}. /;! f'f'i j.i A'f I. > /'/"•'] I I" ' i f! M.I r/ ? ' |! I!.:; *i ' ' & fi ft I |* ; r IV"?' Vj, I V' hit I'.;-'! ivra I | l - i l l ' / u f h r j u i . u i » i w m L f x h l l i M

\t A { I pf £.--!"•/: /, !"'< A { i

KOI I A I M 1.0 ABH HAKAR

I-.OLI J UHIVI I.MTI ) \ M 0 \ OT;[ TUN N M M M

P E R P U S ^ K A A N KUiTTHO

3 OOOO 00085469 9

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

KOLEJ UNIVERSITITEKNOLOGI TUN HUSSEIN ONN

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS*

JUDUL : MENGENAI.PASTI ISTH.AH KEJUR1ITERAAN ELEKTRIK YANG BERMASALAH

SESI PENGAJIAN: 2003/2004

Saya ROHAIDA BT. ABU BAKAR (HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis ( PSM / Saijana / Doktor Falsafah )* ini disimpan di Perpustakaan dengan syarat-syaral kegunaan seperti berikut :-

1. Tesis adalah hak milik Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn. 2. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi

pengajian tinggi. 4. **Sila tandakan ( V )

V

• SULIT

TERHAD

TIDAK TERHAD

( mengandungi maklumat yang berdaijah keselamalan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972 )

( Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi / badan di mana penyelidikan dijalankan )

ANDATANGAN PENULIS) ( TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat Tetap: A3-03-06, RPR TMN MALIHAH JAYA, MATANG KOT 12946,93050 KUCHING SARAWAK.

TN HJ SUHAIMI BIN HJ MAKMININ Nama Penvelia

Tarikh: 24 FEBRUARI2004 Tarikh: 24 FEBRIJARI 2004

CAT AT AN : * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa /

organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini periu dikelaskan sebagai SULIT dan TERHAD.

• Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Saijana secara Penyelidikan atau disertai bagi pengajian secara keija kursus dan penyelidikan atau Laporan Projek Saijana Muda ( PSM ).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

"Saya akili bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah

Sarjana Pendidikan Teknik Dan Vokasional."

Tandatangan

Nama Penyelia

Tarikh

TUAN HAJI SUHAIMI BIN HAJI MAKMININ 24 FEBRUARI 2004 PTTA

PERPUSTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

MENGENALPASTIISTILAH KEJURUTERAAN ELEKTRIK YANG

BERMASALAH

ROHAIDA BT ABU BAKAR

Laporan Ini Dikemukakan Sebagai Memenuhi Syarat Penganugerahan Ijazah

Sarjana Pendidikan Teknik Dan Vokasional

FakuJti Teknologi Kejuruteraan

Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn

FEBRUARI, 2004

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ii

"Saya akui kaiya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan

yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya."

Tandatangan

Nama Penulis

Tarikh

.OHAIDA BT. ABU BAKAR

24 FEBRUARI 2004 PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Ill

Untuk suami tercinta Kamaruzaman b. Hj. Rambli, yang dihormati Ayahanda

Hj. Abu Bakar b. Edie, yang dikasihi Bonda Hajah Rohana Kong bt. Abdullah serta

keluarga tersayang iaitu Shahbuddin, Rohani, Rozita dan Shahminan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

i v

PENGHARGAAN

Bi sm i 11 ah i rrahm an irrahim...

Alhamdulillah... Bersyukur saya ke hadrat Illahi di atas limpah kurnia-Nya

kepada saya sepanjang tempoh pengajian di Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein

Onn (KUiTTHO ) selama tiga semester. Berkat kesabaran dan ketabahan diri,

akhirnya saya dapal menghasilkan Projek Saijana pada tahun akhir pengajian dengan

jay any a.

Setinggi-tinggi penghargaan saya ucapkan kepada penyelia projek iaitu Tuan

Haji Suhaimi bin Haji Makminin di atas tunjuk ajar yang tak pernah putus kepada

saya terutama di saat-saat saya menghadapi kesukaran menyiapkan projek ini.

Sekalung budi buat Encik Azhar bin Mohd Dora selaku Ketua Unit

Pentadbiran, Dewan Bahasa Dan Pustaka Cawangan Sarawak yang telah raemberi

penerangan secara ringkas tentang Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan

Pustaka serta mengemukakan beberapa pandangan tentang peristilahan. Tidak lupa

juga perhargaan buat Puan Hasnah bt. Mohamad selaku Pegawai Perancang Bahasa,

Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur kerana

meluangkan masa untuk ditemubual. Beliau banyak membantu dalam memberikan

maklumat dan bahan-bahan rujukan yang berkaitan tentang projek ini.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

ix

Ucapan terima kasih diucapkan buat rakan-rakan yang sentiasa memberi idea

rang bemas kepada saya dan inembantu dalain menghulurkan maklumat-makiumat

yang bermanfaat kepada sava.

Selain itu. sava juga ingin merakamkan penghargaan teristimewa buat suami

tercinta dan semua alili keluarga sava yang funit memberi sokongan yang padu

kepada sava sepanjang tempoh pengajian di KUiTTHO. Jasa kalian semua akan

tetap sava kenang sepanjang hayat.

Sekian. terima kasili.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

VI

ABSTRAK

Kajian ini dijalankan untuk mengenal pasti istilah yang bermasalah khususnya dalam

bidang Kejuruteraan Elektrik. Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bermasalah ini

dikaji dalam tiga aspek iaitu istilah yang tidak selaras, istilah baru dan lama serta

istilah yang bersifat keinggerisan. Kajian ini telah dijalankan di Kolej Universiti

Teknologi Tun Hussein Onn (KUiTTHO ) amnya dan perpustakaan KUiTTHO

khususnya. Sampel kajian adalah buku-buku rujukan Prinsip Elektrik yang terdapat

di perpustakaan KUiTTHO. Instrumen yang digunakan pula ialah jadual senarai

semak, set soalan temu bual dan set soalan soal sehdik. Data yang diperolehi iaitu

istilah-istilah Kejuruteraan Elektrik yang bermasalah dianalisis menggunakan jadual

senarai semak. Hasil kajian ini adalah istilah-istilah Kejuruteraan Elektrik yang

bermasalah dan disenaraikan dalam jadual senarai semak. PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

v i i

ABSTRACT

The objective of the research is to find out the terminology that cause problem

especially in Electrical Engineering. Three items that have been focus are

inconsistent terminology, old and new terminology and also Malay terminology

cause by English. The research is perform at Kolej Universiti Teknologi Tun

Hussein Onn (KUiTTHO ) generally and especially KUiTTHO's library. The

research sample are reference books of electric principal that can be found at

KUiTTHO's library. Instrument that use in the research are check list table,

interview set and questionnaire. The data are process by check list table. The result

of the research are the electrical engineering terminology that list in the check list

table.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

VII1

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKASURAT

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK vi

ABSTRACT vii

KANDUNGAN viii

SENARAI JADUAL xii

SENARAI RAJAH xiii

SENARAI SINGKATAN xiv

SENARAI LAMPIRAN xv

BAB I PENDAHULUAN 1

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 2

1.3 Perayataan Masalah 6

1.4 Persoalan Kajian 7

1.5 Objektif Kajian 8

1.6 Kerangka Kajian 8

1.7 Kepentingan Kajian 10

1.8 Skop Kajian 10

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

i x

1.9 Definisi Konsep 11

1.9.1 Istilah 12

1.9.2 Kejuruteraan 12

1.9.3 Kejuruteraan Elektrik 13

1.9.4 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang

Bermasalah 13

1.9.4.1 Istilah Kejuruteraan Elektrik

Yang Tidak Selaras 13

1.9.4.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik

Yang Bam Dan Lama 14

1.9.4.3 Istilah Kejuruteraan Elektrik

Yang Bersifat Keinggerisan 14

BAB II SOROTAN KAJIAN 15

2.1 Peristilahan 15

2.1.1 Kepentingan Peristilahan 16

2.1.2 Sejarah Peristilahan 16

2.1.3 Teori Peristilahan 18

2.1.4 Falsafah Pembentukan Istilah 19

2.1.5 Istilah Atau Kamus? 22

2.1.6 Istilah Singkatan Atau Gabungan? 22

2.1.7 Istilah Lama Lawan Istilah Baru 23

2.1.8 Istilah Kejuruteraan Lawan Istilah Sains 23

2.1.9 Istilah Untuk Semua Peringkat: Sekolah,

Universiti Dan Awam 25

2.1.10 Keperluan Kepada Penyelarasan 25

2.1.11 Penerimaan Dan Pemakaian Istilah

Kejuruteraan 26

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

VI

2.2 Contoh-Contoh Permasalahan Peristilahan 28

2.2.1 Pengalaman Memberi Kuliah Dalam

Bidang Kejuruteraan Elektrik Dengan

Menggunakan Bahasa Malaysia

( 1976- 1987) 28

2.2.2 Penciptaan Istilali Atau Peniruan Istilah?

- Satu Kajian Tentang Istilah Kimia 31

2.3 Penyelidikan Asas Tentang Istilali Di Luar Negara 33

2.4

2.3.1 Aliran Peristilahan Vienna 34

2.3.2 Aliran Peristilahan Prague 35

2.3.3 Aliran Peristilahan Soviet 35

2.3.4 Kanada 36

2.3.5 Republik Persekutuan Jerman ( FRG) 37

2.3.6 Republik Demokratik Jerman ( GDR) 37

2.3.7 Negara-Negara Nordik 38

Rumusan 38

BAB HI METODOLOGI KAJIAN 39

3.1 Pengenalan 39

3.2 Reka Bentuk Kajian 39

3.3 Sampel Kajian 42

3.4 Instrumentasi 42

3.4.1 Analisa Dokumen 43

3.4.2 Temubual 43

3.4.3 Soal Selidik 44

3.4.4 Jadual Senarai Semak 44

3.5 Prosedur Kajian 46

3.6 Analisis Data 47

3.7 Andaian Dan Limitasi 47

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

x i

BAB IV ANALISIS DATA 49

4.1 Pengenalan 49

4.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang

Tidak Selaras 49

4.3 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru

Dan Lama 51

4.4 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang

Bersifat Keinggerisan 54

BAB V KESIMPULAN DAN CADANGAN 58

5.1 Pengenalan 58

5.2 Perbincangan 59

5.2.1 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang

Tidak Selaras 59

5.2.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang

Baru Dan Lama 60

5.2.3 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang

Bersifat Keinggerisan 60

5.3 Kesimpulan 61

5.4 Cadangan Kajian Lanjutan 62

RUJUKAN 63

LAMP FRAN 67

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Xll

SENARAI JADUAL

2.1 Perbezaan Istilah Di antara JPKAU Dan JPFAU 24

3.1 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras 45

3.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama 45

3.3 Istilali Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan 45

4.1 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras 50

4.2 Istilali Yang Diutamakan Dan Istilah Yang Dihindari 52

4.3 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama 53

4.4 Istilah Yang Diizinkan 55

4.5 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan 56 PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

xi i i

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKASURAT

1.1: Kerangka Kajian 9

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

XIV

SENARAI SINGKATAN

DBP - Dewan Bahasa dan Pustaka

FET - Field Emitted Transistor

Transistor Medan Pemancar

FRG - Republik Persekutuan Jerman

GDR - Republik Demokratik Jerman

GIRSTERM - Groupe Interdisciplinaire de Recherche Scientifique et

Appliquee en Terminologie

IC - Intergrated Circuit

Litar Bersepadu

JKI - Jawatankuasa Istilah Kejuruteraan

JPFAU - Jawatankuasa Peristilahan Fizik Antara Universiti

JPKAU - Jawatankuasa Penyelarasan Antara Universiti

KNTT - The Committee for Scientific and Technical Terminology

KUiTTHO - Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn

LED - Light Emitted Diode

Diod Pemancar Cahaya

LSP - Bahasa Untuk Tujuan Khusus

MBIM - Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia

MOSFET - Metal Oxide Semiconductor FET

Separuh Pengalir Oksida Logam FET

PUPI - Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia

UM - Universiti Malaya

UMIST - Universiti of Manchester Institute of Science and Technology

UTM - Universiti Teknologi Malaysia

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

XV

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKASURAT

A Soalan Temubual Bersama Puan Hasnah bt. Mohamad,

Pegawai Perancang Bahasa, Bahagian Peristilahan,

Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur 67

B Soalan Soal Selidik Kajian Mengenal pasti Istilah

Kejuruteraan Elektrik Yang Bermasalah 68

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Dari tahun 1970 hingga tahun 1987, Dewan Bahasa Dan Pustaka telah

menerbitkan tiga buah buku daftar istilah Kejuruteraan yang mengandungi kira-kira

51,000 istilah ( 1970 : Istilah Kejuruteraan - 15,568; 1979 : Istilah Kejuruteraan

Awam - 2,200; 1987 : Istilah Kejuruteraan Pengajian Tinggi - 33,041 ). Ini

bermakna bahawa sebanyak 42 sub-bidang kejuruteraan setakat ini telah ada

istilahnya masing-masing. Istilah sejumlah 50,800 ini boleh dianggap sangat

realistik jika mengambil kira jumlah konsep khusus dan hubungan konsep yang

tercakup dalam bidang atau sub-bidang kejuruteraan ( Sulaiman Masri, 1989).

Walau bagaimanapun, sebahagian daripada istilah-istilah itu, menurut

segolongan pengguna didapati menimbulkan masalah. Bidang sains asas iaitu Fizik

yang menjadi dasar ilmu kejuruteraan mempunyai alasan tertentu untuk

mempertahankan keserasian beberapa istilah. Di antaranya :-

Bahasa Malaysia

(i) Termometer

(ii) Voltmeter

Bahasa Kejuruteraan

Meter suhu

Meter volt

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

2

Biasanya, apabila menyebut meter, ia merujuk kepada perbuatan sukat-menyukat

pada ukuran yang menggunakan pembaris. Perubahan begini boleh mengelirukan

pengguna yang sejak di peringkat sekolah rendah dan menengah lagi menggunakan

voltmeter dan termometer ( Sulaiman Masri, 1989).

