peranan perpustakaan masjid: masjid putra · 2016. 3. 30. · peranan perpustakaan masjid: satu...

PERANAN PERPUSTAKAAN MASJID: SATU KAJIAN RINGKAS DI MASJID PUTRA

Dr. Lokman Ab. Rahman Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM)

PENDAHULUAN

Imarah masjid memberi maksud memakmur, memaju, membangun dan

menggerakkan aktiviti masjid supaya terus hidup. Dalam hal ini, Ibn

Khaldun ahli sosiologi Islam menggunakan 'umran mempunyai akar kata

yang sarna imarah dalam kitab agungnya, Muqaddimah. Kalimah 'umran

yang digunakannya untuk menerangkan perkembangan dan pencapaian

tamadun manusia. Dalam perbincangan ini, pengertian imarah merujuk

kepada peranan perpustakaan masjid dalam konteks perkembangan dan

kegiatan ilmu dengan mengambil semangat dan falsafah peranan masjid di

zaman Rasullullah SAW, Khulafa' al-Rasyidin dan sejarah pemerintahan

Islam. Malahan masjid merupakan pusat pentadbiran Negara yang dibina

begitu rupa sehingga sukar dibezakan antara bangunan masjid dan

bangunan pentadbiran dalan ciri-ciri pemerintahan Islam. Sebagai contoh

Masjid Cordova AI-Hamra' di Sepanyol , Masjid AI-Azhar dan Taulun di

Mesir. Kesemua kegiatan masyarakat Islam berpusat di masjid atau di

bawah kawalam masjid di mana segala-galanya terpancar dari semangat

dan roh kepatuhan kepada Allah. Oleh itu, peranan perpustakaan masjid

~~-f

t-=-i-;;: ....

~"-~-+

t-=-i-;;: ....

adalah salah satu faktor utama untuk menggerakkan misi imarah masj id

terutamanya dalam perkembangan ilmu dan pembangunan minda murni v

masyarakat Islam.

MODEL FUNGSI MASJID MASA KINI

Dalam konteks perkembangan ilmu-ilmu Islam, jenis-jenis pengajian yang --

disampaikan di dalam kuliah-kuliah harian dan mingguan di Negara ini ()

tidak ada banyak perbezaannya. Pengajaran yang disampaikan merangkurni t-=-i-;;:-'I;

PERANAN PERPUSTAKAAN MASJID: SATU KAJIAN RINGKAS DI MASJID PUTRA

Dr. Lokman Ab. Rahman Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM)

PENDAHULUAN

Imarah masjid memberi maksud memakmur, memaju, membangun dan

menggerakkan aktiviti masjid supaya terus hidup. Dalam hal ini, Ibn

Khaldun ahli sosiologi Islam menggunakan 'umran mempunyai akar kata

yang sarna imarah dalam kitab agungnya, Muqaddimah. Kalimah 'umran

yang digunakannya untuk menerangkan perkembangan dan pencapaian

tamadun manusia. Dalam perbincangan ini, pengertian imarah merujuk

kepada peranan perpustakaan masjid dalam konteks perkembangan dan

kegiatan ilmu dengan mengambil semangat dan falsafah peranan masjid di

zaman Rasullullah SAW, Khulafa' al-Rasyidin dan sejarah pemerintahan

Islam. Malahan masjid merupakan pusat pentadbiran Negara yang dibina

begitu rupa sehingga sukar dibezakan antara bangunan masjid dan

bangunan pentadbiran dalan ciri-ciri pemerintahan Islam. Sebagai contoh

Masjid Cordova AI-Hamra' di Sepanyol , Masjid AI-Azhar dan Taulun di

Mesir. Kesemua kegiatan masyarakat Islam berpusat di masjid atau di

bawah kawalam masjid di mana segala-galanya terpancar dari semangat

dan roh kepatuhan kepada Allah. Oleh itu, peranan perpustakaan masjid

~~-f

t-=-i-;;: ....

~"-~-+

t-=-i-;;: ....

adalah salah satu faktor utama untuk menggerakkan misi imarah masj id

terutamanya dalam perkembangan ilmu dan pembangunan minda murni v

masyarakat Islam.

MODEL FUNGSI MASJID MASA KINI

Dalam konteks perkembangan ilmu-ilmu Islam, jenis-jenis pengajian yang --

disampaikan di dalam kuliah-kuliah harian dan mingguan di Negara ini ()

tidak ada banyak perbezaannya. Pengajaran yang disampaikan merangkurni t-=-i-;;:-'I;

Hak Cipta Terpelihara ©2015 – Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM)


aspek-aspek seperti Tafsir Al Quran, Hadith, Tauhid, Fekah, Tasawwuf,

Tafsir, Tajwid, Fiqh Muslimah dan Sirah Rasulullah SAW. Di samping itu,

bacaan Yaasin dan TahIiI juga diadakan di setiap masjid pada mal am

Jumaat.

