negara turutmeningkat. Bahagian guna tenaga sektor mi telah bertambahdaripada9.0 peratuspada tahun 1970 kepada lebih kurang 16.0peratus pada tahun 1980. Perkembangan mi menyebabkanbahagianguna tenagasektor pertanianyang merupakansumberterbesarguna tenagadi negarami telah terjejas.Peratusangunatenaga yang disediakan oleh sektor pertanian telah berkurangdaripada53.5 peratuspada tahun 1970 kepada lebih kurang40.0peratuspadatahun 1980.

Daripada perbincangandi atas, jelas menunjukkan bahawa

18

0~

0~

9C’

C’

©C’>‘

~0

00C0C0F-

CC=

.-t~-©

r~

©00

‘0©~

~©

—C

’C

’~—

C’~

’~C

~~

©0000a~

~~

0—C

~‘~

~0~

©—

r—0

0~

~l00—

00—

Q~

_.~

Q~

ir~ci

~©

©~

©—

C’~

00

00

0r-~

—0

0V

~r-

r~o

r-r-

~C

~r-c

~‘0

—

Q~

O•’~

C~

~0

0C

~..

00~

r~l

00

00

~C

~I

‘0—

-~

‘,~—~

:‘0

r-c~

©o

c~

r-l0

00

00

0C

’-~

r—r~

Or~

l—

r~~

—

CC

C~

0~

~_

CC

C~

.~.~

~

CC~

C~

Co

s~

C~

oC

~C

0L

~’~

~~

~E

~~

~0

~~

C~

0~

C.C

C~

~

~

0~

0~

C-

•0.0

CC

00

CC

CC

00

CC

C

C

-C

~C

C

CC

CC

~©C

~

CC

~C

CC

C~

0000

C..C

C=

S..

C07

19

EKONOMI BURUH

perubahanyang berlaku dalam struktur ekonomi, khususnyadaripada pertanian kepada perkilangan, telah turut mem-pengaruhi corak guna tenaga di negara mi. Walaupun jumlahguna tenaga dalam sektor pertanian masih tinggi, iaitu lebihkurang 1.8 juta pada tahun 1970 dan 1.9 juta pada tahun 1980,tetapi peratusannyadaripadajumlah guna tenaga di negara mitelah berkurangan. Sementara itu, dalam tempoh yang sama,bahagian guna tenaga dalam sektor perkilangan,perkhidmatan,dan perdagangantelah bertambah.

Data dalam Jadual 2.1, menunjukkan bahawa pertumbuhanguna tenaga yang pesatdalarn sektor perkilangan berlaku padatahun 1970-an. Antara faktor utama yang telah mendorong kearah perkembanganmi ialah perubahan dasar kerajaan bagimei-npelbagaikanekonomi negara mi daripada hanya tertumpukepadakeluaran pertaniankepadakeluaran perkilangan.Malah-an, oleh sebab wujudnya perubahan strategi perindustriandaripada industri penggantian import kepada industri ber-orientasi eksport.maka kesan pertumbuhansektor mi terhadapguna tenaga semakin ketara.Tidak dapat dinafikanjuga bahawagalakancukai, perlindungantarif dan kemudahan-kemudahanin-frastruktur telah berjaya menarik lebih ramai lagi pelabur asinguntuk mempergiatkanperindustrian di negara in Secara lang-sung, perkembanganmi telah berjaya meningkatkanlagi kadarpertumbuhanguna tenagadalam sektor mi.

Pertumbuhan guna tenaga yang pesat dalam sektor per-khidmatan, terutamanyaperkhidmatan kerajaan paling ketarapada awal tahun 1980-an. Melalui Operasilsi Penuh, yang ber-mula padatahun 1980, iaitu merupakanprogrammengisijawatan-jawatan kosong dalam perkhidmatankerajaan, sektor mi telahberjaya menambahkan bilangan guna tenaga dengan begituramai. Tetapi mulai tahun 1983, akibat daripada pertumbuhanekonomi yang semakin lembap,pertambahanguna tenagadalamsektor awam menjadi semakin lemah. Masalah kekurangankewanganmerupakanfaktor utama yang menyekatperkembang-an guna tenaga dalam sektor i. Pengambilanpekerja-pekerjabaru telah dikurangkan, di samping itu, program penswastaanyang diperkenalkan pada penghujung tahun 1983, bagi me-nambahkan kecekapan dalam sektor i, telah mengurangkan

20

I’ERMINTAAN BURUII DAN GUNA TENAGA

saiz sektor awam. Kesemua mi telah menyebabkankadar per-tumbuhanguna tenagadalam sektor awam menurun.

Tekanan terhadap ekonomi negara mi akibat daripadakeadaanekonomi dunia yang lembap, telah turut juga mem-pengaruhipertumbuhanguna tenaga dalarn sektor perkilangan.Malahan, agak tidak keterlaluan untuk dinyatakan di sinibahawa kemelesetan ekonomi telah menjejaskan kadar per-tumbuhanguna tenagabagi semuasektor dalam ekonomi negarami. Sektor-sektor yang paling teruk terjejas ialah sektor per-lombongan dan pertanian. Malahan, pertumbuhanguna tenagadalam sektor perkilanganjuga turut terjejas, terutarnanyajikalaudibandingkan dengan keadaanpada tahun 1970-an. Kejatuhanperrnintaanterhadapkeluaran eksportbagi ketiga-tiga sektor ter-sebut merupakanpunca utaina kemerosotankadar pertumbuhanguna tenagadalam sektor berkenaan.

Seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 2.2, dalam tempoh1981-1985, kadar penyerapanburuh dalam sektor perlombongantelah merosot, iaitu sebanyak-5.5 peratus. Sementaraitu, kadarpenyerapanburuh dalam sektor pertaniandan sektor perkilangan,masing-masmngnyahanya meningkat 0.4 dan 1.9 peratus bagitempoh yang sama. Kadar pertumbuhanmi amat rendahjikalaudibandingkandengan kadar penyerapanburuh untuk keseluruh-an ekonomi, iaitu sebanyak2.6 peratusbagi tahun 1981-1985.Jikalau dibandingkanpula kadar tadi dengan kadar penyerapanburuh yang telah dicapai oleh sektor yang sama bagi tempohmasa sebelum tahun 1980, jelas menunjukkanarah aliran yangmenurun dan segi penyerapanburuh bagi ketiga-tiga sektor,iaitu sektor pertanian,perlombongandan perkilangan.

Umpamanya, bagi tempoh 1976-1980, kadar penyerapanburuh dalam sektor pertanian ialah 1.5 peratus, sementaraitu,dalam sektor perlombonganialah 0.3 peratusdan dalam sektorperkilangan ialah 7.0 peratus. Selain sektor perkilangan,kadarpenyerapan buri~h dalam sektor pertanian dan perlombonganm~sihrendahdaripadakadarpenyerapanburuh untuk keseluruh-an ekonomi bagi tahun 1976-1980.

Data dalam Jadual2.2 juga menunjukkanbahawahanyasek-tor pengangkutandan kewanganyang menunjukkanarah alirankadar penyerapanguna tenagayang meningkat dan tahun-tahun

21

C’

‘000C’

00C’

0C’

C’

C’

rflr

~‘~

—r~

‘~C

-C

-C

-

h—

0r-

r-0

0S-fl

~~

C-

‘0r~

00

0‘0

C-

r-‘0

~C

-‘0

C-

0C’

C’

C-

C’CCCCVC00C0CCCC0.

CVC00~C~

0C

oE

CC~

-u~0

CCC

C000

.0C

C

CC

Ct

00C

CC

0S

..C

..~C

C

~0C

~~00

CC

CC

00

~V

0

CCz

CC0CV0.

0C-—

CC

C.0

~CC

C

VC

0.

00C

CC

CC

00C

.0C

-~

E.F

~

00

C’

C’

“C

’

CC

CC

CC

—C

-)

C

CCC

00—

.0-

CC

CE

VC

0-~

0.

CC

0C

~C

C.~

0.

0—

C~

~C

CC

CCC

.~C

CE

E-~

~~

0~

:~~

~C

CC

.0.0

~~

.~.~

5~

0..0

.0.

~0

.0..

CVCCE0

22

PERMINTAAN BURVH DAN GUNA TENAGA

sebelumnya. Sedangkankesemuasektor lain telah dipengaruhioleh kelembapanpertumbuhanekonomi negaraakibat daripadakemelesetanekonomi negara perindustrian maju. Hal mi me-nyebabkanekonomi negara dalam tempoh 1981-1985, mampumenyediakan kira-kira 651,600 pekerjaan baru sahaja, iaitu209,000 lebih rendah daripada apa yang dirancangkan untuktempoh Rancangan Malaysia Keempat (RM4), 1981-1985.Keadaanmi menjadikanjumlah guna tenaga pada tahun 1985hanya5.4 juta.

Anggaran corak pertumbuhan guna tenaga seterusnyasehingga tahun 1990 ditunjukkan juga dalam Jadual 2.1 danJadual 2.2. Satu perkara yang jelas di sini ialah kadar per-tumbuhanguna tenagadi negarami untuk tempoh RancanganMalaysia Kelima (RM5) 1986-1990 dijangkakan akan teruslembap. Kelembapan pertumbuhan guna tenaga yang palingnyata wujud dalam sektor pertanian dan juga perlombongan.Sementara itu, sektor-sektor lain yang berkaitan denganpengeluaranbarang perkilangan dan juga perkhidmatanterusmenambahkanperatusanatau bahagian masing-masingdalamjumlah guna tenagadi negarami.

Aspek struktur guna tenaga lain yang penting di Malaysiaialah tentang pembahagian guna tenaga mengikut kumpulankaum. Secara kasar, kaum Melayu kebanyakannya terdiridaripada petani atau nelayan kecil di kawasan-kawasanluarbandar. Kaum India kebanyakannyapula merupakanpekerjadiladang dan sebagaiburuh kasar kerajaan. Sementaraitu, kaumCina kebanyakannyamerupakanpeniaga di bandar-bandardanpelombongbijih timah.

Corak penglibatansatu-satukaum dalam kegiatanekonomiyang berbezatelah turut menyebabkankedudukansosioekonomiantara mereka tidak seimbang. Keadaan sedemikian bolehmenimbulkananggapandan perasaankurangsenangdi kalanganmasyarakatdi negara in!. Keadaan mi seterusnya boleh men-jejaskan perpaduannegara. Hakikat mi jelas terbukti daripadarusuhankaum yangberlakupadabulan Mei 1969. Peristiwaber-darah in! jelas menunjukkan bahawa perasaankurang senangyang timbul akibat daripada ketidakseimbangankedudukansosioekonomi telah menyebabkanberlakunya perpecahankaum

23

EKONOMI BURUH

di negara i. Sungguhpunfaktor mi bukan merupakanfaktorterpenting, namun gejala mi tidak boleh dianggap sepi, lebih-lebih lagi keadaanmi boleh membahayakankeselamatanrakyatdan negarain Oleh itu, suatu strategi pembangunanalternatifberasaskanobjektif perpaduannegara adalah perlu. mi tidaklain bagi membolehkanagihan kekayaandan pendapatansertapeluang-peluangekonomi yang lebih seimbangdan menyeluruhdapatdinikmati oleh semuapenduduktanpamengira kaum. Ber-dasarkan hakikat mi, maka pada tahun 1971, Dasar EkonomiBaru (DEB) telah dibentuk dan dilancarkan dengan objektifutamabagi membaiki keadaansosioekonomiyang tidak seimbangantarakaum supayaperpaduannegaratidak terus terancam.

Terdapat dua matlamat utama DEB mm, iaitu membasmikemiskinan tanpa mengira kaum, dan menyusunsemula masya-rakat supayapengenalankaum mengikutkegiatanekonomi yangberbezadapat dihapuskan.Dalam konteks perbincanganselamain objektif kedua merupakan perkara penting yang menjaditumpuan perbincangandi sini. lni terutamaberhubungdenganaspek penyusunansemula guna tenaga mengikut kaum supayadapatmencerminkanperatusanmereka dalam jumlah penduduk.Adalah diharapkan juga bahawa dengan mi pembahagiankekayaanyang tidak seimbangdapatdiperbaiki.

Jadual 2.3 menunjukkan struktur guna tenaga mengikutkumpulan kaum dan sektor ekonomi bagi tahun 1970 dan 1975di SemenanjungMalaysia. Agmhan guna tenaga mengikutkumpul-an kaum mi diberikandalam bentuk peratusandaripadajumlahguna tenaga bagi setmap sektor. Seperti yang dijelaskan padaawal-awal lagi, sebelumpelancaran DEB, struktur guna tenagayang terdapatdi negarami jelas menunjukkanperbezaanyangnyata dan segi pengenalankaum mengikut kegiatan ekonomi.Pada tahun 1970 misalnya, hampir 68.0 peratus darmpada gunatenaga dalam sektor pertanian adalah terdiri daripada kaumMelayu. Sementaraitu, peratusanguna tenagakaum lain dalamsektor mi lebih kurang 30.0 peratussahaja, iaitu 21.4 peratusbagi kaum Cina dan 10.1 peratusbagi kaum India.

Dalam sektor bukan pertanian pula, seperti sektor per-kilangan, pembinaan dan perdagangan,peratusanguna tenagakaum Cina didapati melebihi kaum-kaum lain. Malahan, pe-

24

C’C’

C-

C’CC0C-

C’CCC00CCCCCVECVCCECC0CC0.

ECC00

CVC00

CCVF-CCC

C-C-~

C-0

0C

-C-©

00

0C

-C

-—

—C

’‘0

00‘0

C’

Cl

‘0~

C’

S-fl—

C-

©‘C

-o

’0C

-—

C’

‘0©

S-flC

-C

-—

——

C-I

——

0‘0

C’

0C

-C

-—

‘0C

-‘~

‘0—

S-fl‘0

S-fl

C-

.-..-~

C’

C-

C-

~0

C-

S-flS-fl

00—

C-

—0

‘0S-fl

S-flC

-~

0C

-S-fl

~

‘0C

-C

0‘0

~S-fl

C-

‘0C

’©

C-

o0

0‘0

C-

——

C-

~S-fl

—S

-flC

-

—C

-S-fl

©0

~.

C-

~~

00~~

0C-C

-0C-

—S

-fl—

——

C-C

-C

-©

-’S

-C

-

—‘0

flC

-0

0C

’fl

C-

‘0‘0

C-

—S-fl

‘0S

-fl

C-

C-

00

—0

0C

-S-fl

00

‘0C

-IC

-C

-C

-C

-C

-C

-

CC

C-

C-

S-fl

S-fl

0‘0S-fl

C-

C--

S-flC

’C

-C

-

09C-

S-fl

C-

.0CEC

E

00C’

‘0I—C’C00

ICE

.a.E

CC

SOC

CC

C.0

-~

CC

00C

CC

00C

CC

.0

0.0

.0.

25

EKONOMI BURUH

ratusan mi lebih tinggi jikalau dibandingkan dengan peratusankaum tersebutdalamjumlah pendudukdi negarami.

Seperti yang ditunjukkandalam Jadual2.3, padatahun 1970,lebih 65.0 peratusdanipadaguna tenagadalam sektor perkilang-an dan pendaganganadalah terdiri daripadakaum Cina. Dalamsekton pembinaan pula, peratusanguna tenaga Cina yang ter-libat adalah lebih tinggi lagi, iaitu sebanyak 72.0 peratusdanipadajumlah guna tenaga. Sementaraitu, guna tenagakaumMelayu dalam sektor perkilangan hanya sebanyak28.9 peratus.Malahan, peratusanguna tenaga kaum Melayu yang tenlibatdalam sektor pembinaandan sektor perdaganganIebih rendahlagi, iaitu masing-masingnyahanya21.6 peratusdan23.5 peratus.

Selepas lima tahun DEB dilaksanakan,beberapaperubahanstruktur guna tenagamengikut kaum telah berlaku.Agihan gunatenaga yang lebih baik mula ketara. Penyertaankaum Melayudalam sektor bukan pertanian telah meningkat. Walau bagai-manapun,pencapaianmi masih lagi rendahjikalau dibandingkandengan matlamat yang dipenlukan bagi menyamai penatusanmeneka dalamjumlah penduduk negarami. Salah satu sebabnyaialah dasar galakan pemindahan kaum lain, tenutama kaumCina, supayameninggalkanpekerjaandi bandar bagi menyertaidan bergiat dalam sektor pertaniantelah tidak berjaya, malah-an penghijrahanmereka berlaku sebaliknya. Fenomenasedemi-kian menyebabkan ramai pihak merasa ragu-nagu terhadapkemampuandasar mi mencapai matlamat penyusunansemulaguna tenagadan seterusnyamatlamatpenyusunansemulamasya-rakat di negana in Malahan, usaha mi dijangka akan tenusgagal selagi sektor pertaniantidak dapat menampakkankemam-puannyauntuk menandingi sektor-sektorlain dan segi produk-tiviti danjuga sebagaisumberpendapatanyang tinggi. Oleh itu,memangtidak munasabahuntuk mengharapkankaum lain, ten-utama yang bergiat dalam sektor-sektor ekonomi yang mem-punyai produktiviti dan sumber pendapatanyang tinggi, untukmenukar corak penglibatanmereka kepadakegiatan yang ben-pendapatanrendah dalam sekton pertanian.Dengan itu, jikalauproduktiviti dan sumber pendapatantinggi merupakan peng-halang utama bagi menarik kaum lain menyertai sektor pen-tanian, makakadar kekuranganpenyertaankaum bukan Melayu

26

PERMINTAAN BURUH DAN GUNA TENAGA

dalam sektor pertanian dijangka akan wujud berterusanpadamasaakandatang.

Satuhakikat yang tidak dapatdinafikan di sini bahawasejakDEB dilancarkan 15 tahun yang lalu, dengan penggunaanalatteknologi yang lebih moden, maka produktiviti dalam sektorpertanian telah meningkat. Namun begitu, kejayaan mi masihbelum dibanggakan. mi kerana jikalau dibandingkan dengansektor-sektonlain, peratusanmeneka yang bekerja dalam sektorpertanian didapati masih lebih tinggi daripada peratusankeluaran sektor mi dan segi Keluaran Dalam Negara Kasar(KDNK). Secarakasar, mi benmaknabahawakeluaranseseorangpekerja dalam sektor mm masih lagi nendah jika dibandingkandengansektor lain.

Dalam sektor-sektonlain, penbezaanantaraperatusanmerekayang bekenja dengan peratusankeluanan sektor-sektormi dansegi KDNK tidak banyak berbeza.Malahan, sejak tahun 1980misalnya, dalam sektor perkilangan,peratusanmeneka yang be-kenja Iebih rendah danipada penatusankeluaran sekton mi dansegi KDNK, yang membawaerti pada amnya, bahawapnoduk-tiviti dalam sektor mi adalah tinggi jikalau dibandingkandengansektor lain. Jikalau keadaanmi bertenusan,maka kadan pen-capaian matlamatasal DEB bagi menyusi.msemula guna tenagadalam sekton berkenaanakantersekat.

Oleh itu, daripada perkembanganyang ditunjukkan di atas,maka tidak hairanlah mengapa penyertaanguna tenaga kaumlain, terutama kaum Cina, dalam sekton pertanian tidak ben-tambah. Malahan, data dalam Jadual 2.4 jelas menunjukkanbahawaperatusanataubahagianguna tenagakaum Cina dalamsektorpertaniantelah berkurangan.

Bahagian guna tenaga kaum Cina dalam sektor pentaniantelah berkurangan danipada 16.4 peratus pada tahun 1980kepada 16.3 peratus pada tahun 1985. Sedangkanpada tahun1970 (bagi SemenanjungMalaysia), peratusanguna tenagakaumCina dalam sektor mi ialah sebanyak 21.4 peratus. Pen-kembanganmi dengan sendininya telah menyebabkanbahagianguna tenaga onang Melayu dan kaum Bumiputera lain (dinujuksebagaiBumiputerasahajadalam Jadual2.4 dan 2.5) dalam sek-ton pentanianmeningkat kepada 73.2 peratuspada tahun 1985

27

00

C’

0

00

C’CC000

C’C>‘

CC00CCCCVE4)

4~

~

0V(I)CCECCCCCC.

ECC00

CVC30CCVF-CCC=

-0—

-9o09

C-

fl©

C-

C’

C’

S-fl~

Qfl

C’

S-fl0

00

30

C’

~‘0

—C

’fl

~‘0

C-

C-

S-fl

‘0C

-0

—C

-C

’0

0S-fl

C-

00—

30

—

-9~

~\

~-..~

---

‘0C

’—

3~

30

C-

—S

-fl0

C-

~C

’C~

C~

C~

~©

Cl

——

—

~\—

S-flC

-’0~

30

C-C

-S-fl

‘0S-fl

C-

C-

30

S-flC

-C

-C

-‘0

—fl

C-

flS

-~fl

flC

lC

l

C4~

C~

-9.~

‘-.

‘-~-

~

C-

C-

‘09

C’

~C

)C

-)C

-IC

-0

0S-fl

~C

-IC

’C—

fl0

00

0—

—C

-S-fl

C-

S-fl‘0

flS-fl

S-fl

‘0‘0

-0--S

-9o

O0

C~

~

C’~

C9

3T

hC

-S

-fiCI

C-

©©

©—

C’

‘00

00

0C

-—

00

~C

-S-fl

0C

-C

-~

C-

C’

C-

C-

C-

‘0‘0

—

-$~

-~

‘~

C-

0Th©

C-

‘0C

’C

-3

000

C-

C’3

03

0~

0C

-.-~C

-~

C’

©C

-—

—

~\—

~C

00~~

C-9S

-flS

-fir-C

-

‘0S

-fl©

S-flC

’S-fl

C’

00—

C-

~fl

S-fl~

Th

C-

C-

C-

C4)C~~

Th

E—

~C~

CC

’-.’0C

’C

’—‘0

S-flC

-©

C’

C-

C-

‘00

0C

’C

’C

-C

lC

-S-fl

‘00Th

S-flC

-fl

fl

CCCC

30C

CC

EE

~’

CC

VV

-—

C0

.~C

CC

CC

~C

~C

C~

C~

CC

CC

CC

CC

C~

CC

CC

C~

~-~

CC

EE

EE

-*C

~.E

CC

~.0

CC

CC

.0.0

.0.0

~-o

~E

E~

V4

)V

0)4

)4)

V0

)4

)4)

0.

0.0

.0

.0.

0.0

.

00

‘0C-

CC-

S-fl

C-

‘CC’

‘C00

C-

CS-fl

‘043CC-S

C’

C’

‘0CCCCC00CC4).0EC3

0

28

CCC

-C-$0©

-.54)

-9.~

C

0Th

00

C’CC-C©0

0C

’CCCCCC0)

0.)0

.CCECCCCCC.

ECC30C0)

C30CC4)

F—CCC=

C-’C

©3

0C

’9C

-C

-

‘CC

C)

fl©

C-

fl-0

00Th

C-

‘C—

C-

C-

©C

-S-fl

—C

-0

~0

~C

‘C

.S-fi

©C

-C-C

-S-flC

’

±~

dfl

00

flC

’3

00

C-

-©

00

~C

!

Cl

00

‘C‘C

‘C—

C-

S-flS-fl

CI

‘CS

-fl0Th

S-fl—

C-

C-

~©

C’

C’

flfl

C-

C-

0C

C-C

-C-S

-fl0Th

0Th‘C

C-

0ThS-fl

0ThC

-C

-

-~©

C-C

’-C-C

-00

0C

C-

—©

—0

CC

-C-

00

CI

0Th0Th

C-

—‘C

C-

C)

—S-fl

C-

C-

30S-fl

C-C

-C

’C’C

-©0

3©

C-

C-

00

‘00

00

0

oC

’‘O

C’©

C-C

’C’

S-fl©

S-flC

-C

)S-fl

‘CS-fl

S-flS

-fl‘C

S-fl‘C

S-fl—

C-

C-O

C~

CS

-flC-0~

S-fl©

0C

C-

—0

.5S-fl

0.50.5

‘CC

-0

3S

-fl0

3C

-C

-

.3~

C

9C

C0

)C

—C

CC

CC

CC

C—

9C

-9C

C~

C9

C9

-~

~.~

.I

CC

CI-.

C0)

~C

4)0

)~

)C

~)

~..,.

0.0

.0.

0.0

.0.

000C’

00

‘CC-

CC-

0~

-

2‘C00

C-

C‘C‘C03

-CCCC

C’

C’

‘CC’04)

I-00C4)

.09C30

29

EKONOMI BURUH

benbandingdengan67.6 penatuspada tahun 1970, iaitu setahunsebelumDEB dilancankan.

Secara kasar, berdasarkaj~perkembangan di atas, jelasmenunjukkanbahawa DEB telah gagal mencapaimatlamat pe-nyusunan semula guna tenaga, khususnya dalam sektor per-tanian. Walau bagaimanapun,suatu hakikat lain yang tidakdapatdinafikan dan harus dijelaskan di sini bahawa penyertaanorang Melayu dan kaum Bumiputera lain (atau Bumiputera)dalam sektor bukan pertaniantelah meningkat. Misalnya dalamsektor perkilangan, penatusanguna tenaga Bummputera telahmeningkat daripada 40.9 peratus pada tahun 1980 kepada 42.6peratus pada tahun 1985. Sebaliknya pada tahun 1970, gunatenagaorangMelayudalam sektorbenkenaanhanya28.9 penatus.

Sungguhpuntelah ramai kaum Bumiputena benpindah me-nyertai kegiatan ekonomi di bandar, khususnya dalam sektormoden, namun peratusanmeneka dalam sektor pertanianmasihjuga tinggi. mi kerana akibat danipada pengunanganpenyertaanguna tenagakaum lain dalam sektor pertanian.Denganitu jugabermakna, walaupun DEB telah berjaya menambahkangunatena~aBumiputera dalam sektor bukan pentanian, tetapi di-sebabkanpertambahanpenyertaankaum lain dalam sekton ter-sebut, yang telah sedia tinggi sebelumin maka peratusangunatenagaBumiputera masihnendah,terutamanyajikalau dibanding-kan dengan penatusanpenyertaan guna tenaga kaum Cina.Malahan, satu aspek lain yang tidak kurang pentingnya di siniialah dan segi jenis penglibatankaum Bumiputera dalam sektoibukan pentanian(lihat Jadual 2.5). Sungguhpunperatusangunatenaga Bumiputera dalam sekton bukan pertanian,seperti sektorperkilangan, perdagangan,pembinaan dan perkhidmatantelahmeningkat, tetapi sebahagianbesannyabergiat dalam kumpulanpekerjaanbenpendapatanrendah.

Jadual 2.5 menunjukkan bahawa penyertaanorang Melayudan kaum Bumiputera lain (atau Bumiputera) dalam kumpulanpekerjaan ikhtisas dan teknik, perkeranian, perkhidmatandanpertanianpada tahun 1980 dan 1985 sebenarnyatelah pun me-lebihi yang dirancangkanuntuk tahun 1990, seperti yang ter-dapat dalam Rancangan Malaysia Ketiga (RM3) 1976-1980.Keadaanmi amat ketara dalam kumpulan pekenjaanpertanian,

30


yang sememangnyamatlamat sebenaruntuk mengurangkanpe-natusan mereka. Dalam bidang pekerjaan lain, walaupun pe-ratusankaum Bumiputena telah melebihi matlamat asal jangkapanjang DEB, tetapi penyertaan mereka tertumpu dalamkumpulan pekenjaan berpendapatanrendah. Sedangkangunatenaga kaum Bumiputera dalam bidang pekerjaan pentadbirandan pengurusan,yang boleh dianggapmerupakanbidang pekerja-an benpendapatantinggi, hanya 28.6 penatuspada tahun 1980dan merosotkepada28.2 penatuspadatahun 1985.

Peratusanguna tenagaBumiputera dalam kumpulan pekerja-an jualan pula, yang lebmh melibatkan soal “pemilikan dan pe-nguasaan”, dianggarkan mencapai kira-kira 31.1 peratus padatahun 1980 dan 37.9 peratus pada tahun 1985, merupakankumpulan pekerjaankedua terendahberbandingdenganperatus-an merekadalam bidang pekenjaanlain. Bagi kumpulan pekerja-an i, ~enyentaanguna tenagakaum Cina adalah sebanyak62.0penatuspada tahun 1980. Walaupun peratusanmi berkurangankepada56.8 penatuspada tahun 1985, tetapi peratusan mi masih

lagi tinggi dibandingkandenganpenatusanpenyentaankaum laindalam kumpulan pekenjaanbenkenaan.Dalam kumpulanpekerja-an pentadbirandan pengunusanpula, penyertaanguna tenagakaum Cina paling tinggi, iaitu 63.6 peratuspadatahun 1980 danmeningkat kepada66.0 penatuspadatahun 1985. Penkembanganmi telah menyebabkan pencapaian peratusan guna tenagaBumiputena dalam kumpulan pekenjàan benpendapatantinggitidak banyak berubah. Malahan, bagi kedua-dua kumpulanpekerjaantadi sebenarnyapencapaiannyatidak sangat berbezadengan keadaan pada tahun 1970, iaitu masing-masingnyasebanyak22.4 penatusdan 23.9 penatus.

Masalah utama yang telah menimbulkan keadaandi atassebenarnyabenkait rapat dengansoal peluangdan pengambilanuntuk bekerja, soal peluang dan kemudahan penniagaanuntukorang Melayu dan kaum Bumiputera lain. Malahan, sikap tidakjujur setengah-setengahgolongan terhadapmatlamat DEB, ter-utama matlamatpenyusunansemula masyarakat,merupakanan-tara puncautamayang lain yang menyebabkanpelaksanaandanpencapaian DEB tersekat. Sikap sedemmkian timbul kenanagolongan mi merasatakut kalau-kalaukepentinganmereka ten-

31

EKONOMI BURIJH

jejas, lebih-lebih lagi dalam keadaan kemelesetan ekonomi,apabilafalsafahstrategi agihan kekayaanneganatidak lagi dapatdipenuhi melalui hasil pertumbuhan ek-onomi. Rasa takutbahawa kemungkinankepentinganmereka terjejas menyebabkansetengah-setengahgolongan mula merasa ragu-ragu terhadapusahaDEB itu.

Kegagalanekonomi untuk mencapaipertumbuhanyang pesat(bermula pada awal tahun 1980-an) seperti yang pernah dicapaipada tahun 1970-an dahulu, telah menyulitkan lagi masalahdiatas. Kekurangan peluang pekerjaaanbanu, baik dalam sektorawam mahupunsektor swastatelah menyebabkanpengangguranmeningkat dan turut melibatkan sebilanganbesar mereka yangmempunyai pelajaran tinggi. Di samping itu, pembuanganpekerja secaraberamai-ramai,terutamanyadalam sektor swastatelah memburukkanlagi masalahpenganggurandi negarami.

OIeh sebab sumber kewangan kerajaan terhad, maka tugasbagi mengatasi masalah mi telah diserahkan kepada pihakswasta.Pengalihantugas in sepenti yang terbukti, menyebabkanpengangguran di kalangan kaum Melayu telah meningkat.Menurut RM5, padatahun 1985, kadarpenganggurandi kalang-an kaum Melayu adalah sebanyak 8.7 peratusberbanding de-ngan hanya 5.5 penatus bagi kaum Cina dan 8.4 peratusbagikaum India. Sebaliknya,pada tahun 1975, kadar penganggunandi kalangan kaum Melayu adalah yang paling nendah, iaitu 6.1peratusberbandingdengan6.3 peratusbagi kaum Cina dan 10.5penatusbagi kaum India.

Penkembanganmi memberi implikasi besar terhadap mat-lamat penyusunansemula guna tenagadi negara in MenurutRM5, antara tahun 1980 hingga 1985, walaupun banyak ke-majuan yang telah dicapai, tetapi tidak banyak yang dapatmembantu ke anah pencapaianmatlamat penyusunansemulaguna tenaga di negarami. Dalam kumpulan pekerjaanikhtisasdan teknik, walaupun peratusanguna tenaga Bumiputena telahmeningkat danipada 53.7 peratus pada tahun 1980 kepada 54.4peratuspadatahun 1985, namunkebanyakanmenekaadalahter-din daripadajunurawat dan guru. Jikalau bilangan mereka mitidak diambil kina, bahagian guna tenaga Bumiputera dalamkumpulan pekerjaan tersebut pada tahun 1985 ialah kira-kira

32

PERMIN’FAAN BURUH DAN GUNA TENAGA

45.0 peratus,manakalabahagianguna tenaga bukan Bumiputeraialah 55.0 peratus. Malahan, jika diambil kira pemegang-pemegangijazah ikhtisas sahaja,yang merupakangolongan ber-pendapatantinggi, bahagian guna tenaga Bumiputera dianggar-kan hanya 32.0 peratus. Gambaran mi jelas menunjukkanbahawa peratusan guna tenaga Bumiputera dalam kumpulanpekerjaanikhtisas dan teknik yang berpendapatantinggi masihrendah dan tidak menggambarkanperatusanjumlah pendudukneganami. Sedangkanperatusanguna tenagabukan Bumiputeramelebihi peratusanpenduduknyadalam beberapapekerjaanber-pendapatantinggi.

Fenornenayang serupa juga dapat dilihat dalam kumpulan-kumpulan pekerjaanyang lain, Walaupun peratusanguna tenagaBumiputera telah meningkat, tetapi sebilangan besarnyaadalahdalam kumpulan pekerjaan berpendapatanrendah. Malahan.penglibatan orang Melayu dan kaum Bumiputera lain dalamkumpulan pekerjaan pentadbirandan pengurusan,seperti yangdinyatakan, telah merosot. Menurut RM5, peratusan gunatenaga Bumiputera dalam bidang pekerjaan mi dijangka akanterus merosot danipada 28.2 peratuspada tahun 1985 kepada27.6 penatuspadatahun 1990.

Sebenarnyausaha yang lebih giat telah pun dijalankan bagimengeluarkanlebih namai lagi siswazah Melayu demi meningkat-kan penglibatan mereka dalam kumpulan pekerjaan her-pendapatan tinggi. Namun disebabkan kekurangan peluangpekerjaan, yang turut melibatkan soal pemilihan dalam pe-ngambilan pekerja, telah menyebabkanusahami tidak membawakesan seperti yang diharapkan. Sebaliknya, perkembanganmmtelah menyebabkanpenganggurandi kalangan siswazah menjadisemakin teruk. Keadaanyang sedemikian rupa boleh menjejas-kan pencapaianmatlamat penyusunansemula guna tenaga, dansetenusnya menjejaskan pencapaian matlamat DEB bagi me-nyusun semula masyarakatsupayaperbezaandan segi pengenal-an kaum mengikut kegiatan ekonomi tidak lagi wujud dalamstruktur guna tenagadi negarami.

Jikalauditinjau kembali secaraprinsipnya,matlamatpenyusun-an semula struktur guna tenaga di negarami supayapengenalankaum mengikut kegiatan ekonomi tidak lagi wujud, sebenarnya

33

EKONOMI BURUH

tidaklah mudah untuk dicapai seperti yang disangkakan.Hakikatmi amat ketara apabila ruang untuk memperbaiki ketidak-seimbanganpenyertaanantara kaum dalam kegiatan ekonomi,dan seterusnyamencapai matlamat di atas, tidak banyak ten-buka. Salah satu sebabnyaialah guna tenaga nakyat asing dankaum lain selain daripadakaum Bumiputera, Cina dan India,dalam jumlah guna tenaga negara mi amat kecil bilangannya.OIeh itu, sebarangusahabagi meningkatkanperatusanpenyerta-an satu-satukaum dalam bmdang kegiatanekonomi yang penyer-taan mereka adalah kurang, akan melibatkan penguranganpe-natusanpenyertaankaum lain dalam bidang berkenaan.Keadaanmi mungkin boleh menjejaskanpencapamanmatlamat keseluruhanpenyusunan semula guna tenaga, dan seterusnya matlamatpenyusunanmasyarakatyang terdapatdalam DEB.

Keadaanmi berbeza daripadaapa yang terdapatdalam soalpenyusunan semula hakmilik saham syarikat di negara mi.Masalah yang ditimbulkan tidak serius seperti yang terdapatdalam usaha penyusunansemulaguna tenaga.Salah satu sebab-nya ialah peratusan pemilmkan nakyat asing tenhadap sahamsyanikat negara mi agak besan. OIeh itu, pengonbananyangdiperlukan daripada rakyat negara mi sendirm dan segi peng-agihan semula hakmilik mereka bagi mencapai tujuan tensebuttidak berapa ketara dan membebankan.Sebaliknya,dalam soalpenyusunansemula guna tenaga, pengorbanansesuatu kaumuntuk mencapai tujuan mi lebih ketana dan sangat-sangatdi-perhikan. Pengorbanansedemikiansebenarnyasukar untuk di-penoleh. Keadaan mi menjadi Iebih numit apabmla bidangkegiatan ekonomi yang dmcebuni oleh sesuatukaum lebih meng-untungkan berbanding dengan bidang-bidangkegiatan ekonomiyang lain.

Berasaskan perkembangandi atas, maka tidak hairanlahmengapa kemajuan pencapaianberhubung dengan penyusunansemula struktur guna tenagamengikutkaum padatahun 1980-antidak banyak berbezadanipadastruktur guna tenagapada tahun1970-an. Malahan, dalam setengah-setengahkeadaan, dmdapatmperubahanyang wujud bertentangandenganapa yang ditetapkandalam matlamat tersebut. Contoh yang paling nyata ialah dansegi penyertaankaum Bumiputera dalam kegiatan atau bidang

34


pekerjaan berkaitan dengan pertanian yang didapati semakinmeningkat. Sedangkanmatlamat sebenaradalah bertujuan me-ngurangkan pergantunganmereka tenhadap sektor itu. Dalambidang-bidang pekerjaan lain, yang guna tenaga Bumiputeratelah bentambahdan peratusanpenyertaankaum Cina tidak ber-ubah, didapati peratusanguna tenaga kaum lain, iaitu kaumIndia telah merosot. Keadaanmi jikalau berterusan,boleh men-jejaskan usaha menambahkanpenatusanmereka dalam bidangberkenaan.mi paling jelas berlaku dalam kumpulan pekerjaanyang benkaitandengan jualan dan pekerjaan pentadbiran danpengurusan, apabmla penyertaan kaum India didapati palingnendah, iaitu berada dalam lingkungan 5.0 penatus sahajapadatahun 1980-an. Walau bagaimanapun,pada keseluruhannya,dalam bidang-bidang pekerjaanlain, selain darmpada kumpulanpekerjaan pentadbiran dan pengunusan, iaitu pekerjaan pen-keranian dan pekenjaan jualan, peratusanguna tenaga kaumIndia didapati telah melebihi matlamat sebenanatau sekurang-kurangnya hampir menyamai peratusan mereka dalam jumlahpendudukneganami.

Daripada perbincangandi atas, secara kasar, dapatlah di-numuskan bahawa struktur guna tenaga mengikut kaum diMalaysia yang terdapat pada masa lalu, iaitu wujudnya per-bezaanyang nyata dan segi pengenalankaum mengikut kegiatanekonomi, telah berubah. Walaupun kaum Bumiputera masihnamai dalam kegiatanpertanian,tetapi penyentaanmerekadalamsektor moden telah bertambah.Namun begitu, usahayang lebihperlu dijalankan, tenutama bagi mengunangkan pengantungankaum Bumiputera terhadapsektor pentaniandan menambahkanpenyertaanmereka dalam sektor swasta di bandan yang Iebihmenguntungkan, jikalau pengenalan kaum mengikut fungsiekonomi benar-benaringin dikunangkan. Ini tidak lain keranamonopoli kegiatansektor moden di bandanyang kebanyakannyamilik swastamasih terletakdi tangankaum Cina.

Apa yang menanik darmpadakenyataantenakhir di atas ialahperkataanswasta. Disebabkankebanyakansektor moden bukanmilik kerajaan, maka sebarangdasar yang dijalankan oleh ke-najaan bagi menyusun semula guna tenaga dalam sektor her-kenaan kurang berkesan,malahanagak lambat untuk dicapai.

35

EKONOMF BLIRUE

Denganitu herrnakna.masayang lebih panjangdan tidak hanyasetakattahun 1990, diperlukan hagi rnencapaimatlamattadi.

Salah satu sehabdasarkerajaankurangberkesandalam sektorswasta ialah dasar pengambilanpekerja atau guna tenaga agakberbezadaripadasektor awamataukerajaan.Arahan secaralang-sung dan pengawalan terhadap pengambilan satu-satu kaumdalam pekerjaan tertentu dalam sektor swasta tidak mudahuntuk dilaksanakan herhanding dengan sektor kerajaan. lnikeranadasar pengambilanpekerja dalam sektor swastaselalunyamelibatkan beberapafaktor lain seperti keuntungan,yang tidakterdapat dalam dasar pengambilan pckerja sektor awam. Olehitu, dasar kerajaandidapati lebih cepat dicapai dan lebih ber-kesandalam sektor awamberbandingdengansektor swasta.

Bagi melihat perbezaandan segi dasar pengambilanantarasektor awam dengan sektor swasta seperti yang dinyatakandiatas, dua bab seterusnyaakancubamembentukteori permintaanhuruh bagi sektor swasta. Dalam bab itu, akan dibincangkanasas utama yang menentukan permintaan atau pengambilanpekerjadalam sektor swasta.

36

BAB3

TEORI PERMINTAAN BUIRUH

JANGKA PENT~EK

3.1 Pendahuluan

Dalam Bab 2, telah pun dibincangkankonsep permintaanter-hadap buruh secaraiimurn dan secarakasar. Kemudian, dibin-cangkan pula struktur guna tenaga yang terdapat di Malaysiadengan agak panjang lebar. Walau bagaimanapun,satu aspekpenting yang tidak disentuh dalam perbincangan itu ialahapakahfaktor-faktor yang menentukanpermintaanburuh dalamsesebuahekonomi, khususnyafirma. Dengan perkataanlain, per-soalan bagaimana keluk permintaan buruh diperoleb tidak di-huraikan. Maka memangmenjadi tujuan utama bab mi, malah-an buku mi, untuk menerangkanbagaimanamendapatkankelukpermintaan buruh. Tumpuan utama perbincangan ialah ber-hubung dengan asas-asaspenentuan pengambilan atau per-mintaan huruh oleh firma dalam sektor swasta.

Bagi memudahkanhuraian sertapemahamanbeberapaaspekperbincanganyang akan disentuhnanti, maka eloklah dijelaskanterlebih dahulu beberapakonsep berhubungdengan permintaanterhadapburuh.

3.2 Konsep Permintaan Buruh

Seperti ditegaskandalam bab yang lepas, permintaanterhadapburuh dan sesuatubarang sebenarnyatidak jauh berbeza.Jikapengguna dalam pasaran barangan ialah isi rumah, makapengguna dalam pasaran buruh ialah majikan yang terdiridaripada firma atau sebuah pertubuhan yang lebih besar.Baranganyang diperdagangkanmerupakanperkhidmatanburuh.Namun begitu, mi tidak bermaknabahawa tidak ada Iangsungperbezaan antara kedua-dua konsep tersebut. Malahan, jika

37

EKONOMI BURUH

diperhatikan, permmntaan terhadap buruh merupakan satukonsep yang agak kompleks. Salah satu sebabnya,buruh me-rupakan faktor pengeluaran yang aktif dalam pasaran. Per-mintaan terhadap buruh bukan sahaja melibatkan aspekekonomi, seperti upah dan masabekerja, tetapi soal sosial danpolitik turut memainkanperananutama dalam sebarangaspekpenggunaanburuh. Walau bagaimanapun,bagi menyenangkananalisis, maka perbincangandihadkan kepada aspek ekonomisemata-mata.

Permintaanterhadap perkhidmatanburuh dapat dikelaskandalam duajenis. Pertama,permintaanlangsung,iaitu merupakanpermintaanterhadapburuh semata-matauntuk mendapatkanuti-liti daripadaperkhidmatanyang diberikannya secaraIangsung.Kedua, permintaantidak langsung,atau lebih terkenal sebagaipermintaanberkait, iaitu merupakanpermintaanterhadapburuhuntuk tujuan mengeluarkansesuatubaranglain. Bagi memahamikonsep mi dengan lebih mendalam, kedua-duanyadibincangkansatu demi satu.

3.2.1 Permintaan Langsung

Permintaan langsung terhadap buruh adalah permintaan ter-hadap perkhidmatanburuh untuk digunakansecaraterus bagisatu-satutujuan tertentu. Denganperkataanlain, buruh jenis midiminta bukan keranauntuk dijadikan sebagaiinput perantaraanbagi menghasilkansesuatubarang lain, tetapi ia diambil bekerjasemata-matauntuk mendapatkanutiliti daripada perkhidmatanyang diberikannya secaralangsung. Oleh itu, jenis permintaanburuh secaraterus begini selalunyamemerlukankehadiranburuhdi tempat perkhidmatanyang berkenaan.Contoh paling baiktentang permintaanburuh jenis mi ialah permintaan terhadapperkhidmatanseorangtukang gunting, seorang peguamataupunseorangjaga.

Memandangkanciri utama permintaan buruh jenis mi Se-demikian rupa, yakni perkhidmatanburuh tadi akan digunakansecara langsung, maka keperluan untuk menggunakan buruhjenis mi bergantungpadajangkaanutiliti yang dapat diperolehdaripadaperkhidmatanburuh tersebut. Oleh itu, dalam hal mi,

38

TEORI PERMINTAAN BURUH JANGKA PENDEK

bilangan buruh yang akandiambil bekerja dan.jumlahganjaranyang akan dibayar kepada buruh berkenaanbergantungpadapermintaandan juga penawaranperkhidmatanitu sendiri. De-ngan mengandaikanfaktor-faktor lain tidak berubah, misalnyaapabila permintaan terhadap perkhidmatan yang diperlukandaripada tukang gunting meningkat berbanding dengan pe-nawaranyang ada, maka kadar upah atau bayaran bagi per-khidmatan mi akan meningkat. Sebaliknya, penawaran per-khidmatan daripadatukang gunting yang berlebihanberbandingdengan permintaan terhadap perkhidmatanmi, boleh mengu-rangkan bayaran perkhidmatantersebut. Walau bagaimanapun,permintaan terhadap perkhidmatan buruh jenis mi tidaklahsebanyakpermintaanterhadapperkhidmatanburuh jenis kedua,iaitu permintaanberkait.

3.2.2 Permintaan Berkait

Dalam kebanyakankeadaan,sebagaiseorangpengeluardan jugamajikan, firma meminta buruh untuk bekerja dengannyabukansemata-matauntuk mendapatkanutiliti daripada perkhidmatanburuh tersebut.Tetapi buruh diambil bekerja kerana keperluanuntuk mengeluarkanbarang lain. Buruh akandigunakansebagaialat perantaraanatau input bagi menghasilkansesuatukeluaranyang diperlukan dalam pasaran.Melalui penjualandan penggu-naan barang mi,. firma dan penggunamemperolehutiliti dan-pada pengambilan buruh tadi. Dalam proses mi, utiliti yangdiperoleh oleh firma daripadabasil ju~ilanbarang keluarannyadigambarkanberdasarkantingkat keuntunganyang diperoleh.

Oleb itu, salah satu faktor yang menentukanpermintaanten-hadapburuh jenis mi ialah sumbanganatau produktiviti buruhberkenaan terhadap keluaran yang ingin dihasilkan oleh sese-orang majikan. Berapa ramai burub yang akan diambil bekerjapula ditentukan~oleh permintaanorang ramai terhadapkeluaranitli yang secaralangsungberkait rapat dengan nilai pasarandanutiliti yang boleh dicapai oleh penggunabasil daripadapenggu-naan keluaran tersebut. Seterusnya,seperti yang dinyatakan di

atas, faktor mi pula akanmenentukantingkat keuntunganyangboleh dicapai oleb seseorangmajikan. Malahan, tingkat keun-

39

EKONOM1 BURUH

tungan inilah yang merupakanfaktor utama yang akan menen-tukan permintaandan bilangan buruh yang akan diambil be-kerja oleb sesebuahfirma.

Oleh itu juga, daripada perbincangandi atas, jelas me-nunjukkan bahawa upah yang akan diterima oleh seseorangpe-kerja adalah bergantungpada jumlah keluaran serta nilai pa-saran keluaran yang dapat dihasilkan oleh pekerja berkenaan.Kaitan permintaanyang sedemikian rupa menyebabkanpermin-taan terhadap perkhidmatanburuh jenis mi dmnamakan per-mintaan berkait yang mengaitkanpermintaanburub dalam pa-saran buruh dengan permmntaan terbadap keluanannya dalampasaranbarangan.

Permintaanterhadapperkhidmatanburuh jenis mi adalabpa-ling banyak terdapat. Misalnya, permintaanburuh bagi menge-luarkan alat-alat elektrik di kilang-kilang elektronik, pakaian dikilang-kilang pakaian dan basil pertanian seperti getah diladang-ladanggetab. Seperti yang diberikan dalam contoh diatas, tidak semestinyakeluaran yang dihasilkan berupa barangsiap. Keluaran mungkin berupa bahan mentah yang perlu di-prosesselanjutnyaatau barang siap yang dapatdigunakan terusoleh pengguna. Apa yang penting di sini, apabila permintaanterhadap keluaran tadi meningkat, maka permintaan terhadapburuh akan turut bertambah.Sebaliknya,sebarangpenguranganyang berlaku terhadappermintaan barang tersebut akan men-jejaskanpermintaanterhadapburub.

Dua implikasi pent~ngyang timbUl basil daripada per-bincangan di atas berhubungdengan permintaanperkhidmatanburuh jenis mi:1. Asas pengambilan burub oleh sesebuah firma bergantung

pada produktiviti burub dan nilai pasaran keluaran yangdihasilkan.

2. Memandangkanproduktiviti pekerja berhubungrapat denganbentuk gabungan dan prestasi faktor-faktor keluaran yanglain, maka kaedahpengeluaran,sama adamenggunakanlebibburub atau lebih modal, akan turut mempengaruhijumlahburuh yang akandiambil bekerja.

40


Walau bagaimanapun,yang penting di sini. perkhidmatanburuh tadi diminta urituk digunakan bagi menghasilkanbaranglain, dan bukan untuk digunakan perkhidmatarinyabagi meme-nuhi utiliti majikan atau penggunasecara langsung. Malahan,yang lebib penting, asas teori permintaan buruh yang meng-hasilkan keluk permintaan buruh adalab berdasarkanbentukpermintaanburuh jenis berkait mi. Teori permintaanburuh yangdimaksudkandi sini ialah teori keluaran sut buruh yang akandibincangkandenganlebib lanjut dalam bahagian3.3.

Teori keluaran Sw’ huruh sebenarnyabukan merupakanteoripenentuantingkat upah. Kekeliruan begini sering timbul di ka-langan pelajar, malahan antara mereka yang boleh dikatakanahli dalam bidang teori ekonomi. Tidak dinafikan bahawa kelukpermintaanburuh yang dihasilkan danipadateori mi merupakansalab satu komponen utama penentuan tingkat upab (dalamkonteks apahila upah ditentukan dalam pasaran). Tetapi se-benarnya keluk penmintaan buruh hanya menunjukkan hu-bungan antara harga (dalam konteks mi, kadar upab) dengankuantiti burub yang diminta. Hubungansedemikian tidak dapatmenentukantingkat upah, kecuali dalam keadaanapabila kelukpenawaran tidak anjal sama sekali. Tetapi dalam keadaanapabila keluk penawaranberbentukmendataratau berkeanjalansempurna, pengalihan keluk permintaan terhadap buruh tidakakan menghasilkansebarangperubahantingkat upah. Namundemikian, dalam kedua-duakeadaan, titik persilangan antarakeluk permintaan dengan keluk penawaran masih merupakanpenentuutama,bukan sahajatingkat upab, tetapi juga bilanganbunub yang diambil bekerja.

3.3 Permintaan Buruh Jangka PendekBagi memudahkanhuraian dan analisis seterusnya,beberapaan-daian harus dihuat di sini. Pertama,majikan diandaikanmem-punyai tujuan untuk memaksimumkankeuntungan. Walaupunandaian mi tidak perlu bagi menghasilkannumusan yang akandicapai nanti, iaitu keluk permintaan buruh bercerun negatif,tetapi dengan andaian sedemikian, perbincangandalam bab miterbataskepadapermintaanburuh oleh pihak swastasahaja.De-ngan penkataanlain, permintaan tenhadapburuh dalam sektor

41

EKONOMI BURUH

awam tidak akan disentuh di sini. mi kerana selain motif ke-untungan,permintaanburuh dalam sektor awammelibatkanfak-tor politik dan sosial yang secara lansung menyentuh aspekdasankenajaanpadamasatertentu.

Andaian keduaialah terdapathanyadua input homogenyangakan digunakan oleb firma dalam proses pengeluarannya.Inputmi ialah buruh dan modal, Input buruh dalam konteks mi di-anggap sebagai input berubab. Oleb itu, kuantitinya dapatdiubah-ubah mengikut tingkat keperluan keluaran. Sementaraitu, input modal pula dianggap sebagai input tetap. Oleb itu,kuantiti modal tidak dapat ditokok tambabdalam proses penge-luaran, khususnyadalam jangka pendek. Tetapi dalam jangkapanjang, selain input buruh, input modal juga akan menjadiinput berubah. mi kerana dalam jangka panjang, kesemuafaktor pengeluaran mengikut definisi jangka panjang,mempunyai cukup masa untuk diubah kuantitinya mengikutkeperluan pengeluaran. Walau bagaimanapun,memandangkanperbincangandalam bahagian mi hanya terhad kepada per-mintaan buruh dalam jangka pendek, maka input modal kekalsebagai input tetap. Sedangkan kuantiti input buruh bolehdiubah-ubah mengikut keperluan firma dalam proses penge-luaran. Andaian mi akandigugurkan dalam Bab 4 nanti semasamembincangkanpermintaanburuh dalamjangka panjang.

Andaian ketiga ialah upah hanya merupakan satu-satunyakos buruh yang tenlibat. Kos-kos buruh yang lain, seperti kospengambilanburuh, kos latihan dan kos bagi majikan menyedia-kan faedah sampingan (seperti perubatan,cuti bergaji dan se-bagainya)yang tidak berubah mengikut jumlah jam kerja tidakakan diambil kira di sini. Dalam Bab 6 nanti, andaianmi akandigugurkan. Kos-kos selain kos upab, yang boleh dianggapse-bagam kos separatetap akan diambil kira. mi terutamanyabagimelihat kesanperubahankos mi terhadappermintaanburuh.

Akhir sekali, diandaikan bahawa kedua-duapasaran, iaitupasaran buruh dan pasaran barangan bagi firma benkenaanmempunyai sifat pasaranpersaingansempurna.Salah satu sifatutama pasaran persain~ansempurnasama ada bagi pasaranburuh mahupunpasaranbaranganialah firma tidak dapatmem-pengaruhipenentuanhanga bagi buruh dan juga barang yang

42


dikeluarkan.Dalam Bab 5, andaianmi akandigugurkan. Dalambab itu akan diperlihatkan apakah kesannya terhadap per-mintaanburuh seandainyapasaranburuh dan pasaranbarangantidak lagi mempunyaicini-ciri pasaransempurna.

3.3.1 Fungsi Pengeluaran

Dalam jangka pendek,apabila input modal adalahtetap, outputhanyadapatditambahjika input buruh berubahataumeningkat.Hubungan antara gabungan input mi yang berlainan denganoutput dikenali sebagaifungsi pengeluaran.Hubunganmi bolebdipersembahkandalam bentuk persamaansepertibenikut:

Q =f(B, M) (3.1)

Dalam persamaan (3.1) simbol f menggambarkan per-hubungan dalam bentuk matematik transformasi faktor-faktorpengeluaranatau input kepada output. Faktor-faktor penge-luaran yang terlibat di sini ialah buruh yang mewakili faktorberubah bersimbolkanB dan modal yang mewakili faktor tetapbersimbolkan M. Simbol Q merupakan jumlah output yangdikeluarkan.

Sepenti yang dijelaskandi atas, denganandaianbahawainputmodal tidak berubah, tambahan bilangan input buruh akanmenghasilkan peningkatan dalam jumlah output. Walaupunjumlah output akan terus bertambahdengan meningkatnyabi-langan pekerja, tetapi keadaan mi tidak berlaku berterusan.Kadar pertambahanjumlah output bagi setiap tambahaninputburuh mungkin berbezaapabilaramai bilanganburuh yang telabdiambil bekerja. Malahan, akan wujud keadaanapabila sampaidi satu titik pengeluarantertentu, pertambahaninput buruh se-terusnya tidak lagi akan menghasilkansebarangpeningkatanjumlah keluaran. Sebaliknya, selepas titik berkenaan,jumlahkeluaranakanjatuh apabilainput buruh terus ditambah kepadainput modal yang diandaikantetap. Perubahanjumlab outputakibat danipada tambahan unit terkecil input berubah (atautambahanseoranglagi buruh) yang digabungkandengan inputtetap mi disebutkeluaran ataupulangan sut.

43

EKONOMI BLIRUH

3.3.2 Hukurn Daya Pengeluaran Sut Berkurangan

Daripada penjelasandi atas, nampaknyaapabila input berubahditambab, output akan meningkat.Walau bagaimanapun,kadarpeningkatanoutput mi bagi setiap tambahanburuh baru ataudisebut kadar pulangansut buruh adalahberbeza-bezamengikuttingkat penggunaanburuh. Kadar pulangan mi boleh menjaditinggi, tetap atauberkurangan.

Peringkat keluaran apabila output bertambabdengan kadaryang lebib tinggi bagi setiap pengambilanseorang pekerja baruberbanding dengan tambahan output yang dikeluarkan olehpekerja sebelumnya disebut peringkat pulangan sut semakinmeningkat. Sebaliknya,tambahanoutput yang semakin menurunbagi setiap pengambilanpekerja baru seterusnyadinamakanpe-ringkat pulangan sut buruh berkurangan.Peningkat mi meng-gambarkanapayang disebutsebagaihukumdayapengeluaransutberkurangan. Mengikut hukum mi, denganandaian input modaldan teknologi tidak berubab,selepassuatu tingkat pengeluarantertentu, apabila input berubah,iaitu burub ditambah,gabunganfakton pengeluaranyang baru mi akan menghasilkankeluaranfizikal sut buruh yang lebih rendab. Malahan, jikalau buruhterus ditambah kepada faktor tetap tadi, maka keluaran fizikalsut bunuh akanmenjadi semakin rendah(lihat Gambarajab3.1).

3.3.3 Keluaran Fizikal Buruh

Peringkat-peringkatpengeluaranbagi setiap pertambahaninputberubah,yang dibincangkandi atas dapat dilihat denganjelasdalam Jadual3.1.