1.2 Latar Belakang Masalah

Menurut Sulaiman Masri ( 1989 ), pada masa ini, penggubal-penggubal

istilah terdiri daripada berbagai-bagai golongan yang mempunyai latar belakang

pendidikan yang berbeza. Golongan yang pertama ialah golongan tua yang

bersekolah Inggeris pada masa sebelum merdeka dan pada tahun-tahun awal

kemerdekaan Malaysia. Bilangannya adalah terlalu kecil terutama sekali kerana

pada masa itu orang Melayu sahaja yang mampu menerima cabaran ini. Hampir

kesemuanya memperoleh pendidikan tinggi dari Iuar negeri dan cara berfikir mereka

sudah tentu dipengaruhi oleh pengaruh Inggeris. Hal ini sudah tentu mewujudkan

ciri-ciri keinggerisan. Mereka inilah yang menjadi pelopor dalam soal pembentukan

istilah yang agak asing bagi sebahagian besar penduduk Malaysia terutama sekali

orang Melayu. Keadaan ini merumitkan lagi memandangkan orang-orang Melayu

pada masa itu amat daif dalam bidang teknikal atau kejuruteraan. Sifat ini

ditanamkan oleh pihak-pihak tertentu dengan menakut-nakutkan murid-murid

Melayu. Apatah lagi apabila cara pengelasan bidang keija dan kegiatan yang

berdasarkan keturunan seperti orang Melayu sesuai untuk jadi ahli pentadbir dan

bangsa lain sesuai dengan kemahiran.

Golongan yang satu lagi ialah jurutera bukan Melayu yang kebanyakannya

pada masa ini tidak dapat bertutur dalam Bahasa Malaysia tetapi terpaksa belajar dan

dijemput untuk melibatkan diri dalam pembentukan istilah. Mereka ini sudah tentu

teipaksa melalui satu proses berfikir yang agak rumit. Jadi istilah yang dihasilkan

adalah terlalu keinggerisan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

3

Ada juga golongan daripada aliran Melayu yang telah menerima pelajaran

dalam Bahasa Malaysia yang istilah-istilah kejuruteraannya masih lagi belum

lengkap dan dalam proses ujian. Mereka mendapat didikan daripada guru-guru yang

masih belum cekap mengajar bahasa Malaysia. Tidak aneh kalau istilah-istilah yang

digunakan itu tidak tepat.

Golongan yang terakhir ialah yang mendapat pelajaran mereka dalam dua

bahasa. Mereka ini pula dihantar ke luar negeri untuk memperoleh ijazah-ijazah

tinggi dan kepakaran. Apabila mereka pulang dan bertugas di institusi-institusi

pengajian tinggi, kesannya dirasai oleh pelajar-pelajar serta masyarakat umum

teratama dalam soal peristilahan.

Penggunaan istilah di pusat pengajian tinggi agak memuaskan walaupun

terdapat beberapa percanggahan dalam penggunaan istilah-istilah kejuruteraan.

Menurut Sulaiman Masri ( 1989 ), perkara ini sering berlaku kerana beberapa sebab

seperti berikut:-

(a) Latar belakang pendidikan tenaga pengajar.

Hampir semua tenaga pengajar memperoleh pendidikan mereka dalam Bahasa

Inggeris dan di luar negeri. Mereka selalu menekankan konsep sahaja dengan

alasan untuk memberi penjelasan kepada si penerima. Ini sebenarnya satu

perkara biasa kerana tugas mereka ialah untuk menyampaikan ilmu dengan

sejelas-jelasnya. Pengajar biasanya menyampaikan apa yang sebenar ada

dalam fikiran mereka. Apatah lagi apabila istilah-istilah padanan dalam

Bahasa Malaysia itu didapati tidak tepat mengikut pengertian mereka.

(b) Kekurangan buku dalam Bahasa Malaysia.

Inilah keadaan yang sebenarnya. Memang agak mustahil bagi semua buku

serta bahan dalam bahasa asing itu diteijemahkan ke dalam Bahasa Malaysia

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

4

terutama sekali dalam zaman perkembangan ilmu sains dan teknologi yang

pesat.

(c) Bahasa estetik lawan ilmu.

Naluri manusia untuk mencari jalan keluar yang mudah terutama sekali

apabila taraf pencapaian Bahasa Malaysianya sendiri tidak memuaskan

merupakan suatu perkara biasa. Apa yang diutamakan adalah penyampaian

ilmu itu sendiri tanpa mahu menitikberatkan kesannya. Oleh hal yang

demikian, berlakulah pertentangan antara kemurnian bahasa dengan

ketinggian ilmu dan ilmulah yang diutamakan supaya dapat diperolehi dengan

kadar yang cepat. Ini satu dilema yang dihadapi oleh negara-negara yang

sedang membangun dan negara yang pernah dijajahi seperti Malaysia.

(d) Apakah matlamat sebenar pendidikan?

Satu krisis dalam bidang pendidikan tinggi telah timbul di negara ini. Pada

satu masa, bidang pendidikan merupakan satu proses bagi meninggikan daya

berfikir seseorang pelajar. Selepas itu pula, pusat-pusat pendidikan tinggi

merupakan satu sumber tenaga mahir yang hanya dilatih untuk satu-satu

tujuan, selalunya untuk meningkatkan taraf ekonomi satu-satu bangsa.

Sekarang pula, pendidikan bukan hanya berasaskan semata-mata kepada

ekonomi tetapi berada dalam satu krisis. Pihak-pihak tertentu tidak berupaya

untuk menyoal atau menjawab tentang tujuan sebenarnya pendidikan tinggi.

Jika tujuannya adalah vokasional, maka pendidikan merupakan satu

pembaziran. Jika tujuannya agak lebih daripada apa yang dianggapkan,

gambarannya masih gelap. Gejala-gejala ini akan mempengaruhi

penggubalan serta pemakaian istilah-istilah itu sendiri.

Istilah yang ada sekarang masih kurang lengkap sama ada dari segi maknanya

yang belum tepat dan bilangannya terutama dalam bidang Kejuruteraan Elektrik

yang masih perlu dikemaskinikan. Bidang ini masih baru bagi masyarakat kita. Ini

merupakan satu perkara biasa tetapi akan mempengaruhi istilah yang betul.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Kebanyakan istilah ini perlu dikaji seraula supaya dapat memberi makna dan

konsep yang tepat. Apatah lagi apabila bidang ini merupakan bidang kontroversial

yang memainkan peranan besar dalam kegiatan awam dan yang tidak dapat

dielakkan tetapi masih boleh disesuaikan mengikut keadaan dan kehendak semasa.

Menurut Sulaiman Masri ( 1989 ), masalah-masalah yang sering dihadapi

ialah :-

( i ) Masalah atau kegagalan kita mencari perkataan yang sesuai dalam bahasa kita

sendiri untuk mendukung makna, konsep, idea dan sifat baru yang sudah ada

dalam bahasa asing. Apabila kita tidak terdaya mencari perkataan atau

gabungan kata yang kita anggap sesuai untuk menyatakan makna atau konsep

ilmu tertentu, ini belum tentu bererti bahawa perkataan atau gabungan kata

yang sesuai itu tidak ada dalam bahasa kita. Masalahnya ialah kita boleh jadi

tidak tahu adanya perkataan yang sesuai itu. Maklum sahaja, kebanyakan

pencipta istilah bekeija dalam jawatankuasa istilah dalam waktu yang terhad.

Masa untuk berfikir panjang, untuk mencari sumber-sumber istilah yang sesuai

daripada bahasa kita secara asas kadangkala tidak ada. Akibatnya kita terikat

dengan istilah atau kata daripada bahasa asing dan berusaha menteijemahkan

kata asing itu secara satu lawan satu sehingga kata terjemahannya dalam

Bahasa Malaysia tidak selaras dengan kata asing itu dari segi pertalian

semantiknya. Atau boleh jadi kita akan meminjam kata asing sedangkan boleh

jadi ada perkataan dalam Bahasa Malaysia yang dapat kita perluaskan

maknanya untuk mencakup makna khas yang digambarkan oleh istilah asing

itu.

( i i ) Masalah kedua yang sering kita hadapi ialah masalah bahasa iaitu tentang

kebolehan kita untuk memahami dan menggunakan segala alat tatabahasa yang

ada dalam bahasa kita untuk membina atau menerbitkan kata-kata istilah baru.

Istilah bukanlah soal makna dan konsep sahaja tetapi juga soal bahasa, soal

pemilihan bentuk yang betul dan yang sesuai.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

6

( i i i ) Masalah ketiga ialah masalah tidak ada rujukan atau bahan tentang sistem

bahasa dan kata-kata daripada bahasa-bahasa serumpun yang dapat kita

gun akan untuk memperkayakan istilah dalam Kejuruteraan Elektrik.

( i v ) Masalah keempat ialah masalah penyelarasan istilah terutama sekah'

penyelarasan istilah antara bidang.

Di samping empat masalah yang dikemukakan di atas, pengalaman pengkaji

sebagai salah seorang pelajar Kejuruteraan Elektrik juga pernah mengalami masalah

peristilahan dalam proses pembelajaran. Salah satu masalah yang dihadapi sendiri

oleh pengkaji ketika menuntut ilmu sebagai pelajar Kejuruteraan Elektrik ialah

masalah istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras antara beberapa penulis

buku rujukan Kejuruteraan Elektrik. Ketidaksel arasan istilah ini menyebabkan

pelajar berasa keliru dan mengganggu proses pembelajaran.

13 Pernyataan Masalah

Dalam kajian ini, pengkaji telah memfokuskan kepada tiga pernyataan

masalah sahaja iaitu :-

(a) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras.

(b) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama.

(c) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan.

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di sini bermaksud istilah

Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di antara penulis buku rujukan Kejuruteraan

Elektrik. Terdapat beberapa orang penulis buku rujukan Kejuruteraan Elektrik yang

menggunakan istilah yang berbeza tetapi membawa satu makna yang sama. Istilah

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

7

yang berbeza-beza ini kadang kala mengelirukan terutama kepada pelajar

Kejuruteraan Elektrik.

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama pula membawa maksud

istilah Kejuruteraan Elektrik yang sedia ada telah diperbaharui tanpa mengubah

makna asal istilah tersebut. Istilah tersebut diperbaharui mengikut peredaran semasa

dan mendapat persetujuan sidang penggubal istilah seperti Dewan Bahasa Dan

Pustaka. Bagi pelajar yang Iebih terdedah kepada istilah-istilah baru, maka pelajar

tidak berapa memahami istilah yang lama kerana istilah lama akan mengelirukan dan

susah difahami. Ini menimbulkan masalah kepada pelajar tersebut apabila pelajar itu

menjumpai istilah yang lama tetapi tidak tahu makna istilah tersebut yang sama

dengan istilah yang baru.

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan pula bermakna istilah

Kejuruteraan Elektrik dalam Bahasa Inggeris yang ditukar ejaannya ke dalam versi

Bahasa Malaysia dengan mengekalkan sebutan asalnya dalam Bahasa Inggeris.

Istilah seperti ini sering mempengaruhi pelajar untuk mencipta istilah sendiri

sehinggakan pelajar menukar apa saja istilah Bahasa Inggeris ke dalam Bahasa

Malaysia secara berleluasa. Kadang kala pelajar tidak faham istilah yang bersifat

keinggerisan ini kerana tidak faham Bahasa Inggeris. Ini juga akan mendatangkan

masalah dalam proses pembelajaran pelajar tersebut.

1.4 Persoalan Kajian

Beberapa persoalan kajian diwujudkan bagi membantu membuahkan idea

pengkaji semasa menjalankan kajian. Di samping itu, persoalam kajian ini juga

adalah untuk membantu mencapai objektif kajian dan menyelesaikan pernyataan

masalah.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

8

Terdapat beberapa persoalan yang akan dikupas dalam kajian ini. Di

antaranya ialah :-

(a) Adakah pembentukan istilah Kejuruteraan Elektrik tidak selaras antara

beberapa penulis buku Kejuruteraan Elektrik?

(b) Apakah masalah istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama?

(c) Mengapa istilah Kejuruteraan Elektrik sering bersifat keinggerisan?

1.5 Objektif Kajian

Berikut merupakan objektif kajian masalah peristilahan kejuruteraan dalam

bidang Kejuruteraan Elektrik :-

(a) Mengenal pasti istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras.

(b) Mengenal pasti istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama.

(c) Mengenal pasti istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan.

1.6 Kerangka Kajian

Berdasarkan kepada persoalan kajian, satu kerangka kajian telah dihasilkan

seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.1. Kerangka kajian ini adalah bertujuan

untuk memudahkan pembaca mengetahui secara ringkas skop kajian yang hendak

dikaji.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

9

Rajah 1.1 :Kerangka Kajian

Merujuk kepada rajah kerangka kajian, diketahui bahawa sampel kajian

adalah tertumpu kepada beberapa buah buku rujukan Prinsip Elektrik. Melalui buku-

buku rujukan tersebut, masalah istilah Kejuruteraan Elektrik dikenalpasti. Masalah-

masalah yang dimaksudkan adalah seperti istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak

selaras, istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama dan istilah Kejuruteraan

Elektrik yang bersifat keinggerisan. Istilah-istilah tersebut akan dianalisis mengikut

kategori masing-masing merujuk kepada pandangan beberapa pihak mengenai

penggunaannya terutama dalam proses pengajaran dan pembelajaran.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

10

1.7 Kepentingan Kajian

Sebagaimana yang kita ketahui, pelarasan istilah kejuruteraan adalah amat

penting. Ini adalah untuk mengelakkan kekeliruan dan salah fall am dalam

penggunaan istilah dalam kejuruteraan khususnya dalam bidang Kejuruteraan

Elektrik.

Selain itu, kajian ini boleh membantu dan memudahkan penulisan buku-buku

ilmiah dalam bidang Kejuruteraan Elektrik dalam satu istilah yang selaras.

Di samping itu, kajian ini dapat mengenal pasti istilah dari aspek yang mana

menjadi pilihan ramai terutamanya pelajar Kejuruteraan Elektrik. Sehubungan

dengan itu, pihak yang tertentu boleh mengambil tindakan selanjutnya untuk

menghapuskan istilah yang bermasalah dan mempergiatkan penulisan dengan istilah

yang menjadi pilihan ramai.

