nur fara hana abdullah

ISBN 978-967-394-230-5 [PROCEEDINGS OF IDMAC2015]

9th ISDEV International Islamic Development Management Conference

(IDMAC2015) 685

PERANAN ZAKAT DALAM MENGATASI ISU DAN MASALAH DALAM

KALANGAN MUALLAF DI MALAYSIA1

Nur Fara Hana Abdullah2

Pusat Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV)

Pusat Pengajian Sains Kemasyarakatan

Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang

Emel: [email protected]

Abstrak

Golongan muallaf merupakan asnaf yang layak menerima zakat sebagaimana yang

disebut dalam al-Quran. Bilangan muallaf di Malaysia semakin bertambah dan

menjadikan peranan serta tanggungjawab institusi zakat semakin besar dan penting.

Terdapat keperluan untuk menjamin muallaf supaya tidak terjebak kepada gejala

murtad yang menjadi ancaman utama kepada mereka. Murtad merupakan salah satu

daripada kesalahan hudud yang boleh membawa kepada ancaman besar kepada

akidah umat Islam. Selain itu, terdapat juga pelbagai isu dan masalah yang

melibatkan golongan muallaf seperti tidak mendapat bantuan zakat, kurang

kefahaman terhadap ajaran Islam dan sebagainya. Justeru, kertas kerja ini juga akan

melihat peranan zakat dalam membantu muallaf di Malaysia. Kedua, kertas kerja ini

juga akan melihat peranan zakat dalam mengatasi masalah dan isu dalam kalangan

muallaf. Kaedah penjelasan dilakukan dengan menggunakan sumber data

kepustakaan dan penganalisisan analisis kandungan. Kajian ini dapat memberi

gambaran yang jelas kepada masyarakat tentang peranan zakat oleh institusi zakat

dalam menyelesaikan isu serta masalah yang berkaitan muallaf di Malaysia.

1 Kertas kerja ini dibentangkan The 9th ISDEV International Islamic Development Management

Conference (IDMAC2015) anjuran Pusat Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV),

Universiti Sains Malaysia (USM), Pulau Pinang.

2 Nur Fara Hana Binti Abdullah ialah Pelajar Ijazah Sarjana Pengurusan Pembangunan Islam di Pusat

Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (isdev), Universiti Sains Malaysia (USM), Pulau Pinang.



(IDMAC2015) 686

PENDAHULUAN

Allah SWT telah meletakkan kedudukan asnaf muallaf dalam al-quran (Surah al-

Taubah: 60) sebagai penerima zakat pada posisi keempat dimulai asnaf fakir, miskin,

amil dan muallaf yang disebut sebagai “muallafah qulubuhum”. Matlamat utama

pengagihan zakat kepada asnaf muallaf adalah untuk mendekatkan lagi hati mereka

yang telah dijinakkan kepada Islam. Pemberian zakat diharapkan dapat menjaga

kebajikan para muallaf sekaligus dapat menjadi instrumen dakwah yang berkesan.

Isu murtad dalam kalangan muallaf sering berlaku. Sebahagian besar permohonan

yang diterima untuk keluar Islam terdiri daripada golongan saudara baru.3 Antara

faktor berlakunya gejala murtad ialah masalah kemiskinan, kesempitan hidup dan

juga kurang ilmu mengenai Islam. Selain daripada lemah pegangan agama serta jahil

mengenai hukum hakam dan akidah, faktor kegagalan perkahwinan juga boleh

mendorong seseorang muallaf itu menjadi murtad.

Selain itu, antara isu yang melibatkan muallaf ialah berkaitan dengan isu muallaf

tidak mendapat bantuan setelah memeluk Islam, kurangnya pengetahuan muallaf

terhadap skim-skim bantuan yang disediakan,4 kurang kafahaman terhadap ajaran

Islam dan sebagainya.

Pengagihan zakat secara sistematik telah terbukti mampu untuk membebaskan umat

Islam daripada kepompong kemiskinan. Secara umumnya, golongan muallaf

termasuk dalam salah satu daripada asnaf yang layak menerima zakat sepertimana

yang dinyatakan di dalam al-Quran. Pengagihan zakat kepada golongan muallaf

walaupun bukan dalam jumlah yang besar tetapi mampu untuk membantu mereka

daripada sudut kewangan.

