lost space dalam ruang bandar di pekan lama ipoh

’LOST SPACE’ DALAM RUANG BANDAR

DI PEKAN LAMA IPOH

MUHAMMAD HILMY BIN MUSLIM

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN WILAYAH

FAKULTI SENIBINA, PERANCANGAN DAN UKUR

UNIVERSITI TEKNOLOGI MARA

PERAK

KAMPUS SERI ISKANDAR

APRIL 2009

’LOST SPACE’ DALAM RUANG BANDAR

DI PEKAN LAMA IPOH

Oleh



FAKULTI SENIBINA, PERANCANGAN DAN UKUR


PERAK

KAMPUS SERI ISKANDAR

APRIL 2009


FAKULTI SENIBINA PERANCANGAN DAN UKUR


APRIL 2009

Adalah disyorkan bahawa Kajian Akhir ini yang disediakan

Oleh


bertajuk

’Lost Space’ Dalam Ruang Bandar Di Pekan Lama Ipoh

diterima sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat untuk

memperolehi Diploma Perancangan Bandar dan Wilayah

Penyelia : En. Mohd Roswodi Mat Zin

Koordinator : En. Mohd Roswodi Mat Zin Kajian Akhir

Koordinator : Pn. Nor A’aini Othman Program

(Tandatangan) (Nama)

i

ABSTRAK

Kajian ini diadakan untuk mengkaji keadaan lost space dalam ruang bandar di Pekan Lama Ipoh berdasarkan bandar yang telah lama wujud dan mempunyai struktur ruang yang jarang diberi penekanan dari aspek penggunaan dan fungsi. Kajian yang dijalankan adalah untuk mengenalpasti ciri-ciri lost space dan bagaimana untuk menjadikan ruang bandar ini lebih berfungsi yang menukarkan lost space kepada life space yang memberi kesan positif kepada ruang bandar. Pendekatan yang diadakan adalah dengan memerhatikan bentuk fizikal bandar dari aspek ‘padu-lompang, ‘penghubung’ dan ‘tempat’. Selain itu, elemen-elemen lain seperti perlakuan dan aktiviti yang berlaku disana juga dijadikan sebagai faktor yang turut mempengaruhi bentuk lost space. Kawasan kajian yang dipilih merupakan sebuah bandar lama yang telah lama wujud untuk memberikan persekitaran yang hidup kepada ruang bandar tersebut. Keadaan elemen ruang bandar yang terdapat di kawasan kajian akan dijadikan sebagai petunjuk untuk mengetahui keadaan semasa kawasan kajian untuk dijadikan panduan di dalam kajian ini. Dalam mengenalpasti lost space ini, tindakan yang dibuat adalah dengan mengkaji elemen dan kualiti ruang bandar dari segi padu-lompang, penghubungan dan tempat. Hasil kajian yang telah dijalankan, terdapat empat jenis keadaan lost space dalam ruang bandar di Pekan Lama Ipoh iaitu; kawasan bangunan usang, kawasan tanah terbiar atau kosong, kawasan rizab sungai dan kawasan konflik penghubung. Data yang diperolehi dianalisa bagi membentuk cadangan dan strategi untuk memperbaiki keadaan lost space yang merupakan tujuan dan objektif kajian ini. Kajian ini berusaha membentuk sebuah life space berasaskan potensi ruang bandar yang ada. Melalui kajian ini, ciri-ciri lost space dapat dikenal pasti, seterusnya menghasilkan satu ruang hidup yang selalu dikunjungi dalam sesebuah kawasan bandar. Akhir sekali ialah sekiranya semua cadangan dan strategi yang dibentuk dapat dilaksanakan dengan menyeluruh. Maka pembangunan ruang hidup adalah bukan sesuatu pembangunan yang mustahil dan semua pihak terlibat harus berusaha dan bersedia untuk menerima perubahan dan cabaran yang lebih mencabar di masa hadapan.

ii

PENGHARGAAN

Alhamdulillah puji dan syukur kehadrat Allah S.W.T kerana dengan limpah

kurniaNya dapat disempurnakan dengan jayanya kajian akhir ini dalam tempoh masa yang

ditetapkan. Setelah kajian akhir ini terlaksana, maka syarat bagi menerima segulung Diploma

Perancangan Bandar dan Wilayah telah dipenuhi.

Sehubungan dengan itu, jutaan terima kasih diberikan kepada Encik Mohd Roswodi

Bin Mat Zin selaku penyelia yang juga merangkap Koordinator Kajian Akhir bagi kajian

akhir ini yang telah banyak membimbing serta memberikan tunjuk ajar yang sepenuhnya di

dalam menyempurnakan tugasan ini. Sekalung penghargaan juga diberikan kepada Puan Nor

A’aini Binti Othman, Ketua Program Perancangan Bandar Dan Wilayah serta pensyarah-

pensyarah di dalam Jabatan Perancangan Bandar Dan Wilayah.

Jutaan terima kasih juga ditujukan kepada ibu bapa yang telah banyak membantu

terutama di dalam memberikan sokongan moral yang tidak terhingga sepanjang penyediaan

kajian akhir ini. Penghargaan ini juga turut diberikan kepada para pegawai dan kakitangan

Majlis Bandaraya Ipoh terutamanya Pegawai Perancangan Bandar Majlis Bandaraya Ipoh

yang turut sudi membantu terutama di dalam sumbangan maklumat yang berguna. Hanya

Allah S.W.T dapat membalas jasa dan budi anda semua.

iii

Abstrak i Penghargaan ii Isi Kandungan iii Senarai Jadual vii Senarai Rajah vii Senarai Lampiran ix Senarai Singkat Kata ix

KANDUNGAN MUKA SURAT

BAB 1.0 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1 1.2 Pernyataan Masalah 2 1.3 Tujuan Kajian 3 1.4 Objektif Kajian 3 1.5 Skop Kajian 4 1.6 Methodologi Kajian 4

1.6.1 Pemahaman Awal 4 1.6.2 Kajian Ilmiah 5 1.6.3 Pengumpulan Data 6 1.6.4 Analisis 9 1.6.5 Cadangan 10

1.7 Kepentingan Kajian 11 1.8 Rumusan 13

BAB 2.0 LOST SPACE DALAM RUANG BANDAR

2.1 Pengenalan 14 2.2 Definisi Lost Space 14 2.3 Karektor Lost Space Bandar 16 2.4 Elemen Lost Space Bandar 17

2.4.1 Lost Space Di Antara Dan Sekitar 17 Bangunan

2.4.2 Lost Space Dalam Ruang Awam 18 2.4.3 Lost Space Dalam Ruang Persendirian 21

2.5 Teori Rekabentuk Ruang Bandar 21 2.5.1 Padu dan Lompang (Figure/Ground) 24

iv

2.5.2 Teori Linkage 26 2.5.3 Teori Place 29

2.6 Faktor-faktor Yang Menyebabkan Lost Space 32 2.6.1 Peningkatan Penggunaan Kenderaan 32

Dalam Bandar 2.6.2 Ketidak Sesuaian Susun Atur Gunatanah 32 2.6.3 Laluan Terselindung 33 2.6.4 Ruang Terasing 33 2.6.5 Kurang Penyelenggaraan 33

2.7 Aspek Rekabentuk Ke Arah Ruang Hidup 34 (Life Space) 2.8 Program Penjanaan Semula Kawasan 35 Lost Space Bandar

2.8.1 Modenisasi Bandar 35 2.8.2 Pemuliharaan Dan Pemeliharaan Bandar 36 2.8.3 Peningkatan Taraf Bandar 36 2.8.4 Peningkatan Kemudahan Berasaskan 37

Teknologi 2.9 Rumusan 37

BAB 3.0 KAWASAN KAJIAN : PEKAN LAMA IPOH

3.1 Pengenalan 39 3.2 Latar Belakang 39 3.3 Corak Bandar 42 3.4 Ruang Bandar 43

3.4.1 Laluan Dalam Bandar 43 3.4.2 Medan 44 3.4.3 Padang 45 3.4.4 Halaman 45 3.4.5 Mall pejalan Kaki 46

3.5 Susunatur Bangunan 47 3.6 Aktiviti Ruang Bandar 49 3.7 Perhubungan Dan Kemudahsampaian 50 3.8 Rumusan 51

BAB 4.0 ANALISIS DAN PENEMUAN

4.1 Pengenalan 52 4.2 Analisis Rupa Tanah:Padu-Lompang 53

4.2.1 Kawasan Satu 65

v

4.2.2 Kawasan Dua 66 4.2.3 Kawasan Tiga 68 4.2.4 Kawasan Empat 70 4.2.5 Kawasan Lima 71 4.2.6 Kawasan Enam 72 4.2.7 Kawasan Tujuh 73 4.2.8 Kawasan Lapan 74 4.2.9 Kawasan Sembilan 75 4.2.10 Kawasan Sepuluh 76 4.2.11 Kawasan Sebelas 76

4.3 Analisis Penghubung 78 4.3.1 Persimpangan Di Jambatan 80

Jalan Sultan Idris Shah 4.3.2 Tempat Letak Kenderaan Di Pesisiran 81

Sungai 4.3.3 Jambatan Jalan Sultan Iskandar Shah 82 4.3.4 Jambatan Di Jalan Bijih Timah 82 4.3.5 Penghujung Jalan Sultan Yusof 83 4.3.6 Jalan Silang 84 4.3.7 Persimpangan Jalan Koo Chong Kong 84

4.4 Analisis Tempat 85 4.5 Penemuan Kajian 90 4.6 Rumusan 95

BAB 5.0 CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.1 Pengenalan 96 5.2 Konsep Asas Pembaikan Keadaan 97

Lost Space Dalam Ruang Bandar 5.2.1 Pembentukan Program Perlaksanaan 97

Harus Merupakan ’ Site Specific’ 5.2.2 Mengenalpasti Kawasan Ruang r 98

Banda Keutamaan Pembangunan 5.2.3 Penubuhan Badan Bersama 98

Di Antara SektorSwasta Dan PBT 5.2.4 Memberi Insentif Kepada Agensi Awam 98

Atau Syarikat 5.3 Strategi Pembaikan Lost Space Dalam Ruang 99

Bandar, Pekan Lama Ipoh 5.3.1 Pembangunan Semula Ruang Bandar 99 5.3.2 Peningkatan Taraf Ruang Bandar 100

vi

5.3.3 Pembangunan Infill Ruang Bandar 101 5.3.4 Pembangunan Infrastruktur Bandar 101

5.4 Cadangan Pembaikan Ruang Bandar 102 Berkeadaan Lost Space 5.4.1 Kawasan Rizab Sungai 106 5.4.2 Kawasan Konflik Penghubung 107

(Tempat Letak Kenderaan) 5.4.3 Kawasan Tanah Terbiar 107 5.4.4 Kawasan Lot Bangunan Usang 108 5.4.5 Kawasan Konflik Penghubung 109

(Jalan Perkhidmatan Di Belakang Bangunan) 5.4.6 Kawasan Konflik Penghubung. 110

5.5 Kesimpulan 116 SENARAI RUJUKAN LAMPIRAN

vii

SENARAI JADUAL

Jadual 1.1 Pengumpulan Data Sekunder Dan 7 Objektif Dalam Analisis Kandungan Jadual 1.2 Pengumpulan Data Dan Objektif Semasa 8 Temubual Jadual 1.3 Pengumpulan Data Serta Objektif Semasa 9 Teknik Kerja Lapangan Diadakan Jadual 4.1 Keluasan Padu Dan Lompang 53 Jadual 4.2 Keluasan Pola Padu Bandar, Pekan Lama Ipoh 55 Jadual 4.3 Jenis Lompang Bandar Di Pekan Lama Ipoh 62 Jadual 4.4 Keluasan Karektor Lost Space Dalam 63 Lompang Bandar Jadual 4.5 Keluasan Penghubung Bandar 78 Jadual 4.6 Nodus Lost Space Dalam Penghubung Bandar 80 Jadual 4.7 Isu Dan Halangan Bagi Keadaan Lost Space 91 Jadual 4.8 Penilaian Kesesuaian Perlaksanaan Program 94 Penjanaan Semula Lost Space, Pekan Lama Ipoh Jadual 5.1 Jenis Cadangan Berdasarkan Kategori Strategi 102 Jadual 5.2 Perincian Cadangan Berdasarkan Kawasan 103 Lost Space Jadual 5.3 Cadangan Berdasarkan Isu 110 Jadual 5.4 Gambaran Cadangan Life Space 112 Berpandukan Keadaan Semasa

SENARAI RAJAH

Rajah 1.1 Carta Aliran Kajian 12 Rajah 2.1 Lost Space Dapat Ditunjukkan Melalui 18 Padu Dan Lompang Rajah 2.2 Kemungkinan Pindaan Yang Boleh Dibuat 20 Keatas Sistem Jalan Raya Berbentuk Kekisi Rajah 2.3 Lapisan Bagi Teori Rekabentuk Bandar 23

viii

Rajah 2.4 Contoh Lukisan Figure-Ground Yang 25 Menunjukkan Padu Bewarna Hitam Dan Lompang Bewarna Putih Rajah 2.5 Enam Pola-pola Tipologi Bagi Solid Dan Void 26 Rajah 2.6 Kebanyakan Jalan Di Ibu Kota London 27 Rajah 2.7 Tiga Jenis Perhubungan Antara Ruang 29 Di Dalam Ruang Bandar Rajah 2.8 Teori Kemudahresapan Yang Dinyatakan 30 Oleh Bentley (1985) Dalam Ruang Bandar Rajah 3.1 Kawasan Kajian 41 Rajah 3.2 Taburan Karektor Lost Space 48 Rajah 4.1 Ruang Padu Dan Lompang Dalam 54 Pekan Lama Ipoh Rajah 4.2 Kawasan Pola Ruang Padu 56 Rajah 4.3 Taburan Pola Kekisi Di Pekan Lama Ipoh 57 Rajah 4.4 Taburan Pola Bersudut Di Pekan Lama Ipoh 58 Rajah 4.5 Taburan Pola Lengkung Linear 59 Di Pekan Lama Ipoh Rajah 4.6 Taburan Pola Organik Di Pekan Lama Ipoh 60 Rajah 4.7 Lost Space Dalam Ruang Lompang, Pekan 64 Lama Ipoh Rajah 4.8 Kawasan Satu Ini Merupakan Ruang 65 Lost Space Yang Terbesar Di Kawasan Pekan Lama Ipoh Rajah 4.9 Kawasan Dua Adalah Karektor Lost Space 67 Yang Wujud Di Atas Rizab Sungai Rajah 4.10 Kawasan Tiga Bagi Lompang Yang 69 Mempunyai Karektor Lost Space Di Sempadani Antara Dua Jambatan Rajah 4.11 Kawasan Empat Terbentuk Hasil Gabungan 71 Beberapa Lot Kosong Dan Stor Pembinaan. Rajah 4.12 Kawasan Lima Iaitu Lost Space Yang Wujud 72 Di Antara Bangunan Sesebuah Rajah 4.13 Lost Space Yang Wujud Keatas Jalan 75 Yang Mengikut Bentuk Sisian (Edges) Di Tepi Sungai Kinta Rajah 4.14 Kawasan Yang Terbentuk Akibat 76 Daripada Lot-lot Bangunan Yang Kosong Selepas Dirobohkan.

ix

Rajah 4.15 Karektor Lost Space Yang Wujud 77 Di Hadapan Padang Ipoh Rajah 4.16 Lost Space Dalam Penghubung, Pekan 79 Lama Ipoh Rajah 4.17 Padang Ipoh Merupakan Tempat Yang 85 Dominan Dalam Pekan Lama Ipoh Rajah 4.18 Dewan Bandaran Dan Taman Tugu 87 Terletak Bersebelahan Rajah 4.19 Kawasan Perumahan Di Pekan Lama Ipoh 88 Rajah 4.20 Lokasi Tempat Bagi Little India,Pekan 89 Lama Ipoh Rajah 4.21 Lost Space Dalam Ruang Bandar Di Pekan 93 Lama Ipoh Rajah 5.1 Kaedah Transformasi Daripada Isu Dan 108 Masalah Kepada Potensi Peningkatan Taraf Ruang Bandar Rajah 5.2 Metamorfosis Bangunan Yang Melibatkan 109 Pembangunan Infill Selepas Bangunan Asal Runtuh Rajah 5.3 Cadangan Pembaikan Lost Space Dalam Ruang 111 Bandar Di Pekan Lama Ipoh

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN I Inventori Padu Dan Lompang LAMPIRAN II Inventori Penghubung

SENARAI SINGKAT KATA JPBD Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa PBT Pihak Berkuasa Tempatan MBI Majlis Bandaraya Ipoh

1

BAB 1.0

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Bandar Lama merupakan satu penempatan yang telah wujud sejak zaman

sebelum kemerdekaan Tanah Melayu lagi. Bandar Lama dalam konteks kajian

bermaksud bandar-bandar yang telah lama wujud berdasarkan time-frame (bukan

berdasarkan fungsi) yang lazimnya mempunyai struktur bangunan-bangunan lama,

usang, bertamadun, bersejarah serta memiliki nilai-nilai budaya dan warisan.

Kawasan bandar lama di Ipoh yang diberi nama sebagai Pekan Lama Ipoh

didapati semua pembangunan yang dijalankan lebih tertumpu kepada struktur binaan

semata-mata namun dalam konteks ruang-ruang yang terdapat di antara bangunan

jarang diberi penekanan. Ini mungkin berkait rapat dengan fokus di negeri Perak yang

lebih memberi tumpuan kepada pembangunan yang mana ruang yang dirancang di

antara bangunan terbentuk dalam keadaan yang agak berbeza dengan ciri-ciri bandar

yang ada pada bandar lama.

Perbezaan ini boleh dilihat dalam konteks bandar lama dan bandar baru.

Kaitan rekabentuk ruang dahulu dan sekarang agak berbeza yang mana pada masa

dahulu, orang yang merancang tinggal dalam ruang dirancang manakala pada masa

sekarang, orang yang merancang tidak tinggal dalam ruang yang dirancang tersebut.

Oleh demikian, wujudlah keperluan yang terlepas pandang dan ruang-ruang yang

dirancang tidak mengikut keperluan penghuni.

2

Implikasinya, ruang tersebut tidak berfungsi serta tidak digunakan yang akan

perlahan-lahan mengubah menjadi sisa ruang yang tertinggal dalam pembangunan

serta memerlukan rekabentuk semula terhadap pembaziran ruang yang berlaku.

Pembaziran ruang yang dimaksudkan ialah ruang yang tidak memberi sumbangan

positif kepada pengguna dan persekitaran.

1.2 Kenyataan Masalah

Cabaran utama yang dihadapi oleh bandar lama Ipoh ialah corak ruang bandar

yang tidak lagi mementingkan ruang hidup sesebuah bandar. Ruang yang

“tenggelam” dengan keadaan persekitaran yang tidak digunakan disebabkan terletak

jauh daripada aliran laluan pejalan kaki di bandar. Maka wujudlah keadaan lost space

yang berlaku akibat daripada ketiadaan pihak yang bertanggungjawab untuk menjaga

dan memelihara sesuatu ruang apatah lagi untuk menggunakan ruang tersebut.