Kajian ini amat penting untuk semua pihak terutama individu atau kumpulan

yang terlibat secara langsung dalam peristilahan Kejuruteraan Elektrik. Contohnya,

pensyarah Kejuruteraan Elektrik, jurutera elektrik, guru sekolah yang mengajar

bidang elektrik dan pelajar yang mengikuti bidang Kejuruteraan Elektrik.

1.8 Skop Kajian

Skop kajian meliputi beberapa permasalahan seperti yang disenaraikan dalam

persoalan kajian iaitu :-

•S Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

11

S Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama. •S Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan.

Istilah-istilah yang dimaksudkan adalah istilah kejuruteraan khususnya dalam

bidang Kejuruteraan Elektrik sahaja. Ini bermakna, sampel kajian hanya akan

melibatkan buku-buku rujukan Kejuruteraan Elektrik yang terdapat di perpustakaan

Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn (KUiTTHO ).

Setelah tinjauan dibuat di perpustakaan KUiTTHO, maka penulis membuat

keputusan untuk memilih satu mata pelajaran Kejuruteraan Elektrik yang melibatkan

beberapa buah buku rujukan yang boleh didapati di perpustakaan KUiTTHO. Mata

pelajaran yang dimaksudkan ialah Prinsip Elektrik. Ini adalah kerana mata pelajaran

Prinsip Elektrik merupakan mata pelajaran yang paling asas dalam bidang

Kejuruteraan Elektrik. Maka, semua pelajar dalam bidang Kejuruteraan Elektrik

boleh menggunakan buku-buku Prinsip Elektrik sebagai salah satu bahan rujukan.

Ini merangkumi semua pelajar dalam bidang Kejuruteraan Elektrik sama ada dari

Sekolah Menengah Teknik dan Vokasional, Politeknik dan juga Institut Pengajian

Tinggi Awam serta Institut Pengajian Tinggi Swasta.

1.9 Definisi Konsep

Beberapa konsep dalam kajian telah dikenal pasti sebagai kata kunci kajian.

Sehubungan dengan itu, beberapa kata kunci telah dihuraikan maksudnya bagi

membantu memahami objektif kajian dan seterusnya membantu dalam proses kajian.

Di samping itu, kata kunci ini diberi definisi yang pelbagai dan tepat selaras dengan

kehendak kajian agar tidak timbul salah faham kepada para pembaca.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

12

1.9.1 Istilah

Istilah ialah kata atau gabungan kata yang membawa suatu makna, konsep,

menunjukkan sesuatu proses, keadaan atau sifat yang khas di dalam satu-satu bidang

tertentu. Istilah umum pula ialah istilah yang menjadi unsur bahasa umum.

Manakala istilah khusus ialah istilah yang makna dan pemakaiannya terbatas kepada

bidang-bidang tertentu (Raminah Hj. Sabran & Rahim Syam,1986 ).

1.9.2 Kejuruteraan

Kejuruteraan merupakan bidang yang berbentuk amah (practical) dan

gunaan ( applied) dan ilmunya bukanlah merupakan fakta-fakta yang boleh diterima

secara hafaz semata-mata. Ilmu kejuruteraan hanya boleh dipelajari dengan baik

melalui penggunaan aplikasi dan pengalaman ( Mohd Zamin bin Jumaat, 1989).

Kejuruteraan merupakan gabungan penggunaan prinsip-prinsip dan hujah-

hujah teknikal dengan pengalaman dan amalan untuk melahirkan sesuatu keperluan

masyarakat dalam bentuk kenyataan. Hal ini melibatkan reka bentuk yang

merupakan perkara utama dalam bidang kejuruteraan. Kebijaksanaan seseorang

jurutera menggunakan pengetahuan teknikal menentukan kejayaan reka bentuknya.

Kebolehan inilah yang menyebabkan munculnya istilah engineer yang pada asalnya

bermaksud seorang yang pandai dan bijaksana (ingenious) (Dr. Wan Abu Bakar

Wan Abas, 1989).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

13

1.9.3 Kejuruteraan Elektrik

Kejuruteraan Elektrik merupakan salah satu cabang kejuruteraan yang utama

di Malaysia dan boleh dibahagikan kepada beberapa sub-bidang. Sub-bidang ini

adalah Kejuruteraan Elektronik, Kejuruteraan Elektrik Perhubungan, Kejuruteraan

Komputer, Kejuruteraan Elektrik Kawalan, Kejuruteraan Mekatronik, Kejuruteraan

Perubatan dan Kejuruteraan Elektrik Kuasa (Mohd Zulkifli bin Mohd Ghazali,

1989).

1.9.4 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bermasalah

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bermasalah yang dimaksudkan oleh

pengkaji adalah bermasalah terutamanya kepada para pelajar dan difokuskan kepada

pelajar dalam bidang Kejuruteraan Elektrik sahaja. Istilah-istilah Kejuruteraan

Elektrik yang dikatakan bermasalah adalah dikategorikan seperti berikut :-

(a) Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

(b) Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama

(c) Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

1.9.4.1 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di sini bermaksud istilah

Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di antara penulis buku rujukan Kejuruteraan

Elektrik. Terdapat beberapa orang penulis buku rujukan Kejuruteraan Elektrik yang

menggunakan istilah yang berbeza tetapi membawa satu makna yang sama.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

14

1.9.4.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama pula membawa maksud

istilah Kejuruteraan Elektrik yang sedia ada telah diperbaharui tanpa mengubah

makna asal istilah tersebut. Istilah tersebut diperbaharui mengikut peredaran semasa

dan mendapat persetujuan sidang penggubal istilah seperti Dewan Bahasa Dan

Pustaka.

1.9.4.3 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan pula bermakna istilah

Kejuruteraan Elektrik dalam Bahasa Inggeris yang ditukar ejaannya ke dalam versi

Bahasa Malaysia dengan mengekalkan sebutan asalnya dalam Bahasa Inggeris.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB II

SOROTAN KAJIAN

2.1 Peristilahan

Peristilahan merupakan suatu bidang yang mengkaji sesuatu konsep atau

makna perkataan. Menurut Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah ( 1995 ),

istilah "peristilahan" dipadankan dengan tiga konsep :-

( i ) Sains peristilahan iaitu bidang pengetahuan antara bidang dan merentasi

bidang yang berkaitan dengan konsep dan pervvakilannya (istilah,

simbol dan lain-lain).

( i i ) Kumpulan istilah yang mewakili sistem konsep suatu bidang subjek

individu.

( i i i ) Terbitan dengan sistem konsep sesuatu bidang subjek diwakili oleh

istilah.

Istilah ialah sebarang simbol lazim yang mewakili satu konsep yang

ditakrifkan dalam satu bidang subjek. Sains peristilahan dibahagikan mengikut

aliran peristilahan Prague, Soviet dan Vienna dan di negara-negara yang

menjalankan penyiasatan saintifik yang khusus tentang peristilahan ( Zahrah Abdul

Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 ).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

16

2.1.1 Kepentingan Peristilahan

Peristilahan merupakan asas bagi :-

( i ) Penyusunan ilmu berdasarkan hubungan antara konsep iaitu teori sains

umum dan pengelasan berdasarkan konsep bagi setiap bidang saintifik.

( i i ) Pemindahan ilmu kemahiran dan teknologi seperti pendidikan, latihan,

pembacaan teks saintifik dan teknikal.

( i i i ) Rumusan dan penyebaran maklumat saintifik dan teknikal iaitu melalui

penulisan dan penyuntingan saintifik dan penerbitan.

( i v ) Penteijemahan teks saintifik dan teknikal ke dalam bahasa lain.

( v ) Pemetikan dan pemendekan maklumat subjek.

( v i ) Penyimpanan dan pemerolehan semula maklumat saintifik dan teknikal

seperti mengindeks bahasa, tesaurus dan skema pengelasan.

(Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 )

2.1.2 Sejarah Peristilahan

Jawatankuasa Istilah Kejuruteraan (JKI) Dewan Bahasa dan Pustaka yang

pertama telah ditubuhkan pada hari Rabu, 20 Ogos 1961, empat tahun selepas

merdeka. Setelah hampir 10 tahun bermesyuarat, buku Istilah Kejuruteraan pertama

dikeluarkan pada tahun 1970. Buku ini mengandungi 15,568 istilah ( 9,819 istilah

dasar dan 5,749 istilah pecahan atau turunan) hasil daripada 603 kali mesyuarat. JKI

ini dihidupkan semula pada 5 September 1972 dengan kemasukan beberapa ahli

baru. Jumlah ahh ialah 10 orang. JKI ini bermesyuarat 88 kali dalam lebih dua

tahun dan menghasilkan lebih kurang 1,435 istilah. Malangnya istilah-istilah yang

dihasilkan itu tidak dicetak dalam apa bentuk pun untuk ulasan dan sebaran.

Nampaknya istilah-istilah ini hilang begitu sahaja. Kebanyakan peristilahan yang

dihasilkan ialah dalam bidang Kaji Logam dan istilah-istilali yang terdapat dalam

Akta Galakan Pelaburan 1968 serta Undang-Undang Kecil berkenaan Jalan,

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

17

Perparitan dan Ban gun an. Dalam JKI itu terdapat seorang ahli bahasa dan seorang

peguam ( Mohd Mansor Hj. Salleh, 1989 ).

Dalam bulan Januari 1976, dibentuk pula satu JKI Kejuruteraan Awam yang

terdiri daripada 8 orang ahli. JKI ini menghasilkan 2,200 istilah pokok. Hasilnya

diterbitkan dalam bentuk buku istilah pada bulan Mac 1979. Sebahagainnya telah

dipersetujui dalam sidang Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia ( MBIM) ke-7, ke-8

dan ke-9. pada bulan Januari 1979 dibentuk pula JKI Kejuruteraan Mekanik.

Hasilnya sejumlah lebih kurang 2,500 istilah. Daripada jumlah ini (hasilnya tidak

pernah dicetak, diterbit atau disebarkan ), 1,862 istilah telah dipersetujui dalam

mesyuarat MBIM ke-13 di Melaka dan ke-14 di Bah. Senarai istilah yang

dipersetujui ini telah dicetak dalam bentuk stensilan dan disebarkan pada tahun 1980

dan 1981.

Dua tahun kemudian, pada tahun 1981, terbentuk pula JKI Kejuruteraan

Elektrik untuk menyediakan bahan bagi sidang MBIM di Kuala Lumpur ( November

1982 ) dan Jakarta (Ogos 1983 ). JKI ini menghasilkan 4,002 istilah yang diambil

dari dua buah kamus iaitu Dictionary of Electronics oleh S.W. Amos dan Dictionary

of Electrical Engineering oleh S.W. Jackson. Hasil JKI ini telah dicetak dalam

bentuk stensilan untuk sebaran yang agak terhad.

Sementara itu, berdasarkan pengalaman dalam bidang Fizik dan Matematik

yang sudah ada Jawatankuasa Penyelarasan Antara Universiti sendiri, pada 3

November 1981 terbentuk pula satu Jawatankuasa Penyelarasan Antara Universiti

( JPKAU). Oleh sebab bidang kejuruteraan ini agak luas, ahli-ahli JKI ini agak

ramai, lebih daripada 20 orang. Lebih kurang 50 orang jurutera yang mengajar di

semua universiti telah diminta menyediakan istilah dalam bidang khusus masing-

masing. Maka bermulalah usaha penyelarasan yang bersungguh-sungguh antara

semua universiti. Usaha ini meliputi istilah dalam bidang kejuruteraan dan masih

beijalan hingga kini. Lebih kurang 60,000 istilah sedang dicari dan diselaraskan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

18

Di antara tahun 1970 hingga sekarang, universiti-universiti juga telah

mengadakan JKI masing-masing untuk menyediakan bahan bagi pengajaran dalam

Bahasa Malaysia. Ada hasil yang dibukukan, ada yang hanya distensilkan saja. Di

Universiti Malaya misalnya, oleh sebab kekurangan kakitangan Melayu, maka

sebahagian besar daripada peristilahan ini bersifat keinggerisan ataupun perkataan

Inggeris itu diambil bulat-bulat menjadi istilah Bahasa Malaysia.

Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (PUPI) dan

Pedoman Umum Ejaan Bahasa Malaysia telah diisytiharkan pemakaiannya oleh

Menteri Pelajaran Malaysia pada 31 Ogos 1975. Ini bererti semua istilah yang keluar

atau dibincangkan sebelumnya itu perlu diselaraskan semula. Mungkin juga

peristilahan ini tidak mematuhi pedoman-pedoman yang disediakan kemudiannya.

Satu risalah pedoman tambahan tentang istilah-istilah Perabatan, Biologi, Kimia

serta Fizik dan Matematik telah diterbitkan ( secara stensilan) oleh Dewan Bahasa

dan Pustaka (DBP) pada 11 September 1981 setelah beberapa masalah ditimbulkan

oleh ahli-ahh dari beberapa JKI dan juga yang dibangkitkan dalam mesyuarat-

mesyuarat MBIM.

Sejarah perkembangan istilah kejuruteraan ini dipaparkan untuk

menunjukkan usaha-usaha yang telah dijalankan sejak tahun 1962 lagi. Dalam masa

21 tahun itu tentulah banyak perubahan berlaku dari berbagai-bagai segi, misalnya

keahlian Jawatankuasa itu sendiri, sistem ejaan, falsafah pembentukan istilah dan

lain-lain lagi.

2.1.3 Teori Peristilahan

Menurut Ainon Muhammad & Abdullah Maijunid ( 1989), terdapat dua teori

peristilahan iaitu teori am dan teori khusus.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

19

(a) Teori am

Teori am mengkaji prinsip dan hukum-hukum asas yang menjadi ciri sistem

perkonsepan, konsep-konsep dan istilah-istilah yang digunakan baginya. Oleh

yang demikian, teori am mencuba mencari hukum-hukum yang didapati dalam

mana-mana teori khusus. Hukum-hukum itu adalah berkenaan :-

S Sifat-sifat konsep

S Ciri-ciri konsep

S Sistem perkonsepan

^ Huraian konsep seperti definisi, penjelasan dan Iain-lain

Sifat dan pembentukan istilah

S Penentuan istilah untuk konsep dan sebaliknya.