Selain dari aspek perkembangan ilmu, secara ringkasnya bahawa masjid

boleh dijadikan model hari ini mesti mempunyai ciri-ciri berikut:

1. Menjalankan pelbagai fungsi, dalam bentuk ibadah asas, fardhu ain

dan hablum minallah hinggalah kepada amalan utama, ibadah umum,

fardhu kifayah dan hablum rninannas.

2. Mempunyai objektif untuk menyediakan tempat ibadah yang selesa

dan menghiburkan serta tempat tumpuan masyarakat memberi dan

mendapat manfaat kerohanian dan perkhidmatan.

Mempunyai sistem pengurusan yang berkesan, dengan pejabat dan

kakitangan yang berkhidmat sepenuh masa, yang beriman dan bertaqwa

serta berkebolehan, kreatif dan kornited.

Mempunyai sistem sokongan yang kuat, dengan amalan-amalan

kerohanian yang boleh membawa kepatuhan kepada Allah SWT serta

prasarana fizikal dan kemudahan teknologi yang tekini dan canggih.

5. Mempunyai aktiviti-aktiviti yang kreatif dan inovatif, dengan

kemampuan menarik penyertaan ahli qariah dan masyarakat sekeliling

secara maksima.

6. Melahirkan natijah positif dalam kerohanian seperti peningkatan iman

dan taqwa, peningkatan sifat terpuji (mahmudah) dan pengurangan

sifat terkeji (mazmumah), serta natijah positif dalam kemasyarakatan

seperti peningkatan penyelarasan fikiran (wahdatul-fikr), rasa hak

bersama (sense of belonging), keinginan saling membantu (mutual

help) , perpaduan, persahabatan Islam (ukhuwah Islamiah),

pembanterasan perkara maksiat secara bersama dan sebagainya.

aspek-aspek seperti Tafsir Al Quran, Hadith, Tauhid, Fekah, Tasawwuf,

Tafsir, Tajwid, Fiqh Muslimah dan Sirah Rasulullah SAW. Di samping itu,

bacaan Yaasin dan TahIiI juga diadakan di setiap masjid pada mal am

Jumaat.

Selain dari aspek perkembangan ilmu, secara ringkasnya bahawa masjid

boleh dijadikan model hari ini mesti mempunyai ciri-ciri berikut:

1. Menjalankan pelbagai fungsi, dalam bentuk ibadah asas, fardhu ain

dan hablum minallah hinggalah kepada amalan utama, ibadah umum,

fardhu kifayah dan hablum rninannas.

2. Mempunyai objektif untuk menyediakan tempat ibadah yang selesa

dan menghiburkan serta tempat tumpuan masyarakat memberi dan

mendapat manfaat kerohanian dan perkhidmatan.

Mempunyai sistem pengurusan yang berkesan, dengan pejabat dan

kakitangan yang berkhidmat sepenuh masa, yang beriman dan bertaqwa

serta berkebolehan, kreatif dan kornited.

Mempunyai sistem sokongan yang kuat, dengan amalan-amalan

kerohanian yang boleh membawa kepatuhan kepada Allah SWT serta

prasarana fizikal dan kemudahan teknologi yang tekini dan canggih.

5. Mempunyai aktiviti-aktiviti yang kreatif dan inovatif, dengan

kemampuan menarik penyertaan ahli qariah dan masyarakat sekeliling

secara maksima.

6. Melahirkan natijah positif dalam kerohanian seperti peningkatan iman

dan taqwa, peningkatan sifat terpuji (mahmudah) dan pengurangan

sifat terkeji (mazmumah), serta natijah positif dalam kemasyarakatan

seperti peningkatan penyelarasan fikiran (wahdatul-fikr), rasa hak

bersama (sense of belonging), keinginan saling membantu (mutual

help) , perpaduan, persahabatan Islam (ukhuwah Islamiah),

pembanterasan perkara maksiat secara bersama dan sebagainya.



PERANAN MASJID DAN PERPUSTAKAAN MASJID SECARAUMUM

1. Pusat Percambahan Hmu Masjid haruslah dijadikan temp at percambahan ilmu , di mana masjid

haruslah mempunyai perpustakaan yang lengkap, bukan sahaja

menyediakan buku-buku agama sahaja. Buku-buku berkaitan ilmu

sosial, ekonomi, politik, sains dan lain-lain lagi yang diperlukan dalam

kehidupan manusia kini termasuklah falsafah tentang pemikiran dan

maklumat tentang agama-agama lain. Buku-buku ini boleh didapati

secara mudah dan murah sekiranya pihak masjid membuat permohonan

dari pihak tertentu seperti Dewan Bahasa dan Pustaka, Syarikat Penerbit

dan Pencetak. Selain itu buku-buku dapat diperolehi dari sumbangan

masyarakat setempat.