Bagi menjawab persoalan mengenai fungsi zakat dalam membendung masalah

murtad dan isu serta masalah yang dihadapi muallaf, maka kertas kerja ini akan

meneliti secara lebih mendalam tentang peranan zakat dalam pengagihan bantuan

kepada muallaf di Malaysia serta hubungkaitnya dalam mengatasi masalah dan isu

yang berlaku dalam kalangan muallaf.

DEFINISI MUALLAF

Perkataan muallaf secara literalnya berasal daripada perkataan Arab yang

bermaksud, orang yang dijinakkan’, sementara dalam konteks yang lebih spesifik, ia

merujuk kepada mereka yang dijinakkan hatinya dengan Islam atau mula berjinak-

jinak dan mengenali Islam atau di peringkat awal memeluk Islam.

3 Norain Saleh (2011), Mufti: Ramai mualaf yang pohon murtad. Malaysiakini.com. diakses pada 13

November 2015 dari http://www.malaysiakini.com/news/167179.

4 Azman Ab Rahman, Ummu Salamah Ahmad & Tengku Mansur (2014), Skim bantuan zakat kepada

muallaf oleh institusi zakat di Malaysia: satu tindakan awal, Seminar Antarabangsa Masjid Zakat &

Waqaf 2014 (I-MAF), 1-2 Disember 2014, Kuala Lumpur.

http://www.malaysiakini.com/news/167179.



(IDMAC2015) 687

Mazhab Shafie mendefinisikan muallaf sebagai orang yang dijinakkan atau

dilembutkan hatinya yang telah memeluk Islam. Ini menunjukkan definisi muallaf

bagi mazhab Shafie terbatas kepada muslim sahaja.

Pandangan al-Qaradawi pula menyatakan bahawa muallaf ialah orang yang

dilembutkan hatinya dengan harapan mereka akan condong kepada Islam atau

menguatkan imannya atau menghentikan kejahatan mereka terhadap orang Islam

atau diharapkan dapat mengambil manfaat mereka semasa mempertahankan diri

daripada mereka atau menolong mereka semasa menentang musuh mereka dan

sebagainya (al-Qardawi, 2000 : 594).

Lembaga Zakat Selangor mendefinisikan muallaf sebagai seseorang yang baru

memeluk Islam atau seseorang yang dijinakkan hatinya dalam kalangan mereka yang

belum memeluk agama Islam atau yang perlu ditarik simpatinya kepada Islam atau

diharap dapat membela orang Islam atau yang perlu diamankan kejahatannya

terhadap orang Islam.5

SKIM BANTUAN ZAKAT KEPADA MUALLAF DI MALAYSIA

Zakat diagihkan kepada muallaf melalui skim-skim bantuan yang disediakan oleh

Majlis Agama Islam dan Pusat Zakat Negeri . Skim-skim bantuan tersebut adalah

seperti berikut:

Jadual 1: Jenis-Jenis Skim Agihan Atau Bantuan Di Malaysia

MALAYSIA Jenis dan Skim Agihan/Bantuan

1) Pulau Pinang

2) Selangor

3) Kedah

4) Terangganu

5) Johor

6) Negeri Sembilan

7) Pahang

8) Melaka

9) Sabah

10) Perlis

11) Perak

12) Kelantan

13) Sarawak

14) Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur

15) JAWHAR

1) Bantuan Pendidikan

2) Bantuan Perkahwinan

3) Bantuan Kewangan Bulanan

4) Bantuan Modal Perniagaan

5) Bantuan Rawatan/Perubatan

6) Bantuan Pengurusan Jenazah

7) Bantuan Rumah

-sewa rumah

-membaik pulih rumah

-membina rumah

8) Bantuan Berkhatan

9) Saguhati Memeluk Agama Islam

10) Saguhati Hari Raya

11) Program Kelas Bimbingan Saudara

Baru

12) Program Kursus dan Latihan

13) Kursus Dakwah dan Kepimpinan

14) Elaun Kelas Agama

15) Elaun Guru Kelas Agama

5 Penerima Agihan Zakat. Diakses pada 13 November 2015 dari

http://www.zakatselangor.com.my/info-agihan/info-agihan-2/.