Terdapatnya kawasan di dalam Pekan Lama Ipoh yang tidak mempunyai fungsi serta

tidak digunakan yang memerlukan rekabentuk semula terhadap pembaziran ruang

yang berlaku yang mana tidak memberi sumbangan positif kepada pengguna dan

persekitaran.

Oleh itu konsep ruang hidup perlu dilaksanakan dalam memastikan

kewujudan ruang-ruang pekan lama Ipoh selaras dengan konsep ruang bandar yang

mendatangkan impak positif.

3

1.3 Tujuan Kajian

Kajian ini adalah bertujuan untuk mengkaji keadaan lost space dalam ruang

bandar di Pekan Lama Ipoh untuk meningkatkan dan membaiki kualiti ruang bandar

tersebut.

1.4 Objektif Kajian

Bagi mencapai tujuan kajian yang telah dikemukakan dalam kajian lost space

dalam ruang bandar ini. Terdapat beberapa objektif perlu dikenal pasti untuk

dilaksanakan. Antara objektif yang dikenal pasti untuk mencapai tujuan ialah :

i. Mengenalpasti ciri-ciri lost space dalam ruang bandar yang timbul di

kawasan kajian.

ii. Mengenalpasti potensi dalam ruang bandar dari segi corak, perhubungan

dan tempat.

iii. Membentuk cadangan dan strategi untuk memperbaiki keadaan lost space.

4

1.5 Skop Kajian

Di dalam penyelidikan ini, skop kajian telah dibuat berdasarkan kepada

beberapa faktor iaitu kesesuaian kajian, masa dan perolehan maklumat. Kajian ini

akan mengkaji lost space di Pekan Lama Ipoh berdasarkan ruang fizikalnya iaitu :

i. Padu dan lompang (figure-ground)

ii. Penghubungan (Linkage)

iii. Tempat (Place)

Perlakuan dan aktiviti manusia yang menduduki bandar tersebut merupakan alat yang

turut mempengaruhi proses pembentukan lost space bandar. Sehubungan itu ianya

akan dibahaskan secara ringkas dalam penyelidikan ini.

1.6 Methodologi Kajian

Penyelidikan ini akan melibatkan beberapa peringkat kajian, iaitu:-

1.6.1 Pemahaman Awal

Terdapat lima perkara yang perlu dilaksanakan di dalam

menyempurnakan peringkat ini. Antara perkara tersebut adalah penentuan

bidang kajian, mengenalpasti isu dan masalah, pembentukan tujuan, objektif

dan juga penentuan skop kajian. Mengenal pasti isu dan masalah yang terdapat

di kawasan kajian dan seterusnya membentuk tujuan dan objektif yang akan

dicapai dan menyelesaikan masalah yang dikenalpasti.

5

1.6.2 Pemahaman Teoritikal

Seterusnya ialah peringkat kedua iaitu peringkat untuk membuat kajian

ilmiah. Kajian ilmiah ini akan membincangkan tentang definisi lost space,

karektor lost space bandar, elemen lost space bandar, teori rekabentuk ruang

bandar (lompang dan padu, penghubungan dan tempat), faktor-faktor yang

menyebabkan lost space , aspek rekabentuk ke arah ruang hidup (life space)

dan program penjanaan semula kawasan lost space bandar.

Perbincangan mengenai definisi lost space dan elemen lost space

bandar ini adalah dengan membuat perbandingan pendapat antara beberapa

penulis mengenai perkara yang berkaitan dengan lost space. Ditambah dengan

pemahaman dan pendapat penulis mengenai lost space yang dapat memberi

kefahaman yang jelas kepada pembaca. Selain itu, teori rekabentuk ruang

bandar juga dibincangkan sebagai asas penting yang akan digunakan semasa

peringkat analisis. Kemudian aspek penjanaan semula kawasan lost space

bandar yang membincangkan kaedah menukarkan kawasan lost space kepada

life space yang mana akan menjadi asas pada peringkat cadangan. Kajian

ilmiah termasuklah kajian teoritikal, garis panduan dan juga mencari sumber-

sumber untuk membantu di dalam menjalankan kajian seterusnya.

Secara keseluruhan peringkat ini dijalankan dengan memperolehi

maklumat berbentuk teori atau data dari rujukan untuk membantu di dalam

menjalankan kajian seterusnya. Semua data diperolehi adalah data jenis

sekunder daripada buku-buku rujukan dan maklumat-maklumat yang boleh

diperolehi daripada pihak tertentu.

6

1.6.3 Pengumpulan Data

Setelah selesai menjalankan kajian ilmiah, peringkat seterusnya adalah

peringkat pengumpulan data-data dan maklumat-maklumat yang diperlukan

untuk kajian. Data dan maklumat yang diperlukan dalam kajian ini adalah

seperti berikut:

1) Tinjauan Literatur

Tinjauan literatur atau penerangan mengenai lost space tentang

bandar kajian telah dibuat. Sumber-sumber maklumat adalah daripada

buku-buku, dokumen yang bercetak, dan sebagainya. Tinjauan

terhadap latarbelakang kawasan kajian merupakan salah satu

daripada komponen penting dalam penyelidikan yang akan

dijalankan. Kajian ini dibuat bagi meneliti serta memahami tentang

perkembangan lost space bandar (rujuk Jadual 1.1).

Kaedah pengumpulan data dalam kajian ini lebih menjurus

kepada pengumpulan “data sekunder” daripada buku-buku, jurnal,

dokumen kerajaan, foto-foto dan penyelidikan yang berkenaan dengan

perkembangan kawasan kajian.

Analisis kandungan adalah teknik penyelidikan untuk membuat

rujukan-rujukan yang dapat digunapakai dan memastikan kesahihan

data dengan memerhatikan konteksnya.

7

Jadual 1.1: Pengumpulan Data Sekunder Dan Objektif Dalam Analisis

Kandungan

Data Objektif

Analisis kandungan dilakukan ke atas

• dokumen-dokumen ruang bandar

• peta-peta

• gambar

• lokasi-lokasi ruang bandar

Mendapatkan perkembangan pembentukan

lost space ruang bandar kawasan Pekan

Lama Ipoh melalui analisis dikenali

sebagai figure-ground.

2) Wawancara

Wawancara atau temubual adalah kaedah pengumpulan data

yang dihuraikan sebagai interaksi yang melibatkan penemubual dan

responden, yang bertujuan memperolehi maklumat yang dipercayai

dan sahih. Objektif fokus temubual adalah untuk memperolehi

informasi dari komunikasi yang bermanfaat untuk memperoleh

gambaran yang lebih jelas tentang masalah yang diselidiki (rujuk

Jadual 1.2).

Wawancara atau temubual dilakukan dengan beberapa pegawai

dari pihak berkuasa tempatan, dan individu-individu yang berkenaan.

Kajian ini diperlukan untuk melengkapi data-data sekunder dalam

membentuk figure-ground bandar.

8

Jadual 1.2: Pengumpulan Data Dan Objektif Semasa Temubual Diadakan

Data Objektif

Wawancara dilakukan kepada beberapa

pegawai dari pihak berkuasa tempatan dan

individu-individu yang berkenaan, untuk

mendapatkan data-data ;

Profil kawasan kajian

Latarbelakang pembentukan bandar

Penjelasan terhadap ruang-ruang bandar

yang ada

Menjelaskankan profil kawasan dan

melengkapkan data sekunder berhubung

pembentukan lost space kawasan Pekan

Lama Ipoh.

Dalam kajian yang dijalankan, catatan nota digunakan untuk

merekodkan temubual yang diadakan. Seterusnya, data-data tersebut

akan digunakan bagi memudahkan kerja analisis.

3) Pemerhatian Lapangan (Field Observations)

Teknik ‘field observation’ atau tinjauan visual keatas ruang

fizikal bandar, diperlukan untuk mendapatkan data-data berkaitan

aktiviti ruang bandar, penilaian keadaan semasa dan kelemahannya

(rujuk Jadual 1.3).

Pendekatan kajian yang dilakukan adalah secara secara

subjektif, di mana tinjauan ini dibuat hasil dari pengalaman dan

pengamatan yang dibuat oleh penyelidik menurut gerak hatinya.

Melalui pendekatan ini, kualiti visual yang menyumbang kepada

karakter akan di nilai dengan penghayatan dan pemerhatian keatas

bandar iaitu melalui pemerhatian lapangan (field observation).

9

Jadual 1.3: Pengumpulan Data Serta Objektif Semasa Teknik Kerja Lapangan

Diadakan

Data Objektif

1. Padu dan Lompang (figure-ground)) Memerhati dan merekodkan bangunan-

bangunan yang ada dan ruang yang tidak

melibatkan pembangunan yang

membentuk elemen padu dan lompang

bandar tersebut.

2. Penghubungan

Memerhatikan corak penghubungan

bandar berdasarkan analisis kandungan

yang telah dibuat sebelumnya.

3. Tempat

Memerhati dan merekodkan aktiviti ruang

bandar dan kualiti visual terhadap ruang

bandar.

1.6.4 Analisis

Analisis dalam kajian ini merangkumi:

i. Analisis padu-lompang untuk melihat perhubungan antara jisim

bangunan dan kawasan terbuka iaitu meliputi hubungan liputan tanah

bagi jisim padu (solid) dan lompang terbuka (void).

ii. Analisis penghubungan (linkage) untuk melihat hubungkait antara

ruang dalam kawasan kajian dari segi penghubungan jalan dan laluan

pejalan kaki.

iii. Analisis tempat (place) untuk melihat ruang fizikal yang dapat

menghasilkan bentuk yang unik untuk persekitaran ruang. Analisis ini

melibatkan penghayatan dan perasaan terhadap sesuatu ruang dalam

kawasan kajian.

10

Di dalam pembentukan penemuan, kawasan lost space dimasukkan

dalam jadual yang lebih terperinci dan menyeluruh di dalam menentukan

tahap lost space bandar di kawasan kajian berdasarkan hierarki keluasan dan

aktiviti.

Teknik ini juga membantu di dalam kajian ini untuk mendapatkan isu

dan masalah yang menyeluruh di kawasan kajian. Seterusnya ialah

menyediakan cadangan bagi mengatasi atau meningkatkan pembangunan

kawasan kajian untuk menjadi mewujudkan ruang yang hidup.

1.6.5 Cadangan

Di dalam peringkat ini rumusan dan cadangan perlu dibuat untuk

menyelesaikan kajian ini. Sebelum membentuk cadangan untuk

menyelesaikan masalah yang dikenal pasti, rumusan mestilah terlebih dahulu

dibentuk untuk memfokuskan masalah-masalah yang timbul.

Seterusnya barulah cadangan–cadangan dapat dibentuk dan

dikemukakan berdasarkan hasil kajian dan analisis yang telah dibentuk.

Cadangan yang dibentuk tidak akan menyimpang daripada tujuan dan

objektif kajian. Berdasarkan penemuan-penemuan yang ditemui, cadangan-

cadangan yang dikemukakan adalah berbentuk satu garispanduan bagi

memastikan matlamat, isu dan masalah dapat dicapai dan cadangan yang

dijalankan juga adalah secara menyeluruh.

11

1.7 Kepentingan Kajian

Kajian ini adalah salah satu usaha di dalam menyediakan perancangan

pembangunan semula yang dapat meningkatkan kualiti ruang yang yang terdapat di

kawasan pusat bandar.

Kepentingan kajian ini juga untuk membentuk satu ruang bandar yang hidup

serta mempunyai satu rangkaian yang baik di antara masyarakat dan persekitaran

untuk menjana taraf hidup yang baik di dalam satu jangka masa yang panjang. Kajian

ini juga menggalakkan dan membentuk sesuatu ruang yang dapat menjana aktiviti

sosial penduduk dengan mengubah ruang-ruang mati dalam bandar kepada ruang-

ruang hidup yang dapat memberikan kesan positif kepada penduduk dan pengunjung.

12

Rajah 1.1 : Carta Aliran Kajian

Pemilihan Kawasan Kajian

Penyataan Isu Dan Masalah

Pembentukan Matlamat Dan Objektif

Penentuan Skop Dan Methodologi Kajian

Pemahaman Definisi Dan Konsep Lost

Space

Komponen Yang Menyumbang Lost

Space

Aspek Dan Kaedah Dalam Kajian Lost

Space

Mengkaji Lost Space Kawasan Kajian

Data Primer

Pemerhatian Lapangan (Field Observation)

Memerhati dan merekodkan karakter fizikal yang membentuk lost space bandar.

Data Sekunder

Kajian Teoritikal dan wawancara

Mengetahui Perkembangan dan proses pembentukan lost space kawasan kajian.

Analisis Lost Space Kawasan Kajian

Analisis Padu-Lompang

Analisis Penghubung Analisis Tempat

Penjanaan Semula Kawasan Lost Space Bandar

Rekabentuk Ruang Hidup (Life Space)

Program Penjanaan Semula Lost Space

Pem

aham

an A

wal

Kajia

n Te

oriti

kal

Peng

umpu

lan

Dat

a An

alisi

s Ca

dang

an

13

1.8 Rumusan

Kajian ini dibuat bertujuan mewujudkan ruang yang positif dalam ruang

bandar di Pekan Lama Ipoh, Perak. Pada peringkat awal ini, satu pendahuluan kajian

berdasarkan kepada pengetahuan umum mengenai masalah–masalah yang terdapat di

dalam tapak kajian dan kesannya terhadap ruang bandar lama.

Seterusnya setelah masalah di kawasan kajian dikenal pasti skop kajian

dirangka bagi mencapai tujuan dan objektif yang telah ditetapkan. Ini adalah

bertujuan untuk memastikan proses pengumpulan maklumat berjalan lancar.

Kemudian pendekatan kajian atau metodologi kajian akan dibentuk sebagai panduan

untuk menjalankan kajian dari peringkat permulaan sehingga peringkat terakhir

kajian.

Akhir sekali, kepentingan kajian yang dibuat akan menjelaskan untuk

mengukuhkan lagi tujuan dan objektif kajian yang dibentuk. Pendahuluan merupakan

satu bab permulaan kajian bagi menghasilkan sebuah kajian akhir tentang Kajian Lost

Space Dalam Ruang Bandar Di Pekan Lama Ipoh, Perak Darul Ridzuan.

14

BAB 2.0

LOST SPACE DALAM RUANG BANDAR

2.1 Pengenalan

Bab dua adalah merupakan bab yang menerangkan tentang kajian ilmiah

secara lebih terperinci di dalam kajian ini. Bab ini menerangkan tentang perkara-

perkara yang berkaitan dalam pemahaman dan kefahaman tentang definisi, elemen

dan aspek penjanaan ruang bandar. Selain itu, teori-teori berkaitan juga dibincangkan

selaras dengan faktor yang dapat memperbaiki keadaan lost space terhadap ruang

bandar.

2.2 Definisi Lost Space

Menurut Trancik (1986), lost space dari segi istilah ialah sesuatu ruang yang

mempunyai landskap yang tidak tersusun dan lebihan di sekitar bangunan yang tidak

digunakan atau plaza yang tenggelam yang mana tidak digunakan disebabkan terletak

jauh daripada aliran laluan pejalan kaki di bandar. Dalam erti kata lain , lost space

berlaku akibat daripada ketiadaan orang yang bertanggungjawab untuk menjaga dan

memelihara sesuatu ruang apatah lagi untuk menggunakannya.

Umumnya, lost space adalah kawasan bandar yang tidak mempunyai fungsi

serta tidak digunakan yang memerlukan rekabentuk semula terhadap pembaziran

15

ruang yang berlaku yang mana tidak memberi sumbangan positif kepada pengguna

dan persekitaran.

Lost space berlaku di dalam ruang. Menurut Zevi (1957) dalam Trancik

(1986), beliau mendefinasikan ruang bandar sebagai sesuatu reruang yang lompang

seperti jalan-jalan, medan, taman dan taman permainan. Beliau juga berpendapat

ruang bandar terbentuk melalui dua jenis ruang iaitu ruang dalaman dan ruang luaran.

Ruang dalaman yang dimaksudkan ialah ruang dalam bangunan itu sendiri, dan ruang

luaran ditakrifkan sebagai aturan bangunan-bangunan dalam bandar tersebut.

Menurut Krier (1979) pula, ruang bandar mempunyai maksud yang jelas jika

dilihat dari segi ciri-ciri geometri dan kesenian yang membenarkan pengguna secara

sedar untuk mengamati ruang luaran tersebut. Beliau menyifatkan ruang luaran itu

sebagai ruang bandar itu sendiri. Beliau berpendapat ruang luaran dilihat sebagai

kawasan terbuka, ruang-ruang tidak terhalang untuk pergerakan di luar rumah,

kawasan awam, separa awam dan zon persendirian.

Oleh itu, kajian untuk mengenalpasti lost space dalam bandar hanya

melibatkan ruang-ruang lompang (void) atau luaran dalam ruang bandar. Secara

amnya, kajian ini hanya melibatkan struktur ruang yang berada di luar bangunan

seperti jalan, medan, taman, dataran dan ruang-ruang lain yang berkaitan.

16

2.3 Karektor Lost Space Bandar

Lost space berlaku dalam ruang di bandar. Menurut Spreiregen (1978), ruang

terbahagi kepada dua iaitu: ruang formal (urban spaces) dan ruang semulajadi (open

spaces). Ruang formal terbentuk pada satah, fasad-fasad bangunan dan lantai,

manakala ruang semulajadi pula ialah kawasan-kawasan lapang di sekitar bandar.

Lost space di dalam sesuatu komposisi bandar merupakan salah satu elemen penting

dimana ianya dapat memberi kelemahan imej satu-satu bandar sesuatu ruang tidak

berfungsi, tidak bermakna dan simbolik kepada sesuatu tempat samada secara

individu atau kombinasi dengan elemen-elemen lain seperti bangunan dan sebagainya.

Ruang biasanya ada kaitan rapat dengan bentuk dan masa (J. Catanese,et al.

1979). Sesuatu ruang akan menonjolkan suasana yang berlainan dalam masa-masa

yang berasingan. Sebagai contoh, suasana berlainan ini mungkin disebabkan

perubahan aktiviti di dalamnya mengikut masa-masa tertentu. Di Malaysia, contoh

yang jelas ialah kewujudan aktiviti pasar terbuka seperti pasar malam dan pasar tani.

Pada masa ruang tersebut akan digunakan untuk aktiviti pasar dan pada masa lainnya

ia mugkin digunakan untuk tujuan lain seperti tempat letak kenderaan dan sebagainya.