Jadual 3.1 menunjukkan contoh jumlah keluaran (output)fizikal (ruang 2), keluaran fizikal punata(ruang 3) dan keluaranfizikal sut (ruang 4) bagi input berubah, iaitu buruh (ruang I).Bagi menyenangkan analisis, pengiraan input burub dibuatdalam bentuk bilangan pekerja dan bukan dalam bentuk jamkerja. Namun demikian, penggunaanjam kerja bagi mengirainput buruh yang digunakantidak akanmenjejaskananalisis mi.

Seperti yang ditunjukkan dalam ruang (1) dan ruang (2),apabila bilangan pekerja bentambah,maka jumlab keluaranakanmeningkat. Keluaran akan terus meningkat selagi bilangan

44

IFORI PERMINFAAN BURUH JANGKA PLNDEK

pekerja kurang daripada 8 orang. Tetapi selepasdanipada bi-langan tersebut,jumlab keluaran tidak lagi meningkat,walaupunbilangan pekerja ditambab. Misalnya, seperti yang ditunjukkandalam Jadual 3.1, walaupunpekerja bertambahkepada 9 orang,tetapi jumlah keluaranmasib kekal pada paras 46, iaitu samadenganjumlah yang dikeluarkan oleh 8 orangpekerja.Malahan,jikalau diperhatikan jadual tersebut, jumlah keluaran her-kuranganapabilaburuh ditambah menjadi 10 orang. Denganitubermaknabagi meningkatkansemula jumlah keluaran, bilangan’burub yang bekerjapatut dikurangkan.

Jadual 3.1 JumlahKeluaranFiiikal. PuratadanSut

Bi/anganBuru/i

Keluarwi (Output) F,:,kal Burn/i

Jurn/ali Keluaran Keluaran Purata KeluaranSn!

(1) (2) (3) (4;

0 0 0

1 5 5.0 5

2 12 6.0 7

3 21 7.0 9

4 30 7.5 9

5 37 7.4 76 42 7.0 5

7 45 6.4 3

8 46 5.7 I

9 46 5.1 010 45 4.5 -1

Selain jumlah keluaran, terdapat dua nuang lain dalamJadual 3.1. Ruang tersebut ialah nuang keluaran purata(3) dannuang keluaran sut (4). Ruang keluaran purata (KP) diperolehdengan membahagikanjumlah keluaran (JK) dengan jumlahburub (B) yang bekerja. Dalam bentuk formula adalah ditulissepertiberikut:

KP =

B(3.2)

45

EKONOMI BURLJH

Berpandukanbentuk keluk jumlah keluaran fizikal, padape-ringkat awal, apabila input buruh meningkat, output akan her-tambah. Keadaanmi berterusansehinggajumlah keluaran men-capai tingkat maksimum seperti yang ditunjukkan di titik Edalam Uamharajah3.1. Tingkat keluaran sebelum titik mi me-nunjukkan bahawa setiap tambahan input buruh akan meng-hasilkan pertambahanjumlah keluaran. mi ditunjukkan olehkeluk jumlah keluaran fizikal yang bercerun positif. Tetapiselepastitik E, cerun keluk jumlah keluaran fizikal mulai men-jadi negatif. Ini bermakna bahawa sebarangtambahanyang di-lakukan seterusnyakepada input burub atau denganlebih tegaspeningkatan nisbah buruh-modal, akan menyebabkanjumlahkeluaranmenurun.

KeluaranFizikalPuratadanSut

KeluaranFizikalPurata(KFP)

‘C

Input Buruh

Gambarajah 3.2

Bentuk kelukfizikal sut pulakedua-dua keluk

Keluk keluaran fizikal purata dan keluk ke-luaran fizikal sut

keluaran fizikal purata dan keluk keluaranditunjukkan dalam Gambarajah 3.2. Bentukmi sebenarnyaherkait rapat dengan bentuk

KeluarariFizikalSut (KFS)

d

0 b0

48

EORI PERMINTAAN BURUH JANGKA PENDEK

keluk jumlah keluaran fizikal. Secara geometri, titik di ataskeluk keluaran purata buruh merupakancerun bagi setiap garisanlurus dan titik asal yang disambungkanke setiap titik di ataskeluk jumlah keluaran. Sementara itu, titik-titik di atas kelukkeluaran sut pula merupakan cerun bagi setiap titik di ataskeluk jumlah keluaran itu sendiri. Misalnya, dalam Gambarajah3.1, di titik E, cerun keluk jumlah keluaran yang digambarkanpadacerun garisanmm, adalahbersamaandengansifar. Denganitu juga, bermaknabahawa pada paras penggunaanburuh h,keluaran fizikal sut buruh sama dengansifar. Ini ditunjukkandititik e dalam Gambarajah3.2, iaitu merupakantitik persilanganantarakeluk keluaranfizikal buruh denganpaksi mendatar.

Di titik D pula, dalam Gambarajah3.1, memandangkanga-risan lurus dan titik asal yang menghubungi keluk jumlahkeluaranbertangendengankeluk tersebut,maka cerun garisanOaakan sama dengan cerun keluk jumlah keluaran di titik her-kenaan.Oleh itti. di titik tersebut, keluaran fizikal purataakansama dengan keluaran fizikal sut. Dalam Gamharajah 3.2,keadaan mi ditunjukkan di titik persilangan antara kelukkeluaran puratadengan keluk keluaran sut. Di titik persilanganmi juga, iaitu di titik d, keluaran fizikal purata buruh beradapada paras maksimurn. mi kerana garisan lurus dan titik asalyang bertangendengankeluk jumlah keluaran fizikal (di titik Ddalam Gambarajah3.1) mempunyai cerun yang paling curamberbandingdengangarisan lurus yang lain.

Tingkat maksimum bagi keluaran fizikal sut pula dicapailebib awal lagi, iaitu padatingkat penggunaanburub yang lebihrendah. mi ditunjukkan di titik h dalam Gambanajab3.2. Kekanan dan titik tersehut, keluaran fizikal sut mulai menurun.Pada tingkat keluaran in daya pengeluaransut berkuranganmula wujud. Walau bagaimanapun,keluaran fizikal setiapburuhbaru yang diambil bekerjaatau pulangansutnya masih lagi her-nilai positif. Dengan perkataanlain, setiap pertambahanburuhmasih dapatmenambahkanjumlah keluaran sehinggajumlab ke-luaran mencapai tingkat maksinium di titik E (dalam Gam-banajab 3.1). Selepastitik keluaran maksimum i, pertambahanburuh seterusnyatidak akan meningkatkanlagi jumlab keluaran.Sebaliknya, jumlab keluaran rnulai benkurangan. Dengan itu

49

EKONOMI BURUH

juga, bermaknakeluaran tizikal sut buruh mula menjadi negatif.Tingkat pengeluaranin sering dikenali sebagaitahap HI. Padatahap i, jumlah keluaran hanya boleh ditambah dengan me-ngurangkan penggunaaninput buruh. Oleh itu, firma yangrasional tidak akan meneruskan keluarannya dengan men-ambahkaninput buruh melampaui titik e.

Pada tingkat awal pengeluaran pula, yang sering disebutsebagai tahap m, pertambahaninput buruh akan meningkatkankecekapan proses pengeluaransehingga mencapai paras mak-simum penggunaanburuh di titik d. Ini ditunjukkan oleh kelukkeluaran fizikal puratayang menaik. Oleh sebabkeluaran fizikalpurata burub terus meningkat, maka firma yang rasional tidakakan berhenti mengambil pekerja baru. Ini kerana peng-ambilan pekerja baru akan menambahkankecekapankeluarandan seterusnyamenambahkanjumlah keluaran firma berkenaan.

Seperti yang disebutkandi atas, titik d menunjukkantingkatpenggunaanburuh yang paling cekap. Di titik tersebut,keluaranfizikal purata buruh berada pada paras maksimum. Sementaraitu, titik e pula menggambarkantingkat penggunaan inputmodal yang paling maksimum atau paling cekap. Di titik mi,keluaran fizikal puratainput modal beradadi tingkat maksimumdan keluaran fizikal sut buruh bersamaandengan sifar. Tahappengeluaranantarakedua-duatitik mi dikenali sebagaitahapmm.Pada tahapi, sungguhpunkeluaran fizikal sut buruh menurun,tetapi keluaran fizikal purata input modal meningkat. Olehsebab itu, jika diperhatikan, jumlah keluaran fizikal terus her-tambab. Ini tidak lain kerana setiap pertambahanburuh barumasib dapat mengekalkangabungan penggunaanmodal-burubatau penggunaaninput modal yang lebih cekap dan keadaanmiseterusnyadapatmanambahkanpengeluaran.

Sebagai sebuab firma yang bermotifkan keuntunganmaksimum (seperti yang terdapat dalam andaian pertama),pemilihan tingkat pengeluaran bagi mencapai matlamat miharuslabberdasarkankecekapanpenggunaansalahsatu daripadainput tadi. Oleh itu, berpandukanandaian i, dalam prosespengeluaran,firma akan menggunakantahap II, yang terletakantara titik d dengantitik e, sebagaipanduanpenentuantingkatpengeluarandan seterusnyatingkat penggunaanburuh. Oleh itu,

50

lEOR1 PERMINTAAN BURIJH JANGKA PENDEK

dalam konteks perbincanganselama mi ialah jarak tingkatpengeluaranyang terletak antara titik d dengantitik e juga me-rupakan asas penentuan serta pembentukankeluk permintaanburuh bagi firma dalam jangka pendek. Bentuk keluk per-mintaan buruh mi digambarkanoleh keluk keluaran fizikal sutyang terletakantarakedua-duatitik yangdisebutkantadi.

Jika diingatkan kembali, bentuk keluk keluaran fizikal sutyang tenletak antaradua titik, iaitu antara titik d dengantitik e,adalab bercerunnegatif. Cerun yang sedemikianrupa menggam-barkan bahawa keluaran fizikal sut bagi setiap tambahaninputburuh dalam jarak mi adalab semakin kurang. Keadaanmi her-laku kerana input modal yang tetap terpaksadikongsi oleh inputburub yang semakin banyak. Oleh itu, bahagian input modalyang dapat digunakan oleb setiap burub tadi menjadi semakinkecil. Keadaanmi menyebabkankecekapan penggunaanburuhmenurun. Ciri mi sebenarnyawujud dalam sebarangprosespe-ngeluaran untuk jangka pendek bagi sebarangjenis input her-ubah. Implikasi penting yang timbul daripadacmi tersebutialahselepas satu tingkat penggunaanburub tertentu, jikalau firmaingin terus mengambil buruh baru, maka kadar upab terpaksadikunangkan. Jika tidak, tindakan itu akan menjejaskantingkatkeuntunganfirma berkenaan.mi kerana pekerja baru yang di-ambil bekerjaselepastitik maksimumjumlab keluaran tidak lagidapat menghasilkantambahankeluaran yang lebib tinggi her-bandingdenganpekerja sebelumnya.Oleb itu, bagi mengekalkankeuntungan, kadar upab yang dibayar kepada pekerja harusdikurangkan. Berasaskanhakikat in pada amnya, keluk per-mintaan burub jangka pendek bercerunke bawah, iaitu samaseperti bentuk keluaran fizikal sut buruh yang terletak padatahap II. Bukti kebenarannyaakan dibincangkandi bawah de-ngan lebih lanjut.

3.4 Keluk Permintaan Buruh Jangka Pendek

Secaratidak langsung,perbincangandi atas telah menyenaraikandua faktor utama yang menentukanjumlah pekerja. Pertama,ialah kadar upah; dan kedua, ialah tambahanjumlab keluaranyang dapat dihasilkan oleb firma danipadapengambilanseorang

51

EKONOMI BURLIH

lagi pekerja. Kaitan antara kedua-duafaktor mi jelas dibayang-kan daripada hasil jualan firma herkenaan.Dalam konteks mi,hasil jualan akan menentukan k~untunganserta kemampuanfirma itu untuk membayar upah dan seterusnya mengambilburuh untuk hekerja. Sementaraitu. jumlah hasil yang diperolehdaripadajualan pula adalah bergantungpada jumlah keluaranserta harga keluaran tersehut yang ditetapkan dalam pasaranbarangan.

Mengikut andaian keempat, keluaran yang dihasilkan olehfirma berkenaandiaridaikandijual dalam pasaranbaranganyangmempunyai sifat pasaran persaingan sempurna. Oleh itu.sebarangtindakan yang diambil oleh firma tadi berhubungde-ngan jumlah keluarannyatidak akan dapat mempengaruhihargakeluarannya.Sebaliknya. harga keluaran mi ditentukan di titikpersilangan antara penawaran dengan permintaan barang ter-sebut dalam pasaran barangan. mi keraiia peratusanjurnlahkeluaran firma mi amat kecil berbanding dengan jumlah pe-nawaran bagi seluruh ekonomi dalam pasaran: Keadaan mimenyebabkantindakan firma itu, sama ada menambah ataumengurangkankeluarannya tidak akan menjejaskan penawaranserta harga keluaran berkenaandalam pasaran. Sebaliknya,Se-perti yang dinyatakansebentartadi, hargayang diterima adalahtetap dan ditentukan oleh keluk permintaan dan penawarandalam pasaran.Keadaanharga yang tetap mi digambarkanpadakeluk permintaan terhadap keluaran firma yang berkeanjalansempurna,iaitu mendatarpada satu-satutingkat harga tertentu.

Daripada perbincanganyang lalu, secara kasar telah pundinyatakanbahawa firma akan mengambil buruh tambahanse-lagi keluaran fizikal sut buruh terakhir yang diambil bekerjamenghasilkannilai yang positif. Adakah mi bermakna bahawafaktor harga barang keluarandan keuntungantidak lagi pentingdalam menentukan permintaan buruh? Sebenarnya,jikalau di-tinjau dengan lebib teliti, kedua-duafaktor yang disebutkanituamat penting dalam menentukanpermintaanburuh. mi keranapembentukankeluk permintaanburuh adalah berasaskankeluknilai keluaranfizikal sut buruh dan bukan hanya keluk keluaranfizikal sut buruh. Malahan, daripada nilai keluaran fizikal sutburuh mi jugalah tingkat hasil, dan seterusnya keuntungan

52

IEORI PERMINTAAN BURUH JANGKA PENDEK

sesebuab firma ditentukan. Walau bagaimanapun,kedua-duakonsepkeluaranburub, samaadadalam bentuk fizikal mahupundalam bentuk nilai, yang disebutkan di atas sebenarnyamem-punyai hubunganrapat antara satu sama lain seperti yang di-jelaskandi bawah.

Nmlam keluaranfizmkal sut (NKFS) buruh sebenannyamerupa.kan hasil darabkeluaran fizikal sut denganharga keluanan firmaberkenaan.Katakan harga seunit barang keluaran firma ber-kenaanditetapkanpada harga H, maka NKFS dapat ditulis se-perti berikut:

KFS x H = NFKS (3.4)

Nilai keluaran fizikal sut buruh atau NKFS menggambarkanbagaimana tambahan seseorangpekerja boleb memberi kesanterhadappertambahanjumlah hasil sesebuahfirma. Sehubungandengan mi juga, seandainyaharga keluaran ditetapkan padaparas $2.00, maka nilai jumlah keluaran fizikal (atau basilkeluaran) dan nilai keluaran fizikal sut bagi setiap tingkatpenggunaanburub daripada contob sebelum mi boleh didapatidengan menggunakan Jadual 3.1. Nilai mi diperoleh denganmendarabkansetiap angka dalam ruang jumlab keluanan fizikaldan ruang keluaran fizikal sut dengan harga, iaitu $2.00. Hasiidarabmi ditunjukkandalam Jadual3.2.

Seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3.2, nilai jumlabkeluanan tizikal burub terus meningkat apabila buruh bertambahsehinggalah kepada bilangan buruh ke-8. Selepas itu, nilaijumlah keluaran fizikal tidak lagi bertambab,malahanapabila.buruh ditambabkepada10 orang, nilai mi menjadi kurang.

Untuk tujuan keuntungan, firma akan terus mengambilpekerja selagi tambahanburuh menghasilkanpulanganyang me-lebihi kos buruh yang terlibat. Hasil atau pulangan yang di-maksudkandi smi ialah nilai keluaran fizikal sut buruh, iaitupulangan bagi setiap buruh baru yang diambil bekerja. Sepertiyang ditunjukkan dalam Jadual3.2, nilai ataupulanganmi akanberkuranganapabilasemakin ramai bilanganburuh yang diambilbekerja. Daripada contoh yang diberikan, mi berlaku selepasburuh yang diambil bekerjamencapaibilangan seramai4 orang.

53

EKONOMI BURUH

Jadual 3.2Nilai JumlahKeluaran(l-Iasil Keluaran)dan Keluaran

SutBuruh

Ju.’nlah

Pekerja

Ni/al Jumlah Keluaran

Fizikal (NJKF = JKF X H)

Ni/al Keluara

Sut (NKFS =

n Fizikal

KFS XH)

0 $0 $0

I 10 102 24 14

3 42 18

4 60 18

5 74 146 84 107 90 68 92 29 92 0

10 90 -2

Mengikut andaian ketiga, kos burub yang terlibat hanyalahkadar upab yang dibayar kepadanya.Lebib tegas lagi, kos sutbagi setiap tambahanseorangpekerja ialah upahnya (U). Makabagi memaksimumkankeuntungan, firma tidak harus berhentidaripadamengambil pekerja baru selagi nilai keluaran fizikal sut(NKFS) buruh melebihi kos sutnya, iaitu upah. Sebaliknya,buruh sepatutnyaterus diambil sehinggalahkedua-duanilai tadi,iaitu nilai keluaran fizikal sut buruh menyamai kos sutnya(upah). Selepastitik persamaanmi, firma harus berhenti meng-ambil buruh baru. Titik maksimum pengambilanburuh mi di-tunjukkan daripadapersamaanberikut:

NKFS = U (3.5)

Rasional penentuantitik maksimum pengambilanbunub miadalahsama seperti yang terdapatdalam analisis penentuanting-kat keluaran maksimum sesebuab firma. Seperti yang dibin-cangkan dalam teoni pengeluaran, tingkat maksimum keluanansesebuabfirma diperoleh apabila kos sut (KS) sama denganbasil sut (HS).

54

rEORI PERMINTAAN BLJRUHJANGKA PENDEK

Walau bagaimanapun,apa yang penting di sini ialah untukmenunjukkan bahawa nilai keluaran fizikal sut burub dankeluaran fizikal sut buruh adalah berhubungan.Memandangkannilai keluaran fizikal sut buruh bersamaandengannilai keluaranfizikal buruh didarab dengan harga keluaran, iaitu NKFSKFS x H, maka persamaan(3.5) boleh ditulis semula dalambentuk lain seperti benikut:

KFSxH= U (3.6)

atau,

KFS = U/H (3.7)

dengan U/H ialah kadar upah sebenardan KFS ialah keluaranfizikal sut buruh. Persamaan(3.7) menunjukkan syarat keun-tungan maksimum dan segi pengambilanburub dalam bentukkeluaran fizikal sut buruh dan kadar upah sebenar. Perbezaanyang penting antarapersamaanmi denganpersamaan(3.5) ialahupah dalam persamaan(3.7) dinyatakan dalam bentuk nilaisebenar, sedangkan dalam persamaan(3.5) dinyatakan dalambentuk nominal, iaitu U. Walau bagaimanapun,apa yang pen-ting daripada persamaan(3.5) atau persamaan(3.7), ialah bagimengekalkan persamaan tersebut, sebarang perubahan kadarupab, sama ada dalam bentuk nominal (U) atau sebenar(U/H), memerlukanperubahanyang serupa terhadaptingkat gunatenaga.Keadaanmi jelas ditunjukkandalam Gambarajab3.3.

Berasaskanandaian keempat, dengan wujudnya persaingansempurnadalam pasaranburuh, garisan upah yang juga meru-pakan keluk penawaranburuh bagi firma herkenaan,akan ber-bentuk sebagai satu ganisan mendatar, iaitu berkeanjalansempurna. BerdasarkanJadual 3.2 pula, jikalau digambarkankeluk nilai keluaran fizikal sut buruh, seperti yang terdapatdalam Gambarajah3.3, bentuk keluk mi adalah sama sepertibentuk keluk keluaran fizikal sut buruh. mi tidak lain keranaandaianbahawa harga barang adalah tetap dan tidak berubahmengikut jumlab keluaran.Oleh itu, harga keluaran tidak akandapat mempengaruhibentuk keluk nilai keluaran fizikal sut(NKFS) buruh. Sebaliknya, bentuk keluk adalah bengantung

55

EKONOMI BURUH

pada bentuk keluk keluaran fizikal sut (KFS) buruh yangmenurundan kin k~kanan.

Dengan penjelasan yang diberikan di atas, sekiranya upahwang ditetapkandi U0, maka jumlah buruh yang diambil he-kerja adalah seramai B0. Keadaanmi digambarkandalam Gam-barajah 3.3, di titik E0, iaitu merupakantitik persilanganantarakeluk NKFS denganganisanupah. Oleb sebabdi titik mi, NKFS= U yang merupakan syarat pemaksiinum keuntungan.makajumlah buruh yang diambil tadi merupakantingkat penggunaanburuh yang paling maksimum.

Nilai KeluaranFizikal Buruhdan WangUpah

N

(Jo

UI

NKFS

Buruh (B)

Terbilan permintaan buruh jangka pendek

Firma tidak akanmenambahkanburuhnyamelebihi titik E0.mi kerana arah ke kanan dan titik tersebut, benmakna upah.yang dibayar kepada buruh adalah lebih tinggi daripada nilaikeluaran mereka. Oleh itu, pengambilan pekerja melebihi titikB0, umpamanyadi B, boleb mendatangkankerugian kepadafirma i. Oleh yang demikian, bagi meningkatkansemula keun-tungan, firma mempunyai dua pilihan. Pertama,menguran~kan

B0 B10

Gambarajab 3.3

56


semula pengambilanburuh, iaitu dan B ke parasasal B0, ataukedua, mengurangkantingkat upah dan U~ ke paras U. Bagipilihan kedua, iaitu pengurangantingkat upah, buruh akandapatdikekalkan padaparas B.

Nilai jumlah keluaran fizikal atau hasil keluaran buruh dititik maksimum E0 ialah bersamaandengan kawasandi bawahkeluk NKFS sehinggake panaspenggunaanburuh B0, yang ter-din daripadadua bahagian,iaitu bil upab (kadan upah didarabdenganjumlah bunuh) yang ditunjukkan oleh kawasan OUOEOBO,

dan bakinya sebanyak UONEO, dalam kes mi merupakankeun-tungan firma.

Kadar upah yang rendah akan meningkatkan keuntunganfirma dan seterusnya firma akan menambahkan tenaga bu-ruhnya. Misalnya, jika kadar upah dikurangkanke paras U, bi-langan burub yang diambil akanmeningkatke parasB~.Di titikmaksimum yang baru in iaitu di E, kelebihan keuntunganfirma ditunjukkan oleh segiempat‘U UOEOP iaitu hasil daripadapenununankadar upah dicampurdengan PEOEI yang merupakanlebihan basil keluaran daripada tambahan buruh. Walau apapun bentuk perubahanyang berlakuterhadapkeuntunganfirma,apa yang lebih penting ialah selagi keluk NKFS bercerun kebawab, setiap kali kadar upah jatuh, bilangan pekerja yang di-minta akan meningkat. Sebaliknya,jikalau kadar upah mening-kat, maka permintaanterhadapbunuh akanjatuh. Dengan tin-dakan begini, firma yang benmotifkan keuntungan maksimumdapat memastikanbahawa keuntungarinyatidak akan terjejas.Hubungan sedemikian, iaitu antara hanga perkhidmatanburuh(kadar upah)dengan bilangan buruh yang diambil bekerja yangditunjukkan pada keluk NKFS, menyebabkankeluk NKFS midianggap sebagai keluk permintaan buruh bagi firma dalamjangka pendek.

3.5 Cerun Keluk Permintaan Buruh Jangka Pendek

Seperti yang dinyatakandi atas, keluk NKFS buruh yang ten-dapat dalam Gambarajah 3.3 merupakan keluk permintaanburuh bagi firma dalamjangka pendek. mi keranasetiaptitik diatas keluk NKFS buruh menggambarkankuantiti buruh yang

57

EKONOMI BURUI-!

diminta oleh firma padasatu-satutingkat upah tertentu.Dalam pasaranpersaingansempurna,terutamabagi pasaran

barangan,keluk NKFS burub adalah bercerun ke bawab. Imkerana wujudnya hukum daya pengeluaransut berkunangan,yang menyebabkankeluaran fizikal sut buruh menurun. Olebsebabkeluk permintaanburuh adalah berasaskankeluk tersebut,iaitu keluk NKFS, maka bentuk keluk permintaan bunuh jugaakanbercerunnegatif, menurundan kin ke kanan.

Soalnya sekarangadakabbenankeluk permintaanbunuh ber-cerun ke bawab? Soalan kedua yang tidak kurang penting,adakab benar pada amalannya, firma mengukur keluaran sutbagi setiapburuh yangdiambil bekerja?

Mengikut kajian soal selidik yang dijalankan oleh RichardLester1 terhadapbeberapa buah industni menunjukkan bahawafirma tidak akan mengurangkanpekerjanya apabila upab me-ningkat. Pninsip mi bertentangandengan apa yang disarankanoleb doktrin keluaran sut, yakni pekerja akan dikunangkanapabila kadar upab meningkat. Daripadajawapan yang dipen-oleb oleb Lester juga didapati bahawafirma-firma yang terlibattidak pernah menggunakan pengiraan keluaran sut bagi me-nentukanbilanganguna tenaga.Malahan, agaktidak keterlaluanuntuk mengatakanbahawaterdapat ramai majikan yang mung-kin tidak pernah mendengarperkataantersebut, kecuali merekayang pernah mengikuti kursus ekonomi. Namun begitu, majikanmi, dan han ke han, terus membuat keputusanberhubungde-ngan pengambilan burub baru. Soalnya apakab asas yangmerekagunakanuntuk membuatkeputusantadi.

Fritz Machlup2 dalam tulisannya yang mengknitik kajian Les-ter, berpendapatbahawa firma masib menggunakanasaspengi-raan keluaransut bagi menentukanpermintaanburuhnya. Ben-tuk pengiraan tadi mungkin tidak formal dan dilakukan secara

‘Lester, Richard A., “Shortcomings of Marginal Analysis for Wage-EmploymentProblems”, American EconomicReview, 36 Mac, 1946, hIm. 63-82.

2Machlup, Fritz, “Marginal Analysis and Empirical Research”, American Eco-

nomic Review.36 September,1946, hIm 5l9-554

58


tidak langsung.Tegasnya,firma masih membuatanggaranten-tang kebolehan dan keupayaanmengeluar bagi setiap pekenjabanu dan mi kemudiannyadibandingkan dengan kos yang ten-paksa ditanggung bagi membiayai pengambilan tadi. Machiupjuga membenikancontoh yang difikirkan sesuaidalam konteksmi.

Fikirkan seorangpemanduyang sedangmemandudan inginmemotongIon di hadapannya.Soal yang dihadapinyasekanangialah adakah selamatatau tidak jikalau dia memotonglon ter-sebut. Keputusanmi memerlukanpertimbanganyang wajar me-mandangkanbahawapada masayang sama, di hadapannyadisebelah kanan jalan raya terdapat sebuah kereta menuju kearahnya.

Secara formal, model penentuanpilihan sama ada selamatmemotongatau tidak, melibatkan beberapaperkara. Antaranyatermasuklahpengiraankelajuan kereta yang menuju ke arahnyadi lorong kanan jalan raya, jarak kereta mi dan kereta yangdipandunya,kelajuan loni dihadapannya,kelajuan kenetanyasen-din dan keadaanjalan raya. Kesemua mi perlu diambil kirabagi memastikanpilihan yang akan diambil adalah tepat danselamat. Tetapi dalam keadaansebenan,pemandubukan sahajatidak mempunyai kebolehan untuk mengukur setiap perkarayang disenaraikandi atas, malahan dia juga tidak mempunyaikesempatanuntuk memikirkan perkaraitu, dan setenusnyauntukmembuatpertimbangansamaada selamatatau tidak jikalau diamemotong. Namun begitu, keputusan sedemikian terus dibuatoleh semuapemandupadasetiapketika semasamemandu.Padaamnya, keputusanyang dibuat adalah secaraspontan.Tindakanyang diambil kebanyakannyaadalah tepat. Sungguhpunmodelformal untuk tujuan mi tidak perlu, secanasedar atau tidak,anggananbagi setiap perkarayang dinyatakantadi masihwujud.Dengan perkataanlain, walaupuntindakanspontantanpamodelformal dibuat oleh setiappemandusemasamemotong, mi tidakbermaknabahawaanalisis secanaformal, iaitu model memotongkeneta dengan lebih selamat, tidak penting. Kepentinganmodelformal mi amat ketara untuk keperluan kegunaan pembuatdasar yang ingin mencipta satu sistem serta peraturanpenggu-naan jalan raya yang lebih sempurnadan selamat. Oleh itu,

59

EKONOMI BURUH

dalam konteks yang sama, model permintaan terhadap buruhyang dibincangkandi atas yang berasaskankeluaran fizikal sutburuh masih boleh dipertahankan. Ini lebih-lebih lagi me-mandangkan bahawa tidak ada model yang lebih baik yangboleh menggantikanmodel tersebut.

Kritikan kedua berhubungdengan teori keluaran sut buruhialah pada jangka pendek, dengan input modal yang tetap,tambahan kepada sebarang bilangan buruh tidak akan me-lmbatkan pertambahandalam keluaran. Misalnya, sebuah mesintaip atau sebuah mesin rumput memerlukanseorang jurutaipatau seonang tukang kebun sahaja untuk mengendalikannya.Dalam kes in jikalau pekerja ditambah, keluaran dikatakantidak akan meningkat sama ada dalam bentuk halamankertasyang ditaip atau keluasan kawasan rumput yang dibersih-kan. mi keranamesin yang ada hanya sebuab.Oleh itu, dalamkedua-duakes tadi, keluk keluaranfizikal burub jangka pendektidak lagi bencenun ke bawah, malahanberbentuk satu garisanlunus (menegak).Implikasinya ialah apabila upah meningkat ataujatub, perubahanupah mi tidak akan menjejaskanpermintaanterhadap buruh. Malahan, bilangan buruh yang diminta kekalpadatingkat asal.

Keadaandi atas mungkin benar, tetapi tidak selalunyahen-laku. Ini keranawalaupunmesin yang ada hanya sebuah,tetapimesin itu boleh dikongsi dalam bentuk penggunaansecaraber-gilir-gilir mengikut masa. Penggunaan begini selalu-nya akanmenghasilkankerja yang lebib cekap, dan dengan itu,keluanan akan meningkat. Misalnya, daripada contoh yangdiberikan di atas, tukang kebun yang sudab penat boleh digantidengan tukang kebun yang seorang lagi untuk mene-ruskan kenja membersihkan rumput. Sama halnya denganjunutaip, kerja bergilir-gilir bagi menggantikan junutaip yangsudahpenatmenaip,boleb mengurangkankesalahanmenaipdanseterusnyameningkatkanmutu kerja. Kedua-duafaktor mi bolehmenyumbangkan ke arah peningkatan keluaran atau dalamkonteks mi menambahkanbilangan halamankertas yang ditaip.Oleh sebabkeluanan dapat ditambab,makakeluaran sut pekerjakedua yang diambil bekerja,walaupun mesinnyasebuah, masihlagi positif atau lebih besardanipadasifar. Oleh yang demikian,

60

I EORI PERMINTAAN BURLIH JANGKA PENDEK

keluk keluaran fizikal sut buruh dan seterusnya keluk per-mintaan buruh mengikut teori keluaran sut burub masih lagibercerunnegatif. Cuma, dengan input modal yang tetap, makakeluk tadi mungkin lebih curam. Dengan perkataanlain, kean-jalan keluk permintaanburub dalam jangka pendekadalah tidakanjal.

Implikasi penting daripada perbincangandi atas ialah hi-langan burub yang diminta dalam jangka pendektidak banyakberubah atau agak stabil jikalau kadar upah meningkat ataujatub dengan jumlah yang sedikit. Tetapi jikalau perubahankadar upah mi adalahbesar,maka kemungkinanpermintaanter-hadap buruh juga turut berubah. Ini jelas jika diperhatikandaripadaperbandingankadar upah dan permintaanburuh meng-ikut kawasan atau negeni. Umpamanya,bagi negara maju, di-sebabkanupah buruh tinggi, maka teknologi pengeluaranyangdigunakan lebib mementingkan modal atau mernentingkanpenggunaanmesin danipada buruh. Sementara itu, di negaramembangun,oleh sebab upab burub rendah, maka teknologipengeluaranyang digunakan lebih banyak menggunakanburub.Oleh itu, implikasi daripada kedua-duafenomena di atas jelasmenunjukkan bahawa burub kurang diminta apabila upahnyatinggi. Sebaliknya,ramai burub yang akandiminta atau diguna-kan apabila upahnyarendah. Kesan perubahanupab terhadappermintaan buruh lebih jelas lagi jika diperhatikan kegiatanfirma-firma besar yang bertaraf multinasional. Untuk mengautkeuntunganyang tinggi, firma mi sanggupberubahtempat ataupusat pengeluarandan sebuah negara ke sebuah negara lainyangdapat menawankanupah buruh yang murah.

3.6 Keanjalan Permintaan Buruh JangkaPendek

Daripada contoh di atas, jelas menunjukkan bahawa walaupundalam jangka pendek,hubunganantaraupah denganpermintaanburub masih berbentuksongsang.Dengan perkataanlain, kelukpermintaanburuh masih bercerunke bawah. Oleh itu, denganandaian yang lain tidak berubab, ~ebarang peningkatankadarupah atau kos buruh akan menyebabkanbilangan guna tenagaberkunangan.Sebaliknya, bilangan burub yang diambil bekerja

61

lEOR1 PERMINIAAN BURU1-1 JANUKA PENDEK

3.7 Rumusan

Berasaskanteoni keluaran sut buruh, keluk permintaan buruhdalam jangka pendek adalab samadengan keluk nilai keluaranfizikal sut buruh (KFSB). Oleh sebabkeluk KFSB bercerun kebawab, maka keluk permintaan buruh jangka pendekjuga her-bentuk negatif. Namun demikian, dalam jangka pendek,meman-dangkaninput yang digunakandalam pengeluaran(seperti buruhdan modal) tidak dapat ditukar ganti dengan bebasdan segera,maka keluk permintaan buruh jangka pendek agak curam. Dc-ngan perkataan lain, oleh sebab hanya kesan bidangan yangwujud akibat perubahanyang berlaku terhadap kadar upah,maka keanjalan permintaanburuh dalam jangka pendekadalahtidak anjal. Kesan penggantianantara input-input pengeluaran(buruh dan modal) tidak wujud. Ini keranamodal dalam jangkapendekdiandaikant~tap.

Namun demikian, dalam jangka panjang, kesanmi mungkintidak lagi benar. Penggantianantara buruh dengan modal atauinput tetap lain, lehih senangdilakukan. Oleb itu, sebarangper-ubahankadar upah akanmenghasilkankesanbidangandanjugakesanpenggantian.Kedua-duakesanmi akanmenyebabkanper-ubahanyang lebib besar terhadappermintaanburuh. Oleb itujuga, dalamjangka panjang, senngdikatakanbahawakeluk per-mintaan burub lebib anjal. Jikalau digambarkan dalam gam-barajah, bentuk keluk mi adalab lebih landai. Walau bagai-manapun,cerunnyamasib negatif. Perbincanganperkarami ter-dapat dalam Bab 4 yang membincangkanpermintaan burubdalamjangka panjang.

63

BAB4

TEORI PERMINTAAN BURUH

JANGKA PANJANG

4.1 Pendahuluan

Perbincangandalam Bab 3, jelas menunjukkan bahawa kelukpermintaan buruh jangka pendek adalah bercerun negatif.Keadaanmi berlaku keranawujudnya hukum daya pengeluaransut berkuranganyang menyebabkankeluk keluaran fizikal sutburuh menurun dan kin ke kanan. Oleh sebabkeluk mi meru-pakan keluk permintaan buruh jangka pendek dan apabiladidarab dengan harga keluaran, maka keluk permintaanburuhjuga turut bercerunnegatif.

Keluk permintaan buruh mi dalam jangka pendek agakcuram. mi kerana input yang digunakan dalam proses penge-luaran, iaitu buruh dan modal tidak dapat ditukar ganti antarasatu sama lain. Walau bagaimanapun,dalam jangka panjang,oleh sebabinput modal tidak lagi tetap, maka kedua-duainputtadi boleh ditukar ganti antarasatu sama lain. Oleh itu, kelukpermintaanburuh dalam jangka panjangmungkin tidak securamseperti keluk permintaan buruh jangka pendek. Malahan, di-sebabkan input modal tidak lagi tetap, maka firma dalamkonteks mi boleh menggunakangabunganburuh dan modalyang berlainan dalam prosespengeluarannya.

Soalnya sekarangialah gabunganburuh dan modal manakahyang patut dipilih? Pemilihan mi merupakanantara isu utama,selain persoalan keanjalan permintaan buruh, yang menjaditumpuanperbincanganbab mi.

4.2 Permintaan Buruh Jangka Panjang

Jikalau diingatkan kembali perbincangandalam Bab 3, terdapatdua jenis input yang digunakandalam prosespengeluaran.Per-

64

TEORI PERMINTAAN BIJRUII JANGKA I’ANJANG

tama, ialah input berubah, iaitu buruh; dan kedua, ialah inputtetap, iaitu modal. Pembahagianinput sedemikian rupa adalahantara ciri utama analisis permintaan buruh dalam jangkapendek. Tetapi dalam jangka panjang, pengelasan input yangdigunakan dalam proses pengeluaranmengikut jenis yang di-kemukakan tadi tidak lagi wujud. Sebaliknya,kedua-dua inputtadi disatukan dalam satu kumpulan sahaja, iaitu sebagai inputberubah.mi kerana ukuran yang biasa digunakan bagi menen-tukan jangka panjang ialah tempoh masaapabila semua inputyang digunakan dalam proses pengeluaranboleh berubah. Olehitu, andaian kedua yang terdapatdalam Bab 3, yang mengata-kan ba}iawa input buruh sahajayang boleh berubah tidak lagisesuai dan boleh digugurkan di sini. Sebagaiganti dalam babin diandaikanbahawakedua-duainput, iaitu buruh dan modal,boleh berubah.

Walau bagaimanapun,andaian lain masih boleh digunakandan akan terus dikekalkan, terutama andaian pertama,yaknisetiap firma diandaikanmempunyai matlamat utama untuk me-maksimumkankeuntungan. Dalam konteks mi, bagi mencapaikeuntungan maksimum, firma harus menentukan tingkat ga-bungan input, iaitu buruh dan modal yang dapat menghasilkankaedahpengeluaranyang paling menjimatkankos.

Pemilihan yang akandibuat berhubungdengantujuan di atasadalah hergantungpadadua kekangan.Kekanganpertamaialahteknologi pengeluaranyang akan menentukangabunganfaktorpengeluaranbagi mengeluarkan satu tingkat pengeluaranter-tentu. Kekangan kedua pula ialah harga relatif input yangdigunakanyang akanmenentukankos pengeluaran.

4.2.1 Teknologi Pengeluaran: Isokuan

Teknologi pengeluaransebenarnyaterdapatdalam fungsi penge-luaran sesebuahfirma. Seperti yang telah dibincangkandalamBab 3, setiap firma mempunyai fungsi pengeluaranyang dapatditulis semuladalam bentuk berikut:

Q = J(B, M) (4.1)

denganQ merupakanjumlah output yang dikeluarkan,manakala

65

EKONOMI BURUH

B merupakaninput buruh dan M merupakaninput modal. Per-samaan(4.1) mi menggambarkanhubungan matematik antaratingkat penggunaaninput buruh serta modal dengan tingkatmaksimum output yang dapat dihasilkan pada satu-satutingkatteknologi tertentu. Tingkat pengeluaranyang dihasilkan daripadafungsi pengeluaranmi dapatditunjukkan secaragambarajahde-ngan menggunakankeluk jumlah keluaran. Tetapi dalam kon-teks apabila modal turut berubah,keluk jumlah keluaran yangdigunakan mi harus digambarkandengan menggunakan gam-barajah yang mempunyai tiga dimensi, iaitu selain paksi me-negak yang menggambarkanjumlah output, terdapat dua lagipaksi mendatar bagi buruh dan modal.’ Walau bagaimanapun,

Modal(M)

M1

M0

M

B B0 B1 B2 Buruh(B)

1Lihat misalnya, perbincangan Bab 6 dalam Gould, J.P. dan CE. Ferguson,Microeconomic Theory ,1980, Illinois: Richard D. Irwin, Inc.

0

Cambarajab 4.1 Keluk isokuan

66

TEORI I’ERMINTAAN BURUII JANGKA PANJANG

bagi menyenangkananalisis, gambarajahyang akan digunakanmasih mempunyai dua dimensi seperti yang ditunjukkan dalamGambarajah 4.1. Dalarn gambarajah tersebut, keluk isokuandigunakan sebagai menggantikan keluk jumlah keluaran bagimenggambarkanjumlah keluaran pada satu tingkat outputtertentu.

Seperti yang ditunjukkan dalam Gambarajah4.!, apabila Bburuh dan M0 modal yang digunakan, iaitu di titik E0 jumlahkeluaran yang dapat dihasilkan adalah sebanyakQ. Sebaliknya,apabilaburuh dan modal ditambah menjadi B dan M, sepertiyang ditunjukkan di titik E, maka jumlah keluaran akan me-ningkat ke Q. Seterusnya,apabila buruh dan model ditambahlagi ke B2 dan M2, maka keluaran akan terus meningkat ke Q2

seperti yang ditunjukkandi titik E2.

Oleh itu, samaseperti analisis sebelum mi, apabila input ber-tambah, output atau keluaran akan turut meningkat. Hanyadalam jangka panjang, kedua-duainput, iaitu buruh dan modalbersama-samaberubah dan tidak hanya input buruh yang me-ningkat untuk menghasilkan pertambahan dalam tingkatkeluaran tadi. Malahan, yang lebih penting ialah perubahaninput yang berlaku tidak semestinya bergerak ke arab yangsama. Sebaliknya,salah satu daripadainput tadi boleh menjadikurang, sedangkaninput lain meningkat. Perubahansedemikianadalah penting bagi menunjukkanbahawa walaupun input ber-ubah, namun output masih dapat dikekalkan pada paras asal.Keadaanmi tidak dapat ditunjukkan dalam analisis permintaan

burub jangka pendek. Ini kerana input modal diandaikantetap.

Dengan perkataan lain, dalam jangka pendek, sebarang per-ubahandalam tingkat guna tenaga akan melibatkan perubahantingkat keluaran sama ada bertambahatau berkurang, iaitu ber-gerak mengikutarah yang sama denganperubabanyang berlakudalam tingkat guna tenaga tadi. Sebaliknya,dalam jangka pan-jang, penguranganatau pertambahaninput, tidak semestinyaakan menyebabkanoutput berubah. mi kerana, modal yangtidak lagi tetap, dapat menyeimbangkansebarang perubahandalam input buruh, bagi membolehkan tingkat output kekalpadaparasasal.

67

EKONOMI BIII.~UH

4.2.2 Pergerakan dan Pengalihan Keluk Isokuan

Perubahandalam gabunganinput yangdisebutkandi atas, dapatditunjukkan di setiap titik di atas keluk-keluk Q, Q dan Q~.Setiap gaburigan input yang herbeza,yangditunjukkan di setiaptitik di atas keluk yang sama. akan menghasilkantingkat outputyang serupa.Oleh sebab itu, keluk-keluk mi disebut keluk :so-kuan. Dengan perkataah lain, setiap titik di atas keluk mi,menggambarkangabunganburuh dan modal yang berbeza yangcukup bagi menghasilkan tingkat keluaran atau ouput yangsama. Sebagaicontoh, bagi mengeluarkanoutput sebanyak Q.gabunganburuh dan modal yang digunakan boleh berada dititik E~(B) buruh dan M modal) ataupunboleh beradadi titikF (B buruh dan M modal). Di titik F, unit modal yangdigunakan adalah lebih banyak berbanding dengan jumlahmodal yang digunakan di titik E~.Ini keranabagi mengekalkantingkat keluaran asal, maka modal terpaksa ditambah untukmenampungkekuranganunit buruh yang digumikan untuk ga-bungan tersebut. Dengan wujudnya penggantian begini, yanghanya dapat dilaksanakandalam jangka panjang, maka tingkatoutput asal akandapat dikekalkan.

Selain perubahanyang merupakanpergerakandan satu titikke satu titik lain di ataskeluk isokuan yang sama, terdapatsatulagi konsep perubahanyang dikenali sebagaipengalihan kelukisokuan. Pengalihankeluk isokuan ditunjukkan oleh pengalihandan keluk Q ke Q dan seterusnyake Q~.Perubahanmi, yangmenunjukkanpengalihankeluk isokuan ke kanan, menggambar-kan peningkatandalam tingkat keluaran atauoutput, denganQ0< < Q. Konsepperubahanmi adalahsama seperti pening-katan keluaran akibat daripadapertambahaninput buruh yangdigambarkan oleh keluk jumlah keluaran dalam Bab 3.Walaupun perubahan yang berlaku merupakan pergerakan diataskeluk jumlah keluaran yangsama, tetapi pergerakanmi ber-beza daripada apa yang ditunjukkan oleh pergerakandi ataskeluk isokuan. mni kerana seperti yang dinyatakan tadi, per-ubahan yang menunjukkan pergerakandi atas keluk isokuanyang sama, tidak akan melibatkan sebarangperubahandalamtingkat output, malahandaripadacontoh yang diberikan output

68

TEORI PERMINTAAN BURUII JANGKA PANJANG

tetap kekal padatingkat keluaran Q0 Sebaliknya.apa yang ber-laku ialah perubahandan segi gabunganburuh dan modal, yangmelibatkan proses penggantian antara kedua-dua input mi.Proses penggantian in khususnya pertambahandan pengu-ranganinput adalahbergantungpada kecerunankeluk isokuan

4.2.3 Cerun Keluk Isokuan dan Kadar Penggantian Teknik Sut

Jika diperhatikanbentuk keluk isokuan, seperti yang dmtunjuk-kan dalam Gambarajab4.1, cerunnyaadalah negatif. Oleh sebabkeluk mi bercerun negatmf, maka arab perubahankedua-duainput adalah berlawanan.Berasaskancontoh yang diberikan diatas, iaitu pergerakandan titik F) ke titik E0, apabila buruhditambah, maka input modal terpaksa dikurangkan,jika tmdak,output tidak akan kekal pada paras asal. Sebaliknya, bagimengekalkan output pada tingkat keluaran Q~,apabila burubdikurangkan,makamodal terpaksaditambah.Walau bagaimana-pun,bilangan unit penguranganataupertambahansesuatuinput,untuk mengimbangi perubahan yang berlaku terhadap inputyang satu lagi, dengan tujuan mengekalkantingkat output asal,tidak semestinyasama. Ini keranakeluk isokuan adalah bersifatcekungke arab titik asal.

Ini kerana cerun keluk isokuan menjadi semakin mendatarapabila bilangan burub semakin ramam digunakan. Keluk yangmendatarmi membawamakna bahawa bagi mengekalkanting-kat output supaya tidak berubab, maka penguranganinputmodal yang sama, memerlukan gantian pertambahan inputburuh yang lebib ramai. Penguranganpenggunaanmodal yangsecukupnyauntuk menyeimbangkantambahaninput buruh bagimengekalkanoutput pada.tingkat asal mi dikenal sebagaikadarpenggantianteknik sut (KPTS). Dengan simbolnya ditulis Se-pertm berikut:

KPTS = — (4.2)AB Q

Daripada persamaan(4.2) i, jelas menunjukkan bahawaKPTS juga merupakan cerun keluk isokuan di satu-satu tmtiktertentu. mni kerana mengikut definisi, kecerunankeluk isokuan

69

TEORI PERMINTAAN BURUH JANGKA PANJANG

atas, sifat KPTS, yang juga di titik tertentu merupakanke-cerunan keluk isokuan, masih kekal. Pertama, nilai KPTSadalah negatif~dan kedua, nilainya menurun apabila bilanganburuh meningkat.Nilai negatif menggambarkanperubahaninputmengikutarah yang berlainan dan nilai yang semakin menurunpula wujud kerana buruh dan modal bukan merupakanpeng-ganti yang sempurnaantara satu sama lain. Dengan perkataanlain, nilai penggantiantidak akan serupabagi setiap titik di ataskeluk isokuan. Misalnya, apabila telah ramai buruh digunakandalam sesuatuproses pengeluaranberbandingdengan penggu-naan modal, (di titik F dalam Gambarajah4.1), maka akanbanyak jugalah pekerjaanatau tugas buruh yang boleh digantidengan modal. Dalam hal in buruh mudah untuk diganti de-ngan modal. Oleh itu, tidak banyakmodal yang diperlukan bagimenggantikantugasburuh tadi. Sebaliknya,apabilamodal telahbanyak digunakan,penggantiantugasburuh denganmodal men-jadi sukar. Pada tingkat mi, modal yang lebih banyak diper-lukan bagi menggantikantugas buruh itu. Walau bagaimanapun,dalam konteks perbincanganin teknologi pengeluaranyangadamasih memberi peluangkepada firma untuk menentukanpemi-lihan gabunganburuh dan modal yang berbezabagi mengeluar-kan sesuatutingkat output tertentu.

Dalam kes lain, keadaanmi mungkin tidak wujud. Teknologipengeluaranyang ada, mungkin dapatmembenarkansatu bentukgabunganburuh dan modal sahaja. Misalnya, seorangpekerjadengan satu cangkul. Bermakna pertambahansatu input jikatidak diikuti oleh pertambahaninput yang lain, tidak akanmenghasilkansebarangperubahandalam tingkat output. Sebalik-nya, jikalau input berkenaanberkurangan,makawalaupuninputlain tidak berubah,output akan turut jatuh. Mengikut contohyang diberikan tadi, bermaknajika seorangpekerja jatuh sakitatau dibeihentikan kerja, cangkul yang berlebihan tidak akandapat menghasilkansebarangoutput keranatidak ada pekerjauntuk menggunakannya.

Teknologi pengeluaransedemikian menyebabkankeluk iso-kuan menjadi bentuk L. mi ditunjukkandalam Gambarajah4.2.

Dalam Gambarajah4.2, bagi mengeluarkanoutput sebanyakQ0 gabungan buruh dan modal yang diperlukan adalah

71

EKONOM’ BURUH

sebanyak B0 dan Mo Seterusnya bagi mengeluarkan outputsebanyak Q gabungan burub dan modal yang diperiukansebanyak B dan M. Sementaraitu, bagi mengeluarkanoutputsebanyakQ2, gabunganinput buruh dan modal yang diperlukanharus bertambah ke arab B2 dan M2. Kesemua gabunganmiditunjukkan masing-masingnyadi titik E0 E dan E2 dalamGambarajab4.2.

Modal(M)

Harusdijelaskan di sini bahawadalam kes mi, hagi menam-bahkan output, kedua-duainput mesti bertambabmengikut pe-ratusan gabungan yang dibenarkan. Jikalau salab satu inputsahaja yang berubah, manakala yang lain tetap, maka outputtidak akan bertambah. mi ditunjukkan di titik F~, yakniwalaupun permintaaninput modal bertambahke M, tetapi di-sebabkanpermmntaanterhadapburuh kekal padaparasB~,makaoutput juga tidak akan bertambah,malahan kekal pada parasQ0~. mi keranatidak ada buruh yang dapat menggunakanmodal

A

0 B0 B~ B2 Buruh(B)

Gambarajah 4.2 Teknik pengeluaran tanpa gantian

72

TEORI PERMINIAAN BURUH JANGKA PANJANG

tadi. Dalam konteks in gantian antara kedua-duainput taditidak wujud. Oleb itu, kadar penggantian teknik sut antaraburub denganmodal adalahbersamaandengansifar, iaitu KPTS= 0. Dengan perkataan lain, burub dan modal perlu digabung-kan mengikutkadar yang tetap. Oleb itu, tidak mungkin outputdapat dikeluarkan pada paras yang diperlukan dengan menam-bahkanpermintaanterhadapsatu input sahaja. Misalnya, sepertiyang dijelaskan di atas, bagi menghasilkanoutput yang lebihtinggi, contohnya Q1 dan Q~,nisbah burub-modalyang diperlu-kan bagi mengeluarkan jumlab output mi masing-masingnyaialah MI/B dan M2/B,. Nisbah mm ditunjukkan oleb cerun ga-risan lurus dan titik asal yang memotongsetiap liku keluk iso-kuan yang berbentukL, iaitu ditunjukkanoleh garisanOA.

4.2.4 Harga Input: Garis Kos Sama

Daripadaperbincanganyang awal, telah pun dinyatakanbahawauntuk mencapai tingkat keuntungan maksimum, firma dalamjangka panjang terpaksamemilih kaedah pengeluaranyang pa-ling menjimatkankos. Untuk memenuhi tujuan mi, seperti yangdibincangkan di atas, gabungan input harus berada bukansahaja pada tingkat optimum, iaitu ditentukan oleh teknologipengeluaran,malahan gabunganmi haruslah memenuhi syaratperbelanjaan firma berkenaan yang paling rendah. Dalam halmi, firma berkenaanmemerlukanjuga data tentang kos, khusus-nya hargaburuh dan kos modal.

Berasaskanandaian dalam Bab 3, firma tidak mempunyaikuasa untuk menentukanharga buruh dan kos modal. Sebalik-nya, harga kedua-duainput yang terlibat ditentukan oleh per-mintaan dan penawarandalam pasaranfaktor yang mempunyaiciri pasaran sempurna. Untuk menyenangkananalisis, hargaburuh diandaikanbersamaandengan $u, iaitu merupakan upahsejamburuh. Manakala,kos modal pula yang dinyatakandalambentuk kos sewasejampenggunaannyabersamaandenganSs

Untuk mendapatkangaris atau keluk kos sama, bayangkanfirma berkenaanmempunyai iumlah wang perbelanjaantertentu,katalah E0. Dengan upah sejam buruh $u, maka bilanganmaksimum jam burub yang dapat digunakan sekiranyakesemuawang tadi dibelanjakanuntuk mendapatkanperkhidmatanburuh

73

EKONOMI BURUH

adalah bersamaandengan P20/u = B0. Begitu juga bagi modal,

memandangkankos sejamsewamodal adalah Ss, makabilanganmaksimum modal yang dapat digunakan jika diperuntukkansemua wang perbelanjaantadi untuk modal adalab bersamaandengan Eo/s = M0. Titik maksimum penggunaankedua-duainput mi jika disambungkanakanberbentukgarisan lurus sepertiyang terdapatdalam Gambarajah4.3, iaitu garis M0B0.

Modal(M)

Daripada gambarajah, terdapat beberapa ciri utama kelukkos sama. Pertama,cerun keluk mi bukan sahajanegatif, tetapikekal atau tetap. Keadaanmi membayangkanandaian bahawafirma boleh membeli seberapabanyak buruh atau modal yangdikehendakipada harga pasaraninput berkenaan.Cerun kelukmi bersamaandengan nisbah harga kedua-duainput yang di-gunakan, iaitu -$u/$s. Misalnya, jikalau kadar upah sama de-ngan $5, dan kos sewamodal ialah $10, maka cerun garis ataukeluk kos samaadalah‘sama dengan -0.5, iaitu bagi mendapat-kan satu lagi unit modal, maka sebanyakdua unit buruh ter-paksadikorbankan.

0 B0 B~ B2 Buruh(B)

Gambarajah 4.3 Carts atau keluk kos sama

74


Kedua, dengan andaian bahawaharga buruh dan kos sewamodal tidak berubah, apabila perbelanjaan firma meningkat,misalnya dan E0 ke E1 dan seterusnyake E2, denganE0 < E0 <

E2, maka bilanganjam buruh dan modal yang dapat digunakanjuga akanturut bertambah.Dalam Gambarajah4.3, peningkatanbilangan maksimumjam buruh dan modal yang dapat diguna-kan akibat peningkatanjumlah perbelanjaanfirma, ditunjukkandi titik B dan B2 bagi burub, dan di titik M0 dan M2 untukinput modal. Jika disambungkantitik-titik mi bagi setiap tingkatperbelanjaanyang sama, maka dua garis kos samayang baruakandiperoleh, iaitu MB, dan M2B2. Keluk mi menggambarkangabunganburuh dan modal yang baru yang boleh dibuat olehfirma bagi mengeluarkantingkatoutput tertentu.

Jikalau diperhatikan, kedua-duakeluk atau garis kos samayang baru tadi terletak di sebelah kanan, iaitu selari dengankeluk kos samayang asal. Oleh itu, kedua-duakeluk mi masihmempunyaicerun yang sama, iaitu -$u/$s. mni keranakos kedua-dua input tadi tidak berubah.

Walau bagaimanapun,cerun keluk mi boleh berbezaapabilasalahsatu daripadahargaatau kedua-duaharga input tadi ber-ubah.Oleh itu, akhir sekali, apabilasalah satu harga input ber-ubah dan perbelanjaanfirma diandaikantetap, maka keluk kossama boleh menjadi lebih cerun atau Iebih landai. mnm ber-gantung pada perubahanharga input tadi. Umpamanya,jikalauupah jatuh dan $u ke $u0, dengan $u > $u0, dan sewa modaltetap pada Ss, maka dengan perbelanjaansebanyakE0 E danE2, keluk kos sama yang baru diperoleh akan menjadi lebihlandai dengankecerunanbersamaandengan-$u0/$s.

4.2.5 Tingkat Optimum Guna Tenaga

Dengan menggabungkankeluk isokuan (Gambarajah4.1) dankeluk kos sama (Gambarajah4.3), firma dapatmenentukanting-kat optimum guna tenaganya. mni digambarkan dalam Gam-barajah 4.4. Walau bagaimanapun,firma tenlebih dahulu ter-paksamembuat dua penetapanberhubungdenganmasalahmi.Penetapanpertama, berhubung dengan tingkat optimum ke-luaran. Misalnya, bagi memaksimumkankeuntungan,patutkahfirma mengeluarkanoutput sebanyak Q0, Q atau Q2. Dalam

75

EKONOMI BURUH

konteks in mengikut teoni mikroekonomi, bagi mencapai ting-kat keuntunganoutput yang maksimum, firma dalam pasaranpersaingan sempurna harus memenuhi syarat, iaitu hargakeluaran (H) harus samadengan kos sut keluaran (KS). Untukmemudahkananalisis in diandaikanoutput Q merupakanting-kat output yang dapatmemenuhisyarattersebut.