(IDMAC2015) 688

Jadual 1 menunjukkan jenis dan skim bantuan agihan zakat kepada muallaf di

Malaysia. Semua skim bantuan ini mempunyai perbezaan yang ketara di setiap

negeri. Terdapat Majlis Agama Islam Negeri yang menyenaraikan skim bantuan

zakat kepada muallaf secara terperinci dan sebahagiannya hanya menyenaraikan

skim bantuan ini secara umum. Contoh yang sangat jelas ialah Tabung Baitulmal

Sarawak dan Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan yang menyenaraikan secara

umum skim-skim mengikut bentuk bantuan seperti bantuan sosial, pendidikan,

ekonomi dan kebajikan yang melibatkan ke semua asnaf yang lain.

Skim-skim bantuan yang disediakan kepada muallaf adalah bertujuan untuk

meningkatkan tahap kefahaman mereka tentang Islam. Perkara yang amat penting

yang harus ditekankan adalah tentang penyampaian maklumat terhadap bantuan-

bantuan yang telah disediakan kepada muallaf.

Kewujudan skim-skim bantuan kepada muallaf ini dilihat sebagai satu usaha yang

baik dari pihak-pihak yang terlibat sekaligus membuktikan keprihatinan mereka

dalam memelihara kepentingan dan hak-hak muallaf sebagai salah satu asnaf yang

layak menerima zakat. Melihat kepada skim-skim yang disediakan, pengagihan zakat

kepada muallaf ini tertumpu kepada memenuhi keperluan asas yang amat diperlukan

seperti bantuan tempat tinggal dan bantuan sara hidup. Aspek permantapan akidah

dan kefahaman agama memainkan peranan yang amat penting bagi memastikan para

muallaf mendapat bimbingan yang sempurna dan tidak mudah untuk kembali kepada

agama asal mereka. Fokus yang utama harus diberikan kepada pembinaan akidah

muallaf lebih daripada bantuan-bantuan yang bersifat material.

Setiap negeri di Malaysia meletakkan tempoh had panggilan muallaf melalui

keputusan Jawatankuasa Fatwa negeri masing-masing. Negeri Selangor telah

menetapkan tempoh muallaf selama 5 tahun manakala Pahang dan Terengganu

selama 7 tahun. Selain itu, negeri Sabah memutuskan bahawa had tempoh 5 tahun

hingga 7 tahun untuk panggilan muallaf. Negeri-negeri lain tidak menetapkan

tempoh panggilan muallaf yang membolehkan asnaf muallaf untuk terus menerima

zakat sehingga diputuskan oleh pihak zakat selama mana mereka dapat menerima

bantuan. Setiap negeri berhak dalam menentukan keputusan dalam penentuan

tempoh penyelarasan tempoh panggilan muallaf dan mempunyai alasan tersendiri

dalam keputusan masing-masing.

PERANAN ZAKAT DALAM MENGATASI ISU DAN MASALAH DALAM

KALANGAN MUALLAF

Zakat merupakan rukun Islam ketiga yang wajib ditunaikan oleh setiap individu

Muslim di seluruh dunia. Kutipan hasil zakat yang telah ditunaikan ini akan

dikumpul oleh pihak yang berkuasa dan akan diagihkan kepada beberapa asnaf yang

berhak menerima zakat. Pentadbiran zakat terbahagi kepada dua tugasan utama iaitu

kutipan dan pengagihan zakat. Jika dilihat kutipan zakat pada tahun-tahun

kebelakangan ini didapati hasil kutipan tersebut amat memberangsangkan dan

mendapat sambutan yang luas dari masyarakat dan organisasi-organisasi swasta.

Manakala dari sudut agihan pula, hasil kutipan zakat ini diagihakan kepada lapan

asnaf berdasarkan firman Allah SWT dalam al-Qur’an bemaksud:



(IDMAC2015) 689

“Sesungguhnya sedekah-sedekah (zakat) itu hanyalah untuk

orang-orang fakir dan orang miskin, dan amil-amil yang

mengurusnya dan orang-orang muallaf yang dijinakkan hatinya

dan untuk hamba-hamba yang hendak memerdekan dirinya dan

orang-orang yang berhutang dan untuk (dibelanjakan pada)

jalan Allah dan orang-orang musafir (yang keputusan) dalam

perjalanan. (Ketetapan hukum yang demikian itu ialah) sebagai

satu ketetapan (yang datangnya) dari Allah dan (ingatlah)

