pencapaian penyelesaian masalah fizik oleh … · pencapaian penyelesaian masalah fizik oleh...
TRANSCRIPT
PENCAPAIAN PENYELESAIAN MASALAH FIZIK OLEH PELAJAR
KRITIS DAN KREATIF DALAM KALANGAN PELAJAR
TINGKATAN EMPAT DI SKUDAI
NOORIDAYU BINTI MASKURI
Tesis Ini Disampaikan Sebagai Memenuhi Syarat Penganugerahan
Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (FIZIK)
FAKULTI PENDIDIKAN
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
APRIL, 2009
v
ABSTRAK
Kemahiran menyelesaikan masalah merupakan satu komponen penting dalam
strategi berfikir pelajar sepertimana yang terkandung dalam Model Kemahiran Berfikir
Pusat Pembangunan Kurikulum (PPK). Sehubungan dengan itu, satu kajian dijalankan
untuk mengenalpasti tahap pencapaian penyelesaian masalah Fizik pelajar tingkatan
empat di samping mengenalpasti gaya pemikiran mereka. Seramai 100 orang pelajar
tingkatan empat aliran sains tulen dari sekolah-sekolah sekitar Skudai telah dipilih
sebagai responden kajian. Seramai 33 orang daripadanya adalah pelajar lelaki dan 67 lagi
adalah pelajar perempuan. Pembolehubah bebas dalam kajian ini ialah jantina dan
kemahiran berfikir pelajar. Alat kajian yang digunakan ialah set soal selidik item kritis
kreatif yang terdiri daripada 30 item dan set Ujian Pencapaian Penyelesaian Masalah
Fizik yang mengandungi dua soalan penyelesaian masalah. Kebolehpercayaan set ujian
ini ialah α = 0.74. Data-data kajian dianalisis dalam bentuk statistik mudah seperti min,
kekerapan dan peratusan dengan menggunakan perisian SPSS versi 17.0. Secara
keseluruhannya, dapatan kajian menunjukkan tahap pencapaian penyelesaian masalah
Fizik oleh pelajar kritis dan kreatif adalah pada tahap sederhana. Analisis data turut
menunjukkan bahawa tidak terdapat perbezaan yang signifikan merentas jantina dalam
pencapaian penyelesaian masalah Fizik. Keputusan akhir juga mendapati bahawa tidak
terdapat terdapat perbezaan yang signifikan antara pelajar kritis dan pelajar kreatif dalam
pencapaian penyelesaian masalah Fizik mereka. Kesimpulannya, pencapaian
penyelesaian masalah Fizik oleh pelajar tingkatan empat di sekolah-sekolah yang terlibat
berada pada tahap sederhana.
vi
ABSTRACT
Problem solving skill is one of the important elements in student’s thinking skill
as stated in Model Kemahiran Berfikir Secara Kritis Kreatif by Pusat Pembangunan
Kurikulum (PPK). The purpose of this study is to find out the level of student’s
achievement in solving Physics problems among form four students beside identifying
their thinking skill. The respondents of this study were 100 students (33 male and 67
female) chosen among the form four science stream students from the selected secondary
school in Skudai. The independent variables in this study were gender and thinking skills.
The instrument used in this study consists of 30 creative and critical thinking items and a
set of Ujian Pencapaian Penyelesaian Masalah Fizik(UPPMF) which consists of two
Physics questions. The reliability of UPPMF was α = 0.74. The data was analyzed by
SPSS version 17.0 using simple statistics in the form of means, frequencies and
percentages. Overall, the level of both creative and critical thinking students’
achievement in solving Physics problem were moderate. The finding also indicated that
there were no significance differences across the gender as well as between the creative
and critical thinking students. In conclusion, the level of solving Physics problem among
the form four students in the selected school was moderate.