Penetapan kedua, berhubung dengan persoalan bagaimanahendak mengeluarkanoutput Q, supayakos gabunganburubdan modal yang terlibat adalah paling minimum. Kos gabunganburub dan modal yang paling minimum ditunjukkan dalamGambarajah4.4 di titik E.

Di titik mi (E1), keluk kos sama M1B1 bertangen dengankeluk isokuan Q, yang menunjukkanbahawa kos pengeluaranoutput Q adalah paling minimum. Ini kerana tidak ada ga-bungan lain antara buruh dengan modal yang membolehkanfirma mencapai keluk kos sama yang lebih rendab. Kuantiti

Modal(M)

M2

M~

M

E2 Q2

QI.

0 B B0 B1

Gambarajab 4.4 Gabungan keuntungan maksimum buruh dan modal

76

lEORI PERMINTAAN BURUH JANGKA PANJANG

burub dan modal yang optimum yang dapat mengeluarkankeluaran maksimum tadi adalah sebanyakOB dan OM.

Dalam garnbarajahtersebutjuga ditunjukkan bahawa firmamasih boleh menggunakan gabungan buruh dan modal lainuntuk mengeluarkanoutput sebanyakQ. mi ditunjukkan niisal-nya di titik F, iaitu merupakanpilihan lain untuk menghasilkanQ. Tetapi gab’ungan di titik tersebut, bukan merupakankaedahpengeluaran yang kos pengeluarannyapaling minimum. Inikerana titik tersebutberada di atas keluk kos samayang lebihtinggi, iaitu M2B2, yang menandakanbahawaperhelanjaanyangdiperlukan bagi mengeluarkanQ adalah lebih banyak. Oleh itu,dalam konteks mi, di titik E kos pengeluaranyang terlibatadalab paling minimum bagi mengeluarkanQ.

Walau bagaimanapun,bagi tingkat ouput lain, gabunganburub dan modal ~yangmenghasilkankos pengeluaranyang pa-ling minimum adalah berlainan.mi ditunjukkan misalnya di titikE0 dan E2, bagi mengeluarkanoutput Q dan Q2. Namun be-gitu, mengikut andaian di atas, kedua-duatingkat keluaran mibukanlah merupakantingkat keluaran yang paling maksimum.Oleh yang demikian, hanya di titik E merupakan titik palingoptimum sama ada dan segi keluaran ataupun dan segi ga-bungan input yang digunakan. Di titik in cerun keluk kossama dan cerun keluk isokuan adalah sama. Seperti yang dinya-takan, cerun keluk kos sama merupakan nisbah harga inputiaitu u/s, sementaraitu, cerun keluk isokuan pula ditunjukkanoleh kadar penggantianteknik sut (KPTS) antara kedua-duainput tadi. Oleh itu, gabunganburub dan modal pada kospengeluaranyang paling minimum ditunjukkan dengan syaratkeseimbanganseperti benikut:

KPTS = u/s (4.6)

Danipada persamaan(4.4), KPTS = (AK/AQ)/(AL/AQ).Oleh itu, persamaan(4.6) boleh ditulis semulasepertibenikut:

— AK/A Q________ = — u/s, atau (4.7)AL/AQ

77

EKONOMI BURUH

AK AL—xs =—xu (4.8)

AQ AQ

Dengan menggunakansyarat keseimbanganmi, firma sepertiyang ditunjukkan dalam Gambarajab4.5 boleh meminimumkankos pengeluarandengan mengambil pekenja seramai B unit danmodal sebanyakM unit. Walau bagaimanapun,yang lebib pen-ting, persamaan(4.8) menunjukkan bahawauntuk meminimum-kan kos, maka kos mengeluarkansatu lagi unit output haruslahserupasamaadadenganmenggunakanhanyaburub ataumodaluntuk mengeluarkanoutput tersebut.Jikalau kedua-duakos ter-akhir penggunaaninput tadi berbeza, bermakna firma masibdapat mengurangkan jumlah kosnya dengan mengubahsuaipenggunaankedua-duainput tadi. mi dilakukan denganmenam-bahkanpenggunaaninput yang lebih murah berbandingdenganinput lain. mi dapat dilaksanakankeranadalam jangka panjang,kedua-dua input, iaitu buruh dan modal, bilangannya bolehdiubah. Oleh itu, dalam analisis permintaanbunuh jangka pan-jang, perubahanharga burub boleh menimbulkandua kesanten-hadap permintaannya,iaitu kesan penggantiandan kesan bi-dangan.

Secarakasar, kesan penggantianmerupakanperubahanper-mintaan satu-satu input disebabkanwujudnya gantian antarainput yang digunakan akibat danipada penubahanharga inputtadi. Sementaraitu, kesanbidanganmerupakankesanperubahanterhadappermintaanpenggunaaninput apabila berlakunyaper-ubahan jumlab kos pengeluaranlanjutan danipada perubahanharga sesuatuinput. mnm dijelaskan dengan lebih lanjut dalamperbincanganseterusnyadi bawah.

4.2.6 Perubahan Kadar Upah

Aspek yang menjadi tumpuan di sini ialah bagaimana pen-mintaan bunuh oleh sesebuahfirma berubahapabilakadar upahmeningkat. Untuk memudahkananalisis, diandaikan kos mini-mum sahaja yang menjadi penentuan tingkat optimum gunatenaga.mi ditunjukkandalam Gambarajah4.5.

78


Sebagaipenmulaan,salahsatu keluk kos samayang terdapatdalam Gambanajab 4.4 akan digunakan di sini, iaitu kelukMB. Upab burub bersamaandengan $u dan sewa modal ben-samaandengan $s. Di titik E (Gambarajab4.5), apabila kelukkos samabersentubdengankeluk isokuan menunjukkanbahawakos yang paling minimum bagi mengeluarkanoutput sebanyakQ ialah denganmenggunakanseramai B burub.

Modal(M)

B~Buruh(B)

Katalah sekarang kadar upah meningkat dan $u ke $u.

Soalnya, apakah kesan penubahan mi tenhadap penmintaanbunuh? Sepenti yang dijelaskan dahulu, apabila kadan upah me-ningkat, hanga bunuh menjadi mahal. Berasaskanjumlah per-belanjaan yang tetap, maka kurang buruh yang dapat diguna-kan. mi berenti keluk kos sama akan berubah,yakni menjadilebih cunam. Keadaanmi digambarkanoleh pengalihan keluk

M,

0

QI

Q0

B’B”B” BB0

Gambarajah 4.5 Peningkatan kadar upah dan perubahanpermintaan buruh

79

EKONOMI BURUH

kos samake dalam. Pergerakankeluk kos samami digambarkandalam Gamharajah4.5 denganpengalihankeluk MB ke MB.Keadaan mi menandakan bahawa gabungan input terpaksadiubah. Malahan, output sebanyakQ tidak dapat lagi dikeluar-kan dengan jumlah perbelanjaan yang ada. Sebaliknya, firmadalam konteks in tenpaksamengurangkantingkat atau bidangpengeluarannyake tingkat yang lebib rendahdan Q.

Pengurangantingkat keluanan,misalnya dan Q ke Q0, telahmenyebabkanpermintaan firma tenhadap buruh turut terjejas.Seperti yang digambankandi titik keseimbanganyang baru, iaitudi E, permintaanburuh telah merosot dan B ke B’. Sebenar-nya, kejatuhan permintaan buruh mi dapat dipecahkan kepadadua bahagian. Pertama, kejatuhan permintaan akibat daripadapeningkatan kos pengeluaran. Kedua, kejatuhan permintaanakibat daripadahargaburuh yang secanarelatif menjadi semakinmahal berbandingdenganhargamodal.

Seperti yang dinyatakan di atas, kesan awal peningkatanharga buruh menyebabkanfirma terpaksamengurangkantingkatkeluarannyadan Q ke Q0. Ini tidak lain kenana kos penge-luaran telab meningkat.Oleh itu, dalam keadaanin permintaanburub akan tunut jatuh. Kejatuhan permintaan buruh akibatdaripada pengurangantingkat pengeluaranmi dikenali sebagaikesan bidangan. Secaragambarajahkesan mi ditunjukkan olehpengenakandan titik E ke titik E, iaitu merupakantitik tangenantarakeluk isokuan Q~denganganisanlurus yang selari dengangaris belanjawan yang asal. Penguranganpenggunaanburubakibat danipadakesanbidanganadalah seramai B-B”.

Peningkatan kadar upab juga menyebabkan penyesuaiankeduabagi mengurangkankos terpaksadibuat oleh firma. Sekalilagi mi akan melibatkan permintaan burub oleh firma ben-kenaan.Disebabkankadar upab meningkat, maka harga relatifburuh menjadi mahal. Oleh itu, pada tingkat keluaran tertentu,umpamanyadi Q0, firma akan menggantikaninput buruh de-ngan input modal yang secararelatif menjadi lebih murah. Pen-ubahanmi yang melibatkan gabunganmodal yang lebih banyakdigunakan, disebut sebagai kesan penggantian. Secara gam-barajab kesan mi ditunjukkan dan pergerakan titik E ke titikE0, iaitu di ataskeluk isokuan yang sama (Q0). Pergerakanmi

80

TEORI PERMINIAAN BURUH JANGKA PANJANG

menggambankan bahawa walaupun keluanan tidak berubah,namun bagi menjimatkan kos, peningkatankadar upah akanmenyebabkan permintaan buruh jatuh sebanyak B”-B’. Ke-jatuhan terhadap permintaan bunuh in merupakan hasildanipada tindakan firma menambahkanpenggunaanmodal yangsecananelatif lebih munah harganyadanipadasebelumbenlakunyapenubahantingkat upah.

Kesan keseluruhanpeningkatan kadar upah tenhadap pen-mintaan buruh adalah gabungan kedua-dua kesan tersebut.Jikalau dipenhatikandalam Gambanajah4.5, kesan keselunuhanmelibatkan kejatuhan permintaanburub seramai B-B’. Analisisyang serupa dapat dilakukan apabila kadan upah jatuh.Kesannya akan menyebabkanpermintaan terhadap bunuh me-ningkat. Proses mi jika diteruskan dengan kadan penubahanupab yang berbeza dan kesannyaterhadaptingkat guna tenagaakan menghasilkan satu sin hubungan antara tingkat gunatenaga dengan tingkat upab. Hubungan mi jikalau ditunjukkandalam gambarajahakan menghasilkanapa yang dikenali sebagaikeluk permintaanbunuh jangka panjang.

4.3 Keluk Permintaan Buruh Jangka Panjang

Implikasi penting danipada penbincangandi atas menunjukkandenganjelas bahawa dalam jangka panjang, keluk permintaanburub adalah lebib anjal. mi kerana, walaupunpenubahanupabdiandaikansama bagi kedua-duajangka masasamaadajangkapendek atau jangka panjang, tetapi kesannya terhadap pen-mintaan burub adalabberbeza.

Umpamanya,dalam jangka pendek, disebabkanmodal tidakdapat berubab, walaupun secana nelatif modal lebib murah,tetapi modal tidak dapat menggantikaninput bunuh. Oleh itu,peningkatankadan upab dalamjangka pendektidak akanmeng-hasilkan sebarang kesan penggantianantara kedua-dua inputtadi. Sebaliknya,penguranganpermintaanbunuh dalam jangkapendek hanya berlaku disebabkan oleh firma mengurangkankeluanannya,iaitu akibat peningkatankos burub. Oleb itu, kesanpengunangan permintaan bunub yang terlibat dalam jangkapendekhanyalabdisebabkanoleb wujudnya kesanbidangan.

Perubahanpermintaanburuh dalam jangka pendekditunjuk-

81

EKONOMI BURUH

kan di titik F dalam Gambanajab4.5. Garis mendatar yangselari dengan paksi unit bunuh, dan titik E ke titik F, meng-gambankan pnoses pengeluarandalam jangka pendek. Dalamkonteks mi, modal sebanyak M unit adalah tetap (andaianutama proses pengeluaranjangka pendek), iaitu sama sepertipada tingkat penggunaannyadi titik E sebelum benlakunyaper-ubahankadanupah. Walaupun dalam hal in peningkatankadarupah menyebabkanpermintaan bunuh berkunangan,tetapi jum-lahnya adalah kecil berbanding dengan pengurangan bunubdalam jangka panjang, iaitu hanya B-B”. Sementaraitu, olehsebab wujudnya kesan penggantianbersama-samadengan kesanbidangan, maka pengunanganpermintaanburuh dalam jangkapanjangmenjadi lebib banyak, iaitu B-B’.

Berasaskananalisis di atas, jikalau dilukiskan keluk pen-mintaan bunuh, jelas bahawa keluk permintaan bunuh jangkapanjang adalah lebib landai, dan dengan itu, lebih anjal ben-banding dengan keluk permintaan burub jangka pendek.Keadaanmi ditunjukkandalam Gambanajab4.6.

Upah(5)

SoE

—I—- —1-—I II II II I

I ID

1,,

B0 B1 B Buruh (B)0

Gambarajah 4.6 Keluk permintaan buruh jangka pendek dan jangka panjang

82


Dalam Gambarajah4.6, apabila kadar upab meningkat dan$u ke $u, penmintaantenhadap buruh dalam jangka panjangjatuh senamai BB0, iamtu dan E ke E0. Sementara itu, dalamjangka pendek, kejatuhan permintaan buruh hanya BB1, iaitudan E ke E0. Analisis yang serupa boleb dibuat apabila kadarupah jatuh. Jikalau disambungkantitik-titik benkenaan,didapatikeluk permintaan bunub jangka panjang (D,0) akan menjadilebib landai benbandingdengan keluk permintaanburuh jangkapendek (keluk NKFS buruh). Ini kerana dalam jangka pendek,keupayaanfirma untuk membuatpenyesuaiantenhadappening-katankadanupah dan setenusnyakos pengeluaranadalah tenhaddisebabkanoleh modal yang tidak dapat diubah. Sebaliknya,dalam jangka panjang, keupayaanfirma untuk mengubahsuaikos pengeluanannyabukan hanya tenhad kepada pengeluaransemata-mata,malahanmeliputi penggantianinput bunuh denganinput modal benasaskanharga relatif kedua-duainput mi. Olehitu, dalamjangka panjang,keluk permintaanbunuh lebih anjal.

4.4 Keajalan Permintaan Buruh Jangka Panjang

Perbezaankeanjalan penmmntaanburuh sebenarnyamempunyaiimplikasi penting tenhadapbeberapa isu ekonomi, tenutamanyaberhubung dengan soal dasar yang melibatkan penggunaanburuh. Umpamanya,upah minimum dan program subsidi upah.Kebenkesanankedua-duadasar in sama ada bagi menambab-kan pendapatanpara pekenjaataumenambahkanpeluangpeken-jaan adalah bengantungpada keanjalan permintaanbunuh ten-hadapupah.

Dalam konteks upah minimum misalnya,jikalau keluk pen-mintaan buruh tidak anjal, kewujudan upah minimum tidakakan meninggalkankesan negatif yang ketara terhadappengu-nangan guna tenaga. Dengan itu, usaha meningkatkan pen-dapatanpana pekenja yang benpendapatannendah melalui upahminimum akan mendatangkanbasil yang baik. mi kerana kesannegatif upah minimum terhadap pengunangan guna tenagasangatkecil.

Sementaraitu, dalam kes program subsidi upah pula, tujuanmenambahkan peluang pekenjaan tidak akan mendatangkan

83

EKONOMI BIJRI.]I1

banyak basil, jikalau keanjalanpermintaanburuh terhadapupahrcndah. lni kenana,walaupunkos upah dapat dmkunangkanmela-lui program tadi, namun disebabkan permintaan bunuh tidakpeka terhadap penubahankadar upah. maka pertambahanpe-luang pekerjaan baru yang diwujudkan oleh program mi mung-kin tidak banyak. Oleh itu, usaha mengunangkanpengangguranmelalui programsubsidi upah tidak banyak mendatangkanhasil.

Keanjalan permintaanbunuh terhadapupah juga sangatpen-ting bagi kesatuansekenja. mi terutama berhubungdengan soaltindakan kesatuansekerja menuntut kenaikan upah bagi ahli-ahlinya. Lazimnya. tindakan menuntutkenamkan upah diikuti de-ngan penguranganguna tenaga. Walau bagaimanapun,dalamkeadaan permintaan burub tidak anjal, sekinanya tuntutankesatuansekerja itu berhasil, sudahpasti tidak akan melibatkanbilangan penganggunanyang ramai di kalangan ahlinya. Ma-lahan, faktor mi juga menyebabkankuasa tuntutan kesatuansekenja menjadi kuat. Oleh sebab itu, tidak hainan mengapadalam sektor awam, kerajaanbersungguh-sungguhbenanmenga-wal kegiatan kesatuan sekerja. Ini kenana permintaan burubdalam sektor awam begitu tidak anjal tenhadapperubahanupah.Oleh itu, bukan sahajakuasa tuntutan kesatuansekeija menjadikuat, malahantuntutan kenaikan gaji mungkin tidak akan mcli-batkan sebarang pembuanganpekerja dalam sekton tersebut.Bagi mengurangkanmasalahyang tidak diingmni berlaku akibattindak-an kesatuan sekenja untuk terus meningkatkan kadanupah, maka kenajaancuba menyekatkegiatan kesatuansekerjadalam sekton awam dengan menggunakanundang-undangten-tentu.

Soalnya, apakah faktor-fakton yang menentukan keanjalanpermintaanbunuh? Sebenannyafakton-faktor yang mempengaruhikeanjalan permintaanbunuh dapat diningkaskan kepada empatfakton, yang dikenali sebagaiEmpat Hukum Perrnintaan TerhitanHicks-Marshall. Hukum irn mengambil sempena nama duaonang ahli ekonomi British, Alfred Marshall dan John Hicks.2

Marshali. Alfred. Principles 0/ Economics. 923. edisi kelapan, London: Mac-millan, him. 518-535: dan Hicks, John R., The Theoro of Wages, 1966, edisikedua,New York: St. Martins Press,him. 241-247.

84

TEORI PERMINTAAN BURIJH JANGKA PANJANG

Mengikut empat hukum in dengan andaian fakton lain tetap,makakeanjalanpermintaanburuh tinggi, apabila:

I. Keanjalan hargapermintaanbanangyang dikeluankantinggi.

2. Bunuh mudah untuk ditukar ganti dengan faktor-faktor pe-ngeluaranlain.

3. Keanjalan keluk penawaran faktor-faktor pengeluaranlainyang boleh ditukarkandenganburuh adalahtinggi.

4. Penatusankos buruh dalam jumlah kos pengeluananadalahbesar.

4.4.1 Permintaan Terhadap Barang Akhir

Peningkatan upah akan menyebabkan kos pengeluanan me-ningkat. Bagi mengekalkankeuntungan,firma akan menaikkanhanga keluanannya. Kesannya, permintaan tenhadap keluaranakan jatuh. Jikalau keluk permintaanbarang mi tenlalu anjal,maka kenaikan harga yang sedikit sahaja, akan menyebabkanpenjualan senta permintaan buruh benkunangan dengan begitubanyak.

Kesan hukum pertama mi terhadap keanjalan permintaanbunuh berlaku melalui kesan bidangan, iaitu kesan penubahanupah terhadap guna tenaga dinasai melalui perubahantingkatpengeluaran.Seperti yang ditunjukkan di atas, semakin anjalkeluk permintaankeluanan, maka semakin banyak guna tenagayang dikurangkanapabila kadanupah meningkat.Danipadaper-bincangan berdasarkan Gambanajah 4.5, pengunangan per-mintaan bunuh jangka pendek menjadi semakin banyak, ditun-jukkan oleh janak E-F yang menjadm semakin luas.

Terdapat beberapa implikasi penting berhubung denganhukum i. Pentama,dengan andaian fakton lain tetap, kelukpenmmntaan buruh sesebuah firma akan menjadi lebih anjal,jikalau keluanan firma mi banyak mempunyai saingan dalampasaran. mni keranapenggunamempunyai pilihan yang banyakuntuk bentukarbarang,menyebabkankeluk permintaankeluananfirma tersebut hegitu peka tenhadap perubahan harga. Sehu-bungan dengan itu, kuasa kesatuansekenja dalam firma ben-kenaan menjadi lemab, tenutama apabila tuntutan menaikkan

85

EKONOMI BURUH

upah yang sedikit sahajaakan melibatkan pembuanganpekerjayang begitu namai.

Implikasi kedua ialah keluk permintaankeluaransesebuahin-dustni adalah lebih tidak anjal berbanding dengan keluk per-mintaan keluanan sebuah firma dalam industri tersebut. mikerana keluaran di peningkat firma mempunyai gantian yanglebih banyak benbandingdengan keluaran di peningkat industni.Contohnya, keluk permintaan keneta bagi keselunuhanindustnikereta dengankeluk permintaankereta bagi firma Proton Saga.Sudah pasti dalam hal i, keluk permintaankereta Proton Sagalebih anjal memandangkanpenggunabanyakmempunyaipilihanjenis kereta lain bagi menggantikankereta tersebutapabilahan-ganya meningkat. Sedangkan bagi keselunuhanindustni keneta,kenaikan hanga kereta tidak akan banyak mempengaruhiper-mmntaannya. mnm kerana pilihan pengguna untuk mengganti-kannya dengan pengangkutanlain agak terhad. Oleh itu, kesankenaikan kos upah terhadapjualan dan seterusnyatingkat gunatenaga tidak begitu jelas bagi kes mi berbanding dengankessebuah firma. Sehubungandengan itu juga, setengah-setengahpemimpin kesatuansekerja merasa kunang senangdengan per-untukan yang membenarkanpenubuhankesatuan dalaman. mikeranapenubuhankesatuansekenjajenis in yakni di peningkatfirma atau pertubuhan yang lebih kecil, boleh melemahkankuasatuntutan kesatuansekenja.Oleh sebab permintaankeluan-annya lebih anjal, maka sebanangtindakan yang menuntut ke-naikan upah boleh menyebabkannamai bilangan ahlinya yangtenpaksamenganggur.

4.4.2 Input Pengganti Lain

Dalam jangka panjang, memandangkanburuh dapat digantikandengan modal atau input lain, permintaanterhadapburuh akanjatuh dengan lebih banyak apabila upah meningkat. Semakinbesan kesan penggantian i, maka semakin anjal keluk pen-mintaanbunuh bagi tempoh tersebut.

Kelicinan sesuatu proses penggantian antara input adalahbergantung pada teknologi pengeluaran dan sekatan ataukekangan institusi. Jikalau teknologi pengeluananmembenankangabunganburuh dan modal dengannisbah yang tetap sahaja

86


sepenti yang digambarkandalam Gambarajah4.2, maka kesanpenggantian tidak akan wujud. Sebaliknya, kesan kenaikankadar upah tenhadapguna tenaga hanya benlaku melalui kesanbidangan. Keadaan mi menyebabkankeluk permintaan bunuhjangka panjang sama seperti keluk penmintaan burub jangkapendek, iaitu tidak anjal. Sementanaitu, jikalau teknologi penge-luaran membenarkanpenggantianberlaku dengan bebas antarainput-input, maka peningkatanupah akan melibatkan pengu-nanganbunuh yang lebih ramai. Keadaanmi menyebabkankelukpermintaanbunuh menjadi lebih anjal.

Contoh yang palmng baik ialah perbezaandarjah penggantiandalam pekerjaanyang tidak banyakmenggunakanmodal denganpekenjaanyang sudah banyak menggunakanmodal. Dalam halmi, sudah tentu bagi pekerjaanyang telah mempunyai banyakmodal, bunuh menjadi sukan untuk diganti. OIeh itu, kenaikanupah tidak akan melibatkan pembuanganpekenja yang namai.Sebaliknya,dalam pekenjaanyang kunang menggunakanmodalseperti dalam sekton pertanian, penggantianbunuh lebih senangdilakukan. Kenaikan upah dalam sekton mi akan mendorongmajikan untuk menggantikan pekenja dengan modal dan Se-terusnya memberi kesan tenhadap pengurangan penggunaanbunuh yang lebih namai. Oleh itu, dalam hal in keluk per-mintaanbunuh dalam sektor pertanianmenjadi lebih anjal.

Dalam konteks sekataninstitusi pula, terdapatbeberapaper-aturan atau undang-undangyang menyekatproses penggantianantana input-input. Misalnya, dalam sesuatu pekerjaantertentu,berdasankanpenjanjian dengan kesatuansekerja, majikan tidakboleh mengurangkanbilangan pekenja bawah dan panas mini-mum yang ditetapkan. Oleh itu, penggantianantana input-inputadalah terhad dan kenaikan upah dalam hal mi, tidak banyakmenjejaskanpermintaan bunuh. Akibatnya, keluk permintaanburuh menjadi tidak anjal.

4.4.3 Keanjalan Penawaran Input Lain

Kesan hukum mi terhadap keanjalan keluk permintaan bunuhbenlaku melalui kesan penggantian. Sepenti yang dijelaskandahulu, peningkatankadan upah akan menggalakkanfirma me-nukar bunuh dengan modal, disebabkansecara relatif, hanga

87

EKONOMI BURUH

modal menjadi lebih munah. Walau bagaimanapun,apabilaper-mintaan tenhadapmodal bertambah,harga modal akan tunutmeningkat.Berapa banyak hargami akanmeningkatbergantungpadakeanjalankeluk penawananmodal itu sendini. Jikalau kelukpenawarannyatidak anjal, bermakna pentambahanpermintaanmodal yang sedikit sahajaakan menyebabkanhargamodal me-ningkat lebih hebat. Kenaikan hanga yang tinggi mi bolehmenyekatusahafirma untuk menggantikanburuh denganmodal.mni kenana kos penggantianatau lebih tepat lagi, harga nelatifantara kedua-dua input tadi tidak banyak berubah, malahanmungkin menyebabkanharga relatif buruh menjadi lebih murah.

Oleh yang demikian, semakin tidak anjal keluk penawaranmodal, maka semakin kecil kesan penggantianterhadap per-mintaan bunuh. mnm kerana,sepenti yang dijelaskandi atas,hargamodal yang tinggi akan menyebabkankos penggantianantarakedua-duainput tadi menjadi mahal. Pengunangankesan peng-gantian mi terhadappermintaanburuir menyebabkankeluk pen-mintaanbunuh kunanganjal.

Keanjalanpenawananyang dibmncangkandi atas, tidak hanyaterbataskepadainput lain selain danipadaburuh, malahanmcli-puti juga keanjalan penawaranbagi jenis-jenis bunuh yang ben-beza dan boleh diganti antara satu sama lain. Contohnya ialahantanaburuh mahir denganbunuh sepanuhmahir. Umpamanya,apabilakadar upah buruh sepanuhmahir meningkat,firma ak’ancuba menggantikanburuh berkenaandengan bunuh mahir. Do-nongan untuk menggantikanburuh separuhmahin menjadi lebihkuat apabilaburuh mahin dapat menjalankantugasdenganlebihbaik. Walau bagaimanapun,jikalau penawaran bunuh mahiradalah tenhad, maka peningkatanpermintaannyaakan menye-babkanupah bunuh mahin meningkat dengan hebat. Akibatnya,doronganfirma untuk menggantikanburuh separuhmahir men-jadi benkurangandan menyebabkanpermintaanterhadapburuhjenis sepanuhmahir tidak banyak tenjejas. Dalam hal i, kesanpenggantianamat kecil, dan seterusnyamenyebabkankeluk pen-mintaanburuh jenis mi menjadi kuranganjal.

Dalam kes lain, apabila keluk penawaranbunuh mahir ataukeluk penawananmodal begitu anjal, pertambahanpenmintaantenhadapinput i, iaitu buruh mahin ataumodal bagi menggan-

88


tikan buruh separuh mahir, tidak akan banyak menjejaskanharga asalnya. Oleh itu, kos penggantianadalah minimum dansuasanami akan menggalakkanfirma untuk menukan penggu-naan buruh sepanuh mahir dengan buruh mahir atau modalapabila upah input yang pertama meningkat. Kesan danipadatindakan firma mi menyebabkankeluk permintaan buruh se-paruh mahir menjadi lebih anjal.

4.4.4 Bahagian Kos Buruh dalam Jumlah Kos

Kesan hukum mi terhadapkeanjalan keluk permintaan bunuhbenlaku melalui kesan bidangan. Peningkatankadar upah akanmeningkatkan kos pengeluanan, manakala kenaik’an hangakeluaran akan mengurangkanjualan serta penmintaanterhadapbunub. Sebenannya,kesan kenaikan kadan upah tenhadap kospengeluaranadalah bengantungpada penatusankos upah dalamjumlah kos pengeluanan.

Dalam kes apabila kos upah hanya menangkumi 20 peratusdaripada jumlah kos pengeluaran, kenaikan kadar upahsebanyak 10 peratus, dengan andaian fakton lain tetap, tidakakan melibatkan kenaikan jumlah kos yang begitu banyak.Dalam contoh i, kenaikan jumlah kos sebanyak 2 peratussahaja. Sebaliknya, jikalau upah merangkumi 80 penatusdaripadajumlah kos, bermaknakenaikan kadar upah sebanyak10 peratusboleh menghasilkanpeningkatanjumlah kos penge-luran sebanyak8 peratus. Memandangkankemungkinanfirmaakan menaikkanharga jualannya lebih tinggi bagi kes kedua,maka jualan serta permintaan buruh akan jatuh denganhebatnya benbanding dengan kes pentama. Oleh itu, mengikuthukum in semakin tinggi penatusankos buruh dalam jumlahkos, makakeluk permintaanbunuh akanmenjadi semakin anjal.

Walau bagaimanapun,mengikut Hicks3 hukum mi tidakselalunyabenan. mni terutamaapabila pengeluardapat menggan-tikan buruh denganmudahberbandingdenganpenggantianyangdapatdibuat oleh penggunaterhadapkeluaranfirma berkenaan.

3Lihat Hicks, John R., ibid. hIm. 241-247.

89

EKONOMI BURUH

Dalam hal i, adalah lebih baik bagi hunuh jikalau ia mem-punyai peratusankos upah yang tinggi dalam jumlah kos yangtinggi. mi kerana kenaikan kadan upah dan setenusnyahargajualan tidak banyakmelibatkan pengunangandalam permintaankeluaran. Sementara itu, penggantian buruh dalam proses pe-ngeluananakibat kos upah yangtinggi menyebabkanburuh men-jadi mahal dan sukar untuk diganti. mi kerana jikalau buruhdiganti, kesannya akan melibatkan penubahanyang besar ter-hadap struktun pengeluaranfirma tensebut.Keadaanmi menye-babkankeluk penmintaanburuh menjadi kunanganjal.4

4.5 Rumusan

Perbincangantentang permintaan burub jangka panjang jelasmenunjukkan bahawa firma lebih mudah mengubahkeperluanguna tenaganyaapabila harga nelatif input berubah. mnm kenanafirma dapat mengubahgabunganinput, iaitu buruh dan modalyang digunakan dalam pnoses pengeluanannya.Keadaan mimenyebabkankeluk permintaan bunuh jangka panjangmenjadilebih anjal benbandingdengan keluk permintaanburuh jangkapendek. Misalnya, dalam jangka pendek kesan kejatuhan pen-mintaan buruh akibat kenaikan harga hanya benlaku melaluikesan bidangan. Sebaliknya,dalam jangka panjang, kesan keja-tuhan permintaanburuh menjadi lebih besanapabila firma dapatmenukan buruh dengan modal berasaskankesan penggantian.Sungguhpunkeluk permintaanbunuh jangka panjanglebih anjal,namun keluknya masih lagi bencenunnegatif, iaitu menunundankin ke kanan. mni antara lain ialah kerana andaian yang di-gunakandalam analisis permintaanbunuh dalam bab lalu. Olehitu, soalnyasekarangjikalau andaianyang digunakanitu dilong-garkan, adakah bentuk keluk penmintaanburuh akan benubah?mi merupakanantana persoalanutama yang akandibincangkandalam bab seterusnya,iaitu teoni permintaanburuh dalam pa-saranpersaingantak sempunna.

4Penerangan secara gambarajah tentang hukum mi terdapat dalam Ehrenberg,R.G. dan R.S. Smith, Modern Labor Economics:Theory and Public Policy, 1982,Illinios: Scott, Foreman& Co., him. 110-112.

90

BAB5

TEORI PERMINTAAN BURUH DALAM

PASARAN PERSAINGAN TAK SEMPURNA

5.1 Pendahuluan

Dalam dua bab yang lepas telah pun dibincangkanteori per-mintaan buruh dalam pasaranpersaingansempurnadenganpan-jang lebar. Namun demikian, mengikut kebiasaannya,dalamsesebuahekonomi, kebanyakanfirma tidak menjual keluarandalam pasaranyang bercirikan pasaran sempurna. Sebaliknya,barangyang dikeluarkan dijual dalam pasaranyang tidak mem-punyai ciri sedemikian. OIeh itu, andaian pasaran persaingansempurnayang digunakandalam analisis teori permintaanburuhseperti yang terdapatdalam Bab 3 dan Bab 4, akan digugurkandalam bab mi.

Selain mendapatkanteori permintaanburuh yang Iebih realis-tik, tujuan utama melonggarkanandaian tadi ialah untuk men-jawab beberapapersoalanberhubungdenganpermintaanburuhdalam konteks pasaran yang mempunyai ciri persaingan taksempurna. Antaranya termasuklahpersoalanberhubungdenganbentuk keluk permintaan buruh dan pengagihan buruh sertatingkat upah yangditerima.

Dua j,asaran tak sempurna yang terlibat dan menjaditumpuan perbincangandi sini. Pertama, ialah pasarankeluaranatau pasaran baranganyang tak sempurna; dan kedua, ialahpasaran buruh yang tak sempurna. Ketaksempurnaandalamkedua-duapasaran tersebut sebenarnyadikaitkan dengan duakonsepyang selalu digunakandalam analisis ekonomi yang dise-but sebagaimonopoli dan monopsoni.

Perbezaanantarakedua-duakonsep mi adalah terletakpadaperanan dan fungsi yang dimainkan oleh pihak berkenaan,misalnya pengeluar dan penjual dalam pasaran.Konsep mono-

91

EKONOMI BURUH

poli, samaada dalam pasarankeluaranataudalam pasaranfak-tor (merangkumi pasaran buruh), merupakan penguasaanpa-saran dan segi jualan oleb seseorangpenjual atau sesebuahfirma sahaja.mi termasuklahsamaada dan segi menjual barangdan perkhidmatanatau menjual faktor-faktor pengeluaran(se-perti buruh oleh kesatuansekerja yang begitu kuat kuasanya),yang tidak mempunyai sebarangsaingan rapat. Sementaraitu,kosep monopsoni pula dikaitkan dengan pembeli yang mem-punyai kuasa mutlak dalam menentukan pembeliannya sertaharga; sama ada dalam pasaranbaranganatau dalam pasaranfaktor. Kedua-duabentuk kuasapasaran mi sebenarnyabolehmempengaruhiketetapan firma berhubung dengan permintaanburuh. Untuk meninjau kuasa pasaran terhadap permintaanburuh dengan Iebih mendalam, maka pengaruhsetiap ketaksem-purnaandalam pasaranakandibincangkansatu semi satu.

5.2 Pasaran Keluaran Tak SempurnaCara yang paling mudah untuk melanjutkan perbincanganper-mintaan buruh dalam pasaransempurna ialah dengan melong-garkan andaian persaingansempurnadalam pasaran keluaran.Dalam konteks perbincangansebelum mi, bermaknasebahagianandaian keempat dalam Bab 3, iaitu terdapatnyapersaingansempurnadalam pasaranbaranganakan digugurkan. Sementaraitu, andaian bahawawujudnya persaingansempurnadalam pa-saran buruh akan terus dikekalkan untuk sementara. Walaubagaimanapun,andaian mi juga akan digugurkan dalam per-bincanganbahagian5.3 nanti.

Salah satu sifat utama pasaran tak sempurnaialah barangyang dikeluarkan tidak mempunyai sainganrapat. Faktor yangmengurangkansainganrapat mi ialah wujudnya perbezaansertakeunikan sifat barang yang dikeluarkan, sama ada disebabkanoleh pembungkusanatau kualiti barang mi yang berbeza.Harusdijelaskan bahawakualiti sesuatujenis barang yang dijual tidaksemestinya berbeza. Tetapi disebabkan pengaruh ikian, makakualiti bagi jenis baran~yang serupaboleh jadi berbeza,iaituberasaskananggapanpenggunasemata-mata.

Sifat pasaranyang sedemikianrupa menyebabkanpemono-poli dalam pasaran baranganberhadapandengan keluk per-

92

PERMINTAAN BURUH: PASARAN PERSAINGAN lAK SEMPURNA

mintaan keluaran yang cerun ke bawah. Keluk mi tidak lagiberbentuk mendatar seperti yang terdapat dalam analisis teoripermintaan buruh dalam pasaran persaingan sempurna. Kelukpermintaan keluaran yang cerun ke bawah mi menunjukkanbahawa jmkalau firma pemonopoli menambahkanbilangan pe-kerja dan seterusnya tingkat output, supaya setiap tambahanoutput mi dapat dijual, maka firma berkenaanperlu menurun-kan tingkat harganya. Di samping itu, oleb sebab firma ber-kenaan tidak dapat mengamalkandiskriminasm harga, maka pe-nurunanharga mi bukan sahajamelibatkan unit output terakhiryang dijual, malahan meliputi keseluruhan jualan outputnya,yang sebelum berlaku tambahanmi boleh dijual dengan hargayang lebih tinggi.

Perubahanben~ukkeluk permintaan keluaran firma sepertiyang dijelaskan di atas menyebabkanhasil sut (HS) yang firmapemonopoli peroleh tadi daripada unit output terakhir yangdikeluarkan, tidak lagi menyerupai atau sama dengan hargakeluaran (H). Malahan, seperti yang dinyatakan, oleh sebabharga yang dikenakan terhadapsemua output yang ingin dijualturun apabila output meningkat, maka basil sut menjadi lebihrendah daripadaharga keluaran (HS < H). Sebaliknya,dalampasaranpersaingansempurna,memandangkanfirma tidak dapatmempengaruhihargakeluarannya,maka basil sut akansamade-ngan harga keluaran (HS = H), iaitu digambarkanoleh kelukp~rmintaankeluaran yang mendatar.

Daripada perbincangandi atas, kerana keluk permintaankeluaran firma pemonopoliadalab cerun ke bawah, maka kelukpermintaanburuh bagi firma mi tidak lagi sama dengan nilaikeluaran fizikal sut burub (NKFSB).’ Sebaliknya,dalam pasarankeluaran tak sempurna, rhemandangkanharga lebib tinggidaripada hasil sut disebabkankeluk permintaankeluaran yangbercerunke bawah, maka keluk permintaanburuh adalah ber-

‘Seperti yang dijelaskan dalam Bab 3, daripada persaniaan(3.4). NKFS8 me-

rupakanhasil darab keluaran fizikal sut dengan harga (NKFS3 = KFS x H),dan dalampasaranpersaingansempurnahargaada!ahsama denganhasil sut.

93

EKONOMI BURUH

samaandengan keluaran basil sut (KHS). Mengikut definisi,KHS merupakanbasil darab keluaran fizikal sut (KFS) denganbasil sut (HS).

Jikalau diingatkan kembali persamaan(3.5) dalam Bab 3,dalam pasaran persaingan sempurna, titik keseimbanganop-timum pengambilanburub jangka pendek wujud apabila NKFSburuh sama dengan kadar upab. Tetapi daripada perbincangandi atas, jelas menunjukkan bahawa untuk pasaranpersaingantak sempurna,persamaanmi perlu diubah menjadi seperti ber-ikut:

- KHS = U, atau (5.la)

KHS = KFS x HS = U (5.1b)

SementaraKFS dan HS, masing-masingnyamerupakankeluaranfizikal sut dan basil sut, manakala simbol U dalam persamaan(5.Ib) masihkekal melambangkankadar upah. Persamaan(5.lb)mi juga boleh dinyatakandalam bentuk upab benar. Persamaandalam bentuk upab benar diperoleb dengan hanya mem-bahagikan kedua-duabelahpersamaan(5.1b) denganharga (H)seperti yang ditunjukkandalam persamaan(5.2) di bawah.

KFS x HS/H = U/H (5.2)

Oleh sebabharga keluaran pemonopoli lebih tinggi daripadahasil sut, maka nisbah antarabasil sut denganhargadalam per-samaan(5.2) mestilah kurang daripadasatu (HS/H < 1). Olebitu, jikalau persamaanmi dibandingkandenganpersamaan(3.7)dalam Bab 3, maka sudahpasti keluk permintaanburuh jangkapendekbagi firma pemonopolidalam pasarankeluaranakanter-letak di sebelah bawah, iaitu ke kin dan keluk permintaanburuh jangka pendekbagi firma persaingansempurna.

Oleh sebabkeluk permintaanburuh bagi firma pemonopoliberalih ke dalam, dengan andaian faktor lain tetap, makakeluaran dan seterusnyatingkat guna tenagabagi firma pemono-poli di titik keseimbanganadalah lebih rendah daripada yangterdapat dalam firma yang mempunyai pasarankeluaran yangbercirikan pasaranpersaingan sempurna.mni kerana dalam pa-

94

PERMINTAAN BURUH: PASARAN PERSAINGAN TAK SEMPURNA

saranpersaingansempurna,NKFS atau keluk permintaanburubjatub hanya disebabkanoleh keluaran fizikal sut (KFS) me-nurun. Sebaliknya, dalam pasaran persaingan tak sempurna,keluk permintaan burub jatuh bukan sahaja disebabkan olehKFS menurun, malahandisebabkanoleh harga keluaran rendahapabila keluaran meningkat. Keadaan mi jelas digambarkandalam Gambarajab5.1.

KadarUpahdan

KeluaranSut

B0 B1

Gambarajab 5.1 Permintaan buruh dalam pasaran keluaran taksempurna

Oleh sebab firma pemonopoli merupakanpenerimaanhargadan bukan sebagaipenentu harga dalam pasaranburuh, makakadar upab (U0) yang dibayar kepada burub adalah sama de-ngan kadar upah dalam firma ‘ang tidak mempunyai kuasamonopoli. Dalam hal i, terutamanyadalam pasaran buruh,firma pemonopoli tidak akandapatmempengaruhitingkat harga(kadar upah) melalui kegiatannya. Oleb itu, dalam pasaran

0

NKFS = KFSx H

Buruh (B)

95

EKONOMI BURUH

buruh, firma mi dianggapsebagaipenerimaanbarga. Sebaliknya,dalam pasaran barangan, kerana firma tersebut mempunyaikuasamonopoli dan sebarangtmndakannyaboleh mempengaruhibargakeluaran,maka firma mi dianggapsebagaipenentuharga.

Walau bagaimanapun,yang penting di sini, untuk tujuanmendapatkankeuntungan maksimum, firma pemonopoli akanmengambil pekerja seramai B0 apabila upab yang dibayar ber-samaandengan U0. Sedangkanfirma yang beroperasidalam pa-saran keluaran yang mempunyai ciri pasaran persaingansempurna,untuk tujuan yang samaakan mengambil pekerja se-ramai B1. Jikalau dilukis keluk permintaan buruh berasaskanperbezaanpengambilanmi, sudah pasti keluk permintaanburubuntuk pemonopoli dalam pasaran keluaran adalab lebib tidakanjal berbandingdengan keanjalanketuk permintaanburub bagifirma yang tidak mempunyai kuasa monopoli dalam pasaranpersaingansempurna.

Keseimbanganmaksimum pengambilan buruh seramai B0dalam firma yang mempunyai pasaran keluaran yang taksempurna ditunjukkan di titik E0, apabila kos pengambilanseoranglagi pekerja ialah kadar upahnyasama dengankeluaranhasil sut buruh berkenaan.Selepastitik tersebut,walaupunpeng-ambilan seorang lagi pekerja tidak akan mengubabkadar upah,tetapi pengambilan mi akan menyebabkanbil upah, iaitu bi-langan pekerja didarab dengan kadar upah, meningkat. Ma-lahan, kerana keluaran hasil sut buruh yang terakhir menurun,maka peningkatankos buruh tadi akan menyebabkanjumlabbasil firma jatuh dan seterusnya mengurangkan keuntunganfirma tersebut. Oleh itu, firma tidak akan menambabkanbi-langanguna tenaganyamelebihi B0.

Seperkara lagi yang perlu dijelaskan di sini, sungguhpunburuh menerima upah sama dengan nilai keluaran sutnyakepada firma, tetapi kadar upah yang diterima mi lebih rendahdaripada nilai keluaran kepada masyarakat,iaitu nilai keluaransosial. Keadaanmi berlaku bukan kerana upah yang diterimalebih rendah daripada upah buruh yang samajenis di tempatlain. Tetapi mi berlaku kerana apabila firma menambahkankeluarannya,harga serta basil sut pemonopoli akan jatuh de-ngan hebat. Keadaan mi menyebabkan keluaran hasil sut

96


(KHS), iaitu nilai keluarankepadafirma pemonopoli,yang jugamerupakan kadar upab maksimum yang dibayar kepada burub,menjadi lebib rendab daripadanilai keluaran fizikal sut (NKFS)iaitu nilai keluarankepadamasyarakat.

Ringkasnya, daripada perbincangan di atas, jelas me-nunjukkan bahawapasarankeluaran tak sempurnatelah menye-babkan output serta guna tenagadalam firma pemonopoli me-rosot berbandingdengan output dan guna tenaga dalam firmayang mempunyai ciri pasaran keluaran persaingan sempurna.Sementaraitu, kesan pemonopoli terhadap tingkat upab tidakdapat ditentukan dengan tepat, sungguhpundalam analisis diatas, kadar upab yang dibayar adalah samaseperti dalam firmapasarankeluaran persaingansempurna.

Walau bagaimanapun,dalam beberapa keadaan, dijangkabahawafirma yang mempunyai kuasa monopoli dalam pasarankeluaran berkemungkinan membayar kadar upab yang lebibtinggi kepadapekerjanya. mi kerana pemonopoliyang dibenar-kan selalunya tertakluk kepada peraturan-peraturanatau un-dang-undangtertentu yang ditetapkan oleb kerajaanberhubungdengankuasatersebut.Peraturanatau undang-undangmi adalabbertujuan mengelakkanpemonopoli mengaut keuntungan yangberlebihansehinggamengancamkesejahteraanhidup masyarakat.Sekatankeuntunganyang berlebihanmi menyebabkansetengah-setengahfirma terpaksa, malahan sanggup mengorbankanse-babagian keuntungan dengan menaikkan kadar upab kepadapekerja. Denganberbuatdemikian, pibak firma berkenaandapatmenyembunyikan lebihan keuntungan dan seterusnya meng-elakkan daripada tergolong dalam kumpulan monopoli sertatidak lagi tertakiuk kepadakawalan kerajaan. Malahan, denganmembayar upah yang tinggi daripada lebihan keuntungan tadi,pihak firma berkenaandapat menarik serta memperolebtenagaburuh yang lebib sesuaidengankeperluanmereka.

Sama halnya bagi firma yang sudab tertakluk kepadaper-aturan kuasa monopoli yang ditetapkan oleh kerajaan. Olebsebabfirma mi tidak lagi dapat mengautkeuntunganyang ber-lebihan daripadayang dibenarkan,maka firma berkenaanakanmeningkatkankadar upah dan pertambahankos mi akandialih-kan kepada penggunamelalui kenaikan harga. Dalam hal mi,

97

EKONOMI BURUH

firma berkenaan masib dapat meningkatkan utilitm atau ke-puasannya.mi kerana melalui tawaran kadar upab yang tinggi,firma tadi dapat menarik dan seterusnyamemiliki tenagaburuhyang lebib cekap dan berkemahiranserta sesuai dengan keper-luan firma tersebut.

Sungguhpunbeberapa kajian telab dijalankan bagi melihathubungan antara kuasa monopoli dalam pasaran keluaran de-ngan kadar upab yang dibayar, namun kajian mi masib tidakdapat memberikanjawapan yang sepakat. Umpamanya,meng-ikut kajian yang dijalankan oleb Weiss2 dan Landon,3 didapatibahawa kuasa monopoli dalam pasaran keluaran dan.kadarupah tidak mempunyai sebaranghubungan.Bahkan mengikutWeiss, walaupun didapati firma pemonopoli membayar kadarupah yang tinggi untuk pekerjaan tertentu, tetapi perbezaanupab mi adalab kecil untuk dikaitkan dengan kuasa monopolitadi. Mengikut beliau lagi perbezaan kadar upah mi timbulhanya disebabkanoleb perbezaankualiti individu pekerja. Ma-lahan, mengmkut kajian Landon dalam industri suratkhabar,didapati tidak ada langsunghubunganantaradarjah kuasamo-nopoli dengankadar upah yang tinggi.

Sementaraitu, dalam kajian lain oleb Dalton dan Ford4 danKwoka5 menunjukkan bahawa upah yang dibayar kepadapekerja mempunyai hubungan positif dengan kuasa monopoli

2Weiss, Leonard W., “Concentrationand Labor Earnings”, American EconomicReview, Mac, 1966, hIm. 96-I 17.

3Landon, J.H., “The Effect of Product-MarketConcentration on Wage Levels:An Intra Industry Approach”, Industrial and Labor Relations Review, Januari,1970, hIm. 237-247.

4Dalton, JamesA. dan Edward J. Ford. “Concentrationand Labor Earnings inManufacturing and Utilities”, Industrial and Labour Relations Review, Oktober,1977, hIm. 45-60.

5Kwoka, John E., “Monopoly. Plant and Union Effects on Worker Wages”,Indusirial and Labor Relations Review, Januari, 1983, hIm. 251-257.

98


firma berkenaan.6Ringkasnya, apabila kuasa monopoli firmadalam pasaran keluaran meningkat, maka kadar upab yangdibayarjuga turut meningkat.

5.3 Pasaran Buruh Tak SempurnaSehingga kini, perbincangan teori permintaan buruh masihmengandaikanbahawa firma berhadapandenganpasaranburuhyang mempunyaiciri pasaranpersaingansempurna.Ciri pasaransedemikianmenggambarkanbahawa firma dengan mudab dapatmenambahkantenaga burub tanpa melibatkan sebarang per-ubahankadar upab. Keadaanmi mungkin tidak benar bagi se-tengab-setengabfirma. Oleb itu, adalah lebib baik jikalau an-daian pasaranburub sempurnadigugurkan, terutamabagi meli-hat kesan permintaanfirma terhadapburuh. Malahan, jikalauandaian mi digugurkan, analisis teori permintaan buruh akanmenjadi lebib menarik.

Untuk memenuhi tujuan di atas, dalam bahagianmi, andaianpersaingan sempurna dalam pasaran burub akan diketepikan.Sebagai ganti, pasaranburub diandaikanmempunyai sifat pa-saran tak sempurna. Dalam hal mi, pasaranburuh diandaikandikuasai oleb sebuabfirma atau sekumpulankecil majikan yangbergabungkuasadalam menentukanataumembeli perkhidmatanburub tertentu. Keadaan pasaran buruh yang dikuasai olebsebuah firma atau sekumpulan kecil majikan yang bergabungkuasadikenali sebagaimonopsoni.

Konsep monopsonisebenarnyatidak jaub berbeza daripadakonsep monopoli yang telah dibincangkan.Cuma yang berbezaialah dalam pasaranmonopsoni,pemonopsonimerupakanhanyaseorang pembeli faktor-faktor pengeluaran. Oleh sebab pemo-nopsoni merupakanseorangsahajapembeli perkhidmatanburuh,maka dia dapat mempengaruhitingkat upah. Oleb itu juga,

6Ukuran darjah monopoli yang selalu digunakan ialah berasaskannisbah pe-numpuan yang didefinisikan sebagai peratusanjumlah jualan industri yangdikuasaioleh sebilangankecil pengeluar.

99

EKONOMI BURUH

sebagai penentu harga. pemonopsoniakan berhadapandengankeluk penawaranburuh yang meningkat.Dengan perkataanlain,keluk penawaranburuh bagi firma pemonopsonitidak lagi ber-bentuk mendatarseperti yang terdapatdalam pasaranpersaingansempurna.Malahan, keluk penawaranburuh firma pemonopsonimempunyaicerun positif, iaitu meningkat dan kin ke kanan.

Keluk penawaran burub yang meningkat menunjukkanbahawa sebarangusaha pemonopsoniuntuk menambahkante-naga buruhnya akan melibatkan pembayarankadar upah yanglebih tinggi. Sebaliknya, jikalau diperhatikan dalam pasaranburuh persaingan sempurna, keadaan mi tidak timbul. Per-tambahantenaga buruh baru, tidak akan melibatkan sebarangpeningkatankadar upah~sebaliknya, pekerja terakhir yang di~ambil bekerja dalam firma tersebut,masihmenerimakadar upahyang sama seperti yang diterima oleh pekerja terdahulu. mni ber-lawanan dengankeadaanyang wujud dalam firma pemonopsoni.Bukan sahajakadar upab pekerja terakhir bertambah,malahansemua pekerja sebelumnya akan turut menerima kadar upahbaru, yang lebih tinggi daripada sebelum pertambahanburuhtadi dibuat.

Kadar pembayaranupah yang baru mi menyebabkankos sutpengambilan burub meningkat dengan lebih cepat dan lebibtinggi daripada kadar upab. Umpamanya, buat permulaan,apabila 9 orang pekerja digunakan, kadar upab yang dibayaradalab bersamaandengan $5.00 sejam. Jikalau pemonopsoniingin menambahkanseoranglagi pekerja,kadar upab yang ter-paksa dibayar akan meningkat. katalah $5.50 sejam. Oleh itu,jikalau sebelummi kos buruh 9 orang pekerja ialah sebanyak$45.00 sejam (9 x $5.00), maka sekarangkos tersebutmeningkatmenjadi $55.00 sejam (10 >< $5.50). Berdasarkanpengiraan mijuga menunjukkan bahawa kos sut pengambilan seorang lagipekerja ialah sebanyak$10 sejam berbandingdengankadar upahhanya sebanyak$5.50 sejam.

Daripadacontoh di atas, jelas menunjukkanbahawakos sutpengambilanburub baru tidak lagi sama, malahan lebib tinggidaripadakadar upah. Oleb itu, dalam kes monopsoni,keluk kossut burub tidak akan sama dengan keluk penawaran burub.Malahan, keluk kos sut buruh menjadi lebih curam serta

100


keluknya terletak di sebelabkin keluk penawaran.Kedudukankos sut pengambilanburuh yang lebib tinggi daripada kadarupah boleb memberi kesanterhadapkegiatanpemonopsonidansegi pengambilantenagaburuhnyadalam pasaranburuh.

Seperti yang dijelaskan, bagi memaksimumkan keuntungan,setiap firma patut mengambil buruh sehingga mencapai titikkeluaran basil sut (KHS) menyamai kos sut iaitu upah. Syaratkeseimbanganmi telah ditunjukkan dalam persamaan(5.la).Walau bagaimanapun,jikalau pasaran keluaran diandaikanmempunyaiciri pasaranpersaingansempurna,pengambilantadiharus diteruskansehingganilai keluaran fizikal sut (NKFS) ber-samaandengan kos sut. mi ditunjukkan oleh persamaan(3.5)dalam Bab 3.

Harus dijelaskan kembali di sini bahawa kedua-duakelukKHS dan NKFS merupakan keluk permintaan buruh jangkapendek dengan andaian bahawa pasaran buruh berada dalamkeadaan pasaran persaingan sempurna. Walau bagaimanapun,yang pertama merupakan keluk permintaan burub jangkapendek dalam pasarankeluaran tak sempurna, sementarayangkeduamerupakankeluk permintaanburuh jangka pendekdalampasarankeluaran sempurna.Sebenarnyakedua-duabentuk kelukmi dan seterusnyaandaiandi sebalik setiapkeluk tersebut,bolehdigunakan untuk tujuan analisis permintaanburuh firma pemo-nopsoni. Penggunaansalah satu daripadaandaian tersebut, iaitupasarankeluarantak sempurnaataupasarankeluaran sempurna,tidak akan menjejaskan analisis permintaan burub dalambahagman mi. Malahan, basil yang akan diperoleh nanti tidakbanyak berbeza.

Perkara penting yang ingin ditunjukkan di sini ialah di-sebabkan kos sut pengambilan burub (KSPB) oleb firmapemonopsonilebih tinggi daripada kadar upab (U), makafirmaberkenaan akan berhenti mengambil buruh, sungguhpun ke-luaran basil sut atau nilai keluaran fizikal sut buruh kepadafirma mi lebih tinggi daripada kadar upah. Keadaanmi ditun-jukan di titik E,,, dalam Gambarajah5.2.

Di titik tersebut,bilangan burub yang diambil bekerja adalahseramai B,,, orang atau jam kerja. Sementara itu, kadar upabyang dibayar bagi menarik bilangan pekerja seramai itu (B,~)

101

EKONOMI BURUH

adalab sebanyak U,,,. Oleh itu, jelas bahawa kadar upah yangdibayar adalah lebih rendah daripada keluaran basil sut burubkepada pemonopsoni.mi digambarkan oleh jarak antara titikE,,, dengan F.7

B B B Buruh,fl S e

Gambarajah 5.2 Permintaan burub dalam pasaran monopsoni

Harus dijelaskan bahawa berasaskanGambarajab 5.2, pa-sarankeluaranadalab diandaikantak sempurna.Namun begitu,aspekpenting yang perlu diperhatikandi sini ialah andaianpa-

7iarak garisan menegakantara kadar upah dengan keluaran basil sut mi Se-

lalunya dikaitkan dengan konsep eksploitasi pekerja oleh pihak majikan. mikerana upah yang dibayar adalah lebih rendah daripada produktiviti ataukeluaranhasil sut pekerjakepadafirma berkenaan.

KadarUpah KSPB

Um

Keluk PenawaranBuruh

KHS

- — . _l— — — -

F I

0

102


saran buruh tak sempurna.Oleh sebabwujudnya keadaanmo-nopsoni dalam pasaranburuh, maka keseimbanganguna tenagadan kadar upah yang dicapai tadi lebih rendahdaripadakeseim-banganguna tenaga dan kadar upah yang terdapatdalam pa-saran buruh bercirikan pasaranpersaingan sempurna. Bagi pa-saran persaingan sempurna, dengan keluk permintaan burubyang sama, keseimbangangabunganguna tenaga dan kadarupah dicapai di titik E,. Di titik mi, bilangan buruh yang di-ambil bekerja adalab seramai B, orang dan kadar upah yangdibayar adalabsebanyakU,. Di titik mi juga, kadar upah adalahbersamaandengankeluaranbasil sut buruh.