(b) Teori khusus

Teori khusus mengkaji hukum-hukum yang menggariskan peristilahan dalam

bidang-bidang khusus umpamanya dalam bidang kimia, botani, perubatan dan

lain-lain. Oleh itu, teori ini menjelaskan hukum-hukum khusus penciptaan

istilah. Sebagai contoh, penggunaan penambahan dibuat secara bersistem

dalam bidang-bidang tertentu seperti kimia, botani dan perubatan.

Umpamanya, dalam ketiga-tiga bidang itu penambahan digunakan secara

bersistem iaitu tiap-tiap penambahan diberi makna khusus. Contohnya :-

•S Dalam bidang kimia, asid-asid yang terkurang kandungan oksigennya

diberi akhiran -us seperti asid sulfurics, manakala garamnya pula diberi

akhiran -it seperti sulfit.

2.1.4 Falsafah Pembentukan Istilah

Menurut Mohd Mansor Hj. Salleh ( 1989 ), walaupun terdapat pedoman yang

agak sempurna, didapati ada JKI yang tidak langsung mencuba mematuhi peraturan-

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

20

peraturan ini. Misalnyajika dilihat pedoman pembentukan istilah, langkah-

Iangkahnya ialah seperti yang berikut :-

Langkah 1 : Gunakan kata dalam Bahasa Melayu yang lazim dipakai.

Langkah 2 : Gunakan kata dalam Bahasa Malaysia yang sudah tidak lazim dipakai.

Langkah 3 : Gunakan kata dalam bahasa serumpun yang lazim dipakai.

Langkah 4 : Gunakan kata dalam bahasa serumpun yang sudah tidak lazim dipakai.

Langkah 5 : Gunakan kata dalam Bahasa Inggeris.

Langkah 6 : Gunakan kata dalam bahasa asing.

Langkah 7 : Pilih yang terbaik di antara istilah-istilah ini.

Apa yang berlaku dalam beberapa bidang ialah langkah 1 hingga 4 itu tidak

difikirkan atau diusahakan secara bersungguh-sungguh. Hasil daripada mesyuarat

JKI ini menampakkan seolah-olah langkah 5 dan 6 itu diutamakan. Ini mungkin

berlaku kerana beberapa sebab :-

(a) Perbendaharaan kata Bahasa Melayu, Malaysia atau Nusantara ahli-ahh JKI

itu agak terhad.

• Ini satu perkara yang tidak dapat dielakkan kerana kebanyakan ahli pada

masa ini mendapat didikan dalam Bahasa Inggeris sejak dari kecil lagi.

Perkataan-perkataan Melayu yang lama itu mungkin tidak diketahui.

® Adalah lebih berguna memperkenalkan kembali istilah Melayu lama

daripada menggunakan istilah-istilah Inggeris yang diMalaysiakan.

Orang-orang Melayu telah terlibat dalam usaha-usaha membuat parang,

golok dan juga dalam hal perkapalan dan penangkapan ikan. Tentu ada

istilah-istilah yang digunakan. Apa yang perlu ialah mencari dan

mencungkil kembah istilah-istilah yang telah ada ini.

(b) Kemungkinan timbul kekeliruan kerana terdapat banyak perkataan yang sama

atau hampir sama maknanya.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

21

• Misalnya bagi perkataan-perkataan Inggeris yang berikut :-

(i) Revolve

(ii) Circle

(Hi) Rotate

( iv ) Spin

(v) Gyrate

( vi) Nutate

• Perkataan-perkataan ini mempunyai makna yang hampir sama dan istilah

Melayu pertama timbul di kepala ialah pusingan dan putaran.

(c) Penggunaan bahan rujukan yang tidak mencukupi.

• Bahan rujukan yang dimaksudkan di sini ialah kamus-kamus Inggeris-

Melayu yang digunakan. Kamus yang dirujuk kebanyakannya ialah yang

baru diterbitkan dan oleh itu lebih banyak istilah Inggeris digunakan

sebagai erti sesuatu perkataan.

• Kamus yang memuatkan pengertian Melayu lama seperti yang ditulis oleh

R.J. Wilkinson dan R.O. Winstedt tidak terdapat sebagai bahan rujukan.

(d) Satu lawan satu.

• Satu perkara yang ghairah oleh JKI ialah mencari padanan Bahasa

Malaysia bagi tiap perkataan yang hampir sama makna dalam Bahasa

Inggeris. Dari sinilah banyak timbul kekeliruan dan akhirnya perkataan-

perkataan Inggeris itu dicedok bulat-bulat tanpa berfikir panjang lagi.

Apakah kita perlu mencari satu lawan satu sebagai padanan?

• Contohnya ialah perkataan-perkataan berikut :-

(i) Gear

(ii) Tool

(iii) Device

alat

alat

(iv) Equipment

(v) Apparatus

( vi) Instrument

peranti

peralatan

radas

alat

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

22

• Perkara ini telah banyak membawa kekecohan dalam mesyuarat-

mesyuarat JKI dan juga dalam pertemuan MBIM. Jika digunakan

perkataan yang sama juga (dalam Bahasa Malaysia ) pengguna dan

pembaca tetap masih faham juga.

2.1.5 Istilah Atau Kamus?

Dalam perbincangan antara ahli-ahli JKI Kejuruteraan, sering berlaku

perbalahan tentang perkara ini. Adakah kita ingin menyediakan istilah sahaja atau

menyediakan istilah yang boleh juga memberi makna? Dalam hal pertama, kita

anggapkan istilah itu sebagai kotak hitam ( black box) dan berikan makna kepadanya

dalam sebuah kamus. Atau kita pilih istilah-istilah yang boleh juga memberi

gambaran makna. Dalam konteks ini boleh juga ditanyakan apakah pilihan kita yang

diutamakan sama ada istilah serapan atau istilah teijemahan? (Mohd Mansor Hj.

Salleh, 1989)

2.1.6 Istilah Singkatan Atau Gabungan?

Pada awal tahun 60an dan 70an, istilah-istilah dalam bidang sains dan

kejuruteraan dibentuk daripada singkatan atau gabungan perkataan. Satu contoh

ialah kakisan ( corrosion) yang timbul daripada gabungan perkataan karat dan hakis.

Cara ini merupakan satu cara yang sungguh menarik bagi bukan ahli-ahli bahasa.

Malangnya ahli-ahli bahasa kita telah mengharamkan pembentukan istilah cara ini.

Maka hapuslah istilah-istilah yang agak menarik ini dan timbul pula istilah-istilah

keinggerisan kembali.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

23

2.1.7 Istilah Lama Lawan Istilah Baru

Oleh sebab JKI Kejuruteraan perlu menggunakan istilah-istilah dalam bidang

sains yang telah beberapa kali berubah, kita juga keliru yang mana satu yang betul

atau benar-benar diterima? Soal kemantapan istilah. Namun berapakah umur

sesuatu istilah itu juga sering ditimbulkan dalam hal ini sebelum ia dikatakan

mantap?

Banyak istilah yang telah lama dipakai di sekolah atau di pusat pengajian

tinggi, tetapi telah ditukar kerana tidak dipersetujui oleh ahli-ahli JKI yang baru yang

sentiasa berubah.

Jadi di sinilah timbulnya keadaan yang sungguh tidak memuaskan. Ahli-alili

baru mengatakan istilah mantap kerana mereka telah menggunakannya dalam

pengajaran. Tetapi orang lain belum pun mendengar istilah itu.

2.1.8 Istilah Kejuruteraan Lawan Istilah Sains

Secara ringkas, kejuruteraan boleh dianggap sebagai sains gunaan, iaitu satu

bidang pekeijaan yang berpengetahuan sains matematik dan tabii yang diperolehi

secara kajian, pengalaman dan amalan itu digunakan untuk memajukan cara-cara

kegunaan, secara berekonomi, bahan-bahan dan kuasa alam untuk kebaikan manusia.

Dari segi gagasan, jurutera banyak menggunakan konsep-konsep asas dalam bidang

sains tabii untuk menerangkan bidang kejuruteraan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

24

Bagi bidang-bidang yang jelas ruang sempadannya seperti di antara biologi

dan kejuruteraan, tidak timbul sebarang masalah. Bagaimanapun, bagi bidang-

bidang yang kurang jelas sempadannya seperti kaji elektronik dan Fizik, timbul

pertanyaan istilah manakah yang hendak diutamakan, adakah istilah Fizik (bidang

kecil elektronik) atau istilah Kejuruteraan Elektrik? Perkara ini ditimbulkan kerana

terdapat perbezaan falsafah dan pendekatan pembentukan istilah bagi Jawatankuasa

Penyelarasan Antara Universiti (JPKAU ) lebih banyak mengutamakan Bahasa

Melayu daripada Jawatankuasa Peristilahan Fizik Antara Universiti (JPFAU) yang

lebih cenderung mengambil Bahasa Inggeris dan dipadankan dengan ejaan Melayu.

Ini dikatakan lebih progresif (Mohd Mansor Hj. Salleh, 1989 ).

Misalnya perkataan capacitance. JPKAU menggunakan istilah kekuatan

manakala JPFAU mengambil kapasitans sahaja. JPKAU ada menentukan tiap istilah

yang samajenis dalam elektronik yang padanannya seperti dalam Jadual 2.1.

Jadual 2.1: Perbezaan Istilah Di antara JPKAU Dan J^FAU

Istilah JPKAU JPFAU

Induktance kearuhan induktans

Impedance galangan impedans

Admittance lepasan admitans

Resistance rintangan rintangan

Di sini nampaknya JPFAU tidak tekal kerana mengambil rintangan. Kenapa

tidak resistansl Dalam contoh ini, jurutera elektronik tentu akan berkata mereka

lebih mengetahui tentang bidang elektronik daripada ahli-ahli Fizik. Ahli-ahli Fizik

juga membuat pengakuan yang sama. Lagi pula, JPFAU itu lebih dulu dibentuk dan

diterima istilah-istilahnya. Ini adalah satu keadaan yang kurang adil kepada jurutera-

jurutera elektronik. Satu ketepatan dari satu pihak yang benar-benar

bertanggungjawab sangat perlu pada masa ini untuk mengatasi siapa yang lebih

berhak terhadap istilah mana.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

25

2.1.9 Istilah Untuk Semua Peringkat: Sekolah, Universiti Dan Awam

Ada pihak-pihak yang mengatakan bahawa kita tidak semestinya terikat

dengan istilah-istilah di sekolah. Di kalangan pensyarah ada yang mencadangkan

untuk mengadakan dua jenis istilah iaitu satu untuk sekolah dan orang awam

manakala satu lagi untuk universiti dan kumpulan profesional.

Apakah ini satu langkah yang wajar? Adakah benar anggapan bahawa orang-

orang awam tidak pernah berbincang hal-hal teknik? Apakah orang-orang biasa

tidak pernah berbicara tentang tenaga elektrik, tentang kereta dan hal sains dan

teknologi dan lain-lain? Apakah yang akan berlaku jika mereka berbincang dengan

pelajar-pelajar lepasan universiti? Adakah mereka akan memahami antara satu sama

lain?

Lagi pula banyak istilah sains telah menjadi istilah umum dalam bidang-

bidang sains kemasyarakatan dan kemanusiaan. Jadi, perlulah diselaraskan juga

istilah-istilah ini.

2.1.10 Keperluan Kepada Penyelarasan

Dalam JPKAU, teijadi banyak hal yang berhubung dengan konteks

penggunaan sesuatu istilah itu sangat khusus dalam dua bidang kecil yang berlainan,

walaupun istilahnya sama. Dalam hal ini kita memilih dua istilah bahasa Malaysia

yang berlainan untuk mengatasi masalah yang ditimbulkan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

26

Misalnya perkataan head of water digunakan oleh bidang hidrologi,

kejuruteraan kimia dan juga fizik. Ketiga-tiga perkataan hulu, turus dan kepala

boleh digunakan menurut konteks yang berkenaan dalam bidang yang berkenaan.

Satu soalan yang lebih asas lagi perlu ditanya iaitu kenapa perlu diselaraskan?

Kadangkala penggunaan itu begitu khusus sekali dan tidak mungkin timbul

kekeliruan jika dibaca dalam konteks berkenaan. Perkara ini ditimbulkan kerana

terdapat banyak juga hal tentang kedua-dua ahli JKI yang berkenaan bermati-matian

mempertahankan istilah masing-m asing sehingga kadang-kadang mengambil masa

yang lama. Kerap kali juga ahli-ahli lain pun turat masuk campur. Jika satu istilah

mengambil masa 30 minit untuk menyelesaikannya bagi 60,000 istilah dan bekeija 8

jam satu hari, lata memerlukan 3750 hari iaitu lebih 10 tahun jika setiap hari

diusahakan. Jika hanya 2 hari dalam seminggu seperti sekarang, sampai bila pun

nampaknya tidak akan habis (Mohd Mansor Hj. Salleh, 1989).

2.1.11 Penerimaan Dan Pemakaian Istilah Kejuruteraan

Istilah Kejuruteraan 1970 digunakan oleh jabatan-jabatan kerajaan seperti

Jabatan Telekom. Oleh sebab peristilahan selari akibat perkembangan dalam tahun

tujuh puluhan, pengguna mula tidak menggunakan istilah 1970 ini dengan

sepenuhnya. Di samping itu, tidak wujud jawatankuasa yang mewakih semua

pengguna untuk mengemaskinikan istilah-istilah tersebut. Pengalaman ini

menunjukkan yang istilah yang tidak dikemaskinikan akan lambat Iaun hilang

kewibawaannya. Peristilahan selari kerana ketiadaan ruang untuk membentuk istilah

bagi keperluan semasa juga mengakibatkan kurang keyakinan terhadap istilah 1970

tersebut ( Khalid bin Mohamed Nor, 1989).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

27

Berbanding dengan jawatankuasa istilah lain, Jawatankuasa Penyelarasan

Antara Universiti (JPKAU ) mempunyai ramai ahli yang mewakili berbagai sub-

bidang serta institusi pengajian tinggi dan badan-badan lain. Oleh sebab penglibatan

yang ramai dan semua pendapat telah diambil kira, maka tidak ada sebab istilah

JPKAU tidak diterima. Memanglah diakui yang tidak semua orang bersetuju dengan

semua istilah dan tahap tidak setuju itu berbeza antara individu. Walau apapun,

usaha untuk merombak kembah istilah kejuruteraan akan memerlukan ramai tenaga

pakar dan banyak masa sekurang-kurangnya empat tahun serta perbelanjaan yang

banyak.

