7/23/2019 Nota Form 1 bab 10

1/5

BAB 10 : SARAWAK

Latar Belakang Sarawak

Nama Sarawak berasal daripada nama Batang Sarawak atau Sungai

Sarawak yang meliputi kawasan sekitar Kuching hingga seluruh Sarawak Kewu!udan manusia bermula "0000 tahun dahulu # dibuktikan dengan

penemuan beberapa peninggalan se!arah di $ua Niah seperti kapak% pisau

yang diperbuat daripada batu serta lukisan yang dic&nteng pada dinding

gua 'ni membuktikan Saraak salah sebuah negeri terawal diduduki

manusia di Asia (enggara

)ertalian Sarawak dengan Kesultanan Brunei dan Sulu

Sarawak ditadbir &leh Kesultanan Sulu se!ak abad ke#1* dengan

membahagikan pemerintahan Sarawak kepada beberapa !a!ahan Setiap unit !a!ahan ditadbir &leh se&rang pembesar yang diberi

kuasa aut&n&mi +&nt&hnya% Sungai Skrang ditadbir &leh Syari, Sahap -anakala

kawasan Sungai Sarawak .Kuching/ ditadbir &leh )angeran -ahk&ta

-asyarakat Sarawak

)enempatan )enduduk Sarawak

(erdapat kumpulan etnik yang mempunyai bahasa% budaya dan cara

hidup yang berbe2a

3tnik di Sarawak terbahagi mengikut kawasan penempatan sepertipesisiran pantai% lembah sungai% daerah pedalaman dan kawasan tanah

tinggi

Kawasan yang paling padat dengan penduduk ialah di dataran pantai%

lembah sungai di bahagian barat Kuching% dan kawasan antara Sungai

Kayan dengan Sungai -ukah

+&rak penempatan dan taburan penduduk yang berselerak di Sarawak

menyebabkan mereka tidak banyak berhubung dengan &rang luar

Keadaan ini mend&r&ng setiap kel&mp&k etnik membentuk entity

kebudayaan masing#masing mengikut persekitarannya

Kumpulan etnik yang terdapat di Sarawak ialah : 'ban

-elayu

Bidayu

-elanau

Kenyah

)enan

)unan

Kedayan

Kayan

Kelabit

-urut (aburan penempatan kumpulan etnik mengikut kawasan :

7/23/2019 Nota Form 1 bab 10

2/5

)esiran pantai

4rang -elayu # Kawasan Kuching% Simanggang% Sibu% -ukah%

4ya% Saribas dan (an!ung 5atu 4rang -elanau # Lembah 6tara% Ra!ang% -ukah% 4ya dan

Bintulu

Lembah sungai 'ban # Sungai Saribas% Sungai Skrang% Sungai Batang Lupar

dan Sungai Ra!ang Bidayuh # Singgai% Sad&ng dan Sungai Kayan

Kenyah # Batang Baram% kawasan 6lu Batang% Ra!ah dan Balui

)edalaman

Kelabit # Lembah (erusan dan Sungai Baram

)enan # Kawasan 7utan Baram dan Sungai Ra!ang

-urut # Kawasan kaki bukit dan gunung di utara Sarawak dan

di kawasan Sungai (rusan dan Limbang

Kegiatan S&si&budaya

)endidikan )enduduk bumiputera Sarawak menerima pendidikan tidak ,&rmal

dan pendidikan ,&rmal )endidikan tidak ,&rmal diper&leh melalui cerita#cerita lisan yang

berkaitan dengan amalan dan kepercayaan turun#temurun seperti

cara#cara berburu dan memungut hasil hutan )endidikan ,&rmal pula di!alan di mas!id dan sek&lah agama

-embaca al#8uran dan menulis !awi dia!ar kepada kumpulan etnik

beragama 'slam +ara melaksanakan ibadat dia!ar &leh guru al#

8uran% imam dan lebai

)eraturan dan Adat Resam -asyarakat 'slam # cara hidup dan adat resam berasaskan a!aran