2. Pusat Tamadun Islam

galanya bermula di masjid. Dengan cara ini roh dan kesedaran tentang

kegemilangan Islam mampu dikembalikan dan dipertahankan oleh

generasi seterusnya. Maka masjid perlu memperuntukkan ruangan

khas untuk mempamerkan pencapaian melalui gambar-gambar tokoh

sains Islam, para pejuang Islam, ulamak dan juga replika-replika

peralatan sains sebagai rujukan. Pendekatan lain boleh di buat

dengan menggabungkan peranan perpustakaan dan galeri, atau

boleh dinamakan perpustakaan galeri. Perkara ini telah dibuat oleh

Perpustakaan Iskandariah, Mesir.

3. Pusat Penyelidikan Islam boleh diselidiki dan dikaji

buku-buku, tesis-tesis kajian dari universiti-universiti perlu dibuat

PERANAN MASJID DAN PERPUSTAKAAN MASJID SECARAUMUM

1. Pusat Percambahan Hmu Masjid haruslah dijadikan temp at percambahan ilmu , di mana masjid

haruslah mempunyai perpustakaan yang lengkap, bukan sahaja

menyediakan buku-buku agama sahaja. Buku-buku berkaitan ilmu

sosial, ekonomi, politik, sains dan lain-lain lagi yang diperlukan dalam

kehidupan manusia kini termasuklah falsafah tentang pemikiran dan

maklumat tentang agama-agama lain. Buku-buku ini boleh didapati

secara mudah dan murah sekiranya pihak masjid membuat permohonan

dari pihak tertentu seperti Dewan Bahasa dan Pustaka, Syarikat Penerbit

dan Pencetak. Selain itu buku-buku dapat diperolehi dari sumbangan

masyarakat setempat.

2. Pusat Tamadun Islam

galanya bermula di masjid. Dengan cara ini roh dan kesedaran tentang

kegemilangan Islam mampu dikembalikan dan dipertahankan oleh

generasi seterusnya. Maka masjid perlu memperuntukkan ruangan

khas untuk mempamerkan pencapaian melalui gambar-gambar tokoh

sains Islam, para pejuang Islam, ulamak dan juga replika-replika

peralatan sains sebagai rujukan. Pendekatan lain boleh di buat

dengan menggabungkan peranan perpustakaan dan galeri, atau

boleh dinamakan perpustakaan galeri. Perkara ini telah dibuat oleh

Perpustakaan Iskandariah, Mesir.

3. Pusat Penyelidikan Islam boleh diselidiki dan dikaji

buku-buku, tesis-tesis kajian dari universiti-universiti perlu dibuat



Pusat Maklumat Masjid seharusnya menjadi sebuah pusat maklumat, dimana segala

maklumat terbaru sarna ada perkembangan ten tang umat Islam atau

berkaitan dengan negara-negara Islam perlu terdapat di masjid . Ramai

tidak sempat membaca akhbar dan majalah-majalah di pasaran , maka

parajemaah yang datang ke masjid dapat membaca dan memperolehi

maklumat semasa melalui satu koridor yang disediakan mudah dibaca

atau dilihat oleh para jemaah melalui persembahan yang menarik.

5. Ekspo Buku dan Tamadun Islam Berkala Pihak masjid boleh manganjurkan ekspo buku dan tamadun untuk

menunjukkan kegiatan ilmu Islam malalui karya-karya penulisan

terbaru dari dalam dan luar Negara. Pameran tamadun Islam pula dapat

mempertontonkan kehalusan seni, arkitek, prod uk dan sebagainya.

Sempena ekspo ini, diselitkan pertandingan penulisan ilmiah , novel,

khutbah, artikel dan sebagainya yang bercorak Islam dalam pelbagai

topik dan anugerah pemenang boleh dinobatkan ketika perasmian

ekspo tersebut. Aktiviti ini boleh digerakkan di bawah peranan

perpustakaan masjid.

KAJIAN RINGKAS PERANAN PERPUSTAKAAN MASJID PUTRA

Fungsi masjid unggul ialah sebagai Pusat ilmu, Budaya dan Tamadun Islam.

Untuk maksud ini, masjid perlulah berperanan sebagai pusat sumber dan

rujukan ilmu, pusat perhubungan dan pusat kebanggaan tamadun Islam.

Ciri-ciri ini adalah amat relevan dengan kedudukannya di Pusat Pentadbiran

Negara dan perkembangan di zaman serba canggih ini. Keperluan mencari

ilmu adalah amat meluas dan tidak terbatas lebih-lebih lagi ia dikelilingi

oleh masyarakat elit dan berpendidikan tinggi .