Allah Maha Mengetahui lagi Maha Bijaksana.”(al-Taubah,

9:60)

Berdasarkan kepada maklumat yang diperolehi, terdapat sebahagian golongan

muallaf yang mendapat bantuan dari baitulmal atau pusat zakat dan sebahagian

daripada mereka tidak mendapat bantuan zakat dari institusi tersebut. Isu sama ada

zakat mampu mengatasi permasalahan murtad perlu dilihat secara menyeluruh. Ini

kerana, bukan zakat semata-mata memainkan peranan dalam memberi bantuan

peruntukan kepada muallaf tetapi semua pihak yang terlibat juga bekerjasama dalam

mengatasi isu murtad di Malaysia.

Pendidikan merupakan satu proses yang penting dalam memberikan kefahaman yang

jelas kepada saudara baru mengenai hukum hakam dalam Islam. Sebagai contoh,

Majlis Agama Islam Selangor (MAIS) telah mewujudkan lebih banyak kelas fardhu

ain di seluruh Selangor. Terdapat banyak kelas fardhu ain dan agama telah

disediakan untuk kemudahan golongan muallaf dalam usaha untuk memberi

kefahaman terhadap Islam secara lebih jelas dan dapat menghindar masalah murtad

akibat kurangnya kefahaman terhadap Islam. Selain kelas fardhu ain dan agama,

beberapa kursus intensif juga dijalankan oleh organisasi-organisasi dakwah. Mohd

Farhan Tee (2014), menyatakan bahawa kursus intensif diadakan oleh Pertubuhan

Kebajikan Islam Malaysia (PERKIM) kepada saudara baru yang baru memeluk

agama Islam untuk memberi penedahan tentang asas-asas Islam dan sebagai motivasi

bagi menghadiri kelas-kelas yang disediakan.

Selain itu, bagi aduan golongan muallaf yang tidak menerima bantuan zakat selepas

memeluk agama Islam dan sebagainya, hanya dengan mendaftar dengan institusi

agama peringkat negeri atau beberapa saluran berwibawa lain sahaja akan

melayakkan seseorang mendapat bantuan yang ditawarkan. Mereka juga akan

diberikan kad mualaf. Di Malaysia, banyak pihak boleh mengislamkan seseorang

tetapi tidak ramai yang mampu melaksanakan tugas menyalurkan maklumat

berkaitan pendaftaran dan bantuan selepas proses itu. Menurut Razaleigh Muhamat,

walaupun majlis agama Islam negeri boleh mengislamkan seseorang dan

mewujudkan bantuan khas untuk mualaf, kebanyakan mereka yang ingin memeluk

Islam di negara ini lebih memilih pertubuhan bukan kerajaan (NGO) atau masjid

untuk melafaz dua kalimah syahadah. Tidak menjadi kesalahan memilih NGO

sebagai tempat untuk memeluk agama Islam tetapi ia wajar disusuli dengan

pendaftaran di pejabat agama daerah atau negeri sebagai tanda merasmikan

pengislaman muallaf.



(IDMAC2015) 690

Bagi menangani isu murtad dalam kalangan muallaf, proses pengislaman perlu

diperketatkan dengan cara yang betul. Sebagai contoh, faktor utama yang mendorong

muallaf untuk memeluk Islam ialah kerana faktor perkahwinan. Pihak majlis agama

Islam negeri berhak untuk memperketatkan proses pengislaman saudara baru bagi

mendidik muallaf supaya memeluk Islam dengan ikhlas dan ingin mendalami Islam

dan bukan sahaja faktor perkahwinan serta untuk mendapatkan bantuan semata-mata.

Penerapan ilmu agama yang mantap dapat menghindarkan golongn ini daripada isu

murtad (Che Mohd Noor Lee, 2014).

PUNCA UTAMA YANG MENYUMBANG KEPADA ISU DAN MASALAH

DALAM KALANGAN MUALLAF

Masalah utama yang menjadi ancaman kepada muallaf ialah murtad. Secara

umumnya, terdapat banyak punca yang boleh mendorong berlakunya gejala murtad.