Berdasarkan Krier (1970), terdapat dua jenis ruang bandar yang utama iaitu:

laluan (street) dan dataran (square). Laluan adalah merujuk kepada rangkaian

pergerakan manusia dan kenderaan yang mana ianya juga secara langsung bertindak

sebagai pembentuk struktur atau susunatur bandar seperti yang telah dikaji oleh

Lynch (1960) dan Krier (1970). Dataran pula merupakan tempat masyarakat

berkumpul atau bertumpu di dalam sesuatu bandar iaitu termasuklah seperti plaza,

piazza, platz, padang, medan dan sebagainya seperti yang telah dikaji oleh Krier

(1970) dan Bentley (1985). Bagaimanapun terdapat banyak pecahan lain dari jenis

17

ruang bandar. Namun begitu, ruang-ruang bandar di Malaysia dapat dibahagikan

kepada beberapa bentuk iaitu medan, plaza, dataran, jalan, lorong, kaki-lima, padang

dan taman.

2.4 Elemen Lost Space Bandar

Lost space bandar terbentuk hasil daripada beberapa elemen. Proses

menggunakan elemen ruang bandar adalah sebahagian kaedah untuk mengawal

keadaan lost space bandar secara berasingan tetapi masih mempunyai kaitan antara

satu sama lain. Elemen-elemen ruang bandar adalah seperti ruang di antara dan sekitar

bangunan, ruang awam dan ruang persendirian (J. Catanese,et al. 1979).

2.4.1 Lost Space Di Antara dan Sekitar Bangunan

Rekabentuk bandar lazimnya dianggap rekabentuk ruang di luar

bangunan semata-mata. Perancang bandar bertanggungjawab memberikan satu

hubungan yang positif terhadap ruang yang ada pada jarak antara bangunan

dengan menghubungkaitkan ruang kepada satu corak bandar yang lebih besar.

Ruang luaran boleh dibentuk dalam pelbagai keadaan seperti juga ruang

dalaman.

Penempatan sesebuah bangunan dalam persekitaran ruang bandar akan

menyebabkan belakunya satu perhubungan dengan ruang sekitar bangunan

tersebut. Tambahan pula wujudnya barisan bangunan-bangunan yang akan

menyebabkan hubungan reruang akan lebih kompleks. Hubungan yang jelas

antara ruang dalaman dan ruang luaran dapat diungkapkan melalui ruang

18

negatif dan ruang positif. Ruang negatif ialah ruang yang telah dipenuhi

dengan pembangunan manakala ruang positif adalah ruang yang masih kosong

dan mempunyai potensi untuk dibangunkan. Ruang negatif dan positif dapat

dilihat secara struktur dengan mengungkapkan padu dan lompang bandar ke

atas pelan (rujuk Rajah 2.1). Hasil daripada kaedah tersebut akan

mencadangkan sesuatu potensi rekabentuk ruang bandar untuk mencipta

perhubungan aturan ruang dalaman dan luaran.

2.4.2 Lost Space Dalam Ruang Awam

Sejarah telah membuktikan bahawa kebanyakan ruang awam adalah

sebahagian daripada intrinsic (asas) hidup bagi bandar. Sebagai contoh di

Eropah, medan-medan melalui metamorfosis pada setiap hari. Pada awal pagi,

medan-medan tersebut befungsi sebuah pasar, kemudiannya pada sebelah

siang hari diubah sebagai kawasan tempat meletak kenderaan, dan akhirnya

pada waktu malam pula sebagai tempat makan terbuka. Malangnya, pada hari

ini ruang awam menjadi lost space dalam bandar dan perlu mengubah medan

atau ruang awam sebagai sebahagian fabrik bandar yang penting dan teratur

Rajah 2.1 : Lost Space Dapat Ditunjukkan Melalui Padu Dan Lompang Bandar (J. Catanese,et al. 1979)

19

untuk dijayakan. Medan juga perlu diletakkan dan disambungkan ke dalam

sistem jalan untuk mencapai kejayaan sesuatu ruang.

Kepentingan penyediaan kawasan ruang terbuka dalam persekitaran

binaan dan bangunan telah termaktub di dalam piawaian perancangan. Ini

adalah kerana untuk mengelakkan berlakunya pembaziran ruang awam dan

ruang yang tidak berfungsi yang menjurus berlakunya lost space.

Terdapat dua kaedah untuk menghubungkan ruang terbuka kepada

bangunan-bangunan utama. Pertamanya rekabentuk ruang awam di hadapan

bangunan perlu membenarkan pandangan visual terhadap struktur bangunan.

Keduanya perletakan bangunan di tengah-tengah ruang terbuka supaya di

sekitar bangunan tersebut wujud baki ruang awam untuk dikunjungi.

Ruang awam terbentu hasil daripada gabungan bentuk-bentuk

pergerakan awam seperti lorong pejalan kaki, taman bandaran dan dataran.

Bentuk geometri ruang awam adalah penentu utama rupa bandar. Oleh itu,

pelbagai usaha perlu dijalankan bagi menjadikan laluan jalan raya sebagai satu

elemen yang memberi bentuk geometri kepada rupa bandar.

Rupa bandar kebiasaannya berbentuk kekisi atau grid. Asas rupa

bandar ini boleh mencapai perubahan dalam pelbagai bentuk. Antaranya ialah

seperti berikut:-

a. Penutupan jalan tertentu pada pertengahan blok untuk

menghapuskan terus lalulintas bagi mewujudkan ruang terbuka

yang baru sebagai kawasan beristirehat dan tempat letak

kenderaan (rujuk Rajah 2.2.a).

20

Rajah 2.2 : Kemungkinan Pindaan Yang Boleh Dibuat Keatas Sistem Jalan Raya Berbentuk Kekisi (J. Catanese,et al. 1979)

b. Mengecilkan ruang jalan pada hujung blok bagi mewujudkan

perasaan pemisahan yang kuat antara blok bangunan dan

menyingkatkan jarak laluan melintas jalan (rujuk Rajah 2.2.b).

c. Membentuk persilangan antara kekisi (grid) blok untuk

mengubah asas geometri tersebut (rujuk Rajah 2.2.c)

a) b) c)

21

2.4.3 Lost Space Dalam Ruang Persendirian

Ruang persendirian adalah baki ruang bandar yang telah digunakan sebagai

ruang awam seperti penyediaan infrastruktur dan taman rekreasi. Ruang

persendirian juga dapat member kesan bentuk persekitaran lost space bandar.

Terdapat tiga kekangan bagi penggunaan ruang persendirian seperti berikut:-

a. Kawalan pembangunan yang digubal untuk menghadkan

penggunaannya.

b. Faktor sosial, ekonomi dan budaya yang menjejaskan penggunaan

ruang melalui sistem kompleks yang digunakan oleh masyarakat.

c. Keinginan dan kepentingan pihak tertentu yang selalu berpihak

kepada orang yang berkepentingan dan kaya.

2.5 Teori Rekabentuk Ruang Bandar

Dalam rekabentuk ruang bandar terdapat tiga kelompok teori yang boleh

digunapakai untuk menganalisa dan memahami lost space bandar, yang antaranya

terdiri daripada; teori ‘figure/ground’, teori ‘lingkage’ dan teori ‘place’. Ketiga-tiga

teori tersebut perlu digabungkan di antara satu dengan lainnya, bagi mendapatkan

suatu analisis yang terperinci terhadap lost space bandar.

Menurut Trancik (1986), ketiga-tiga pendekatan kelompok teori berikut

merupakan landasan penyelidikan lost space bandar. Ketiga-tiga pendekatan tersebut

22

memiliki potensi yang sama sebagai strategi ruang bandar dalam menekankan ruang

hidup bandar secara terpadu.

Teori pertama adalah teori figure/ground, teori ini dapat difahami melalui

penggunaan tanah (pattern) dengan hubungan antara bentuk yang dibina (building

mass) dan ruang terbuka (open space). Analisis figure/ground adalah alat yang baik

untuk mengidentifikasikan sebuah tekstur dan struktur lost space serta

mengidentifikasikan masalah penyusunan massa/ruang bandar, meskipun kelemahan

analisis figure/ground terdiri daripada dua aspek iaitu yang pertama adalah perhatian

hanya pada gagasan-gagasan ruang bandar dua dimensi sahaja, sementara yang kedua

pengfokusannya sering dianggap terlalu statik.

Teori kedua adalah teori linkage, dimana teori ini dapat difahami melalui

ruang bandar yang dinamik serta dianggap sebagai generator bandar itu. Analisis

linkage adalah alat yang baik untuk memerhatikan dan menegaskan hubungan-

hubungan dan gerakan-gerakan sebuah lost space bandar.

23

Figure-ground

Linkage

Place

Rajah 2. 3: Lapisan bagi Teori Rekabentuk Bandar (Trancik .1986)

Sementara kelemahan analisis lingkage wujud dari aspek yang lain, iaitu kurangnya

perhatian dalam mendefinisikan lost space secara spasial dan kontekstual.

Sementara teori ketiga adalah place (tempat), dimana teori tersebut difahami

menerusi kepentingan tempat-tempat dalam bandar yang terbuka terhadap sejarah,

budaya dan sosialisasinya. Analisis tempat adalah alat yang baik untuk memberi

pengertian mengenai ruang bandar melalui corak kehidupan bandar secara kontekstual

24

Namun begitu, kelemahan teori ini wujud melalui pemerhatiannya yang hanya

difokuskan pada satu tempat di bandar sahaja.

Merujuk rajah 2.3 didpati ketiga-tiga teori itu bersama-sama mendefinisikan

susunan massa di dalam bandar dan tata ruang bandar dengan suatu struktur yang

jelas diantara solid (massa) dan void (tertutup/terbuka). Sekaligus mengatur dan

menghubungkan bahagian-bahagian ruang bandar serta memberi respons terhadap

keperluan orang-orang di bandar serta semua elemen bandar yang bersifat senibina,

mengikut kesesuaian dengan persekitarannya.

2.5.1 Padu dan Lompang (Figure/ground)

Teori figure/ground difahami sebagai suatu hubungan tekstur di antara

bentuk yang dibina (building mass) dan ruang terbuka (open space). Analisis

figure/ground adalah alat yang sangat baik untuk mengidentifikasikan sebuah

tekstur dan pola-pola struktur bandar (urban fabric), serta mengidentifikasikan

masalah penyusunan padu dan lompang.

Suatu lingkungan binaan tidak dapat dirasakan tanpa adanya suatu

bahagian kognitif yang menjadi asasnya. Beberapa pola penunjuk arah perlu

diadakan sehingga suatu bentuk dapat dihasilkan. Bentuk-bentuk tersebut

selalu menggambarkan suatu kesesuaian antara organisasi ruang fizikal dan

organisasi ruang sosial. Pemakaian analisis padu-lompang sangat berguna

dalam pembahasan pola-pola tekstur.

Figure adalah istilah untuk massa (padu) yang dibina (biasanya dalam

gambar ditunjukkan dengan warna hitam) dan ground adalah istilah untuk

25

semua ruang di luar massa itu atau lompang biasanya ditunjukkan dengan

warna putih (rujuk Rajah 2.4).

Gambar seperti itu menunjukkan keadaan tekstur bandar atau kawasan

bandar tersebut. Kadang-kadang sebuah figure/ground digambarkan dengan

warna yang sebaliknya supaya dapat mengekspresikan kesan yang tertentu.

Menurut Trancick (1986), kajian figure ground mendedahkan hubungan antara

padu-lompang yang dibentuk berdasarkan rupa dan lokasi bagi bangunan, reka

bentuk unsur-unsur tapak (penanaman, dinding), dan saluran pergerakan

mengakibatkan enam pola-pola tipologi: kekisi (grid), bersudut (angular),

lengkung linear (curvilinear), jejari / sepusat (radial consentrict), paksi (axial)

dan organik (organic) seperti yang ditunjukkan di Rajah 2.5.

Rajah 2.4 : Contoh Lukisan Figure-Ground Yang Menunjukkan Padu Bewarna Hitam Dan Lompang Bewarna Putih (Trancick. 1986)

26

Rajah 2. 5: Enam Pola-pola Tipologi Bagi Solid Dan Void (Trancick.

1986)

2.5.2 Teori Linkage

Kelompok teori itu disebut dengan istilah linkage (penghubung), yang

memerhatikan dan menegaskan hubungan-hubungan dan gerakan-gerakan

(dinamik) sebuah tata ruang bandar (urban fabric).

Dalam pendekatan ini pula, ia diilhamkan berdasarkan “garisan” yang

menghubungkan antara satu unsur kepada unsur yang lain. “Garisan” ini

dibentuk oleh jalan, laluan pejalan kaki, ruang terbuka secara linear atau unsur

perhubungan yang lain secara fizikalnya menghubungkan antara semua

bangunan dalam bandar. Hubungkait antara ruang dalam sesebuah bandar

adalah penting dalam menghubungkan ruang bangunan antara bangunan selain

ruang sesebuah bandar dengan bandar yang lain. Ini kerana sesebuah ruang

akan menjadi kurang efektif dan kurang digunakan sekiranya tiada

perhubungan antara ruang-ruang tersebut. Ini akan mewujudkan ruang mati di

dalam sesebuah kawasan bandar.

27

Rajah 2. 6 : Kebanyakan jalan di ibu kota

London. melalui penggunaan elemen koridor

ini berfungsi sebagai koridor perbandaran

yang menghubungkan dua taman disekitar

Rumah Putih, Trancick(1986).

Seperti yang telah dikemukakan diatas, kelompok teori linkage

memerhatikan susunan dan hubungan bahagian-bahagian bandar antara satu

dengan yang lainnya.

Menurut Fumihiko Maki (1964) di dalam Trancick (1986), hubungan

antara ruang adalah dianggap sebagai pelekat yang menghubungkan ruang-

ruang di kawasan bandar. Ianya adalah penting dalam membentuk

kemudahsampaian dan mengelakkan dari berlakunya keadaan ruang yang

mati. Secara khususnya, beliau telah mengetengahkan tiga jenis perhubungan

antara ruang di dalam ruang bandar (rujuk Rajah 2.7).

1) Bentuk Komposisi

Ianya adalah merujuk kepada susunan laluan yang terbentuk daripada

ruang antara bangunan. Ianya disusun mengikut bentuk-bentuk asas

bandar tersebut dengan berkonsepkan gubahan.

28

2) Bentuk Mega

Perhubungan dalam bentuk mega pula adalah lebih menjurus terhadap

penyambungan visual. Setiap struktur dihubungkan melalui rangkaian

hubungan yang dapat dilihat secara fizikal.

3) Bentuk Kelompok

Ianya adalah melibatkan hubungan antara struktur yang lebih bersifat

semula jadi. Ianya turut mengambil kira ruang dalam bangunan sebagai

sistem penghubung antara satu ruang dengan ruang yang lain.

Menurutnya lagi, beliau menganggap kriteria bagi penghubung

tersebut sebagai karakteristik yang sangat penting didalam persekitaran

bandar. Menurut beliau, penghubung adalah hakikat utama didalam bandar.

Penghubung adalah tindakan yang menyatukan semua lapisan aktiviti serta

hasilnya yang memiliki rupa secara fizikal didalam bandar. Rekabentuk

bandar memperhatikan pertanyaan yang membuat hubungan secara meluas

antara objek yang dipisahkan.

Kesimpulannya, penghubung memerhatikan keupayaan dalam

memperjelaskan sebuah kedudukan yang luas sekali denagan mengartikulasi

bahagiannya.

29

Rajah 2. 7 : Tiga Jenis Perhubungan Antara Ruang Di Dalam Ruang Bandar (Trancick. 1986)

2.5.3 Teori Place

Teori place ini pula memberi penambahan dan penekanan pada

bahagian keperluan manusia, kebudayaan, ruang bersejarah dan konteks

semulajadi. Teori ini menganjurkan perlunya ruang fizikal tambahan bagi

menghasilkan bentuk yang unik untuk persekitaran ruang. Antara kaedah yang

digunakan untuk menonjolkan keadaan sesuatu tempat ialah:-

1) Kemudahresapan (Permeability)

Teori kemudahresapan melibatkan penghubungan yang

menjadi pengikat kepada ruang-ruang di dalam sesebuah kawasan

30

Rajah 2.8 : Teori Kemudahresapan Yang Dinyatakan Oleh Bentley (1985) Dalam

Ruang Bandar

bandar. Ianya adalah amat penting untuk memastikan keberkesanan

ruang luaran bandar dan juga keselamatan penggunanya. Terdapat

beberapa pendapat yang mengutarakan mengenai perhubungan yang

berkesan dalam rekabentuk persekitaran ruang bandar. Tujuan utama

teori yang diketengahkan ini adalah bagi mewujudkan revitalation di

dalam ruang perbandaran yang dapat mewujudkan daya hidup bagi

sesebuah ruang secara keseluruhannya.

Antara pendapat yang dapat diperhatikan adalah mengenai teori

kemudahresapan antara ruang yang diutarakan (Bentley et al.,1985) di

dalam bukunya yang bertajuk Responsive Enviroment. Beliau

berpendapat bahawa ruang baik dan kadar visual yang jelas (rujuk

Rajah 2.8 ).

31

2) Mudah Diingati Dan Difahami (Legibility)

Selain itu, teori terhadap legibility yang diutarakan oleh Lynch

(1960) mengetengahkan ruang bandar yang menyerlahkan kualiti

ruang yang mudah diingati dan difahami. Ini membolehkan pengguna

membuat pilihan terhadap laluan yang akan dilalui di sesebuah

kawasan bandar. Kekuatan terhadap visual yang ditonjolkan di

sesebuah bandar memberikan sense of direction bagi setiap

perhubungan antara ruang. Secara ringkasnya pembentukan ruang

hidup adalah menitikberatkan kualiti laluan dan visual.

Rekabentuk persekitaran yang mengetengahkan

kemudahresapan mewujudkan satu rangkaian kawasan yang

menyediakan kemudahan dan peluang bagi para penduduk bandar

untuk berinteraksi di samping mewujudkan kawasan bandar yang

berdaya hidup yang dihubungkan dari segi laluan alternatif dan visual

yang baik.

32

2.6 Faktor-faktor Yang Menyebabkan Lost Space

Terdapat lima faktor utama yang telah menyumbang kepada berlakunya lost space

dalam bandar:

2.6.1 Peningkatan Penggunaan Kenderaan Dalam Bandar.

Ruang yang mempunyai terlalu banyak penggunaan kenderaan bagi

laluan adalah amat berpotensi dalam mengundang lost space daripada berlaku.

Ini adalah disebabkan pengguna hanya berada dalam kenderaan, oleh itu

ruang-ruang tersebut lebih menjurus tidak mempunyai aktiviti yang pelbagai

selain hanya laluan kenderaan. Selain itu, keadaan yang sedemikian akan lebih

menjadikan ruang tersebut lebih sukar untuk hidup dan pengguna

menjalankan aktiviti lain kerana penuh dengan kenderaan lalu-lalang.