Untuk menjadi unggul, sesebuah masjid mesti boleh menawarkan kepada

pengunjungnya sebuah pusat sumber yang canggih dan Jengkap. Penduduk

setempat dan sekitarnya bersama-sama pengunjung serta pelawat boleh

didedahkan dengan pengisian dan peranan sebuah pusat sumber yang

dipenuhi ilmu, dalam bentuk buku-buku atau bahan yang boleh di akses

62

Pusat Maklumat Masjid seharusnya menjadi sebuah pusat maklumat, dimana segala

maklumat terbaru sarna ada perkembangan ten tang umat Islam atau

berkaitan dengan negara-negara Islam perlu terdapat di masjid . Ramai

tidak sempat membaca akhbar dan majalah-majalah di pasaran , maka

parajemaah yang datang ke masjid dapat membaca dan memperolehi

maklumat semasa melalui satu koridor yang disediakan mudah dibaca

atau dilihat oleh para jemaah melalui persembahan yang menarik.

5. Ekspo Buku dan Tamadun Islam Berkala Pihak masjid boleh manganjurkan ekspo buku dan tamadun untuk

menunjukkan kegiatan ilmu Islam malalui karya-karya penulisan

terbaru dari dalam dan luar Negara. Pameran tamadun Islam pula dapat

mempertontonkan kehalusan seni, arkitek, prod uk dan sebagainya.

Sempena ekspo ini, diselitkan pertandingan penulisan ilmiah , novel,

khutbah, artikel dan sebagainya yang bercorak Islam dalam pelbagai

topik dan anugerah pemenang boleh dinobatkan ketika perasmian

ekspo tersebut. Aktiviti ini boleh digerakkan di bawah peranan

perpustakaan masjid.

KAJIAN RINGKAS PERANAN PERPUSTAKAAN MASJID PUTRA

Fungsi masjid unggul ialah sebagai Pusat ilmu, Budaya dan Tamadun Islam.

Untuk maksud ini, masjid perlulah berperanan sebagai pusat sumber dan

rujukan ilmu, pusat perhubungan dan pusat kebanggaan tamadun Islam.

Ciri-ciri ini adalah amat relevan dengan kedudukannya di Pusat Pentadbiran

Negara dan perkembangan di zaman serba canggih ini. Keperluan mencari

ilmu adalah amat meluas dan tidak terbatas lebih-lebih lagi ia dikelilingi

oleh masyarakat elit dan berpendidikan tinggi .

Untuk menjadi unggul, sesebuah masjid mesti boleh menawarkan kepada

pengunjungnya sebuah pusat sumber yang canggih dan Jengkap. Penduduk

setempat dan sekitarnya bersama-sama pengunjung serta pelawat boleh

didedahkan dengan pengisian dan peranan sebuah pusat sumber yang

dipenuhi ilmu, dalam bentuk buku-buku atau bahan yang boleh di akses

62



menggunakan ICT. Ini adalah bersesuaian dengan kedudukan Masjid Putra

yang berada ditengah-tengah laluan MSC dan terletak di dalam Pusat

Pentadbiran Kerajaan Persekutuan dan Bandar Bestari Putrajaya.

Sebagai Pusat Perhubungan pula ianya perlu mempunyai hubungan dengan

institusi-institusi Pengajian Tinggi bukan sahaja untuk memudahkan

mencapai taraf kepada gedung ilmu tetapi juga kepada pensyarah-pensyarah

atau para ilmuan yang berkeupayaan memberikan ceramah, semi nar atau

syarahan mengenai Islam dan sebagainya. Dengan adanya bahan-bahan

berkenaan, masjid akan dilihat sebagai sebuah Pusat Kebanggaan Tamadun

Islam kerana akan berperanan dan mencerminkan keindahan Islam kepada

setiap yang mengunjungi Masjid Putra ini.

Setakat ini, adalah didapati pendidikan TADIKA dan kelas-kelas bercorak

akademik belum pernah diadakan di sini. Pihak Masjid Putra difaharnkan

pernah mencadangkan kepada pihak JAKIM untuk mengadakan kelas

TADIKA tetapi cadangan ini masih belum dilaksanakan memandangkan

~~ ~

Masjid Putra tidak mempunyai tenaga pengajar untuk tujuan tersebut.v

~ S ~

Jadual 1.1 menunjukkan bahawa Masjid Putra mempunyai ruang dan ,)}} ~ kemudahan untuk kelas-kelas TADIKA/TASKA, kelas pengajian bahasa •

arab , kelas bimbingan akademik dan kelas komputer. Dengan cara ini , (@ penggunaan perpustakaan masjid dapat di maksimurnkan. J, ~ Program-program dan aktiviti-aktiviti pendidikan bagi golongan kanak- •