Proses penerimaan istilah memanglah satu proses yang memakan masa yang

lama. Yang pentingnya adalah disiplin di kalangan pengguna sendiri. Sekiranya

pengguna menggunakan istilah yang berbeza atas sebab tidak setuju, maka

kekecohan seperti masa yang Iampau akan berlaku lagi. Akhirnya pengguna istilah

sendiri yang rugi.

Untuk memantapkan istilah, usaha penerangan dan penyebaran mestilah

dijalankan. Setakat ini ( 1989 ), hanya Universiti Teknologi Malaysia ( UTM ) dan

Universiti Malaya ( U M ) sahaja yang telah menjalankan seminar penerangan istilah

kejuruteraan. Pengguna dan JPKAU mestilah lebih giat dalam usaha menyebarkan

penggunaan istilah kejuruteraan melalui pembukuan, seminar dan persidangan

(Khalid bin Mohamed Nor, 1989 ).

Satu lagi usaha yang dapat memantapkan istilah adalah dengan disiplin

pemakaian. Sebagai contohnya, Fakulti Kejuruteraan UM telah membuat dasar

peristilahan yang mewajibkan semua urusan fakulti terutamanya pengajaran

menggunakan istilah yang diluluskan oleh fakulti iaitu istilah JPKAU. Fakulti telah

melantik jawatankuasa istilah fakulti untuk mengawas pelaksanaan dasar ini. Dasar

Fakulti Kejuruteraan bukanlah semata-mata memaksa penggunaan istilah tetapi juga

memberi jalan untuk pengguna mencadangkan pindaan jika istilah yang ada tidak

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

28

sesuai atau salah. Di samping itu, fakultijuga membincangkan pembentukan istilah yang masih belum ada lagi.

Paksaan tanpa jalan keluar bagi pengguna menyuarakan ulasan kepada istilah

akan mengakibatkan krisis keyakinan yang akhirnya merugikan semua pihak.

Sekarang ini ( 1989 ), sudah terdapat ulasan mengenai istilah yang tidak ada dalam

buku Istilah Kejuruteraan Pengajian Tinggi. JPKAU sudah tidak bermesyuarat

selama dua tahun. Oleh itu, ruang untuk menambah istilah kejuruteraan nampaknya

sudah seperti tertutup. Sekiranya sesuatu tindakan tidak diambil, mungkin masalah

peristilahan selari seperti masa yang lepas akan berlaku lagi (Khalid bin Mohamed

Nor, 1989).

2.2 Contoh-Contoh Permasalahan Peristilahan

Melalui sorotan kajian yang dijalankan, pengkaji telah menemui beberapa

contoh kajian kes yang melibatkan masalah peristilahan tidak kira dalam bidang apa.

Kajian kes ini boleh membantu pengkaji dalam memberi garis panduan tentang

kajian yang hendak dijalankan.

2.2.1 Pengalaman Memberi Kuliah Dalam Bidang Kejuruteraan Elektrik

Dengan Menggunakan Bahasa Malaysia (1976 -1987 )

Kajian kes ini membincang secara ringkas pengalaman Subramaniam,

seorang pensyarah Jabatan Kejuruteraan Elektrik di Universiti Malaya ( UM).

Beliau telah memberi syarahan dalam bidang Kejuruteraan Elektrik selama 10 tahun

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

29

dengan menggunakan Bahasa Malaysia. Masalah utama yang dihadapi oleh beliau adalah mengenai masalah istilah.

Pengalaman beliau dalam mempelajari istilah kejuruteraan bermula sejak

tahun 1976. Beliau telah dilantik sebagai ahh Jawatankuasa Istilah di Fakulti

Kejuruteraan, UM dalam tugas yang berkaitan dengan istilah. Jawatankuasa ini

kemudiannya telah beijaya menerbitkan buku panduan Istilah Kejuruteraan ( 1978).

Buku panduan ini mengandungi istilah-istilah bidang Kejuruteraan Elektrik,

Kejuruteraan Mekanikal, Kejuruteraan Awam dan Kejuruteraan Kimia.

Jawatankuasa ini senantiasa melengkapkan kumpulan istilah ini dari semasa ke

semasa. Di samping itu, Fakulti Sains juga menerbitkan beberapa buku kecil

berhubung dengan istilah bidang sains am iaitu Fizik, Kimia, Matematik dan

Geologi.

Terdapat empat masalah yang sering dihadapi oleh Subramaniam. Masalah

pertama ialah perabahan istilah daripada yang sedia ada. Perubahan-perubahan ini,

di samping sulit untuk dipastikan, juga membingungkan. Sebagai contoh, istilah

untuk current, suatu waktu dulu ialah arus boleh digunakan dan pada waktu yang

lain istilah karen pula boleh digunakan. Mengikut istilah terakhir, sebagaimana yang

diberi dalam buku Istilah Kejuruteraan Pengajian Tinggi ( 1987 ), istilah current

ialah arus. Contoh lain ialah inductor. Ia pernah diteijemahkan sebagai induktor

dan istilah terakhir menurut Istilah Kejuruteraan Pengajian Tinggi ialah pearuh. Apa

yang beliau tidak pasti dalam contoh-contoh di atas ialah kadang kala dengan

mengubah ejaan Inggeris kepada ejaan Bahasa Malaysia, perkataan tersebut boleh

digunakan tetapi kadang kala cara begini tidak dibenarkan. Beliau merasakan

masalah ini juga dihadapi oleh pelajar-pelajar apabila mereka merujuk kepada buku

rujukan yang menggunakan istilah yang berbeza-beza.

Masalah kedua ialah perkataan-perkataan yang Inggerisnya disingkatkan.

Misalnya ialah LED, FET, IC, MOSFET. Perkataan-perkataan ini mempunyai

ertinya yang tersendiri. Beliau mendapati sangat sulit untuk menteijemahkan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

30

perkataan-perkataan jenis ini supaya pelajar-pelajar dapat memahaminya mengikut

perkataan asal. Selalunya, untuk memberi penjelasan berhubung dengan perkataan-

perkataan seperti ini, beliau terpaksa merujuk kepada bentuk sepenuhnya dalam

Baliasa Inggeris. Bagi pelajar yang menguasai Bahsa Inggeris, masalah ini tidak

timbul.

Masalah ketiga ialah berhubung dengan ejaan. Beliau mendapati ada

beberapa perkataan yang boleh dieja dengan dua cara. Di samping itu, ada pula

perkataan yang ejaannya berubah dari semasa ke semasa. Bagi beliau yang

mempelajari Bahasa Malaysia pada tahun 60-an, beliau dapati am at sukar untuk

memastikan ejaan mana yang betul sekiranya tidak berpandukan buku istilah

keluaran terbaru terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka.

Masalah keempat ialah beliau merasakan istilah kejuruteraan yang terdapat di

dalam kamus-kamus rujukan adalah begitu asing jika dibandingkan dengan

perkataan-perkataan yang digunakan setiap hari. Mungkin atas sebab inilah istilah-

istilah yang sedia ada sangat jarang digunakan oleh masyarakat umum. Umumnya,

apa yang beliau perhatikan ialah istilah dalam Bahasa Inggeris lebih lazim

digunakan.

Sehubungan dengan masalah-masalah yang dikenalpasti, beliau telah

mengemukakan cadangan iaitu istilah serta ejaan yang telah dirumuskan patutlah

dipertahankan. Misalnya, semua istilah yang dimuatkan dalam buku Istilah

Kejuruteraan Pengajian Tinggi tidak diubah dalam masa 10 atau 15 tahun yang akan

datang. Ini boleh membantu untuk meyakinkan penggunaan istilah-istilah berkenaan

oleh umum.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

31

2.2.2 Penciptaan Istilah Atau Peniruan Istilah? - Satu Kajian Tentang Istilah

Kimia

Kajian kes ini telah dihasilkan oleh Metzger ( 1989). Beliau berpendapat

bahawa banyak pembaca asing yang memerhatikan istilah-istilah ikhtisas baru dalam

Bahasa Malaysia akan terkejut atas sifat peniruannya dari bahasa-bahasa yang lain.

Mereka tertanya-tanya sama ada Bahasa Malaysia mempunyai satu daya cipta yang

tersendiri untuk mencipta istilah-istilah baru atau tidak. Kata mereka, Bahasa

Malaysia nampaknya terns mengambil kata-kata asing. Pembaca asing yang

memerhatikan begitu banyak istilah asing itu hampir-hampir mentertawakan Bahasa

Malaysia. Baginya Bahasa Malaysia ikhtisas hanya merupakan satu ejaan baru

kepada Bahasa Inggeris. Dengan kata lain, pembaca asing itu membandingkan

Bahasa Malaysia itu dengan seorang tua yang memerlukan sebatang tongkat iaitu

Bahasa Inggeris. Tanpa tongkat itu mungkin Bahasa Malaysia boleh teijatuh.

Pembaca asing itu juga tertanya-tanya sama ada Bahasa Malaysia tidak boleh

melahirkan kata-kata sendiri atau Bahasa Malaysia itu haraslah terns mengambil

anak-anak angkat iaitu kata-kata asing. Kadangkala pembaca asing itu berpendapat

bahawa bahasa itu sudah menyerah diri, sudah kalah. Dalam keadaan begitu, Bahasa

Malaysia tidak menciptakan istilah-istilah tetapi meniru istilah-istilah sahaja.

Memang kita tidak boleh menafikan bahawa peristilahan merupakan satu

bidang yang luas dan rumit. Di Malaysia, peristilahan dianggap penting. Misalnya,

di rantau ini ramai pakar bahasa berpendapat bahawa oleh sebab penuntut-penuntut

universiti mesti mempelajari satu senarai istilah Inggeris untuk memahami bah an

rujukan, maka eloklah jikalau istilah-istilah Bahasa Malaysia dekat saja dengan

istilah-istilah Inggeris itu.

Dalam bidang kimia, beberapa contoh dikemukakan. Misalnya istilah

belerang sudah ada dalam Bahasa Malaysia dan istilah itu ditakrifkan sebagai benda

keras kuningyang mndah hancur (mudah terbakar dengan mengeluarkan nyala

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

32

biru ) menurut Kamus Dewan. Tetapi dalam bidang kimia pakar-pakar

menggunakan istilah sulfur (menurut Buku Istilah Kimia).

Istilah allotrope dalam Bahasa Inggeris diubahsuai dan menjadi alotrop

dalam Bahasa Malaysia. Di sini jelas pencipta tidak mahu bersusah payah

membentuk satu istilah yang lebih bersifat Bahasa Malaysia. Tetapi apa itu

allotrope? Sebenarnya istilah itu dibentuk dengan menggunakan dua unsur dari

bahasa Yunani iaitu alios yang bermaksud lain dan tropos yang bererti arahan.

Dengan pengetahuan ini, kita boleh mencipta satu istilah dengan tidak meniru

Bahasa Inggeris dan yang lebih senang diterima oleh semua penutur Bahasa

Malaysia. Cadangan yang dikemukakan oleh Encik L. Metzger ialah arahlain yang

jelas maksudnya dan yang boleh digunakan untuk mencipta istilah-istilah terbitan

seperti kearahlainan untuk allotropic dan sebagainya.

Sebenarnya senarai istilah yang boleh diganti dengan satu istilah yang lebih

tepat dan lebih halus dari segi bunyinya dan ejaannya tidak lengkap. Ribuan istilah

lain boleh digantikan dengan satu istilah lain yang lebih bersifat Bahasa Malaysia.

Tetapi Metzger berpendapat bahawa istilah-istilah yang betul-betul beijiwa Malaysia

boleh dibentuk jikalau pakar bahasa dan pakar kimia melupakan sedikit Bahasa

Inggeris dan mencari dengan bersungguh-sungguh istilah-istilah yang lebih sesuai.

Dalam pembentukan istilah-istilah ikhtisas, satu sikap yang sering kali

diperhatikan ialah pujian yang diberikan terhadap istilah Bahasa Inggeris seolah-olah

pencipta istilah di Malaysia tidak langsung mempercayai bahasa sendiri. Dengan ini,

tidak hairanlah jika ada yang memandang rendah terhadap istilah-istilah Bahasa

Malaysia yang dikatakan tidak tepat dan tidak betul. Sikap ini sangat merugikan.

Menurut Metzger, mungkin satu cara untuk mencipta istilah ialah pengkajian

kamus-kamus lama. Kamus-kamus itu bukan sahaja boleh mengemukakan istilah-

istilah yang sekian lama dilupakan malah boleh juga memberi beberapa kata dasar

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

33

yang boleh digunakan untuk mencipta istilah-istilah terbitan. Istilah-istilah lama

mungkin juga boleh memberikan satu makna ikhtisas yang baru. Sayang sekali

Bahasa Malaysia yang sudah lama digunakan di rantau ini, yang sudah berkembang

sebelum Bahasa Inggeris ditutur dan dibaca, tidak menggunakan masa lampaimya

untuk menghadapi masa depannya.

Selain mem'ru sahaja istilah Bahasa Inggeris, kita harus tunjukkan kebolehan,

kemampuan dan kekayaan Bahasa Malaysia. Sebenarnya sejarah Bahasa Malaysia

panjang, jumlah penuturnya atau penggunanya ramai dan tamadunnya kaya. Dalam

bidang perdagangan beberapa keluaran dari Malaysia sudah dijual dalam pasaran

antarabangsa. Melalui satu usaha yang gigih, Bahasa Malaysia juga akan

membuktikan daya penciptaannya dalam penciptaan istilah ikhtisas. Jangan tunggu

istilah asing, usah meniru kata-kata yang tidak bersifat Bahasa Malaysia. Jikalau

sikap memandang rendah terhadap istilah-istilah Bahasa Malaysia diubah, jikalau

satu kajian secara besar-besaran dijalankan untuk menyusun perbendaharaan kata

Bahasa Malaysia dan bahasa-bahasa daerahnya, jikalau semua penutur atau

pengguna Bahasa Malaysia terlibat dalam penciptaan istilah-istilah baru yang tepat,

tulen dan mudah difahami, maka Bahasa Malaysia akan dibanggakan dan dianggap

mempunyai masa depan yang cerah.