Soalnya sekarang,boleh atau tidak pemonopsonidan yanglebih penting kesatuansekerjamendesaksupayabilanganpekerjayang diambil bekerja mencapai titik E,. Jikalau diperhatikanGambarajab5.2, sudabpasti jawapannyatidak boleh, mi keranapengambilanseorang lagi pekerja melebihi titik E,,, , akan me-nambahkanjumlah kos burub melebihi jumlah basil yangdiper-oleb daripada tindakan tadi. mi ditunjukkan oleh keluk kos sutpengambilanburuh yang lebih tinggi daripada keluk keluaranbasil sut buruh. Kadar upah yang akan dibayar juga turut me-ningkat. Namun begitu, kadar upah mi masih rendah daripadakeluaran basil sut buruh kepadapemonopsoni.

Danipada perbincangandi atas jelas menunjukkan bahawasungguhpunkeluaran basil sut (KHS) burub masih merupakansalah satu faktor yang menentukantingkat upab, tetapi kelukKHS dalam kes monopsoni,bukan lagi merupakan keluk per-mintaan buruh. Dengan perkataan lain, pemonopsoni tidakmempunyaikeluk permintaanburub seperti yang terdapatdalamanalisis sebelum mi yang menggambarkan hubungan antarakuatiti burub dengan kadar upab di atas keluk keluaran basilsut burub. Misalnya, dalam Gambarajah5.2, mengikut analisissebelumin apabilakadarupah bersamaandenganU,,,, makahi-langanburub yang patut diambil bekerja adalah seramai B,.. mikeranapadatingkat guna tenaga seramai B, .barulahkadar upabyangdibayar bersamaandengankeluaranhasil sut (KHS) buruhkepada firma, Sebaliknya, dalam kes monopsoni, pada kadarupab yang sama, bilangan buruh yang diambil bekerja hanyalahseramai B,,,, iaitu lebib rendah daripadajumlab buruh yang di-

103

EKONOMI BURUH

sebutkan di atas. Oleb itu juga, kadar upab yang ditermmaadalablebib rendabdaripadakeluaran basil sut burub.

Dalam kes monopsoni,penmintaanburub adalab bergantungpada kedudukandan keanjalan keluk penawaranburub. Sema-kin tidak anjal keluk penawaranburub, maka semakin kurang-lab bilangan buruh yang diambil bekerja. Kadar upab yangdibayar juga turut menjadi rendab. mni kerana, dengan meng-gunakan keluk KHS yang sama, titik persilanganantarakelukmi dengan keluk KSPB yang semakin curam akan terletak disebelabkin titik E,,,

Perbincanganselama mi jelas menunjukkan bahawa dalamkes monopsoni, bilangan burub yang diambil bekerja tidakmungkin mencapai tingkat guna tenaga dalam pasaran burubsempurna. Walau bagaimanapun,dalam keadaan tertentu, hi-langan burub yang sama dengan guna tenaga dalam pasaranburuh sempurna,masib dapatdicapai. mni dilakukan melalui un-dang-undangupab minimum seperti yang ditunjukkan dalamGambarajab5.3

KadarUpah

Us

U.m,

Um

KSPB

Keluk PenawaranBuruh

Emi KHS

0 Bm Bmi B, Buruh(B)

Gambarajab 5.3 Upah minimum dalam kes monopsoni

104

PERMINTAAN BURUH: PASARAN PERSAINGANTAK SEMPURNA

Katalah kadar upab minimum yang ditetapkan oleb undang-undang adalah sebanyakU,,,,. Oleh sebabkadar upab mi adalabtetap dan tidak akan berubab mengikut bilangan buruh yangdiambil bekerja,makakos sut pengambilanburub (KSPB) akansamadengankadar upah sebinggatitik E,,,,. Keadaanmi menye-babkan keluk penawaran burub dan juga keluk kos sut peng-ambilan burub berbentuk mendatar dan titik Urn, sehingga ketitik E,,,,. Dengan kadar upab minimum mi, bilangan buruhmaksimum yang akandiambil bekerjaadalab seramai B,,,,, Olehitu, jumlab burub yang diambil bekerja pada tingkat kadar upabtersebut adalab lebih ramai daripadabilangan burub yang di-ambil bekerja sebelum wujudnya upab minimum. Misalnya,jikalau dibandingkan denganjumlab burub pada tingkat kadarupab bersamaandenganUrn.

Walau bagaimanapun,selepas titik maksimum in jikalaupemonopsonimenambahkanbilangan buruhnya, kos sut peng-ambilan burub akanmeningkat denganbegitu cepat. mni digam-barkan oleh garisan yang tenputus-putusdan titik E,,., ke titikFm,. Keadaanmi menyebabkanbentuk keluk KSPB tidak lagimendatar, malahan cerun ke atas dan lebib curam daripadakeluk penawaranburub.

Apa yang menarik daripada analisis kesan upah minimumterhadap permintaan buruh dalam pasaran monopsoni ialahwalaupunkadar upah meningkat, namun bilangan guna tenagatidak akan berkurangan.mni dapat ditunjukkan dengan mening-katkankadar upab minimum sehinggamencapaikadar upab U,.Namun begitu, jikalau kadar upab tents dinaikkan melebibikadar mi (U,), maka permintaan terhadap buruh akan her-kurangan. Keadaan mi dapat ditunjukkan dengan melukis ga-risan lurus yang mendatar(selari denganpaksi burub) dan paksimenegak menyambung ke keluk keluaran basil sut (KHS).Sebarangganisan lurus mi yang terletak antara dua titik, iaitutitik E, dengan titik E,,,, apabiladialihkan menghampini titik Emakan melibatkan penguranganjumlab guna tenaga. Ringkasnya,apabila upab minimum dinaikkan, ditunjukkan oleh garisanlurus yang menghampirititik E,,,, jumlah guna tenagaakan her-kurangan.Malahan,jikalau garisan lurus tadi memotongkelukKHS di sebelah kin titik E,,,, maka sudah tentu dengan upah

105

EKONOMI BURUH

minimum in bilangan guna tenagaakan menjadi lebih rendahdaripadajumlab asal seramai B,,,.

mmplikasi daripadaanalisis di atasjelas menunjukkanbahawasungguhpunpasaranburub mempunyai cmi pasaranmonopsoni,namun mi tidak akan menjamin bahawaapabila upab minimummeningkat,bilangan guna tenagatidak boleh berkurangan.Ma-lahan, daripada perbincangantadi, upab minimum yang terlalutinggi melebihi daripada tingkat tertentu, boleb menyebabkanfirma mengurangkanbilangan guna tenaganya.Keadaanmi jelasditunj’ukkan danipadabasil beberapakajian yang dijalankan ten-tang kesan upab minimum terhadap burub muda dalam ling-kungan umur 16-19 tahun.8 Didapati bahawa upab minimumtelah menyebabkanpenmintaanterhadapguna tenaga, terutamadi kalanganburub muda berkurangan.mi kerana burub mudasering dianggap kurang produktif. Oleh itu, jikalau kadar upabyang perlu dibayar (yang ditetapkan oleb undang-undangupahminimum) terlalu tinggi, maka keadaanmi sudab tentu merugm-kan pihak firma.

Danipada kajian tersebutjuga menunjukkan bahawa kepen-tingan pasaranburub yang bercirmkan pasaranmonopsonidalamkeadaansebenarboleb dipersoalkan.Apa yang dimaksudkandisini ialah dan segi kewujudan pasaranjenis mi dalam keadaanyang adasekarang.

Jikalau diperhatikan dengan wujudnya infrastruktur yangIebih baik, terutamadan segi kemudahanpengangkutan,makaagak sukar untuk menerimaandaianbahawamasib ada industniyang terpencil dan industni-industri lain. mi samaada dan segikawasan tempat industrm tersebut didirikan mahupun dan segikawasanperolehan sumber guna tenaga. Oleb itu, untuk meng-hubungkan industrm dengan kawasan yang hanya terdapatseorang majikan bagi membolehkannya ditaknifkan sebagai

5Perbincanganlanjut boleh didapatidalam tulisan Brown, C., Curtis Gilroy danAndrew Kohan, “The Effect of the Minimum Wage on Employment and Un-employment”,Journal of Economic Literature, Jun, 1982, hIm. 487-528.

106


pemonopsonitidak lagi benar, Malahan, gabungankuasaantarapihak-pihak majikan supaya masing-masingtidak mengganggupengambilan tenaga burub yang lain, agak sukar diamalkandalam keadaansebenar.Kuasami terutamamenjadi lebib sukaruntuk diamalkanapabila keadaanpasaranburuh begitu ketat,Kekurangan penawaran bunub boleh menyebabkan penyele-wengan kuasaberlaku dan mi boleb menjejaskanpakatan ter-sebut.

Walau bagaimanapun,dalam kes tertentu apabila majikanmenggunakanpekerja yang begitu khusus, cmi pasaran burubmonopsoni mungkin wujud. Monopsoni yang wujud mungkindalam bentuk monopsoni dua hala (bilateral). Dalam pasaranmonopsonibegini, pekerja tidak mempunyai peluang pekerjaanlain, kecuali jika pekenja berkenaanherhijrah ke tempat lain danmajikan tidak mempunyai pasaranburub tempatanyang dapatmenyediakanburub melebihi daripadayang sediaada.

Seperkaralagi yang harus dijelaskan di sini berhubungde-ngan pasaran monopsoni ialah tidak semestinyahanya melaluiundang-undangupab minimum, permintaan burub dalam pa-saran mi boleh bertambab dan seterusnya menyamai jumlahguna tenaga seperti yang terdapat dalam pasaran persaingansempurna. Sebaliknya, berdasarkanGambarajab 5.2, bilanganburub yang diambil bekerja dalam pasaran bunub persaingansempurnaseperti ditunjukkan di titik E,. iaitu apabila kelukpenawaran buruh bersilang dengan keluk keluaran basil sut(KHS) burub, masib boleh dicapai dalam pasaranmonopsoni.Keadaanmi wujud apabila pemonopsonimempunyaikuasayangmembolehkannya mengamalkan diskriminasi terhadap peng-ambilan pekerjanya. Dalam hal i, pemonopsoni berkenaandapat mengambil pekerja yang serupa mengikut kadar upabyang berbeza. Maksudnya, kadar upab tidak lagi serupa bagisemuaburub. Dengan berbuatdemikian, keuntunganmaksimumyang dicapainya adalab ditunjukkan di titik E~.Dalam Gam-barajah 5.2, di titik tensebut,jumlah burub yang akan diambilbekerja adalab senamai B,. Bilangan mi adalah sama denganji.tmlah burub yang diminta dalam keadaanpasaranbunub yangbercirikan pasaransempurna.

Namun demikian, sungguhpunbilangan pekerja yang diambil

107

EKONOMI BURUH

menyamai bilangan pekenja dalam pasaran buruh sempunna,tetapi agihan pendapatan antara pekerja dengan pengusahaadalah berbeza.Dalam kes pasaranburuh persaingansempurna,bil upab ditunjukkan dalamkawasan 0 U,E,,B,~Tetapi dalam kespemonopsoni yang mempunyai kuasa diskriminasi, bil upahpekerja adalab terletak di bawah keluk penawaran burubsehinggatitik E,. Sedangkanbaki yang terdapatdi sebelabataskeluk penawarandan di bawab dan garis kadar upab, U, me-rupakan lebihan keuntungan kepada pihak pengusaha ataufirma.

5.4 Rumusan

Dalam bab mi beberapaandaianmodel asaspenmintaanburuhdigugurkan. Perubahanpertama yang dilakukan ialah denganmenggugurkanandaian pasaran persaingan sempurna. Sebagaiganti, pasaran buruh dan juga pasaran keluanan diandaikantidak lagi mempunyai ciri pasaran sempurna. Kesan daripadapenubahanmi menyebabkanbenlaku beberapa perubahanper-mintaan terhadap burub oleb sesebuabfirma. Pertama, dalamkes pasaran keluaran tak sempurna, didapati keluk permintaanbunuh menjadi lebih curam atau menjadi semakin tidak anjal.Ringkasnya, pengambilanbunuh pada tingkat kadar upab ter-tentu adalah lebib rendah berbandingdengankeadaanapabilapasarankeluarandiandaikanmempunyai ciri pasaransempurna.Walau bagaimanapun,hubungan antara kadar upah dengankuantiti burub yang digambarkanoleb apa yang disebut sebagaikeluk permintaanburuh masih kekal, iaitu hubungannyamasiblagi berbentuksongsang.

Kedua, apabila pasaran burub diandaikan tak sempurna,khususnya diandaikan mempunyai cmi pasanan monopsoni,sungguhpunproduktiviti buruh masih merupakanfaktor pentingdalam menentukanpermintaan buruh, tetapi kepentingan mimenjadi semakin benkurangan.Dalam kes i, apabila pemo-nopsoni tidak dapat mengamalkandiskriminasi terhadappeng-ambilan pekerja, keluic keluaranhasil sut bukan lagi merupakankeluk permintaan burub dalam erti kata yang menunjukkanhubungan antara kadar upah dengan kuantiti buruh. Walaubagaimanapun, dalam kes pemonopsoni yang dapat meng-

108


amalkan diskriminasi, kadar upah yang dibayar adalah her-samaandengan keluaran hasil sut buruh kepadafirma. Namunbegitu, agihan pendapatanadalah berbeza daripada apa yangterdapat dalam keadaan pasaran buruh sempurna. Peratusanatau bahagian keuntungankepada firma bertambab,sedangkanperatusanupab pekerja daripadajumlah basil ataukeluaran her-kurangan.

Selain perubahan di atas, sebenarnyamasih ada lagi per-ubahanyang perlu dilakukan terhadapmodel asas supayaana-lisis teoni permintaanburub dapat memberikangambaranyanglebib lengkap. mi terutamanyaberkaitan dengan andaian her-hubung dengan kos pengambilanburub. Jikalau dilmhat kembaliperbincangandalam bab yang lepas, hanya kadan upah yangmerupakansatu-satunyakos pengambilanburub bagi firma yangtenlibat. Kos burub yang lain dianggap tidak penting. Me-mandangkan upah hanya dibincangkan dalam konteks kossemata-mata,maka analisis sebelum mi mengandaikansecaratidak langsung bahawa upah tidak mempunyai hubungan lang-sungdenganproduktiviti buruh selain dalam erti kata hubunganyang digambarkandalam bentuk keluk permintaanburub, iaitudalam bentuk kos pengeluaran.Kedua-duaaspekmi, iaitu hanyaupab merupakan kos burub dan upab dikamtkan dengan kospengeluaransemata-mataakandibincangkandengan lebih dalamdalam Bab 6.

109

BAB6MODEL PERMINTAAN BUIRUH LANJUTAN

6.1 Pendahuluan

Dalam Bab 5, telah pun diperlihatkan kesan perubahanyangberlaku terhadap permintaan buruh apabila beberapa andaianmodel asas permintaanburuh digugurkan. Andaian yang telahdigugurkan termasuklahandaian tentang ciri pasaranbarangandan juga pasaranburuh. Kedua-duapasarantersebut, iaitu pa-saran barangan dan pasaranburuh, dianggap tidak lagi mem-punyai ciri pasaran sempurna, tetapi dikawal oleh segolonganpenjual atau pembeli tertentu. Kesan daripada pengguguranan-daian mi sebenarnyatidak banyak membawa perubahanyangbesar terhadapbasil yang diperoleh daripadaanalisis model asas.Walau bagaimanapun,didapati keluk permintaan yang masihcerun ke bawahmempunyailebih kecerunanatau tidak anjal. Disamping itu, pada setiap tingkat kadar upah, bilangan burubyang diambil bekerja adalab kbih rendah berbanding denganpengambilan buruh yang terdapat dalam keadaan pasaransempurna. Sungguhpun begitu, bagi mendapatkan gambaranyang Iebih lengkap tentang teori permintaanburuh, beberapaan-dam lain harusjuga dipersoalkan.

Salah satu andaian utama yang terdapat dalam bab ter-dahulu semasamembincangkanteori permintaan buruh ialahhanya upah yang merupakankos buruh kepadafirma. Dua im-plikasi penting yang timbul daripadaandaianmi. Pertama,upahdikaitkan dengan aspek kos semata-mata.Kedua, kos buruhyang lain, selain daripada upah, tidak penting dalam menen-tukan pilihan firma terhadappermintaanburuh.

Berasaskanimplikasi pertama, disebabkanupah hanya di-hubungkan dengan aspek kos, maka perubahan kadar upahsecaratidak langsung diandaikantidak akan memberi sebarangkesan terhadapkeluaran. Perubahankadar upah, seperti yang

110

MODEL PERMINTAAN BURUH LANJUTAN

dijelaskandahulu, hanya akan menimbulkankesan langsung ter-hadap permintaan buruh. Oleh itu, dalam analisis teori per-mintaan buruh sebelum ml, perbincanganhubungan antarakadar upah dengan keluaran tidak disentuh. Namun begitu,hubunganml seperti yang akandibincangkannanti boleb mem-pengaruhi, malahan mempunyai kesan penting terhadap per-mintaan buruh.

Umpamanya mengikut Keynes,’ dalam konteks makro-ekonomi, kadar upah dan keluaran sebenarnya mempunyaikaitan rapat antara satu sama lain. Kaitan antaraupah dengankeluaran mi ditunjukkan melalui hubungan positmf yang wujudantara tmngkat upah dengan tingkat permmntaan. Ringkasnya,apabmlaupah meningkat,pendapatanpekerjadan seterusnyapen-dapatan isi rumàh turut bertambah. Kenaikan pendapatangolongan msm rumah mi akanmenambahkankuasabell serta per-mmntaan mereka terhadap sesuatu keluaran. Oleh itu, untukmemenuhi pertambahanpermintaanatau penggunaanml, firmaakan menambahkanpengeluaran.Keadaañmi akan turut mem-pengaruhmpertambahanpermintaanfirma terhadapfaktor-faktorpengeluarantermasukburuh.

Analisis di atas jelas menunjukkan bahawa upah dankeluaran sebenarnyamempunyai kaitan rapat antara satu samalain, sungguhpunhubungan mi berlaku secaratmdak langsung.Bentuk hubunganantara kedua-duami, iaitu antara upah de-rrgan keluaran adalah positif kerana apabila kadar upah me-ningkat, maka keluaran juga akan turut bertambah.Tetapi di-sebabkan analisis teori permintaan buruh sebelum mm tidakmengambil kira upah sebagamaspek pendapatan,maka analisistersebutgagal melihat hubunganpentmng antara kadar upah de-ngan keluaran. Kegagalan melihat hubungan mi bukan sahajaberlakudi peringkatmakroekonomi,malahanyang lebih pentingialah di peringkatmikroekonomi, yang merupakantumpuan per-bincangan selama mi. Dengan perkataan lain, dalam konteksperbincanganselama mi, tanpa mengambil kira upah sebagai

‘Keynes, J. M., The General Theory of Employment, Interest and Money, 1936,London: The Macmillan PressLtd.

Ill

EKONOMI BURUH

aspek pendapatan, analisis terdahulu telah gagal melihathubunganyang wujud antarakadar upah seseorangpekerja de-ngan produktmviti atau pengeluaranpekerja tersebut. Seterusnya,hal mi menyebabkananalisis tersebutgagal untuk melihat kesanperubahan kadar upah melalui hubungan tadi terhadap per-mintaanburuh oleh sesebuahfirma.

Andaian bahawa hanya upah merupakan kos buruh jugamemberikan implikasi secara langsung terhadap permintaanburuh. Berasaskanandaian mm, selain kadar upah, kos buruhyang lain tidak akan mempengaruhmpermmntaanburuh. Denganperkataanlain, kos buruh lain adalah minimum dan tidak di-anggap penting dalam menentukanpilihan pengeluar terhadappenggunaan seseorang buruh. Sedangkan jmkalau dilihat kosburuh lain, seperti kos pengambilanburuh baru dan kos melatihmereka dalam pekerjaan, tidak boleh dianggap terlalu keciluntuk diketepikan kesannya terhadap permintaan buruh. Apayang sering berlaku, kos tadi boleh, malahan turut mem-pengaruhikeputusanfirma terhadappermintaanburuh.

Oleh yang demikian, bagi mendapatkangambaranteori per-mintaan buruh yang Iebih lengkap,makaandaianbahawahanyakadar upah merupakan kos buruh perlu digugurkan. Sebagamganti, segalajenis kos buruh yang ~terlibat akan diambil kira.Selain itu, dalam konteks perbincanganbab in upah tidak lagidianggap sebagai aspek kos semata-mata,malahan upah jugaakan dikaitkan dengan aspek pendapatan.Bagi melihat kesanperubahanmi terhadap permintaan buruh, maka setiap per-ubahandi atasakandibincangkansatu demi satu.

6.2 Kaitan Upah dengan Keluaran

Mengikut teori keluaran sut buruh, keluk keluaran sut buruhataukeluk permintaanburuh adalahtidak bergantungpadaataudipengaruhioleh kadar upah. Lebih tegas lagi, upah tidak akanmempengaruhikeluaran sut seseorangburuh. Malahan, keluaranfizikal sut setiap buruh diandaikansamasahaja,dan hanyaber-gantung pada tingkat teknologm pengeluaran dan gabunganinput yang ada. Keadaankeluaran fizikal sut yang tidak ber-gantung pada upah timbul kerana dalam analisis teori tersebut,upah dianggap sebagai kos semata-mata.Sementara itu, bagi

112


penerimanya,laitu dalam bentuk pendapatanburuh, upah di-anggap tidak penting bagi firma selain daripada kos penge-luarannyadan seterusnyadiandaikantidak akan mempengaruhipermintaanburuh oleh sesebuahfirma. Dengan perkataanlain,oleh sebabanalisis mi tidak mengambil kira upah sebagaiaspekpendapatan,maka analisis tersebut telah gagal untuk melihatkaitan antara kadar upah dengan daya pengeluaranatau pro-duktiviti seseorangpekerja.

Jikalau diperhatikandan segi pendapatan,peningkatankadarupah sebenarnyaboleh mempengaruhiprestasi kerja seseorangburuh. Dalam hal mi, pekerja yang memperoleh pendapatanyang tinggi dijangka menjadi lebih produktif. Oleh itu, keluaransut buruh dapat ditingkatkan. Sungguhpunbegitu, keadaanmihanya berlaku dalam jangka panjangdan agak sukar untuk di-asingkandaripadakesanlain.

Walau bagaimanapun, pendapat di atas yang meng-hubungkan upah dengan produktiviti pekerja sering dikaitkandengan fenomena yang dikenali sebagai ekonomi upah tinggi.Fenomenami terutamanyajelas dapat dilihat dalam ekonominegara kurang maju. Buruh dalam ekonomi tersebut, bukansahajamenerimaupah yang sedikit, malahantaraf hidup merekajuga adalah rendah. Keadaanmi berbeza denganapa yang ter-dapatdi negaramaju. Upah pekerjanyalebih banyak dan tarafhidup yang telah dicapai juga agak tinggi. Berasaskankeadaanin terutama keadaankekurangan yang terdapat pada buruhdi negara kurang maju, maka fenomena ekonomi upah tinggimungkin berlaku di negara tersebut, iaitu apabila upah ber-tambah, maka kecekapanpekerja akan turut meningkat.2Hu-bungan antara kecekapandengan upah mi dapat ditulis dalam

2Bahan perbincanganmi adalahberasaskananalisis yang dibuat oleh Perlman,R., Labor Economics, 1969, New York: John Wiley & Sons. Watau bagai-manapun,perbincanganyang lebih lengkapdan terawal berhubungdengantajukmi didapati dalam Leibenstein,H., “The Theory of Underemploymentin Back-ward Economies”,Journal of Political Economy, (65), April, 1957, hIm. 9 1-103.

113

EKONOMI BURUH

bentuk persamaansepertiberikut:

KB = [(U) (6.1)

dengan K11 merupakan kecekapan buruh, dan U, merupakankadar upah. Oleh sehab kecekapan meningkat apabila kadarupah meningkat,maka f’ > 0.

Terdapat dua faktor yang boleh dikaitkan dengan pe-ningkatan kecekapan buruh akibat daripada peningkatanupahseperti yang ditunjukkan dalam persamaan(6.1). Pertama, ialahmoral kerja; dan kedua,ialah taraf hidup pekerja.Apabila upahmeningkat, dijangkakan bahawa moral kerja seseorangpekerjaakan menjadi lebih tinggi berbandingdengan keadaansebelumberlakunya peningkatanupah tadi. Keadaanmi sering dikaitkandengan psikologi pekerja yang merasa lebih puas apabila gan-jaran yang diterima lebih sesuai dan seolah-olah menghargaiusahanya. Hal yang sedemikian boleh menimbulkan keadaankerja yang lebih selesadan aman. Kesemua mi seterusnyaakanmenambahkanminat dan tingkat kerajinanpekerja serta pekerjaberkenaan menjadi lebih tekun dan lebih bertanggungjawabdalam menjalankantugas.

Kenaikan kadar upah juga boleh menyebabkantaraf hiduppekerja meningkat. Hal mi menyebabkanpekerja menjadi lebihbertenagadan seterusnyamenjadi lebih produktif. Umpamanyaapabila upah tinggi, pekerja sekarang menjadi lebih mampuuntuk mendapatkanmakanan yang lebih berzat dan tempattinggal yang lebih sempurna. Oleh itu, kesihatanpekerja lebihterjamin dan menjadi lebih baik. Kesemua mi boleh menyebab-kan buruh menjadi lebih cergasdan lebih produktif.

Kedua-dua keadaanyang dibincangkan di atas, iaitu dansegi psikologi dan taraf hidup, jelas menunjukkan bahawa pro-duktiviti pekerja akan bertambah apabila upah meningkat.Hubungan mi menyebabkankeluk permintaanburuh atau lebihkhusus keluk keluaran fizikal sut buruh tidak lagi stabil. Ma-lahan, keluk tersebuttidak lagi dapatdiandaikanbebasdaripadasebarangperubahanyang berlaku terhadaptingkat upah. Ring-kasnya, sebarangperubahanupah akan turut melibatkan per-ubahan kedudukankeluk keluaran fizikal sut buruh. Keadaanmi memberi gambaran bahawa keseimbanganantara upah de-

114


ngan guna tenagayang akan dicapal adalah berbeza bagi setiaptingkat upah yang berlainan. Keseimbanganbaru antara upahdenganguna tenagaakanterletak di sebelahatas keluk keluaranfizikal sut buruh yang lama,sepertidalam Gambarajah6.1.

UpahBenardan

KeluaranSut

Pada setiap tingkat upah, firma akan berhadapan dengankeluk keluaran fizikal buruh yang baru. Seperti yang ditunjuk-kan dalam Gamb~rajah6.1, hubunganantaraupah denganke-luaran sut buruh telah menghasilkansekumpulankeluk keluaranfizikal sut buruh. Jikalau diperhatikandalam Gambarajah6.1,terdapat tiga keluk keluaran sut yang berbeza. Setiap satu di-kaitkan dengantingkat upah yang berlainan.Keluk keluaran sut(KS)3 yang terkanan merupakan keluk keluaran sut pekerja

3DaIam konteks mi, keluaran sut (KS) adalahsama dengan istilah asal yangdigunakandalambab sebelummi, iaitu keluaran fizikal sut (KFS). Memandang-kan di sini digunakankeluaransut, maka kadarupahyang terdapatpada paksimenegakmerupakankadarupahbenar, iaitu kadarupahdibahagi denganharga.

KS,D

Gambarajah 6.1

0 KS2KS,KS0 Buruh(B)

Ekonomi upah tinggi

115

EKONOMI BURUH

pada tingkat upah yang paling tinggi. Dengan perkataanlain,peningkatan upah telah menyebabkan keluk KS beralih kekanan. Umpamanya, keluk KS,, yang asal merupakan kelukkeluaran sut huruh yang diperoleh berasaskantingkat upahbenar bersamaandengan U(~~Apabila upah benar meningkat keu1 dan seterusnyamenyebabkanproduktiviti pekerjabertambah,maka keluk KS akan beralih ke kanan iaitu ke KS,. Apabilaupah benar terus meningkat, misalnya ke u2 maka keluk KSjuga akan terus beralih ke kanan seperti yang digambarkanber-asaskanpengalihankeluk KS dan KS, ke KS,.

Analisis perubahan upah benar dan pengalihan kelukkeluaran sut, seperti yang ditunjukkan di atas, boleh terus di-lakukan. Tetapi yang penting harus diperhatikan di sini ialahsungguhpunkeluk keluaran sut (KS) beralih ke kanan apabilaupah meningkat, tetapi kadar pengalihan mi menjadi semakinkurang. Hal ml jelas ditunjukkan oleh jarak menegak di paksimenegak,sentuhansetiap keluk KS yang dilukis tadi, laitu KS,,,KS dan KS~yang semakin hampir. Sedangkanupah benarme-ningkat pada kadar yang sama.

Pengalihan keluk keluaran sut yang semakin rendah meng-gambarkanbahawa walaupunkadar upah benar meningkat de-ngan kadar yang serupa, tetapi buruh bukanlah mesin yangdapat menukarkansegalapeningkatanupah menjadi bentuk per-tambahan produktiviti dengan sepenuhnya.Dengan perkataanlain, pertambahankecekapanburuh dan seterusnyaproduktivitihasil daripadapertambahankadar upah adalah tertakluk kepadahukum pulanganberkurangan.Hakikat mi tidak dapatdinafikankeranaburuh tidak sentiasamenambahkanmakananyang berzatatau memperbaiki tempat tinggalnya setiap kali peningkatankadar upah. Upah yang terus meningkat mungkin digunakanuntuk keperluan lain yang tidak ada kaitan dengan usahauntukmemperbaiki kerjayanya. Oleh itu, bukan sahaja pengalihankeluk keluaran sut menjadi kurang, malahanpada tingkat guna

• tenaga yang tinggi, keluk mi turun dengan begitu cepat. Keluktersebutmenjadi lebih curam dan memotongkeluk keluaran sutpada tingkat upah rendah dan sebelahkanan. Dalam hal miseolah-olahterdapatdua faktor yang mempengaruhikeluaransutdengan kesan yang bertentangan.Pertama, faktor kecekapan

116


yang dihasilkan daripadapeningkatanupah. Kesan yang ditim-bulkan daripada fakton mi membawa unsur positif yang akanmenambahkankeluaransut seseorangburuh. Sementaraitu, fak-ton kedua, pulanganberkuranganakan menghasilkankesan ne-gatif terhadapkeluaran sut seseonangburuh.

Keseimbanganyang dicapai antarakadar upah dengan gunatenaga berasaskankeluk keluaran sut tersendiri (mengikut ting-kat upah tertentu), digambarkandalam Gambarajah6.1 di titikA, B, dan C. Apabila dihubungkankesemuatitik mi, didapatikeluk permintaanburuh menjadi lebih curamberbandingdenganbentuk keluk permintaanburuh yang diperoleh berasaskansatukeluk keluaransut sahaja. mi bermaknakeluk permintaanburuhyang baru lebih tidak anjal. Implikasinya, apabila upah mening-kat, maka guna tenagatidak banyak terjejas.

Harusdijelaskandi sini bahawajikalau hukum pulanganher-kurangan tidak wujud, keluk keluaran sut akan beralih lebihjauh ke kanan. Di samping itu, bentuknyajuga menjadi lebihlandai. Keadaanmi menyebabkansetiap titik keseimbanganbaruyang dicapai akan terletak di sebelahkanan dan titik keseim-bangan asal. Jikalau disambungkankesemuatitik keseimbanganin akan didapati bahawa permintaan buruh berkemungkinanbercerun positif. Keadaan kemungkinan wujudnya keluk per-mintaan buruh yang bercerun positif mi telah pun disentuhsemasamembincangkankesanupah minimum dalam konteks pa-saran buruh monopsoni.4Disebabkan kemungkinankeluk per-mintaanburuh bercerunpositif boleh wujud, sekurang-kurangnyadan segi teori, maka keluk permintaanburuh juga boleh ber-bentuk menegak.Keadaankeluk sedemikianmembawapenger-tian bahawapeningkatanupah tidak akan mengurangkangunatenaga. Pendapat mi sebenarnyaterdapat dalam teori yangdikenali sebagaiteori kejutan.

4Lihat perbincanganpermintaan buruh dalam pasaran buruh yang bercirikanpasa~anmonopsonidalam Bab 5. Dalam bab itu dijelaskanbahawaapabila upahminimum dinaikkan pada tingkat tertentu, bilangan guna tenagajuga akan me-ningkat. Tetapi apabila upah minimum terlalu tinggi, kesannyaterhadap gunatenagaakan menjadi negatif.

117

EKONOMI BURUH

Anatisis teori kejutan mi tidak berbezadaripada apa yangtelah dibincangkanberhubungdenganpendapatekonomi upahtinggi. Walau bagaimanapun,teoni kejutan mi lebih dikaitkandengan pertambahankecekapanpengurusanapabila upah me-ningkat. Oleh itu, teori mi lebih sesuai bagi negara maju.Mengikut teori mi, upah yang meningkat dengan begitu tinggisecaramendadakberbandingdenganperubahanupah secaraper-lahan akan menimbulkan kejutan kepadapihak pengurusuntukmemperbaiki keadaan ketidakcekapan dalam mengendalikanpengurusannya.mi terutamamenjadi penting keranaharga fak-tor yang digunakan meningkat dengan begitu tinggi. Oleh itu,perhatian yang lebih kepada pengurusanyang lebih sempurnadiperlukan supaya pembazirantidak timbul dan semua faktor,terutama buruh digunakan dengan lebih berkesan. Tindakanmengurus dengan lebih cekap mi akan menambahkanproduk-tiviti pekerja.Seterusnyaberasaskanperbincangandi atas, kelukpengeluaransut buruh akan beralih ke kanan, khususnya bagipekerjayang upahnyatelah meningkatdénganbegitu tinggi.

Seperti yang ditunjukkar di atas, teori kejutan telah menim-bulkan implikasi yang sama terhadapkeluk permintaanburuh,iaitu kenaikan upah tidak semestinyaakan menimbulkan kesannegatifterhadaptingkat guna tenaga.OIeh itu, keluk permintaanburuh menjadi begitu tidak anjal. Keadaan mi amat nyatajikalau diperhatikandalam firma yang baru sahajamempunyaikesatuansekerja. Dengan bertambahnyakua~sakepada pihakpekerja, upah boleh meningkat dengan lebih cepat. Malahan,penubuhankesatuansekerja juga boleh menimbulkan cabarankepada pihak majikan. Keadaan sedemikian menyebabkanmajikan atau firma sekarang lebih berhati-hati dalam men-jalankan tugas serta mengurusfaktor pengeluarandenganlebihsempurnadan cekap. Akibatnya, pembaziranberkurangandanproduktiviti bertambah.

Perbincangandi atasjelas menunjukkanbahawateori kejutandan ekonomi upah tinggi telah menimbulkankesanyang serupaterhadapkeluaransut buruh dan seterusnyapermintaanterhadapburuh oleh firma. Didapati bahawa sungguhpunupah mening-kat, namun permintaan terhadap buruh tidak banyak terjejas,malahanmungkin tidak berubah lansung. Implikasi keadaanmi

118


menunjukkan bahawa kegunaan prinsip daya pengeluaransutseperti yang disarankandalam teoni keluaransut buruh menjadilemah untuk menentukan permintaan buruh dalam sesebuahfirma. Upah tinggi tidak semestinyaakan mengakibatkanpe-nguranganguna tenaga, sebaliknya guna tenaga menjadi lebihstabil, pusingganti buruh dan kecuaianpekerjasamaada dalambentuk tidak hadir bekerja ataumelengah-lengahkantugas akanberkurangan.Walau bagaimanapun,implikasi yang lebih pentingdanipadaperbincangandi atas ialah terhadappelaksanaandasarupah minimum. Disebabkanupah yang tinggi boleh meningkat-kan kecekapan buruh dan seterusnya keluaran, maka kesannegatif kenaikan upah minimum terhadapguna tenagatidaklahseterukseperti yang pernah disarankansehinggatidak lagi me-nanik untuk dilaksanakan.

Kestabilan guna tenaga sebenarnya menjadi lebih nyataapabila kos bukan upah bersama-samadengankos upah diambilkira bagi menentukankos buruh sesebuahfirma. Dalam hal mi,pilihan majikan dan segi penggunaansatu-satu tingkat gunatenaga tidak lagi akan semata-matabergantungpada tingkatupah yang dibayar. Malahan, dalam konteks i, kesan per-ubahanupah terhadappermintaanburuh menjadi semakin kecil.Kesan mi menyebabkanmajikan tidak mudah untuk menukarbilangan buruhnya setiap kali berlakunS’a perubahan tingkatupah. Dengan perkataanlain, buruh tidak lagi dapat dianggapsebagai faktor berubah, malahan ia Iebih merupakan faktorsepara tetap. Kesan mi dapat dilihat daripada perbincangantajuk seterusnyatentang kosburuh bukan upah.

6.3 Kos Bukan Upah

Perbincangan permintaan buruh selama mi mengandaikanbahawa upah mengikut jumlah jam kenja sahaja yang merupa-kan kos buruh. Sedangkandalam keadaansebenar,selain upah,terdapatbanyak lagi jenis kos buruh yang terlibat semasafirmamengambil seseorangburuh untuk bekerja. Kos mi boleh diga-bungkan dalam kos buruh yang disebut sebagai kos bukanupah. Berbeza dengan upah, kos bukan upah lebih merupakan

119

EKONOMI BURUH

kos tetap5 penggunaanburuh kepadafirma. Kewujudan kos miboleh mempengaruhipilihan majikan berhubung dengan soalpengambilan dan pemberhentianpekerja serta perubahanjamkerja bagi pekerjanya.

Terdapat dua kumpulan utama kos bukan upah, iaitu kosburuh sebelum bekerja dan kos buruh semasabekerja. Kosburuh sebelum bekerja selalunya dikaitkan dengari apa yangdikenali sebagaikos pusing ganti. Bagm meninjau kumpuian kosbukan upah mi denganlebih mendalam, setiap satu akandibin-cangkanmengikut giliran di bawah.

Kos pusing ganti merupakankos yang terlibat semasasese-orang pekerja diambil bekerja atau diberhentikankerja. Antarayang terpenting ialah kos pengambilandan kos latmhan. Setiapburuh yang baru diambil bekerja, kepada majikan, dia akanmelibatkan kos dalam bentuk kos pengambilan. Kos pengam-bilan mi termasuklahkos iklan kerja kosong, kos memprosesdan menapis permohonan pekerja tadi. Misalnya, kos yangditanggung semasamembuat pemilihan ialah kos semasamen-jalankantemuduga.Kos latihan pula antaranyatermasuklahkos:1. Menggunakanpekerja lama dan bahan-bahankeluaran untuk

melatih pekerjabaru.2. Masa yang terbuangsemasalatihan tersebutdijalankan.

3. Kos lepas dan kos penggunaanmesin yang boleh digunakanuntuk proseskeluaran jika tidak akan digunakan untuk me-latih pekerjabaru.Kos mi sering dikumpulkan dalam kumpulan kos yang

dikenali sebagaikos orientasi. Bagi pekerja mahir, kos orientasiselalunyalebih tinggi berbandingdengankos orientasiyang me-libatkan pekerja kurangmahir. Umpamanya,pekenja mahir padakebiasaannya,apabila dipanggil untuk temudugaakan dibayarsegala perbelanjaannya.Sedangkanperbelanjaan untuk datang

5Kos tetap buruh di sini dimaksudkansebagaisebarangkos penggunaanburuhyang tidak berubahmengikut bilanganjam kerja seseorangpekerja sepertimanayang berlaku terhadap kos upah. Perbmncanganmi terdapatdalam Walter Oi,“Labor as a Quasi-FixedFactor”, Journal of Political Economy, Dmsember, 1962,hlm. 538-555.

120


temudugabagi pekerja kurang mahir adalah ditanggung olehpekerja itu sendiri. Oleh itu, perbezaankos antara kedua-duakumpulan pekerja mi menyebabkanmajikan akan terus menge-kalkan pekerja mahir berbandingdengan pekerja kurang mahirapabila keluarannyadikurangkanuntuk sementara.Kos buruhkepada majikan juga boleh meningkat apabila semakin lamaseseorangpekerja bekerja dengan majikan itu. Walau bagai-manapun,yang penting di sini ialah oleh sebab wujudnya kostetap dan kos mi meningkat apabila semakin lama seseorangpekerja bekenja,makaguna tenagaterutamadi kalanganpekerjamahir menjadi lebih stabil.

Kos buruh semasabekerja lebih merupakankos yang terlibatdisebabkan firma terpaksa menyediakanbeberapa kemudahankepada pihak pekerja. Kos in sebenarnyatidak mempunyaihubunganIangsungdenganbilanganjam kerja, terutamadenganjam kerja lebih masa. Antara kos terpentingyang terlibat selepasseseorangburuh diambil bekerja termasuklah insurans untukpekerja, carumanmajikan dalam kumpulan wang simpananpe-kerja, cuti rehatdan cuti sakit serta kemudahanperubatanyangdisediakanoleh pihak majikan. Kesemua kemudahanmi meli-batkankos kepadapihak firma.

Seperti yang dinyatakan pada awal lagi, kos buruh bukanupah yang dibincangkandi atas, boleh mempengaruhiketetapanmajikan dan segi pengambilan tenaga buruhnya, khususnyaburuh baru. Dalam konteks in jikalau kos buruh bukan upahbertambahatau terlalu tinggi, maka apabilafirma ingin menam-bahkan keluarannya, mungkin hanya menambahkan bilanganjam kerja pekerjanyayang sedia ada. mnm dilakukan melalui per-tambahanjam kerja Iebih masa. mi kerana pertambahanbi-langan tenagaburuh baru boleh menambahkanlagi jumlah kosburuh kepada firma. Sedangkanpertambahanjam kerja hanyamelibatkankos upah.

Memandangkanbahawapertambahanmasakerja lebih masaboleh menyebabkanpenguranganbilangan pekerja baru yangdiambil bekerja, maka ceteris paribus, ada yang mencadangkansupaya premium kerja lebih masa ditingkatkan. Katalah pre-mium kerja lebih masadinaikkan daripada separuh upah asaskepada dua kali gandaupah asas. Dengan berbuat demikian,

121

EKONOMI BURUH

kos pertambahanjam kerja bagi majikan tidak lagi murah. Olehitu, adalah dijangka bahawamengikut pendapatmi, firma akancuba mengurangkanjam kerja lebih masa. Tetapi oleh sebabfirma masihperlu menambahkankeluarannya,makapermintaant~rhadapburuh baru akanmeningkat.

Walau bagaimanapun,kos buruh bukan upah pengambilanburuh baru tidak boleh diketepikan peranannyadi sini. Sepertiyang dijelaskan di atas, setiap pengambilanburuh baru akanmelibatkan bukan sahajapembayaranupah kepada buruh ber-kenaan, tetapi melibatkan juga kos pusing ganti dan kos bagimenyediakankemudahan kepada mereka. Kedua-duajenis kosyang terakhir mi akanmenambahkanjumlah kos buruh kepadamajikan. Jikalau kos buruh bukan upah mi Iebih tinggi daripadakos premium kerja lebih masayang terpaksadibayar tadi, makasudah tentu majikan akan terus memilih untuk menambahkanjam kerja untuk menambahkankeluarannya.Oleh itu, sungguh-pun premium kerja lebih masaditingkatkan, mi tidak semestinyaakan membeni kesanpositif terhadapbilangan guna tenaga. mikerana, sungguhpunupah kerja lebih masa meningka~,namunbilanganjam kerja lebih masa tidak mungkin dikurangkansebabkos upah masih rendah. Keadaanmi menjadi lebih jelas lagiapabilaupah atau premium kenja lebih masa dikurangkan.Ber-asaskananalisis di atas, penguranganupah kerja lebih masamlakanmemberikesannegatifterhadaptingkat guna tenaga.

Ringkasnya, perbmncangandi atas menunjukkan bahawaapabila kos buruh bukan upah meningkat, bilangan jam kerjalebih masa akan bertambah.Walaupun pertambahanpremiumkerja lebih masaboleh mengurangkanjam kerja lebih masa, danseterusnya menambahkanbilangan guna tenaga, tetapi sejauhmana keherkesanannyaadalah bergantung pada kos buruhbukan upah lain yang terlibat. Jikalau kos buruh bukan upahmengambil buruh baru Iebih tinggi danipada kos yang terpaksaditanggung dalam bentuk pertambahanupah kerja lebih masa,maka kesan peningkatanpremium upah kerja lebih masa ter-hadapguna tenagaadalahkurang. Sebaliknya,jikalau kos buruhbukan upah adalah rendah,maka kesan peningkatanpremiumkerja lebih masaterhadapguna tenagaadalahlebmh tinggi.

Selain kesan terhadapbilangan jam kerja, kos buruh bukan

122


upah mi boleh juga memberikan implikasi penting dan segisikap majikan terhadappekerjanya.Dengan adanya kos buruhbukan upah, majikan akan menjadi lebih berhati-hati dalamproses mengambil pekerja baru. mni kerana setelah pekenjaberkenaandiambil bekerja, jikalau tidak kerana terpaksame-ngurangkan keluarannya akibat kekurangan permintaan ataukeuntungan, majikan akan cuba mengekalkanpekerja tersebut.Lebih-lebih lagi pusing ganti buruh secara sukarela akan me-rugikan firma berkenaan.mni kerana setiap kali pengambilanburuh baru akan menyebabkanfirma terpaksamenanggungkosbukan upah, terutama kos pengambilandan kos orientasi. Disampingitu, latihan yang dibenikan kepada buruh yang diambilbekenja sebelum mi tidak dapat digunakan sepenuhnyajikalauburuh kerap berhenti dan mencaripekerjaanlain. Harusdiingat-kan juga firma sendiri terpaksamenanggungkos kerana mem-benhentikanpekerja.

Walau bagaimanapun,dalam teori permintaan buruh, iaituteoni keluaran sut buruh, disebabkankos bukan upah tidak di-ambil kira, maka tidak timbul sebarangperbezaansama adamajikan mengambil pekerja baru ataupun pekerja lama. Kosbagi mengambil kedua-duapekerja mi adalah sama, iaitu hanyaupah. mni kerana andaian bahawa buruh adalah homogendanselain upah tidak ada kos lain yang tenlibat. Tetapi apabila kosbukan upah, terutamanyakos pusing ganti, iaitu kos pengam-bilan dan kos onientasi diambil kira, maka pekerja baru tidaklagi boleh dianggap sebagaipenggantisempurnakepadapeker,jalama. Keadaanmi begitu ketara bagi buruh mahir. Dalam halmi, firma akan cuba mengurangkan mobiliti buruh secarasukarela(pusing ganti buruh) samaada melalui skim kekananan,pencenatau kemudahanlain bagi menggalakkansupayapekerjakurang berpindah pekerjaan. Berhubung dengan keadaanmijuga didapati pemberhentian pekerja, terutama di kalanganpekerjamahir dan separuhmahir, jarang-jarangberlaku. Tetapipembuanganpekerja lebih kerap berlaku di kalangan pekerjayang baru, terutamayang tidak mempunyai kemahiran. Malah-an, keadaanmi juga telah menimbulkansuasanapasaranburuhyang dikenali sebagai pasaran buruh dalaman (internal labor

123

EKONOMI BURUH

market).6

6.4 RumusanDaripada perbincanganbab-bab sebelum in didapati bahawawalau apa pun bentuk struktur pasaran keluarandan pasaranburuh, permintaanfirma terhadapburuh mempunyai hubungannegatmf dengan tingkat upah. Apabila upah meningkat, per-mintaan firma terhadapburuh akan jatuh. Sebaliknya,apabilaupahjatuh, permintaanfirma terhadapburuh akanmeningkat.

Walau bagaimanapun, dalam perbincangan bab mi,hubungan negatif antara permintaan firma terhadapburuh de-ngan tingkat upah menjadi kurang jelas. Dalam kes apabilaupah tidak lagi bebas daripada keluaran, didapati hubungannegatifantarapermintaanburuh dengan tingkat upah tidak lagibenardalam keadaantertentu. Dengan penkataanlain, sungguh-pun upah meningkat,namun firma tidak akanterus mengurang-kan tingkat guna tenaganya. Malahan, dalam kes apahila kosburuh bukan upah adalah tinggi, terutamabagi pekerja mahir,didapati guna tenaga dalam firma berkenaanlebih stabil. Per-mintaan firma terhadapburuh tidak lagi peka terhadap per-ubahan tingkat upah yang berlaku. Malahan, keadaansedemi-kian dapat digunakan bagi menjelaskan kekurangan peng-angguran yang berlaku di kalangan pekerja mahir. Di sampingitu, keadaanyang disebutkan tadi juga dapat digunakan bagimenerangkantindakan firma yang Iebih bersedia menukarjamkerja buruh danpadamenukartingkat guna tenaganyaapabilaberlaku perubahanpermintaanterhadapkeluarannya.

6Berbezadaripadapasaranburuh neoklasik, pasaranburuh dalamanmerupakanpasaranburuh yang terasing dan agak tertutup. Setiap pasaranmm mempunyaisempadannyayang tersendin. Sempadantadi ditentukanoleh faktor-faktor insti-tusi yang berlamnan yang terdapatdalam pasaranberkenaan.OIeh itu, segalabentukhubunganguna tenagasamaada dan segi pengambilanguna tenagaataukenaikanpangkatdan penentuanupahadalahdijalankan dalampasaranitu sen-din dan tidak dipengaruhi oleh kuasa luar, iaitu kuasa pasaran.Hubungande-ngan kuasaluar berlakud~sata,-satutitik kemasukansahajadan selalunya padataraf pekerjaanyang paling rendah. Untuk jawatan yang lebih tinggi selalunyadiism oleh pekerjayang sediaada melalui mobiliti menegakatau melalui kenaikanpangkat.Untuk perbincanganlanjut Imhat misalnya, Doeringer,P. dan M. Piore,Internal Labor Market and Manpower Analysis, 1971, Lexington,Mass.: Heath.

124

BAHAGL&N Ill

PENAWARANBURUH

BAB7PENAWARAN BURUH DALAMSESEBUAH EKONOMI

7.1 Pendahuluan

Dalam perbincanganyang lepas, terutamadalam Bab 3 dan Bab4, perubahankadar upah diandaikanhanya mempengaruhiper-mintaan buruh. Sedangkanjumlah penawaranburuh diandaikantetap. Jikalau ditunjukkan dalam gambarajah,padasesuatuting-kat guna tenaga tertentu, keluk penawaran buruh merupakansatu garisan menegak. mi bererti penawaran buruh dalamsesebuahfirma atau sesebuahekonomi, dianggaptidak peka ter-hadap perubahankadar upah. mi agak sukar untuk diterimadalam keadaansebenar.mi keranajumlah buruh yang ditawar-kan dalam pasaran buruh berubah mengikut masa. Malahanyang lebih penting, perubahanpenawaran buruh mempunyaihubunganrapat dengan perubahankadar upah dalam pasaranburuh. Inilah yang akan menjadi pokok perbincanganutamadalam babmi dan bab-babseterusnya.

Oleh sebab kadar upah boleh mempengaruhi penawaranburuh, makaandaianbahawapenawaranburuh dan kadar upahtidak mempunyai sebaranghubung kait perlu digugurkan. De-ngan berbuatdemikian, makapenawaranburuh dan kadar upahakan dapat dihubungkanantara satu sama lain. Tujuan utamamewujudkankaitan mi ialah untuk melihat reaksi isi rumah ter-hadap perubahankadar upah dalam menentukanpenawaranburuh mereka. Tegasnya,jikalau di bawah tajuk permintaanburuh yang menjadi tumpuan ialah kelakuan majikan, maka dibawah tajuk penawaranburuh, isu yang menjadi tumpuan per-bincanganialah kelakuanpekerja.

7.2 Konsep Penawaran Buruh

Umumnya, penawaranrnerupakankeinginan orang ramai untuk

127

EKONOMI BURUH

menjual sesuatubarang atau perkhidmatandalam pasaranmeng-ikut harga yang ditetapkanpada sesuatumasa tertentu. Konsepmi menggambarkanhubungan antara harga dengan kuantitiyang ditawarkan untuk dijual dalam pasaran. Dalam pasaranbaranganmisalnya, penawaranmerupakankuantiti barang yangingin dijual oleh seseorangpenjual padasesuatumasamengikuttingkat harga yang ditetapkan. Sementaraitu, dalam pasaranburuh pula, konsep mi dikaitkan dengan bilangan buruh ataujumlah jam kerja yang sanggup ditawarkan oleh orang ramamkepada sesebuahfirma atau sesebuahekonomi mengikut kadarupah yang ditetapkanpadasesuatumasatertentu.

Dalam analisis mikroekonomi, sering dijelaskan bahawajumlah jam kerja (atau bilangan buruh) yang ingin ditawarkanoleh orangramai dalam pasaranburuh akan bertambahapabilakadar upah meningkat. Sebaliknya,jumlah jam kerja yang inginditawarkan akanberkuranganapabilakadar upah jatuh. Jikalaudigambarkanhubunganmi denganmenggunakanpaksi menegaksebagaikadar upah dan paksi mendatarsebagaikuantiti buruh,maka bentuk hubunganmi ataudisebutsebagaikeluk penawar-an buruh, meningkat dan kin ke kanan. Ringkasnya, cerunkeluk penawaran buruh adalah positif. Sejauh mana kenyataanmi benarakan dijawab dalam perbincanganBab 8 nanti.

7.3 Penentu Utama Penawaran Buruh

Terdapatbeberapafaktor yang boleh mempengaruhipenawaranburuh dalam sesebuahekonomi selain kadar upah. Antara fak-tor terpenting ialah saiz penduduk. Sesebuahekonomi yangmempunyai ramai penduduk terutamadalam lingkungan umurbekerja (15-64tahun), biasanyamempunyai bilangan penawaranburuh yang lebih ramai berbandingdenganekonomi yang mem-punyai bilangan penduduk yang sedikit. Walau bagaimanapun,kesan perubahanpenduduk terhadap penawaran buruh wujudbegitu perlahan, iaitu mengambil masa yang agak panjangsebelum kesan tadi dapat dirasai. Oleh sebab tumpuan per-bincanganhanya penawaranburuh dalam jangka pendek,makaperubahanjumlah penduduk dan kesannyaterhadappenawaranburuh tidak akan dibincangkan di sini, malahan lebih me-rupakan tajuk perhincangandalam kajian demografi. Oleh itu,

128

PENAWARAN BURUH DALAM SESEBUAH EKONOMI

analisis perul3ahan penawaran buruh yang akan dibincangkannanti adalahberasaskantingkat jumlah penduduktertentu.

Pada suatu tingkat jumlah penduduktertentu, terdapatempatfaktor yang boleh mempengaruhi jumlah penawaran buruhdalam sesebuahekonomi, iaitu:

1. Kadar penyertaantenaga buruh yang dikamtkan dengan hi-langan penduduk yang aktif melibatkan din dalam pasaranburuh, sama ada yang bekerja atau yang sedang mencaripekerjaan khususnyadalam Iingkungan umur bekerja, 15-64tahun.

2. Jam kerja yang dikaitkan denganjumlah waktu yang sanggupditawarkan oleh orang ramai untuk bekerja dalam tempohtertentu, misalnya sehari, seminggu, sebulan atau setahunsemasaberada dalam pasaranatau dalam kumpulan tenagaburuh.

3. Jumlah usahakerja yang dikaitkan denganjumlah kesungguh-an bekerjaseseorangpekerja semasamelaksanakantugas yangdiberikankepadanya.

4. Tingkat latihan dan kemahiran yang dikaitkan dengan kualitiburuh.

Hubungansetiap faktor yang tersebutdi atasdenganpenawar-an buruh jelas ditunjukkandalam Gambarajah7.1.

Penawaranburuh sepertm yang ditunjukkan dalam Gam-barajah 7.1, rnelibatkan dua aspek penting. Pertama, ialahkuantiti buruh; dan kedua, ialah kualiti buruh. Kuantiti buruh,umumnya dihubungkandengan bilangan buruh dan jumlah jamkerja yang ditawarkan dalam pasaranburuh. Penawaranburuhdan segi kuantiti ditentukan oleh kadar penyertaan tenagaburuh, jumlah jam kerja dan bilangan usahakerja. Sementaraitu, penawaranburuh dan segi kualiti pula adalah ditentukanoleh pencapaiantingkat latihan dan kemahiran yang ada padaseseorangpekerja.

Sungguhpun dalam Gambarajah 7.1, tidak dinyatakanapakahfaktor yang menentukanjumlah penduduk,tetapi seperti

129

EKONOMI BURUH

yang sedia maklum, jumlah penduduk ditentukan oleh kadarkelahiran, kadar kematian dan penghijrahan penduduk bersih.Peningkatankadar kelahiran dan penghijrahanpendudukbersihserta pengurangankadar kematianakan menambahkanbilanganpendudukdalam sesebuahekonomi. Sebaliknya,kejatuhankadarkelahiran dan penghijrahanpendudukbersih bersertapeningkat-an kadar kematian akan mengurangkan bilangan pendudukdalam ekonomi berkenaan.

Walau bagaimanapun,seperti yang dinyatakan tadi, per-bincangan hanya tertumpu kepada analisis penawaran buruhjangka pendek. Oleh itu, bukan sahaja faktor penduduk,malah-an faktor keempat,iaitu latihan dan kemahiranjuga merupakanpenentu utama penawaran buruh jangka panjang, tidak akandibincangkandi sini. mni bererti, hanya tiga faktor pertama Se-perti yang ditunjukkan dalam Gambarajah7.1, akan dibincang-kan di sini. Bagi melihat kesan setiap faktor mi terhadappenawaranburuh, makasetiap faktor berkenaanakandibincang-kan satu demi satu.Dalam bab in perbincanganakantertumpukepada faktor pertama, iaitu kadar penyertaan tenaga buruh.Sementard itu, faktor kedua akan dibincangkan dengan ter-perinci dalam Bab 8. Perbincanganberkaitan dengan faktor mi

Tingkat Latihandan Kemahiran

KualitiBuruh

Gambarajah 7.1 Penentu utamapenawaran buruh

130


juga akan diteruskan dalam Bab 9 dan Bab 10. Akhir sekali,faktor ketiga, iaitu usaha kerja akan disentuh secarasepintaslalu padaakhir perbincanganBab 10.

7.4 Kadar Penyertaan Tenaga Buruh

Apabila seorangitu aktmf mencari kerja, sama ada pergi sendirimencari kerja atau bertanyamelalui kawan,makamengikutdefi-nisi, dia dianggaptergolongdalam kumpulan tenagaburuh ber-sama-samamerekayang sudah mendapatkerja. mni keranaapa-bila individu atau isi rumah tersebutaktmf mencari kerja, makadia dianggap telah bersedia untuk digunakan sebagai inputdalam kegiatanpengeluaransesebuahekonomi. Sebaliknya,bagimereka yang tidak bekerja dan tidak aktif atau tidak langsungmahu mencari pekerjaan,dmanggapterkeluardaripadakumpularitenaga buruh.1 mi kerana perkhidmatanmereka tmdak tërsedmauntuk digunakanapabiladiperlukan.