kanak dan remaja ini boleh dicontahi dari Masjid Negara (WP), Masjid ~,

Abidin (Terengganu) dan Masjid AI-Malik Khalid, Universiti Sains Malaysia ~ (Pulau Pinang) di Malaysia, Masjid AI-Khair, Masjid Kg. Singlap dan Masjid I} AI-Istiqamah di Singapura, serta Masjid Istiqlal, Masjid Agung AI-Azhar ~ ~

dan masjid Agung At-Tin di Jakarta, Indonesia seperti jadual di bawah: ...J; ~

Jaduall.1 : Aktiviti Akademik Masjid Putra

Bil AKTIVITI

1. TADIKA / TASKA

2. Kelas Pengajian Bahasa Arab

3. Kelas Bimbingan Akademik

4. Kelas Komputer

x x x x

., [i~

• ~~

• 63J ~

menggunakan ICT. Ini adalah bersesuaian dengan kedudukan Masjid Putra

yang berada ditengah-tengah laluan MSC dan terletak di dalam Pusat

Pentadbiran Kerajaan Persekutuan dan Bandar Bestari Putrajaya.

Sebagai Pusat Perhubungan pula ianya perlu mempunyai hubungan dengan

institusi-institusi Pengajian Tinggi bukan sahaja untuk memudahkan

mencapai taraf kepada gedung ilmu tetapi juga kepada pensyarah-pensyarah

atau para ilmuan yang berkeupayaan memberikan ceramah, semi nar atau

syarahan mengenai Islam dan sebagainya. Dengan adanya bahan-bahan

berkenaan, masjid akan dilihat sebagai sebuah Pusat Kebanggaan Tamadun

Islam kerana akan berperanan dan mencerminkan keindahan Islam kepada

setiap yang mengunjungi Masjid Putra ini.

Setakat ini, adalah didapati pendidikan TADIKA dan kelas-kelas bercorak

akademik belum pernah diadakan di sini. Pihak Masjid Putra difaharnkan

pernah mencadangkan kepada pihak JAKIM untuk mengadakan kelas

TADIKA tetapi cadangan ini masih belum dilaksanakan memandangkan

~~ ~

Masjid Putra tidak mempunyai tenaga pengajar untuk tujuan tersebut.v

~ S ~

Jadual 1.1 menunjukkan bahawa Masjid Putra mempunyai ruang dan ,)}} ~ kemudahan untuk kelas-kelas TADIKA/TASKA, kelas pengajian bahasa •

arab , kelas bimbingan akademik dan kelas komputer. Dengan cara ini , (@ penggunaan perpustakaan masjid dapat di maksimurnkan. J, ~ Program-program dan aktiviti-aktiviti pendidikan bagi golongan kanak- •

kanak dan remaja ini boleh dicontahi dari Masjid Negara (WP), Masjid ~,

Abidin (Terengganu) dan Masjid AI-Malik Khalid, Universiti Sains Malaysia ~ (Pulau Pinang) di Malaysia, Masjid AI-Khair, Masjid Kg. Singlap dan Masjid I} AI-Istiqamah di Singapura, serta Masjid Istiqlal, Masjid Agung AI-Azhar ~ ~

dan masjid Agung At-Tin di Jakarta, Indonesia seperti jadual di bawah: ...J; ~

Jaduall.1 : Aktiviti Akademik Masjid Putra

Bil AKTIVITI

1. TADIKA / TASKA

2. Kelas Pengajian Bahasa Arab

3. Kelas Bimbingan Akademik

4. Kelas Komputer

x x x x

., [i~

• ~~

• 63J ~



Jadual 1.2 : Kursus Berkala dan Tidak Berkala Masjid Putra

Bil AKTIVITI

1. Haji dan Umrah X

2. Penyempurnaan Jenazah /

3. Penyembelihan X

4. Perkahwinan X

5. Sembahyang /

6. Fardhu Kifayah X

7. Kefahaman Untuk Muallaf X

8. Kefahaman Untuk Remaja /

9. Seni Rumah Tangga (Wanita) X

10. Falak Syar'ie X

11. Motivasi Pekerja X

12. Faraid X

Bagi golongan dewasa, selain dari program-program keagamaan, adalah

dicadangkan supaya dianjurkan program-program akademik berteraskan

Islam secara perkongsian pintar dengan Institusi Pengajian Tinggi di seluruh

Negara. Program-program akademik di peringkat sijil, diploma, ijazah dan

ijazah tinggi memberi peluang kepada seluruh warga Putrajaya, dari

peringkat buruh hinggalah kepada peringkat pegawai tertinggi,

meningkatkan pengetahuan dan mobiliti sosial masing-masing. Masjid

Putra boleh mengadakan perkongsian pintar misalnya dengan Fakulti

Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) untuk

menawarkan Diploma dan Sarjana Muda Pengajian Islam, dengan Akademi

Islam Universiti Malaya (UM) untuk menawarkan Sarjana Muda dan

Sarjana Ekonomi dan Syariah, dengan Universiti Islam antarabangsa

Malaysia (UIAM) untuk menawarkan Sarjana Ekonomi dan Pengurusan

Islam dan dengan Pusat Pengajian Sains Kemasyarakatan Universiti Sains

Malaysia (USM) untuk menawarkan Sarjana Muda dan Sarjana Pengurusan

Pembangunan Berteraskan Islam. Aktiviti akademik di masjid ini sekaligus

mengaktifkan penggunaan buku-buku rujukan turath dan meningkatkan

pemikiran umat Islam melalui pengajian dan kajian .