vii
KANDUNGAN
BAB PERKARA MUKA SURAT
Judul i
Pengakuan ii
Dedikasi iii
Penghargaan iv
Abstrak v
Abstract vi
Kandungan vii
Senarai Jadual xi
Senarai Graf xiii
Senarai Rajah xiv
Daftar Singkatan/ Simbol/ Istilah xv
Senarai Lampiran xvi
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Pengenalan 1
1.2 Latar Belakang Masalah 3
viii
1.3 Pernyataan Masalah 5
1.4 Kepentingan Kajian 6
1.5 Objektif Kajian 7
1.6 Persoalan Kajian 8
1.7 Hipotesis Kajian 8
1.8 Definisi 9
1.8.1 Penyelesaian 9
1.8.2 Masalah 9
1.8.3 Penyelesaian Masalah 9
1.8.4 Kemahiran Berfikir 10
1.8.5 Kemahiran Berfikir Kritis 10
1.8.6 Kemahiran Berfikir Kreatif 10
1.8.7 Fizik 11
BAB II SOROTAN PENULISAN
2.1 Pengenalan 12
2.2 Konsep Berfikir 13
2.3 Model Kemahiran Berfikir PPK 18
2.4 Kemahiran Berfikir Kritis 18
2.5 Kemahiran Berfikir Kreatif 23
2.6 Kemahiran Menyelesaikan Masalah 27
2.7 Kepentingan KBKK 29
2.8 Kajian-kajian Lepas 30
2.8.1 Kajian Tentang Tahap Penguasaan 30
Kemahiran Berfikir Kritis Kreatif
Pelajar
2.8.2 Kajian Tentang Kemahiran Berfikir 31
Kritis ke atas Jantina
ix
2.8.3 Kajian Tentang Kemahiran Berfikir 34
Kritis ke atas Pencapaian Pelajar
BAB III METODOLOGI KAJIAN
3.1 Pengenalan 36
3.2 Sampel Kajian 37
3.3 Instruman Kajian 38
3.4 Rekabentuk Kajian 40
3.5 Prosedur Kajian 40
3.6 Kajian Rintis 42
3.7 Analisis Data 43
BAB IV ANALISIS DATA
4.1 Pengenalan 44
4.2 Analisis Latar Belakang Responden 45
4.3 Kemahiran Berfikir Kritis Kreatif 45
4.4 Pencapaian Penyelesaian Masalah Fizik 48
4.5 Hubungan Antara Faktor Jantina dengan 49
Pencapaian Penyelesaian Masalah Fizik
4.6 Hubungan Antara Faktor Kemahiran Berfikir 51
dengan Pencapaian Penyelesaian Masalah Fizik
x
BAB V PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN
CADANGAN
5.1 Pengenalan 53
5.2 Perbincangan 54
5.2.1. Perbincangan Persoalan Kajian 1 55
5.2.2. Perbincangan Persoalan Kajian 2 56
5.2.3. Perbincangan Persoalan Kajian 3 56
5.2.4. Perbincangan Persoalan Kajian 4 57
5.3 Kesimpulan 58
5.4 Cadangan Kajian 60
5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 62
RUJUKAN 63
LAMPIRAN 71
xi
SENARAI JADUAL
NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT
3.1 Taburan Responden Mengikut Sekolah 38
4.1 Taburan Responden Mengikut Jantina 45
4.2 Jadual Penentuan Kemahiran Berfikir Kritis 45
dan Kreatif dalam Kalangan Pelajar
Tingkatan Empat
4. 3 Taburan Pelajar Kritis dan Kreatif Mengikut Jantina 46
4.4 Jadual Penentuan Pencapaian Penyelesaian Masalah 48
Fizik oleh Pelajar Kritis dan Kreatif dalam
Kalangan Pelajar Tingkatan Empat
4.5 Min Markah Penyelesaian Masalah Fizik 48
Mengikut Kemahiran Berfikir Pelajar
4.6 Frekuensi Pencapaian Penyelesaian Masalah 49
Fizik Mengikut Jantina
4. 7 Taburan Responden Dengan Min Skor Mengikut 49
Jantina
4. 8 Ujian T 50
4.9 Frekuensi Pencapaian Penyelesaian Masalah 51
Fizik Mengikut Kemahiran Berfikir
xii
4.10 Taburan Responden Dengan Min Skor Mengikut 51
Kemahiran Berfikir
4.11 Ujian T 52
xiii
SENARAI GRAF
NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT
4.1 Taburan Pelajar Kritis dan Kreatif Mengikut 47
Jantina
xiv
SENARAI RAJAH
NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT
2.1 Komponen-komponen Kemahiran Berfikir 16
2.2 Model Kemahiran Berfikir Secara Kritis Kreatif 17
(KBKK)
2.3 Model Kemahiran Berfikir PPK 18
xvi
DAFTAR SINGKATAN/ SIMBOL/ ISTILAH
KBSM - Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah
FPN - Falsafah Pendidikan Negara
KPM - Kementerian Pelajaran Malaysia
JPNJ - Jabatan Pelajaran Negeri Johor
PPK - Pusat Pembangunan Kurikulum
PNP - Pengajaran dan Pembelajaran
UPPMF - Ujian Pencapaian Penyelesaian Masalah Fizik Pelajar
SMK - Sekolah Menengah Kebangsaan
KBKK - Kemahiran Berfikir Kritis Kreatif
WGCTA - Watson Glaser Critical Thinking Appraisal
CCTST - California Critical Thinking Skills Test