2.6.2 Ketidak Sesuaian Susun Atur Gunatanah

Sensitiviti yang kurang terhadap kemungkinan bagi kewujudan ruang

potensi lost space mengundang kepada pembentukan susun atur gunatanah

yang menyumbang kepada ketidaksesuaian fungsi sesuatu gunatanah. Sebagai

contoh, kawasan sekolah yang terletak berhampiran dengan kawasan

perindustrian.

33

2.6.3 Laluan Terselindung

Ruang yang terselindung adalah melibatkan ruang yang mempunyai

kadar penglihatan yang terhalang dari laluan utama. Keadaan ini

mengakibatkan kadar visibility yang perlu ada bagi pengguna terhadap ruang

menjadi terhad dan ianya meningkatkan kadar lost space. Contoh yang ketara

adalah di kawasan lorong belakang yang mana halangan terhadap visual oleh

bangunan dan semak-samun mendorong kepada potensi kepada berlakunya

lost space.

2.6.4 Ruang Terasing

Ruang yang dikategorikan sebagai ruang terasing ini adalah terletak

jauh dari pemerhatian pengguna yang lain. Ianya melibatkan kadar

pengawasan yang amat rendah dan menyumbang kepada potensi lost space

yang utama. Ruang seperti kawasan tempat letak kereta di belakang bangunan

dan di tepi sungai yang amat terasing daripada pemerhatian pengguna lain,

acap kali menjadi ruang berlakunya lost space.

2.6.5 Kurang Penyelenggaraan

Ruang yang tidak dilaksanakan dilihat sebagai kawasan yang tidak

mendapat perhatian di dalam ruang bandar dan akibat daripada keadaan

tersebut wujud lost space.

34

2.7 Aspek Rekabentuk Ke Arah Ruang Hidup (Life Space)

Ruang hidup tidak ada takrif khusus untuk menerangkan maksudnya. Namun

begitu, ruang hidup boleh dikatakan sebagai sesuatu kualiti ruang yang berupaya

memberi tindak balas yang positif kepada pengguna dan sekitar. Ian Bentley et

al.,(1985) telah membuktikan terdapat tujuh tahap dalam rekabentuk ruang yang dapat

memberikan ruang yang responsif dalam erti kata lain ruang hidup.

Tahap yang pertama ialah kemudahresapan (permeability). Kemudahresapan

adalah perkara asas untuk mencapai kualiti ruang yang baik. Pada peringkat ini perlu

menentukan sebanyak mana laluan yang digunakan untuk ke sesuatu tempat. Ia

melibatkan di mana orang boleh pergi dan dimana tidak boleh pergi.

Tahap yang kedua ialah kepelbagaian (variety). Pada tahap ini, ruang

dimaksimumkan dengan kepelbagaian yang mana melibatkan pelbagai penggunaan

yang boleh disedari oleh orang dalam bandar tersebut.

Tahap yang ketiga ini ialah mudah diingati dan difahami (legibility). Ia

melibatkan bagaimana dengan mudah pengguna dapat memahami peluang-peluang

yang ditawarkan. Rangkaian hubungan yang memberikan unsur-unsur yang

memberikan struktur tanggapan ke ruang yang dibawa masuk dalam proses

rekabentuk.

Tahap yang keempat ialah keteguhan (robustness). Ia melibatkan darjah di

mana orang boleh menggunakan satu tempat untuk tujuan berbeza yang mana

menawarkan lebih pilihan berbanding ruang-ruang yang dihadkan untuk penggunaan

tunggal.

Tahap yang kelima ialah kesesuaian visual (visual appropriateness).

Kesesuaian visual ini melibatkan rupa terperinci bagi ruang-ruang dan orang dalam

35

bandar tersebut menyedari pilihan yang boleh didapati. Ini adalah penting kerana ia

melibatkan tafsiran yang kuat oleh pengguna yang hendak diletakkan dalam ruang

tersebut.

Tahap yang keenam ialah kekayaan (richness). Kekayaan melibatkan pilihan

pengguna yang dapat merasai pengalaman tersendiri yang mana perlu membuat

keputusan dalam cara meningkatkan pilihan merasai pengalaman oleh pengguna.

Tahap yang ketujuh ialah keperibadian (personalization). Pada peringkat

terakhir ini, keperibadian melibatkan takat dimana pengguna boleh meletakkan tanda

sendiri pada ruang sesuatu ruang.

2.8 Program Penjanaan Semula Kawasan Lost Space Bandar

Program penjanaan semula kawasan lost space bandar yang akan diterapkan

bagi tujuan menghidupkan semula ruang bandar akan dikelaskan kepada empat aspek

penting iaitu (Unit Perundingan Universiti Malaya, 2003):-

a. Modenisasi Bandar;

b. Pemuliharaan dan Pemeliharaan Bandar;

c. Peningkatan Taraf Bandar; dan

d. Peningkatan Kemudahan Berasaskan Teknologi.

2.8.1 Modenisasi Bandar

Konsep modenisasi dalam aspek penjanaan semula kawasan lost space

bandar meliputi pelbagai usaha ke arah meningkatkan kualiti fizikal ruang

bandar. Perlaksanaan program modenisasi bandar dalam lost space bandar

36

melibatkan pembangunan secara komprehensif dan bersepadu. Program

modenisasi bandar melibatkan tindakan yang membawa kepada perubahan

struktur fizikal sesebuah ruang bandar. Ianya melibatkan proses pembentukan

persekitaran baru bersesuaian dengan potensi dan sumber yang terdapat di

kawasan tersebut. Cadangan program modenisasi melibatkan perubahan

penggunaan tanah, tambahan ruang lantai pembangunan, pembentukan imej

rupabentuk yang berteraskan konsep pengindahan kawasan.

2.8.2 Pemuliharaan Dan Pemeliharaan Bandar

Pendekatan pemuliharaan dan pemeliharaan bandar terhadap ruang

bandar terutamanya kepada kawasan lost space merupakan tindakan-tindakan

bersepadu ke arah menghidup dan menceriakan kembali kawasan usang dan

lama serta ‘lost’ dalam bandar. Segala proses yang terlibat untuk menjaga

sesuatu tempat atau bangunan bagi tujuan memelihara kepentingan budaya.

Tindakannya termasuk perawatan dan mengikut keadaan tertentu termasuk

pengekalan, pemulihan, pembangunan semula dan penyesuaian.

2.8.3 Peningkatan Taraf Bandar

Usaha-usaha ke arah menyediakan, meningkatkan dan mempelbagai

aktiviti dalam bandar selaras dengan usaha untuk menghidupkan semula

bandar lama. Program peningkatan taraf bandar ini pada dasarnya merupakan

program yang dirancang oleh PBT dalam meningkatkan mutu kualiti fizikal

bandar. Oleh itu, pembiayaan dan perlaksanaan projek seumpama ini akan

dibuat oleh sama ada PBT, Kerajaan Negeri atau Kerajaan Persekutuan.

37

Manakala bagi program yang melibatkan tanah-tanah milik

persendirian, tuan punya tanah akan memainkan peranan utama dalam

mengemukakan cadangan PBT.

2.8.4 Peningkatan Kemudahan Berasaskan Teknologi

Kepentingan sains dan teknologi di dalam era maklumat kini

merupakan aspek yang perlu diberi keutamaan dalam aspek penjanaan semula

kawasan lost space bandar. Menyediakan, mempelbagai, memperbaiki

infrastruktur dan ruang bagi aktiviti berasaskan teknologi maklumat selaras

dengan perkembangan teknologi semasa.

Penyediaan elemen-elemen berasaskan teknologi membantu ke arah

pembentukan masyarakat berilmu dan berpengetahuan. Selain itu, ianya juga

mempertingkatkan efisiensi pengurusan di samping menjadikan ruang bandar

berdaya maju dan menarik untuk dikunjungi.

2.9 Rumusan

Secara kesimpulannya, pengenalpastian lost space adalah pendekatan yang

dapat membentuk potensi pembangunan yang baik kepada ruang bandar. Ini kerana

pendekatan mengenalpasti lost space adalah satu pembentukan potensi pembangunan

yang mementingkan pengisian kreatif terhadap pembaziran ruang yang ada untuk

untuk memenuhi keseluruahan fabrik bandar.

38

Hasil daripada kajian lost space bandar ini juga, dapat membentuk satu

rangkaian antara perhubungan, bangunan dan persekitaran. Ini bertujuan untuk

memastikan pembangunan yang disediakan menjadi pembangunan yang hidup dari

segi aktiviti sosial dan memelihara alam sekitar. Rangkaian tersebut akan

mewujudkan kawasan ruang bandar yang mempunyai tahap kunjungan yang baik,

interaksi sosial yang baik antara pengguna dan ia juga menggalakkan

mengoptimumkan penggunaan sumber yang terdapat di persekitaran dengan terkawal

dan tidak berlaku pembaziran.

39

BAB 3.0

KAWASAN KAJIAN : PEKAN LAMA IPOH

3.1 Pengenalan

Bahagian ini menghuraikan tentang latarbelakang dan keadaan semasa

kawasan kajian. Melalui pemahaman ini kajian lanjut khususnya yang melibatkan

pemerhatian lapangan akan lebih mudah diterjemah dengan lebih tepat. Bab ini

mengandungi dua bahagian utama. Bahagian pertama akan menghuraikan berkaitan

latarbelakang bandar kajian. Seterusnya, bahagian kedua pula akan menghuraikan

tentang keadaan semasa bandar meliputi corak bandar, lost space bandar, ruang

bandar, susunatur bangunan, aktiviti bandar dan akhir sekali perhubungan dan

kemudahsampaian. Elemen-elemen ini penting kerana berkait rapat dan akan

mempengaruhi komponen utama tentang pendekatan analisis ruang lost space bandar

dan bersesuaian dengan objektif kajian.

3.2 Latar Belakang

Ipoh adalah ibu negeri bagi Negeri Perak Darul Ridzuan. Pusat bandar Ipoh

terbahagi kepada dua kawasan iaitu Ipoh Baru dan Ipoh Lama. Nama lain bagi Ipoh

Lama ialah Pekan Lama Ipoh. Namun begitu, proses perbandaran dan pembangunan

sama ada oleh pihak kerajaan mahupun individu telah menggabungkan kedua-dua

kawasan ini sebagai sebuah bandar besar yang menjadi Ibu Negeri Perak.

40

Kawasan yang dipilih sebagai kajian kes adalah Pekan Lama Ipoh yang

terletak di dalam Lembah Kinta yang pada masa dahulu terkenal dengan kawasan

perlombongan bijih timah. Lokasi Pekan Lama Ipoh terletak bersebelahan dengan

Sungai Kinta iaitu bekas kawasan perlombongan pada masa dahulu. Faktor utama

pemilihan kawasan ini adalah kerana statusnya sebagai salah satu Pekan lama dan

boleh diklasifikasikan sebagai salah sebuah pembangunan yang tidak terancang pada

masa dahulu yang banyak menyebab berlakunya lost space.

Kawasan Pekan Lama Ipoh ini meliputi Kawasan Pentadbiran Majlis

Bandaraya Ipoh (MBI) yang merangkumi kawasan seluas 142 ekar. Secara umumnya,

kawasan kajian ini terletak di dalam daerah Kinta yang mana terletak di sebahagian

Mukim Ulu Kinta. Ia terletak di tengah-tengah kawasan Majlis Bandaraya Ipoh dan

merupakan nadi penggerak pembangunan bagi kawasan Majlis (rujuk Rajah 3.1).

Pekan Lama Ipoh merupakan pusat kegiatan ekonomi utama yang menyediakan

pelbagai kemudahan awam dan menjadi pusat pentadbiran utama bagi kerajaan

Negeri Perak kerana menempatkan ibu pejabat-ibu pejabat jabatan dan pelbagai

agensi kerajaan. Aktiviti gunatanah utama di kawasan kajian adalah perdagangan dan

intitusi (rujuk Rajah 3.2). Kawasan kajian ini berkembang secara organik iaitu pusat

perkembangannya bermula di pinggir Sungai Kinta seterusnya akibat tekanan

pembangunan dan keadaan semasa ianya seperti apa yang terdapat pada hari ini

(Rujuk Rajah 3.2).

41

RAJAH 3.1

42

3.3 Corak Bandar

Pada masa sekarang, walaupun telah berlaku dengan banyak pencampuran

dengan pembangunan yang baru, daerah pekan lamanya masih dapat dilihat dengan

jelas sama ada dari segi gaya senibina mahupun rupabentuk persekitarannya. Ini

terutamanya di bahagian timur yang menganjur ke selatan, kawasan perbandaran lama

yang mana disempadani oleh deretan rumah kedai di Jalan Sultan Yusof dan Jalan

Tun Sambanthan. Di bahagian barat pula, Jalan Panglima Bukit Gantang merupakan

pemisah dengan kawasan pembangunan bersebelahan yang mana telah ditetapkan

oleh Majlis Bandaraya Ipoh sebagai kawasan Pekan Lama Ipoh. Sungai juga menjadi

sempadan yang jelas memisahkan kawasan Pekan Lama Ipoh dengan Pekan Baru

Ipoh.

Tumpuan pelbagai aktiviti mengikut kawasan tertentu di bandar ini juga

menonjolkan beberapa daerah berlainan. Daerah-daerah tersebut ialah institusi dan

kemudahan masyarakat di bahagian Jalan Panglima Bukit Gantang Wahab, Jalan

Khoo Chong Kong, Jalan Sultan Iskandar Shah, Jalan Dato’ Sagor dan Jalan Dato’

Maharaja Lela. Daerah perumahan di Jalan Bijih Timah dan Persiaran Bijih Timah.

Kawasan di sebelah barat kawasan kajian mempunyai ciri-ciri pembangunan

dengan kepadatan rendah. Kebanyakan bangunan di sini terdiri dari bangunan

sesebuah dimana majoritinya adalah bangunan intitusi dan kemudahan masyarakat.

Ciri-ciri ini berbeza dengan kawasan di sebelah timur kawasan kajian (terutamanya di

sekitar Jalan Sultan Yusof, Jalan Bandar Timah, Jalan Bijih Timah, Jalan Lahat, Jalan

Tun Sambanthan, Jalan Panglima, Jalan Sultan Iskandar Shah, Jalan Othman Talib,

Persiaran Bijih Timah dan Jalan Silang) yang mana sebahagian besarnya

menempatkan deretan rumah-rumah kedai yang kelihatan lebih padat.

43

Sungai Kinta merupakan sempadan utama yang mempengaruhi pembentukan

bandar tersebut sejak awal pembentukannya lagi. Fungsinya sebagai sempadan masih

jelas dapat dilihat di mana ia memisahkan bandar tersebut kepada dua bahagian

utama(pekan lama dan pekan baru).

3.4 Ruang Bandar

Terdapat lima jenis ruang bandar utama yang terdapat di kawasan kajian ini.

Kajian mendapati setiap jenis ruang tersebut berisiko menyumbang kepada karektor

lost space bandar ini. Jenis-ruang-ruang bandar tersebut adalah seperti berikut:

3.4.1 Laluan Dalam Bandar

Laluan-laluan dari pelbagai saiz yang terdapat di Pekan Lama Ipoh

bukan sahaja penting untuk tujuan pergerakan, malah juga boleh

mempamerkan lost space bandar dari aspek keruangannya. Satu dari lost

space dari segi laluan di kawasan kajian ialah laluan terselindung. Laluan

terselindung ini sama ada dari segi laluan belakang rumah kedai dan juga

lalaun pejalan kaki di tebing sungai.

Foto 3.1: Laluan pejalan kaki di tebing sungai yang perlu mnyusuri di bawah jambatan laluan kenderaan di Jalan Sultan Iskandar Shah (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.2: Corak jalan belakang rumah kedai yang terselindung yang berdekatan Menara Jam (rujuk Rajah 3.1).

44

3.4.2 Medan

Medan Selera Dato’ Sagor merupakan sebuah medan yang penting

dalam potensi membentuk ‘life space’ dalam kawasan kajian. Tetapi keadaan

semasa bagi medan tersebut yang agak terselindung dan tersembunyi adalah

perkara yang menjadi karektor lost space bagi kawasan berkenaan. Medan

yang dilingkungi oleh beberapa bangunan peninggalan sejarah ini mempunyai

beberapa ciri-ciri istimewa. Pertamanya, ia terletak di tengah-tengah pusat

bandar yang mana menjadikannya begitu aksesibel dari semua arah di dalam

kawasan kajian. Selain itu, medan ini juga istimewa kerana menempatkan

menara jam yang merupakan salah satu mercutanda utama di bandar ini.

Seterusnya, ia merupakan nodus yang penting dalam bandar kajian kerana di

situlah berlakunya penumpuan aktiviti manusia terutamanya dari kalangan

pekerja yang bekerja di sekitar kawasan berkenaan berehat, singgah sebentar

atau menjamu selera. Fungsi nodus ini disokong lagi dengan kedudukannya

yang berhampiran dengan Masjid Negeri Sultan Idris Shah II.

Foto 3.4: Menara jam atau Tugu Peringatan J.W.W Birch yang terletak bersebelahan dengan medan selera (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.3: Medan Selera Dato’ Sagor yang mempunyai kadar permeability yang rendah dan agak tersembunyi (rujuk Rajah 3.1).

45

3.4.3 Padang

Padang Ipoh merupakan sebuah ruang yang penting bukan sahaja dari

sudut fizikal bandar, malah budaya atau aktiviti bandar. Dari sudut fizikal

bandar, kewujudan padang tersebut mempunyai perkaitan rapat dengan rumah

Kelab Diraja Ipoh yang terletak bertentangan dengannya dimana susunatur

tersebut menonjolkan identiti kolonial. Pada masa ini, padang tersebut juga

penting sebagai tempat berlangsungnya pesta dan pelbagai sambutan tahunan.

Pada hari-hari biasa pula ia digunakan sebagai padang bola sepak yang telah

membantu mengaktifkan dan memeriahkan lagi suasana bandar dan

menjadikannya sebagai life space.

3.4.4 Halaman

Ruang-ruang ini telah memecahkan keseragaman susunan bangunan

rumah kedai dan mewujudkan variasi dari segi saiz dan susunan ruang bandar.

Ruang seperti ini lazimnya melengkapi bangunan yang mempunyai senibina

menarik. Ini menjadikan ruang hadapan bangunan sedemikian menonjol

dengan karektor lost space sepertimana yang dapat dilihat pada bangunan

Foto 3.5: Padang Ipoh menjadi ruang bandar yang memberi gambaran visual yang menarik bagi Pekan Lama Ipoh (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.6: Bangunan Kelab Diraja Ipoh yang terletak di hadapan Padang Ipoh perkaitan ruang bandar kolonial (rujuk Rajah 3.1).

46

yang berhadapan dengan Padang Ipoh di JalanTun Sambanthan. Halaman-

halaman terasing ini yang masih kosong juga menyumbang kepada ruang

yang lost space.