64

Jadual 1.2 : Kursus Berkala dan Tidak Berkala Masjid Putra

Bil AKTIVITI

1. Haji dan Umrah X

2. Penyempurnaan Jenazah /

3. Penyembelihan X

4. Perkahwinan X

5. Sembahyang /

6. Fardhu Kifayah X

7. Kefahaman Untuk Muallaf X

8. Kefahaman Untuk Remaja /

9. Seni Rumah Tangga (Wanita) X

10. Falak Syar'ie X

11. Motivasi Pekerja X

12. Faraid X

Bagi golongan dewasa, selain dari program-program keagamaan, adalah

dicadangkan supaya dianjurkan program-program akademik berteraskan

Islam secara perkongsian pintar dengan Institusi Pengajian Tinggi di seluruh

Negara. Program-program akademik di peringkat sijil, diploma, ijazah dan

ijazah tinggi memberi peluang kepada seluruh warga Putrajaya, dari

peringkat buruh hinggalah kepada peringkat pegawai tertinggi,

meningkatkan pengetahuan dan mobiliti sosial masing-masing. Masjid

Putra boleh mengadakan perkongsian pintar misalnya dengan Fakulti

Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) untuk

menawarkan Diploma dan Sarjana Muda Pengajian Islam, dengan Akademi

Islam Universiti Malaya (UM) untuk menawarkan Sarjana Muda dan

Sarjana Ekonomi dan Syariah, dengan Universiti Islam antarabangsa

Malaysia (UIAM) untuk menawarkan Sarjana Ekonomi dan Pengurusan

Islam dan dengan Pusat Pengajian Sains Kemasyarakatan Universiti Sains

Malaysia (USM) untuk menawarkan Sarjana Muda dan Sarjana Pengurusan

Pembangunan Berteraskan Islam. Aktiviti akademik di masjid ini sekaligus

mengaktifkan penggunaan buku-buku rujukan turath dan meningkatkan

pemikiran umat Islam melalui pengajian dan kajian .

64



Walau bagaimanapun, penggunaannya adalah terhad dan pegawai utama

masjid tidak menggunakannya dalam urusan pentadbiran harian. Digital

divide di kalangan pegawai utama masjid adalah nyata sekali. Para pegawai

masjid tidak mempunyai alamat e-mel untuk kemudahan perhubungan

dalaman dan luar. Kemudahan lain yang ditawarkan oleh teknologi siber

seperti pelayaran dan lawatan ke laman web juga didapati tidak

dimanfaatkan sepenuhnya. ladual di bawah menunjukkan ICT di Masjid

Putra dan penggunaan media ICT perlu dipertingkatkan lagi:

Bil AKTIVITI

1. Laman Web /

2. Berbincang Secara Maya X

3. Info-kiosk X

4. Local Area Network (LAN) X

5. Sistem Kawalan Berpusat X

6. Radio / TV /

7. Close CurcuitTV (CCTV) X

8. Makmal Komputer X

9. Perpustakaan Multimedia X

10. Mailing Group X

~

• ~~

~~

• Ko\eksi Buku 1I-J a) 60% koleksi buku datang daripada pembekal. Bakinya datang WJff

1.

daripada sumbangan syarikat swasta, pameran buku , koleksi

peribadi dan sektor korporat.

b) Sebahagian adalah koleksi bekas pelajar universiti.

c) Paling banyak sekali ialah datang daripada sumbangan swasta

sebagai bacaan akademik berkonsepkan wakaf.

¥I ~, • ~~

d) Keseluruhannya berjumlah 10 000 - 20 000. Buku koleksi Islam •

dalam Bahasa Arab seperti Tafsir AI-Quran, Hadith dan juga

majalah, jurnal , ensiklopedia, buku-buku motivasi khusus untuk

pelajar.