CCTDI - California Critical Thinking Disposition Inventory
CAAP CTT - College Assessment of Academic Proficiency Critical
Thinking Test
xvi
SENARAI LAMPIRAN
NO. LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT
1 Lampiran A Set Soal Selidik Item KBKK Dan 71
Ujian Pencapaian Penyelesaian
Masalah Fizik
2 Lampiran B Skema Jawapan Ujian Pencapaian 77
Penyelesaian Masalah Fizik
3 Lampiran C Pengesahan Alat Kajian 80
4 Lampiran D Surat Kebenaran Untuk Menjalankan Kajian 83
Di Sekolah Daripada Kementerian
Pelajaran Malaysia
5 Lampiran E Surat Kebenaran Untuk Menjalankan Kajian 85
Di Sekolah Daripada Jabatan Pelajaran
Negeri Johor
1
BAB I
PENDAHULUAN
1.1 Pengenalan
Dalam menongkah arus pemodenan, pendidikan di Malaysia menjadi
tumpuan utama dalam memastikan seluruh warganya mendapat pendidikan yang
terbaik bagi menghasilkan generasi yang produktif dan berkualiti. Penggunaan
teknologi maklumat telah diperkenalkan dalam sistem pendidikan di negara ini
sebagai satu medium untuk mempermudah dan mempertingkat kualiti pengajaran
dan pembelajaran di sekolah. Kewujudan sekolah bestari pula adalah sebagai
memenuhi prasarana pendidikan terkini memandangkan taraf pendidikan di
Malaysia kini setanding dengan negara-negara membangun lain.
Namun begitu, kecanggihan teknologi hanya bertindak sebagai agen
pemangkin kecemerlangan pelajar. Perkara penting yang harus dititikberatkan
dalam mencapai kecemerlangan adalah kemahiran berfikir dalam menyelesaikan
masalah terutamanya dalam kehidupan seharian. Sebenarnya, kemahiran berfikir
2
telah lama diperkenalkan dalam proses pengajaran dan pembelajaran yang
dikenali sebagai kemahiran berfikir kritis dan kreatif (KBKK). Penerapan
kemahiran berfikir dalam pengajaran dan pembelajaran amat penting selari
dengan tuntutan Falsafah Pendidikan Negara (FPN).
Pendidikan di Malaysia berperanan untuk memperkembang potensi pelajar
dari segi intelek, rohani, jasmani, emosi dan sahsiah secara seimbang dan
menyeluruh sepertimana yang telah dinyatakan dalam Falsafah Pendidikan
Negara di mana;
‘Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah
memperkembangkan potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
untuk melahirkan insan yang seimbang dari segi intelek, rohani, emosi dan
jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini
adalah bertujuan untuk melahirkan warganegara Malaysia yang berilmu
pengetahuan, berketerampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan
berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan
terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga, masyarakat dan
negara.’
Kurikulum Sains dan Matematik digubal untuk mewujudkan masyarakat
yang saintifik, progresif dan berilmu. Kementerian Pelajaran berhasrat
membentuk masyarakat Malaysia yang kritis, kreatif dan berketerampilan melalui
pendidikan sains dan matematik seperti yang dinyatakan dalam Falsafah
Pendidikan Sains Negara di mana ;
3
‘Pendidikan sains di Malaysia memupuk budaya sains dan teknologi
dengan memberi tumpuan kepada perkembangan individu yang kopetetif,
dinamik, tangkas dan berdaya tahan serta dapat menguasai ilmu sains dan
keterampilan teknologi’
Kemahiran proses sains merupakan kemahiran yang diperlukan untuk
mencari jawapan kepada satu-satu masalah atau membuat sesuatu keputusan
secara sistematik. Kemahiran ini melibatkan proses mental yang mendorong
pelajar berfikir secara kritis, kreatif, analitis dan sistematik.
Sepertimana yang kita sedia maklum, matapelajaran Fizik merupakan satu
subjek sains yang melibatkan aplikasi matematik. Justeru, kurikulum yang telah
digubal berupaya membantu pelajar menguasai subjek matematik dengan baik
seterusnya mampu menyelesaikan masalah Fizik berdasarkan kemahiran yang
diperolehi dalam subjek matematik.