23 Penyelidikan Asas Tentang Istilah Di Luar Negara

Dalam tahun ketiga puluhan abad ini, usaha telah dimulakan di Austria,

Czechoslovakia, Jerman dan Soviet Union bagi meletakkan asas saintifik untuk sains

peristilahan. Usaha ini telah menyebabkan tertubuhnya aliran peristilahan Vienna,

Prague dan Soviet. Di samping aliran peristilahan yang klasik ini, terdapat

sebilangan universiti yang mula menjalankan penyelidikan asas dalam peristilahan

pada dua abad yang lalu. Contohnya di GDR di Institute Of Applied Linguistics di

Universiti Teknikal, Dresden dan beberapa institut universiti yang lain di Universiti

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

34

Karl Marx, Leipzig. Pada tahun 1979, sebuah pusat penyelidikan untuk peristilahan

yang disebut Groupe Interdisciplinaire de Recherche Scientifique etAppliquee en

Terminologie ( GIRSTERM) telah ditubuhkan di Universiti Laval di Quebec

( Kanada). Pada waktu yang sama, kerusi pertama untuk peristilahan telah

ditempatkan di universiti ini. Beberapa penyelidikan peristilahan juga telah

dijalankan di negara Nordik dan di Universiti of Manchester Institute of Science and

Technology (UMIST), United Kingdom (Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat

Sah, 1995 ).

23.1 Aliran Peristilahan Vienna

Pada dua dekad pertama abad ini, usaha mencipta asas teknologi yang

saintifik di Jerman dipergiat. Dengan itu, timbullah penyelidikan terhadap bahasa

teknikal jurutera. Ramai pakar iaitu ahli bahasa, pakar falsafah, pakar dokumen dan

pemiawai menyertai penyelidikan ini. Pertubuhan profesional seperti Persatuan

Jurutera Jerman inula menangani masalah bahasa teknikal.

Jurutera muda Austria, Wuster mengikuti perkembangan bahasa teknikal di

Jerman dengan penuh minat. Kegiatan penyehdikan Wuster telah menyebabkan

tertubuhnya sebuah institut penyelidikan swasta di Wieselburg yang berfungsi

sebagai pusat tumpuan bagi keija peristilahan antarabangsa. Behau telah

menggalakkan beberapa orang ahli sains dan jurutera di Vienna. Inilah titik

permulaan Aliran Peristilahan Vienna. Malah idea Wuster juga telah tersebar ke

negara-negara lain dan ke pertubuhan antarabangsa seperti UNESCO dan ISO.

Beh'au telah menyediakan lebih kurang 500 terbitan yang berkaitan dengan

peristilahan, pemiawaian peristilahan, petunjuk antarabangsa kepada peristilahan,

dokumentasi, transliterasi, teori simbol, pengelasan, teori tesaurus, prinsip memfail,

linguistik, simbol bahasa dan lain-lain (Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah,

1995 ).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

35

23.2 Aliran Peristilahan Prague

Aliran Peristilahan Prague telah berkembang daripada Prague School of

Functional Linguistics yang teorinya berasaskan keija de Saussure dan menekankan

aspek fiingsian bahasa yang menjadi asas yang kukuh bagi teori peristilahan. Prague

School of Functional Linguistics bertujuan menjalankan penyelidikan terhadap

bahasa baku dari sudut pandangan fungsian iaitu penyiasatan terhadap bahasa baku

sebagai alat perhubungan dalam semua bidang kehidupan sosial khususnya dalam

bidang kebudayaan manusia, tamadun dan teknologi. Teori bahasa kesusasteraan

iaitu tentang bahasa baku, polifungsian yang bertaraf kebangsaan dan perbezaan gaya

penulisan dan juga teori kebudayaan bahasa yang bertujuan memperbaiki bahasa

telah mempengaruhi pakar bahasa ekonomi fiingsian seperti Vancura, Kopecky dan

Coda pada tahu tiga puluhan.

Pakar bahasa Prague mengenali empat gaya fiingsian iaitu gaya profesional,

estetika, kewartawanan dan perbualan. Gaya profesional menggambarkan teras

bahasa kesusasteraan. Penyiasatan peristilahan pada mulanya diasaskan pada

analisis teks saintifik dan teknikal. Istilah ialah satu unit leksikal yang profesional

dan sebahagian daripada gaya fungsian yang profesional bagi bahasa kesusasteraan

kebangsaan (Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 ).

2.33 Aliran Peristilahan Soviet

Pada tahun 1935, Aliran Peristilahan Soviet telah ditubuhkan dengan daya

usaha dua orang jurutera iaitu Prof Caplygin, ahli Academy of Sciences, USSR dan

pakar istilah yang terkemuka bernama Lotte. Mereka juga memberikan dorongan

kepada penubuhan Commission for Technical Terminology yang kemudiannya diberi

nama The Committee for Scientific and Technical Terminology ( KNTT ) of the

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

36

Academy of Sciences di USSR. Seperti kedua-dua peristilahan di atas, ln.bu.igan

yang kukuh tentang pemiawaian sentiasa wujud. Suruhanjaya ini telah diamanahkan dengan tugas berikut :-

(a) Untuk menghuraikan satu teori peristilahan saintifik dan teknikal dengan

tujuan meletakkan prinsip bagi pembinaan istilah teknikal dan bagi penubuhan

sistem konsep dan istilah.

(b) Untuk melakukan keija yang bertujuan mengawal dan menubuhkan sistem

istilah Rusia dan simbol huruf dalam bidang utama teknologi".

(c) Untuk menyediakan draf piawai, senarai istilah dan simbol huruf dan

menyusun pengumpulan istilah yang disarankan.

(d) Untuk memperkenalkan kepada ahli sains dan jurutera tentang kaedah yang

akan digunakan untuk pengawalan istilah teknikal bahasa Rusia.

(e) Untuk menyediakan garis panduan tentang bagaimana menggunakan dan

membina istilah bam.

( Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 ).

2.3.4 Kanada

Kanada yang berdwibahasa telah memulakan kegiatan peristilahan yang

meluas pada awal tahun tujuh puluhan untuk menyelesaikan masalah peristilahan

yang sedia ada. Demi mendapatkan mutu istilah yang tinggi secepat yang mungkin,

enam simposium antarabangsa yang mengagumkan telah diadakan iaitu pada tahun

1972, 1973,1974,1975,1977 dan 1982. simposium ini telah dikumpulkan bagi

mendapatkan cara penyelesaian masalah peristilahan. Beberapa mesyuarat

kebangsaan juga telah diadakan. Sebagai tambahan, sebilangan besar pakar dari

Kanada telah menghadiri simposium peristilahan yang diadakan di seluruh dunia.

Setelah mengkaji dengan teliti tentang institusi penyelidikan peristilahan yang wujud

di dunia, sebuah institusi moden untuk penyelidikan (GISTERM - Groupe

Interdisciplinaire de Recherche Scientifique etAppliquee en Terminologie ) telah

ditubuhkan. Universiti-universiti lain di Kanada juga menjalankan penyelidikan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

37

tentang peristilahan dan dijangka akan menghasilkan sebuah aliran peristilahan yang

tersendiri (Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 ).

23.5 Republik Persekutuan Jerman ( FRG )

Sejak dua dekad yang lalu, penyelidikan lebih ditumpukan pada bahasa yang

khusus sahaja daripada penyelidikan peristilahan semata-mata. Masalah peristilahan

teoretis dan gunaan dikaji oleh penyelidik-penyelidik individu. Beberapa mesyuarat

kebangsaan telah diadakan untuk bidang peristilahan. FRG merupakan pusat

tumpuan sains peristilahan yang berorientasikan falsafah yang berhubung dengan

penyelidikan pengelasan. Ini berkaitan dengan konsep yang merupakan sebahagian

daripada kedua-dua Teori Umum Peristilahan dan teori pengelasan. Persidangan

tentang kajian dalam bidang ini diadakan setiap tahun (Zahrah Abdul Ghafur &

Salamiah Mat Sah, 1995 ).

2 3.6 Republik Demokratik Jerman (GDR)

Di beberapa universiti di GDR, penyelidikan asas dan gunaan dalam bidang

peristilahan telah dijalankan. Institute for Applied Linguistics di Universiti Teknikal

Dresden telah menjadi terkenal kerana kegiatan saintifiknya dalam peristilahan.

Sebilangan kertas keija tentang penyelidikan peristilahan telah diterbitkan. Institut

ini bekeijasama rapat dengan Institute for Computer Science. Dua simposium

tentang terminografi berbantukan komputer telah diadakan di Dresden pada tahun

1975 dan 1978 (Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 ).

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

23.7 Negara-Negara Nordik

38

Di Denmark dan di negara-negara Nordik yang Iain, satu siri simposium telah

diadakan bertujuan mengajar peristilahan dan Bahasa Untuk Tujuan Khusus ( LSP ).

Sebilangan kertas kerja tentang pengajaran peristilahan telah diterbitkan ( Zahrali

Abdul Ghafur & Salamiah Mat Sah, 1995 ).

2.4 Rumusan

Berdasarkan sorotan kajian yang telah ditemui, pengkaji berpendapat bahawa

bidang peristilahan adalah amat penting bukan sahaja di dalam negara malah juga

penting di luar negara. Di Malaysia, kegiatan peristilahan telah wujud pada tahun

60-an manakala di luar negara pula kegiatan peristilahan telah dikaji sejak tahun

30-an lagi. Ini menunjukkan Malaysia telah jauh ketinggalan dalam bidang

peristilahan berbanding luar negara. Oleh sebab itu, wujudnya berbagai

permasalahan dalam peristilahan di Malaysia seperti :-

(a) Istilah atau kamus

(b) Istilah singkatan atau gabungan

(c) Istilah lama lawan istilah baru

(d) Istilah kejuruteraan lawan istilah sains

(e) Penerimaan dan pemakaian istilah kejuruteraan

Selain daripada itu, wujudnya istilah yang bersifat keinggerisan juga adalah

kerana Malaysia telah merujuk kepada peristilahan luar negara yang jauh lebih maju.

Ini memberi kesan kepada penggubalan istilah bersifat keinggerisan. Walau apa pun,

peristilahan amat penting kepada semua pihak kerana ia merupakan ilmu yang harus

disebarkan kepada semua.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB III

METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan

Penakrifan istilah boleh membantu memantapkan istilah. Konsep sesuatu

istilah menjadi lebih jelas dengan memberikan takrif. Dengan demikian dapat

mengurangkan dan akhirnya menghapuskan ketidakseragaman dan salah faham

istilah dalam berbagai-bagai bidang yang konsepnya sama. Dalam hal ini, pengkaji

akan mengatur dan merancang reka bentuk kajian untuk mengkaji masalah

peristilahan kejuruteraan khusus dalam bidang Kejuruteraan Elektrik yang

melibatkan mata pelajaran Prinsip Elektrik sahaja untuk mengecilkan skop kajian

agar tidak terlalu meluas.

3.2 Reka Bentuk Kajian

Kajian yang dijalankan berbentuk penyelidikan perpustakaan (library

research ). Menurut Abdul Malek bin Bilal Sidek ( 1995 ), perkataan perpustakaan

berasal daripada perkataan pustaka iaitu bahasa Sanskrit yang bermaksud jampi,

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

40

serapah, mantera dan tangkal azimat. Keanehan jampi atau pustaka ini dapat dililiat

kesannya, cara seseorang itu memakai, membaca, mengguna dan mengamalkannya.

Berpunca dari sinilah dengan ditambah imbuhan awal "per" dan akhiran "an'\ maka

jadilah perpustakaan yang merupakan bangunan atau bilik bagi menempatkan semua

sumber ilmu pengetahuan untuk semua pengguna.

Penyelidikan perpustakaan adalah lebih kepada aktiviti pembacaan. Sebarang

jenis pembacaan merupakan suatu kegiatan. Namun demikian, pembacaan boleh

bersifat lebih aktif atau kurang aktif. Seseorang itu merupakan pembaca yang lebih

aktif jika lebih luas bidang kegiatannya dalam pembacaan dan lebih banyak usaha

yang dilakukan berhubung dengan pembacaan tersebut. Manakala seseorang itu

dianggap pembaca yang kurang aktif apabila dia hanya membaca dan tidak

mengaplikasikan apa yang telah dibacanya. Penyelidikan perpustakaan memerlukan

seseorang itu menjadi pembaca yang lebih aktif.

Menurut Rustam A. Sani ( 1993 ), terdapat empat peringkat pembacaan iaitu

pembacaan peimulaan, pembacaan penelitian, pembacaan analitis dan pembacaan

perbandingan.

(a) Pembacaan permulaan

Pada peringkat ini, soalan yang ditanyakan kepada pembaca ialah "Apakah

yang dinyatakan oleh ayat itu?". Soalan ini kelihatan sukar tetapi dalam

pembacaan permulaan, soalan yang dimaksudkan itu ialah pengertiannya yang

paling mudah. Namun demikian, pembaca juga akan menghadapi masalah

pada peringkat pembacaan ini. Misalnya pada waktu pembaca hendak

membaca sesuatu yang ditulis dalam bahasa asing yang pembaca tidak kuasai

dengan baik. Dalam keadaan yang demikian, usaha pembaca yang pertama

ialah mengenal atau mencari makna perkataan. Hanya setelah mengenali

makna perkataan tersebut, barulah pembaca dapat berusaha memahaminya

dalam sesuatu ayat.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

41

(b) Pembacaan penelitian

Peringkat kedua pembacaan ada hubungannya dengan waktu. Ketika

membaca pada peringkat ini, pembaca diberikan sejumlah waktu tertentu

untuk menyelesaikan pembacaannya. Pembacaan penelitian bertujuan untuk

mendapatkan sebanyak mungkin ciri-ciri sesebuah buku dalam jangka waktu

yang tertentu dan selalunya jangka waktu itu terlalu pendek dan tidak

mungkin semua kandungan dalam buku itu diketemukan. Oleh itu, sewaktu

membaca pada peringkat ini, tujuan pembaca adalah untuk meneliti sifat-sifat

umum buku itu untuk mengetahui segala sesuatu yang dapat dipelajari

daripada sifat-sifat buku itu sendiri. Soalan-soalan yang sering ditanya pada

peringkat ini ialah "Apakah yang dibicarakan oleh buku ini?" dan "Apakah

bahagian-bahagiannya?". Setelah selesai melakukan pembacaan peringkat

kedua, pembaca juga sepatutnya dapat menjawab soalan "Buku jenis apakah

ini?".