65

~I

Walau bagaimanapun, penggunaannya adalah terhad dan pegawai utama

masjid tidak menggunakannya dalam urusan pentadbiran harian. Digital

divide di kalangan pegawai utama masjid adalah nyata sekali. Para pegawai

masjid tidak mempunyai alamat e-mel untuk kemudahan perhubungan

dalaman dan luar. Kemudahan lain yang ditawarkan oleh teknologi siber

seperti pelayaran dan lawatan ke laman web juga didapati tidak

dimanfaatkan sepenuhnya. ladual di bawah menunjukkan ICT di Masjid

Putra dan penggunaan media ICT perlu dipertingkatkan lagi:

Bil AKTIVITI

1. Laman Web /

2. Berbincang Secara Maya X

3. Info-kiosk X

4. Local Area Network (LAN) X

5. Sistem Kawalan Berpusat X

6. Radio / TV /

7. Close CurcuitTV (CCTV) X

8. Makmal Komputer X

9. Perpustakaan Multimedia X

10. Mailing Group X

~

• ~~

~~

• Ko\eksi Buku 1I-J a) 60% koleksi buku datang daripada pembekal. Bakinya datang WJff

1.

daripada sumbangan syarikat swasta, pameran buku , koleksi

peribadi dan sektor korporat.

b) Sebahagian adalah koleksi bekas pelajar universiti.

c) Paling banyak sekali ialah datang daripada sumbangan swasta

sebagai bacaan akademik berkonsepkan wakaf.

¥I ~, • ~~

d) Keseluruhannya berjumlah 10 000 - 20 000. Buku koleksi Islam •

dalam Bahasa Arab seperti Tafsir AI-Quran, Hadith dan juga

majalah, jurnal , ensiklopedia, buku-buku motivasi khusus untuk

pelajar.

65

~I



2. Perkhidmatan Perpustakaan Masjid Putra menyediakan perkhidmatan dan kemudahan

untuk memenuhi keperluan pengguna. Perkhidmatannya termasuklah

ru-line sistem untuk rekod dan perkhidmatan-perkhidmatan lain . Dari

segi keselamatan, perpustakaan menyediakan sistem keselamatan di

pintu utama perpustakaan. Perpustakaan juga mempunyai sudut

bacaan kanak-kanak dan tempat bermain untuk mereka. Ibu bapa

boleh menempatkan atau meninggalkan mereka disitu ketika waktu

waktu solat. Bilik komputer untuk pengguna disediakan untuk

mengakses maklumat dengan mudah.

Masalah Dan Kelemahan Beberapa penemuan masalah hasil penelitian dibuat terhadap Masjid

Putra. Perkara-perkara ini boleh dikongsi bersama dan lazimnya

dihidapi oleh perpustakaan masjid yang lain, iaitu:

a) Tiada sis tem penyusunan buku yang bersistematik untuk

memudahkan pengguna meminjam buku.

b) Perpustakaan mempunyai staf yang sangat terhad dan kurang

pengalaman dalam pengurusan perpustakaan.

c) Perpustakaan mempunyai keselamatan yang rendah dan

kekurangan peralatan dan kedudukan yang kurang strategik.

d) Mempunyai banyak kemudahan leT, Internet dan bilik komputer

tetapi tidak dimanfaatkan sepenuhnya, dan

e) Mempunyai koleksi-koleksi buku yang banyak, buku-buku yang

hebat tetapi pengguna tidak dimanfaatkan semaksimanya.

2. Perkhidmatan Perpustakaan Masjid Putra menyediakan perkhidmatan dan kemudahan

untuk memenuhi keperluan pengguna. Perkhidmatannya termasuklah

ru-line sistem untuk rekod dan perkhidmatan-perkhidmatan lain . Dari

segi keselamatan, perpustakaan menyediakan sistem keselamatan di

pintu utama perpustakaan. Perpustakaan juga mempunyai sudut

bacaan kanak-kanak dan tempat bermain untuk mereka. Ibu bapa

boleh menempatkan atau meninggalkan mereka disitu ketika waktu

waktu solat. Bilik komputer untuk pengguna disediakan untuk

mengakses maklumat dengan mudah.

Masalah Dan Kelemahan Beberapa penemuan masalah hasil penelitian dibuat terhadap Masjid

Putra. Perkara-perkara ini boleh dikongsi bersama dan lazimnya

dihidapi oleh perpustakaan masjid yang lain, iaitu:

a) Tiada sis tem penyusunan buku yang bersistematik untuk

memudahkan pengguna meminjam buku.

b) Perpustakaan mempunyai staf yang sangat terhad dan kurang

pengalaman dalam pengurusan perpustakaan.

c) Perpustakaan mempunyai keselamatan yang rendah dan

kekurangan peralatan dan kedudukan yang kurang strategik.

d) Mempunyai banyak kemudahan leT, Internet dan bilik komputer

tetapi tidak dimanfaatkan sepenuhnya, dan

e) Mempunyai koleksi-koleksi buku yang banyak, buku-buku yang

hebat tetapi pengguna tidak dimanfaatkan semaksimanya.