1.2 Latar belakang masalah
Fizik merupakan salah satu cabang ilmu sains paling asas yang bertujuan
menghuraikan kelakuan dan cara fungsi alam semesta. Ilmu Fizik sentiasa
berusaha untuk memberi penerangan yang jelas dan mudah untuk sesuatu
fenomena kompleks. Fizik melibatkan pelbagai kajian untuk mencari jawapan
kepada pelbagai persoalan seperti ‘mengapa’ dan ‘bagaimana’. Sejak azali,
manusia sememangnya memiliki perasaan ingin tahu tentang keajaiban alam,
fenomena alam yang berlaku dan cara sesuatu alat yang digunakan dalam
4
kehidupan harian mereka berfungsi. Justeru, Fizik merupakan satu cabang ilmu
sains yang mengkehendaki penuntutnya berfikir secara logik bagi mendapatkan
jawapan yang tepat untuk segala persoalan yang timbul.
Kemahiran berfikir merupakan satu aspek penting yang dapat membantu
seseorang membuat pertimbangan yang sewajarnya dalam menyelesaikan sesuatu
masalah. Kemahiran berfikir merujuk kepada cara seseorang itu menggunakan
minda sama ada untuk mencari makna dan pemahaman terhadap sesuatu,
membuat pertimbangan dan keputusan atau menyelesaikan masalah. Manusia
akan menghubungkaitkan pengetahuan, kemahiran dan sikap semasa proses
berfikir dalam usaha memahami alam sekeliling. Dengan kata lain, proses berfikir
melibatkan interaksi antara pengetahuan atau pengalaman, proses kognitif dan
sikap atau nilai yang sedia ada dalam minda individu.
Terdapat dua kemahiran berfikir yang dapat diaplikasikan dalam
menyelesaikan sesuatu masalah. Kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif
seringkali diaplikasikan dalam menyelesaikan masalah sains dan matematik.
Seseorang pelajar yang ingin berjaya dalam bidang sains perlu memiliki kaedah
berfikir secara kritis dan kreatif (KBKK).
Kemahiran berfikir kritis melibatkan proses penilaian secara sistematik
yang dibuat terhadap sesuatu idea sebelum menerimanya. Pemikiran kritis
merupakan satu bentuk pemikiran yang jelas dan bijak yang melibatkan beberapa
kemahiran seperti kemahiran membuat pemerhatian, penilaian dan pertimbangan.
Selain itu, pemikiran kritis boleh juga dikatakan sebagai satu bentuk pemikiran
reflektif yang menekankan kebolehan menganalisis dan menilai maklumat untuk
memberi pemahaman yang jelas serta munasabah tentang sesuatu idea.
5
1.3 Pernyataan masalah
Falsafah Pendidikan Sains Negara begerak seiring dengan Falsafah
Pendidikan Kebangsaan dalam mencapai matlamat Wawasan 2020 di mana
kerajaan berhasrat menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara maju sepertimana
yang pernah dibentangkan oleh mantan Perdana Menteri kita, Tun Dr. Mahathir
Mohamad. Falsafah Pendidikan Sains Negara menyatakan bahawa “Sains di
Malaysia adalah untuk memupuk budaya Sains dan Teknologi dengan memberi
tumpuan kepada perkembangan individu yang kompetitif, dinamik, tangkas dan
berdaya tahan serta dapat menguasai ilmu sains dan keterampilan teknologi”.
Kenyataan ini jelas menunjukkan bahawa negara kita mengimpikan
kejayaan yang besar dalam bidang sains dan teknologi. Pada Oktober 2007,
Malaysia dengan bangganya telah menghantar seorang angkasawan bagi
menyertai misi penyelidikan di ISS (International Space Station) bersama-sama
dua orang lagi angkasawan yang masing-masing dari Russia dan Amerika
Syarikat. Kejayaan ini membuktikan bahawa Malaysia berupaya untuk berdiri
sama tinggi dan duduk sama rendah dengan negara maju lain.
Untuk terus kekal cemerlang di persada dunia, penekanan yang lebih perlu
diberikan terhadap pendidikan di sekolah terutamanya pendidikan sains dan
teknologi termasuklah pendidikan Fizik. Pencapaian pelajar dalam mata pelajaran
Fizik perlu diberi tumpuan memandangkan Fizik merupakan satu cabang ilmu
sains yang penting dalam meneroka keajaiban alam ciptaan Tuhan ini. Justeru,
pelbagai usaha dilakukan sama ada oleh pihak Kementerian Pelajaran, Jabatan
Pendidikan Negeri, Pejabat Pendidikan Daerah serta pihak sekolah itu sendiri
dalam memastikan kecemerlangan pelajar dalam bidang akademik adalah pada
tahap yang maksimum.