'slam -asyarakat bukan 'slam # patuh pada cara hidup dan adat resam

yang diwarisi turun temurun daripada nenek m&yang mereka Selain &rang -elayu% masyarakat bumiputera Sarawak yang lain

mempunyai tuai rumah iaitu &rang yang bertanggung!awab

men!aga keselamatan dan keamanan di kawasannya Beliau !ugabertanggung!awab menyelesaikan masalah seperti perkahwinan%

penceraian% peraturan dan perayaan (uai rumah menetapkan 7ari

$awai9 pesta menuai dan perayaan Beranyi; 4rang 'ban

-empunyai tradisi menyimpan ta!au yang diwarisi secara

turun temurun yang ber,ungsi sebagai harta simpanan dan

diper&leh secara tukar barang 4rang Kayan% Kelabit dan Kenyah

-enindik telinga% menggantung gelang#gelang

timah9tembaga hingga cuping telinga !adi lan!ut sebagai

lambing kecantikan

7/23/2019 Nota Form 1 bab 10

3/5

7/23/2019 Nota Form 1 bab 10

4/5

bunyi burung ketupung dan burung beragai yang emnandakan

mereka tidak b&leh mendirkan rumah di kawasan itu

Kegiatan 3k&n&mi

Sara diri

Kegiata ek&n&mi masyarakat Sarawak dipengaruhi &leh

persekitaran tempat tinggal mereka -ereka menyara hidup mereka dengan menanam padi huma atau

padi bukit% men!adi nelayan% memungut hasil hutan dan berniaga

kecil#kecilan Berburu dan memungut hasil hutan .!elutung% damar% r&tan/

merupakan kegiatan ek&n&mi sara diri yang penting terutama bagi

etnik yang tinggal di pedalaman dan ditukar dengan barang

keperluan harian seperti beras dan garam 4rang )enan memburu binatang dengan menggunakan sumpit

Kegiatan ek&n&mi Kumpulan 3tnik di Sarawak

Kumpulan 3tnik Kegiatan 3k&n&mi-elayu -enanam padi sawah dan kelapa

-en!adi peniaga kecil#kecilan dan &rang

tengah dalam perdagangan-elanau -enanam padi sawah

-en!adi nelayan

'ban% Kayan%

Kenyah

-enanam padi huma secara g&t&ng r&y&ng

Berburu dan memungut hasil hutan

Bidayuh -enanam padi huma

-en!adi peladang

Kelabit -enanam padi sawah

Berburu

-emungut hasil hutan

)ertanian

)enanaman padi huma% padi sawah% lada hitam dan sagu

)adi huma ialah makanan yang penting bagi kaum Bidayuh% 'ban

dan 4rang 6lu )enanaman padi huma tidak memerlukan sistem

saliran dan b&leh ditanam di kawasan bukit bukau )adi sawah tidak

terkenal seperti di Semenan!ung -alaysia 4rang Kelabit menanam

padi sawah di kawasan hulu Sungai Baram -ereka terkenal dengan

pengeluaran beras Bario.

7/23/2019 Nota Form 1 bab 10

5/5

)erusahaan sagu diusahakan &leh kaum -elanau (epung sagu atan

lemantak diper&leh daripada p&k&k sagu yang dipanggil rip&

Sarawak merupakan pengeluar sagu )enanaman lada hitam diusahakan &leh &rang Kedayan dan -urut

)erl&mb&ngan

Se!ak abad ke#1=% antim&ny dan emas merupakan bahan galinpenting di Sarawak

)ada peringkat awal% kegiatan ini ditadbir &leh 5atu )atinggi Ali

4rang +ina yang tinggal di Bau% )aku dan Bidi pula men!alankan

kegiatan mel&mb&ng emas

)erdagangan

)ada 2aman kegemilangan Kesultanan -elayu -elaka% Sarawak

telah men!alin hubungan perdagangan dengan kera!aan -elaka

Barang#barang dari Sarawak seperti lada hitam% halia% kapur barus%sarang burung% emas% permata dan ikan diperdagangkan di

pelabuhan -elaka Sarawak dikun!ungi &leh pedagang +ina untuk mendapatkan lada

hitam% kapur barus% emas% kayu cendana% sumbu badaka dan telur

penyu -ereka !uga men!ual barangan besi% kaca dan pinggan

mangku di kawasan tertentu seperti di Santub&ng Kema!uan perdagangan di Sarawak menarik minat pedagang asing

dari +hina% Arab% 'ndia dan Kepulauan -elayu -ereka membawa

barang#barang seperti tembikar% sutera% l&gam% kain dan barang

perhiasan ke Sarawak

Kesimpulan

Rakyat Sarawak hidup aman dan harmoni walaupun terdiri daripada

pelbagai etnik yang berbe2a

Sarawak kaya dengan pelbagai kebudayaan dan kesenian serta adat

resam yan menarik