dan sebagainya adalah seakan-akan menara gading yang menyinari masa

dengan amalan pengajian yang dilaksanakan di Negara kita terbatas dan

terikat dengan tajuk-tajuk ibadah dan fardhu ain yang sempit. Keluasan

konsep dan kesepaduan ilmu dalam Islam menyebabkan umat Islam

menerajui tamadun dan peradaban manusia. Kejayaan ini dipelajari dan

diikuti oleh Barat dengan memindah ilmu-ilmu serta tamadun ke Negara ,B mereka. ~

Dari sini ada!ah je!as bahawa peranan masjid yang ditunjukkan pada zaman ~ Rasulullah dan keemasan Islam sehingga meletakkan umat Islam di puncak ~ kecemerlangan peradaban dunia. Kesemuanya itu bermu!a di masjid. Fakta I sejarah ini akan dapat memperbetulkan dan menjernihkan semula persepsi ~ ~ dan kefahaman sesetengah anggapan yang kolot, sempit dan beku terhadap I ~ peranan masjid dalam sejarah kehidupan masyarakat Islam. Perpustakaan

Masjid Putra boleh dijadikan model dan mampu menyahut cabaran tersebut 1 ~ memandang ia berada di pusat pentadbiran Negara, dilengkapi dengan ~

peralatan canggih malah ahli qaryahnya terdiri daripada para elit yang ~ terdidik. WaJ!ahu 'aJam. ~t

• • ~ 67 ~ JI

dan sebagainya adalah seakan-akan menara gading yang menyinari masa

dengan amalan pengajian yang dilaksanakan di Negara kita terbatas dan

terikat dengan tajuk-tajuk ibadah dan fardhu ain yang sempit. Keluasan

konsep dan kesepaduan ilmu dalam Islam menyebabkan umat Islam

menerajui tamadun dan peradaban manusia. Kejayaan ini dipelajari dan

diikuti oleh Barat dengan memindah ilmu-ilmu serta tamadun ke Negara ,B mereka. ~

Dari sini ada!ah je!as bahawa peranan masjid yang ditunjukkan pada zaman ~ Rasulullah dan keemasan Islam sehingga meletakkan umat Islam di puncak ~ kecemerlangan peradaban dunia. Kesemuanya itu bermu!a di masjid. Fakta I sejarah ini akan dapat memperbetulkan dan menjernihkan semula persepsi ~ ~ dan kefahaman sesetengah anggapan yang kolot, sempit dan beku terhadap I ~ peranan masjid dalam sejarah kehidupan masyarakat Islam. Perpustakaan

Masjid Putra boleh dijadikan model dan mampu menyahut cabaran tersebut 1 ~ memandang ia berada di pusat pentadbiran Negara, dilengkapi dengan ~

peralatan canggih malah ahli qaryahnya terdiri daripada para elit yang ~ terdidik. WaJ!ahu 'aJam. ~t

• • ~ 67 ~ JI



RUJUKAN TERPILIH

Ibn Khaldun, 1993, Mukadimah, Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia.

Unit Pemodenan Tadbiran Dan Perancangan Pengurusan Malaysia

(MAMPU), dan Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang, 2002, Kajian

Menjadikan Masjid Putra Di Putrajaya Sebagai Masjid Model Negara.

Lokman Ab. Rahman dan MusaAhmad, 1996, Pengantar Sa ins Pengurusan

Masjid, Majlis Agama Islam Melaka & Kolej Islam Melaka.

Lokman Ab. Rahman, 2000, Imarah Masjid Masa Kini, Majlis Agama

Islam Melaka dan Jabatan Agama Islam Melaka.

Nurul Hasni Abu Hassan, 2009, The Development of Mosque Library: A

Case Study of The Putra Mosque Library, Putrajaya (Academic Project),

Islamic Science University of Malaysia.

68

RUJUKAN TERPILIH

Ibn Khaldun, 1993, Mukadimah, Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia.

Unit Pemodenan Tadbiran Dan Perancangan Pengurusan Malaysia

(MAMPU), dan Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang, 2002, Kajian

Menjadikan Masjid Putra Di Putrajaya Sebagai Masjid Model Negara.

Lokman Ab. Rahman dan MusaAhmad, 1996, Pengantar Sa ins Pengurusan

Masjid, Majlis Agama Islam Melaka & Kolej Islam Melaka.

Lokman Ab. Rahman, 2000, Imarah Masjid Masa Kini, Majlis Agama

Islam Melaka dan Jabatan Agama Islam Melaka.

Nurul Hasni Abu Hassan, 2009, The Development of Mosque Library: A

Case Study of The Putra Mosque Library, Putrajaya (Academic Project),

Islamic Science University of Malaysia.

68



peranan perpustakaan masjid: masjid putra · 2016. 3. 30. · peranan perpustakaan masjid: satu...

Documents