Penjelasandi atasmenunjukkanbahawatenagaburuhsebenar-nya terbahagikepadadua kumpulan. Selain merekayang sedangbekerja atau sudah mempunyai pekerjaan, tetapi tidak men-jalankan tugas lagi, yang sering dmsebut sebagai guna tenaga,golongan penganggur terutama yang aktif mencari pekerjaanjuga dianggap sebagam sebahagmanlagi tenaga buruh. Jikalaukedua-dua kumpulan mi disatukan dan dibahagikan dengankumpulan pendudukdalam lingkungan umur bekerja, iaitu umurantara 15-64 tahun,2 maka peratusanyang diperoleh daripadapembahagianmi disebut sebagaikadar penyertaantenagaburuh(KPTB). Pengiraan kadar penyertaan tenaga buruh, untuk

‘Mereka yang di luar tenagaburuh merupakanmereka yang tidak digolongkan

samaada sebagaipekerjaatau penganggur.Antaranyatermasuklahsun rumah,pe-lajar, orang yang telah bersaraatauhilang upaya dan merekayang tidak benminatuntuk mencaripekerjaan.

2Pengiraanpendudukdalam lingkungan umur bekerja 15-64 tahun hanya meli-batkanpendudukbukanyayasan(noninstitutionalpopulation).Merekayangberadadalamyayasan(institutionalized)seperti rumah kebajikan,penjara,rumahsakit danyayasanyangserupatidak diambil kira.

131

EKONOMI BURUH

Semenanjung Malaysia bagi tahun 1980 ditunjukkan dalamJadual7.1.

Jadual 7.1 Ter,agaBunuh dan KadanPenyentaanTenagaBunuh,

SemenanjungMalaysia. 1980 (‘000)

I. PendudukLingkungan Umur Bekenja,

15-64tahun 6,556.7

A. Dalam TenagaBuruh 4,259.7

a) Guna tenaga 4,023.0

b) Menganggur 236.7

B. Di Luan TenagaBunuh’ 2,297.0

II. Pendudukdi L,,an Lingkungan Umun Bekenja 4,869.5

a) Umun 0-14 tahun 4,434.5

b) Umur 65 tahun dan ke atas 435.0

Ill. Jumlah Penduduk 11,426.2

KadanPenyertaanTenagaBuruh

= (A)/(I) x 100 65.0%

KadanPengangguran= (b)/(A) x tOO 5.6%

Sumben: Khoo Teik Huat,. Laporan PenviasatanTenaga Buruh 1980,

Kuala Lumpur: JabatanPenangkaan,1983.

Nota:1Mereka yang sedangbersekolah,sun numah,hilang upaya,bersaradan merekayang tidak benminatuntuk mencanipckenjaan.

Formulaumum pengiraankadar penyertaantenagaburuh di-tunjukkan sepertiberikut:

KPTB = JumlahTenagaBuruh (GunaTenaga + Penganggur)

JumlahPendudukdalam Lingkungan Umur Bekerja

(7.1)

132

PENAWARAN BURUH DALAM SESEBUAHEKONOMI

Sungguhpunpersamaan(7.1) merupakan persamaanumumbagi mengira kadar penyertaanburuh, namun formula dalampersamaantersebut boleh juga digunakan bagi mengira kadarpenyertaanburuh untuk sesuatukumpulan buruh tertentu, se-perti kadar penyertaanmengikut umur, jantina, kawasan,atautaraf pelajaran. Umpamanya, kadar penyertaantenaga buruhwanita dalam pasaran buruh diperoleh dengan menukar per-samaan (7.1) menjadi jumlah tenaga buruh wanita (jumlahpekerja dan penganggurwanita) dibahagi dengan jumlah pen-duduk wanita dalam kumpulan umur bekerja (15-64 tahun).Samahalnya bagi mengirakadarpenyertaantenagaburuh meng-ikut peringkat umur tertentu, misalnya kadar penyertaanburuhmuda dalam lingkungan umur 15-24 tahun. Apa yang perluhanya membahagikanjumlah tenaga buruh dalam kumpulanumur tersebutdenganjumlah pendudukdalam lingkungan umurbekerjabagi kumpulan umur yangsama.

Walau bagaimanapun,yang lebih penting berhubungdengankadar atau Iebih tegas lagi ialah konsep penyertaan tenagaburuh, ialah persoalan tentang ketetapan sama ada mahuataupun tidak mahu menyertai pasaranburuh. mni merupakanpersoalan utama yang terkandung dalam konsep penyertaantenagaburuh. Malahan, persoalanmi yang akanmenentukanbi-langan tenaga buruh yang terdapat dalam sesebuahekonomi.Misalnya,jikalau ramai pendudukyang memilih untuk menawar-kan tenagakerja dalam pasaran,makakadar penyertaantenagaburuh akanmeningkat.Oleh itu, penawaranburuh dalam pasar-an akan turut bertambahdengan sendirinya. Sebaliknya,jikalauorang ramai memilih untuk tinggal di luar kumpulan tenagaburuh, maka kadar penyertaanburuh akan jatuh, sungguhpunbilangan penduduk dalam lingkungan umur bekerja adalahramai. Oleh itu, penawaranburuh juga turut merosot.

Jikalau diperhatikan Jadual 7.1, sungguhpunbilangan pen-duduk di SemenanjungMalaysia pada tahun 1980 berjumlahSe-ramai 11.4 juta, hanya separuh(6.5 juta), yang boleh dianggapberpotensiatauboleh bekerja.Namun demikian,mi tidak berertijumlah penawaranburuh yang ada dalam negarapadamasater-sebut menyamaijumlah tadi, iaitu jumlah mereka yang beradadalam lingkungan umur bekerja. mi kerana tidak semua pen-

133

EKONOMI BURUH

duduk dalam lingkungan umur bekerja ingin bekerjaatau men-can pekerjaan. Sebaliknya, ada antara penduduk dalam ling-kunganumur bekerja yang memilih untuk tinggal di rumah bagimenjaga anak misalnya, atau memilih untuk meneruskanpe-lajaran. Di sampingitu, terdapatjuga di kalanganmereka yangingin bekerja, tetapi tidak berupayamembuatsebarangpekerja-an. Jumlah mereka yang terlihat, mengikut data tahun 1980ialah seramai2.3 juta. Oleh itu, baki bersih merekayangmenyer-tai pasaran buruh yang dapat digolongkan dalam kumpulantenagaburuh menjadi semakinkurang. Pada tahun 1980, jumlahpenduduk yang menyertai pasaranburuh hanyalah seramai 4.2juta orang. Oleh itu, jikalau jumlah mi dibahagikan denganjumlah penduduk dalam lingkungan umur bekerja,maka kadarpenyertaantenagaburuh untuk tahun berkenaanakan menjadi65.0 peratus.Sementaraitu, 5.6 peratusdaripadajumlah mi ter-din daripadamerekayang menganggur.

7.5 Arah Aliran Penyertaaij Tenaga Burub

Kadar penyertaan tenaga buruh bagi SemenanjungMalaysiasebelum tahun 1970 ditunjukkan dalam Jadual 7.2. Sementaraitu, Jadual 7.3 menunjukkan kadar penyertaan tenaga buruhuntuk tahun 1975 hingga tahun 1980.

Jikalau dibandingkan data kadar penyertaan tenaga buruhdalam kedua-duajadual tersebut, secaraumum, didapati jumlahpendudukyang menyertaipasaranburuh telah meningkat.Misal-nya pada tahun 1970, peratusanpendudukdalam tenagaburuhadalah sebanyak 59.2 peratusdan kadar mi telah meningkatkepada65.0 peratuspadatahun 1980.

Namun begitu, kadar penyertaantenaga buruh tidak terusmenunjukkanarah aliran yang meningkat sepanjangtahun. Urn-pamanya,jikalau kadar penyertaantenaga buruh untuk tahun1980 dibandingkandengan data penyertaantenaga buruh bagitahun 1970-an (kecuali tahun 1977), didapati kadar penyertaantenagaburuh untuk tahun berkenaanadalah rendah.mni mung-kin disebabkanoleh kemelesetanekonomi negara akibat dan-pada kesan kemelesetanekonorni dunia yang bermula padaakhir tahun 1979, yang turut menjejaskanpertumbuhanguna

134


tenaga di negara in Malahan, oleh sebabpertumbuh~ngu’iatenagaterus merosot akibat kernelesetanekonorni negara yangberterusan,terutarnanyapada awal tahun 1980-an, rnaka meng-ikut anggaranbagi tahun 1985, kadar penyertaantenagaburuhbagi SernenanjungMalaysia akan berada pada paras yang lebihrendah,iaitu tidak melebihi 64.0 peratus.3

Jadual7.2 Kadar PenyertaanTenagaBuruh, SemananjungMalays,a,

1957, 1962, 1967 dan 1970

Sumben: DataBanciPenduduk1957dan 1970,1962 dan 1967/68.

LaporanPenyiasatanTenagaBuruh,

3Malaysia Rancangan Malaysia Kelima, 1986-1990, 1986, Kuala Lumpur: JabatanPercetakan Negana.

1957 1962 1967/68 1970

Lelak,

15 — 64

WanitaIS - 64

Jumlah

15 — 64

IS — 19

20 — 24

25 — 29

30 — 34

35 — 39

40 — 44

45 — 49

50 - 5445 — 49

50 — 54

55 — 59

60 — 64

65 ke atas

88.7 86.0 81.3

30.8 41.3 37.2

61.0 — 64.5 59.2

44.0 48.7 48.9 82.4

61.6 69.1 70.! 64.1

62.0 69.1 69.0 65.7

64.6 — 70.7 66.566.7 69.5 66.4

68.5 72.1 66.6

69.8 69.5 65.7

68.5 — 72.1 66.6

69.8 69.5 — 65.7

68.5 — 70.3 62.0

64.8 63.4 53.5

55.5 55.7 45.3

— 47.5 —

135

EKONOMI RURUH

Jadual7.3 Kadar PenyentaanTenagaBuruh Mengikut KumpulanUmur

danJantina,SemenanjungMalaysia, 1975-1980

1975 1976 /977 1978 1979 1980

Lelaki

IS — 64 86.0 85.3 84.7 85.9 84.8 85.5

IS — 19 54.3 52.4 51.2 53.6 47.9 50.1

20 — 24 94.0 91.6 92.6 93.1 92.6 92.2

25 — 29 98.1 98.2 97.5 97.9 98.2 97.730 — 34 98.9 98.7 98.4 98.8 98.2 98.3

35 — 39 98.8 98.8 99.0 99.2 98.8 97.8

40 — 44 98.7 98.8 98.6 99.0 98.4 98.245 — 49 97.2 97.8 97.8 97.9 97.6 97.7

50 — 54 93.5 95.2 95.3 95.2 95.4 94.955 — 59 83.3 83.0 77.5 82.0 80.8 79.9

60 — 64 72.0 69.4 63.0 67.5 72.5 70.5

Wanila15 — 64 47.3 46.1 44.9 49.1 47.8 44.8

IS — 19 39.4 36.8 35.7 38.6 35.8 33.720 — 24 56.4 54.1 55.3 60.3 59.6 56.7

25 — 29 46.3 45.9 46.3 51.7 50.5 46.530 — 34 47.5 48.6 45.9 47.9 48.9 44.4

35 — 39 52.4 51.3 48.6 54.0 52.2 48.2

40 — 44 52.1 51.0 51.3 55.3 54.2 50.2

45 — 49 53.2 51.9 48.8 53.5 52.1 49.4

50 — 54 49.4 48.1 43.5 50.1 46.3 44.1

55 — 59 37.5 36.7 33.7 38.4 37.4 35.460 — 64 28.5 29.3 24.1 25.3 27.5 27.9

Jumlah15 — 64 66.7 65.7 64.8 67.5 66.4 65.0

IS — 19 47.0 44.7 43.6 46.2 42.0 41.9

20 — 24 75.1 72.9 74.0 76.8 76.3 73.8

25 — 29 72.1 71.9 71.8 74.7 74.2 71.5

30 — 34 73.3 73.7 72.1 73.3 73.5 71.7

35 — 39 75.8 75.2 73.9 76.7 75.6 73.5

40 — 44 75.0 74.5 74.7 77.1 74.3 74.7

136


Jadual 7.3 (sambungan)

1975 1976 1977 1978 1979 1980

45 — 49 75.2 74.8 73.1 75.3 74.3 73.3

50 — 54 71.0 71.2 69.0 72.5 70.7 69.455 — 59 60.3 59.6 55.2 59.6 58.4 57.1

60 — 64 50.9 49.7 43.7 46.4 49.7 48.6

Sumber: Laporan PenyiasatanTenagaBuruh, benbagai-bagaitenbitan, 1975-1980.Pengurangankadar penyertaantenaga buruh, akibat per-

tumbuhan ekonomi yang lembap juga turut dirasai pada tahun1977. OIeh sebab pertumbuhanekonomi di negara maju yangmenjadm rakan perdaganganutama negara mi agak lembap,makapertumbuhaneksport, terutamadan sektor pertanian,danpertumbuhan ekonomi negara keseluruhannyaturut terjejas.Keadaanmi menyebabkanpertumbuhanguna tenaga menjadilembap, dan seterusnyakadar penyertaantenaga buruh negarapadamasa itu turut merosot.Hubung kait antarapertumbuhanekonomi dengan guna tenaga, dan seterusnyakadar penyertaantenagaburuh mi dapat dijelaskan melalui dua kesanyang her-lainan. Pertama,kesannegatifpekerja tak giat; dan kedua, kesanpekerja tambahan.

Oleh sebab kurangnya peluang pekerjaan barn pada masaekonomi meleset, maka amat sukar bagi pencan kerja untukmendapatkanpekerjaan. Oleh itu, ramai pencani kerja merasahampa dan seterusnyameninggalkan pasaran buruh. Perasaanyang samajuga dirasai oleh bakal pencari kerja yang baru, yangbelum memasuki pasaran buruh. Oleh sebab kesukaran men-dapatkan pekerjaan, maka minat mereka untuk menceburkandin dalam pasaranburuh menjadi kurang. Namun begitu, rnasihterdapatbakal pencari kerja baru yang akan memasukipasaranburuh. Dorongan mi bertambah terutama apabila pendapatankeluarga berkurangan. Walau bagaimanapun,dalam keadaanekonomi meleset, kesan pekerja tambahan mi selalunya lebihlemah jikalau dibandingkandengan kesan pertama, iaitu kesanpekerja tak giat. Keadaan’mi akanmenyebabkanjumlah tenagaburuh dan seterusnyakadar penyertaantenaga buruh merosotsemasaekonomi meleset. mi akan dibincangkandengan lebihlanjut dalam Bab 10 nanti.

137

EKONOMI BURUH

Walau bagaimanapun,apa yang lebih menanik dalam Jadual7.2 dan Jadual7.3, ialah perbandingansecaraumurn data kadarpenyertaan mengikut kurnpulan jantina. Keseluruhannya, di-dapati kadar penyertaankaum lelaki Iebih tinggi daripadakaumwanita. Malahan, kadar penyertaan tenaga buruh lelaki jugalebih tinggi danipada purata untuk keseluruhan ekonomi. misebenarnyatidak menghairankankerana kaum lelaki kebiasaan-nya dianggap sebagai ketua keluarga yang terpaksa mencarinafkah hidup untuk keluarga mereka. Sernentara itu, kaumwanita lebih rnempunyai kebebasanmemilih sarna ada hendakbekerja ataupun tidak. mi kerana kebanyakanmereka adalahbergantungpada pendapatanketua keluarga, iaitu kaurn lelaki,untuk memenuhikeperluankewangankeluarga.

Sungguhpunada antara kaum wanita yang bekerja, tetapiramai yang akan keluar daripada rnenyertai pasaran buruhselepas berkahwin, terutama untuk tujuan menguruskananakdan rumahtangga.Namun begitu, adajuga antaramereka yangakan memasuki semula pasaranburuh selepasanak mereka de-wasa. Tetapi bilangannyaamat sedikit. Corak penglibatankaumwanita dalam pasaranburuh mi jelas digambarkandalam Jadual7.3. Kadar tertinggi penyertaankaurnwanita didapati dalam ling-kungan umur 20-24 tahun. mi mernbayangkankecenderungankaum wanita rnenyertai pasaran buruh antara masa selepastarnat persekolahan dengan masa melahirkan anak pertama.Kernudiannya, ramai wanita yang akan berhenti bekerja. midigarnbarkanoleh kemerosotankadar penyertaantenaga buruhkaum wanita dalam lingkungan umur bekerja 25-34 tahun.Walaupunada antarakaurn wanita yang akanmemasukisemulapasaran buruh selepaslingkungan urnur 25-34 tahun, mi ten-masuklahmereka yang mernasuki semula pasaranburuh selepasanakdewasa,tetapi jurnlahnyaadalah sedikit. Oleh itu, sungguh-pun kadar penyertaantenaga buruh wanita bertambahsemula,terutamadalam lingkungan umur 35-44 tahun, tetapi kadar mitidaklah setinggi kadar penyertaanseperti yang dicapai dalamlingkungan umur 20-24 tahun. Malahan, selepas lingkunganumur 45 tahun, didapati kadar penyertaankaurn wanita dalampasaranburuh merosotterus-menerus.

Corak penyertaankaum wanita mi berbeza dengan corak

138


penyertaan kaum lelaki dalam pasaran buruh. Seperti yangdigambarkandalam Jadual 7.3, kadar penyentaankaum lelakiterus meningkat rnengikut peningkatan umur mereka. Kadarpenyertaan kaum lelaki yang paling tinggi ialah dalamlingkungan umur 25-45 tahun. mi kerana beban tanggungankeluargayang semakin meningkatyang terpaksaditanggung olehpihak lelaki sebagai ketua keluarga. Sungguhpunkadar penyer-taanmerekamasih tinggi, yang menunjukkanbebantanggungankeluarga yang bertenusanselepaslingkungan umur tersebut (25-45 tahun), tetapi kadar penyertaanmerekadalam pasaranburuhsemakin menurun. Narnun demikian, kadar penyertaanmerekasehingga akhir hayat umur bekerja, masih tinggi jikalau di-bandingkandengan kadar penyertaanmereka dalam lingkunganumur 15-19 tahun. mni kerana dalarn lingkungan umur 15-19tahun, ramai antarakaurn lelaki yang masih beradadalam alarnpersekolahan.Sungguhpunbegitu, bagi setiap kumpulan umurtertentu, samaada kadar penyertaankaum lelaki menurun atausebaliknya, kadar penyertaanmereka dalam pasaran buruhmasih tinggi danipadakadar penyertaanbagi kaum wanita. Olehitu, secarakeseluruhannya,mi menyebabkankadar penyertaankaum lelaki lebih tinggi jikalau dibandingkan dengan kadarpenyentaantenagabunuh kaum wanita.

Jurang perbezaankadar penyertaan tenaga buruh antaralelaki dengan wanita seperti yang dibincangkandi atas, begituketara pada tahun 1950-an dan tahun 1960-an. Misalnya, padatahun 1957 dan 1970, kadar penyertaantenaga buruh kaurnlelaki, masing-masingnyaialah sebanyak 88.7 peratus dan 81.3peratus. Sebaliknya,pada tahun yang sama, kadar penyertaankaum wanita masing-masingnyahanya sebanyak 30.8 peratusdan 37.2 peratus. Namun begitu, pada tahun 1970-an, jurangperbezaankadanpenyertaanantarakedua-duakumpulan jantmnami semakinkurang. Jikalau padatahun 1960-an,hanyasatu per-tiga danipadakaum wanita menyertaipasaranburuh, tetapi padatahun 1970-an, jumlah kaurn wanita yang menyertai pasaranburuh telah meningkat, iaitu hampir separuh penduduk wanitadalam lingkungan umur bekerja. Sementara itu, dalam•tempohyang sama, peratuspenyertaankaum lelaki dalam tenagaburuhkian merosot. Adalah dijangka bahawa pada tahun 1980-an,

139

EKONOMI BURUH

oleh sebab ramai antara ketua keluarga lelaki yang terpaksamenganggur,makakadar penyertaankaurn wanita akan mening-kat, terutarna bagi menarnpung kekurangan pendapatankeluarga.Oleh itu, kemungkinaanbesarjurang perbezaanpenyer-taan antara kedua-duakumpulan jantina dalam pasaranburuhakanterus berkuranganpadatahun 1980-an.

Sungguhpunpenyertaankaum wanita dalam pasananburuhterutamadalam sektor rnodentelah meningkat,tetapi oleh sebabkadar penyertaantenagaburuh rnerekabertambahdenganbegitucepat berbandingdenganpeluangpekerjaanuntuk kurnpulan mi,makaramai yang terpaksamenganggur.mi mungkin merupakanantara faktor yang menyebabkankadar penganggurandi kalang-an kaum wanita adalah tinggi jikalau dibandingkan dengankaum lelaki. Umpamanya,pada tahun 1970, kadar penganggur-an di kalangan kaurn wanita adalah sebanyak7.0 peratus, ber-banding denganhanya 4.4 peratusbagi kaum lelaki pada tahunyang sama. Sungguhpunkadar penganggurankaum lelaki telahmeningkat kepada 5.3 peratuspada tahun 1975, tetapi jikalaudibandingkan dengan kadar penganggurankaurn wanita, kadarpenganggurantersebut masih rendah. mni kerana untuk tempohyang sama,kadar penganggurandi kalangankaum wanita telahrneningkat lebih tinggi, iaitu kepada 9.2 peratus pada tahun1975. Keadaanmi menyebabkanjurang perbëzaankadar peng-angguranantara kedua-duakurnpulan mi menjadi sernakin me-luas. Sungguhpunjurang perbezaankadar pengangguranmi ben-kurangan sernula pada tahun 1980, tetapi kadar penganggur-an di kalangan kaurn wanita masih tinggi jikalau dmbandingkandengan kaum lelaki. Pada tahun 1980, misalnya kadar peng-angguran di kalangan kaum lelaki ialah sebanyak4.6 peratus,sementarakadar penganggurandi kalangan kaum wanita adalahsebanyak7.2 peratus.4

Salahsatu faktor utama yangtelah rnenyebabkankadarpeng-

4Lihat Chander,R., 1970 4’opulation Censusof Malaysia. General Report, 1973,Kuala Lumpur: Jabatan Penangkaan;Khoo Teik Huat, Laporan PenylasatanTenagaBuruh 1979, 1981, Kuala Lumpun: JabatanPerangkaan;Khoo Teik Huat,Laporan Penyiasatan Tenaga Buruh 1980, 1983, Kuala Lumpun: JabatanPerangkaan.

140


angguran di kalangan kaum wanita begitu tinggi ialah keranakadar penyei-taantenagaburuh wanita meningkatdengan begitucepat. Pertumbuhantenagaburuh kaum wanita yang disebabkanoleh pertumbuhankadar penyertaantenagaburuh mereka,jelasditunjukkandalam Jadual7.4.

Jadual7.4 PetumbuhanTenagaBuruh Wan,ta(‘000)

1970 1975 1980

PendudukdalamIingkungan umur bekerja

(15 — 64) tahun . 2,306.2 2,859.8 3,303.6

Tenaga buruh 852.7 1,354.1 1,479.9

Guna tenaga. 792.9 1,230.1 1,372.7

Kadarpenyertaan(%) (37.0%) (47.3%) (44.8%)

Tenagaburuh mengikut

kadarpenyertaan1970 852.7 1,058.1 1,222.3

Su,ben: Diubahsuaidanipadadata Banci Penduduk1970, dan data danipada

Laporan PenyiasatanTenagaBuruh, 1979 dan 1980.

Dengan andaian bahawa kadar penyertaan tenaga buruhwanita tidak berubah (rnengikut kadar penyertaantahun 1970),didapati kadar pertumbuhantahunan tenaga buruh wanita an-tara tahun 1971-1975 ialah 4.4 peratussetahun. Sernentaraitu,untuk ternpoh 1971-1980, kadar perturnbuhan tahunan tenagaburuh wanita ialah 3.7 peratus setahun.5 Oleh sebab per-

5Kadar pertumbuhantahunan dikira denganmenggunakan formula berikut:

r= (‘V ~‘~~—1)xl0OPt

dengan r menupakankadar pertumbuhantahuñantenagabunuh atau guna tenaga,sementanaitu, P

1 dan Pt + ,, masing-masingnya menupakan tenaga buruh atau gunatenaga bagi tahun asasdan tahun kedua atau tenakhin; n pula menupakan bilangantahun yang terlibat.

141

EKONOMI BURUH

tumbuhantahunanguna tenagawanita untuk kedua-duatempohtersebut adalah lebih tinggi, iaitu 9.2 peratuspada tahun 1971-1975 dan 5.6 peratuspada tahun 1971-1980,makamasalahpeng-angguran di kalangan kaum wanita tidak akan timbul. Tetapimemandangkankadar penyertaan tenaga buruh wanita telahmeningkat dengan begitu pesat dan tidak seperti yang di-andaikan di atas dalam kedua-duatempoh rnasa yang disebut-kan tadi, maka kadar pengangguranyang tinggi di kalangankaum wanita tidak dapat dielakkan. Untuk ternpoh 1971-1975misalnya, oleh sebab kadar penyertaan kaum wanita telahmeningkat dengan begitu hebat, iaitu daripada 37.2 peratus(1970) kepada 47.3 peratus (1975), maka kadar pertumbuhantahunan tenaga buruh wanita juga telah meningkat dengankadar yang agak tinggi iaitu 9.7 peratus setahun. Walaupunkadar mi merosot sedikit kepada 5.7 peratussetahun, untuktempoh 1971-1980, disebabkanoleb kadar pertumbuhanpenyer-taan tenaga buruh wanita yang rendah dalam tempoh tersebut,tetapi kadar pertumbuhantersebut masih tinggi jikalau diban-dinglçan dengan kadar pertumbuhantahunan pekerjaan untukkumpulan mi. Keadaan mi sudah pasti menyebabkanramaikaum wanita terpaksamenganggur.

Perbezaanpenturnbuhantahunan tenaga buruh wanita yangdiperoleh danipada kedua-duapengiraan di atas, bolehlah di-anggapsebagaipentumbuhantenagaburuh wanmta yang disebab-kan oleh penturnbuhankadar penyertaantenagaburuh kumpulanberkenaan. Untuk tempoh 1971-1975, kadar pertumbuhantahunan tenaga buruh wanita yang disebabkan oleh kadarpenyertaantenaga buruh ialah 5.3 peratus setahun. Sementaraitu, untuk tempoh 1971-1980,jumlahnya ialah 2.0 penatusse-tahun. Kedua-dua kadar pertumbuhan mi sebenannyaamattinggi, malahan melebihi sepanuhkadar pentumbuhantahunanguna tenaga untuk tempoh 1971-1975, iaitu 9.1 peratus, danmenghampiri setengahkadar pertumbuhanguna tenaga wanitauntuk tempoh 1971-1980, iaitu 5.6 peratus.

Dengan itu, bererti bahawajikalau kadar penyertaantenagaburuh wanita tidak berubah, maka sudah pasti pertumbuhanpekerjaan untuk wanita adalah cukup bagi menarnpung per-tarnbahantenagaburuh rnereka.Tetapi keranakadar penyertaan

142


kaum wanita telah meningkat dengan begitu cepat, maka kadarpenganggunandi kalangan kaum wanita yang agak tinggi tidakdapatdielakkan.

Keadaanmi adalah berbeza dengan apa yang benlaku ten-hadapburuh lelaki, seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 7.5.Oleh sebab pertumbuhan tenaga buruh akibat pertumbuhankadar penyertaankaum lelaki adalah rendah, maka masalahpenganggurandi kalangankumpulan mi tidaklah seteruk sepertiyang dialami oleh kaum wanita.

Jadual7.5 PertumbuhanTenagaBuruh Lelaki (‘000)

1970 1975 1980

Pendudukdalamlingkungan umur bekerja

(IS — 64) tahun 2,272.1 2,869.8 3,253.1

Tenagaburuh 1,841.1 2,469.1 2.7798

Guna tenaga 1,757.7 2,337.2 2,650.3

Kadarpenyertaan(%) (81.0%) (86.0%) (85.5%)

Tenagaburuh mengikutkadarpenyertaan1970 1,841.1 2,324.5 2,635.0

Sumber: Diubahsuai daripada data Banci Penduduk 1970, dan data daripada

Laporan PenyiasatanTenagaBuruh. 1979 dan 1980.

BendasankanJadual 7.5, kadan pertumbuhantahunan tenagabunuh lelaki yang disebabkanoleh perturnbuhankadar penyerta-an, ialah 1.2 peratusbagi tahun 1971-1975, dan hanya 0.5 pe-ratus untuk tempoh 1971-1980. Sementana itu, kadar per-tumbuhan tahunan guna tenaga kaum lelaki untuk kedua-duatempoh yang samaialah 5.7 peratus(1971-1975)dan 4.2 peratus(1971-1980).

Persoalanutama yang timbul daripadaperbincangandi atasialah mengapakadarpenyertaankaum wanita meningkat,sedang-kan kadar penyentaankaum lelaki merosot?Tujuan bagi menam-pung kekunangan pendapatan keluarga mungkin menupakan

143

EKONOMI BURUH

salah satu sebab berlakunya keadaandi atas. Sementara itu,kernajuanpendidikanyang dicapai oleh kaum wanita merupakanfakton terpenting yang lain yang mendonong lebih ramaikumpulan mi menyertaipasananburuh dan setenusnyamenyebab-kan kadan penyentaantenaga buruh wanita meningkat denganbegitu pesat. Kemajuan pendidikan di kalangan kaum wanita,telah mengubahsikap mereka, iaitu rnenjadi lebih positif ter-hadap penyertaanmeneka dalam kegiatan ekonomi yang lebihmeluas. Secaratidak langsung, kemajuanitu juga membolehkankaurn wanita mempenolehpendapatanyang hampir setandingde-ngan kaum lelaki. Malahan, dengan bertambahnya peluangpekerjaanyang lebih meluas bagi kauin wanita, terutarnadalamsekton penkilangan,telah membantumernpencepatkanlagi penyer-taan merekadalam pasaranburuh.

Sepenti yang akan dibincangkan dalam model pilihan jamkerja isi numah dalarn Bab 10 nanti, kerana peluang pekerjaanyang sernakin meluas dan upah benanyang semakin meningkatbagi kaum wanita, akanmenghasilkankesanpositif penggantianyar~glebih besan bagi kumpulan tensebut. mi kenana bukansahaja hanga nelatif masa lapang dengan masa bekerja dalampasaranakan meningkat, malahanhangarelatif masabekerja dinumah juga tunut naik. Dengan perkataan lain, apabila upahbenarmeningkat,hangamasalapang dan masabekerja di numahkaum wanita secanarelatif menjadi rnahal. Oleh itu, mengikuthukum permintaan, penggunaanterhadapkedua-duamasa ter-sebut akandikunangkan.Sebagaiganti, masami akandigunakanuntuk mendapatkanupah dengan meriawarkan tenaga buruhdalam pasaranburuh. Penggantianrnasa lapang dengan masabekerja, dan penggantianmasa bekerja di numah dengan masabekerja dalam pasaran akan menyebabkankadar penyentaansentapenawaranbunuh wanita bentambahdenganlebih banyak.

Jikalau kadan penyertaankaum wanita bentambahapabilaupah benanmeningkat, mengapakadar penyentaankaurn lelakimenosotpadamasayang sarna?mni tidak lain keranakesanposi-tif penggantian bagi kauin lelaki adalah lebih lemah jikalaudibandingkan dengan kesan positif penggantiankaurn wanita.Bagi kaum lelaki, penggantianyang wujud akibat perubahanhangarelatif apabilaupah benar meningkat,hanyadalam bentuk

144

PENAWARAN BURUH DALAM SESEI3UAH EKONOMI

penggantianmasalapang denganmasabekerja.Sedangkanmasabekerja di rurnah bagi kumpulan mi adalahterhaduntuk diganti-kan dengan masa bekerja. Oleh itu, kesan positif penggantianantaramasabekerjadi rumah denganmasabekerja dalam pasan-an, bagi kumpulan mi boleh dikatakan tidak wujud langsung.Sementanaitu, oleh sebabwujudnyakesannegatifpendapatanher-sarna-samadengankesanpositif penggantiantadi, tenutarnabagikaum lelaki yang sudahbekerja,makakernungkinanbesanjumlahjam yang ditawarkan dalam pasaranoleh kumpulan tersebutben-kunangan.Oleh itu, sungguhpunupah benar lelaki meningkat,kadarpenyertaantenagaburuh lelaki tidak bertambahsepertiyangberlaku terhadap kadan penyertaan kaum wanita. Malahan,apabila kesannegatif pendapatanmenjadi semakin kuat, rnakakenaikan upah benar, telah menyebabkanlebih banyak masakaum lelaki akan digunakan sebagai masa lapang. Akibatnya,jumlah jam kenja yang akan ditawarkan dalarn pasaranmerosotdan seterusnyami menyebabkankadar penyentaantenagaburuhlelaki tunutjatuh.

Untuk melihat kedua-duakesannegatifpendapatandan kesanpositif penggantiandenganlebih mendalam,tenutarnapenganuhnyatenhadappenawaranburuh, makapenbincanganselajutnyatentangkedua-duakonseptersebutakanditenuskandalam Bab 8.

145

BAB8TEORI PENAWARAN BURUH

8.1 Pendahuluan

Dalam bab yang lepas, telah pun dinyatakanbahawa tendapatsekurang-kurangnyaempat faktor selain daripadasaiz penduduk,yang boleh mempenganuhipenawaran bunuh dalam sesebuahekonomi. Faktor tersebutialah kadar penyertaantenaga buruh,bilanganjam kenja, jurnlah usaha,dan kualiti buruh yang dikait-kan dengan tingkat latihan dan kemahiranyang ada pada sese-orang pekerja. Faktor pertarna telah pun dibincangkandenganpanjang lebar dalam bab yang lepas. Dalam bab i, per-bincangan akan tertumpu kepada fakton kedua. Faktor ketigadan kempat akandibincangkandalam bab seterusnya.

Sungguhpunfaktor yang mempengaruhi penawananburuhdalam sesebuahnegarabegitu jelas, tetapi ketetapanbenhubungdengan fakton tadi dan seterusnyadengan konsep penawaranburuh amat rumit dan kompleks. Sesungguhnyabanyak per-soalan yang timbul berhubung dengan ketetapan individusebelum menawarkan perkhidmatannyadalam pasaran buruh.Pertarna, ketetapan yang rnelibatkan persoalan tentang pilihanindividu sama adamahu bekerjaataupuntinggal di luar pasaranbunuh. Kedua, ketetapan yang melibatkan persoalanbenhubungdengan benapa lama individu itu perlu bekerja jikalau dia me-milih untuk bekenja. Ketiga, ketetapan benkaitandengan pen-soalan apakah jenis pekenjaan yang penlu dilakukan. Akhirsekali, pensoalanyang perlu dijawab ialah berkaitandengan ke-tetapantentang siapakahyang patut menjadi majikannya.

Kesernua ketetapan yang dinyatakan di atas boleh mem-penganuhipenawaranburuh dalam sesebuahekonomi. Malahanketetapan tadi juga boleh mernpenganuhi penawanan buruhdalarn sesebuahfirma atau industni tertentu. Penawaranburuhkepada sesebuahfirma sebenarnyaberkait rapat, terutamanya

146

TEORI PENAWARAN BURUH

dengandua ketetapanyang terakhir yang dibuat oleh seseorangburuh berhubungdengan pilihan pekerjaan dan majikan. Se-dangkanketetapanpertamasamaada mahu bekerja atau tidak,akan mempengaruhikadar penyertaan buruh dalam sesebuahekonomi. Walau bagaimanapun,dalam konteks perbincanganbab in tumpuan akan diberikan kepada ketetapanberkait de-ngan pilihan jumlah jam kerja yang akanditawarkan oleh mdi-vidu. Tumpuanutama ialah bagi melihat hubunganantarakadarupah dengan penawaran buruh individu dan seterusnya untukmendapatkankeluk penawaranburuh.

8.2 Piliban Jam Kerja

Perbincangantentang ketetapanberhubungdengan pilihan jamkerja mempunyai kepentingannyayang tersendiri kepada pe-nawaran buruh. mi kerana jumlah penawaran buruh dalamsesebuahekonomi sebenarnyabukan sahajabergantungpadabi-langan buruh yang ada dalam ekonomi berkenaan,tetapi jugabergantungpada bilangan jam kerja yang sanggup ditawarkanoleh seorang pekerja dalam masa sehari atau seminggu. Aspekjumlah jam kerja mi sering dilupakan, kerana pada amnya,sesudahdiambil bekerja, setiapburuh terpaksabekerja mengikutjam kerja yang telah ditetapkanoleh majikan, misalnya 40 jamsemingguatau 8 jam sehari, tidak termasukhan Sabtu.

Namun demikian, bagi jam kerja selebihnya atau selepasjumlah jam kerja yang ditetapkan dan juga bagi pekerja yangdibayarmengikut bilanganjam kerja, hubunganantarajam kerjadengankadar upah sangatpenting. mi keranabekerja bukanlahmerupakan satu-satunyapunca yang boleh memberikan utilitikepada seseorang,iaitu dan segi pendapatanyang diperoleh.Sebaliknya,seseorangpekerja juga boleh mendapatutiliti melaluipenggunaanmasalapang, iaitu masayang di luar masabekerja,terutamanyauntuk berehatataubersiar-siar.

Oleh itu, individu berkenaan terpaksamembuat pilihan an-tara kedua-duakegunaan masa tadi, iaitu masa untuk bekerjadengan masa untuk berehat. Pilihan mi dibuat berasaskanan-daian untuk mencapai tingkat utiliti yang paling maksimum.Kekanganutamapada masamembuatpilihan mi ialah bilanganjumlah jam yang ada dalam tempoh sehari, misalnya 24 jam

147

EKONOMI BURUH

sehari. Oleh itu, individu berkenaan terpaksa mengagihkanjumlah jam mi dengan sebaik-baiknyaantara masa lapang de-ngan masabekerja supaya utiliti yang paling maksimum dicapaimelalui penggunaanmasa tadi. Kekangan kedua ialah kadarupahatau lebih umum pendapatan.Dalam konteks mi, sebarangmasa yang digunakan untuk bekerja akan menghasilkan pen-dapatan. Jikalau individu berkenaan memilih untuk mengguna-kan kesemuamasa yang ada sebagai masa lapang, maka diatidak akanmemperolehsebarangpendapatan.Sebaliknya,jikalaupendapatansahajayang dipentingkan,maka masa lapang untukberehat terpaksa dikorbankan. mi kerana masa tadi terpaksadigunakan untuk bekerja. Oleh sebab kedua-duajenis penggu-naan masa tersebut memberikan utiliti kepada individu ber-kenaan, maka peruntukan pengagihan masa yang paling baikuntuk memenuhikedua-duatujuan itu adalahperlu, terutamanyauntuk mendapatkan utiliti yang paling maksimum. Soalnyasekarang apakah faktor yang mempengaruhi pemilihan mi?Bagaimanakahpemilihan mi dilakukan?Jawapankepada soalanmi terdapat dalam teori penawaranburuh individu atau teorijam kerja.

8.3 Teori Penawaran Buruh Individu

Asas analisis teori penawaran buruh individu atau teori jamkerja ialah pengagihan masa antara kehendak yang berbagai-bagaiataubertanding. Dalam konteks pemilihan jam kerja, teorimi berasaskanpengagihanmasaantaramasabekerja yangmeng-hasilkan pendapatandenganmasalapang. Ini ditunjukkandalammodel yang dikenali sebagaimodel pendapatandan masa lapang.Model mi sebenarnyasamasepertimodel penentuanpenggunaandalam teori kelakuan pengguna.Cuma dalam model pendapatandan masa lapang, konsep penggunaanyang dimaksudkandi siniialah penggunaandan segi masa, dan bukannya penggunaanbarang atauperkhidmatansecaralangsungseperti yang terdapatdalam teori kelakuan pengguna.

Walau bagaimanapun,asas analisis kedua-dua model tadimasih sama. Berasaskankadar upah atau kekanganbelanjawantertentu, individu dalam model pendapatandan masa lapangakan membuatpilihan samaada mahu menambahkanjam ker-

148


janya ataupun tidak. Pilihan mi terpaksadibuat bagi memasti-kan bahawasetiap keputusanyang diambil berhubungdenganpenggunaanmasa, antara masa bekerja dengan masa lapangakan mendatangkanutiliti yang paling maksirnum. Untuk me-mudahkananalisis, dua andaian harus dibuat di sini. Pertarna,penentuanpenawaranjam kerja adalahdibuat dalam konteks in-dividu semata-mata.Kedua, bahawa individu berkenaanber-tujuan untuk memaksimumkanutilitinya.

8.3,1 Utiliti

Utiliti yang diperoleh daripada bekerja ialah pendapatanataupenggunaanbarang yang dibeli melalui hasil pendapatanyangditerima. Sementaraitu, utiliti daripada masa lapang pula ialahmasa rehat. Gabunganutiliti yang diperoleh daripadapenggu-naan masa untuk kedua-dua tujuan di atas digambarkanolehkeluk puassama.

Jikalau diperhatikankeluk puassamadalarn Gambarajah8.1,keluknya adalah serupa seperti yang terdapat dalam analisisteori kelakuan pengguna. Cuma paksi yang digunakan adalahberbeza.Seperti yang ditunjukkan dalam Gambarajah8.1, paksimenegak dalam model pendapatandan masa lapang merupakanpendapatan) Sedangkan paksi mendatar pula merupakan bi-langan jam yang tinggal selepasditolak masa untuk keperluanasas,yang boleh digunakansamaada untuk masabekerja dan!ataumasalapang.

Pertambahanmasa bekerja digambarkan dan pergerakanpenggunaanmasake kin. Sebaliknya,pertambahanmasa lapangpula digambarkandan pergerakin penggunaanmasake kanan.Seperti biasa, keluk puas samaadalab bercerunnegatifdan ben-

‘Setengah-tengahbuku teks menggunakanbarang pada paksi menegak. Lihatmisalnya,Fleisher, Belton M., Labor Economics. Theory and Evidence, 1970, NewJersey: Prentice-Hall, Inc. Sarna ada pendapatanatau barang yang digunakansebagai paksi menegak, sebenarnya tidak mendatangkansebarang perbezaan. mikerana barang dan pendapatan boleh djtukar ganti antara satu sama lain, danapa yang penting ialah utiliti yang diperoleh melalui penggunaan upah ataubarang tadi.

149

EKONOMI BURLJH

tuknya cekung ke arah titik asal. Bentuk mi menggambarkankadar penggantianmasa lapang dan pendapatanyang semakinmenurun. Umpamanya,pada tingkat pendapatanyang rendah,tindakan untuk mengurangkanlagi masa bekerja bagi menam-bahkanmasalapang menjadi semakin mahal. Keadaanmi dapatdijelaskan denganmenggunakancontoh benasaskanjarak antaratitik E2 dengan E3. Di kedua-duatitik in individu berkenaansudah pun mempunyai gabungan masa lapang yang agakbanyak. Walau bagaimanapun,mi tidak bermakna individu ter-sebut tidak lagi dapat menambahkanjumlah masa lapangnya.Tetapi bagi mengekalkantingkat utiliti pada paras yang samaiaitu U0 jumlah jam masa lapang yang semakin banyak diper-lukan bagi menggantikansetiappenguranganyang dilakukan ten-hadap masa bekerja. Dengan perkataan lain, jikalau individuberkenaaningin menambahkanmasa bekenja atau pendapatan-nya, jumlah jam masa lapang yang banyak perlu dikorbankanuntuk memperolehpendapatanyang sedikit sahaja. Dalam Gam-barajah 8.1, penguranganmasa lapang yang perlu dmkorbankanuntuk mempenoleh pendapatan P3P2 adalah sebanyak J3J2.Dalam hal mi, jelas menunjukkanbahawamasalapangyang ten-paksa dikurangkanbegitu banyak jikalau dibandingkan denganpendapatanyang diperolehakibat daripadapenguranganmi.

Sementara itu, pada tingkat pendapatanyang tinggi, urn-pamanya antara titik E0 dengan E, disebabkanjumlah masalapang yang ada adalah sedikit, maka penguranganmasa lapangseterusnyauntuk tujuan menambahkanmasabekerja, memerlu-kan pertambahanpendapatanyang semakin banyak. Denganperkataan lain, bagi mengekalkan tingkat utiliti yang sama,jikalau individu berkenaanmasih mahu terus menambahkanjamkerjanya, maka masa lapang yang perlu dikorbankan menjadisemakin mahal. Dalam hal mi, setiap jam penguranganmasalapang perlu digantikan denganjumlah pendapatanyang sema-kin banyak. Seperti yang ditunjukkan dalam Gambarajah8.1,sungguhpunjam masa lapang yang dikurangkanadalah sedikit(J0J), tetapi pertambahanpendapatanyang diperlukan untuktujuan mi adalah sebanyakP0P.

Dalam gambarajahyang sama, pengalihankeluk puas samake kanan, misalnya dan U0 ke U, menggambarkanpertambahan

150


Pendapatan

P0

Pt

P2

P3

utiliti. mi kenana setiap penggunaanmasa lapang digabungkandengan tingkat pendapatanyang lebih tinggi. Oleh itu, dalamhal in jikalau dibeni pilihan, pekerja benkenaanakan memilihsetiap titik di atas keluk puas samayang banu (U) benbandingdengan titik-titik di atas keluk puas sama yang lama (U0).Walau bagaimanapun,pemilihan begini tidak selalunya dapatdilakukan. Ini kerana setiap pemilihan sebenarnyabergantungpadakekangan,sepenti masadan pendapatanyang tertentuyangtenhad. Oleh itu, bagi mencapaitingkat utiliti yang paling tinggisepenti yang digambankanoleh keluk puas sama yang palingkanan mungkin tidak tercapai. Berhubung dengan kekanganmasa, andaian ketiga ialah individu benkenaanmempunyaihadmasa tententudalam tempoh sehani, semingguatausebulanyangboleh digunakanuntuk tujuan kegiatanhaniannya.

Jam

MasaLapang — — —— —o.. ~- — — — -MasaBekerja

Gambarajah 8.1 Keluk puas sama

UI

0 Jo J1 J2

U0

151

EKONOMI BURUH

8.3.2 Kekangan

Dua jenis kekanganyang terlibat di sini, iaitu kekanganmasadan kekangan belanjawan. Kedua-duakekangan mi akan me-nentukan jumlah jam yang dapat digunakan untuk satu-satukegiatan. Masa yang ada pada individu, setelah ditolak masauntuk -kegunaan asas, seperti makan dan tidur, diandaikandigunakanuntuk dua jenis kegiatan sahaja, iaitu untuk bekerjadan untuk masalapang.

Masa lapangseperti yang dijelaskan, meliputi segalakegiatanyang tidak benkaitan dengan kerja atau untuk tujuan mern-peroleh pendapatan.OIeh itu, faktor yang membezakanmasabekerja dengan masa lapang ialah pendapatan.Jikalau individuberkenaanmemilih menggunakanmasayang ada untuk bekerja,maka dia akan menenima pendapatan.Sebaliknya, jikalau diamemilih menggunakan masa yang ada sebagai masa lapang,makaindividu mi tidak akanmenenimasebarangupah ataupen-dapatan.Sungguhpunmasa lapang tidak menghasilkansebanangpendapatan,tetapi mi tidak beninaknapenggunaanmasalapangtidak akan mendatangkansebarangutiliti. Sebaliknya, dalamkonteks analisis in penggunaanmasalapang akanmenghasilkanutiliti kepada individu berkenaan,misalnya dalam bentuk utilitiberehat.

Penggunaanmasalapangjuga bukanlahpencuma. Ini keranajikalau masa yang ada digunakan untuk masa lapang, makamasa tersebut tidak lagi dapat digunakan untuk bekerja. Olehitu, pendapatantenpaksadikorbankan. Dalarn hal mi, hargaatau kos lepas penggunaanmasa lapang ialah pendapatan.yangterpaksa dilepaskan. Dengan penkataan lain, pendapatanataulebih tegas lagi kadar upah merupakan harga nelatif masalapang. Apabila kadar upah tinggi, maka kos atauharga relatifmasa lapang akan meningkat. Sebaliknya, apabila kadan upahrendah,maka kos atauharga nelatifmasalapang akanjatuh.

Masa lapang mndividu bergantungpada bentuk jangka masayang digunakan dalam analisis benkenaan,iaitu sama ada ben-asaskan24 jam sehani, 7 hani semingguatau 52 minggu setahun.Walau bagaimanapun,dalarn sebarangpengiraanjangka masa,terdapat sejumlah jam maksimum yang boleh digunakanuntuktujuan masa lapang. Jangkamasa(jam) maksimum inilah yang

152

TEORI PENAWARAN BtJRUH

akan menentukankekanganmasayang ada pada individu ber-kenaan. Jumlah jam maksimum masa lapang mi ditunjukkanoleh jarak OJ dalam Gambarajah8.2.

Gambarajah 8.2 Kekanganbelanjawan

Soalnya sekarang,bagaimanapula dengan masa kerja dankekangan belanjawan. Persoalanmi berkait rapat dengan jammaksimum kerja2 yang boleh ditawarkan dalam pasaranburuhserta kadar upah yang terdapatdalam pasarantersebut.Kedua-dua mi seterusnyaakan menentukanjumlah pendapatanataubarang yang diperoleh oleh individu berkenaan.Jumlah mak-simum pendapatanataubarangyang diperoleholeh individu ter-sebut digambarkan oleh jarak OP pada paksi menegak. Bagimemperoleh pendapatanatau barang sebanyak itu, kesemua

2OIeh sebab diandaikan bahawa masa hanya digunakan untuk dua tujuan, iaitumasa bekerjadan masa lapang, makajumlah masa maksiinum untuk masa be-kerja sebcnarnyasama denganjumlah masamaksimumuntuk masalapang.

0 J

MasaLapang—— — •—. .0- .0- — — — -MasaBekerja

153

EKONOMI BURUH

masa maksimum yang ada, iaitu Of tenpaksadigunakan untukmasabekerja. Penggunaanmasabekerja digambankanoleh per-gerakanpenggunaanmasadan kanan ke kin, iaitu dan titik Jke titik asal (0).

Ganisan lunus yang menyambungtitik J (pada paksi men-datan) dengantitik P (pada paksi menegak)iaitu JP dinamakankekanganbelanjawan.3 Setiap titik di atas kekanganmi meng-gambarkan kemungkinaan gabungan maksimum pendapatan(masa bekenja) dan masa lapang yang diperoleh oleh individuberkenaan.Cerun kekangan atau garis belanjawan mi menu-pakan kadar upah yang terdapat dalam pasanan,misalnya $2sejam. Cerun mi juga menunjukkan kadan pertukaran masalapang individu dengan masa bekerja (atau pendapatan)dankadar mi adalah tetap. mi kerana kekanganbelanjawanadalahberbentukganisanlurus.

Sebagaicontoh, katalah baki jumlah jam sehani yang adapada individu untuk memenuhi tujuan masa lapang dan rnasabekerja ialah 16 jam, iaitu setelahditolak masauntuk kepenluanasas. Jikalau kesemuabaki jam mi digunakan sebagai masalapang, makapendapatanindividu mi menjadi sifar (seperti yangditunjukkan di titik J dalam Gambanajah8.2). mi keranatidakada peruntukanjam untuk bekerja. Sebaliknya, jikalau 8 jamdigunakanuntuk bekerja,maka individu mi akanmenerimapen-dapatansebanyak$16 dengan gabunganmasa lapang sebanyak8 jam. Seterusnyajikalau jam kerja ditambah menjadi 16 jam,maka jumlah pendapatanakan turut meningkat kepada $32.Jumlah pendapatansebanyak $32 mi merupakanjumlah pen-dapatanyang paling maksimum yangboleh dicapaioleh individu

3Gans belanjawan yang dilukis tidak semestinya menyentuh paksi mendatar.Sebaliknya, garis mi boleh menyentuh sebarang titjk di atas garis yang dilukismenegak dan paksi mendatar berasal dan titik J. Ganis belanjawan yang tidakmenyentuh paksi mendatar bertujuan menggambarkan bahawa walaupun individuberkenaan tidak menggunakan sebarang masa maksimumnya untuk bekerja, iaitukesemua masa sebanyak of digunakan sebagai masa lapang, tetapi dia masihmempunyai pendapatan dalam bentuk pendapatan bukan upah. Lihat misalnya,analisis yang dibuat oleh Fleisher, Belton M., op. cit.

154


tadi berasaskankadan upah yang dibeni dalam pasanan(sepentiyang ditunjukkan di titik P dalam Gambanajah8.2). Pada ting-kat pendapatantensebut, penuntukanjam untuk masa lapangbensamaandengansifar.

8.3.3 KeseimbanganMaksimum

Sungguhpunmasa maksimum yang ada pada individu adalahtenhad, tetapi dia diandaikanbebasmenggunakanmasami samaada untuk dijual dalam pasananburuh bagi memperolehpen-dapatanataudigunakanuntuk masa lapang. Sepenti yang ditun-jukkan dalam Gambanajah8.2, jikalau kesemuamasamaksimum(Of) digunakansebagaimasa lapang, maka pendapatandan Se-tenusnyajumlah banangyang dapat digunakanadalah samade-ngan sifan. Maksudnya, tidak ada pendapatanyang akan dipen-oleh oleh individu mi. Sebaliknya, jikalau kesemua masamaksimum (Of) digunakan untuk masa bekerja, maka pen-dapatan dan setenusnyajumlah banang yang dapat dibeli ben-samaandenganOP. Dengan perkataanlain, titik P menunjukkanjumlah upah yang paling maksimum yang akanditenima oleh in-dividu tadi apabila kesemuamasa maksimum digunakan untukbekerja. Tetapi pilihan kedua mi menyebabkanindividu taditidak Iangsung dapat menggunakan masanya sebagai masalapang.

Kedua-dua pilihan di atas menupakan kes ekstnim peng-gunaanmasa maksimum. Sedangkankebiasaannya,peruntukanmasamaksimum yang ada untuk kegunaanbenbagai-bagaiataudalam konteks penbincangan di sini, melibatkan gabungankedua-duakegunaan,iaitu masa lapang dan masa bekerja. mitidak lain bentujuanuntuk mendapatkantingkat utiliti yang pa-ling maksimumdaripadapenggunaanmasatadi.

Gabungan penggunaanmasa yang paling maksimum bolehditunjukkan denganmenggabungkankedua-duakeluk puassama(Gambarajah 8.1) dengan ganis belanjawan (Gambanajah8.2)dalam satu gambanajahsepenti yang ditunjukkan dalam Gam-barajah 8.3.

Penggunaanmasa yang paling baik antaradua pilihan yangbertanding, iaitu pendapatandan masa lapang, dicapai apabila

155

EKONOMI BURUH

ganis belanjawanbersentuhdengan keluk puas samayang palingtinggi (ke kanan) sekali. Di titik pensentuhanmi, individu ber-kenaan akan mencapai tingkat kepuasaanyang paling maksi-mum, sepenti yang ditunjukkan di titik E0 dalam Gambarajah8.3, iaitu apabila keluk puas sama ((Jo) bensentuhdengan garisbelanjawan (JP). Di titik tensebut,masayang digunakan untukbekenja adalah sebanyak if0 jam dengan jumlah pendapatansebanyakOP0 dan masalapangadalahsebanyakOf0.

Pendapatan

P

P0

Jam

J

.~____ MasaBekerja

Gambarajah 8.3 Gabungan maksimum masabekerja (pendapatan)masalapang

Selain titik E0, terdapatdua lagi titik gabunganantaramasabekerja (pendapatan)dan masa lapang, sepenti yang ditunjukkandi titik E dan E2, dalam gambarajahyang sama (Gambarajah8.3). Namun demikian.di titik E1, sungguhpungabunganmasalapang dan masabekerjaboleh dicapai berasaskankekanganbe-lanjawan yang diberi, tetapi utiliti yang dipenoleh danipada

U2

0 Jo

MasaLapang — — — —

156


gabungan mi lebih rendah benbanding dengan utiliti yangboleh dicapai di titik E0. mi kerana keluk puas sama U (bagititik B), terletak di sebelahkin keluk puas sarna U() (bagi tmtmkE0), yang menunjukkantingkat utiliti yang lebih rendah.Sedang-kan di titik E2, utiliti yang boleh dicapai oleh individu ber-kenaan Iebih tinggi dan titik E0. mi kenana titik tensebut (E2)benada di atas keluk puas sama (U2) yang lebih kanan dankeluk puas sama U. Sungguhpuntitik mi (E2) menggarnbarkantingkat utiliti yang lebih tinggi boleh dicapai oleh individu ben-kenaan,tetapi titik mi tidak mungkin dapat dicapai. mi kenanawujudnya kekanganbelanjawan (JP) yang tidak memungkinkanindividu tersebutmencapaitingkat utiliti yang digambankanolehkeluk puas sama U.,.

Danipada ketig~-tigatitik yang disebutkan di atas, jelaslahbahawa hanya titik E0 menupakangahunganpenggunaanmasalapang dan masabekenja(pendapatan)yang bukan sahajabolehdicapai, malahanmenupakangabunganyang terbaik dan dapatmenghasilkankepuasanyang paling maksirnum.Oleh sebabtitikE0 menupakan titik persentuhankeluk puas sama dengan ganisbelanjawan, makadi titik tersebut,cenun keluk puassamasamadengancenunganis belanjawan.

Cenun keluk puas samamenunjukkankadar penggantiansut(KPS) masa lapang (ML) dengan niasa bekenja (MK) ataupendapatan(P),

4 iaitu samadengan API AML. Memandang-kan pertambahanpendapatanakan mengunangkanmasa lapangdan oleh sebab kedua-duami menghasilkanutiliti, maka bagirnengekalkan tingkat utiliti yang sama, pertambahan utilitidanipada pertambahanpendapatanhanuslah seimbang denganpengurangan utiliti akibat pen~unanganmasa lapang. Pen-tambahanutiliti daripada pentambahanpendapatanatau masabekenja menupakanhasil darab penubahanpendapatan(A F) de-ngan utiliti sut masa hekerja (USm

5). Manakala penguranganutiliti akibat penguranganmasa lapang pula merupakan hasil

4Konsep mi sebenarnya hampin sama seperti konsep Kadar Penggantian TeknikSut (KPTS) yang tendapat dalam Bab 4.