(c) Pembacaan analitis

Peringkat ini jauh lebih sukar kerana ia merupakan pembacaan yang terbaik

yang dapat dilakukan oleh seorang pembaca. Jika pembacaan penelitian

merupakan pembacaan yang terbaik lagi menyeluruh dalam ruang yang

terbatas, maka pembacaan analitis merupakan pembacaan terbaik lagi

menyeluruh yang mungkin dilakukan tanpa batasan waktu. Pembacaan

analitis selalunya merupakan langkah yang giat di mana pembaca berusaha

sehingga dia memahami sesebuah buku sepenuhnya. Pembacaan peringkat

ketiga bertujuan mendapatkan pemahaman.

(d) Pembacaan perbandingan

Pada peringkat ini pembaca tidak sekadar membaca sebuah buku sahaja tetapi

beberapa buah buku dan melihat hubungan buku-buku itu antara satu dengan

yang lain. Pembacaan perbandingan merupakan peringkat pembacaan yang

paling aktif dan menuntut upaya yang paling banyak.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

42

3.3 Sampel Kajian

Kajian peristilahan kejuruteraan ini hanya melibatkan buku-buku rujukan

kejuruteraan sebagai sampel kajian. Oleh sebab kajian ini mengkhususkan kepada

istilah Kejuruteraan Elektrik bagi mata pelajaran Prinsip Elektrik, maka sampel yang

digunakan adalah buku-buku rujukan Prinsip Elektrik.

Buku-buku rujukan Prinsip Elektrik dipilih secara rawak bergantung pada

sumber rujukan yang terdapat di lokasi kajian iaitu di perpustakaan Kolej Universiti

Teknologi Tun Hussein Onn (KUiTTHO). Buku-buku yang dicadangkan adalah

seperti berikut :-

( i ) Nalkenburgh, V. ( 1986 ). Asas Elektrik Buku Satu. International Book

Service, Petaling Jaya.

( i i ) Nalkenburgh, V. ( 1986 ). Asas Elektrik Buku Dua. International Book

Service, Petaling Jaya.

( i i i ) Nalkenburgh, V. ( 1987 ). Asas Elektrik Buku Tiga. International Book

Service, Petaling Jaya.

( i v ) Yahya Emat ( 1987 ). Prinsip Elektrik. Dewan Bahasa & Pustaka, Kuala

Lumpur.

( v ) Zainal Abidin Zulkifli ( 1984 ). Elektrik. Dewan Bahasa & Pustaka, Kuala

Lumpur.

( vi) Zam Zam Khairani ( 1987 ). Prinsip Elektrik. International Book Service,

Petaling Jaya.

3.4 Instrumentasi

Terdapat beberapa instrumen yang digunakan dalam kajian ini seperti :-

( i ) Analisa Dokumen

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

( « )

( " i )

( i v )

Temu bual

Soal selidik

Jadual senarai semak

43

3.4.1 Analisa Dokumen

In strum en utama dalam kajian ini adalah buku-buku rujukan Prinsip Elektrik

yang dicadangkan seperti yang dihuraikan dalam sampel kajian. Selain daripada

buku-buku rujukan yang boleh didapati di perpustakaan Kolej Universiti Teknologi

Tun Hussein Onn (KUiTTHO), pengkaji juga harus mendapatkan sumber-sumber

lain yang berkaitan seperti majalah, surat khabar, artikel, kertas keija, jurnal dan

internet. Ini adalah untuk menambah pengetahuan pengkaji agar lebih mahir dalam

kajian yang dijalankan.

3.4.2 Temu bual

Kaedah temu bual amat membantu dalam kajian ini. Sebelum sesuatu temu

bual dijalankan, pengkaji telah menyediakan set soalan untuk dijadikan panduan

semasa temu bual. Pengkaji telah menjalankan beberapa temu duga secara rasmi dan

tidak rasmi dengan beberapa pihak yang dianggap boleh membantu dalam kajian ini

seperti :-

( i ) Pegawai Perancang Bahasa, Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan

Pustaka, Kuala Lumpur

( i i ) Pelajar-pelajar dalam bidang Kejuruteraan Elektrik di KUiTTHO

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

44

3.43 Soal Selidik

Pengkaji telah menyediakan set soalan soal selidik yang terdiri daripada tiga bahagian iaitu :-

S Bahagian A : Ayat-ayat yang mengandungi stilah lama dan istilah baru

^ Bahagian B : Ayat-ayat yang mengandungi istilah yang bersifat keinggerisan

^ Bahagian C : Pandangan pelajar tentang istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak

selaras, istilali Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama serta

istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan.

3.4.4 Jadual Senarai Semak

Di akliir kajian, pengkaji akan membina beberapa jadual senarai semak untuk

menyenaraikan istilah-istilah Kejuruteraan Elektrik yang telah dikenal pasti.

Terdapat tiga jadual telah dibina berdasarkan skop kajian yang ditetapkan di awal

kajian. Jadual-jadual tersebut adalah :-

( i ) Jadual istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras

( i i ) Jadual istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama

( i i i ) Jadual istilali Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan

Jadual 3.1 merupakan jadual senarai semak yang menunjukkan istilah

Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di antara penulis buku sampel kajian.

Pengkaji telah menyertakan beberapa contoh istilah yang dikenal pasti sering

berubali-ubah di kalangan penulis buku tersebut tetapi mempunyai satu makna yang

sama.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

45

Jadual 3.1 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

Zam Zam Khairani

(1987)

Van Valkenburgh

Buku Tiga JI987)

Yahya Emat (1987)

Van Valkenburgh

Buku Dua (1986)

Van Valkenburgh

Buku Satu (1986)

Zainal Abidin Zulkiflv (1984)

Pengkonduksi Konduktor Konduktor Pengalir Pengalir Konduktor Separuh pengalir _ Semikonduktor

Pengalir separa

Separa konduktor

Jangkavolt Metervolt Voltmeter Metervolt Voltmeter Voltmeter

Jadual 3.2 pula menunjukkan contoh istilah baru dan lama dalam bidang Kejuruteraan Elektrik.

Jadual 3.2 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama

Istilah lama Istilah baru

Konduktor Pengalir

Alaterus Pen eras

Litar paduan Litar bersepadu

Jadual 3.3 menunjukkan istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat

keinggerisan. Istilah yang bersifat keinggerisan bermaksud meminjam istilah Bahasa

Inggeris untuk menghasilkan istilah dalam Bahasa Malaysia. Pengkaji telah

menyenaraikan beberapa contoh masalah tersebut.

Jadual 3.3 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

Istilah Bahasa Inggeris Istilah Bersifat Keinggerisan Istilah Bahasa Malaysia

Flux Fluks "Urat daya

Capacitance Kapasitans Kemuatan

Inductive Induktif Beraruhan

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

46

3.5 Prosedur Kajian

Kajian yang dijalankan adalah berbentuk penganalisaan terhadap istilah-

istilah Kejuruteraan Elektrik yang bermasalah di dalam buku-buku rujukan Prinsip

Elektrik seperti yang disenaraikan dalam sampel kajian. Terdapat beberapa prosedur

yang telah ditetapkan sebelum, semasa dan selepas kajian dilakukan. Prosedur-

proseduryang dimaksudkan adalali seperti berikut :-

(a) Sebelum kajian dijalankan

Langkah 1 : Kenal pasti masalali utama yang hendak dikaji.

Langkah 2 : Menetapkan dan memaliami kehendak objektif kajian.

Langkah 3 : Menentukan skop kajian secara khusus.

Langkah 4 : Menimbulkan persoalan kajian untuk membuahkan idea.

Langkah 5 : Menetapkan satu mata pelajaran yang khusus sebagai sampel

kajian iaitu Prinsip Elektrik.

(b) Semasa kajian dijalankan

Langkah 1

Langkah 2

Langkah 3

Langkah 4

Langkah 5

Langkah 6

: Mencari buku-buku rujukan Prinsip Elektrik sebanyak yang

mungkin yang terdapat di lokasi kajian iaitu perpustakaan

Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn ( KUiTTHO ).

: Membuat pembacaan yang menyeluruh.

: Mengumpul dan mencatatkan istilah-istilah Kejuruteraan

Elektrik yang bermasalah.

Menjalankan kaedah temu bual.

Mengedar dan mengumpul semula borang soal selidik.

Menganalisis istilah-istilah Kejuruteraan Elektrik yang

bermasalah.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

47

(c) Selepas kajian dijalankan

Langkah 1 : Menghuraikan istilah Kejuruteraan Elektrik yang telah dikenalpasti.

3.6 Analisis Data

Data yang dimaksudkan dalam kajian ini adalah istilah-istilah Kejuruteraan

Elektrik yang bermasalah dalam buku-buku rujukan Prinsip Elektrik yang dikaji.

Istilah-istilah Kejuruteraan Elektrik yang bermasalah bermakna menjurus kepada

masalah seperti yang diterangkan dalam skop kajian iaitu :-

S Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras.

S Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama.

^ Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan.

Selain itu, beberapa rumusan tentang istilah-istilah kejuruteraan yang

bermasalah ini boleh dirumus dalam bentuk jadual untuk menunjukkan perbezaan di

antara masalah peristilahan dan peristilahan yang tepat.

3.7 Andaian Dan Limitasi

Dalam kajian ini terdapat beberapa andaian dan limitasi yang telah diambil

sebelum memulakan dan melaksanakan kajian iaitu :-

a. Kajian yang dijalankan menggunakan kaedah penganalisaan menyeluruh

tentang istilah-istilah Kejuruteraan Elektrik yang hendak dikaji.

b. Sampel kajian meliputi buku-buku rujukan Prinsip Elektrik sahaja.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

48

c. Buku-buku rujukan Prinsip Elektrik yang diambil sebagai sampel hanya

diperolehi di Iokasi kajian iaitu di perpustakaan Kolej Universiti Teknologi

Tun Hussein Onn (KUiTTHO ).

d. Kaedah temu bual juga dijalankan untuk mendapatkan pandangan dan

maklumat tambahan.

e. Borang soal selidik diedarkan untuk mendapat pandangan pelajar.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BAB IV

ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan

Analisis data adalah berdasarkan kepada mengenal pasti istilah-istilah

Kejuruteraan Elektrik yang bermasalah. Istilah-istilah ini telah disenaraikan dalam

jadual senarai semak. Istilah-istilali Kejuruteraan Elektrilc yang bermasalah

terbahagi kepada tiga aspek iaitu :-

( i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras

( i i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama

( i i i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan

4.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di sini bermaksud istilah

Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di antara penulis-penulis buku rujukan

Kejuruteraan Elektrik. Jadual 4.1 merupakan jadual yang menunjukkan istilah

Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di antara semua penulis dalam sampel

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

50

kajian. Pengkaji telah menyertakan beberapa senarai istilah yang dikenal pasti sering

berubah-ubah di kalangan penulis buku tersebut tetapi mempunyai satu makna yang sama.

Jadual 4.1 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

Van Van Van Zainal Zam Zam Valkenburgh Valkenburgh Valkenburgh Abidin Khairani Buku Tiga Yahya Emat Buku Dua Buku Satu Zulkifly

(1987) (1987) (1987) (1986) (1986) (1984) Pengkonduksi Konduktor Konduktor Pengalir Pengalir Konduktor

Separuh Pengalir Separa pengalir - Semikonduktor - separa konduktor

Jangkavolt Metervolt Voltmeter Metervolt Voltmeter Voltmeter

Jangkampiar Meter ampere Ammeter Meter ampere Meter ampere Ammeter

Transformer Transformer Alatubah - - Alatubah

Voltej Voltan Voltej Voltej Voltej Voltej

Salah satu sebab mengapa berlakunya ketidakselarasan istilah di kalangan

penulis-penulis tersebut adalah latar belakang pendidikan yang berbeza. Latar

belakang pendidikan yang berbeza mempengaruhi corak penuh'san dan penggunaan

istilah yang berbeza. Menurut Sulaiman Masri ( 1989), penggubal-penggubal istilah

terdiri daripada berbagai-bagai golongan yang mempunyai latar belakang pendidikan

yang berbeza yang terbahagi kepada empat golongan seperti berikut :-

(a) Golongan yang pertama ialah golongan tua yang bersekolah Inggeris pada

masa sebelum merdeka dan pada tahun-tahun awal kemerdekaan Malaysia.

(b) Golongan kedua ialah jumtera bukan Melayu yang kebanyakannya pada masa

ini tidak dapat bertutur dalam Bahasa Malaysia tetapi terpaksa belajar dan

dijemput untuk melibatkan diri dalam pembentukan istilah.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

51

(c) Golongan ketiga adalah daripada aliran Melayu yang telah menerima

pelajaran dalam Bahasa Malaysia yang istilah-istilah kejuruteraannya masih

lagi belum lengkap dan dalam proses ujian.

(d) Golongan yang keempat ialah yang mendapat pelajaran mereka dalam dua

bahasa.

Menurat pandangan Puan Hasnah bt. Mohamad (temu bual pada 4 Disember

2003 ), Pegawai Perancang Bahasa, Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan

Pustaka, Kuala Lumpur, beliau menyatakan istilah yang tidak selaras ini wujud

bukan disebabkan oleh pihak penggubal istilah tetapi kerana penggunaan istilah oleh

penulis buku yang tidak selaras di antara satu sama lain.