6
Kecemerlangan dalam bidang akademik sebenarnya bermula dari dalam
bilik darjah. Ini termasuklah suasana pembelajaran dan teknik pengajaran dan
pembelajaran yang diamalkan oleh guru dan pelajar itu sendiri. Kaedah
penyampaian isi kandungan dalam bentuk yang paling mudah difahami pelajar
penting bagi memastikan fakta dan konsep dapat diterangkan secara teratur dan
sistematik. Namun begitu, gaya pemikiran pelajar turut mempengaruhi
pencapaian mereka dalam menyelesaikan masalah yang dikemukakan. Perbezaan
gaya pemikiran menjadikan pelajar mentafsir dan menilai sesuatu masalah dari
sudut yang berbeza. Kajian ini adalah untuk menentukan gaya pemikiran pelajar
kritis dan kreatif seterusnya meninjau pengaruh gaya pemikiran ini dalam
menyelesaikan masalah Fizik.
1.4 Kepentingan kajian
Kemahiran berfikir merujuk kepada cara seseorang menggunakan minda
sama ada untuk membuat pertimbangan atau mencari makna dan pemahaman
terhadap sesuatu ataupun untuk menyelesaikan masalah. Semasa proses berfikir,
manusia akan menggabungkan pengetahuan, kemahiran dan sikap yang dimiliki
melalui proses mental dalam usaha memahami alam sekeliling. Ini bermakna,
proses berfikir melibatkan interaksi antara pengetahuan, kemahiran kognitif, sikap
dan nilai.
Strategi berfikir merupakan proses berfikir tahap tinggi yang melibatkan
beberapa kemahiran berfikir kritis dan kreatif. Strategi berfikir merupakan fungsi
utama dan matlamat akhir kepada proses berfikir (Abu Hassan dan Meor, 2006).
Dengan itu, kemahiran berfikir kritis dan kreatif yang dimiliki ini akan digunakan
7
dalam mengkonsepsi, menyelesaikan masalah dan seterusnya membuat keputusan
terhadap masalah tersebut.
Kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengetahui tahap pencapaian
penyelesaian masalah pelajar bagi mata pelajaran Fizik dan langkah-langkah yang
boleh diambil oleh pihak-pihak yang bertanggungjawab dalam membantu
memperbaiki tahap pencapaian pelajar. Pencapaian pelajar dalam subjek sains
khususnya Fizik mempengaruhi mutu dan kualiti generasi muda negara kita yang
dikira sebagai pewaris negara yang diharapkan dapat membantu meningkatkan
taraf hidup rakyat di negara ini.
Justeru, adalah rasional untuk menjalankan satu kajian yang menggunakan
kaedah diskriptif bagi mengkaji pengaruh gaya pemikiran pelajar dalam
menyelesaikan masalah khususnya dalam mata pelajaran Fizik; sama ada mereka
merupakan pemikir kritis atau kreatif.
1.5 Objektif kajian
Kajian ini dijalankan untuk meninjau beberapa aspek seperti:
a. Mengenalpasti pelajar kritis dan kreatif.
b. Menentukan tahap pencapaian penyelesaian masalah Fizik oleh
kumpulan pelajar kritis kreatif.
c. Mengenalpasti perbezaan signifikan antara pelajar lelaki dan
perempuan dalam pencapaian penyelesaian masalah Fizik.
8
d. Mengenalpasti perbezaan signifikan antara pelajar kritis dan kreatif
dalam pencapaian penyelesaian masalah Fizik.
1.6 Persoalan kajian
Satu kajian dijalankan untuk menjawab persoalan berikut:
a. Siapakah pelajar kritis dan kreatif?
b. Apakah tahap pencapaian penyelesaian masalah Fizik oleh
kumpulan pelajar kritis dan kreatif?
c. Adakah terdapat perbezaan signifikan antara pelajar lelaki dan
perempuan dalam pencapaian penyelesaian masalah Fizik?
d. Adakah terdapat perbezaan signifikan antara pelajar kritis dan
kreatif dalam pencapaian penyelesaian masalah Fizik?
1.7 Hipotesis kajian
Hipotesis kajian ini dibentuk berdasarkan hipotesis :
a. Terdapat perbezaan pencapaian dalam ujian antara pelajar yang
berfikir secara kritis berbanding pelajar yang berfikir secara
kreatif.