157


bunuh, analisis yang senupaboleh ditenuskandenganmengguna-kan kadan upah yangberbeza-beza.

8.4.1 Perubahan Kadar Upah

Setiap tingkat kadar upah yang baru akan rnenghasilkankekanganatau ganis belanjawanyang benlainan. Namun begitu,bentuk kekanganmi masih sarna, iaitu benbentukgarisan lunus.Sungguhpundernikian, kadanupah yang lebih tinggi akanmeng-hasilkan garis belanjawan yang rnernpunyai ganis yang lebihcuram. mni digambarkandenganpengalihanganis belanjawan kekanan mengikut pusingan janum jam sepenti yang ditunjukkandalam Gambarajah8.4.

Pendapatan

P2

P1

P0

0 J.I ~O ~ J

Gambarajah 8.4 Gabungan maksimum masa bekerja (pendapatan)danmasalapangmengikut kadar upah

U2

U1

U0

MasaLapang — — — — —0- ~-——-—— MasaBekerja

159

EKONOMI BURUH

Jikalau dipenhatikan setiap ganis belanjawan dalam Gam-barajah 8.4 (JP,,, fP dan fP2), didapati cenunnya adalah ben-beza. Semakin tinggi kadar upah, semakin cunarn keluk be-lanjawan benkenaan.mi keranacenun keluk belanjawanadalahkadan upah itu sendini. Oleh itu, jikalau kadan upah meningkat,maka sudah tentu keluk belanjawanyang banu tunut meningkatataumenjadi lebih curam,

Hanus dijelaskan juga di sini bahawa apabila kadar upahbenubah,harga nelatif masa lapang tunut benubah. Hanga nalatifmasa lapang menjadi semakin mahal apabila kadar upah me-ningkat. mni kerana setiap jam masa lapang yang dijual dalampasananburuh boleh menghasilkanpendapatanyang lebih tinggi.Oleh itu, kos lepas penggunaanmasa lapang dengan sendininyarnenmngkat.

Pendapatanjuga sepenti yang dinyatakanbentambahapabilakadan upah meningkat. Dengan penkataan lain, bendasankanjumlah jam yang sama, iaitu sebanyakOf jam, pekerja ben-kenaan akan rnenenima jumlah pendapatanyang lebih tinggi,iaitu hasil darab jam kenja dengan kadan upah. Ini ditunjukkandalarn Gambanajah8.4, di titik-titik P0, P dan P2 yang semakinmeningkat mengikut kenaikan yang benlaku tenhadap kadanupah. Walau bagaimanapun,titik asal setmap ganis belanjawanyang menyambungtitik-titik tadi denganpaksi mendatanadalahsama, iaitu benmula di titik J (pada paksi mendatan)

5 yangrnenyebabkangaris belanjawan bengerak atau benalih mengikutpengerakanjanum jam.

Berasaskanpensamaan(8.3), titik yang paling baik bagi ga-bungan masa lapangdan masabekerja (pendapatan)berdasankarkadar upah yang benbezadiperoleh apabilagaris belanjawanher-kenaanbersentuhdengankeluk puassamatententu.Pensentuhanantara keluk puas samadengan garis belanjawanyang benbezami ditunjukkan di titik E

0, E dan E2 sepenti yang terdapatdalam Gambarajah8.4. Didapati apabila kadanupah meningkat,

5Ini benasaskan andaian bahawa apabmia kesemua jam yang ada pada individupekenja benkenaan digunakan untuk masa lapang, maka pendapatan pekenja ten-sebut akan menjadi sifar.

160


utiliti pekerja tunut bentambah sepenti yang ditunjukkan olehpersentuhanganis belanjawan dengan keluk puas sama yangsemakin ke kanan.

Walau bagaimanapun,sepenti yang ditunjukkan dalam Gam-banajah 8.4, setiap titik persentuhanyang baru tidak semestinyaakan menghasilkanpentambahanjam kerja individu benkenaanapabila kadan upah meningkat benbanding dengan jam kerjayang ditawankan dalam pasanan sebelurn benlakunya kenaikankadan upah. Hanya pada peningkat pentamapeningkatankadarupah, masahekerja yang ditawarkan dalam pasananakan ben-tambah. mi ditunjukkan menenusipengenakantitik keseimbangandan titik E0 ke titik E,. Dalam hal mi, jumlah masa bekenjatelah bentambahdan Jf0 ke if. Oleh itu juga, pendapatanmdi-vidu berkenaan turut meningkat. Pcningkatan pendapatanmidapat ditunjukkan dengan hanya melukis ganisan lunus menda-tar, yang menyambungtitik keseirnbanganbenkenaanke paksimenegak.Pada masayang sama, seperti yang ditunjukkan padapaksi melintang, jumlah jam masalapang jatuh dan Of0 ke Of.Tetapi apabilakadar upah terus meningkat,misalnya dani KU1ke KU2 (denganKU2 > KU), didapati jumlah jam kerjamerosot.Malahan, seperti yang ditunjukkan dalani Gambanajah8.4, ke-jatuhan jam kerja mnm telah menyebabkanjumlah jam kelja dititik keseimbanganyang baru lebih nendah berbandingdenganjumlah jam kenja yang ditawankandalam pasaransebelurn ber-lakunya peningkatandalam kadan upah (KU0). Dalam hal mi,sungguhpunjam kerja yang ditawankan dalarn pasanan ben-kurangan, tetapi mi tidak benmaknapendapatanindividu ben-kenaantunut jatuh. Sebaliknya,di titik keseimbanganbanu (E2)didapati pendapatanindmvidu tensebutlebih tinggi danipadapen-dapatan yang diperoleh di titik keseimbangansebelumnya. mnmkerana kadan upah telah meningkat den~anbegitu tinggisehinggadengan jumlah masa yang sedikit sahaja ditawarkandalam pasanansudah cukup bagi individu berkenaanmenenimapendapatanyang Iumayan.

Penbincangandi atas hanya tertumpu kepada tiga tingkatkadanupah yang benbeza.Pada peningkat awal, kenaikan kadarupah (dan KU0 ke KU), yang menghasilkanganis belanjawanfP0 dan JP, telah inenyebabkanjumlah jam kenja meningkat

161

EKONOMI BURUH

(dan ff,) ke if). Tetapi apabilakadar upah meningkat lagi (danKU ke KU

2, yang menghasilkanganis belanjawan fP3, telahmenyebabkanjumlah jam kerja jatuh (dan ff ke if2). Dalarnhal mi, apabila kadar upah meningkat, masa lapang tunutbentambah.

Sebenarnyaanalisis di atas boleh ditenuskan dengan meng-gunakan kadar upah yang berlainan yang lebih banyak. Walaubagaimanapun, pada peningkat mi analisis tersebut sudah me-madai, ceteris paribus untuk mendapatan bentuk keluk pe-nawaran bunuh individu benkenaan seperti yang ditunjukkandalam Gambarajah8.5.

Gambarajah 8.5 Keluk penawaranburuh individu

Dalam Gambarajah8.5, oleh sebabjumlah jam kenja tidakterus bertambah,malahanberkunanganapabila kadan upah me-ningkat, maka didapati keluk penawananbunuh individu ben-kenaanakanmembengkokke belakangpadatingkat kadanupah

KadanUpah

Kz

KU1

KU0- T

Pn

I0 “2 ~‘O ~l Jam Kenja

162


tertentu. Dengan penkataan lain, keluk penawaranindividu ben-kenaan mempunyai cerun yang benlainan. Pada peningkat awal,cerun keluk penawaran bunuh adalah positif, tetapi apabilakadar upah tenus rneningkat cerunnya menjadi negatif. Cerunnegatif menggarnbarkanbahawa jurnlah jam yang ditawankandalam pasaranbunuh benkuranganapabila kadan upah mening-kat, sebaliknyamasalapang telah meningkat.

Secana teoni, keadaanmi dapat dijelaskan berasaskanduakesan yang benlawanan yang benlakuterhadappermintaanuntukmasa lapang apabila kadan upah benubah. Kesan pertama ialahkesan penggantian, manakala kesan kedua ialah kesan pen-dapatan.Ringkasnya,kesanpenubahankadanupah terhadapjamkenja benlaku melalui hasil gabungandua kesan yang berbeza,iaitu kesan penggantian dan kesan pendapatanyang melibatkan

penubahanpenmintaantenhadapmasalapang.

8.4.2 Kesan Penggantian

Kesan penggantian sebenarnya dikaitkan dengan penubahanhanga nelatif masa lapang. Kenaikan kadar upah, dengan an-daian pendapatantidak benubah,akanmenyebabkanharga ataukos lepas masa lapang meningkat. Oleh itu, mengikut hukurnpermintaan, apabila nilai atau harga masa lapang meningkat,

maka penmintaan terhadapnyaakan jatuh. Oleh itu, apabilakadan upah meningkat, maka kesan penggantianakan menye-babkan masa bekenja yang ditawankan dalam pasanan ben-tambah. Sebaliknya,apabila kadar upah jatuh dan pendapatandiandaikan tidak benubah, maka hanga atau kos lepas masalapang akan menjadi rnunah. Oleh itu, mengikut hukum pen-mintaan, kuantiti (jam) masa lapang yang diminta akan ben-

tambah. Dalam hal mi, kesan penggantianhasil danipada keja-tuhan kadar upah akan menyebabkanmasa bekerja yang di-tawankandalam pasaranbunuh akanberkunangan.

Daripada penbincangan di atas jelas menunjukkan bahawakesan penggantian tenhadapmasa bekenja (MK) akibat danipadaperubahankadar upah (KU), dengan andaianpendapatantidakbenubah,adalahpositif dan mi dapat ditunjukkan dalam bentuk

algebra sepertibenikut:

163

EKONOMI BURUH

Kesan Penggantian= —~~‘~LJ > 0 (8.4)

dengan AMK merupakan perubahanmasa bekerja dan KUmerupakanperubahankadar upah. P, rnenunjukkan pendapatanadalah tetap. Persamaanmi besar danipada sifar; menandakanbahawa kesan penggantian mempunyai kesan positif tenhadapmasa bekerja. Kesan mi juga dapat ditunjukkan dalam garn-

barajahseperti yang ditunjukkan dalani Gambanajali8.6.

Pendapatan

U

--__

J Jam

— — — — Masa Bekenja

Gambarajah 8.6 Kesan penggantian

Bagi mengasingkankesan penggantiandanipada kesan pen-dapatan, iaitu untuk memenuhi syanat pendapatanyang tidakbenubah,maka utiliti pekenja benkenaanhanus diandaikantetap.Dengan berbuat demikian, peningkatankadan upah tidak akanmelibatkan sebanangpeningkatandalam pendapatan.Oleh itu,hanya terdapatsatu keluk puassarna sepenti yang digambarkandalam Gambarajah 8.6. Senientara itu, oleh sebab perubahankadanupah tidak akanmelibatkan penuhahanpendapatan,maka

o ~2~I

MasaLapang — — — — -0-

164


penubahankadan upah hanya digambarkan dalam bentuk per-ubahan ganis belanjawan yang semakin cunam apabila kadarupah rneningkat.

Oleh sebabganisanlurus kadai upahyang tinggi adaiah lebihcunam, maka titik pensentuhannyadengan keluk puas samasudah pasti benada di sebelah kanan titik pensentuhankadarupah asal yang nendah. mi digambankandi titik-titik E0, E~danE2, dalam Gambanajah8.6. Kesemua titik benkenaanmenupakantitik keseimbangangabungan masa lapang dan masa bekenja(pendapatan)yang paling baik mengikut kadan upah yang ben-beza. Titik yang paling atas (E2) sekali menggambarkankadarupah yang paling tinggi, dan titik yang di sebelahbawah (E0)pula menggambankankadanupah yang paling rendah.

Berasaskankeseimbanganyang ditunjukkan di atas, makapada tingkat kadar upah asal, jumlah jam yang ditawankandalam pasaran adalah sebanyakf..!0 (titik E0). Tetapi apabilakadan upah meningkat, jumlah jam yang ditawankanuntuk be-kerja bentambahke if (titik E). Setenusnyaapabila kadar upahmeningkat lagi, jumlah jam kenja yang ditawankan tenus’ ben-tambah ke f..!2 (titik E2). Dalam hal mi, jelas menunjukkanbahawa kesan penggantian akan menghasilkan kesan positiftenhadapmasa bekenja. Danipada contoh yang diberikan, apa-bila kadar upah meningkat melalui kesan penggantian,makamasa bekerja yang ditawankan dalam pasanan akan tunut ben-tambah. K.esan yang sama(positifj juga dipenolehapabilakadarupah jatuh. Ini digambankandalam Gambanajah8.6, melaluipergenakantitik keseimbanganke bawah, iaitu dani titik E2 ketitik E,,.

8.4.3 Kes~inPendapatan

Benbeza dengan kesan penggantian, kesan pendapatan me-nupakan kesanperubahanyang benlaku tenhadapmasa lapang(ML) akibat penubahan pendapatan (AP). Dengan andaianbahawa masa lapang bukan banang bawahan, maka pentam-bahan pendapatandengan andaian kadan upah tidak benubahakan menyebabkan permintaan tenhadap masa lapang ben-tambah.Oleh itu, jam kenja atau masabekenja akanjatuh. De-

165


Pendapatan

P1

P0

MasaLapang————~0-

Gambarajab 8.7 Kesanpendapatan

kan bebas danpada jam kenja. Dalam hal mi, individu ben-kenaan diandaikan menerima pendapatan, misalnya danipadahanta yang ditenima danipada onang tuanya atau pendapatanyang ditenima danipadawang derma. Pendapatanjenis mi seningdinamakanpendapatanbukan upah, keranapendapatanjenis mitidak akanmelibatkanmasabekenja individu tersebut.

Dengan andaian sedemikian, peningkatanpendapatanbolehdigambarkan dengan melukis garisan tegak yang benasal dantitik J padapaksi mendatarke titik tertentudi atas ganisanten-sebut. Dalam Gambarajah8.7, jumlah pendapatanbukan upahyang ditenima oleh individu berkenaan adalah sebanyak JB~.Gans belanjawan yang baru yang diperoleh akibat danipadawujudnya pendapatanbukan upah mi ditunjukkan oleh garis~ Ganis belanjawanyang banu mi dilukis selani dengangarisbelanjawanyang lama (JP0). mi kenana kadanupah diandaikantetap. Oleh itu juga, cerun bagi kedua-duagans tensebutadalahsama.

U1

B~

0 Jo J1 . J

— MasaBekenja

167

EKONOMI BURUH

Berdasarkantitik gabungan(titik E, dan titik E), masa be-

kerja (pendapatan)dan masa lapang yang paling baik telah di-capai,jelas menunjukkanbahawaapabilapendapatanmeningkat,masa bekerja yang ditawarkan dalam pasaranberkurangan.Se-perti yang ditunjukkan dalam Gambanajah8.7, jam kerja telahjatuh sebanyak J0J. Sementanaitu, janak yang sama menggam-bankan peningkatanjam yang akan digunakan sebagai masalapang. mi kerana selagi masa lapang menupakan banangnormal, dan bukannya barang bawahan, permintaan terhadapmasalapang akanmeningkat apabilapendapatanbentambahdanmi akanmengunangkanmasayang ditawarkan untuk bekerja.

8.4.4 Gabungan Kesan Penggantian dan Kesan Pendapatan

Perubahan kadar upah akan menimbulkan kedua-dua kesanyang disebutkan di atas. mi kerana peningkatan(penurunan)kadar upah melibatkan bukan sahaja pertambahan(pengu-rangan) pendapatan,malahan juga menyebabkanharga nelatifmasa lapang meningkat (menurun). Perubahan pertama akanmewujudkan kesan pendapatan,sementana perubahan kedua,iaitu tenhadap hanga relatif masa lapang akan menimbulkankesanpenggantian.

Oleh sebab kesan pendapatanmempunyai hubungannegatifdengan masabekerja dan kesanpenggantianpula menghasilkankesansebaliknya,makakesankeselunuhannya(kesan bersih) ter-hadap masa bekerja akibat danmpada peningkatankadan upahakan menentukansama ada bentuk keluk penawananburuh in-dividu benkenaan bercerun positif atau membengkok ke be-lakang. Umpamanya,pada tingkat pendapatantententu,apabilakadar upah meningkat dan didapati kesan penggantian lebihkuat danipadakesanpendapatan,maka keluk penawananbunuhindividu benkenaanakanbencenun positif. Sebaliknya,pada ting-kat pendapatanyang sama,jikalau kesanpendapatanlebih kuatdaripadakesanpenggantianapabila berlakunyapenubahankadarupah, maka keluk penawananbunuh akan membengkokke be-lakang. Kesan bersih yang menyebabkanmasa bekenja ben-kunangan apabila kadan upah rneningkat ditunjukkan dalamGambanajah8.8.

168


~*-____ MasaBekerjaMasa Lapang — — — —

Gambarajah 8.8 Gabungan kesanpenggantiandan kesanpendapatan

Dalam Gambarajah8.8, keseimbangangabitngan masa be-kenja (pendapatan)dan masa lapang yang paling baik dicapaibagi ganis belanjawanfP0 ialah di titik E0. Di titik mi, jumlahjam yang digunakan untuk bekenja sebanyakf.!0. Sementanaitu,bakinya sebanyakOf0 jam digunakanuntuk masalapang.

Apabila kadar upah meningkat,ganis belanjawanakan turutberalih ke kanan mengikut pusingan jarum jam yang berasaldan titik f (pada paksi mendatan). Dalam Gambanajah 8.8,keadaanmi ditunjukkan oleh pengalihandan ganis belanjawanfP0 ke ganis belanjawanJP. Keseimbanganbaru dicapaidi titikE. Di titik mi, ganis belanjawan(fP) bensentuhdengan kelukpuas sama U yang tenletak di sebelahkanan keluk puas samaU0. Keadaanmi menunjukkanbahawa utiliti pekenja benkenaantelah meningkat. Walau bagaimanapun,jumlah jam yang dita-wankan untuk bekenja telah benkunangan,iaitu sebanyak f,~f,

P3

0 j2j Jam

169

EKONOMI BURUH

yang juga merupakanjumlah jam peningkatanmasalapang de-ngan gabunganpendapatanyang lebih tinggi. Oleh itu, sungguh-pun masabekerja benkurangan,namun utilitm pekerja benkenaanterus meningkat.

Kejatuhansebanyak.J0f jam yang ditawankandalam pasanan,sebenarnyamenupakan gabungan dua kesan yang mempunyaipenganuhyang bertentangantenhadapmasabekenja.Kesan pen-dapatan telah menyebabkanmasabekenja jatuh sebanyak foJ2.

Seperti yang telah dibincangkan,kesanpendapatandipenoleh de-ngan melukis garis belanjawan (B,,P3) selani dengan ganis be-lanjawan yang asal (JP0) dan menyentuhkeluk puassamayangbaru (U) di titik E2. mi bentujuan memastikan supaya pen-dapatan bukan upah yang ditenima cukup bagi individu ben-kenaanmengekalkanutilitinya padaparas U.

Pengasingankesan pendapatantenhadapmasabekerja yangmeninggalkan penubahanjam kerja sebanyak Li , dianggapsebagai kesan penggantian. Seperti yang ditunjukkan dalamGambarajah8.8, kesanpenggantiantelah menyebabkanmasabe-kerja bentambahsemula. mi digambankandan pengenakantitikkeseimbanganE2 ke titik E. Apabila dicampur kedua-duakesanmi, baki bersih sebanyakJ0f jam merupakankesankeseluruhanpengaruhpeningkatankadar upah terhadapmasabekerja, yangmenunjukkanbahawaapabilakadar upah meningkat,masayangditawarkandalam pasaranakanberkurangan.

Analisis di atas menunjukkanbahawapengunanganmasabe-kenja yang ditimbulkan oleh kesan pendapatanadalah besarjikalau dibandingkan dengan pentambahanmasa bekerja yangdihasilkan oleh kesan penggantian. Oleh itu, jikalau dilukiskeluk penawaran individu benkenaan, keluknya akan mem-bengkok ke belakang, iaitu apabila kadar upah meningkat,jumlah jam kerja yang ditawarkan dalam pasaranakan ben-kurangan. Jikalau dipenhatikan Gambarajah 8.5, keadaanmihampir samadengan keluk penawananpada tingkat upah yangbermulapadakadar upah KU.

Dalam Gambarajahyang sama(Gambanajah8.5), pada ting-kat kadan upah yang lebmh nendah dan KU, keluk penawaranburuh individu tersebut adalah bencenun positif. Keluk mimenggambarkanbahawa apabila kadan upah meningkat, jam

170


kerja yang ditawankan dalam pasanan turut bentambah. mikeranakesanpenggantiantelah menghasilkanpentambahanmasabekerja yang lebih banyakjikalau dibandingkandengan pengu-rangkan masa bekenja akibat kesan pendapatan.Dalam Gam-

banajah 8.8, keadaanmi dapatditunjukkan denganmengalihkantitik keseimbanganE2 ke sebelahkanan titik E0 di atas kelukpuas samayang serupa (U). Oleh yang demikian, kesanpeng-gantian yang akan diperoleh nanti sudah pasti ~lebih besarkesannyajikalau dibandingkandengankesanpendapatan.Kesankeseluruhandaripada kedua-duakesan mi akan menunjukkanbahawaapabilakadan upah meningkat,jam kenja yang ditawar-kan dalam pasaran turut bentambah.Jikalau dilukis keluk pe-nawananburuh individu benkenaanbenasaskananalisis i, makajelas bahawakeluk penawarannyaakanbencerunpositif.

8.5 Kajian Empiris

mmplikasi penting daripadaanalisis model pendapatandan masalapang jelas menunjukkan bahawa agak sukan dan segi teori,untuk memastikan sama ada kesan pendapatan lebih besardanipada kesan penggantianatau sebaliknya. Oleh itu, bentukkeluk penawananbunuh, terutamanyabagi individu, secaratepattidak mudah untuk ditentukan. Sama ada keluk penawaranburuh akan tenus mempunyaicenun positif apabila kadar upahmeningkat atau membengkokke belakang pada suatu tingkatupah tertentu, tidak dapat ditentukan dengan pasti. Jawapankepadapersoalanmi hanyadapat ditentukan melalui kajian em-pins. Hasil danipada kajian mi nanti, boleh digunakan untukmembuktikan sama ada kesan pendapatanlebih kuat danipadakesanpenggantianatausebaliknya.

7

7Kedua-dus kesan mi dapat diasingkan dengan menggunakan formula keanjalanyang dmkemukakan oleh Hicks. Penbincangan lanjut tentang mi tendapat dalamAddison, J.T. dan Siebert, W.S., The Market for Labor: An Analytical Treatment,1979. California: Goodyear Publishing Co., hlm. 87. Lihat juga, Ashenfelten danHeckman, “Estimating Labor-Supply Function”, dalam G.G. Cain dan H.W.Watts (ed), Income Maintenance and Labor Supply, 1973, Chicago: Rand Mc-Nally. Kajian meneka menunjukkanbahawa nilai keanjalan penggantian ialah0.12, dan nilai keanjalan pendapatan ialah -0.27. Kesan bersih danipada kedua-dua kesan mi menyebabkan cenun keluk penawanan buruh menjadi negatif.

171

EKONOMI BURUH

Telah banyak kajian yang dibuat bagi menentukanbentukkeluk penawananbunuh. Kajian yang paling awal dijalankanoleh Douglas.8 Bendasankandata sini masa untuk tahun 1890-1920, dia mendapatibahawajam kenja dan kadan upah mem-punyai hubungan negatif sekunang-kunangnyabagi 12 buah in-dustni danipada 15 buah industni yang dikaji. Rumusankajian-nya menunjukkan bahawa keanjalan penawananbunuh tenhadapupah beradadalam lingkungan -0.1 hingga -0.2. Denganandaianfakton lain tidak benubah,apabila upah meningkat sebanyak10penatus,makajam kenja akanjatuh sebanyak1 penatushingga 2peratus. Malahan, danipadabebenapakajian sini masayang lainsepenti Hanberger,Owen, dan Abhotdan Ashenfelten,hasil kajianyang dipcnoleh adalah sama.9 Ketiga-tiga kajian mi me-nuiijukkan bahawa keanjalan penawananbunuh tenhadap upahadalah negatif, dan nilam keanjalan benada dalam lingkungan-0.07hingga -0.26.

Danipadasenanaihasil kajian yang dilaponkanoleh Hall,’° de-ngan menggunakandata kenatan lintang didapati hasil kajiantensebuttidak banyak benbezadanipadanumusanyang dijelaskandi atas. Keselunuhankajian yang menggunakandata kenatanun-’tang mendapatikeluk penawananburuh mempunyaicenun nega-

tif. Sungguhpunkajian Hall sendini dan kajian oleh Kalachek,Raines,dan Lanson”menunjukkan keluk penawananbunuh her-

°Douglas,Paul H., The Theory of Wages, 1934, New York: The Macmillan Co.

°Harbergen, A. C., “Taxation, Resource Allocation, and Welfare”, dalam J. F.Due (ed), The Role of Direct and Indirect Taxes in the Federal Revenue System,1964, New Jersey: Princeton University Press; Owen, J. D., “The Demand forLeisure,” Journal of Political Economy, (79), 1971, hIm. 56-76; Abbot, M. dan 0.Ashenfelter, “Labor Supply, Commodity Demand, and the Allocation of Time”,Review of Economic Studies (43), 1976, hIm. 389-411.

‘°HalI, R. E., “Wages, Income and Hours of Work in the U.S. Labor Force’,dalam Glen G. Cain dan Harold W. Watts, (ed), Income Maintenance and LaborSupply, 1973, Chicago: Rand McNally.

“Kalachek, E., Raines, R. dan D. Larson, “The Determination of Labor Supply:A Dynamic Model”, Industrial and Labor Relations Review, (32), 1979.

172

IEORI PENAWARAN BURUH

cenun positif pada tingkat upah yang rendah, tetapl keluk ter-sehut akan membengkok ke belakang(menjadi negatif) apabilakadar upah rneningkat.

Apa yang menanik danipada kajian berasaskandata, keratanlintang ialah perbandinganhasil kajian tentang keluk penawaranburuh antana lelaki dengan wanita. Didapati hasil kajian kese-lunuhannya, menunjukkan bahawa keluk penawananpekerja le-laki dewasa mempunyaicerun negatif. Ini berenti, apabila upahmeningkat, jam kerja yang ditawarkan oleh kaum lelaki akanbenkunangan. Dengan itu bermakna kesan negatif pendapatanlebih kuat danipada kesanpositif penggantian.Tetapi danipadakajian yang sama, yang dijalankan terhadapkumpulan pekenjawanita dewasa pula didapati cenun keluk penawanankumpulanmi adalah positif. Keadaanmi menunjukkanbahawa kesanposi-tif penggantianlebih kuat danipada kesan negatif pendapatan.Oleh itu, apabila upah meningkat,makajam kenja kumpulan miyang ditawankandalam pasarantunut bentambah.

Faktonyang rnenyebabkankesanpenggantianlebih kuat bagikaum wanita ialah punca penggantianmasa yang lebih banyakbagi mereka. Dengan perkataan lain, selain penggantianmasalapang dengan masa bekenja, kaum wanita juga mempunyaimasabekerja di rumah yang boleh digunakan sebagaimasabe-kenja dalam pasaran. Sedangkanbagi kaum lelaki hanya sumbenpentama, iaitu penggantian antana masa lapang yang dapatditukan bagi menambahkanmasa bekenja, apabila benlaku pe-ningkatan upah. Ringkasnya, bagi kumpulan pekerja wanita,kesan positmf penggantian tendini danipada kesan penggantianmasa lapang dengan masabekenja dan kesan penggantianmasabekenja di numah denganmasa‘bekenja dalam pasanan.Oleh itu,kesan mi menjadi lebih kuat berbandingdengan kesan negatifpendapatanataupun dengan kesan penggantian bagi pekerjalelaki, yang telah menyebabkancenun keluk penawananpekerjawanita dewasapositif.

Walau bagaimanapun,implikasi penting penbincangandi atasjelas menunjukkanbahawajikalau masa tidak dijual dalam pa-saran,makamasatersebutakandigunakansebagaimasalapang.Sebaliknya, jikalau masa tidak digunakan untuk masa lapang,maka masa tersebutakan digunakan sebagaimasabekenja.An-

173

EKONOMI BURUH

daian sedemikian tidak lagi tepat. Malahan, mi sebenannyame-nupakan kelemahan utama model asas pilihan jam kenja ataumodel pendapatandan masa lapang, sebagaiasasteoni penawananbunuh individu.

Jikalau dipenhatikan dalam keadaansebenan, tendapat be-berapa peruntukan penggunaanmasa yang tidak melibatkansama ada masa lapang atau masa bekenja. Contohnya, sepentimasabenulang-alik ke tempat kenja dan masauntuk mengguna-kan sesuatu banang, tegasnyamasa penggunaan.’2 Kedua-duabentuk penggunaanmasa mi sening digolongkan sebagai masabekenja bukan pasanan.Kesan penggunaanmasa untuk kedua-dua tujuan mi tenhadap penawananbunuh akan dibincangkandalan Bab 10. Oleh sebab isi rumah turut mempengaruhike-tetapan penawaran individu, tenutamanya bagi individu yangsudahmempunyaikeluanga,maka dalam bab tensebutjuga akandibincangkansejauh mana ketetapanyang melibatkan isi numahboleh mempenganuhipenawananburuh individu.

Sungguhpunterdapat bebenapakelemahan seperti yang ten-sebut di atas, namun mi tidak benmakna bahawa model asaspenawananbunuh individu, iaitu model pendapatan dan masalapang tidak berguna langsung,malahanmodel mi telah benjayamenyelesaikanbebenapapersoalanpokok, tenutamanyamengapacenun keluk penawananbunuh negatif. Malahan, model mi jugadapat digunakan untuk menerangkan beberapa konsep her-hubung denganpenawaranbunuh individu, seperti konseppeken-jaan sampingandan konsep ketakhadiran.Di samping itu, ter-dapat juga bebenapa implikasi dasan yang dipenoleh menenusimodel i. Kesemuai, akan dibincangkandengan lebih lanjutdalam Bab 9.

‘2Konsep mi diperkenalkan oleh G. Becker, “A Theory of the Allocation of

Time”, Economic Journal, (75), September, 1965, hIm. 493-5 17.

174

BAB9

KEGUNAAN DAN IMPLIKASI DASAR

9.1 Pendahuluan

Dalam kebanyakan pekerjaan, tempoh bertugas atau bekerjayang perlu dilaksanakantelah pun ditetapkanterlebih awal. De-ngan perkataanlain, setelahmenerimasesuatupekerjaan,pekerjadijangka bertugasdalam tempoh minimum yang ditetapkan,mi-salnya 40 jam seminggu. Oleh itu, dalam konteks mi, analisissecaraberterusanprosestukar ganti antaramasalapang denganmasa bekerja yang akan ditawarkan dalam pasaran, terutamadalam tempoh kurang dan masaminimum yang ditetapkan, Se-perti yang ditunjukkan dalam model pendapatandan masa Ia-pang, tidak lagi sesuai.Sebaliknya,dalam hal in pilihan tidaklagi tertumpu terhadapberapabanyakjam yang hendakditawar-kan dalam pasaran, malahan tumpuan pilihan ialah terhadapsama ada mahu bekerja ataupun tidak: Dalam hal mi, konsepkesanpendapatantidak lagi membawasebarangerti. Oleh sebabpadaperingkat awal sebelumpenerimaankerja, maka upah yangnierupakan sumber pendapatanindividu berkenaanadalah samadengan sifar. Hanya yang wujud ialah kesan penggantian.Jikalau individu tadi menerimatawaranuntuk bekerja,makadiaterpaksa mengorbankan masa lapangnya. Dengan tindakansedemikian, penawaran buruh (jam kerja) akan meningkat.Sebaliknya,jikalau tawaran tersebut ditolak, maka jumlah jamyang ditawarkan dalam pasarantidak akanmeningkat.

Walau bagaimanapun,seperti yang dijelaskan dalam Bab 8,mi tidak bererti bahawa model pendapatan dan masa lapangtidak berguna langsung. SebaIikny~,model mi masih dapatdigunakan dalam konteks pemilihan yang melibatkanjam kerja,melebihi jam minimum yang dihadkan. Analisis mi paling sesuaisemasamembincangkankesan kadar bayaran kerja lebih masaterhadapjumlahjam kerja seseorangpekerja.

175

EKONOMI BURUH

Selain itu, analisis yang samadapatdigunakanuntuk melihatkesan had minimum jam kerja yang ditetapkan bagi sesuatujenis pekerjaan terhadap seseorangpekerja. Oleh sebab setiappekerja mempunyai pilihan peruntukan masa yang tersendiri,maka setiap had masa bekerja yang ditetapkan dalam sesuatupekerjaan,mungkin menimbulkan implikasi yang herbeza. Bagisetengah-setengahpekerja,had kerja tadi mungkin menyebabkanpekerja berkenaanmerasa dirinya terlebih kerja, atau mungkinjuga pekerja berkenaanmerasa dirinya terkurang kerja. Kedua-dua konsep terlebih kerja dan terkurang kerja mi, sebenarnyamempunyai implikasi yang berlainan terhadappenawaranhuruhdan mempunyai hubung kait dengan masalahketakhadirandanmasalah penglibatanpekerja dalam pekerjaansampingan selainpekerjaanutama.

Untuk melihat setiapkonsepyang tersebutdi atasdan impli-kasinya terhadap penawaran buruh dengan lehih mendalam,maka kedua-duanyaakan dibincangkansatu demi satu. Selainitu, pada bahagianakhir bab mi, perbincanganakan dialihkankepadaimplikasi dasarmodel pendapatandan masa lapang.

9.2 Kerja Lebih Masa

Kerja lebih masa merupakan bilangan jam kerja yang dijalan-kan melebihi masa bekerja biasa. Kerja lebih masa mi meru-pakan satu-satunyacara yang popular bagi menambahkanpen-dapatan seorang pekerja, dan cara mengurangkan kos bagiseorang majikan. Pertambahanpendapatanpekerja jelas keli-hatan bukan sahajadan segi pertamhahanjumlah pendapatanyang diperoleh melalui tambahan masa bekerja, tetapi per-tambahanmi juga wujud disebabkankadar bayaran(upah) kerjalebih masa yang lebih tinggi jikalau dibanding dengan kadarupah kerja biasa. Misalnya di Malaysia, bagi sebarangkerjalebih masayang dijalankan melebihi masabekerja biasa, kadarbayaran yang dihayar mestilah tidak kurang daripada satu Se-tengahkali (1.5) daripadakadargaji sejampekerja berkenaan.’

‘Malaysia, Akia Ker/a 1955, BahagianXII, Seksyen60A. Harus dijelaskandi sinibahawa bagi sebarangkerja yang dilakukan melebihi masa bekerja biasa pada

176

KEGVNAAN DAN IMPLIKASI DASAR

Penjimatan kos bagi majikan pula dilihat dan segi pen-jimatan kos tetap pengambilanpekerja baru selain kos upah dankos yang melibatkan faedah yang perlu disediakan kepadapekerja berkenaan. Kos tetap yang dimaksudkan di sini, an-taranya termasuklahkos iklan kerja kosong, kos temuduga dankos melatih pekerja baru, sama ada dalam bentuk pengorbananmasa pekerja lama atau bahan mentah, atau kedua-duanyaSe-kali yang digunakan bagi melatih pekerja baru tadi. Oleh itu,sungguhpunkadar bayarankerja lebih masatinggi, tetapi keranawujudnya kos tetap yang tersebut di atas, maka lebih men-jimatkan bagi majikan menggunakanpekerja yang sedia adauntuk menyudahkan kerja-kerja yang perlu disegerakan. Ma-lahan, dengan menggunakanpekerja lama melalui kerja lebihmasa, mutu kerja yang akan dihasilkan juga tidak perlu diper-soalkanlagi.2

Daripada perbincangandi atas, jelas menunjukkan bahawapada amnya, apabila wujud kerja Iebih masa, jam kerja yangditawarkan dalam pasaranakan meningkat.3Secaragambarajah,kesan kadar bayaran kerja lebih masa terhadap penawaranburuh dapatditunjukkansepertiberikut (Gambarajah9.1).

“han rehat”, kadar bayarankerja iebih masayang dibayar kepadapekerjayangbergaji buianan, mingguan, harian atau mengikut jam, mestiIah tidak kurangdaripada3 kaii kadargajinya mengikut jam. Sementaraitu, hagi pekerja yangdigaji mengikut kadarkepingan kadarnya iaiah 2 kali kadarbiasa mengikut satukepingan. Bagi kerja yang diiakukan pada “han kelepasanam” puia, kadarbayaranbagi kumpuian pekeija pertama(bergaji bulanan,mingguan, harian ataumengikut jam) mestiiah tidak kurang daripada4/2 kali kadar gajinya mengikutjam. Sementara itu, bagi pekerja dalam kumpulan kedua (gaji mengikutkepingan)kadar bayarankerja iebih masa mestiiah tidak kurang daripada3 kalikadarbiasa mengikut kepingan.

2Perbincanganianjut terdapat daiam Penman, R., Labor Theory, 1969, NewYork: John Wiley & Sons, him. 48-50. Lihat juga Walter Oi, “Labor As aQuasi-FixedFactor”, Journalof Political Economy,Disember, 1962, him. 538-55.

3Keputusanmenerimakerja iebih masa teiah iama diakui, hhat misainya, Bouid-ing, K., Economic Analysis, 1955, edisi kedua, New York: Harper & Brothers,him. 800, yang menjelaskankeadaanmi denganmenggunakangambarajah.

177

EKONOMI BURUH

0 ~ j0 “hk J Jam

MasaLapang — — — — -a.- — — -— — — MasaBekenja

Gambarajah 9.1 Kerja Iehih masa

Dalam Gambarajah9.l,garisanlurus JP merupakangaris be-lanjawan atau kadar upah yang dibayar bagi kerja biasa. Kese-imbanganyang paling optimum dicapai ialah di titik E. Di titikkeseimbangantersebut,jumlah jam yang akanditawarkan dalampasaransebanyakJJ,k, yang juga merupakanhad minimum jamkerja biasa yang mesti dipenuhi. Baki jam sebanyak OJ,,k meru-pakanjumlah jam yang akan digunakan sebagaimasa lapang.Pengagihanpenggunaanmasayang sedemikianrupa adalah ber-asaskanandaianbahawatidak wujud sebarangkerja lebih masa.Oleh itu, kesemuajumlah pendapatanyang diperoleh adalahdalam bentuk upah, iaitu sebanyakJhkE.

Apabila wujud kerja lebih masa dan oleh sebab kadarbayaran kerja lebih masa sangat tinggi, maka garis belanjawan

P0

P

p

UI

U0

U

178


yang baru akan menjadi Iebih curam. mi ditunjukkan oleh ga-risan lurus EP0 yang dilukis bermula dan titik E atau sebarangtitik ke kanan titik E bergantungpada had masabekerja biasayang ditetapkan oleh pihak majikan. mi kerana mengikut de-finisi, kerja lebih masa hanya wujud selepashad masa bekerjabiasa. Oleh sebab titik keseimbanganyang baru (titik E) ter-letak di sebelah kanan titik keseimbanganasal, maka jumlahjam kerja yang ditawarkan dalam pasaran oleh pekerja ber-kenaan akan meningkat, iaitu dan JJhk ke JJ,,d~Dalam hal mi,tambahanjam kerja yang ditawarkan dalam pasaran adalahsebanyakJ,,~J,,~,yang merupakanjumlah jam untuk kerja lebihmasa. Oleh yang demikian, tindakan menambahkanpendapatanmelalui kerja lebih masa akan rnenyebabkanmasa lapang ber-kurangan.

Sama ada jam kerja dalam pasaran bertambah atau ber-kurangan, perbandinganharuslahberasaskanjumlah jam kerjayang dihasilkan mengikut kedua-dua sistem bayaran tersebut,iaitu sistem bayarankerja lebih masayang digabungkandenganupah kerja biasadengansistem kenaikan kadar upah kerja biasamengikut jumlah yang sama. Gambaran pertambahankadarupah bagi kerja biasa ditunjukkan oleh garis belanjawan JP,sedangkan kenaikan mi dalam bentuk gabungankadar upahkerja biasa dengan bayaran kerja lebih masaditunjukkan olehgaris JEPO.

Dua cara bagi menggambarkankesamaankadar bayaranuntuk kedua-duabentuk atau sistem bayaran yang tersebut diatas. Pertama,ialah denganmelukis garis belanjawanyang barumemotongtitik keseimbanganE0, supayapendapatantidak ber-ubah (pampasanSlutsky). Kedua, ialah denganmelukis garis be-lanjawan menyentuhkeluk puasasama U0, supayautiliti pekerjakekal padaparasasal (pampasanHicks).

4 Walau bagaimanapun,untuk memudahkananalisis,pilihan pertama akandigunakan di

4Perbmncanganianjut tentang pampasanSiutsky dan Hicks terdapatdalam Laid-ler, D., Introduction to Mmcroeconomics,1974, GreatBritain: Pitman Press,Bab 3dan Bab 4.

179

EKONOMI BURUH

sini bagi menggambarkankadar bayaran yang serupa untukkedua-duasistern bayarantersebut.Oleh itu, untuk mengekalkanpekerja berkenaan pada tingkat pendapatanyang digambarkandi titik E, maka garis belanjawan (JP1) haruslahdilukis memo-tong titik tersebut.

Keseimbanganpaling optimum untuk gariS belanjawan JP,dicapai di titik E, dengan tingkat utiliti yang lebih tinggi, iaituU,. Oleh sebab titik keseimbanganmi (titik E1) terletak disebelahkin titik keseimbanganasal (titik E), maka peningkatankadar upah telah menyebabkanjumlah jam yang ditawarkandalam pasaranmeningkat. Dalam konteks perbincanganBab 8,mi bererti bahawa keluk penawaranburuh individu berkenaanmempunyai cerun positif. mi kerana kesan penggantianadalahlebih kuat daripadakesanpendapatan.

5Tetapi yang penting di sini, jikaiau pertambahanjam kerja

tadi dibandingkandengan pertambahanjumlah jam kerja meng-ikut sistem bayaran gabungan, iaitu bayaran upah kerja biasadigabungkandengan bayaran kerja lebih masa, didapati jumlahjam kerja yang ditawarkan mengikut sistem peningkatankadarupah kerja biasa adalah lebih rendah. Lebih tegas lagi, sung-guhpun jumlah jam kerja bertambah apabila kadar upah kerjabiasa meningkat, tetapi tambahan mi masih kurang jikalaudibandingkan dengan jumlah jam yang ditawarkan dalam pa-saran, seperti yang ditunjukkan di titik keseimbangan E

0,apabila wujud kerja lebih mas~.

Ringkasnya,denganandaian jadual kerja biasa tetap, apabilasistem bayaran gaji ditukar, iaitu daripada sistem gabungan(kadar upah kerja biasa digabungkandengan kadar bayarankerja lebih masa) kepada sistem satu kadar, walaupun kadarbayarannyasama, tetapi jam kerja yang ditawarkan dalam pa-sar~inakan berkurangan. mi kerana kesan negatif pendapatan

5Sungguhpunpentambahanjam kerja akibat adanyakenja iebih masa dalam kesmi berasaskanbahawakeiuk penawananburuh bencerunpositif. tetapi hasii yangsenupa juga boieh ditunjukkan daiam kes keiuk penawaranbunuh melengkok kebeiakang. Misalnya, iihat Fmnegan,A., “Comment: The Backward Sloping SupplyCurve”, Industrial and Labor Relations Review,Januan,, 1962, him. 23i-232.

180


dalam sistem satu kadan bayaran adalah Iebih kuat jikalaudibandingkan dengan kesan negatif pendapatanyang terdapatdalam sistem bayaran gabungan. Jikalau diperhatikan dalamGambarajah 9.1, kesan negatif pendapatanbagi sistem satukadar mula dirasai dan awal jam kerja ditawarkan dalam pa-saran, iaitu bermula dan titik J. Sedangkanmengikut sistembayaran gabunganhagi kerja lebih masa, kesantersebut hanyawujud selepastitik E. Oleh yang demikian, sungguhpunkesanpositif penggantiandiandaikansaniadalam kedua-duakes, tetapikesan hersih (positif) bagi kes jenis bayaran gabungansudahpasti lebih besar. Oleh itu, jumiah jam kerja yang ditawarkandalam pasaranmengikut sistem bayarangabunganmeningkat de-ngan lebih banyak.

Sungguhpunperbincangandi atasjelas menunjukkanbahawadengan adanya kerja lehih masa, maka penawaranjam kerjabertambah,6tetapi dalam kes tertentu, terutamaapabila pekerjanierasadininya terlebih kerja, keadaanmungkin berbeza,Pekerjaberkenaan mungkin tidak akan menggunakankerja lebih masayang diberikan kepadanya. Sebaliknya, dalam kes lain, bagipekerja yang merasadirinya terkurang kerja, kesanpositif kerjalebih masa terhadap penawaranjam kerja mungkin menjadilebib besar.

Sebelum kedua-duakeadaandi atas dibincangkandenganter-peninci (bahagian9.3), ada eloknya dilihat sedikit kesan per-ubahankadar bayarankerja lebih masa terhadapjam kerja Iebihmasa dan jam kerja keseluruhanyang akan ditawarkan dalampasaran.mi adakaitannyadengancadangandan usahakerajaanmengkaji semula undang-undangburuh, terutamaberkait dengan

6Sungguhpun kerja iebih masa menyebabkanpenawaranburuh individu ber-tambah, tetapi mi tidak beimaknakesemuamasa iapangnyaakan diganti dengankenja lebih masa. mi kerana pertambahankerja iebih masaseterusnyaakan meii-batkan kos lepas yang semakinmeningkat, maiahan peruntukanperundangansendiri menghadkanmasa maksimum kerja iebih masa yang boieh dijaiankan.Misainya di Malaysia, had maksimum jam kerja iebih masa yang dibenarkanhanya sebanyak32 jam sebuian,kecuali daiam kes tertentu. Lihat, Akta Kerja1955, Seksyen60A.

181

EKONOMI BURUH

peruntukanbayarankenja Iebih masa. Mengikut teks ucapan Be-lanjawan Tahun 1987, kadar bayarankerja lebih masayang adasekarangadalah terlalu tinggi. OIeh itu, kajian semula terhadapkadar tersebut sangat penlu denganharapan kerja Iebih masaakan berkurangandan seterusnyadapat mewujudkan banyaklagi peluang pekerjaan.7Untuk membincangkankenyataan mi,andaikanbahawa kadar bayaran kerja lebih masa dikurangkan,seperti yang ditunjukkandalam Gambarajah9.2.

7Belanjawan Tahun 1987, teks ucapanY.B. Menteni KewanganMalaysia, KuaiaLumpun, Oktober, 1986, him. 42.

U’

U0

U

MasaLapang———--+ +—-———MasaBekerja

Gambarajah 9.2 Pengurangankadarbayaran kerja lebih masa

J Jam

182


Dalam Gambanajah9,2, didapati dua kesan yang berbezaberlaku terhadappenawaranjam kerja apabila kadar bayarankenja lebih masadikurangkan.Pertama,seperti yangditunjukkandi titik keseimbanganE,, apabila kadan bayaran kerja lebihmasadikurangkandan ‘EP0 ke EP,, jam kerja Iebih masatelahbertambah. Kedua, apabila kadar bayaran kerja lebib masadikurangkanlagi ke EP,, maka didapati jam kerja lebih masamula merosot, seperti yang ditunjukkan di titik keseimbanganE2. Perubahanyang ditunjukkan mi sebenarnyasama dengananalisis keluk penawaran buruh yang melengkok ke belakangyang telah dibincangkandalam Bab 8. Hanya dalam hal mi,bentuk keluk penawaranburuh individu berkenaanbermula de-ngan cerun negatif, kemudiannyamenjadi positif apabila kadarbayarankerja lebih masaterus dikurangkan.

Oleh sebab itu, samaada jam kerja lebih masa bertambahatau berkurangan,adalah bengantungpada peratuspengurangankadar bayanan kenja lebih masa. Jikalau peratus pengunangankadar bayanan kenja lebih masa hanya “sedikit”, misalnya 1penatusberbandingdengan 10 peratus, maka penguranganmiakanmenambahkanjam kerja Iebih masa. mi bererti tujuan bagimengunangkanjam kerja melalui pengurangankadar bayarankerja lebih masa, mungkin tidak tercapai. Keadaanmi berlakukeranaganjarankenja lebih masamasih tinggi. OIeh itu, insentifkerja tidak dapat dikurangkan. Keadaan mi begitu jelas, ter-utama bagi pekerja dalam kumpulan berpendapatanrendah danpekerja yang mempunyaimasa lapangyang banyak, sepertiyangdigambarkanoleh keluk puassama yang lebih curam.

8Oleh itu, mengikut perbincangandi atas, bagi mengurangkan

jam kerja lebih masa,maka banyakpengurangankadar bayanankerja lebih masa diperlukan. Walau bagaimanapun,jumlahnya

8Keiuk puassamayang cunam menggambarkanniiai yangdiberikan kepadamasaiapang. adalah iebih tinggi jikalau dibandingkan dengan niiai yang diberikankepada masa bekerja. Sedangkankeiuk puas sama yang iandai puia menggam-barkan keadaansebaliknya. Oieh itu, dengan ganis beianjawan tententu, daiamkes pertama,masa bekerjayang ditawarkan daiampasaranadaiahkurangjikaiaudibandingkandengankes kedua.

183

EKONOMI BURUH

sukar untuk ditentukari di sini dengan tepat, hanya kajian em-pins yang dapat menentukanjumlahnya. Kajian empinis mi di-fikirkan perlu kerana tindakan mengurangkankadar bayarankerja lebih masayang begitu banyak dengan sewenang-wenang-nya boleh menjejaskanpendapatanpekerjadalam kumpulan ber-pendapatanrendah. mi kerana kumpulan tersebut yang palingramai terlibat dalam kegiatan kerja lebih masa bagi menam-bahkanpendapatanmereka.

Pada masa yang sama, tindakan sedemikian juga bolehmengurangkanbanyak kos kerja lebih masa yang terpaksadi-tanggungoleh majikan. Implikasinya,jikalau keadaanmi berlakudan jikalau kawalan ketat terhadap jumlah maksimum kerjalebih masa yang dibenarkan tidak dilaksanakan dengan ber-kesan, terutamadalam keadaanekonomi yang tidak menentu,besar kemungkinan menimbulkan kesan yang sebaliknya ter-hadap usaha mengurangkan jumlah jam kerja lebih masa.Majikan akan menjadi lebih cenderung untuk menambahkanjumlah jam kerja lebib masa danipadamengambil pekenja baru.Malahan, oleh sebabkerja lebih masa bersifat sementara,iaitubergantungpada keadaan yang tidak menentu, seperti mesinrosak ataukeranakeluaran perlu disegerakantanpa memerlukanpekerja tetap,maka doronganmajikan untuk menambahpeluangpekerjaanbaru tenus berkurangan.Sebaliknya, jam kerja lebihmasa akan meningkat dan terseba,’ luas kepada pekerja-pekerjalain yang sebelummi tidak berpeluangatau tidak mahu men-jalankan kerja lebih masa. Oleh itu, bagi pekerja yang sudahbiasa menjalankan kerja lebih masa, pertambahanpenawaranjam kerja lebih masa tadi tidak akanmenambahkanpendapatanmereka.

Adakah mi bererti kadar bayaran kerja lebih masa perluditambah, dan tidak sebaliknya seperti yang dicadangkan,supayajumlah jam kerja lebih masa dapat dikurangkan?Seme-mangnya jikalau kadar bayaran kerja lebih masa dinaikkan,maka jam kerja lebih masaakan berkurangan.mi kerana koskerja lebih masamenjadi semakin mahal kepadamajikan. Olehitu, penawaranjam kerja lebih masa akan dikurangkan.Tetapioleh sebabmajikan terpaksamenampungkekuranganpenawaranburuh yang diperlukan,maka tindakan sedemikianakanmenam-

184


bahkanpengambilanburuh baru, Denganitu, peluangpekerjaanbaru akanbertambah.

Pengagihansemula jam kerja kepada bilangan buruh yanglebih ramai mungkin menimbulkan kesan sampingan yangkurang menyenangkan.Misalnya, ada firma yang tidak akanmenambahkanlangsungjam kerjanya. Sungguhpunbegitu, ga-bungan guna tenagayang lebih banyakpada tingkat jam kerjalebih masa yang lebih rendah menyebabkanpengagihan gunatenaga lebih saksamaberbandingdengan pengagihanjam kerjaIebih masayang lebih meluasantarapekerja yangsudah bekerja.Hanya yang diperlukan di sini ialah dasaryang diingini haruslahberasaskankes-kesterpilih sahajadan tidak menyeluruh.Semen-tara itu, dalam masayang sama, perbincangandan kajian yanglebih terpeninci tentang perkara mi harus dijalankan. mi di-rasakan penting kerana analisis dengan hanya menggunakangambanajahsebenarnyatidak dapat menghasilkansesuatukepu-tusan yang muktamad,mi keranasepenti yang dijelaskan dalamBab 8, sama ada penawaranjam kerja lebih masa bertambahatau berkuranganapabila kadar bayaran kerja lebih masa di-kunangkanadalah bergantungpada kekuatan relatif dua kesanyang berbeza,iaitu kesannegatif pendapatandan kesanpositifpenggantian.Jikalau kesan pertamalebih kuat, maka jam kerjalebih masa akan berkurangan.Sebaliknya,jikalau kesan kedualebih kuat, maka jam kerja lebih masa akan bertambah.Olehitu, setiap hasil yang diperolehdanipadaanalisis di atasharuslahditafsirkandenganberhati-hati.

9.3 Terlebih Kerja dan Terkurang Kerja

Sungguhpunpekerja tidak pernah melepaskan peluasig untukmembuatkerja lebih masa, tetapi dalam kes tertentu, terutamaapahilapekerja merasadinmnya terlebih kerja, peluangtadi mung-kin tidak diambil. Dalam hal in kadar bayarari kenja lebihmasa mungkmn tidak perlu diubah langsungbagi mengurangkankerja lebih masa. Sementara itu, dalam kes lain, apabila sese-orang pekerja merasa dininya terkurang kerja, kesan positifkadar bayaran kerja lebih masa terhadappenawaranjam kerjamungkin menjadi Iebih besar.Dalam kes i, sungguhpunkadarbayaran kerja Iebih masa dikurangkandenganbegitu banyak,

185

EKONOMI BURUU

kesan terhadappenguranganpenawaranjam kerja individu her-kenaanjikalau adapunbegitu minimum. Malahan, jikalau adapeluang, individu mi akan melakukan kerja sampingan.9Se-dangkan dalam kes pertama, percubaan untuk ketakhadiranwujud dengan meluas. Konsep tenlebih kerja dan konsep ter-kurangkerja dapatdijelaskanberpandukanGambarajah9.3)°

Dalam Gambarajah9.3, individu i merupakan pekerja yangmerasa dirinya terlebih kerja, sementaraindividu j pula me-nupakanpekerja yang merasa dininya terkunangkenja. JJ~,,me-rupakanhad masabekerja yang ditetapkandalam sesuatupeker-jaan tertentudenganjumlah pendapatanditunjukkan di titik H.Di titik tersebut,tidak seorangpun antara kedua-duaindividuitu mencapai tingkat utiliti yang paling optimum. mi keranadititik itu, keluk puas sama mereka tidak menyentuh garis be-lanjawanJP. Sebaliknya,titik optimum bagi kedua-duaindividuhanya diperoleh di titik E, bagi pekenja i dan di titik E

1 bagipekerja j. Oleh itu, jumlah jam yang ingin ditawarkan dalampasaranoleh kedua-duapekerja,adalah berbezadenganhad jamkerja yang ditetapkan. Bagi pekerja I jumlah jam yang inginditawarkan sebanyak JJ jam. Sementara itu, bagi pekerja j,jumlah jam yang ingin ditawarkan dalam pasaransebanyakJJ~jam.

9Terdapat beberapasebab pekerjaan sampingandibuat. Pentama,kerana tidakadanyapeiuanguntuk menambahkanmasakenja dalampekenjaanutama. Kedua,kerana jadual pekenjaan utama membolehkan pekerjaan kedua dibuat. Akhirsekali, kenanapeluang untuk menambahkanpendapatandan memperoiehjawatanyang lebih tinggi pada masa depan kunang cerah. Pendapatyang benlainanten-tang konsep kerja sampingankhususnyabenhubungdengankesan yangditimbui-kan danipadapengurangankadar upah dan jadual jam kenja daiam pekerjaanutama terhadappenawaranburuh boieh didapati dalam perbincanganSherman,R. dan ThomasD. Wiiiet, “Notes on Overtime, Moonlighting, and The ShortenWork Week”; Penman, R., “Moonlighting and Labor Supply - Reply” danBronfenbrenner,M., “The Sherman-Wiilett Generalization- Reply”, kesemuanyadalam Southern EconomicJournal, Juiai, t968, him. 78-85. Lihat juga, Bron-fenbrenner, M. dan Jan Mossin, “The Shorten Work Week and The LaborSupply”, SouthernEconomicJournal, Januari, 1969, hIm. 322-331.

‘°Perbincanganlanjut boieh didapati daiam Penman, R. Lahr~r Theory, 1969,New York: John Wiley & Sons,him. 36-39.

186


Gambarajah 9.3 Terlebih kerja dan terkurang kerja

Dalam kes pertama,memandangkanjumlah jam yang ten-paksadijual dalam pasaransebanyak JJhk makapekerja i akanmerasa dinmnya terlebih kerja sebanyak JJhk’ Oleh itu, bagimengembalikanutiliti ke peningkat yang lebih tinggi, pekerjaberkenaanakan cubamengamalkantidak hadir kerja. mi dapatdilakukan sama ada secaraterus terang, misalnya melalui suratpengesahandoktor atau secaratidak langsung,misalnyadenganmelambatkankerja.

Dalam kes kedua pula, bagi pekerjaJ~memandangkanutilitipaling optimum dicapai hanya titik E,, dan kerana dia hanyadibenarkanbekerja denganjumlah jam yang lebih rendah,makadalam keadaan mi dia akan merasa terkurang kerja, iaitusebanyak JJJSk Dalam hal mi, bagi menambahkanutilitinya,lanjawan E~Ryang lebih landai jikalau dibandingkan dengan

Ut’

E1

0

U1.