3.4.5 Mall Pejalan Kaki

Jalan Lahat dan Jalan Tun Sambanthan merupakan mall pejalan kaki di

kawasan kajian. Ia berfungsi sebagai penghubung antara monumen yang

terdapat di sekitarnya. Bagaimanapun laluan mall ini dimasuki oleh kenderaan

yang memberi masalah terutamanya kepada pejalan kaki. Perkara sebigini

akan menyumbang kepada perkara lost space kerana pengguna hanya berada

dalam kenderaan, oleh itu ruang-ruang tersebut lebih menjurus tidak

mempunyai aktiviti yang pelbagai selain hanya laluan kenderaan.

Foto 3.7: Halaman depan rumah kedai yang kosong menyumbang kepada berlakunya lost space di Jalan Tun Sambantahan (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.8: Lot bangunan rumah kedai yang kosong juga salah satu ruang yang lost space di Jalan Silang (rujuk Rajah 3.1).

47

3.5 Susunatur Bangunan

Dari analisis padu dan lompang yang dibuat, didapati kawasan penempatan

yang lebih awal di Pekan Lama ini lebih cenderung dengan ciri-ciri sususnan padat.

Ini termasuklah dari segi saiz jalan yang sempit dan kelebaran lot unit-unit bangunan

yang kecil. Keadaan ini juga secara langsung menyediakan satu persekitaran dengan

ciri-ciri lost space yang tinggi terutamanya untuk kepentingan interaksi komuniti.

Walaubagaimanapun, keadaan yang berbeza dapat dilihat di kawasan sebelah barat

kajian di mana susunan bangunan adalah longgar kerana kebanyakan binaan di sini

terdiri dari bangunan sesebuah.

Foto 3.9: Mall pejalan kaki yang dimasuki kenderaan mengancam keselamatan pejalan kaki di Jalan Tun Sambanthan (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.10: Jalan yang dijadikan mall pejalan kaki di kawasan ‘little india’di Jalan Lahat (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.11: Bangunan-bangunan intitusi yang berkepadatan rendah kerana melibatkan pembangunan sesebuah di Jalan Panglima Bukit Gantang (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.12: Kawasan rumah kedai yang berkepadatan tinggi kerana melibatkan pembangunan rumah kedai di Jalan Market (rujuk Rajah 3.1).

48

RAJAH 3.2

49

3.6 Aktiviti Ruang Bandar

Dari kajian lapangan yang telah dibuat, terdapat dua faktor utama yang

mempengaruhi corak aktiviti dalam ruang bandar kajian. Faktor yang pertama adalah

dari corak kehidupan masyarakat setempat dan keduanya disumbangkan oleh sektor

perniagaan yang mana telah mengaktifkan lagi suasana ‘life space’ bandar.

Masyarakat setempat dilihat penting kerana aktiviti dan kehidupan mereka yang

begitu rapat dengan persekitaran.

Penempatan masyarakat di dalam pusat bandar menjadikannya sentiasa

‘hidup’ di mana pelbagai aktiviti harian mereka dapat dilihat secara dekat. Senario

yang terdapat di Jalan Bijih Timah dan Persiaran Bijih Timah merupakan contoh jelas

bagaimana masyarakat menjalani kehidupan seharian mereka dari segi ekonomi,

rekreasi dan sebagainya.

Pada sebelah malam sebahagian besar kawasan pekan lama ini tidak lagi aktif.

Kebanyakan premis tidak lagi beroperasi dan aktiviti perniagaan juga sukar dilihat. Di

sekitar kawasan Jalan Lahat yang juga diberi nama kawasan ‘Little India’, dapat

dilihat keadaan yang begitu berbeza antara siang dan malamnya. Aktiviti perniagaan

Foto 3.13: Aktiviti rekreasi di Taman Pesisiran Sungai Kinta yang penuh dengan pengunjung pada waktu petang (rujuk Rajah 3.2).

Foto 3.14: Medan selera Dato’ Sagor lazimnya menjadi tumpuan pengunjung pada waktu pagi (rujuk Rajah 3.2).

50

yang meriah di siang hari berubah menjadi sepi pada lewat petang dan malam.

Tambahan pula, pencahayaan yang kurang baik menyebabkan tiadanya sebarang

aktiviti manusia di sini. Keadaan yang sama juga berlaku di bahagian-bahagian lain

dalam kawasan kajian. Hanya terdapat beberapa restoran atau gerai makanan yang

beroperasi dan memangkin aktiviti manusia seperti di JalanTun Sambanthan dan Jalan

Bandar Timah. Keadaan ini disebabkan oleh penawaran yang lebih tinggi terhadap

pelbagai aktiviti di bahagian perbandaran baru dan kurangnya aktiviti yang dapat

menjanakan aktiviti manusia di bahagian pekan lama.

3.7 Perhubungan Dan Kemudahsampaian

Perhubungan dan kemudahsampaian dalam kawasan kajian agak memuaskan

kerana terdapat enam laluan masuk ke dalam kawasan Pekan Lama Ipoh yang mana

empat laluan pintu masuk adalah dalam bentuk jambatan yang merentasi Sungai

Kinta. Lazimnya, bandar lama mempunyai corak jalan yang berbentuk grid iron

(kekisi), seperti juga di Pekan Lama Ipoh.

Foto 3.15: Aktiviti perniagaan bercorak kebudayaan India di Jalan Lahat (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.16: Bangunan lama yang telah disesuaikan guna bangunan dengan menjadikannya sebagai restoran (rujuk Rajah 3.1).

51

3.8 Rumusan

Bab Tiga merupakan bab menerangkan perkara yang berkaitan dengan

kawasan kajian. Kawasan kajian adalah aspek penting untuk menjelaskan tentang

keadaan masa lepas, keadaan semasa dan persekitaran kawasan yang telah dipilih.

Kawasan kajian yang dipilih merupakan sebuah bandar lama yang telah lama wujud

untuk memberikan persekitaran yang hidup kepada ruang bandar tersebut. Keadaan

elemen ruang bandar yang terdapat di kawasan kajian akan dijadikan sebagai petunjuk

untuk mengetahui keadaan semasa kawasan kajian untuk dijadikan panduan di dalam

kajian ini. Selain itu, keadaan persekitaran kawasan ini juga dapat ditingkatkan

dengan seimbang mengikut keperluan pembangunan di kawasan kajian tersebut. Ini

akan membantu di dalam kajian ini untuk meningkatkan taraf ruang bandar di

kawasan ini.

Foto 3.17: Corak jalan berbentuk grid iron di kawasan rumah kedai di Jalan Bandar Timah (rujuk Rajah 3.1).

Foto 3.18: Jambatan kecil yang merentasi di Sungai Kinta dengan kawasan seberang di Jalan Bijih Timah (rujuk Rajah 3.1).

52

BAB 4.0

ANALISIS DAN PENEMUAN

4.1 Pengenalan

Di dalam bab kedua sebelum ini telah membincangkan secara jelas bahawa

lost space sesebuah bandar itu dapat dilihat dengan menggunakan kaedah figure

ground (padu-lompang), penghubung dan tempat. Bahagian ini akan menghuraikan

penemuan kajian tentang elemen dan kualiti yang telah dikenalpasti menonjol dan

penting dalam menyumbang kepada lost space kawasan kajian berdasarkan kajian

yang telah dijalankan. Maklumat telah dikumpulkan melalui beberapa teknik yang

dipilih sebelum ini dan analisa secara kualitatif.

Terdapat beberapa kandungan utama di dalam bab ini. Bahagian pertama akan

menghuraikan penemuan tentang kaedah analisis seperti padu-lompang , penghubung,

dan tempat untuk mengenalpasti ruang yang menonjol dalam menyumbang kepada

pembentukan lost space dan mengenalpasti ruang yang berpotensi dalam

pembentukan life space. Bahagian kedua akan menghuraikan penemuan mengenai

lokasi dan fungsi sesuatu ruang yang lost space.

53

4.2 Analisis Rupa Tanah :Padu-Lompang

Analisis yang dijalankan dalam bentuk skala makro besar dengan melihat

corak rupa tanah. Padu-lompang memperhatikan bandar secara keseluruhannya,

analisis padu-lompang secara makro besar menfokuskan pada ciri khas lost space dan

masalah lost space kawasan bandar kajian secara keseluruhannya.

Analisis yang dijalankan mendapati bahawa pecahan kawasan padu adalah

sebanyak 39.36 ekar (27.71%) dan kawasan lompang pula sebanyak 102.64 ekar

(72.29%) daripada keseluruhan kawasan kajian yang seluas 142 ekar (rujuk Jadual

4.1).

Jadual 4.1 : Keluasan Padu Dan Lompang.

Perkara Keluasan (ekar) % Padu 39.36 27.71

Lompang 102.64 72.29 Jumlah Keseluruhan 142.00 100.00

Padu bandar adalah sesuatu bentuk binaan yang dibina dan di tunjukkan di

dalam pelan sebagai warna hitam yang dapat menunjukkan keadaan tekstur bandar.

Rajah 4.1 menunjukkan tekstur bandar melalui elemen padu yang diwarnakan dengan

warna hitam.

Elemen padu bandar ini terdiri daripada bangunan-bangunan perniagaan,

intitusi dan bangunan kerajaan termasuk perumahan.

55

Keadaan padu bandar di Pekan Lama Ipoh dapat dibahagikan kepada empat

pola iaitu kekisi (grid), bersudut (angular), lengkung linear (curvilinear) dan organik

(organic) (rujuk Rajah 4.2).

Keadaan pola ruang padu diambil kira dalam kajian ini adalah kerana bentuk

aturan padu dalam kawasan kajian mempengaruhi bentuk-bentuk ruang yang terjadi

setelah tekstur bandar dipenuhi dengan padu. Jenis pola padu bandar ini akan

membentuk ciri ruang yang berbeza dan juga mempengaruhi pembentukan lost space.

Jadual 4.2: Keluasan Pola Padu Bandar, Pekan Lama Ipoh

Pola Padu Luas Padu (ekar) % Kekisi 27.73 70.45

Bersudut 4.84 12.29 Lengkung Linear 2.59 6.59

Organik 4.20 10.67 Jumlah 39.36 100

Pola kekisi dalam ruang Pekan Lama Ipoh ini terbentuk kerana elemen padu

iaitu bangunan komersil adalah terdiri daripada bentuk bangunan rumah kedai yang

mana terdapat laluan di sekeliling bangunan kedai. Keluasan padu yang mempunyai

pola kekisi ini ialah 27.73 ekar (70.45%) daripada keluasan padu bandar. Lokasi yang

berlaku pola kekisi ini adalah di sepanjang Jalan Sultan Yusof, Jalan Tun

Sambanthan, Jalan Bandar Timah dan Jalan bijih Timah.

57

Rajah 4.3 : Taburan Pola Kekisi Di Pekan Lama Ipoh

Dalam kawasan kajian ini juga melibatkan pola bersudut di mana padu iaitu

bangunan yang ada di atur bersudut antara bangunan sekitar. Keluasan padu yang

mempunyai pola bersudut ini ialah 4.84 ekar (12.29%) daripada keluasan padu

bandar. Keadaan ini berlaku pada elemen padu bandar yang terdiri daripada bangunan

sesebuah. Keadaan ini berlaku di lokasi Jalan Bijih Timah, Persiaran Bijih Timah dan

Jalan Panglima Bukit Gantang Wahab.

Foto 4.1: Persimpangan Jalan Dato’ Maharaja Lela dan Jalan Sultan Yusof menunjukkan simpang empat yang lazim terjadi pada susunatur bangunan secara kekisi (grid).

Foto 4.2: Susunatur bangunan secara lurus dan bersudut 90 berlaku dalam kawasan Pekan Lama Ipoh.

U

58

Rajah 4.4 : Taburan Pola Bersudut Di Pekan Lama Ipoh

Pola lengkung linear dalam kawasan kajian terjadi pada bangunan rumah

kedai di Jalan Lahat. Keadaan ini berlaku akibat kerana pembangunan rumah kedai

tersebut terpaksa mengikut pola pembangunan di sebelah rumah kedai tersebut iaitu

bangunan intitusi dan kerajaan yang disusun secara organik (rujuk Rajah 4.5).

Keluasan padu yang mempunyai pola lengkung linear ini ialah 2.59 ekar (6.59 %)

daripada keluasan padu bandar.

U

Foto 4.3: Bangunan Dewan Bandaran disusun atur secara bersudut dengan bangunan hadapannya iaitu Bangunan Stesen Keretapi.

Foto 4.4: Bangunan Kelab Ipoh mempunyai aturan yang bersudut selari dengan Padang Ipoh.

59

Rajah 4.5 : Taburan Pola Lengkung Linear Di Pekan Lama Ipoh

Pola organik pula berlaku di kawasan intitusi dan bangunan kerajaan yang

mana bangunan di kawasan tersebut diatur secara berselerak (rujuk Rajah 4.6).

Kawasan yang berlaku keadaan seperti ini seperti di Jalan Koo Chong Kong

dan di persimpangan Jalan Bukit Gantang Wahab dan Jalan Tun Abdul Razak.

Keluasan padu yang mempunyai pola organik ini ialah 4.20 ekar (10.67%) daripada

keluasan padu bandar (rujuk Rajah 4.6).

U

Foto 4.5: Susunatur bangunan di Jalan Lahat yang melengkung.

Foto 4.6: Susunatur bangunan lengkung linear dipengaruhi oleh faktor topografi.

60

Rajah 4.6 : Taburan Pola Organik Di Pekan Lama Ipoh.

Kesemua bentuk pola padu atau susunatur padu di Pekan Lama Ipoh ini

berpotensi untuk menyumbang kepada ciri lost space tetapi pola yang paling ketara

membentuk ciri lost space ialah dari jenis pola organik dan bersudut kerana susunatur

setiap elemen padu mempunyai jarak yang tidak konsisten dan agak berterabur. Maka

U

Foto 4.7: Bangunan Ibu Pejabat Polis Negeri Perak yang mempunyai perletakan yang berterabur.

Foto 4.8: Bangunan intitusi seperti Jabatan Kesihatan dan Tabung Haji diletakkan secara organik.

61

setiap ruang yang wujud secara tidak konsisten antara padu bandar boleh mewujudkan

karektor ruang mati yang memberi satu bentuk pembaziran ruang (lost space.

Ruang lompang adalah sesuatu ruang yang tinggal akibat daripada bentuk

binaan yang dibina dan di tunjukkan di dalam pelan sebagai warna hitam supaya

dapat mengekpresikan kesan lompang bandar terhadap tekstur bandar dalam

mengenalpasti lokasi lost space. Rajah 4.7 menunjukkan tekstur bandar melalui

elemen padu yang diwarnakan dengan warna hitam.

Ruang lompang di kawasan kajian terbahagi kepada ruang bandar dari jenis

ruang awam, ruang separa awam, ruang persendirian dan ruang separa persendirian.

Ruang persendirian dan ruang awam mudah untuk mengenalpasti karektor lost space

yang wujud tetapi karektor lost space dalam ruang separa awam dan ruang separa

persendirian adalah sukar untuk di kenalpasti kerana ruang-ruang tersebut

kebiasannya melibatkan konflik kegunaan ruang oleh individu mahupun awam yang

memerlukan kajian secara mikro. Oleh itu, untuk mengenal pasti lost space melalui

lompang bandar ini hanya melibatkan ruang awam dan persendirian sahaja kerana

lompang bandar yang telah dilukis dalam pelan hanya melibatkan penentuan lompang

bandar secara makro sahaja.

Jenis ruang lompang yang ada di Pekan Lama Ipoh ialah ruang awam dan

ruang persendirian. Ruang awam mempunyai keluasan 84.67 ekar (82.49%) dan

ruang persendirian mempunyai keluasan 17.97 ekar (17.51%) (rujuk Jadual 4.3).

Ruang awam terdiri daripada jalan, taman rekreasi dan rizab kerajaan

manakala ruang persendirian terdiri daripada lot-lot tanah persendirian yang berpagar

dan lot-lot rumah kedai yang kosong.

62

Jadual 4.3: Jenis Lompang Bandar Di Pekan Lama Ipoh

Jenis Lompang Luas Lompang (ekar) % Ruang Awam 84.67 82.49

Ruang Persendirian 17.97 17.51 Jumlah 102.64 100

Lost space yang wujud dalam ruang lompang di Pekan Lama Ipoh ini

melibatkan ruang-ruang milik kerajaan seperti rizab sungai dan jalan (tempat letak

kenderaan) serta milik persendirian seperti lot-lot bangunan yang telah roboh serta

tanah kosong yang terbiar. Kebanyakan ruang-ruang kosong milik persendirian ini

menjadi lost space kerana tiada pembangunan dan kegunaan semasa hanyalah tempat

letak kenderaan dan semak samun.

Melalui ruang lompang, keadaan lost space dapat dikenalpasti secara langsung

kerana lompang bandar hanya melibatkan ruang-ruang yang tiada pembangunan. Oleh

itu, 12 kawasan karektor lost space telah dikenalpasti seperti di Jadual 4.4 dan Rajah

4.7.

Foto 4.9: Taman Poket merupakan salah satu ruang awam di Pekan Lama Ipoh.

Foto 4.10: Lot-lot tanah kosong seperti lot rumah kedai merupakan ruang persendirian.

63

Jadual 4.4 : Keluasan Karektor Lost Space Dalam Lompang Bandar

Kawasan

Kegunaan Semasa Luas Lompang (ekar)

Peratus(%)

1 Rizab sungai tempat letak kenderaan 5.84 42.44 2 Rizab sungai dan kawasan rekreasi 2.87 20.86 3 Rizab sungai dan kawasan rekreasi 1.91 13.89 4 Stor dan tempat letak kenderaan 1.79 13.01 5 Tempat letak kenderaan dan terbiar 0.66 4.80 6 Tempat letak kenderaan (lot kedai kosong) 0.23 1.67 7 Tempat letak kenderaan (lot kedai kosong) 0.16 1.16 8 Tempat letak kenderaan (lot kedai kosong) 0.12 0.87 9 Tempat letak kenderaan (lot kedai kosong) 0.08 0.58 10 Tempat letak kenderaan (lot kedai kosong) 0.05 0.36 11 Tempat letak kenderaan (lot kedai kosong) 0.05 0.36

Jumlah 13.76 100 Penentuan kawasan adalah berdasarkan Keutamaan Rank Kawasan berpandukan

saiz keluasan.

Penerangan bagi setiap lompang yang mempunyai karektor lost space akan

diperincikan mengikut setiap kawasan yang yang telah dinyatakan dalam Jadual 4.4.

13.76 ekar merupakan keluasan ruang yang mempunyai karektor lost space dalam

ruang lompang yang mempunyai keluasan keseluruhan 102.64 ekar.

65

4.2.1 Kawasan Satu (1)

Rajah 4.8: Kawasan Satu Ini Merupakan Ruang Lost Space Yang Terbesar Di Kawasan Pekan Lama Ipoh

Kawasan lompang yang mempunyai karektor lost space kebiasaannya berada

pada rizab-rizab mundur seperti rizab sungai di pinggiran sungai Kinta (rujuk

Rajah 4.8). Lompang ini dikenalpasti sebagai lost space kerana pinggiran

sungai tersebut adalah kawasan rekreasi pinggir sungai, tetapi suasana yang

suram dan terbiar menyebabkan kawasan ini termasuk dalam sesuatu yang lost

space.