Antara puncanya ialah kurang pengetahuan tentang agama Islam. Kebanyakan

muallaf yang baru memeluk Islam akan diberikan kursus oleh pihak Majlis Agama

Islam dan pihak-pihak tertentu. Namun, terdapat sebahagian daripada mereka yang

tidak hadir dalam kursus yang disediakan. Selain itu, punca lain yang mendorong

berlakunya murtad dalam kalangan muallaf ialah disebabkan oleh orang Islam

sendiri yang telah berkahwin dengan saudara baru tetapi tidak membimbing

pasangan mereka mengenai Islam. Kebanyakan kes muallaf yang murtad selepas

bercerai dengan pasangannya yang beragama Islam. Peranan suami atau isteri yang

berkahwin dengan saudara baru perlu ditekankan agar mereka sentiasa mendidik dan

membimbing saudara baru dalam mengenali Islam dengan lebih mendalam. Namun,

masih terdapat dalam kalangan orang Islam itu sendiri yang lalai dalam melakukan

perintah dan larangan Allah SWT.

Selain itu, salah faham tentang agama Islam, kemiskinan serta membesar dalam

keluarga bukan Islam dan desakan hutang yang menghimpit menjadi punca kepada

murtadnya para muallaf. Sebagai contoh, bebanan hutang yang menghimpit telah

menyukarkan mereka untuk meneruskan hidup dan sebagai alternatif, mereka

meminta bantuan dari pihak gereja yang memberi bantuan kepada orang Islam yang

lemah pegangan iman dan akidahnya dari segi keperluan hidup. Hal ini berlaku

kerana, terdapat muallaf yang tidak menerima bantuan setelah memeluk agama

Islam.

Menurut Aidit Ghazali dan Zulkifli Abd Majid (2013), pengetahuan muallaf terhadap

bantuan-bantuan yang disediakan oleh pusat zakat Selangor ialah pada tahap yang

kurang memuaskan kecuali pada program-program yang wajib diikuti oleh mereka.

Hal ini berlaku kerana kurangnya hebahan terhadap skim-skim bantuan zakat oleh

institusi zakat. Di Selangor, isu ini tidak akan timbul jika seseorang yang memeluk

Islam itu mengikuti kursus asas muallaf yang diwajibkan oleh MAIS secara

konsisten (Siti Hamisah Manan, 2015). Dengan menghadiri kursus itu, mereka secara

tidak langsung akan mendapat maklumat dan penerangan khas tentang bantuan yang

boleh dipohon, selain dapat mendalami ilmu agama.

Terdapat muallaf yang membuat aduan tidak menerima bantuan zakat walaupun

sudah lama memeluk agama Islam. Walaupun majlis agama Islam negeri boleh

mengislamkan seseorang dan mewujudkan bantuan khas untuk mualaf, kebanyakan

mereka yang ingin memeluk Islam di negara ini lebih suka memilih pertubuhan



(IDMAC2015) 691

bukan kerajaan (NGO) atau masjid untuk melafaz dua kalimah syahadah dan butiran

diri mereka tiada dalam rekod pihak berkuasa, tiada dalam statistik dan seterusnya

terlepas peluang menerima zakat asnaf mualaf yang diperuntukkan untuk mereka

(Razaleigh Muhamat, 2015). Tidak salah untuk memilih NGO bagi memeluk Islam

tetapi ia wajar disusuli dengan pendaftaran di pejabat agama daerah atau negeri

sebagai tanda 'merasmikan' pengislaman mereka. Hanya dengan mendaftar dengan

institusi agama peringkat negeri atau beberapa saluran berwibawa lain sahaja akan

melayakkan seseorang mendapat bantuan yang ditawarkan. Mereka juga akan

diberikan kad mualaf.

KESIMPULAN DAN CADANGAN

Kesimpulannya, zakat merupakan salah satu dana yang boleh membantu muallaf

dalam memulakan hidup baru mereka sebagai umat Islam. Zakat juga berperanan

mengurangkan beban saudara baru sekiranya mereka menghadapi masalah dalam

kehidupan baru. Tidak dapat dinafikan bahawa institusi zakat telah memainkan

peranan dalam mengagihkan zakat kepada semual asnaf termasuk juga muallaf.