.1~

MasaLapang _......__~.. ..~_..._ MasaBekerja

187

EKONOMI BURUH

pekerja berkenaanakan membuat kerja sampingan,selain kerjautamanya. Malahan yang Iebih pcnting, pekerja berkenaansanggup menerima pekerjaan kedua atau kerja lebih m~sa,sungguhpunkadar bayaranyang diterima lebih rendahdanipadapekerjaanutamanya.Keadaanmi jelas ditunjukkan dalam Gam-barajah9.4

Gambarajah 9.4 Terkurang kerja dankerja lebih masa

Oleh sebabindividu berkenaandibenarkan bekerja sebanyakJJ05 jam sahaja, maka utiliti yang paling tinggi dapat dicapaidalam pekerjaan utama ditunjukkan di titik H (utiliti U0).Sedangkanpada kadar upah yang sama, dia sanggupmenawar-kan jam kerja sebanyakJJ1 hagi mencapai tingkat utiliti yanglebih tinggi, seperti yang ditunjukkan di titik keseimbanganE1.Oleh itu, bagi menambahkanutilitinya, individu berkenaanakancuba menambahkanjam kenjanya denganmelakukankerja lebihmasa atau kerja sampingan selain kerja utamanya, sung-guhpun kadar bayaran yang diterimanya lebih rendah daripadakadar upah pekerjaanutama.

P0

Pm U2

ft J.hk

MasaLapang ——___÷ +-.---—— MasaBekenja

Jam

188


Dalam Gambarajah9.4 misalnya, pada kadan bayaran yanglebih rendah, seperti yang ditunjukkan oleh ganis belanjawanHP0, yang terletak di sebelah bawah garis belanjawan untukpekerjaan utama, individu berkenaan masih sanggup mena-warkan tambahan jam kerjanya sebanyak J,5J,. In, keranautiliti yang dicapai di titik keseimbangan E, lebih tinggidaripada utiliti yang digambarkan di titik keseimbanganH.Pemilihan untuk membuat kerja lebih masa atau kerja di luarpekerjaanutama, akan ,diteruskan selagi kadar bayaran peker-jaan tersebutmelebihi kadar upah yang digambarkanoleh garisbelanjawan HP,,,, yang merupakankadar bayaran paling mini-mum untuk mendorong individu berkenaan membuat pekerjaansampingan.mi kerana pada kadar upah tersebut,tingkat utilitiyang paling tinggi yang dapatdicapaisamadengantingkat utilitidalam pekeijaanutama. Dalam hal mi, jumlah jam kerja dalampasarantidak akanditambah.

0 ~O~I~hk J, J Jam

MasaLapang— — ~— — -~. ~ — — — — MasaBekenja H

P

m

P

I I

I IL

Gambarajah 9.5 Terlebih kerja dan kerja lebih masa

189

EKONOMI BVRUH

Sementara itu, dalam kes pertama, sungguhpunkadar ba-yaran kerja lebih masa adalah tinggi, tetapi individu berkenaanjikalau diberi pilihan, tidak akan membuat kerja lebih masa.Malahan,jikalau ada peluang, dia akan memilih untuk mengu-rangkanjam kerjanya. Keadaanmi dapat ditunjukkan denganmenggunakanGambarajah9.5.

Dalam Gambarajah9.5, ~ merupakanjadual jam kerjayang ditetapkandalam pekerjaanutama. Kadar upah pekerjaanmi digambarkanoleh garis belanjawan JP (titik keseimbanganH). Berdasarkankeluk puas sama untuk individu berkenaan,jam kerja yang paling maksimum yang sanggupditawarkanolehindividu tersebut ialah sebanyak JJ,, iaitu ditunjukkan di titikkeseimbanganE,. Jikalau dibandingkankedua-duakeseimbanganitu, maka didapati utiliti yang diperolehi di titik keseimbanganE lebib tinggi danipadautiliti yang boleh dicapai di titik H. mikerana terdapat sejumlah J,J1,,, jam kerja yang tidak diinginioleh individu berkenaan, tetapi dia terpaksa bekerja keranajadual kerja yang tetap. Oleh mtu, untuk menambahkansemulautili~tinya,individu mi akan cuba mengurangkanjam kerjanyasama ada mengambilcuti atau tidak hadir kerja.

Walau bagaimanapun,yang lebih menarikdi sini ialah impli-kasinya terhadap kerja lebih masa. Bagi individu mi, sung-guhpun adanya peluang kerja Iebih masapada kadar bayaranyang ditunjukkan oleh garis belanjawan HP,,,, iaitu lebih tinggidanipada kadar upah biasa, namun individu berkenaan tidakakanmenambahkanjam kerjanya. mni keranautiliti yang palingtinggi boleh dicapai dengan garis atau kekangan belanjawanHP,. ialah di titik H. Malahan, jikalau kekangan belanjawanlebih rendah dan HP,,,, maka sebarangkeseimbanganyang di-capai akan meletakkannyapada tingkat utiliti yang lebih rendah.Oleh itu, dia hanya akan bekerja lebih masa apabila kadarbayaran kerja lebih masa berada pada tingkat kadar bayaranyang lebih tinggi, seperti yang digambarkan oleh garis be-lanjawan HE0. Namun begitu, tingkat utiliti yang dicapai masihrendah daripada tingkat utiliti yang diingininya (titik E1). Tetapijikalau dibandingkandengantingkat utiliti di titik H, utiliti yangdicapai tadi (titik E0) sudah cukup bagi menarik individu ber-kenaanuntuk bekerja Iebih masa.

190


Tingkat utiliti yang tertinggi (iaitu samadengantingkat utilitidi titik E,) hanya dicapai apabila kadar bayaran kerja lebihmasameningkat dengan begitu tinggi seperti yang digambarkanoleh garis belanjawan HE,. Di titik keseimbanganE pekerjaberkenaanakan membuatkerja lebih masabukan kerana kadarbayarankerja lebih masabegitu menarik, tetapi keranadia tidakmempunyai pilihan lain dalam pekerjaanutamanyauntuk men-capai tingkat utiliti paling optimum. Ringkasnya,bagi pekerjayang merasadirinya terlebih kerja, ada kemungkinandia tidakakan bekerja lebih masa. Dia cuma bekerja lebih masa jikakadar bayaran kerja lebih masa begitu tinggi untuk mem-bolehkannyamencapaitingkat utiliti yang diingini.

9.4 Implikasi Das.ar

Sungguhpunperbincanganyang lepas telah menunjukkanbetapapentingnya model asas pendapatan dan masa lapang, namunmodel mi menjadi lebih penting apabila implikasi dasar turutdibincangkan,terutamayang melibatkanprogram penyelenggaraanpendapatandan program penggantianpendapatan.mi keranaboleh dikatakan kesemuaprogram in umumnya program ban-tuan pendapatan yang bermula dengan program kebajikanmasyarakat(untuk mengurangkanmasalah beban kemiskinan)hinggalah kepada program atau skim pampasanpengangguran(bagi menampungkehilanganmata pencarian) mempunyaikesanterhadapinsentif kerja. Oleh itu, setiap kali program berkaitandigubal ataudipinda, maka pada masa yang sama, arah alirandan saiz kesan program tersebut terhadap penawaran buruhturut dipersoalkan. Tegasnya, sungguhpun menjadi tanggung-jawab setiapanggotamasyarakatmembantugolonganyang tidakbernasibbaik, namun kesanyang ditimbulkan danipadaprogramtadi terhadap kesanggupanbekerja harus juga diambil kira,sekurang-kurangnyaoleh para penggubal dasar supaya setiapprogram dapatmenghasilkankesanyang positif.

Telah banyak program bantuan pendapatanyang dijalankanterutama di negara maju. Tetapi’ program sedemikian masihkurang di Malaysia. Namun begitu, terdapat beberapaprogramseperti program kebajikan masyarakat, program faedah pe-namatan kerja dan pemberhentiankerja sementaraserta skim

191

EKONOMI BURUI-1

keselamatansosial, misalnya skim insurans bencanapekerjaandan skim pencenkilat yang dikendalikanoleh PertubuhanKese-lamatanSosial (PERKESO),” yang boleh dianggapsebagaipro-gram bantuanpendapatan.

Walau apa sekalipun bentuk program yang dilaksanakan,sania ada bagi mengurangkanmasalah beban kemiskinan ataubagi menampungkekurangan pendapatanakibat diberhentikankerja atau kemalanganpada masa bekerja yang menyebabkanpekerja berkenaan kehilangan mata pencarian, yang pentingdiperhatikandi sini ialah kaedah bayaranprogram tersebut. mnmkerana selain mencapai tujuan asal yang ditetapkan, setiapkaedahbayaranbantuantersebutmempunyaiimplikasi yang ben-beza terhadapinsentif kerja.

Dalam perbincangandi atas,sama adasecara langsungatautidak langsung, telah dinyatakan bahawa sebarangbentuk ban-tuan kewangan yang bukan daripada hasil jualan buruh akanmengurangkan insentif untuk bekerja. mi kerana bantuan se-demikian hanya mewujudkan kesan negatif pendapatan,tanpakesanpositif penggantian.Malahan, terdapat program bantuanpendapatanyang bukan sahaja mengurangkaninsentif buruhuntuk bekerja, tetapi mengakibatkan pemberhentian pekerja.Misalnya, program upah minimum yang tenlalu tinggi bagimengurangkanmasalahkemiskinan,boleh menyebabkanmajikanmengurangkanpenmintaanburuh keranamajikan terpaksamem-bayar upah melebihi daya pengeluaranatauproduktiviti pekenja.Sedangkanpadamasayang sama, masih terdapatcara lain bagimengatasimasalah tersebut, misalnya melalui pertambahanpe-luang latihan atau peluang pelaburan modal manusia kepadagolongan yang tidak bernasibbaik. Adakah mi bererti sebarangbentuk bantuan atau faedahrancanganpembasmiankemiskinan,umpamanya upah minimum dan cukai pendapatan negatif’2harusdihentikan?

“Lihat, Akta KeselamatanSosialPekerja 1969.

~ terpeninci tentang program cukai pendapatannegatif terdapatdalamPenman,R., op. cit., him. 66-76~

192


Jikalau ditinjau keseluruhan program bantuan pendapatan,didapati bahawa program mi merupakan yang paling terdekatdan paling berkesanuntuk mengatasimasalah kekuranganpen-dapatanyang sering dikaitkan denganmasalahkemiskinan. Ma-lahan, jikalau dilihat kepentingannya dan aspek kebajikanpekerja, program mi perlu dilaksanakan. Memandangkanbahawa program bantuan pendapatanmi perlu dilaksanakan,maka beberapaperkaraberikut harusdiambil perhatian.

1. Program yang dijalankan haruslahyang paling kurang mem-ben kesannegatifterhadapinsentif kenja.

2. Programyang dijalankan harus benar-benardapat menjaminrnengurangkanmasalahbeban kemiskinan serta mencapaiob-jektif-objektif lain yang ditetapkan.

3. Program yang dijalankan tidak harus menjejaskankesamaanstruktur pendapatan mengikut keupayaan dan keholehansupayasikap persainganyang sihat tidak terjejas.

Boleh dik~takanhampir kesemuabuku teks ekonomi buruh13menggunakanpendekatanperhincanganprogram bantuan pen-dapatan secara tersendiri semasamembincangkankesannyater-hadap insentif kerja. Tetapi arah aliran dan saiz kesan yangditimbulkan oleh program bantuan pendapatanterhadapinsentifkerja adalah bengantungpada kaedah bayarannya,dan bukan-nya program itu secara tersendini. Oleh itu, pendekatanyanglebih baik untuk melihat kesan tersebut ialah dengan me-

‘3Lihat misainya, Ehrenberg,R. G. dan Robert S. Smith, Modern Labor Eco-nomics: Theoryand Public Policy, 1982, lllinios: Scott, Foresman& Co.; Hamen-mesh, D. S. dan Albert Ress, The Economics of Work and Pay, 1984, edisiketiga, New York: Harper & Row; Bailante, D. dan Mark Jackson,Labor Eco-nomics: Choice in Labor Market, 1985, edisi kedua, Singapuna: McGraw-HillBook Co., dan beberapabuah buku ekonomi buruh yang terawal.

193

EKONOMI BURUH

lihat bentuk atau kaedah bayaran program tersebut secaramenyeluruh.I4

Terdapat sekurang-kurangnya tiga bentuk atau kaedahbayaran bantuan pendapatanyang sering digunakan. Pertama,jaminan pendapatan-potonganpenuh. Kedua, jaminan pen-dapatan-potonganmengikut kadar tertentu. Ketiga, jaminan pen-dapatan-tanpapotongan.

9.4.1 Jaminan Pendapatan-PotonganPenuh

Mengikut kaedah bayaran mi, setiap individu yang layak akanmenenimasejumlah pendapatantertentu, misalnya sebanyak $X,bagi menampung kekurangan atau kehilangan pendapatan

Pendapatan

0 Jam~

MasaLapang——— — -~ ~-———— MasaBekerja

Gambarajab 9.6 Jaminan pendapatan-potonganpenub

‘4Pendekatanin, iebih menyenupaiperbincanganyang terdapatdalam McConnell,CR. dan Stanley L. Brue, Contemporary Labor Economics, 1986, New York:McGraw-Hill inc., him. 33-36.

194


gajinya. Kesan kaedahbayaranmi terhadapjam kerja ditunjuk-kan dalam Gambarajah9.6.

Sebelum kehilangan pendapatan, U merupakan keluk puassamayang tertinggi dicapai, dan di titik keseimbanganE, jumlahupah diperoleh sebanyak P,. Tetapi disebabkan kecederaansemasabekerja, individu berkenaan kehilangan upah tersebut.Oleh itu, mengikut kaedah bayaran program penggantianpen-dapatan misalnya, dia layak menerima sebanyak $X, sebagaiganti rugi sepenuhnyaakibat kehilanganpendapatantadi. Walaubagaimanapun,faedah pendapatanmi akan dikurangkanmeng-ikut jumlah yang sama dengan jumlah upah yang diperolehjikalau dia bekerja.Oleh itu, pertambahanjam kerja antaratitikE, dengan titik E tidak akan menghasilkan sebarangpertambahanpendapatan.Keadaanmi menyebabkangaris be-lanjawanmenjadi mendatarantarakedua-duatitik tersebut,dankemudiannya meningkat sehinggalah ke titik P pada paksimenegak.

Berasaskan kekangan belanjawan yang sedemikian rupa(E,EP), keluk puas samayang tertinggi dicapai ialah di titik E,.Dengan itu, bererti bahawa sungguhpun utilitinya meningkat(U), tetapi jam kerja yang ingin ditawarkan dalam pasaranmenjadi sifar. mi keranasungguhpundia tidak bekerja, jumlahpendapatanyang akan diterima masih sama dengan jumlahupahnya sebelum berlaku kemalangan. Dalam konteks per-bincangan Bab 8, jam kerja yang ditawarkan dalam pasaranakanmenjadi sifar. mni keranakaedahbayaransedemikianhanyamewujudkan kesan negatif pendapatan. Jaminan pendapatanakanmenambahkanpendapatanindividu berkenaan.Dengan an-daian masalapang adalah barangnormal, makapermintaanter-hadapmasalapang akanmeningkat sehinggainsentif untuk be-kerja terus lenyap. Keadaanmi berlakusebenarnyakeranasetiaptambahanjam kerja tidak akan meningkatkanpendapatanmdi-vidu berkenaan.Sebaliknya,upah yang diterima hasil jualan jamkerja dalam pasaran akan dikurangkan dengan jumlah yangsama,melalui potonganfaedahbantuanpendapatantadi.

Pendapatanindividu mi hanya akan meningkat jikalau diabekerja melebihi ..T~ jam. Tetapi pilihan mi tidak mungkin ber-laku kerana sebarangjam kerja yang ditawarkan melebihi masa

195

.

EKONOMI BURLH

JJ1 jam, akan meletakkannyapada tingkat gabunganmasa be-kerja dan masa lapang yang menghasi!kanutiliti yang lebih ren-dah daripadautiliti yang digambarkanoleh keluk puas sama U.Oleh itu, kaedah bayaranjaminan pendapatan-potonganpenuhsememangnyatidak akan menggaiakkanindividu untuk bekerja.Malahan,besar kernungkinandia akanterus melambatkanmasa-nya untuk bekerja semula.

Soalnya bagaimana kaedah bayaran mi dapat diperbaikisupaya insentif bekerja tidak merosot dengan begitu teruk,sehinggakar. jam yang ditawarkan dalam pasaran menjadisifar?’

5 Salah satu cara membaikmnya ialah denganmengurang-kan potongan faedah tadi supaya setiap tambahanjam kerjapasti ada ganjarannya.Potonganmi boleh dikurangkan sepertiyang dilakukan dalam kaedah bayaran jaminan pendapatan-potonganmengikutkadar tertentu.

9.4.2 Jaminan Pendapatan-PotonganMengikut Kadar Tertentu

Kaedah bayaran mi tidak jaub benbèza dengan kaedah yangdibincangkan di atas. Faedhh yang diberikan hergantungpadajam kerja yang ditawarkan dalam pasaran.Hanya yang berbezaialah faedah tersebut akan dikurangkandengan kadar tertentuyang lehih rendah, misalnya 50 peratus daripada upah yangditerima. Dalam hal i, bermaknabahawajikalau upah sejamialah $10.00, maka upah sebenaryang akan ditenima hanyalah$5.00 sejam. mi kerana baki $5.00 lagi akan digunakan bagimenampung pengurangan faedah yang ditarik balik denganjumlah yang sama.

Walau bagaimanapun,kerana potongankurangdanipada 100peratus,maka garis belanjawanantara titik E, denganE, tidaklagi niendatar, malahanmempunyai cerun negatif seperti yangditunjukkanoleh garisanER, dalam Gambarajah9.7.

‘5Waiau bagaimanapun.daiam kes tententu, terutamapekerjayangbegitu ghairahuntuk bekerjaatau terpaksakerana faktor sosiaiseperti di Jepun,(iihat bahagian9.3 perbincangantentangkonsepterkurang kerja), maka kesannegatif kaedahmimungkin Iebih rendah.Perbincanganlanjut tendapatdaiamEhrenberg.R. G. danRobert S. Smith, op. cit., him. 170-171.

196


Berdasar kekangan belanjawan EIRP (Gambarajah 9.7),keseimbanganyang tertinggi dicapai ialah di titik E2, iaituapabila keluk puas sama U2 menyentuh~kekanganbelanjawantersebut. Daripada keseimbanganitu, pendapatanindividu ber-kenaantelah bertambahdan P, ke JhE2. Walau bagaimanapun,pendapatandaripadahasil juak~nburuh telah jatuh, iaitu kepadaJ,S. Malahan, jam kerja yang ditawarkan dalam pasaranjugaturut merosot denganbegitu banyak, sungguhpuntidak sehebatseperti kesanyang ditunjukkan dalam kaedah pertama.Denganperkataan lain, insentif kerja tidak terus hilang. Oleh itu, pe-nawaranjam kerja tidak terusmenjadi sifar.

Penguranganjam kerja yang begitu hebat berlaku bukansahajakeranakesannegatifpendapatanyang begitu kuat, tetapikesanpenggantianjuga turut mempengaruhipenguranganmi. mnikerana kaedah bayaranjaminan pendapatan-potonganmengikutkadar tertentu, seperti yang dijelaskan di atas, telah menye-babkan kadar upah jatuh. Hal mi ditunjukkan oleh garis be-

P

0

U,

.U1

U

‘Ii

MasaLapang -~ MasaBekenja

Gambarajah 9.7 Jaminan pendapatan-potonganmengikut kadar

Jam

197

EKONOMI BURUH

garis belanjawan asal (JP). Ini bererti kos lepas masa lapangmenjadi rendah. OIeh sebab harga masa lapang adalah murah,maka keadaanmi membolehkanindividu tersebutmenggantikanmasabekerjadengan masalapang secaralebih mudah. Oleh itu,kesan penggantiandalam hal i, berbeza dengan apa yangdibincangkandalam Bab 8 dahulu. mi kerana dalam hal mi,kesanpenggantiantelah menyebabkanpermintaanterhadapmasabekerjaberkurangan.

Pengasingankedua-duakesan pendapatandan kesan peng-gantiandapat ditunjukkandalam Gambarajah9.7. mi dilakukandenganhanya melukis garisan lurus yang selari dengan ganis be-lanjawan PJ, dan menyentuh keluk puas sama U, di titik E0.Penguranganjam kerja dan E ke E0 merupakanhasil kesan ne-gatif pendapatan. Sementara itu, penguranganjam kerja se-terusnyadan E0 ke E2 merupakanhasil kesanpenggantianyangterus menyebabkan individu berkenaan menambahkan pen-mintaan terhadapmasa lapang. Oleh itu, dalam hal i, kedua-dua kesan tadi telah menimbulkan kesan yang sama terhadapmasa bekerja. Keadaanmi telah menyebabkanjam kerja yangditawarkan dalam pasaranjatuh denganteruknya. Oleh itu juga,sungguhpunjam kerja masih positif, tetapi jumlah jam yangditawarkan dalam pasaran amat sedikit, yang membawa ertibahawainsentif kerja telah dikurangkandengan begitu banyak,sungguhpunpenarikanbalik faedahdikurangkan.

Soalnya sekarang adakah perlu potongan faedah tadi di-kurangkan lagi atau dihapuskanlangsung supaya insentif kerjatidak terjejas? Jawapan kepada persoalan mi terdapat dalamkaedahbayaranjaminan pendapatan-tanpapotongan.

9.4.3 Jaminan Pendapatan-Tanpa Potongan

Mengikut kaedah i, jumlah bayaran yang diberikan kepadapekerja yang layak adalah sama seperti kaedah bayaran yangdibincangkandi atas. Hanya dalam skim i, faedah mi tidaklagi melibatkan jam kerja pekerja berkenaan.Sungguhpundiabekerja, jumlah faedah yang diterima tidak berubah. Denganperkataanlain, upah yangdiperolehdanpadabekerja tidak akandikurangkan.Kesan kaedahbayaranmi terhadappenawaranjam

198


kerja, sama ada melalui program penyelenggaraanpendapatanatau program penggantianpendapatan,jelas ditunjukkan dalamGambarajah9.8.

Pendapatan

P2

P

~1

MasaLapang — ‘- — — -~-

Gambarajah 9.8 Jaminan pendapatan-tanpapotongan

Sama seperti analisis sebelum mi, keseimbanganasal ditun-jukkan di titik E. Jumlah masayang ditawarkan dalam pasaranadalah sebanyak J1 jam, dan P, merupakanjumlah upah yangdiperoleh. Oleh sebab individu berkenaandibolehkan bekerja,sungguhpundia masih menerimafaedahprogram bantuanpen-dapatan,garis belanjawannyasekarangakan beralih ke kanans~laridengangaris belanjawannyayang asal (JP).

Kekangan belanjawan yang baru ditunjukkan oleh ganisanE,P2. Utiliti tertinggi dicapai ialah di titik E2. Di titik keseim-bangani, jumlah jam yang ditawarkan dalam pasaran telahberkuranganke Jh. Sungguhpunjam kerja telah berkurangan,

0 ‘I1 ~h J Jam

— — — MasaBekerja

199

EKONOMI BURUH

namun pengurangannyatidaklah seteruk seperti yang ditunjuk-kan dalatn kaedah pertamadan kedua. Malahan, jumlah pert-dapatanindividu berkenaanjuga telah meningkat.mi keranain-dividu berkenaan dibenarkan menyimpan kesemuaupah yangdiperoleh hasil jualan jam kerjanya dalam pasaran. Malahan,keadaaninilah yang mendorongindividu berkenaanmenambah-kan penawaranburuhnyadalam pasaran.

Dorongan sedemikian tidak terdapat dalam kedua-duakaedah yang dibmncangkanterdahulu daripada kaedah mi. mikeranadalam kaedahpertamadan kedua, setiap tambahanupahakan dikurangkanmelalui potongan faedah yang diterima de-ngan jumlah yang sama atau mengikut kadar tertentu. Olebsebabtidak ada pekerja yang sanggupbekerja tanpa tambahanpendapatan,maka jumlah jam kerja yang ditawarkan mengikutkaedah bayaran pertama menjadi sifar, dan mengikut kaedahbayarankedua,penawaranjam kerja berkurangandengan begitubanyak. Oleh itu, jelaslah bahawa dan segi insentif kerja,kaedah bayaranketiga yang membolehkanindividu yang layakmenyimpan upah kerja yang diterimanyasungguhpundia masihmenerimabantuan berkenaanadalah lebih baik jikalau diban-dingkan dengankaedahbayaransebelummi. -

Terdapatbeberaparumusanmenarik yang boleh dibuat ber-dasarkanketiga-tiga kaedah bayaran bantuan pendapatanyangdibincangkan di atas. Pertama, sungguhpun program bantuanpendapatanherbeza, tetapi kerana kaedah bayarannya serupa,maka kesanyang ditimbulkan terhadappenawaranburuh, lebihtegaslagi terhadapinsentif buruh adalahsama.

Kedua, jikalau kaedah bayaran ditukar supayafaedah yangdiberikan bebas daripadajam kerja, maka kesan bantuan pen-dapatan tidak banyak menjejaskan insentif kerja. Malahan,jikalau kaedah mi ditukar sedemikian rupa supaya faedah her-tambah apahilajam kerja meningkat, maka insentif kerja akanturut meningkat,seperti yang ditunjukkan dalam skim jaminanupah minimum)6 mi jelas ditunjukkan dalam Gambarajah9.9,

‘6Perbandinganyang menanik antarakedua-duaskim upah minimum dan skimsubsidipendapatan,dibmncangkandaiamPenman,R., op. cit., him. 64-66.

200


yang menggambarkankesandua skim yang berbeza,iaitu skimjaminan upah minimum dan skim subsidi yang mempunyaitujuan yang samabagi mengatasimasalahkemiskinan.

Bagi mengatasi masalah kemiskinan, satu tingkat jaminanpendapatanadalah penlu supaya pendapatan pekerja beradapada paras tidak kurang daripada garisan kemiskinan. Untuktujuan mi, katalahP, (Gambarajah9.9) merupakanjumlah upahatau pendapatanterendahsebelumgarisan kemiskinan. mni her-erti bahawasebarangtitik keseimbanganyang terletakdi sebelahkanantitik keseimbanganE, misalnya E0, menyebabkanindividuberkenaanberadadi bawahganisankemiskinan. Denganitu, dialayak menerimabantuanpendapatan.

Mengikut skim subsidi pendapatan,jumlah bantuan pen-dapatanyang layak diterima bergantungpada perbezaanjumlahupah dengan ganisan kemiskinan tadi (atau pendapatanP,).

£2

U2

j- i_ -j-~i Jo ~2 J

MasaLapang----~ -.~---- - MasaBekerja

Gambarajah 9.9 Skimsubsididan upah minimum

201

EKONOMI BURUH

Misalnya, dalam Gambarajah9.9, oleh sebabkeseimbangandi-capai di titik E0, maka jumlah pendapatanyang Iayak ditenimamenurut skim tersebutialah sebanyak$Y. Berdasarkankaedahbayaran ketiga, bantuanpendapatanmi menyebabkankekanganbelanjawanindividu berkenaanmeningkat selani dengangaris be-lanjawan asal (JP), iaitu menjadi E,P. Keseimbanganbaruyang tertinggi dicapai ialah di titik E2. Sungguhpunpendapatanind~,vidumi telah meningkat melebihi garisan kemiskinan, tetapikeseimbangangabunganmasabekerja dan masa lapang di E2,telah menghasilkankekuranganjam kerja sebanyakJ~,J2.

Sementaraitu, dalam skim upah minimum, kesanyangditim-bulkan terhadapjam kerja adalah berbeza. mi kerana kaedahbayaran faedahnyaagak berlainan. Dalam skim jaminan upahminimum, kadar upah akan ditingkatkan bagi menambahkanpendapatanindividu berkenaan.Tegasnyadalam skim mi, pen-dapatan hanya meningkatjikalau jam kerja ditambah. OIeh itu,garis belanjawan individu tersebut akan beralih mengikut pu-singan jarum jam, iaitu dan JP0 ke JP. Berasaskankeseim-bangantertinggi yang dicapai di titik E, maka jumlah jam yangakan ditawarkan dalam pasaranakan meningkat, iaitu dan J0ke j1, Padamasayang samajuga, kekuranganpendapatandapatdiatasi,apabilajumlah upah meningkatdan J,,E0 ke J,E.

Danpada perbincangandi atas, sungguhpunjelas bahawakedua-duaskim tadi telah berjaya mengatasi masalah kemis-kinan, tetapi dan segi insentif kerja, jaminan upah minimumadalah lebih baik, memandangkanjumlah jam kerja telah me-ningkat. Cuma yang menjadi masalahbagi skim jaminan upahminimum ialah dan segi insentif majikan terhadap penmintaanburuh. Permintaan terhadap buruh akan berkuranganjikalauupah minimum terlalu tinggi sehinggamenyebabkankadar upahlebih tinggi daripadaproduktiviti pekerjaberkenaan.

Akhir sekali, selagi bayaran dibuat sekaligusdan samaadakemudiannya, faedah mi dikurangkan semula apabila upahdiperoleh (kaedah pertama dan kedua) ataupun tidak (kaedahketiga), kesanterhadapinsentif kerja sudah pasti kurangmeng-galakkan. Ringkasnya,j~mmkerja yang akan ditawarkan dalampasaranakan berkurangan.mi keranakedua-duakesan negatifpendapatandan kesanpenggantianjuga akan menyebabkanper-

202


mintaan terhadap jam kerja berkurangan. Sebaliknya, dalamkaedah bayaran yang memastikan bahawa pendapatanhanyameningkat jikalau jam kerja bertambah, bantuan pendapatanmengikut kaedah mi tidak akan menjejaskanjam kerja. Ma-lahan, insentif kerja akanmeningkat.mi keranakesanpenggan-tian akan menambahkanmasa bekerja, iaitu berbeza dengankesanpendapatanseperti yang telah dibincangkandalam Bab 8dahulu.

203

BAB 10MODEL PENAWARAN BURUHLANJU1TAN

10.1 Pendahuluan

Teori penawaranburuh yang berasaskanmodel pendapatandanmasa lapang telah pun dibincangkandalam Bab 8 dengan pan-jang lebar. Dalam model tersebut, keluk puas samadan kadarupah yang dijadikan sebagaikekanganpendapatan,telah diguna-kan bagi menentukanjumlah jam kerja seorangpekerja sebagaigerak balas terhadapperubahankadar upah. Daripada analisismi, keluk penawaranburuh seseorangindividu diperoleh.

Bentuk keluk penawaran buruh yang diperoleh, sama adabercerunpositif atau melengkok ke belakangadalah bergantungpadakekuatandua kesanyang berbeza,iaitu kesannegatif pen-dapatan dan kesan positif penggantian. Jikalau kesan pen-dapatan lebih kuat, maka cerun keluk penawaran buruh akanmenjadi negatif. Sebaliktiya, jikalau kesan penggantian Iebihkuat, maka keluk penawarariburuh akanbercerunpositif. Olehitu, jikalau berasaskanteori semata-mata,rumusan awal samaada keluk penawaran buruh bercerun positif atau sebaliknyaadalah sukar untuk ditentukan. Malahan, pada peringkat kajianempiris sendiri masih belum ada kata sepakat tentang bentukkeluk penawaran buruh, sungguhpunkebanyakanhasil kajianmenunjukkan bahawa keluk penawaran buruh lebih berbentuknegatif.

Kelemahankuasa telahanmodel asasmi dalam menentukanbentuk keluk penawaran buruh dengan lebih pasti, mungkinkerana andaian yang terdapat di sebalik model in Terdapatsekurang-kurangnyadua andaian yang kurang realistik dalammodel mi jikalau dibandingkandenganapa yang berlaku dalamkeadaansebenar.

204

MODEL PENAWARAN BIJRUH LANJUTAN

Pertama, dalam model pendapatan dan masa lapang, inasadihadkanuntuk kegunaandua tujuan sahaja, iaitu sebagaimasalapang dan masa bekerja bagi memperolehpendapatan.Pilihanpenggunaanmasa yang sedemikian rupa boleh dipersoalkan.mlkerana dalam keadaansebenar,peruntukanpembahagianmasaindividu melibatkan pilihan penggunaanmasa yang lebih luas.Pilihan mi meliputi penggunaanmasa yang tidak dapat dikelas-kan sama ada sebagai masa lapang atau masa bekerja. Urn-pamanya,masa penggunaandan masa berulang-alik ke tempatkerja. Kedua-duajenis penggunaanmi melibatkan masa yangsering digolongkan dalam kategori masabekerjabukan pasaran.Kedua-duanyajuga boleh mempengaruhi jumlah dan bentukkeluk penawaranburuh individu. Oleh itu, tumpuanyang hanyamengambilkira duajenis pilihan penggunaanmasa, sepertiyangterdapatdalam model pendapatandan masa lapang adalah tidaktepat.

Kedua, dalarn model asaspendapatan dan masa lapang, ke-tetapan yang diambil oleh seseorangpekerja sama ada mahumenambahkan masa bekerja atau sebaliknya adalali bebasdaripada pengaruhkeluarga. Sedangkandalam keadaansebenar,isi rumah mempunyai pengaruh terhadapketetapanpenawaranburuh yang dibuat oleh individu, terutamabagi individu yangsudah berumahtangga.Malahan, sebarangkeputusanberhubungdengan penggunaanmasa yang akan diambil oleh seseoranganggota keluarga mempunyai hubung kait dengan anggotakeluargayang lain.

Daripadaperbincangandi atasjelas terdapatdua bentuk pin-daan yang boleh dilakukan terhadapmodel asaspendapatandanmasa lapang supayamodel mi menjadi lebih realistik. Pertama,denganmengambil kira pengaruhanggotakeluarga terhadapke-tetapanyang dibuat oleh individu berhubungdenganpenawaranburuhnya. Kedua, dengan mengambil kira masa bekerja bukanpasaransebagai satu lagi sumber penggunaanatau pilihan per-untukan masa bagi individu herkenaandalam usahamemaksi-mumkan utiliti penggunaanmasanya. Dengan perkataan lain,dalam bab mi, teori pengagihan masa yang berasaskanmodelpendapatandan masa lapang akan dipinda dengan meng~mbi~kira isi rumah sebagai unit pilihan terkecil yang membuatke-

205

EKONOMI BURUH

tetapandan mengikutanalisis ala Becker,’ pilihan unit mi tidaklagi terbatas kepadapenggunaansemata-mata,malahanunit mijuga dianggap sebagaipengeluar.Untuk melihat kesan pindaanmi terhadappenawaranburuh, kedua-duanyaakandibincangkansatu derni satu.

10.2 Penawaran Buruh Anggota Keluarga

Setiap ketetapanberhubungdengan penggunaanmasa, terutamamasauntuk bekerja, bagi individu sebenarnyamelibatkanpilihanseisi keluarga. Urnpamanya,keputusanseorang isteri samaadaperlu bekerja atau tidak, adalah bergantung pada sama adasuaminyasudahbekerja ataupunbelum. Malahan,jikalau kedua-duanya sudah bekerja, setiap perubahankadar upah, misalnyaperubahan kadar upah si suami akan turut mempengaruhipilihan isteri berhubungdenganjam kerjanya.

Sebagai contoh, peningkatan kadar upah seorang suamimungkin menyebabkan masa bekerjanya bertambah. Tetapikesanperubahankadar upah mi terhadap penawaranburuh siisteri mungkin berbeza.Peningkatankadar upah mi yang telahmenyebabkan pertambahan pendapatan keluarga mungkinmenyebabkansi isteri berhenti bekerja untuk menumpukanmasaterhadap kerja di rumah. Dengan perkataanlain, sungguhpunkesan pendapatanterhadap penawaran si suami agak Iemah,yang menyebabkanmasa bekerjanya bertambah, tetapi kesanpendapatankeluarga yang lebih kuat, boleh menyebabkanjum-lah jam kerja untuk seisi keluarga berkurangan.Malahan, mimungkin merupakansalah satu faktor utama yang menyebabkanhasil kajian terhadap penawaran buruh mendapati keluk pe-nawaranburuh bercerunnegatif dan tidak positif seperti yangdijangkakan.

Andaian utama analisis dalam contoh di atas ialah Si suamisahaja dianggap mempunyai potenSi untuk memperoleh pen-dapatan yang lebih tinggi atau dianggap produktif dalam pa-saran. Walau bagaimanapun,jikalau kedua-duanyamempunyaikeupayaanperolehanyang serupa, maka siapa yang perlu be-

Lihat Becker, G.S., “A Theory of The Allocation of Time”, The EconomicJournal, September,1965, hIm. 493-517.

206

MODEL PENAWARAN BURUH LANJUTAN

kerja bergantungpada siapa yang paling produktif di rumah.Oleh sebab si isteri selalunya lebih produktif dengan kerja dirumah, maka pada kebiasaannyajikalau pilihan tadi terpaksadibuat, ‘maka si suami sahajalahyang akan bekerja. Narnun de-mikian, pilihan untuk kedua-duanyabekerja masih boleh dila-kukan. mi bergantungpada kemudahan kerja di rumah yangdapat diganti dengan mudah melalui penggunaanalat-alat, se-perti mesin basuh, dapur masak yang lebmh lengkap, atauseorangpengasuhyang cekapdengangaji yang murah.

Walau bagaimanapun,yang lebih menarik ialah apa akanberlakujikalau pendapatansi suami merosotatau si suami tidakbekerja, sedangkan dia merupakan satu-satunyasumber pen-dapatan keluarga?Dalam hal in sekurang-kurangnyaterdapatdua kesan yang berbeza yang boleh mempengaruhipilihan pe-nawaranburuh kell4arga tersebut. Pertama,disebut sebagaikesanpekerja tambahan;dan kedua,disebut sebagaikesan pekerja takgiat.

Konsep pertama, iaitu pekerja tambahan,sebenarnyahampirserupa dengan kesan pendapatanyang terdapat dalam analisismodel pendapatan dan masa lapang. Sedangkankonsep keduapula, iaitu pekerja tak giat, lebih menyerupaikesanpenggantian.Mengikut kesan pekerja tambahan,penguranganjumlah pen-dapatan keluarga akibat ketua keluarga diberhentikan kerja,akan mendoronganggota-anggotakeluarga yang lain, terutamasi isteri untuk keluar mencari pekerjaanatau menawarkanper-khidmatannyadalam pasaran.Dalam hal in oleh sebabbukansahaja ketua keluarga akan terus berada dalam pasaranuntukmendapatkanpekerjaan,malahananggota-anggotakeluargayanglain akan turut samamencari pekerjaan,makapenawaranburuhakanmeningkat.

Sementara itu, kesan pekerja tak giat pula boleh rnenye-babkan penawaran buruh berkurangan. Ini kerana mengikutkesan tersebut, terutama dalam keadaan ekonomi meleset,jangkaanupah yang dapat diperoleholeh golongan pencarikerjaakanjatuh. Kejatuhanjangkaanupah mi disebabkankadar upahyang rendah akibat penawaran buuuh yang ramai. Malahan,keadaan kemungkinan yang begitu tipis untuk mendapatkanpekerjaan akan mengurangkan harapan untuk mendapatkan

207

EKONOMI BURUH

upah. Kesemua mi akan rnengurangkandorongan di kalanganpencari kerja untuk memasuki pasaranburuh. Malahan, keranakos mencari kerja adalah tinggi, dan jikalau mendapatpekerjaanpun upahnyananti adalah rendah, maka dalam hal in pencari-pencari kerja lebih suka tinggal di rumah. Dengan perkataanlain, mengikut kesanpekerja tak giat, keadaanyang tersebut diatas akan rnenyebabkan bakal pencari kerja menarik dindaripadamenjadi tenagaburuh.

Kekuatan relatif antara kedua-dua kesan yang tersebut diatas akan menentukansarna ada penawaranburuh bertambahatau berkurangandan seterusnya menentukan tingkat kadarpenganggurandalam ekonomi berkenaan.Jikalau kesan pekerjatambahanmenyebabkanramai pencari kerja membanjiri pasaranburuh, maka penawaranburuh akan meningkat.Jikalau peker-jaan tidak mencukupi, maka keadaanmi akan menyebabkankadar pengangguranmeningkat. Sebaliknya,jikalau ramai yangrnenarik din atau menangguhdaripadamencari pekerjaanolehsebab tak giat, maka kadar pengangguranakan berkurangan.Suiigguhpun begitu, masalah pengangguranakan terus kekal,cuma hentuk pengangguran berubah daripada pengangguranketara kepada bentuk penganggurantersembunyi. Dengan per-kataan lain, mereka yang menarik din daripadapasaranburuhmempunyai potensi untuk memasuki pasaran buruh semuladalam sebarangmasa. Jikalau tindakan memasuki semula pa-saran buruh tidak bersesuaiandengan permintaannya, makakadar pengangguranketaraakanmeningkat.

Walau bagaimanapun,sebagaikesan semasa,terutamadalamkeadaan ekonomi meleset, kesan pekerja tak giat terhadappenawaranburuh lebih besar daripadakesanpekerja tambahan.mi keranakesanpekerja tambahanhanyamelibatkansebilangankecil pencari kerja, iaitu terdiri daripada anggota-anggotakeluarga yang ketua keluarganyatelah dibuangkerja. Malahan,kadaryang paling tinggi bagi merekayang terlibat dengankesanmi mungkin samadengan kadar pengangguranyang sedia ada.Sedangkankesan pertama, iaitu pekerja tak giat melibatkanbukan sahajaanggotakeluarga mereka yang menganggur,tetapijuga merekayang beradadalam lingkungan umur bekerja (15-64tahun) yang mempunyaipotensiuntuk menceburipasaranburuh.

208


Bakal pekerja yang lebih ramai inilah yang menyebabkankesanpekerja tak giat menjadi lebih kuat terhadappenawaran buruhberbandingdengan kesan pekerja tambahan.Oleh itu, apabilaandaian lain tidak berubah, maka seperti yang dibincangkandalam Bab 7, pada masa ekonomi meleset, kadar penyertaantenagaburuh akanberkurangan.Kadar penyertaantenagaburuhakanberkembangsemulaapabila ekonomi pulih.

Perbincangandi atas jelas menunjukkan bahawa sebarangpilihan penggunaanmasa, khususnyaberhubungdengan pilihanjam kerja individu, sebenarnyamelibatkan ataudipengaruhiolehketetapankeluarga. Oleh itu, bagi mendapatkanmodel agihanrnasa yang lebih realistik, maka isi rumah dan bukan individutertentu harus digunakan sebagai unit ekonomi terkecil dalamanalisis pilihan penggunaanmaksimum inasa, sebagaiasas teoripenawaranburuh.

10.3 Teori Umum Agihan Masa Bekerja

Andaian utama model asal pendapatandan masa lapang, ialahagihan masa untuk individu hanya untuk bekerja dan masalapang. Sedangkanbanyak kegiatan lain yang terlibat denganpenggunaanmasayang tidak melibatkan masapasarandan jugamasa lapang. Masa yang digunakan untuk tujuan mi sering di-sebut sebagai masa bekerja bukan pasaran,seperti masa yangdigunakanuntuk berulang-alik ke tempat kerja dan masapeng-gunaan.

Masa yang digunakan untuk berulang-alik ke tempat kerjawujud kerana kebanyakan pekerja tidak tinggal di tempatmereka bekerja. Sungguhpundengan adanya kemudahanpeng-angkutan dan sistem jalan raya yang lebih baik telah mengu-rangkan masa berulang-alik mi, namun masa berulang-aliktidak dapat dikurangkan sepenuhnya.Oleh itu, setiap pekerjaterpaksamemperuntukkanjumlah masa tertentuuntuk berulang-alik ke tempat kerja. Masa yang digunakanuntuk berulang-alikke tempatkerja mi bukan merupakanmasabekerjakeranamasaitu tidak menghasilkansebarangupah. Malahan, tidak juga me-rupakan masa lapang, terutamaberulang-alik ke tempat kerjayang selalu terlibat dengan kesesakanjalan raya yang menye-babkan perjalanan ke tempat kerja tidak selesa. Oleh sebab

209

EKONOMI BURUH

masa mi juga, iaitu masa berulang-alik tidak melibatkansebarangpenggunaanbarang atau mendatangkansebarangpen-dapatan, maka penggunaanmasa tadi tidak akan rnenghasilkansebarangutiliti. Oleh itu, masa tersebut, iaitu rnasaberulang-aliktidak boleh dianggapsebagaimasalapang.

Ternyata di sini bahawa penggunaanmasa yang tidak me-libatkan barang tidak akan rnenyeronokkanindividu. Oleh itu,setiap bentuk penggunaanmasauntuk tujuan menanti ataume-nunggu sesuatuselalunyatidak disukai. Dengan itu juga, berertimasa boleh digunakan tanpa barang, tetapi keadaansebaliknyatidak benar. mi kerana setiap penggunaanbarang akan me-libatkan masa yang disebut sebagai masa penggunaan.Curnayang berbeza ialah kandungan rnasa yang diperlukan untuksesuatupenggunaan itu. Misalnya, makan tengah han di res-toran yang menyediakanmakanan segera mungkin merupakankegiatan penggunaanyang paling sedikit menggunakan masaberbandingdengan masa yang diperlukan untuk makan tengahhan di rumah.

Perlu diingatkan di sini bahawa sungguhpun makanan direstoran lebih segera, yakni paling kurang rnenggunakanmasa,tetapi melibatkan kandunganbarang pasaranyang banyak. mikerana kesemuaperingkat penyediaanmakananatau lebih tegaslagi input yang digunakanuntuk menyediakanmakanantadi ter-paksa dibeli dalam pasaran, dan tidak disediakansendini olehpenggunanya.Sebaliknya, bagi makanan yang disediakan dirumah, sungguhpun terdapat beberapa input yang digunakandibeli dalam pasaran,tetapi disebabkandisediakanataudimasakdi rumah, maka setengah-setengahinputnya, seperti per-khidmatan bagi menyediakannyatidak perlu dibeli dalam pa-saran. Oleh itu, kandungan barang pasaran (termasuk per-khidmatan) dalam makanan yang disediakandi rumah adalahkurang, tetapi kandunganmasaadalah tinggi.

Berasaskancontoh di atas, jelas bahawa kandunganmasadan barang pasaran yang terdapat dalam sesuatu barang Se-benarnya boleh ditukar ganti antara satu sama lain. Seperticontoh di atas, isi rumah boleh menyediakanmakanandi rumahataumembelinyadalam pasaran.Jikalau makananmi disediakandi rumah, maka kandunganmasadalarnmakanantersebutakan

210


bertambah. Ini kerana ia terpaksa memasaknyasendiri. Se-dangkanjikalau makanantersebutdibeli di pasaran,maka kan-dungan masayang digunakan oleh isi rumah berkenaandalambarang tersebutpasti kurang. Hanya yangdiperlukan ialah masauntuk memakannya.Walau bagaimanapun,oleh sebab kesemuabahan, termasukperkhidmatanuntuk menyediakanmakananter-sebut terpaksa dibeli, maka barang pasaran akan meningkat.Ringkasnya, sebarang penggunaan barang akan melibatkanbukan sahaja barang pasaran, tetapi juga masa. Cuma yangmembezakanjenis-jenis barangyang digunakanialah kandungankedua-duafaktor mi, iaitu masadan barangpasaran.

Perbincangandi atas jelas menunjukkan bahawa penawaranjam kerja dalam pasaran sebenarnyaperlu dianggap sebagaisebahagianmodal umum pembahagianmasakepadapenggunaanyang berbagai-bagai.Soal penting di sini ialah bagaimanamasapenggunaandan masa lain bukan pasaran,khususnyamasaben-ulang-alik ke tempat kerja dapat mempengaruhi penawaranburuh individu. Untuk itu, setiap jenis masayang dinyatakandiatasakandibincangkansatu demi satu.

10.3.1 Masa Penggunaan

Tujuan utama perkhidmatanditawarkan dalam pasaran, khu-susnyabekerja ialah untuk memperolehpendapatan.Pendapatanmi kemudiannyaakan digunakan untuk membeli barang keper-luan bagi memenuhi utiliti individu atau isi rumah tertentu.Sungguhpundemikian, isi rumah tidak perlu melalui prosesmiuntuk memenuhi tujuannya yang akhir itu. Sebaliknya,merekajuga boleh memenuhi utiliti tadi melalui proses mengeluarkanbarang tersebut sendiri. Malahan, isi rumah juga boleh meng-gabungkankedua-duajenis penggunaanmasami, yakni bekerjadan mengeluarkansesuatu barang sendiri untuk memenuhi tu-juannya yang akhir itu. Oleh sebab masaadalah terhad, makapilihan agihan yang paling’ baik antara penggunaanyang ber-bagai-ba~aimi harus dibuat dengan sempurna, supaya tingkatutiliti yang paling maksimum dapat dicapai. Analisis mi ditun-jukkan dalam model Becker2,yang berasaskanandaianbahawa

2Analisis teori pengeluaranisi rumah mi berasaskanmodel Becker,G.S.. Ibid.

211

EKONOMI BURU}-1

isi rumah sebagai unit ekonomi terkecil bukan sahajabertujuanmemaksimumkan penggunaan, tetapi juga bertujuan memak-simumkan pengeluaran.Dengan perkataan lain, isi rumah di-anggap sebagaipenggunayang menjual perkhidmatannyadalampasarandan juga sebagal pengeluar yang boleh menggantikanmasa yang tidak dijual dalarn pasaran untuk rnendapatkansesuatu barang bagi memuaskan utilitinya. Berasaskanmodelumum agihan masayang sedemikian rupa, maka masapenggu-naan dapat diambil kira bagi melihat kesannya terhadap pe-nawaranburuh sesebuahisi rumah.

mi bererti dua keputusanutama yang boleh dilakukan olehisi rumah terhadap agihan masanya untuk mencapai tujuanakhir, iaitu utiliti rnaksimum. Pertama, ialah menjualkan masa-nya dalam pasaranbagi mendapatkanpendapatan,dan kemu-dianya digunakan untuk mendapatkanbarang bagi memenuhiutilitinya. Kedua, ialah menggunakan masa yang ada untukmengeluarkan barang sendiri yang dipenlukan bagi memenuhitujuan akhir tadi. Sungguhpun proses bagi mencapai tujuanakhir, iaitu utiliti adalab berbeza,namun suatu yang pasti ialahkedua-dua proses mi melibatkan masa. Pilihan kedua sudahpasti akanmengurangkanmasa yang ditawarkan dalain pasaran.Sementara itu, jikalau isi rumah berkenaan membuat pilihanpertama,maka masayang ditawarkan dalam pasaranakan me-ningkat.

Terdapatdua pendekatanyang sering digunakanuntuk me-lihat kesan masapenggunaanterhadapjam kerja. Pertama,pen-dekatan berasaskanpilihan penggunaan barang semata-mata,iaitu pilihan barangkeperluanyang mempunyaikandunganmasayang berbeza.3Kedua, pendekatanyang melibatkan pengeluaranbarang keperluanoleh isi rumah.4Walau bagaimanapun,kedua-

1Lihat misaInya perbicangandalam FIeisher, B.M.. Labor Economic: Theory andEvidence, 1970, New Jersey: Prentice-Flail, Inc. hIm. 51-55.

4Lihat misalnyaperbincangandalam EhrenbergR. G. dan R. S. Smith, ModernLabor Economic: Theory and Public Policy, 1982, Illinois: Scott, Foresman& Co.,hIm. 182-187.

212

MODEL FENAWARAN BURUH LANJUTAN

dua pendekatanmi mempunyai kaitan rapat antara satu samalain. Ini keranaasas analisisnyaadalah sarna,yakni berasaskanmodel umum agihanmasayang dikemukakanoleh Becker.

Kesan masa penggunaanterhadapjam kerja mengikut pen-dekatan pertama dapat ditunjukkan seperti berikut. Walaubagaimanapun,bagi memudahkananalisis, katalah barang yangingin digunakan ialah makanan.Barang mi dapat dikumpulkandalam dua kumpulan jenis yang berasingan berasaskankan-dunganmasapenggunaannya,iaitu:

I. Makananmasapendek (MK) merupakanjenis makananyangmemerlukan masa yang singkat sahaja untuk mengguna-kannya. Katalah satu minit bagi setiapringgit hargamakanantersebut.

2. Makanan masa panjang (MG) merupakan jenis makananyang memerlukan masa yang lebih lama untuk mengguna-kannya. Kataiah 60 mmii bagi setiap ringgit harga makananmi.

Implikasi andaian di atasjelas menunjukkan bahawa selainkos belian, setiap jenis makananmelibatkan kos masa, mengikutkandunganmasa yang diperlukan untuk menggunakannya.mikeranajikalau barang tersebuttidak digunakan,maka isi rumahmempunyai masa yang tenluang, untuk ditawarkan dalam pa-saran bagi memperolehpendapatan.Oleh itu, jumlah kos bagisetiap jenis barang haruslah meliputi bukan sahajakos dalambentuk harga beliannya, tetapi juga kos masa dalam hentukupah yang terpaksadilepaskanbagi menggunakanbarang ter-sebut. Hal mi menyebabkansetiap perubahanyang berlaku ter-hadap kadar upah isi rumah berkenaan akan turut mem-pengaruhiharga relatif kedua-duajenis makanantadi.

Sebagaicontoh, jikalau kadar upah dalam pasaransebanyak60 sen sejam, makakos makananmasapendekakan bertambahsatu sen bagi setiap ringgit harganya. Sementaraitu, kos bagimakanan masapanjangpula akan bertainbahsebanyak60 senbagi setiap ringgit penggunaannya.mi bererti, harga relatifmakanan masa pendek dan makanan masa panjang menjadi0.63, iaitu 1.01 dibahagikandengan 1.60. Bagi melihat hubungan

213

EKONOMI BURUH

penggunaankedua-duajenis makanan mi dengan penawaranburuh, maka terlebih dahulu penggunaanmaksimum setiap jenisbarangmi haruslahditentukan.

Andaikan isi rumah berkenaanhanya mempunyai 100 jamseminggu yang dapat dijual dalam pasaran. Oleb itu, ber-dasarkan kadar upah sebanyak 60 sen sejam, bererti jikalaukesemuajam tadi dapat dijual dalam pasaran, maka jumlahmaksimum upah seminggu yang akan diperoleh oleh isi rumahitu ialah sebanyak $60. Jikalau kesemuapendapatan-mi di-gunakanuntuk mendapatkanmakananmasa pendek, maka hi-langanmaksimummakanantersebutyang dapatdigunakanialahsebanyak59 unit, iaitu $60 dibahagi dengan $1.01. Ringkasnya,jikalau isi rumah mempunyaihanya 100 jam untuk ditawarkandalam pasaran selama seminggu, maka untuk mendapatkanpenggunaanmaksimum makanan masa pendek, isi rumah ber-kenaanterpaksamenjual sebanyak99 jam masayang ada dalampasaranburuh. Dengan berbuatdemikian, isi rumah memperolehsebanyak$59.40 sebagaiupah yang boleh digunakankemudian-nya untuk membeli 59.4 unmt makanantersebut.Baki jam selamasatu jam lagi atau atau lebih tepat 59.4 minit boleh digunakansebagaimasapenggunaannya.

Analmsis yang serupa boleh digunakan untuk mendapatkanbilangan maksimum jam kerja dan unit makanan masapanjangyang dapat digunakan.Oleh sebab masapenggunaanmakananmasapanjang lebih lama, maka jam kerja yang dapat ditawar-kan dalam pasaransudahpasti berkurangan.Malahan, bilanganmaksimum unit makananjenis mi yang dapat digunakan jugaturut rendah. Bilangan maksimum makananmasapanjangyangdapat digunakan hanyalah 37.5 unit ($60/1.60). Dalam hal mi,isi rumah terpaksamenjual sebanyak62.5 jam dalam pasaranbagi memperoleh pendapatansebanyak $37.50 untuk bayaranharga belian, dan baki sebanyak37.5 jam lagi masabekerjanyaterpaksadigunakansebagaimasapenggunaanmakanantersebut.

Dengan andaian faktor lain tidak berubah,katalah sekarangkadar upah isi rumah meningkat kepada $1.20 sejam. Apakahkesan kadar upah mi terhadapjam kenja? Berasaskancontohyang sama, oleh sebab kadar upah meningkat, maka kosmakanan masa pendek turut bertambah menjadi dua sen bagi

214


setiap ringgit hargabarangitu. Jikalau dicampur dengankos be-liannya, mi bererti jumlah kos bagi setiap ringgit makanan miakan menjadi $1.02. Oleh itu, penggunaan maksimumnyaakanmenjadi 117.6 unit, iaitu $120 dibahagi dengan$1.02. Dalam halin untuk memperolehpendapatanyang mencukupi bagi per-belanjaan pembelian makanan masa pendek, isi rumah ben-kenaan terpaksa menjual jumlah jam kerjanya sebanyak 98jam dalarn pasaran. Dengan berbuat demikian, isi rumahtersebut memperolehsebanyak$1 17.60 bagi menampunghargabelian makanan tersebut. Sementanaitu, baki jam kerja selama118 minit (atau hampmr 2 jam) akan digunakan untuk masapenggunaan.

Oleh sebabjumlah kos makananmasapanjangsecararelatiftelah meningkat dengan begitu banyak, iaitu menjadi $2.20,maka pertambahanbilangan maksimum makanan masa panjangyang dapat digunakan tidak akan bertambahdengan banyak,iaitu meningkat kepada 54.5 unit sahaja. Dengan andaianhargabelian seunmt tidak berubah, iaitu seringgit seunit, maka jumlahpendapatanyang diperlukan bagi memperolehbilangan mak-simum tersebut haruslahsamadengan $54.50. Oleh itu, jumlahjam kerja yang terpaksadijual dalam pasaranmenjadi 45.5 jam(45.5 >< $1.20 = $54.60). Baki jam sebanyak54.5 jam danipadasejumlah 100 jam yang isi rumah tersebutada, terpaksadiguna-kan sebagai masapenggunaanmakanantersebut. Pengiraanmiboleh diteruskandenganmenggunakantingkat kadar upah yangberbeza,sepertiyang ditunjukkandalam Jadual10.l.~

Jikalau diperhatikan Jadual 10.1, apabila kadar upah me-ningkat, terdapatdua kesanyang berlakudi sini. Pertama,hargarelatif antara kedua-dua jenis makanan tadi akan berubah.Sungguhpunharga mutlak kedua-duajenis makanan telah me-ningkat, tetapi harga makanan masa panjang meningkat Iebihtinggi jikalau dibandingkan denganpeningkatanharga makananmasa pendek. mnm kerana kos masayang terpaksadikorbankanuntuk rnasa penggunaanmakanan masa panjang yang mem-

5Lihat juga Fieisher, B.M., op. cii., Jadual2.1, him. 52.