Foto 4.11: Tempat letak kenderaan yang tidak mengambil kira faktor sisian (edges) di sebelah sungai.

Foto 4.12: Keadaan semulajadi yang tidak diselitkan dengan kemudahan bereakreasi menyebabkan kurang kunjungan orang awam.

U

Arah Kepungan Padu

Sungai Kinta

66

Selain itu, di kawasan satu ini berlakunya ketidaksesuaian susunatur tempat

letak kenderaan dan bangunan rumah kedai. Perkara sebegini menguatkan lagi

tentang kawasan ini dizonkan sebagai lost space. Kawasan satu ini

mempunyai keluasan 5.84 ekar (42.44 %) daripada kawasan lompang.

4.2.2 Kawasan Dua (2)

Lost space yang wujud dalam ruang lompang di kawasan dua ialah sebanyak

2.87 ekar (20.86%). Fungsi sebenar kawasan ini ialah sebagai kawasan

rekreasi. Akibat daripada ruang yang tertinggal dalam pembangunan, ruang ini

menjadi kosong dan tidak digunakan (rujuk Rajah 4.9).

Foto 4.13: Lot kosong yang dijadikan tempat letak kenderaan sementara di berdekatan jambatan Jalan Sultan Idris Shah.

Foto 4.14: Kren-kren yang di letakkan hadapan rumah kedai menjadi konflik gunatanah kerana ketidaksesuaian rekabentuk tempat letak kenderaan.

67

Rajah 4.9 : Kawasan Dua Adalah Karektor Lost Space Yang Wujud Di Atas Rizab Sungai

Ruang yang telah dikawasankan sebagai kawasan dua ialah kawasan

lompang yang mempunyai ciri yang sama dengan kawasan satu, tetapi di

kawasan ini terletaknya bersebelahan sungai Kinta yang berlakunya ruang

yang tidak diselenggara dan terbiar. Ruang di sini membuatkan pengunjung

tidak menyedari tentang masih ada ruang yang boleh dipenuhi dengan

pelbagai aktiviti rekreasi, tetapi akibat ruang yang dipenuhi dengan semak

samun dan longgokan sampah sarap menyebabkan ruang ini menjadi mati

akibat tiada orang melalui dan menyedari kewujudan ruang tersebut.

U

Arah Kepungan Padu

Sungai Kinta

68

4.2.3 Kawasan Tiga (3)

Keadaan lost space yang berlaku dalam ruang lompang di kawasan tiga ialah

sebanyak 1.91 ekar (13.89%). Fungsi sebenar kawasan ini ialah sebagai

kawasan rekreasi. Akibat daripada ruang yang tertinggal dalam pembangunan,

ruang ini menjadi kosong dan tidak digunakan. Selain itu, kawasan ini juga

menjadi lost space kerana perletakannya adalah di belakang bangunan

perumahan iaitu Rumah Pangsa Kinta Height. Tabiat penghuni rumah pangsa

tersebut yang suka membuang sampah di belakang rumah tersebut adalah

salah satu punca berlakunya lost space (rujuk Rajah 4.10).

Foto 4.15: Tempat pembuangan sampah di sebelah sungai.

Foto 4.16: Pokok-pokok yang hampir menutupi laluan dan menghalang laluan di pesisiran sungai.

69

Selain itu, perletakannya juga yang bersebelahan dengan tangki najis juga

menyumbang kepada ruang ini ditinggalkan kerana mungkin orang awam

beranggapan kawasan sekitar tangki najis adalah kawasan yang mempunyai

masalah bau busuk yang perlu dihindari.

Rajah 4.10 : Kawasan Tiga Bagi Lompang Yang Mempunyai Karektor Lost Space Di Sempadani Antara Dua Jambatan

Foto 4.17: Tangki najis di rizab sungai. Foto 4.18 : Belakang rumah pangsa menghakis sense of place bagi ruang pesisiran sungai.

Arah Kepungan Padu

Sungai Kinta

U

70

4.2.4 Kawasan Empat (4)

Karektor yang terbentuk di kawasan empat adalah sesuatu yang lost space

kerana kegunaan semasa di kawasan tersebut ialah stor dan tempat letak

kenderaan sementara.

Stor yang dimaksudkan ialah tempat penyimpanan barang pembinaan termasuk

kren yang mana mempunyai konflik dengan gunatanah sekitar iaitu kawasan

perniagaan. Keluasan kawasan ini sebanyak 1.79 ekar (13.01 %) daripada

keluasan kawasan lompang bandar.

Foto 4.19: Stor pembinaan di atas lot kosong rumah kedai mencacatkan pandangan dalam Pekan Lama Ipoh.

Foto 4.20 : Ruang yang masih kosong menjadi tempat letak kenderaan sementara semasa waktu pejabat.

71

Rajah 4.11 : Kawasan Empat Terbentuk Hasil Gabungan Beberapa Lot Kosong Dan Stor Pembinaan

4.2.5 Kawasan Lima (5)

Keluasan yang telah dikawasankan sebagai kawasan lima adalah 0.66 ekar

(4.80%) daripada keseluruhan kawasan lompang. Kawasan ini ialah lot milik

persendirian yang terbiar dan dijadikan tempat letak kenderaan (rujuk Rajah

4.12).

Foto 4.21: Lot kosong di antara bangunan Tabung Haji dan Mahkamah Syariah (lama).

Foto 4.22 : Ruang yang dipenuhi semak samun mencacatkan kualiti pandangan bangunan persekitaran.

U

Arah Kepungan Padu

72

Kawasan ini terletak diantara bangunan institusi dan bangunan kerajaan .

Kawasan ini mepunyai ruang yang terselindung dan tertutup oleh semak-

samun.

Rajah 4.12 : Kawasan Lima Iaitu Lost Space Yang Wujud Di Antara Bangunan Sesebuah

4.2.6 Kawasan Enam (6)

Kawasan enam mempunyai dua lot bangunan rumah kedai kosong seluas 0.23

ekar (1.67%) . Lost space dalam kawasan ini wujud berdasarkan keadaan lazim

sesuatu lost space terjadi iaitu lot bangunan yang kosong tetapi tiada

pembangunan (rujuk Rajah 4.14).

U

Arah Kepungan Padu

73

4.2.7 Kawasan Tujuh (7)

Kawasan tujuh pula merujuk kepada lot-lot bangunan yang telah diruntuhkan

dan dijadikan tempat letak kenderaan di sekeliling bangunan yang mana ruang

tersebut membazir dalam penggunaan ruang sebagai kawasan komersil (rujuk

Rajah 4.14). Kawasan ini mempunyai keluasan 0.16 ekar (1.16 %).

Foto 4.23: Lot kosong di antara bangunan rumah kedai dijadikan tempat letak kereta berbayar.

Foto 4.24 : Ruang kosong ini memberi pandangan yang lompang di mana tidak terhalang oleh binaan.

Foto 4.23: Lot kosong di antara bangunan rumah kedai dijadikan tempat letak kereta berbayar.

Foto 4.24 : Ruang kosong ini memberi pandangan yang lompang di mana tidak terhalang oleh binaan.

74

4.2.8 Kawasan Lapan (8)

Kawasan lapan merupakan kawasan lot rumah kedai yang tidak ada

pembangunan melainkan tempat letak kenderaan sementara (rujuk Rajah 4.13).

Ruang lost space ini wujud akibat daripada rekabentuk jalan yang dan

perletakan padu di sebelah pesisiran sungai yang menyebabkan lebihan ruang

berlaku akibat daripada pertemuan padu bandar yang mempunyai pola kekisi

dengan pesisiran sungai sebagai edges bagi kawasan kajian.

Foto 4.25: Lot kosong menjadi tempat letak kenderaan dan ruang jalan yang tidak mempunyai fungsi

Foto 4.26 : Ruang rizab sungai yang tidak diselenggara sebagai kawasan rekreasi.

75

Rajah 4.13 : Lost Space Yang Wujud Keatas Jalan Yang Mengikut Bentuk

Sisian (Edges) Di Tepi Sungai Kinta

4.2.9 Kawasan Sembilan (9)

Kawasan sembilan pula merupakan kawasan lot bangunan yang telah runtuh

dan kini menjadi tempat letak kenderaan seperti kereta dan motorsikal (rujuk

Rajah 4.14). Kawasan ini mempunyai keluasan 0.08 ekar (0.58 %).

Foto 4.27 : Lot kosong tanpa sebarang aktiviti di kawasan sepuluh.

Foto 4.28 : Lot kosong yang terjadi akibat daripada runtuhan bangunan yang telah usang.

U Arah Kepungan Padu

Sungai Kinta

76

4.2.10 Kawasan Sepuluh (10)

Kawasan Sepuluh juga merupakan keadaan yang sama bagi kawasan enam,

tujuh dan sembilan yang mana lompang yang terbentuk adalah kerana tiada

pembangunan di celah pembangunan rumah kedai tersebut melainkan menjadi

tempat letak kenderaan semasa (rujuk Rajah 4.14). Kawasan ini mempunyai

keluasan 0.05 ekar (0.36 %).

Rajah 4.14 : Kawasan Yang Terbentuk Akibat Daripada Lot-Lot Bangunan Yang Kosong Selepas Dirobohkan

4.2.11 Kawasan Sebelas

Kawasan sebelas merupakan lebihan pembangunan yang menjadi lompang

kepada Pekan Lama Ipoh yang mana ruang tersebut kosong tanpa ada apa-apa

aktiviti sementara (rujuk Rajah 4.15). Kawasan ini mempunyai keluasan 0.05

ekar (0.36 %).

U

10

7

6

9

77

Rajah 4.15: Karektor Lost Space Yang Wujud Di Hadapan Padang Ipoh

Kawasan ini membentuk lost space di kawasan utama dalam bandar dari segi

imej bandar kerana terletak berhadapan dengan Padang Ipoh.

U 11

Foto 4.29 : Lot kosong tanpa sebarang aktiviti.

Foto 4.30 : Lot kosong yang wujud di kawasan bangunan yang mempunyai rekabentuk bangunan yang unik.

78

4.3 Analisis Penghubung

Analisis yang dijalankan dalam bentuk skala makro besar. Analisis ini

memperhatikan bandar secara keseluruhannya, analisis penghubung secara makro

besar menfokuskan pada ciri perhubungan yang menjadi punca kepada lost space dan

masalah lost space kawasan bandar kajian secara keseluruhannya. Kelompok analisis

penghubung untuk memerhatikan susunan dan hubungan bahagian-bahagian bandar

antara satu dengan yang lainnya.

Taburan penghubung bandar dapat dilihat dengan mewarnakan elemen

penghubung dengan warna hitam dan elemen padu lompang diwarnakan dengan

putih. Dari segi padu-lompang, penghubung adalah salah satu elemen dalam lompang

bandar. Oleh itu, untuk menganalisis di peringkata ini, elemen penghubung perlu

dipisahkan daripada lompang bandar dan lompang disatukan dengan padu supaya

dapat menunjukkan jumlah yang jelas antara peratusan yang diambil oleh elemen

penghubung dalam tekstur bandar ini (rujuk Jadual 4.5).

Jadual 4.5 : Keluasan Penghubung Bandar, Pekan Lama Ipoh

Perkara Keluasan (ekar) Peratus (%) Penghubung 52.35 36.87

Padu-Lompang 89.65 63.13 Jumlah Keseluruhan 142.00 100.00

Dalam mengenalpasti lokasi lost space dari segi penghubungan, pengkaji

melihat sesuatu lost space kebiasaannya berlaku di pusat tumpuan (nodes)seperti di

persimpangan jalan (rujuk Rajah 4.16).

79

RAJAH 4.16

80

Berikut merupakan Jadual 4.6 yang menunjukkan nodus lost space yang

berlaku di dalam penghubungan bandar. Lost space dikenalpasti di nodus jalan kerana

di persimpangan dan pusat tumpuan merupakan perkara yang dapat menonjolkan ciri

lost space dari segi penghubungan.

Jadual 4.6 : Nodus Lost Space Dalam Penghubung Bandar

No. Nodus Lost Space Keadaan Semasa 1 Persimpangan Di Jambatan Jalan Sultan

Idris Shah Pandangan terhalang dan terbiar

2 Tempat Letak Kenderaan Di Pesisiran Sungai

Susunatur lot tempat letak kenderaan tidak mengambilkira rekabentuk sisian (edges).

3 Jambatan Jalan Sultan Iskandar Shah Laluan bawah jambatan terbiar . 4 Jambatan Di Jalan Bijih Timah Jambatan kecil hanya untuk laluan

motorsikal. 5 Penghujung Jalan Sultan Yusof Kelebaran jalan tidak konsisten dan

terdapat jalan mati. 6 Jalan Silang Terdapat jalan mati bagi laluan ke

pesisiran sungai. 7 Persimpangan Jalan Koo Chong Kong Persimpangan yang mengelirukan.

4.3.1 Persimpangan Di Jambatan Jalan Sultan Idris Shah

Persimpangan jalan di jambatan Jalan Sultan Iskandar Shah ini didapati

mempunyai persekitaran yang terbiar sebelum merentasi sungai Kinta.

Keadaan yang terlindung oleh pokok-pokok dan juga dilindungi oleh

penghadang projek pembangunan. Projek pembangunan yang akan dijalankan

adalah dari segi pengindahan pesisiran sungai serta aktiviti komersil. Laluan

yang terselindung ini amat berbahaya kepada pengguna jalan raya yang

melalui persimpangan ini (rujuk Rajah 4.16). Ruang yang terdapat di sebalik

laluan yang terselindung ini diambilkira sebagai sesuatu yang lost space.

81

4.3.2 Tempat Letak Kenderaan Di Pesisiran Sungai

Tempat letak kenderaan di pesisiran sungai ini terletak di belakang rumah

kedai yang menjadi tempat letak kenderaan oleh peniaga di kawasan tersebut

(rujuk Rajah 4.16). Tiada sebarang bentuk penghubungan di antara tempat

letak kenderaan tersebut dengan kawasan pesisiran sungai yang mana telah

dipisahkan oleh satu longkang besar. Pandangan dari arah Jalan Panglima

menunjukkan gambaran ruang yang tersorok di mana pengguna tidak

mengetahui kewujudan ruang tersebut. Akibat daripada faktor tersebut, ruang

ini jarang digunakan dan di lalui yang mana boleh dikatakan sebagai sesuatu

yang lost space.

Foto 4.31 : Pandangan dari arah laluan ini terhalang oleh semak samun dan tembok pembinaan (warna hijau) yang akan membuatkan kualiti pandangan ruang tersebut rendah dan menyumbang kepada lost space.

Foto 4.32 : Ruang ini tersorok dan menyebabkan kadar permeability yang rendah yang menyumbang kepada pengguna tidak mengetahui kewujudan ruang tersebut dan seterusnya tidak menggunakan ruang tersebut secara efektif.

82

4.3.3 Jambatan Jalan Sultan Iskandar Shah

Laluan pejalan kaki yang merentasi di bawah jambatan Jalan Sultan Iskandar

Shah ini menyebabkan pengguna takut atau terasa terancam yang mana laluan

tersebut mempunyai suasana secret (rujuk Rajah 4.16). Akibat daripada

suasana tersebut, penggunaan laluan tersebut menjadi jarang dilalui dan

menyumbang kepada sesuatu yang lost space.

4.3.4 Jambatan Di Jalan Bijih Timah

Laluan di jambatan Jalan Bijih Timah menghubungkan kawasan Pekan Lama

Ipoh dengan Kampung Kuchai yang berada di seberang sungai (rujuk Rajah

4.16). Laluan yang sempit dan hanya boleh dilalui oleh pejalan kaki dan

motorsikal sahaja menyebabkan laluan ini seolah-olah mati dan tersekat.

laluan yang tersekat yang dimaksudkan ialah laluan ini hanya membenarkan

pejalan kaki dan motorsikal melaluinya melainkan kereta tidak boleh

melaluinya.

Foto 4.33 : Laluan yang mendatangkan perasaan secret di bawah jambatan menyebabkan pengguna akan mengelak untuk melaluinya kerana perasaan secret ini memberi rasa tidak selamat kepada pengguna.

83

4.3.5 Penghujung Jalan Sultan Yusof

Bentuk laluan di kawasan ini mempunyai kelebaran jalan yang tidak konsisten

dan dapat dilihat dengan ketara di mana jalan melebar di bahagian

persimpangan jalan yang boleh menyebabkan pengguna laluan tersebut keliru

dan terkejut setelah melaui sepanjang Jalan Sultan Yusof ini kerana sepanjang

laluan ini mempunyai kelebaran jalan yang seragam tetapi perubahan yang

ketara berlaku di penghujung jalan ini. Selain itu, terdapat juga laluan mati

yang berbentuk lorong yang mengarah ke kawasan pesisiran sungai. Laluan

tersebut tidak memaksimumkan potensi kunjungan yang mana kawasan

pesisiran sungai merupakan sebuah kawasan Rekreasi Tebingan Sungai bagi

Pekan Lama Ipoh.

Foto 4.34 : Jambatan kecil yang menghadkan penggunaan kepada pejalan kaki dan motorsikal sahaja menyebabkan perhubungan antara dua ruang yang dihubungkan menjadi terhad seterusnya keadaan lost space akan terjadi secara perlahan-lahan.

Foto 4.35 : Laluan mati di antara dua buah bangunan rumah kedai menyebabkan potensi kunjungan terhad ke kawasan Rekreasi Tebingan Sungai di belakangnya .

84

4.3.6 Jalan Silang

Di kawasan ini tidak memaksimumkan potensi kunjungan yang ada kerana

terletaknya berdekatan dengan kawasan rekreasi iaitu kawasan Rekreasi

Tebingan Sungai. Laluan di Jalan Silang seolah-olah tidak membenarkan

laluan yang menuju ke arah sungai. Kawasan pesisiran yang terlindung oleh

bangunan di tambah pula dengan tiada perhubungan ke kawasan rekreasi

tersebut menyebabkan kawasn rekreasi yang wujud di kawasan tersebut

sesuatu yang lost space.

4.3.7 Persimpangan Jalan Koo Chong Kong

Konflik yang wujud di persimpangan Jalan Koo Chong Kong ialah pertemuan

antara jalan perkhidmatan dengan lorong belakang rumah kedai. Ini

menyebabkan pengguna keliru dengan pengalaman laluan yang dilalui.

Konflik ini lazimnya berlaku di kawasan bandar lama dan tidak hairanlah di

kawasan Pekan Lama Ipoh ini wujudnya perkara sedemikian kerana faktor

pembangunan yang tidak terancang serta topografi kawasan yang berbukit.