Dalam aspek pengurusan, pengurusan saudara baru merupakan satu perkara yang

sangat penting bagi memastikan kedua-dua pihak iaitu pengurus zakat dan muallaf

mengetahui tugas-tugas dan hak mereka. Orang awam juga perlu didedahkan dengan

pengurusan saudara baru yang betul agar mereka tidak terus menuduh institusi zakat

tidak melaksanakan tugas dengan baik. Memperkemas dan menambahbaik sistem

pemantauan (follow up) bagi muallaf yang pernah menerima zakat perlu dilakukan

agar selari dengan perkembangan teknologi terkini.

Segala urusan yang berkaitan dengan pemberian bantuan zakat kepada muallaf perlu

diuruskan dengan sistematik dan teratur. Pihak institusi zakat dan majlis agama Islam

negeri perlu memastikan kakitangan yang bertugas adalah mencukupi dan mahir

untuk memastikan proses pengagihan zakat kepada muallaf yang telah diatur berjalan

dengan lancar. Setiap aduan yang diterima daripada saudara baru mengenai masalah

mereka selepas memeluk Islam perlu disiasat oleh institusi zakat dan

penambahbaikan perlu dilakukan bagi memastikan kebajikan muallaf terjaga.

Sistem pengajian muallaf yang sistematik dan komprehensif perlu disusun atur.

Pengajian mengikut tahap kefahaman muallaf secara teratur akan dapat memastikan

muallaf mendapat input yang bersesuaian dengan tahap kefahaman mereka. Mereka

yang memeluk Islam terdiri daripada pelbagai tahap pendidikan, justeru tenaga

pengajar yang dilantik oleh MAIS juga perlu setaraf dengan tahap pendidikan

muallaf, ini perlu bagi memastikan muallaf yang berpendidikan tinggi menerima

input yang sesuai dengan tahap pemikiran mereka.

Perkara yang perlu ditekankan di sini adalah semua pihak di setiap lapisan

masyarakat mempunyai tanggungjawab dalam membantu muallaf. Kepentingan dan

tanggungjawab memelihara akidah umat Islam adalah menjadi pokok utama bagi

agama Islam. Oleh itu, umat Islam hendaklah mempunyai akidah yang mantap dan

syariat serta akhlak yang jelas berpaksikan al-Quran dan as-Sunnah agar dapat

menjadi individu muslim yang terbaik dan mendapat keberkatan daripada Allah

SWT.



(IDMAC2015) 692

RUJUKAN

Al-Zuhailiy, Wahbah. (1991). Al-Tafsir al-Munir fi al-‘Aqidah wa al-Syari’ah wa al-

Manhaj, Jld. 10. Beirut: Daral-Fikr al-Mu’asir.

Asnaf Zakat. Lembaga Zakat Selangor. Diakses pada 13 November 2015 dari

http://www.zakatselangor.com.my/info-agihan/info-agihan-2/.

Che Mohd Lee (2014), Isu murtad saudara baru : faktor dan langkah Majlis Agama

Islam Selangor (MAIS) menangani isu murtad saudara baru, Klang,

Selangor.

Ghazali, Aizat,Abd Hamid, Zulkifli (2013), Kajian berkaitan kepuasan responen

terhadap program bantuan kepada muallaf Selangor. Persidangan

Antarabangsa Pembangunan Muallaf 2013, Kolej Universiti Islam

Antarabangsa Selangor.

Izra Abd Rahman & Sofea Susan (2015), Maklumat lengkap mudahkan proses

bantuan mualaf-NGO. Diakses pada 14 November 2015 dari

http://www.mstar.com.my/berita/berita-semasa/2015/11/05/ngo-mualaf-

perlu-inisiatif/.

Izra Abd Rahman & Sofea Susan (2015), Tiada syarat khas pengislaman punca

bantuan mualaf tercicir - ahli akademik, Diakses pada 14 November 2015

dari http://www.mstar.com.my/berita/berita-semasa/2015/11/05/ngo-

mualaf-perlu-inisiatif/.

Mohd Mahyeddin M.Salleh, Nisar M.Ahmad, Azman Ab.Rahman (2013), Peranan

zakat dalam mengatasi masalah murtad di kalangan muallaf di Malaysia :

satu tinjauan awal. Jurnal Pengurusan JAWHAR, 1(2).

Nurul Afifah Musameh & Siti Aisyah Hadi (2014), Isu murtad dalam kalangan

saudara baru : satu kajian di negeri Selangor, UKM.

nur fara hana abdullah

Economy & Finance