215

EKONOMI BURUH

punyai kandunganmasayang lebih banyak berbandingdengankandunganbarang pasarannyamenjadi semakin tinggi. Oleh itu,harga relatif makananmasapanjangakanmeningkat.

Jadual 10.1 BilanganMaksimumMakananMasaPendekdanMasaPanjangMengikut Perubahan Kadar Upah

KadarUpah

JumlahKos($)

Bilangan Maksimu,n(unil)

Kos atauHaRelalif

MK/MG

rga

($) MK MG MK MG

0.60 1.01 1.60 59.4 37.5 1.01/1.60= .64

1.20 1.02 2.20 117.6 54.3 1.02/2.20= .45

2.40 1.04 3.40 230~8 70.5 1.04/3.40 .31

Kedua, apabilaharga relatif berubah,penggunaanmaksimumkedua-dua jenis makanan tersebut juga turut berubah. Olehsebabharga ataukos makananmasapendeksecararelatif men-jadi semakin murah, rnaka penggunaanmaksimumnyajuga turutmeningkat dengan lebih banyak. mi kerana wujudnya kesanpenggantian,yakni alihan penggunaandaripada makanan masapanjangkepada makananyang iebih banyak kandunganbarangpasarannya,iaitu makanan masa pendek. Kedua-duakesan midigambarkandalarn Gambarajah10.1.

Gambarajah 10.1 menggambarkan kekangan belanjawanpenggunaan maksimum kedua-dua jenis makanan mengikutkadar upah tertentu.Setiap garis ataukekanganbelanjawanher-kenaanyang memotongpaksi menegakataumendatarmenggam-barkan titik inaksimum penggunaansetiap jenis makanan ter-tentu, iaitu makanan jangka pendek dan makanan jangkapanjang. Umpamanya,garis AB inenggalnbarkankekanganbe-lanjawan pada kadar upah 60 sen sejam, yang menghasilkanpendapatan yang secukupnya bagi penggunaan 59.4 unitmakananmasapendekatau 37.5 unit makananmasapanjang.

Apabila kadar upah meningkat, kekangan belanjawanakanturut berubah.Garis belanjawanyang baru, pada tingkat kadarupah yang lebih tinggi menjadi semakin curam. Keadan mi me-

216


nunjukkan bahawaharga relatif makananmasapanjangmenjadisemakin mahal. Ini kerana kekangan atau garis belanjawansebenarnyamenggambarkannisbah harga makananmasa pan-jang denganharga makanan masa pendek yang semakin me-ningkat. Pada masa yang sama, jikalau diperhatikan, kekanganbelanjawan beralih mengikut pusingan jarum jam. mi berertibukan sahajapenggunaanmaksimumsetiap jenis makanantelahbertambahapabilakadar upah meningkat, tetapi jumlah penggu-naanmaksimummakananmasapendekbertambahdenganlebihbanyak. mnm dmgambarkanoleh gans atau kekanganbelanjawanyang memotongpada paksi menegak yang semakin tinggi keatas.

Makanan240MasaPendek(M K)

200

160

120

80

MakanariMasa Panjang(MG)

Kekangan belanjawan makanan masapendek danmakanairmasa panjang

40

0 40 80 120 160

Gambarajah 10.1

217

EKONOMI BURUH

Sungguhpun gabungan maksimum penggunaan kedua-duajenis makanan tadi tidak ditunjukkan dalam Gambarajah10.1.namun mi dapat ditunjukkan dengan mudah, iaitu denganhanyamelukis keluk puas samamenyentuhsetiap kekanganbe-lanjawan tadi. Walau bagaimanapun,dengan wujudnya kesanpenggantian berasaskanperubahan harga relatif yang dibin-cangkandi atas, sudahjelas menunjukkanbahawaapabila kadarupah meningkat, maka penggunaanmakanan yang kandunganmasa penggunaannyaadalah pendek akan bertambah. Per-tukaran penggunaandaripada makanan masa panjang kepadapenggunaanmakanan masa pendek, dengan sendirinya akanmemberi lebih masa kepada isi rumah untuk menambahkanmasa bekerja. Dengan perkataanlain, apabila upah meningkat,pertambahanpenggunaanterhadap makanan atau barang lainyang mempunyai kandungan masa penggunaan yang lebihpendekakanmenambahkanpenawaranburuh dalam pasaran.

Walau bagaimanapun,keadaandi alas tidak selalunyabenar.mni keranaapabilakadar upah meningkat,pendapatanisi rumahturut bertambah. Dengan andaian bahawa kedua-dua jenismakanan tadi bukan merupakan barang bawahan,maka per-mintaan terhadapkedua-duajenis makananitu akanmeningkat.OIeh itu, masa penggunaanakan bertambah.Dengan itu juga,kesan pendapatan akan menyebabkanpenawaran jam kerjajatuh. Kesan bersih samaada negatif atau positif terhadapjamkerja adalah bergantungpada kekuatan kedua-duakesan peng-gantian dan kesanpendapatan.Jikalau kesanpenggantianIebihkuat, maka kesanbersih akan menambahkanjam kerja dalampasaranatausebaliknya.

Sungguhpunperbincangandi alas dirasakan sama sepertianalisis kesan penggantiandan kesanpendapatanyang terdapatdalam Bab 8, tetapi kesan penggantian dalam kes mi lebihkompleks.Kesan penggantiandi sini tidak lagi hanya melibatkanpenggantianantara masa lapang dengan masa bekerja, tetapirnelibatkan penggantianantara dua jenis makanan yang mem-punyai kandunganmasa penggunaanyang berbeza dan kemu-diannya masabekerja.Analisis mi tidak semestinyaberhenti Se-takat mi sahaja,malahananalisis yang serupadapat dilanjutkankepada jenis barang lain yang mempunyai kandunganmasa

218


penggunaanyang berbeza. Malahan, memandangkanisi rumahturut mengeluarkanbarang untuk keperluan sendiri, maka de-ngan mengambil kira faktor mi, analisis di atas akan menjadilebih menarik dan model agihan masayang menjadi asasutamaleon penawaranburuh dalam jangka pendek, lebih menghampirirealiti.

Selain kesan masa penggunaanuntuk makan, kesan masapengeluaranmakananjuga boleh mempengaruhijam kerja. mniditunjukkan melalui pendekatan kedua yang melibatkan pe-ngeluaran barang keperluan oleh isi rumah atau lebih terkenalsebagaimodel pengeluaranisi rUmah.

Analisis kesan pengeluaran isi rumah terhadap jam kerjasebenarnya masih sama seperti analisis masa penggunaanmakanan yang telah dibincangkan di atas. mi kerana kedua-duanyamembincangkankesanpenggantianberasaskanpemilihanisi rumah terhadapbarang yang menipunyai kandunganmasapenggunaandan barang pasaranyang berbeza.Cumayar~gber-beza dalam model pengeluaranisi rumah ialah isi rumah tidaksahajadianggapsebagaipengguna,tetapi juga sebagaipengeluarbarang di rumah. Oleh itu, dalam model i, isi rumah mem-punyai dua pilihan utama peruntukanmasabagi memenuhiutili-tinya. Pertama, pemilihan barang yang ingin digunakan; dankedua, bagaimana hendak dikeluarkan barang yang ingin di-gunakanitu.

Andaikan barang yang ingin digunakan ialah makanan.De-ngan itu, pilihan yang tinggal hanya pilihan kedua. Berhubungdengan pilihan kedua, terdapat tiga kaedah memperolehmakanan.Pertama,denganmembelinyadi restoran.Kedua, de-ngan memasaknya di rumah setelah mendapatkan segalabahannyadalam pasaran. Akhir sekali, bukan sahajamakanantadi disediakan di rumah, malahan bahan yang digunakanditanam sendini. Ketiga-tiga kaedah mi melibatkan nilai kan-dungan masadan barang pasaranyang berbeza.Kaedah ketigamerupakancaramendapatkanmakananyang paling banyak nilaikandunganmasanya. mni kerana bukan sahaja makanan tadiperlu dimasak, malahan bahannyajuga perlu ditanam sendiri.Sebaliknya,kaedah pertama, iaitu mendapatkanmakanan terusdan restoran,nilai kandunganmasa pasaranadalah paling mi-

219

EKONOMI BURUH

nimum. Mungkin inasa yang diperlukan ialah untuk mengguna-kannya sahaja. Namun demikian, kaedahmendapatanmakananmelalui pembeliandan nestoranmerupakankaedahyang palinghanyak mempunyainilai kandunganbarang pasaran.Ini keranasetiap bahan dan perkhidmatan menyediakan makanan tadidmbelm terus dalam pasaran.Pilihan ketiga-tiga kaedahmi ditun-jukkan dalam Gambanajah10.2.

NiIEiKandunganBaranganPasaran

(B)B,

B

- UI

IJ2 JI J

——-‘—-ø.- -~-———— Masaflekerja

Gambarajah 10.2 Kaedah pengeluaranisi rumab

Dalam Gambarajah10.2, keluk pua~sama (U0 dan U) me-nunjukkan utiliti yang sama yang dipenoleh daripada penggu-naan makanan mengikut kaedah pengeluaranisi rumah yangbenbeza. Sifat keluk mi sama seperti yang telah dibmncangkandahulu. Hanya yang lebmh menarmk dalam gambarajahtensebut

M2

MasaPenyediaanMakanan

220

MODEL PENAWARAN BURUFI LANJUTAN

ialah ganisan lunus M, M, dan M~yang dilukis adalah ben-pusatkan titik asal. Ketiga-tiga garisan mi menggamharkankaedah pengeluaran isi rumah yang mengandungi gabunganmasa dan banang pasaran yang berbeza dalam proses men-dapatkan makanan untuk isi rurnah berkenaan. Garisan OMmisalnya, menunjukkan kaedah pengeluaran isi rurnah yangmenggunakannisbah masa dengan barang pasaranyang palingtinggi. Nisbah gabunganmasa dengan barang pasaransemakinmenurunbagi dua garisanlurus yang lain, iaitu OM dan 0M2.

Pemaksimumanutiliti danipadakaedahpengeluaranisi rumahyang berbeza mi sama seperti pemaksirnumanutiliti pengagihanmasa yang dibincangkan sebelum in yakni bergantung padakadar upah, pendapatanbukan upah dan bentuk keluk puassama isi rumah berkenaan.Hanya yang berbeza kerana modelmi bertujuan melthat kesan pengeluaran isi rumah tenhadappenawaran buruh, maka satu lagi kekangan ditambah, iaitukekangan masa dalam bentuk kaedah pengeluaranmakananyang berbeza.

BerdasarkanGarnbarajah10.2, padakadar upah yang digam-barkan oleh garis belanjawan BJ, didapati keseimbanganop-timum agihan masa yang menghasilkan utiliti yang palingmaksirnum dicapai di titik E. Di titik tersebut,kaedahyang pa-ling baik bagi memaksimumkanutiliti isi rumah tersebut ialahdengan mengeluar dan memasakmakanan mereka sendiri. Dititik keseimbangantersebut juga, jurn~ahjam yang dapat di-tawarkan dalam pasanan sebanyak JJ jam. Soalnya apakahyang akanberlakusekiranyakadar upah meningkat?

Kenaikan kadar upah, misalnya dan JB ke JB, telah me-nimbulkan dua kesan yang bertentangan.Pertama, ialah kesanpendapatan.Ukuran nilai kesan mi ditunjukkan oleh jarak an-tara titik E kc titik E0. Jikalau diingat kembali perbincangandalam Bab 8, kesan yang berlaku serupadengan kesan negatifpendapatanyang ditunjukkan dalam analisis model asas pen-dapatandan masa lapang. Sungguhpunbegitu, pemilihan untukmengurangkanmasakenja bukan bertujuan menambahkanmasalapang, tetapi dalam kes mi ialah

1untuk menambahkanmasapengeluaranisi rumah. Oleh sebab pendapatanisi rumah telahmeningkat, maka keupayaannyauntuk menambahkanpenggu-

221

EKONOMI BURUH

naan barang pasaranakan turut meningkat. mi digambarkanoleh kedudukantitik E~yang terletak di sebelahkanan ganisanlurus OM. Namun demikian, pada masa yang sama, isi rumahterutamabagi isteri yang bekerja, keranapendapatanisi rumahtelah bertambah,akan cuba menambahkanmasanyadi rumahbagi menyediakanmakanan. Oleh itu, kesan pendapatanakanmenyebabkanpenawaranburuli berkurangan.

Kedua, kesan penggantian. Dalam hal i, kenaikan kadarupah akan menyebabkanmasa penyediaanmakanan di rumahmenjadi semakin mahal. Ini kerana masa tersebut boleh dijualdalam pasarandengan kadar upah yang lebih tinggi daripadasebclumnya.Oleh itu, isi rumah berkenaanakan cuba mengu-rangkan masa pengeluarandi rumah. Sebaliknya, isi rumah itucuba mendapatkanmakananyang mengandunginilai kandunganmasa yang lebih rendah. Penukaran kaedah pengeluaran isirumab yang sedemikianrupa, misalnya dalam Gambarajah10.2,iaitu daripada kaedah menanamdan memasak sendiri kepadamembeli bahan dalarn pasarandan memasaksendini menyebab-ka~masayang dapat dijual dalam pasaranmeningkat.Ringkas-nya, kesan penggantian akan menyebabkanpenawaran buruhmeningkat.

Sungguhpundalam perbmncangandi atas, jam kenja akanben-tambah apabila kaedah pengeluaranisi rumah kunang meng-gunakanmasaakibat daripadapeningkatankadar upah, namunkesansebaliknyaterhadappenawaranjam kenja boleh juga ber-laku. Jam kerja yang ditawankan dalam pasanan boleh ben-kuranganakibat kesan pendapatan.Sama ada jam kerja kese-luruhannya bertambah atau berkurangan adalah bergantungpada kekuatan relatif antara kedua-duakesan penggantiande-ngan kesan pendapatan.Hanya yang menarik danipada modelmi ialah dalam model asas pendapatandan masa lapang kesanpenggantianhanyalah bengantungpada penukaranmasa lapangmenjadi masabekerja. Sedangkandalam model pengeluaranisirumah dan juga model masa pen~gunaanyang dibincangkansebelum i, kesanpenggantianmenjadi lebih kompleks. Kesanpenggantian yang benlaku melibatkan gabungan penggunaanbarang dan pengeluaranyang mengandungi nilai masa danbarangpasaranyang berbeza.Malahan, denganwujudnya kesan

222

MODEL PENAWARAN BURULI LANJUTAN

penggantianyang sedernikian rupa, menyebabkanagihan masamenjadi berbeza mengikut individu dan pada masayang sama,pilihannyajuga tentakluk kepadapilihan isi rumah yang lain.

10.3.2 Masa Berulang-alik

Sama seperti masapenggunaanyang dibincangkandi atas, masaberulang-alik juga merupakan suatu lagi bentuk penggunaanmasa yang tidak melibatkanmasa bekenjadan juga masalapang.Kos penggunaannyamelibatkan penguranganjam kerja yangbotch dijual dalam pasaranatau penguranganmasalapang. Ber-bezadenganmasapenggunaan,masaberulang-alik tidak semesti-nya menghasilkan utiliti kepada penggunanya,terutama ber-ulang-alik ke tempat kerja yang mengalamikesesakanjalan raya.Kehilanganmasakeranaberulang-alikdigambarkandalam Garn-barajah 10.3.6

Dalam Gambarajah 10.3, jikalau isi rumah tidak perlumenggunakanmasa untuk ke tempat kerja, pada kadar upahtertentu, seperti yang ditunjukkanoleh kekanganbelanjawanJP,maka keseimbanganpaling optimum dicapai ialah di titik E. Dititik keseimbangantersebut, jumlah jam kenja yang akan di-tawankan dalam pasaran sebanyak JN jam. Sementara bakisebanyakON jam akandigunakansebagaimasalapang.

Kebiasaannya,pekenja tidak tinggal di tempat dia bekerja.Oleh itu, masa berulang-alik ke tempat kerja amat perlu.Katalahjumlah jam yang diperlukan (pengi dan balik) ke tempatkerja ialah sebanyakJJ jam. Dengan andaiankadan upah tidakberubah, masa berulang-alik akan menyebabkankekangan be-lanjawan beralih ke bawah selari dengan kekanganbelanjawanyang asal. Kekanganbelanjawanyang baru mi ditunjukkan olehganisan JP,. Keseimbanganutiliti optimum gabunganmasabe-kenja dan masa lapang untuk kekangan belanjawanyang barumi ditunjukkan di titik E, iaitu apabila ganisanJP bensentuhdengan keluk puas sama U. Oleh sebabkeluk puas sama U

6Analisis kesan masa berulang-aiik terhadapjam kerja adalahberasaskanper-bincanganPenman,R., Labour. Theory, 1969, New York: John Wiley & Sons.him. 14-18.

223

EKONOMI BURUH

terletakdi sebelahbawahkeluk puassama ~‘2, makautiliti yangdicapai di titik E lebih rendah. mi kenanamasa benulang-alikseperti yang dinyatakan di alas, tidak akan menghasilkansebarang utiliti kepada isi rumah. Bukan sahaja pendapatanyang diperoleh hasil daripada penjualan masa dalam pasaranberkurangan,malahanmasa lapang juga turut jatuh. mi ditun-jukkan padagabunganJN masabekerjadan ON masalapangyang lebih rendah.

Jam—~

0 N, N

MasaLapang— — — — -~. .~-—— — — MasaBekerja

Gambarajab 10.3 Masaberulang.alik

J

Pengerakanke bawah kekanganbelanjawankenanawujudnyamasa berulang-alik sama dengan kesan kejatuhan pendapatanbukan upah. Oleh itu, kesanyang ditimbulkan oleh masaben-ulang-alik terhadapjam kerja sama sepenti kesan positif pen-dapatan7akibat penguranganpendapatanbukan upah. Isi rumah

7Mengikut kesan positif pendapatan,apabila pendapatanjatuh, maka penmintaantenhadapmasa lapang akan menosot. Oleh itu, masa bekerja yang ditawarkandalampasaranakanmeningkat.

P

P

E

U2

U,

224


akan memilih kurang masa lapang. lni juga bererti bahawajikalau masaberulang-alik tidak wujud ataudikurangkan, makapermintaantenhadapmasa lapang akan meningkat.Sungguhpunisi rumah memilih lebih masa lapang apabilamasaberulang-alikdikurangkan, mi tidak berenti penawaranjam kerja tidak akanbertambah,berbandingdengan keadaanapabila masabenulang-alik tidak dikunangkan.Sebaliknya.jikalau penjimatanmasaher-ulang-alik menghasilkankeseimbanganbanu terletak di sebelahatas keseimbanganasal, maka jam kerja yang akan ditawarkandalam pasanan akan meningkat. mi dapat dibuktikan denganmembandingkanjarak antaraJN dengan JN atauantarajarakL’ denganNN. Jikalau iN > JN atauJJ > NN, makasudahpasti jam kenja yang ditawarkan dalam pasanan meningkatapabilamasaberulang-alikdikunangkan.

Sungguhpunpenjimatan masa berulang-alik memberi kesanpositif terhadapjam kenja, tetapi mi tidak bererti bahawa kelukpenawaranbunuh sentiasapositif. Ini kerana setiap usahauntukmengunangkanmasa berulang-alik akan melibatkan ‘kos. Um-pamanya,menaiki bas atau kenetabagi mengurangkanmasaben-jalan kaki ke tempat kenja, sudah pasti menambahkankos her-ulang-alik. Malahan, kos mi akan meningkat apabila semakinbanyak masaberulang-alikdipendekkan.mi keranapentambahankelajuan masa ke tempat kenja akan melibatkan penggunaankenderaanyang lebih mahal tambangnya.Sebagaicontoh ialahtambang teksi atau menggunakankeneta sendiri lebih mahaljikalau dibandingkandengan menaiki has, sungguhpunpenggu-naan teksi ataukereta sendini lebih menjimatkanmasabenulang-alik. Malahan, dengan menggunakankapal terbang, masaben-ulang-alik sudah pasti dapat dikurangkan dengan hebatnya,tetapi kospenjimatanmasaberulang-alik cana mi amat tinggi.

Perbincangandi atas menimbulkan dua implikasi penting.Pentama,had maksimum pemendekanmasa berulang-alik tidaksemestmnyamencapamparassifar seperti yang ditunjukkandi titikJ dalam Gambanajah 10.3. Sebaliknya, keseimbangan akhirmungkin tenletak antana titik J denganJ. Kedua, sungguhpunkos pemendekanmasa berulang-alik meningkat apabila semakinbanyak masabenulang-almkdikurangkan, tetapm mm tidak benenti

masabenulang-aliktmdak akantenus dikurangkan. Sebaliknya,isi

225

EKONOMI BERlIn

rumah akan terus cuba mengurangkanmasa berulang-aliknyaselagi kos memendekkanmasa itu lebih rendah danipadajang-kaan upah yang akan diterima.

Pemilihanpemendekanmasa berulang-alikyang dibincangkandi alas akan diteruskan sehinggalahkos sut pemendekanmasaberulang-alik menyamai kadar upah. Apabila persamaanmi di-capai, penukaranseterusnya masa berulang-alik menjadi masabekerja tidak akan menghasilkansebarangpulangan.mi keranatambahanpendapatanakandigunakankesemuanyauntuk tujuanmembiayai penjimatan masa berulang-alik. Malahan, jikalaumasa berulang-alik terus dikurangkan, sedangkan kos mengu-rangkan masa berulang-alik bertambah besar, maka pendapatanisi rumah akan jatuh. mi dengan sendinmnya akan men-dorong isi rumah supayatidak memendekanmasa berulang-alik.Tegasnya,selepas titik persamaanantara kos sut pemendekanmasa lapang dengan kadar upah, isi rumah akan berhentidaripadamenukarrnasa berulang-alik menjadi masa bekenja.

Penbincangandi atas jelas rnenunjukkan bahawa apabilamasa berulang-alik diambil kira, maka kenaikan kaclar upahakan menyebabkari kekangan belanjawan beralih ke kanan.Jikalau diperhatikan semula Gambarajah 10.3, kekangan be-lanjawan akan beralih ke arah titik keseimbanganE. Oleh itu,pernendekanmasa berulang-alik membeni kesan positif terhadappenawaran buruh. Walau bagaimanapun,jikalau dipenhatikanjurnlah masa yang dapat dijimatkan melalui pemendekanmasaberulang-alikdan juga kos pernendekanmasa berulang-alik yangterlibat, maka kesan pemendekanmasa berulang-alik terhadappenawaranburuh yang disebutkan tadi mungkin tidak penting.Namun demikian, kepentingannya menjadi ketara terutamadalam konteks analisis penentuanpenawaranburuh isi rumah,yakni suamidan isteri yang terlibat dengan penjualanjam kerjadalam pasaran.

10.4 Bilangan Usaha Kerja

Penbincangantentang penawaran buruh selama mi hanya ten-tumpu kepadajam kerja yang ditawarkan dalam pasaran.An-daian utama perbincangantersebut ialah setiap jam kenja yangditawarkan dalam pasaranmempunyai daya usaha kerja yang

226


sama. Sedangkanseperti yang telah dibmncangkandalam Bab 9,didapati sungguhpunmasa bekerja ditetapkan, misalnya 8 jamsehari, mi tidak benmakna 8 jam juga akan digunakan se-penuhnyauntuk bekerja. Dengan perkataanlain, oleh sebabisirumah merasa terlebih kerja atau disebabkan tidak adanyakawalan ketat tenhadap kerja yang dijalankan, maka masalahtak hadir kerja atau melambatkan kerja pasti akan wujud.Keadaan mi menyebabkantendapat pekerja yang tidak akanmenjalankan tugas dengan sempurna,sungguhpunbilanganjamkerja setiap pekerja adalah sama. Keadaan mi menjadi ben-tambah buruk jikalau tindakan tak hadir kerja atau melam-batkan kerja tidak akan menjejaskanpendapatanpekerja ber-kenaan.Oleh itu, bilangan usahakerja yangdicurahkan oleh isirumah semasabekenjatidak semestinyasamadenganjumlah jamyang ditawarkannya dalam pasanan. mrnplikasi daripada per-bincanganmi juga menunjukkanbahawasetiap isi rumah mem-punyai daya kenja yang berlainan, sungguhpun masa bekerjaadalahsama.8

Bilangan usaha kerja atau daya usaha yang dicurahkansemasabekenja oleh isi rumah sebenarnyamempunyai hubungkait dengan ganjanan yang dmtenima. Kadan upah yang tinggiselalunyaakan menambahdaya usahaisi rumah semasamelak-sanakantugas. mni dikaitkan dengan ekonomi upah tinggi yangtelah dibincangkan dalam Bab 6. Apabila kadar upah me-ningkat, maka kecekapan pekerja akan turut bertarnbah. mikenana perolehanpemakanan,perubatan dan keselesaanhidupyang lebih sempunna melalui upah yang lebih tinggi menye-babkanpekenjamenjadi lebih sihat dan cengas. Denganitu juga,mi bermaknapenawaranbunuh dan segi daya kenja akan ber-tambah apabila kadan upah meningkat. Dengan perkataanlain,masa bekerja akan digunakan sepenuhnyauntuk bekerja. Sung-

8Masalahyang serupajuga timbul bagi sistem kad perakamwaktu. Sungguhpunsetlap pekenjadipenlukan hadir di tempat kenja mengikut masa bekenja yangditetapkan, tetapi mi tidak semestinyabermakna bilangan usaha kerja akanmenyamaijumiah jam kerja yang ditetapkan.

227

EKONOMI BURUH

guhpun kesan mm benkurangan bagi pekerja yang sudah punmempunyaikadanbayaranupah yang tinggi. terutamadi negana-negara maju, tetapm oleh sebab kos buruh yang tinggi, makapihak pengusahaterpaksa mengawal pekerja denganlebih ketat.Oleh itu, secaratidak langsung, langkah mi akan turut menam-bahkandaya kerja pekerja berkenaan.

Malahan, sistem bayaran upah juga turut mempenganuhidaya usaha. Dua jenis sistem bayaran upah yang sering diguna-kan. Pentama,bayaranupah mengikut masa, iaitu mengikut jam,hanian atau bayanan bulanan. Kedua, bayanan upah meng-ikut kepinganatau unit yang dikeluarkan. Bayaran upah meng-ikut sistem kedua menyebabkanjumlah pendapatan,isi rumahbergantungpada jumlah unit barang yang dikeluarkan. Makadaya usaha isi rumah amat penting. Bagi menambahkanpen-dapatan, maka isi rumah berkenaan tenpaksa menambahkandaya usaha. Dengan perkataan lain, hanya dengan cara me-nambahkandaya usaha kerja, pendapatanisi rumah akan me-ningkat. Sementaraitu, bagi sistem bayaranjenis pertama,ten-utama bayaran bulanan, oleh sebabjumlah bayaran tidak her-gantung pada barang yang dikeluarkan, maka kawalan yanglebih ketat terhadapusaha kerja pekenja amat perlu demi men-jamin setiap tugas yang dibenikan dilaksanakan dengansempunna. Jikalau langkah mi tidak dilaksanakan,maka dayakeija bagi setengah-setengahpekerja pasti benkurangan. mnmkenana samaadaisi rumah bekerjadenganrajin atausebaliknya,jumlah pendapatanyang diperolehmasihsama.

Walau bagaimanapun,hubungan antara jam kerja dengandaya usaha yang diterangkandi atas, sebenannyasukar untukditentukan.mni kenana setiap usahakerja adalahditentukan olehfaktor yang lebih kompleks. Antaranya termasuk juga adat,sikap tanggungjawabpekerja. undang-undangatau peraturan-peraturantententudan juga tuntutan institusi berhubungdengantugas dan beban tugas yang dilaksanakan.Sunguhpun begitu,suatuyang jelas danipadaperbincangandi atas ialah cenun kelukpenawanan isi numah adalah positif apahila kadar upah me-ningkat. Ini keranaganjaranupah yang tinggi akan mendorongisi numah menambahkandaya usaha kenja bagi setiap jam kerjayang dmtawarkan dalam pasanan.Malahan, dengan kadar upah

228

MODEL PENAWARAN BURUU LANJUTAN

yang lebih tinggi, keluk penawananbunuh bagi sesuatupekerjaanatau sesebuah firma juga akan benbentuk positif. Oleh sebabganjaran yang lebih menarik, maka lebih ramai buruh yangakan menawarkanjam kenja masing-masing dalam pekerjaanatau firma berkenaan. mi sebenannya berkaitan dengantambahankadar penyertaantenaga buruh seperti yang dibin-cangkandalam Bab 7. Hanya yang benbezabenhubungdengankeluk penawananburuh ialah cenunnya,sama ada landai atausebaliknya. mi hanya dapat ditentukan melalui ‘perbincanganlanjut tentang perbezaankeluk penawaran bunuh antara duatempoh yang benlainan,iaitu jangka pendekdan jangkapanjangyang melibatkan isu kemahiran bunuh dan pelaburan tenagamanusia.Walau bagaimanapun,keranabuku mi hanyatentumpukepada perbincanganpenawananburuh jangka pendek, makapenbincanganuntuk jangka panjang tidak akan diteruskan disini.

229

BAB 11

PENIJTUP

Jikalau ditinjau kembali isu utama ekonomi buruh sebenarnyatertumpu kepada persoalanagihan buruh dan penentuantingkatupah. Kedua-duapersoalanmi hanya dapatdilihat melalui per-bincangan tentang pasaran buruh. Namun demikian, untukmemahami perjalananpasaranburuh, dua konsep utama, iaitupermintaan dan penawaran buruh perlu difahami terlebihdahulu. Kedua-duakonsep tersebut telah pun dibincangkande-ngan terperinci dalam BahagianII dan BahagianIII.

Walau bagaimanapun, perbincangan tersebut tidak dapatmemberi gambarantentang agihan buruh serta penentuanting-kat upah. mi kerana kedua-dua konsep tersebut, khususnyakeluk permintaan dan keluk penawaran buruh, dibincangkansecara berasingan. Hanya dengan menggabungkankedua-duakeluk tersebut, maka agihan buruh dan tingkat upah dapatditentukan. mi kerana setiap satu keluk tadi tidak dapat di-gunakansecaratersendiri untuk menentukanagihan buruh sertatingkat upah. Masalah yang berkaitan dengan konsep mi telahpun dibincangkan dalam Bab 3. OIeh itu, tujuan utama per-bincangandalam bab mi ialah menggabungkankedua-duakeluktersebut. Gabungan inilah yang akan menghasilkanapa yangdisebut sebagaipasaranburuh. Walau bagaimanapun,rumusanperbincangan yang lepas, pertama, tentang permintaan; dankedua, penawaran buruh sangat penting untuk melihat per-jalanan pasaranburuh. Oleh itu, kedua-duarumusan itu perludijelaskanterlebih dahulu.

Pertama, rumusan tentang permintaanburuh. Pada teorinya,berasaskan konsep permintaan berkait, didapati keluk per-mintaan buruh bercerunnegatif dan kin ke kanan. mi keranawujudnya hukum pulangansut berkurangan.Bentuk keluk per-mintaan buruh yang sedemikian rupa membawa implikasi

230

PENUTUP

bahawajikalau paksi menegakmenggambankankadar upah danpaksi mendatanmenggambarkanbilangan bunuh, maka apabilakadarupah meningkat,bilanganburuh yang diminta akan jatuh.

Dalam jangka pendek,peningkatanatau pengunangankadanupah tidak banyak memberi kesan tenhadap bilangan bunuhyang diminta. mni keranatidak wujud kesanpenggantianantarainput-input pengeluaran,termasuk bunuh dalam jangka pendek.Oleh itu, keluk permintaanbunuh jangka pendek agak curam.Dengan penkataan lain, keanjalan permintaan terhadap buruhadalahkunang danipadasatu atau tidak anjal. Sebaliknya,dalamjangka panjang, oleh sebab bunuh dapat ditukar ganti ‘denganinput-input pengeluaranlain, maka permintaanbunuh lebih pekaterhadap perubahan kadar upah. Sebarang perubahan kadarupah, sungguhpunkecil pasti akan memberi kesanyang besantenhadappermintaan buruh. Penubahanyang sedemikian nupaakan menyebabkankeluk permintaan buruh jangka panjanglebih landai atau dalam konteks keanjalan permintaan buruhkeluk tersebutadalahanjal.

Walaupun wujud penbezaanantara cerun keluk permintaanbunuh jangka pendek dengan cerun keluk permintaan buruhjangka panjang, namun bentuk kedua-duakeluk tersebutmasihserupa, iaitu bercerun negatif. Oleh itu, rumusan yang bolehdibuat di sini, dalam keadaan pasaran persaingan sempurnaserta bunuh diandaikan homogen (sepenIi yang telah dibin-cangkandalam Bab 3 dan Bab 4), keluk permintaanburuh yangdipenoleh berasaskanteori daya pengeluaransut buruh adalahbercerunke bawahdan kin ke kanan.

Sungguhpunbeberapaandaian utamamodel asastelah digu-gunkan, tenutamanyabenkaitandengansifat struktunpasaranba-nangandan pasananburuh, namun hubunganantanakadanupahdengan bilangan buruh yang diminta tetap negatif. Keadaanmijelas ditunjukkan daripada perbincangandalam Bab 5. Hanyadalam kes yang berkaitan dengan andaian kos buruh dan pe-nanan keluaran terhadappermintaanburuh seperti yang dijelas-kan dalam Bab 6, hubungannegatif antarabilangan buruh de-ngan kadan upah menjadi kurang jelas. Dalam hal mi, per-mintaan terhadap buruh menjadi stabil. mi bermakna pe-ningkatanataupengurangankadanupah tidak akanmenjejaskan

231

EKONOMI BURUH

permintaan terhadap bunuh. Namun demikian, mi tidak ben-makna bahawa keluk permintaanburuh akan bertukar menjadipositif. Sebaliknya, keluk permintaan buruh kekal bercerunnegatif, tetapi lebih tidak anjal, iaitu semakin curam. Keadaanmi menggambankanbahawa permintaan buruh oleh sesebuahfirma menjadi kurang peka terhadap perubahankadan upahyang berlaku.

Kedua, numusan tentang penawananbunuh. Jikalau kelukpermintaan buruh bercerun negatif, secana umum keluk pe-nawaranpula bercerun positif. mmplikasinya, jikalau paksi me-negak ~igunakan sebagaikadan upah dan paksi mendatandi-gunakan untuk menggambarkanbilangan atau kuantiti buruh,makaapabilakadar upah meningkat,bilangan burub yang inginbekerja akan turut meningkat. mi menupakan rumusan umumyang dicapai dalam Bahagian mim yang benasaskanmodel pen-dapatan dan masa lapang. Dalam hal in kesan penggantianyang mendorong pekerja untuk menambahkanmasa bekerjaadalah lebih kuat jikalau dibandingkan dengan kesan pen-dapatan yang mempunyai hubungannegatif dengan penawaranjam kerja.

Namun demikian, oleh sebab kesan pendapatantidak sen-tiasa kecil jikalau dibandingkandengankesanpenggantian,makakeluk penawananburuh individu boleh menjadi negatif padatingkat upah tertentu. Keadaanmi wujud terutamanyaapabilakadar upah benadapada suatu tingkat yang agak tinggi. Dalamhal in keluk penawaranbunuh individu akan membengkok kebelakangseperti yang ditunjukkandalam Bab 8.

Sungguhpunwujud kemungkinan bahawa keluk penawaranburuh individu mempunyai bahagian yang bencenun negatif,tetapi secarakeseluruhankeluk penawaran buruh, tenutamanyadalam sesebuahfirma, industri atau pekerjaan sentiasapositif.mi kerana apabila kadan upah meningkat, sungguhpun adapekerja yangakan mengurangkanjam kerjanya, tetapi upah ter-sebut akan menarik lebih ramai bunuh untuk bekerja. Oleh itu,penawaranburuh tidak akan benkuranganapabila kadan upahmeningkat. Dalam hal mi, keluk penawaran buruh akan ben-bentuk positif.

Setelah melihat bentuk keluk permintaandan bentuk keluk.

232

PENUTUP

penawaran bunuh, kini bolehlah ditunjukkan interaksi antanakedua-duakeluk tersebut dalam menentukantitik keseimbanganpasaranburuh. Gambanajahpasaranburuh yang akan diguna-kan adalah samasepenti gambarajahsebelummi. Paksi menegakmenggambarkankadan upah, sementarapaksi mendatar pulamenggambankanbilangan ataukuantiti buruh yang diminta danyang ditawarkan.Oleh sebab keluk permintaanburuh bercerunke bawah dan kin ke kanan, dan keluk penawaranburuh ber-cerun ke atas dan kini ke kanan, dan kedua-dua keluk miadalah licin, maka hanya satu titik pensilangan yang akanwujud. Titik pensilanganinilah merupakantitik penentuanting-kat keseimbangankadanupah dan kuantiti buruh dalam pasananbunuh.

Jikalau benlaku sebarangpenubahan terhadap permintaanatau penawanan,maka keseimbangantingkat upah dan kuantitibunuh yang diminta akan tunut berubah. Umpamanya,jikalaupermintaanburuh bertambah,yang digambarkanoleh pengalihankeluk permintaanke sebelahkanan, sementanakeluk penawarandiandaikantetap,maka sudahpasti bilangan ataukuantiti buruhyang diminta akan meningkat. Oleh sebab keluk penawaranburuh bercerunpositif, maka tingkat keseimbanganupah yangbarujuga akan meningkat.

Analisis yang serupa boleh digunakan bagi menerangkankesan pengalihan keluk permintaan bunuh ke sebelah kini ter-hadap bilangan bunuh yang diambil bekenja. Dalam hal mi,pengalihankeluk permintaanbunuh ke sebelahkin, dengan an-daian keluk penawaranbunuh tidak benubah,akanmenyebabkanbilangan buruh serta tingkat keseimbanganupah yang banujatuh. Rumusan yang serupa boleh dicapai jikalau penawaranburuh bentambahdan keluk permintaan buruh tidak benubah.Tetapi dalam hal i, hanya kadar upah akan jatuh, tetapi bi-langan buruh yang diambil bekenja akan bentambah.Tugas pe-lajar sekanang untuk membuktikan hakikat mi melalui gam-banajah.

233

BIBLIOGRAFI

Abbot, M. dan 0. Ashenfelter, 1976. “Labor Supply, Com-modity Demand, and the Allocation of Time”, Review ofEconomicStudies,(43).

Addison, J.T., dan W.S. Siebert, 1979. The Market for Labor.An Analytical Treatment,California: GoodyearPublishingCo.

Ashenfelter dan Heckman, 1973. “Estimating Labor-SupplyFunction”, dalam G.G. Cain dan H.W. Watt (ed), IncomeMaintenanceand Labor Supply, Chicago: Rand McNally.

Ballante, D. dan Mark Jackson, 1985. Labor Economics:Choicein Labor Market, Singapura: McGraw-Hill BookCo., (Edisikedua).

Becker, G.S., 1965. “A Theory of The Allocation of Time”, TheEconomicJournal, September.

Boulding, K., 1955. Economic Analysis, New York: Harper &Brothers,(Edisi ketiga).

Bronfenbrenner,M., 1968. “The Sherman-Willett Generalization- Reply”, SouthernEconomicJournal, Julai.

Bronfenbrenner,M. dan Jan Mossin, 1969. “The Shorter WorkWeek and The Labor Supply”, Southern Economic Journal,Januari.

Brown, C., Curtis Gilroy dan Andrew Kohan, 1982. “The Effectof the Minimum Wageson Employmentand Unemployment”,Journal of EconomicLiterature, Jun.

235

BIBLIOGRAFI

Chander,R., 1973. 1970 Population Censusof Malaysia: GeneralReport, Kuala Lumpur: JabatanPerangkaan.

Dalton, JamesA. dan Edward J. Ford, 1977. “Concentrationand Labor Earnings in Manufacturingand Utilities”, Industrialand Labor RelationsReview,Oktober.

Doeringer, P. dan M. Piore, 1971. Internal Labor Market andManpowerAnalysis, Lexington, Mass.: Heath.

Douglas, Paul H., 1934. The Theory of Wages,New York: TheMacmillan Co.

Ehrenberg, R.G. dan R.S. Smith, 1982, Modern Labor Econo-mics: Theory and Public Policy, Illinios: Scott, Foreman& Co.

Finegan, A., 1962. “Comment: The Backward Sloping SupplyCurve”, Industrial andLabor RelationsReview,Januari.

Fleisher, Belton M., 1970. Labor Economics: Theory and Evi-dence,New Jersey: Prentice-Hall,Inc.

Gould, J.P. dan C.E. Ferguson, 1980. Microeconomic Theory,Illinois: Richard D. Irwin, Inc.

Hall, R. E., 1973. “Wages, Income and Hours of Work in theU.S. Labor Force”, dalam Glen G. Cain dan Harold W.Watts, (ed), Income Maintenance and Labor Supply, Chicago:Rand McNally.

Hamermesh,D. S. dan Albert Ress, 1984. The Economics ofWageand Pay, New York: Harper& Row, (Edisi kedua).

Harberger, A. C., 1964. “Taxation, Resource Allocation, and

Welfare”, dalam J.F. Due (ed), The Role of Direct and In-direct Taxes in the Federal Revenue System, New Jersey:

PrincetonUniversity Press.

236

BIBLIOGRAFI

Hicks, John R., 1966. The Theory of Wages, New York: St.Martins Press,(Edisi kedua).

Huat, Khoo Teik, 1981. Laporan Penyiasatan Tenaga Buruh,1979, Kuala Lumpur: JabatanPerangkaan.

1983. Laporan Penyiasatan Tenaga Buruh, 1980, KualaLumpur: JabatanPerangkaan.

Keynes, J. M., 1936. The General Theory of Employment,Interestand Money,London: The Macmillan Press Ltd.

Kalachek,E., F. Rains dan D. Larson, 1979.“the DeterminationofLabor Supply: A Dynamic Model” Industrial and LaborRelations,Review,(32).

Kwoka, JohnE., 1983. “Monopoly, Plant and Union Effects onWorker Wages”, Industrial and Labor Relations Review,Januari.

Laidler, D., 1974. Introduction to Microeconomics,Great Britain:Pitman Press.

Landon, J.H., 1970. “The Effect of Product-Market Concentration on Wage Levels: An Intra Industry Approach”, Industrialand Labor RelationsReview, Januari.

Leibenstein, H., 1957. “The Theory of Underemployment inBackward Economies”, Journal of Political Economy, 65,April.

Lester, Richard A, 1946. “Shortcomings of Marginal Analysisfor Wage EmploymentProblems”, AmericanEconomicReview,36, Mac.

Machiup, Fritz, 1946. “Marginal Analysis and Empirical Re-search”, AmericanEconomicReview, 36. September.

237

BIBLIOGRAFI

Malaysia, Akta Kerja 1955, Bahagian XII, Seksyen bOA, KualaLumpur.

-~, Akta KeselamatanSosial Pekerja 1969, Kuala Lumpur.

1971. Rancangan Malaysia Kedua, 1971-1975, KualaLumpur: JabatanPercetakanNegara.

1973. Kajian Semula RancanganMalaysia Kedua, 1971-1975, Kuala Lumpur: JabatanPercetakanNegara.

1979. Kajian SeparuhPenggalRancanganMalaysia Ketiga,1976-1980, Kuala Lumpur: JabatanPercetakanNegara.

—, 1981. Rancangan Malaysia Keempat, 1981.-1985, KualaLumpur: JabatanPercetakanNegara.

1983. Kajian Separuh Penggal Rancangan MalaysiaKeempat, 1981-1985, Kuala Lumpur: Jabatan PercetakanNegara.

1986. Rancangan Malaysia Kelima, 1986-1990, KualaLumpur: JabatanPercetakanNegara.

1986. Belanjawan Tahun 1987, teks ucapan Y.B. MenteriKewangan,Kuala Lumpur, Oktober 1986.

Marshall, Alfred, 1923. Principles of Economics,London: Mac-millan, (Edisi kelapan).

McConnell, C.R. dan Stanley L. Brue, 1986. ContemporaryLabor Economics,New York: McGraw-Hill Inc.

Oi, Walter, 1962. “Labor as a Quasi-Fixed Factor”, Journal ofPolitical Economy,Disember.

Owen, J. D., 1971. “T.he Demandfor Leisure,” Journal of Politi-cal Economy,(79).

238

BIBLIOGRAFI

Perlman, R., 1968. “Moonlighting dan Labor Supply - Reply”,Southern EconomicJournal, Julai.

—, 1969. Labor Theory, New York: John Wiley & Sons.

Sherman, R. dan T. D. Willet, 1968. “Notes on Overtime,Moonlighting, and The Shorter Work Week”, Southern Eco-nomic Journal, Julai.

Weiss, Leonard W., 1966. “Concentration and Labor Earning”,American EconomicReview, Mac.

239

INDEKS

Abbot,M., 172Addison, iT., 171nAshcnfcltcr, 171n, 172Ballantc, D., 193nBalang hawahan, 167, 220Bcckcr,G., 174n,206,211,2I3Bil upah,pengiraan,57,.96

apabilawujud diskriminasi 109dalampasaranmonopsoni109dalampasaranpersaingan

sempurna109Boulding, K., 177nBronfcnbrcnncr, M., 186nBrown,C., 106nBrue,S.L., 194nBuruh,

keluaranfizikal, 44keluaranpurata,45-46keluaransut,46keluk permintaan,232-33kualiti, 131kuantiti, 131kos buruh, 89, 101, 120-21mahir,88-89, 121-22separuhmahir, 88-89

Cain,G.G.,171nCukai pendapatannegatif, 194Chander, R., 140nDalton, J. A., 98Dasar EkonomiBaru, 24,

26-34Dasarpenswastaan,20Dayapengeluaransut,49, 120Dayausahakeija,

definisi, 131, 228

hubungandenganjam kerja,229

hubungandengankaedahbayaranupah,230

hubungandengankadarupah, 229

DEB lihat DasarEkonomiBaru

Diskriminasi, 108hubungandenganbil upah,

109

Doeringcr, P.. 124Douglas, P. H., 172Due. J. F., 1

72nEhrcnhcrg. R. G., 90n, l93n.

196n, 212nEkono~i upah tinggi, 114,

119, 229kesanterhadappermintaan

buruh, 114-118

Faktorpengeluaran,43Ferguson,C. E., 66nFinegan,A.,180nFleisher, B. M., 149n, 154n

212n, 215nFord,E.J.,98Fungsipengeluaran,43, 65Garisbelanjawan

cerun, 160-62melibatkanjam kerjalebih

masa, 182hubungandengankadar

upah,162, 171melibatkanpendapatanbukan

upah, 169

241

INDEKS

pengalihan,171melibatkanpenggunaan

makanan,218-19dalamskimjaminanpen-

dapatan-potonganmengikutkadar, 198

dalamskimjaminanpen-dapatan-potonganpenuh,197

dalamskim jaminanpen-dapatan-tanpapotongan,200

Garisankemiskinan,203Gariskos sama,73

cerun,77clii, 74-75

Gilroy, C., lO6n

Gould, I. P., 66nGunatenaga,

definisi, 133mengikutjantina, 142-44mengikutkaum,23-26

mthgikutsektor,18-26struktur, 18, 23-26, 35tingkatoptimum, 75, 77,

94

Hipotesispekerjatak giat,209hubungandengankesan

pendapatan,209kesanterhadapkadarpen-

gangguran,210konsep,139kesanterhadappenawaran

buruh, 208-11kesanterhadappenyertaan

tenagaburuh, 139, 210Hipotesispekei~atambahan,

209hubungandengankesan

penggantian,209kesanterhadapkadarpen-

pengangguran,210kesanterhadappenawaran

buruh, 209-11

kesanterhadappenyertaantenagaburuh, 139, 211konsep, 139

Hall, R. E., 172Hamcrrncsh, D. S., 193nHarherger, A. C., 172Hasil sut,

hubungandenganharga,93keluaran,94, 104

Hcckman, 171nHicks,J., 84,89.179Huat, KhooTcik, 140nHukum daya pengeluaran sut,

berkurangan,44, 57, 118semakinmeningkat,44

Hukum permintaan,146, 165terbitan Hick-Marshal, 84

Insentif kerja, 193-95

dalamskinsjaminanpen-dapatan-potonganmengikutkadar, 198-200

dalamskimjaminanpen-dapatan-potonganpenuh,196-97

dalamskimjaminanpen-dapatan-tanpapotongan,200

dalamskimjaminanupahminimum, 204

dalamskim subsidipen-dapatan,203-204

Isokuan, 68-75berbentuk L, 71-73cerun, 70, 76ciri, 69

Jackson, M., 193nJamkerja, definisi, 129

biasa, 180kadarpertukaran,156hubungandengankadar

upah, 172kekangan, 149kesanpendapatan,167-68,

172

242

INDEKS

kesan penggantian, 165,167, 172

lebih masa,178melibatkanmasaberulang-

alik, 225-26perbezaandenganmasa

lapang, 154melibatkanmasapengeluaran,

221melibatkanmasapenggunaan,

214dalammodel pendapatan-

masalapang,150pekerjaansampingan,176,

188hubungandenganpenawaran

buruh, 149hubungandenganpen-

dapatan,163penggunaanmaksimum,155,

157-58dalamskim jaminanpen-

dapatan-mengikutkadar,198

dalamskimjaminanpen-dapatan-potonganpenuh,196

dalamskimjaminanpen-dapatan-tanpapotongan,200-204

teori, 150utiiti 151, 154

Kadarpenggantianteknik sut,69-71, 77

ciii, 71Kadarpenyertaantenaga

buruh, 133, 231definisi, 131dalamekonomiyangber-

beza,211hubungandenganpenawaran

buruh, 135mengikutjantina,140-42,

146-47

pengiraan,133-35

mengikutumur, 140-41Kalacck.E., 172Keanjalanpenawaranburuh,

anggaran,174Keanjalanpermintaanburuh,

definisi, 57-58faktor penentu,84, 232jangkapanjang,83, 90jangkapendek,60, 62, 83,

90, 232

Kckangan, 123belanjawan, 150, 155-56,

192, 197, 199, 201,204, 218-19, 224-26

masa,153, 155, 223Keluaran fizikal purata,45

keluk, 48-50Keluaran fizikal sut, 46, 70

buruh,70hubungandengankadar

upab,116-17keluk, 48-50, 116-17modal, 70

Keluk puassama, 151cerun, 159, 183, l83nciii, 151-52gabungandengankekangan

belanjawan,157, 161perubahanutiiti, 153

Keuntunganmaksimum,103,157

Kerja lebih masa,122, 186definisi, 178, 181

kesanterhadapmasalapang,181

kesanterhadappenawaranburuh, 179, 181, 183,185, 197

kesanterhadappermintaanburuh,123-24

kos majikan, 178, 186pendapatanpekerja, 178,

185-87

243

INDEKS

premiumataukadarbayaran,123, 177-79,184-85

hubungandenganterkurangkeija, 187, 192

hubungandenganterlebihkerja, 187, 192

Kesanbidangan,63, 86contoh,80definisi, 78

Kesanpendapatan,167-69,177,183

akibatbayarankerjalebihmasa,187

gabungandengankesanpenggantian,170, 183

kcsanterhadap jam kerja,167-68

keluarga,208kesanterhadapmasalapang,

167-69kesanterhadappenawaran

buruh, 170, 182-83akibatmasapengeluaran,

223-24akibatmasapenggunaan,

220pengasingandaripadakesan

penggantian,172, 200

dalamskim bantuanpen-dapatan,220

Kesanpenggantian,63, 78,80-81, 86, 169, 177akibatbayarankerjaIebih

masa,187gabungandengankesanpen-

dapatan,170, 183kesanterhadapjam kerja,

167kesanterhadapmasa

lapan~,167kesanterhadappenawaran

buruh, 170, 182-83akibatmasapengeluaran,

224

akibatmasapenggunaan,220

pengasingandaripadakesanpendapatan,172, 200

dalamskim bantuanpen-dapatan,194-202, 204-205

Kesatuansekerja,11, 84, 86kesanterhadapupah,119

Ketakhadirankerja, 176, 178,189, 229bagipekerjaterlebihkerja,

192Kcynes.J.M.. IllKohan, A., lOônKos berubah,

input buruh, 42Kos bukanupah, 120, 169

kesanterhadapkerjalebihmasa,123

kesanterhadappermintaanburuh, 123-24

sebelumbekerja,121, 123semasabekerja,121

Kos pengambilanburuh, 101-102, 179

Kos separatetap,42Kos tetap,179

kos bukanupah, 120, 169Kwoka,J.E..98

Laidlcr, D., 179nLandon,JH.,98Larson, D., 172Lt’ihenstein, H., I 13nLester,R. A., 58Machlup, F., 58Marshall,A., 84Masabekerjabukanpasaran,

176, 207, 211masaberulang-alik,207,

211-12masapenggunaan,207,

211-12Masaberulang-alik,176, 225

kesanterhadapkekanganbelanjawan,225-27

244

INDEKS

kos penggunaan, 225, 227sebagai masa bukan

pasaran, 207, 211-12penjimatan,227-28

Masalapang,konscp,154kadarpenggantiandengan

masabekerja,152, 156akibatkesanpendapatan,

167, 170, 172akibatkesanpenggantian,

165-66,172kos lepas,154, 162perbezaandenganmasa

bekerja,154model pendapatandanmasa

lapang,150, 173, 175utiitj, 151, 154

Masapenggunaan,176, 204hubungandengankadar

upah,220kandunganmasa,203, 215-

16, 220kesanterhadappenawaran

buruh, 214, 216sebagaimasabukan

pasaran,207, 211-13

McConnell, CR., 194nModal manusia, 194Modelpendapatandanmasa

lapang,andaian,211kebaikan,176kelemahan,175, 177, 207teori penawaranindividu

buruh, 150, 173, 177,193. 206, 207, 209,223-24

Model pengeluaran isi rumah,221kaedahpengeluaran,221-23kesanterhadappenawaran

buruh, 223Monopoli,

kesanterhadapbentukkeluk

permintaankeluaran,93ciii, 92-93kesanterhadapguna tenaga,

97konsep, 91-92kesan terhadap output, 97kesanterhadappermintaan

buruh, 93-94, 96dalampasaranbarangan,92kesanterhadapupah,97-99

Monopsoni,kesanterhadapbentukkeluk

permintaanburuh, 104duahala, 108kesanterhadapgunatenaga,

104kewujudan, 108konsep,92, 99kesanterhadappenawaran

buruh, 101dalampasaranburuh, 100kesanterhadapupah, 104-

105Mossin, J., l8ônNilai keluaransut,

perbandingandengankeluar-anhasil sut, 94-95

sebagaikeluk permintaanburuhjangka pendek,57

masyarakat,97teori permintaanburuh, 35,

54-55, 94Ui, Walter, l2On, l77nOpcrasi Isi Pcnuh. 20Owen, J. D., 172Pampasan,

Hicks. 179Slutsky, 179pengangguran,193

Pasaranbarangan,3, 5bon, 3-4buruh, 11-12. Lihat juga

Pasaranburuhfaktor, 5wang, 3-4

245

INDEKS

Pasaranburuhdalaman, 124, 124nkonsep, 232

monopsoni, 99tingkat keseimbangan,235

Pekerjaansampingan,176, 178,186faktor yangmempengaruhinya,

I86nhubungandenganpekerja

terkurangkerja, 190

Peminimumankos, 65, 73, 76-78

Penawaran, konsep, 8, 130

Penawaran buruh,faktor penentu,130-32firma.231, 232isi rumah, 230keanjalan,174keluk, 101, 130, 160-63,

163-64, 170, 172, 174,206. 227. 232

konsep,130Jengkokke belakang,164,

172. 174, 185.232akibatmasapengeluaran,

223akibatmasapenggunaan,

220dalampasaranmonopsoni,

101dalampasaranpersaingan

sempurna,101di bawahskim jaminan

pendapatan-tanpapotongan,202

Pendapatan,agihan, 110maksiinum,156pengaruhjam keija, 163perubahan,167programbantuan,193-95,

201-203

subsidi,203Penduduk,34

faktor penentu,132lingkunganumurbekerja,

130kesanterhadappenawaran

buruh, 130

Pengangguran,32definisi, 133mengikutjantina,142-45ketara, 210pampasan,193di kalanganpekerjamahir,

24tersembunyi,210

Pcrlman. R.. 115, 177n. 186n,l92n, 200n, 223n

Permintaan

barangan,17buruh, 17-18konsep, 8, 17

Permintaan buruh,bercerunpositif, 118dalamjangka panjang,42,

65, 78, 81-83, 90dalamjangkapendek,42,

50-51, 57, 64,81-83,90, 233

keluk, 17, 50-51, 57, 102,119, 232-33

hubungandengankelukpenawaran,105

konsep,37-38dalampasaransempurna,

42, 104dalampasarantak scm-

puma,91permintaanberkait, 39-40permintaanIangsung,38teori keluaransut, 41akibatupahminimum, 105,

204Piore,M., 124nProduktiviti, 26, 204

246

INDEKS

Raines, F., 172Ress, A., 193n

Sherman, R., 186nSiebert,W.S.,171nSkimjaminanpendapatan-

potonganpenuh,196kaedah bayaran, 196kesan terhadap jam keija,

197Skimjaminanpendapatan-

potonganmengikutkadar,196, 198

Skimjaminanpendapatan-tanpapotongan,196, 201-

203Slutsky, 179Smith, R. S., 90n, 193n,

196n, 212n

Teknologi pengeluaran, 65, 71tanpagantian,71-73, 87

Tenaga buruh, 131di luar tenaga buruh, 131

131nTeorikejutan,117-19

kesanterhadappermintaanburuh, 119

Teori keluaransut,41, 120,124,Lihat jugaPermintaan

buruhbukanmerupakanteori

upah, 41Teori penawaran buruh

individu, 148, 173-174, LihatjugaPenawaranburuh

Terkurangkerja, 178, 183hubungandengankeija

lebih masa,191

hubungandengankeija sam-pingan,191

pengiraan,189

Terlebihkerja, 178, 183, 229hubungandengankeija

lebih masa,192-93pengiraan,189

Upah,benar, 55, 118kaitan dengan keluaran, 112sebagaikos buruh,42,

113, 120minimum, 105, 204, Lihat

jugaUpahminimumnominal, 55dalampasaranmonopoli,

98-199dalampasaranmonopsoni,

101, 103kaitan denganpendapatan,

112, 169kaitan denganproduktiviti,

113- 17subsidi, 203kaitan dengantingkat per-

mintaan,112

Upah minimum,kesanterhadapinsentif

buruh, 201, 203kesan terhadappenawaran

buruh, 106kesanterhadappermintaan

buruh, 106-107,194

Watts,H. W., 171nWeiss,L., 98Willet, T. D. 186n

247

1001753

Documents