Konflik yang berlaku di pertemuan ini adalah sesuatu yang lost space kerana

Foto 4.36 : Laluan mati di penghujung jalan ini menyebabkan potensi kunjungan terhad ke kawasan Rekreasi Tebingan Sungai di belakangnya .

85

laluan ini mengelirukan pengguna dan laluan tesebut seolah-oleh tidak ditemui

oleh pengguna jalan raya kerana laluan ini tersorok di belakang bangunan.

4.4 Analisis Tempat

Kelompok teori tempat memerhatikan bentuk unik di bahagian-bahagian

bandar dengan persekitaran ruang tersebut. Analisis tempat ini adalah untuk

mengenalpasti potensi ruang hidup yang wujud dalam kawasan kajian.

Rajah 4.17: Padang Ipoh Merupakan Tempat Yang Dominan Dalam Pekan Lama Ipoh

Padang Ipoh

Jalan Tun Sambanthan

Jalan Sultan Yusof

Foto 4.37 : Laluan yang bertemu di antara jalan perkhidmatan dan lorong belakang yang menyebabkan kekeliruan terhadap pengguna dan menyebabkan pengguna cuba mengelak untuk melaluinya lagi seterusnya mendatangkan keadaan lost space.

86

Beberapa unit bangunan di Jalan Tun Sambanthan yang mempunyai halaman

di hadapan bangunan telah memecahkan keseragaman susunan bangunan. Ruang

seperti ini melengkapi bangunan yang mempunyai mutu senibina menarik iaitu milik

keluarga elit. Ini telah menjadikan unit bangunan sedemikian menonjol dengan

karektor yang eklusif dan unggul ditambah pula terletak berhadapan dengan Padang

Ipoh.

Keadaan bangunan yang terbiar dan usang pula telah mencacatkan kualiti

visual. Selain itu,keadaan ini juga boleh membahayakan keselamatan orang awam

yang merentasi kaki lima bangunan. Tapak lot bangunan rumah kedai yang telah

roboh dijadikan tempat letak kenderaan yang mana berlaku percanggahan aktiviti

gunatanah. Jajaran jalan raya yang berbentuk grid telah menyebabkan ruang lalulintas

di pesisiran sungai begitu konfliks dan berlaku pembaziran ruang di mana lebihan

ruang di pesisiran sungai hanya dijadikan tempat letak kenderaan.

Foto 4.38 : Halaman di hadapan rumah kedai lama dijadikan tempat makan yang mana guna bangunan tersebut disuai guna menjadi restoran menyebabkan ruang tersebut dikunjungi dan hidup.

87

Bagi Jalan Dato’ Sagor, susunatur bangunan dan jajaran jalannya yang

bersudut telah membenarkan penglihatan ke arah menara jam di Taman Tugu dimana

ianya bertindak sebagai titik fokus dari laluan tersebut.

Kelemahan yang dapat dilihat pada kawasan ini adalah dari segi

penyelenggaraan bangunan yang kurang baik. Warna dan bahagian tertentu bangunan

yang buruk telah mencacatkan kualiti visual laluan. Selain itu, lorong di celah-celah

bangunan yang penting sebagai laluan pintas juga tidak diurus dengan baik.

Rajah 4.18: Dewan Bandaran Dan Taman Tugu Terletak Bersebelahan

Jalan Dato’ Sagor

Taman Tugu Masjid Negeri

Dewan Bandaran

Foto 4.40 : Lorong belakang yang membenarkan pandangan visual ke arah Tugu menyebaban kadar kemudahresapan tinggi seterusnya akan meningkatkan penggunaan laluan di kawasan tersebut oleh pengguna.

88

Kediaman merupakan salah satu gunabangunan utama di sini. Keadaan ini

telah menghidupkan lagi persekitaran laluan kerana berlakunya pelbagai aktiviti

manusia pada setiap masa. Selain kediaman, gunabangunan utama di kawasan ini

adalah kemudahan sokongan pelancongan seperti rumah tumpangan dan restoran.

Gunabangunan kediaman yang terdapat di kawasan ini telah memeriahkan

lagi persekitarannya dengan pelbagai aktiviti harian masyarakat. Penempatan

masyarakat di dalam bandar ini juga mewujudkan perasaan selamat kepada orang

awam yang berjalan pada waktu malam meskipun kurang aktiviti manusia pada masa

Rajah 4.19: : Kawasan Perumahan Di Pekan Lama Ipoh

Rumah Flat bijih Timah

Rumah Pangsa Kinta Height

Jalan Bijih Timah

Foto 4.41 : Aktiviti perniagaan dan kedai runcit di tingkat bawah Rumah Flat Bijih Timah meningkatkan lagi kunjungan dan ruang bawah bangunan tersebut tidak lost space.

89

tersebut. Kawasan rekreasi merupakan gunatanah utama selepas gunatanah

perniagaan. Kawasan rekreasi yang dimaksudkan ialah Taman Rekreasi Pesisiran

Sungai Kinta yang mana mempunyai tumpuan masyarakat untuk beriadah pada waktu

pagi dan petang. Di kawasan Rumah Flat Bijih Timah, terdapat gerai minuman dan

buah-buahan yang penting dalam menghidupkan aktiviti informal kepada kawasan

tersebut. Selain menyumbangkan kepada aktiviti manusia, gerai seperti ini juga telah

menyumbangkan kepada kepelbagaian bentuk pandangan kesan daripada buah-

buahan yang dipamerkan.

Kawasan di Jalan Lahat ini begitu menonjol sebagai ‘enclave’ budaya bagi

kawasan kajian. Di sepanjang Jalan Lahat dapat dilihat pelbagai bentuk perniagaan

budaya kaum India yang mana kawasan ini diberi nama sebagai ‘Little India’.

Masyarakat yang mendiami kawasan ini juga penting dalam menyumbangkan

persekitaran bandar yang ‘hidup’ dengan memaparkan aktiviti harian mereka.

Rajah 4.20: : Lokasi Tempat Bagi Little India, Pekan Lama Ipoh

Little India

Jalan Lahat

90

Kawasan ini juga mempunyai karektor laluan yang menarik. Keadaan jalan

yang sempit dan kedudukan bangunan di kiri dan kanan jalan yang rapat mewujudkan

suasana intim dan menjadikan persekitaran laluan lebih selesa kerana terlindung dari

panas matahari. Jajaran jalan yang tidak lurus telah membentuk ‘element of surprise’

kepada laluan dimana perasaan ingin tahu tentang siri-siri visual seterusnya timbul

pada fikiran pemerhati yang sedang merentasi jalan-jalan tersebut.

4.5 Penemuan Kajian

Pada bahagian ini akan merumuskan penemuan kajian lost space dalam ruang

bandar berdasarkan kajian analisis yang telah dibuat pada bahagian sebelumnya.

Rumusan penemuan lost space bandar ini melibatkan gabungan ketiga-tiga penemuan

analisis kajian iaitu padu dan lompang (figure-ground), penghubungan (linkage) dan

tempat (place).

Hasil daripada analisis, lost space dikategorikan mengikut keadaan semasa

ruang tersebut seperti kawasan dan bangunan usang (lot rumah kedai), kawasan tanah

terbiar/ kosong, kawasan rizab sungai dan kawasan konflik penghubung (rujuk Jadual

4.7).

Foto 4.42 : Perniagaan barangan kebudayaan India dijalankan di Jalan Lahat salah satu tarikan kebudayaan yang meningkatkan sesuatu ruang kerana mempunyai tarikan tersendiri seterusnya meningkatkan lagi kualiti ruang yang hidup.

91

Jadual 4.7 : Isu Dan Halangan Bagi Keadaan Lost Space

Lokasi (Kawasan)

Keadaan Lost Space Isu Halangan

1 Kawasan rizab sungai

Tiada kemudahan rekreasi disediakan

Rizab sungai

2 Kawasan konflik penghubung

Tiada perhubungan antara kawasan rekreasi

Susunatur lot tempat letak

kenderaan tidak mempunyai hubungan

rekabentuk sisian (edges).


Pokok menutup laluan pejalan kaki

Rizab sungai


Semak-samun dan tidak diselenggara.

Rizab sungai

5 Kawasan tanah terbiar dan kosong

Stor pembinaan sementara dan usang

Ruang milik persendirian


Semak-samun mencacatkan pandangan di kawasan

intitusi.



Imej buruk di entrance point.


8 Kawasan lot bangunan usang

Menjadi tempat letak kenderaan sementara.












Terbiar tanpa sebarang aktiviti.



Persimpangan yang mengelirukan.

Tepu bina


Laluan mengecil di jambatan -

92

Penilaian kesesuaian potensi Penjanaan Semula Lost Space, Pekan Lama Ipoh

ke arah ruang bandar yang life space bertujuan untuk mengenalpasti kawasan yang

berpotensi yang sesuai untuk perlaksanaan strategi penjanaan di dalam kawasan

Pekan Lama Ipoh (rujuk Jadual 4.8).

Setiap keadaan lost space mempunyai ciri-ciri yang berbeza. Oleh itu,

penonjolan lost space dalam ruang bandar di Pekan Lama Ipoh berkait rapat dengan

fungsi ruang tersebut.

Penyediaan penilaian kesesuaian strategi pembaikan lost space ini dijadikan

panduan pada peringkat cadangan dalam mengenalpasti kawasan di mana cadangan

yang boleh dilaksanakan. Keberkesanan sesuatu strategi adalah tertakluk kepada

kreativiti rekabentuk yang dicadangkan.

Penilaian yang disediakan membandingkan lokasi keadaan lost space dalam

Pekan Lama Ipoh ini dengan program yang boleh dilaksanakan. Bagi tujuan ini,

sejumlah 14 lokasi dalam kawasan kajian dikenalpasti (rujuk Rajah 4.21) dan

sejumlah empat strategi tindakan dicadangkan. Indikator petunjuk yang digunakan

adalah kawasan yang memerlukan tindakan, penjanaan di kawasan yang sesuai untuk

dilaksanakan dan kawasan yang kurang sesuai dilaksanakan untuk perlaksanaan

program penjanaan ruang bandar.

Aspek terperinci setiap strategi seperti rekabentuk, komposisi komponen,

pelaksana dan sebagainya perlu dikenalpasti bersesuaian dengan lokasi di mana

strategi tersebut dilaksanakan.

94

Jadual 4.8 : Penilaian Kesesuaian Perlaksanaan Program Penjanaan Semula Lost

Space, Pekan Lama Ipoh

Kawasan Keadaan Lost Pace Program Penjanaan Semula Lost Space

Pembangunan Semula Ruang

Peningkatan Taraf Ruang

Pembangunan Infill Ruang

Pembangunan Infrastruktur Ruang

1. Kawasan rizab sungai 0 3 0 2 2. Kawasan konflik

penghubung 1 3 0 3

3. Kawasan rizab sungai 0 3 0 2 4. Kawasan rizab sungai 0 3 0 2 5. Kawasan terbiar dan

kosong 0 2 0 2

6. Kawasan terbiar dan kosong

0 2 0 2

7. Kawasan terbiar dan kosong

0 2 0 2

8. Kawasan lot bangunan usang

2 2 3 2


2 2 3 2


2 2 3 2


2 2 3 2


2 2 3 2

13. Kawasan konflik penghubung

1 3 0 3

14. Kawasan konflik penghubung

1 3 0 3

Jumlah 13 34 15 31

Petunjuk (indikator)

3 Baik Dilakukan

2 Sesuai Dilakukan

1 Kurang Sesuai

0 Tidak Berkaitan

95

Hasil daripada penilaian yang telah dibuat melalui kaedah matrik mendapati

program peningkatan taraf ruang mendapat markah yang tertinggi iaitu sebanyak 34

markah. Pembangunan infrastruktur ruang pula mendapat markah kedua tertinggi iaitu

sebanyak 31 markah dan program pembangunan infill pula mendapat 15 markah.

Manakala pembangunan semula ruang mendapat markah terendah iaitu sebanyak 14

markah.

Oleh itu, cadangan yang dihasilkan akan berlandaskan penilaian yang telah dibuat

di mana kesesuaian setiap program keatas 14 kawasan keadaan lost space yang telah

dikenalpasti.

4.6 Rumusan

Kandungan di dalam bab ini merupakan penemuan penting kajian yang dijalankan

dimana selari dengan keperluan objektif yang keduanya iaitu mengenalpasti lost space

dalam ruang bandar dari segi corak, penghubungan dan tempat.

Dalam mengenalpasti lost space ini, tindakan yang dibuat adalah dengan

mengkaji elemen dan kualiti ruang bandar dari segi padu-lompang, penghubungan dan

tempat. Hasil kajian yang telah dijalankan, terdapat empat jenis keadaan lost space dalam

ruang bandar di Pekan Lama Ipoh iaitu; kawasan bangunan usang, kawasan tanah terbiar

atau kosong, kawasan rizab sungai dan kawasan konflik penghubung.

96

BAB 5.0

CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.1 Pengenalan

Bab ini akan menerangkan mengenai cadangan-cadangan yang akan laksanakan

ke atas penemuan isu dan masalah yang ditemui. Cadangan yang dibentuk adalah

bertujuan untuk mengatasi masalah-masalah yang wujud bagi mewujudkan ruang yang

hidup (life space) bagi kawasan kajian untuk meningkatkan taraf ruang bandar untuk satu

jangka masa yang panjang.

Semua cadangan dibentuk adalah berdasarkan penemuan yang diperolehi daripada

analisis dan kaji selidik yang telah dijalankan. Selain itu, semua cadangan yang dibentuk

akan dapat memulihkan dan memperbaiki kekurangan dan kelemahan terutama dari

aspek kualiti, fungsi dan kesesuaian persekitaran di kawasan kajian. Ini adalah untuk

memastikan pendekatan ruang hidup yang dibentuk dapat memenuhi keperluan ruang

bandar bagi penduduk dan pengunjung yang akan datang.

Selain itu, cadangan yang dikemukakan juga diharapkan dapat membantu Pihak

Berkuasa Tempatan (PBT) dalam usaha menyediakan pembangunan yang dapat

meningkatkan kemajuan dan taraf hidup ruang bandar di Pekan Lama Ipoh. Ini adalah

untuk memastikan ruang dalam bandar lama seperti Pekan Lama Ipoh tidak terus

ketinggalan di pembangunan dan dibelenggu masalah kemunduran dan lost space.

97

Oleh itu, dengan adanya cadangan ini diharapkan usaha yang dijalankan akan

mendatangkan faedah yang berterusan kepada penduduk khususnya dan juga pihak

berkuasa.

5.2 Konsep Asas Pembaikan Keadaan Lost Space Dalam Ruang

Bandar

Pembentukan konsep asas pembaikan keadaan lost space dalam ruang bandar

secara umumnya harus berasaskan kepada faktor-faktor yang membawa kepada usaha-

usaha peningkatan taraf fizikal ruang bandar. Konsep ini dibuat pada peringkat

pengurusan ruang bandar yang dimainkan peranan penting oleh pihak berkuasa tempatan.

Pembentukan empat konsep ini digunakan seperti yang dinyatakan oleh Unit Perunding

Universiti Malaya (2003).

5.2.1 Pembentukan program perlaksanaan harus merupakan ‘site specific’.

Program yang akan dijalankan keatas ruang yang berkeadaan lost space harus

bersesuaian dengan isu dan potensi yang ada di kawasan yang dikenalpasti akan

dibangunkan untuk tujuan pembaikan ruang bandar dalam Pekan Lama Ipoh.

98

5.2.2 Mengenalpasti kawasan ruang bandar keutamaan pembangunan.

Melalui strategi ini PBT akan memainkan peranan utama dalam mengenalpasti

kawasan-kawasan ruang bandar dalam Pekan Lama Ipoh yang harus diberi

keutamaan. Pemilihan kawasan keutamaan ini akan berpandukan kepada strategi

pembangunan PBT yang tertakluk kepada dasar dan polisi perancangan semasa.

5.2.3 Penubuhan badan bersama di antara sektor swasta dan PBT bagi

melaksanakan projek-projek pembaikan keadaan lost space.

Penubuhan badan bersama ini adalah untuk menyediakan data asas maklumat

kawasan dan bangunan yang mempunyai keadaan lost space dan berpotensi

untuk perlaksanaan projek-projek pembaikan.

5.2.4 Memberi insentif kepada agensi awam atau syarikat dalam melaksanakan

program Pembaikan Keadaan Lost Space Dalam Ruang Bandar.

Insentif yang diberikan oleh PBT termasuklah memberi galakan kepada pemilik

kawasan dan pengusaha melalui subsidi kewangan bagi perlaksanaan projek-

projek usahasama di antara agensi kerajaan dengan syarikat swasta. Selain itu,

kadar caj pembangunan semasa proses permohonan dikemukakan juga

dikurangkan bagi menarik minat penglibatan awam dalam pembaikan ruang

keadaan lost space.

99

5.3 Strategi Pembaikan Lost Space Dalam Ruang Bandar, Pekan

Lama Ipoh.

Di antara strategi pembaikan ruang berkeadaan lost space bagi kawasan kajian ialah:

5.3.1 Pembangunan Semula Ruang Bandar

Terdapat pelbagai pendekatan digunakan dalam tindakan pembangunan semula

bandar. Secara umumnya konsep pembangunan semula ruang bandar Pekan Lama

Ipoh adalah melibatkan perubahan struktur fizikal sebahagian bandar. Di antara

cadangan pembangunan semula bandar ini adalah :-

a) Pembangunan semula bandar hendaklah selari dengan fungsi dan imej

yang dibentuk.

b) Program pembangunan perlu menekankan kesinambungan antara

ruang dalam bandar dengan kawasan pembangunan semula dari segi

rekabentuk, pengindahan lanskap, menyediakan kemudahan

infrastruktur dan kemudahan masyarakat.

c) Meningkatkan aktiviti yang dapat menggalakkan interaksi pengunjung

ke ruang bandar dalam Pekan Lama Ipoh.

100

5.3.2 Peningkatan Taraf Ruang Bandar

Konsep peningkatan taraf bandar ini pada dasarnya merupakan pembangunan

yang dirancang oleh PBT dalam meningkatkan mutu kualiti ruang bandar. Oleh

itu, pembiayaan perlaksanaan projek seumpama ini akan dibuat oleh sama ada

PBT, Kerajaan Negeri atau Persekutuan.

Manakala bagi pembangunan yang melibatkan tanah-tanah milik persendirian,

tuan punya tanah akan memainkan peranan utama dalam mengemukakan

cadangan kepada Majlis Bandaraya Ipoh (MBI). Sebagai usaha untuk

menggalakkan orang ramai membangunkan tanah mereka untuk konsep

penjanaan ruang bandar, MBI seharusnya memberi insentif dan galakan. Insentif

dalam bentuk kelonggaran caj pembangunan, pengurangan yuran pemerosesan

dan kecepatan kelulusan pembangunan akan mempercepatkan program penjanaan

ruang bandar dilaksanakan.

Cadangan pembaikan lost space kategori ini melibatkan usaha ke arah :-

a) Mempertingkatkan rupa bentuk dan imej ruang bandar Pekan Lama

Ipoh.

b) Menaiktaraf dan membaiki kemudahan-kemudahan sedia ada dalam

ruang bandar.

c) Mempelbagaikan aktiviti dalam ruang bandar berdasarkan potensi dan

sumber yang ada.

101

d) Penyediaan kemudahan-kemudahan fizikal yang berfungsi sebagai

pusat tumpuan dan aktiviti masyarakat.

5.3.3 Pembangunan Infill Ruang Bandar

Tekanan pembangunan dan kepesatan aktiviti ekonomi dalam ruang bandar

memerlukan tambahan ruang lantai perniagaan baru. Konsep pembangunan

infill akan membolehkan pemilik menambah ruang lantai perniagaan secara

terkawal berpandukan garispanduan yang digunapakai oleh PBT. Di antara

cadangan pembangunan infill ruang bandar ini adalah :-

a) Menambah ruang lantai bangunan perniagaan

b) Memastikan kesinambungan rekabentuk antara bangunan infill dengan

bangunan bersebelahan.

c) Membolehkan aktiviti baru yang lebih berdaya maju dan hidup dapat

dilaksanakan.

5.3.4 Pembangunan Infrastruktur Bandar

Pembangunan infrastruktur bandar adalah konsep penting ke arah memberi

sesuatu ruang yang lost space bertukar menjadi life space. Lost space

mempunyai hubungkait dengan ruang bandar yang ditinggalkan disebabkan

faktor persekitaran. Melalui konsep pembangunan infrastruktur, lost space

dalam sesebuah bandar dapat dipulihkan.

102

Cadangan dalam pembangunan infrastruktur ini meliputi:-

a) Penggunaan laluan pejalan kaki dan laluan basikal

b) Sistem pengurusan trafik yang baik dalam ruang bandar.

5.4 Cadangan Pembaikan Ruang Bandar Berkeadaan Lost Space

Terdapat beberapa penemuan isu dan masalah yang ditemui di dalam kajian ini.

Berdasarkan masalah dan strategi yang telah ditetapkan terdapat beberapa cadangan yang

efisien telah dibentuk bagi mencapai pembangunan ruang bandar yang hidup. Ini adalah

bertujuan untuk memperbaiki kekurangan dan kelemahan dari aspek fizikal yang terdapat

di kawasan kajian.

Beberapa strategi telah dibentuk dan strategi-strategi tersebut telah disesuaikan

dengan lokasi yang telah dikenalpasti sebagai lost space berdasakan penilaian yang telah

dibuat dengan menggunakan kaedah matrik pada bab sebelumnya.

Berikut merupakan strategi pembaikan ruang berkeadaan lost space yang telah di

perincikan elemen cadangan.

Jadual 5.1 : Jenis Cadangan Berdasarkan Kategori Strategi

Kategori Strategi Jenis Cadangan Pembangunan Semula Ruang Pembangunan Kawasan Terbiar Peningkatan Taraf Ruang Pengindahan Landaskap

Penambahan Elemen Rekreasi Pembangunan Infill Ruang Bangunan Perniagaan Pembangunan Infrastruktur Ruang Pembaikan Jalan

Laluan Pejalan Kaki Tempat Letak Kereta

103

Cadangan dibuat berdasarkan lokasi lost space yang telah ditemui. Cadangan ini

telah dikhususkan berdasarkan cadangan umun yang terdapat pada program

pembangunan yang telah dibentuk sebelum ini (rujuk Rajah 5.3 dan Jadual 5.2).

Jadual 5.2 : Perincian Cadangan Berdasarkan Kawasan Lost Space.

Lokasi (Kawasan)

Kawasan Lost Space Cadangan Umum Cadangan Khusus

1 Kawasan rizab sungai Tingkatkan elemen kemudahan rekreasi

Pengindahan Landskap

Pengindahan landskap di tepi sungai.

Perancangan yang memberi fungsi kawasan rekreasi dari segi kesesuaian, keselamatan dan keselesaan.

Memaksimumkan alam semulajadi

Perancangan rekabentuk landskap yang tidak menganggu pandangan.

Menggunakan landskap yang mudah diselenggarakan.

Mengindahkan laluan bawah jambatan.

2 Konflik penghubung (Kawasan tempat letak kenderaan)


Pengindahan landskap di ruang TLK.

Perancangan yang memberi fungsi, kesesuaian, keselamatan dan keselesaan.




3 Kawasan rizab sungai Pengindahan Landskap




104

Lokasi (Kawasan)


4 Kawasan rizab sungai Pengindahan Landskap







Pembangunan kawasan terbiar

Penyediaan landskap lembut seperti pokok-pokok yang bersesuaian dengan fungsi sama ada untuk teduhan dan yang menarik dapat menojolkan pemandangan yang menarik.

Landskap kejur disediakan dengan rekabentuk yang sesuai dan menarik.









105

Lokasi (Kawasan)



Pembangunan infill

Menambah ruang lantai bangunan perniagaan.

Memastikan kesinambungan rekabentuk antara bangunan infill dengan bangunan bersebelahan.

Membolehkan aktiviti baru yang lebih berdaya maju dan hidup dapat dilaksanakan.


Pembangunan infill





Pembangunan infill





Pembangunan infill





Pembangunan infill




106

Lokasi (Kawasan)


13 Kawasan konflik penghubung (jalan perkhidmatan di belakang bangunan)

Pembaikan jalan Warna papan tanda, tulisan dan peletakan yang sesuai.

Pencahayaan pada waktu siang dan malam untuk mengurangkan risiko kemalangan.

14 Kawasan konflik penghubung (jambatan sempit)

Menaik taraf jambatan.

Jambatan diperbesarkan. Landskap kejur sebagai

kemudahan sokongan kepada pengurusan lalulintas.

Landskap lembut sebagai elemen teduhan.

5.4.1 Kawasan Rizab Sungai (Kawasan Satu,Tiga Dan Empat)

Kawasan rizab sungai ini perlu ditingkatkan dari segi elemen kemudahan

rekreasi dan pengindahan landskap. Pengindahan landskap yang dicadangkan

ialah di sepanjang pesisiran sungai yang mana elemen kemudahan rekreasi di

selitkan bersama-sama pengindahan landskap ini. Perancangan yang dilakukan

mestilah mempunyai fungsi kawasan rekreasi kerana kawasan ini telah

diwartakan sebagai kawasan rekreasi tebingan sungai. Selain itu, rekabentuk

elemen rekreasi perlulah mempunyai ciri keselamatan dan keselesaan. Cadangan

yang dilakukan berbentuk memaksimumkan ruang hijau iaitu mempunyai ciri

semulajadi. Selain itu, laluan bawah jambatan yang menghubungkan kawasan ini

juga perlu dilakukan pengindahan dari segi rekabentuk dan landskap.

107

5.4.2 Kawasan Konflik Penghubung (Kawasan Tempat Letak Kenderaan)

Cadangan yang dijalankan adalah berdasarkan pengindahan landskap.

Pengindahan yang dijalankan melibatkan pengindahan di ruang tempat letak

kenderaan. Ciri landskap yang dicadangkan adalah rekabentuk landskap yang

tidak mengganggu pandangan dan menyerlahkan lagi kawasan tempat letak kereta

ini sebagai kawasan yang mempunyai karakter kawasan rekreasi kerana

perletakannya di sebelah kawasan Rekreasi Tebing Sungai Kinta. Elemen

landskap yang dicadangkan adalah dari segi landskap yang mudah diselenggara.

5.4.3 Kawasan Tanah Terbiar (Kawasan Lima, Enam Dan Tujuh)

Cadangan yang dibentuk di kawasan ini ialah dari segi pembangunan

kawasan terbiar. Cadangan yang dijalankan adalah dari segi penyediaan landskap

lembut seperti pokok-pokok yang bersesuaian dengan fungsi sama ada untuk

teduhan dan yang dapat menonjolkan pemandangan yang menarik. Landskap

kejur juga disediakan dengan rekabentuk yang menarik bagi membuatkan

kawasan ini indah.

108

Rajah 5.1 : Kaedah

Transformasi Daripada

Isu Dan Masalah Kepada

Potensi Peningkatan Taraf

Ruang Bandar

Sumber : http://interfacestudio.com/projects/italianmarketcorridor

5.4.4 Kawasan Lot Bangunan Usang (Kawasan Lapan, Sembilan, Sepuluh,

Sebelas, Dan Dua Belas)

Cadangan yang dijalankan adalah dari segi pembangunan infill. Pembangunan ini

adalah bagi menambah ruang lantai bangunan perniagaan. Cadangan yang

dijalankan perlu memastikan kesinambungan rekabentuk antara bangunan infill.

Cadangan yang dijalankan ke atas lot bangunan usang ini adalah bagi

membolehkan aktiviti baru yang lebih berdaya maju dan hidup dapat dilaksanakan

(rujuk Rajah 5.2).

109

Sumber : http://interface-studio.com/projects/northcamdenmasterplan

Rajah 5.2 : Metamorfosis Bangunan Yang Melibatkan Pembangunan Infill Selepas

Bangunan Asal Runtuh

5.4.5 Kawasan Konflik Penghubung -Jalan Perkhidmatan Di Belakang

Bangunan(Kawasan Tiga Belas)

Cadangan yang dijalankan di atas kawasan ini adalah berdasarkan pembaikan

jalan. Elemen pembangunan yang dicadangkan ialah perletakan papan tanda.

Warna papan tanda, bentuk tulisan dan perletakan yang sesuai yang

mengambilkira faktor legibility. Pencahayaan pada waktu siang dan malam juga

menjadi perhatian cadangan bagi mengurangkan risiko kemalangan dan jenayah.

110

5.4.6 Kawasan konflik penghubung -jambatan sempit (kawasan tiga belas)

Cadangan yang dijalankan adalah di jambatan di Jalan Bijih Timah. Laluan ini

dicadangkan menaiktaraf jambatan kepada sebuah jambatan yang cantik dari segi

rekabentuk malah boleh digunakan oleh semua jenis kenderaan. Selain itu,

jambatan ini juga menjadi titik ketibaan kepada kawasan Pekan Lama Ipoh.

Jadual 5.3 : Cadangan Berdasarkan Isu

Lokasi (Zon)

Keadaan Lost Space Isu Cadangan

1 Kawasan rizab sungai Tiada kemudahan rekreasi disediakan

Pengkhususan aktiviti rekreasi

2 Kawasan rizab sungai Pokok menutup laluan pejalan kaki

Pengkhususan aktiviti rekreasi

3 Kawasan rizab sungai Semak-samun dan tidak diselenggara.



Stor pembinaan sementara dan usang

Pembangunan semula


Semak-samun mencacatkan pandangan di kawasan intitusi.

Pembangunan infill


Imej buruk di entrance point. Memperkenalkan elemen rekabentuk

bandar dan landskap

7 Kawasan bangunan usang Menjadi tempat letak kenderaan sementara.

Pembangunan Infill


Pembangunan Infill


Pembangunan Infill


Pembangunan Infill

11 Kawasan bangunan usang Terbiar tanpa sebarang aktiviti. Pembangunan Infill

12 Kawasan konflik penghubung Susunatur lot tempat letak kenderaan tidak mempunyai hubungan rekabentuk sisian

(edges).

Menghubungkan TLK dengan

kawasan rekreasi.

13 Kawasan konflik penghubung Persimpangan yang mengelirukan.

Penyediaan papan tanda

14 Kawasan konflik penghubung Jambatan kecil hanya untuk laluan motorsikal.

Perbesarkan Jambatan

112

Jadual 5.4 : Gambaran Cadangan Life Space Berpandukan Keadaan Semasa

Kawasan Keadaan Semasa Gambaran Cadangan 1

Laluan yang menimbulkan rasa takut

Laluan yang indah dan rasa selamat 2

TLK yang luas tanpa ciri semulajadi

TLK yang mempunyai ciri semulajadi dan kadar kemudahresapan (permeability) yang tinggi

3

Pokok yang menghalang laluan dan pandangan

Landskap yang membenarkan pandangan dan mempunyai kesesuaian visual (visual appropriateness)

113


Laluan tidak berturap dan tidak terancang Laluan yang terancang dan berturap yang

mempunyai sense of place 5

Ruang terbiar dan usang

Kawasan lapang yang indah dari segi landskap meningkatkan kepelbagaian (variety)

6

Lot persendirian yang dipenuhi semak samun sebagai tapak TLK

Lot persendirian yang mempunyai ciri keteguhan (robustness) terhadap ruang TLK ciri semulajadi.

114


Lot bangunan kosong di entry point bagi Pekan Lama Ipoh

Lot tersebut ditingkatkan dari segi pengindahan landskap bagi menimbulkan sense of welcoming

8

Lot bangunan usang yang menjadi tempat letak kenderaan

Ruang yang mempunyai tanda keperibadian (personalization)

9

Ruang yang wujud akibat runtuhan bangunan menjadi tempat letak kereta Ruang ini dibangunkan dengan kaedah

infill dimana diwujudkan awning yang mempunyai pelbagai aktiviti di bawahnya

115


TLK yang mempunyai pandangan yang buruk di incidental space

Incidental space dijadikan Green Parking Space

11

Lot bangunan runtuh

Dibangunkan semula dengan mengambilkira kesinambungan rekabentuk bangunan bersebelahan

12

Lot kosong di kawasan konservasi Pembentukan ruang hijau iaitu ditanam tanaman landskap supaya mengurangkan urban heat island phenomena

116


Laluan yang mengelirukan

Pokok-pokok ditanam di sepanjang jalan bagi menimbulkan sense of direction

14

Jambatan sempit dan usang Jambatan yang mempunyai rekabentuk mudah diingati dan difahami (legibility)

5.5 Kesimpulan

Secara keseluruhannya lost space yang terdapat di dalam menjalankan kajian

ini dapat dilihat melalui empat iaitu ruang rizab sungai, kawasan tanah kosong dan

terbiar, kawasan lot bangunan usang dan kawasan konflik penghubung. Oleh itu,

dengan cadangan yang dibentuk diharap akan datang memperbaiki kekurangan dan

kelemahan ruang tersebut untuk membentuk satu ruang yang hidup.

117

Cadangan yang dikemukakan juga sedikit sebanyak dapat membawa

perubahan kepada taraf ruang yang baik. Cadangan yang dikemukakan juga tidak

akan mencapai kejayaan sekiranya tiada penglibatan daripada kerajaan, badan bukan

kerajaan dan penduduk. Kerjasama dan sokongan daripada semua pihak adalah

perkara yang paling penting di dalam menyediakan pembangunan dan membentuk life

space kepada sesuatu ruang bandar.

Akhir sekali ialah sekiranya semua cadangan dan strategi yang dibentuk dapat

dilaksanakan dengan menyeluruh. Maka pembangunan ruang hidup adalah bukan

sesuatu pembangunan yang mustahil dan semua pihak terlibat harus berusaha dan

bersedia untuk menerima perubahan dan cabaran yang lebih mencabar di masa

hadapan.

118

SENARAI RUJUKAN

Spreiregen. PD. (1965). Urban Design : The Architecture Of Town And Cities.

New York, Mc Graw Hill Book Company.

Krier. R. (1979). Urban Spaces. New York, Rizzoli International Publications Inc.

Lynch. K. (1960). The Image Of The City. Cambridge, MA, The MIT Press.

Bently I., Alcock A., Murrain P., Mc Glynn S., Smith G., (1985). Responsive

Environments : A Manual For Designers. London, The Architectural Press

Ltd.

J. Catanese A., Rapoport A., M. Beckly R., R. Alexander A., S. Sawicki D., Witzling

L., Hoeh D., Farmer W.P., Beimborn E., B. White S., O. Attoe W., C. Synder

J., (1979). Introduction To Urban Planning.

Cullen. G. (1975). Townscape. Great Britain, The Architectural Press.

Cullen. G. (2001). The Concise Townscape. Great Britain, The Architectural Press.

Trancick. R. (1986). Finding Lost Space : Theories Of Urban Design. New York,

Van Nostrand Reinhold Company.

Unit Perundingan Universiti Malaya. (2003). Kajian Penyediaan Garispanduan

Penjanaan Semula Pusat Bandar Lama : Draf Laporan. Kuala Lumpur,

Universiti Malaya.

Majlis Bandaraya Ipoh. (1994). Draf Rancangan Tempatan Kawasan Perancangan

Pusat Ipoh. Ipoh, Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa Negeri Perak.

119

Unit Rancangan Pemajuan. (2008). Kajian Profil Bandar Negeri Perak. Ipoh,

Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa Negeri Perak.

Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa Semenanjung Malaysia (2005). Laporan

Awal Rancangan Tempatan Kawasan Pentadbiran Majlis Bandaraya

Ipoh 2020. Kuala Lumpur, Kementerian Perumahan Dan Kerajaan

Tempatan.

Salehaton Hussain. Sazally Dan Norainah Abdul Rahman (2006). Garis Panduan

Dan Format Penulisan Kajian Akhir (TRP 357). Shah Alam, Universiti Teknologi

Mara.

Ilustrasi Cadangan. http://interfacestudio.com/projects/italianmarketcorridor . 9.00

Malam, 14 April 2009.

Ilustrasi Cadangan. http://interface-studio.com/projects/northcamdenmasterplan . 9.00

Malam, 14 April 2009.

120

Lampiran I

Diploma Perancangan Bandar Dan Wilayah

Universiti Teknologi Mara (UiTM)

Kampus Seri Iskandar

Cawangan Perak

Pembanci: Muhammad Hilmy Bin Muslim Masa:

Tarikh: Lokasi:

Inventori Padu Dan Lompang, Pekan Lama Ipoh

Lot Bangunan Kegunaan Jenis Aktiviti Keadaan Ruang

Kegunaan

a. Perniagaan b. Kediaman c. Institusi d. Keagamaan e. Kemudahan f. Hiburan g. Lain-lain

(nyatakan)

Jenis Aktiviti

a. Borong b. Runcit c. Perkhidmatan d. bengkel e. Lain-lain

(nyatakan)

Keadaan Ruang

a. Baik b. Sederhana c. Buruk

121

Lampiran II

Diploma Perancangan Bandar Dan Wilayah

Universiti Teknologi Mara (UiTM)

Kampus Seri Iskandar

Cawangan Perak

Pembanci: Muhammad Hilmy Bin Muslim Masa:

Tarikh: Lokasi:

Inventori Penghubung, Pekan Lama Ipoh

Bil Perkara Memuaskan Sederhana Tidak Memuaskan

Sebab

1 Hierarki Jalan 2 Persimpangan

Jalan

3 Kelebaran Jalan

4 Laluan Pejalan Kaki

5 Jalan Utama Keluar Masuk

6 Kemudahan Tempat Letak Kenderaan

Jika tidak Memuaskan, sila nyatakan sebab di ruang yang disediakan.

lost space dalam ruang bandar di pekan lama ipoh

Documents