Menurat kajian pengkaji melalui soalan soal selidik pula, majoriti

menyatakan pandangan bahawa istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di

kalangan penulis buku rujukan Kejuruteraan Elektrik amat mengelirukan dan

mengganggu proses pembelajaran. Penyelarasan istilah adalah penting untuk

memudahkan proses pengajaran dan pembelajaran.

4.3 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama

Menurat buku Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (DBP,

1992 ), dua kata atau lebih yang mempunyai makna yang sama tetapi berlainan

bentuknya disebut sinonim. Sekiranya ada sinonim, istilah yang dicipta paling sesuai

dengan prinsip peristilahan akan dianjurkan penggunaannya sebagai istilah baku dan

ini dinamakan "istilah yang diutamakan". Jadi, bentuk sinonim yang tidak baku akan

diketepikan atau dihindari dalam penggunaan. Contoh "istilah yang diutamakan"

dan istilah yang dihindari adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.2.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

52

Jadual 4.2 : Istilah Yang Diutamakan Dan Istilah Yang Dihindari

Istilah yang diutamakan Istilah yang dihindari Penerus Alaterus

Fasa Fasor Litar bersepadu Litar paduan

Dalam Kejuruteraan Elektrik, terdapat istilah lama dan istilah baru. Pada

pandangan pengkaji sendiri yang mempunyai pengalaman sebagai pelajar

Kejuruteraan Elektrik selama enam tahun, istilah lama adalah "istilah yang perlu

diketepikan atau dihindari" manakala istilah baru pula ialah "istilah yang

diutamakan". Ini kerana istilah yang baru harus diutamakan kerana ia digubal

mengikut peredaran dan keperluan semasa. Jadual 4.3 menunjukkan senarai istilah

lama dan istilah baru dalam bidang Kejuruteraan Elektrik.

Menurut pandangan Puan Hasnah bt. Mohamad (temu bual pada 4 Disember

2003 ), Pegawai Perancang Bahasa, Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan

Pustaka, Kuala Lumpur, beliau menyatakan Buku Istilah Kejuruteraan yang pertama

telah diterbitkan pada tahun 1970 manakala Jawatankuasa Istilah Kejuruteraan

Elektrik yang pertama ditubuhkan pada tahun 1981. Menurut beliau lagi, istilah baru

akan digubal sekiranya pihak peristilahan menerima aduan tentang istilah yang sedia

ada seperti kesalahan ejaan dan penggunaan tatabahasa yang tidak sesuai. Menurut

beliau, istilah yang lama akan dihapuskan dan istilah baru yang akan diutamakan dan

digunakan. Kadang kala, penulis buku tidak peka terhadap penggubalan istilah baru

dan masih menggunakan istilah yang lama. Ini menyebabkan kekeliruan terhadap

pengguna buku tersebut. Maka, di sini penulis buku juga memainkan peranan

penting dalam memilih istilah yang baru dan sesuai dalam penulisan buku mereka.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

53

Jadual 4.3 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama

Istilah lama Istilah baru Alaterus Penerus Alatubah Pengubah

Fasor Fasa Jangkampiar Ammeter Jangka volt Voltmeter Konduktor Pengalir

Litar paduan Litar bersepadu

Meter ampere Ammeter

Meter volt Voltmeter

Pengalir separa Separuh pengalir

Pengkoriduksi Pengalir

Separa konduktor Separuh pengalir

Separa pengalir Separuh pengalir

Voltej Voltan

Menurut kajian pengkaji melalui soalan soal selidik pula, majoriti

menyatakan pandangan bahawa istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru lebih sesuai

digunakan berbanding istilah Kejuruteraan Elektrik yang lama kerana istilah baru

lebih mudah difahami. Selain itu, buku-buku rujukan keluaran edisi terbaru banyak

menggunakan istilah baru berbanding istilah lama. Oleh itu, istilah baru didapati

lebih sesuai dan mudah.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

54

4.4 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan pula bermakna istilah

Kejuruteraan Elektrik dalam Bahasa Inggeris yang ditukar ejaannya ke dalam versi

Bahasa Malaysia dengan mengekalkan sebutan asalnya dalam Bahasa Inggeris.

Menurut buku Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia ( DBP,

1992 ), kalau istilah yang diperlukan tidak terdapat daripada Bahasa Malaysia, dan

bahasa yang serumpun dengan Bahasa Malaysia maka bolehlah diambil kata-kata

daripada bahasa asing. Penulisan istilah ini hendaklah mengutamakan bentuk

ejaannya dalam bahasa sumber dan penyebutannya hendaklah mengikut sistem bunyi

Bahasa Malaysia. Demi keseragaman, bahasa yang paling internasional iaitu Bahasa

Inggeris menjadi sumber utama.

Menurut buku Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (DBP,

1992 ), istilah asing boleh dipinjam atas dasar :-

(a) Sesuai maknanya.

(b) Lebih singkat daripada teijemahan Bahasa Malaysianya.

(c) Istilah asing yang diserap itu mempermudahkan penyelarasan sekiranya istilah

Bahasa Malaysianya mempunyai banyak sinonim.

Menurut buku Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (DBP,

1992 ), dua kata atau lebih yang mempunyai makna yang sama tetapi berlainan

bentuknya disebut sinonim. Istilah yang timbul dalam bentuk asing di samping yang

sudah ada dalam Bahasa Malaysia dan kedua-duanya adalah sinonim dianggap

"istilah yang diizinkan". Contoh istilah yang timbul dalam bahasa asing iaitu Bahasa

Inggeris yang dianggap "istilah yang diizinkan" ditunjulckan dalam Jadual 4.4.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Jadual 4.4 : Istilah Yang Diizinkan

55

Istilah Bahasa Inggeris Istilah Bahasa Malaysia Istilah Yang Diizinkan flux urat daya fluks

rectifier penerus rektifier semiconductor separuh pengalir semikonduktor

Dalam kajian ini, pengkaji menamakan "istilah yang diizinkan" sebagai

istilah yang bersifat keinggerisan. Jadual 4.5 menunjukkan istilah Kejuruteraan

Elektrik yang bersifat keinggerisan.

Menurat pandangan Puan Hasnah bt. Mohamad (temu bual pada 4 Disember

2003 ), Pegawai Perancang Bahasa, Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan

Pustaka, Kuala Lumpur, beliau menyatakan istilah yang bersifat keinggerisan

merupakan salah satu format yang dipersetujui oleh sidang penggubalan istilah dan

terdapat dalam Buku Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu.

Menurat beliau lagi, pengguna yang menguasai Bahasa Inggeris tidak akan

menghadapi masalah terhadap istilah yang bersifat keinggerisan kerana istilali

tersebut tidak mengubah bentuk sebutan tetapi hanya mengubah ejaan istilali tersebut

sahaja.

Menurat kajian pengkaji melalui soalan soal selidik pula, majoriti

menyatakan pandangan bahawa mereka lebih cenderung menggunakan istilali

Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan. Pelajar Kejuruteraan Elektrik

dewasa ini telah menerima istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan

kerana menganggap istilah tersebut lebih mudah dan membantu proses pembelajaran

memandangkan kuliah dan buku rujukan Kejuruteraan Elektrik kini kebanyakannya

adalah dalam versi Bahasa Inggeris.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

56

Jadual 4.5 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

Istilah Bahasa Inggeris Istilah Bahasa Malaysia Istilah Bersifat Keinggerisan Amplifier Penguat Amplifier

Capacitance Kemuatan Kapasitans Capacitive Berkemuatan Kapasitif Capacitor Pemuat Kapasitor

Conductance Kealiran Konduktan Conductor Pengalir Konduktor

Conventional Lazim Konvensional Discharge Nyahcas Discas

Flux Urat daya Fluks Impedance Galangan Impedan

Inductance Arahan Induktans

Inductive Beraruhan Induktif

Inductor Pearuli Induktor

Input Masukan Input

Output Keluaran Output

Reactans Regangan Reaktans

Reactor Peregang Reaktor

Rectifier Penerus Rektifier

Reluctance Engganan Reluktan

Resonant Salun Resonan

Semiconductor Separuh pengalir Semikonduktor

Transformer Pengubah Transformer

Voltage Voltan Voltej

Istilah yang bersifat keinggerisan ini telah wujud lama seiring dengan

penggubalan istilah. Ini terbukti apabila istilah yang bersifat keinggerisan ini telah

dijadikan salah satu panduan dalam pembentukan istilah Bahasa Malaysia. Ia telah

dijadikan salah satu sumber istilah dalam kategori perbendaharaan kata bahasa asing

yang melaksanakan proses penyerapan istilah asing. Namun begitu, menurut buku

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

Pedoman Umum Pembentukan Istilali Bahasa Malaysia ( DBP. 1992 ), kata vane

diambil daripada bahasa asing haruslah terdiri daripada bentuk akar atau terbitaniiya.

Hal ini bergantung pada :-

( i ) Konteks situasi dan penggunaannya dalam ayat

( i i ) Kemudahan belajar baliasa

( i i i ) Kepraktisan

Menurut buku Pedoman Umum Pembentukan Istilah Baliasa Malaysia

(DBP, 1992 ), istilah asing yang sudah lama digunakan hendaklah tenis dipraktik

walaupun ada kalanya tidak sesuai dengan peraturan semata-mata untuk

mengelakkan kekeliruan dan pembubaran sesuatu istilali.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

BABY

KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan

Bidang keija peristilahan dan dolcumentasi peristilahan telah mencapai

kemajuan yang besar. Pada masa Idni, bidang ini sedang mebangun dengan pesat.

Simposium kebangsaan dan antarabangsa, persidangan dan mesyuarat telah

ditumpukan pada bidang ini. Seminar dan kursus yang berkaitan dengan bidang ini

akan diadakan dengan kadar yang lebih kerap di institusi pengajian tinggi dan

jabatan universiti di seluruh dunia. Kemajuan dalam semua bidang kegiatan manusia

telah menyebabkan dan masih menyebabkan penyelidik, para saijana, golongan

profesional dan yang Iain mencipta istilah baru dengan banyaknya atau

menggunakan istilah atau perkataan yang sedia ada sebagai ungkapan bagi istilah

yang baru dicetuskan. Istilah ini diterima oleh pakar dan digunakan dalam

perhubungan bidang subjek yang berkaitan. Sekiranya ia tidak diterima atau

diterima hanya oleh sebahagian masyarakat teknikal, masalah akan timbul dan hal ini

patut dielakkan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

5.2 Perbincangan

59

Dalam kajian ini pengkaji akan membincangkan tiga aspek istilah Kejuruteraan Elektrik iaitu :-

( i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras

( i i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang lama dan baru

( i i i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan

5.2.1 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di sini bermaksud istilah

Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras di antara penulis buku rujukan Kejuruteraan

Elektrik. Terdapat beberapa orang penulis buku rujukan Kejuruteraan Elektrik yang

menggunakan istilah yang berbeza tetapi membawa satu makna yang sama.

Berikut merupakan beberapa pandangan tentang istilah Kejuruteraan Elektrik

yang tidak selaras :-

• Setiap penulis mempunyai gaya bahasa yang berbeza mengikut fahaman masing-

masing dan ini mengelirukan serta menyukarkan proses pemahaman seseorang

pelajar untuk suatu topik walaupun ia adalah topik yang sama.

• Penulis menulis buku berdasarkan kefahaman mereka dan bukannya bahasa yang

telah ditetapkan dan ia sangat mengelirukan.

• Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras mengelirukan dan mengganggu

proses pembelajaran.

• Perlu penyelarasan istilah bagi memudahkan pelajar untuk memahami apa yang

dipelajari.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

60

5.2.2 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Baru Dan Lama

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru dan lama pula membawa maksud

istilah Kejuruteraan Elektrik yang sedia ada telah diperbaharui tanpa mengubah

makna asal istilah tersebut. Istilah tersebut diperbaharui mengikut peredaran semasa

dan mendapat persetujuan sidang penggubal istilah seperti Dewan Bahasa Dan

Pustaka.

Berikut merupakan pandangan tentang istilah Kejuruteraan Elektrik yang

baru dan lama :-

• Istilah baru lebih mudah difahami dan disebut.

• Istilah baru lebih mudah difahami kerana perkataannya lebih teratur manakala

istilah lama lebih kepada penteijemahan secara terns dari istilah Bahasa Inggeris.

• Responden berasa lebih selesa menggunakan istilah baru daripada istilah lama

kerana istilah baru lebih sesuai.

• Responden lebih cenderung menggunakan istilah baru kerana lebih banyak

terdedah dengan buku-buku rujukan kejuruteraan keluaran edisi terbaru.

5.23 Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

Istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan pula bermakna istilah

Kejuruteraan Elektrik dalam Bahasa Inggeris yang ditukar ejaannya ke dalam versi

Bahasa Malaysia dengan mengekalkan sebutan asalnya dalam Bahasa Inggeris.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

61

Berikut merupakan beberapa pandangan tentang istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat keinggerisan :-

- Istilah yang bersifat keinggerisan lebih mudah diaplikasikan semasa membuat rujukan kerana kebanyakan kuliah dan buku rujukan adalah dalam Bahasa Inggeris.

• Istilah yang bersifat keinggerisan mempunyai gabungan Bahasa Malaysia dan

Bahasa Inggeris menyebabkan ia mudah difahami dan mudah untuk mendapatkan

rujukan kerana kebanyakan buku rujukan kejuruteraan adalah dalam Bahasa

Inggeris.

• Istilah yang bersifat keinggerisan lebih mudah difahami dan telah biasa

digunakan kerana kebanyakan buku rujukan kejuruteraan juga menggunakan

istilah yang bersifat keinggerisan.

• Penggunaan istilah yang bersifat keinggerisan dengan kerap dapat memperbaiki

kelemahan-kelemahan dalam Bahasa Inggeris.

5 3 Kesimpulan

Sehubungan dengan kajian yang dibuat, pengkaji telah membuat beberapa

kesimpulan seperti berikut :-

( i ) Istilah Kejuruteraan Elektrik yang tidak selaras antara beberapa penulis

buku Kejuruteraan Elektrik didapati bermasalah kerana telah

menimbulkan kekeliruan dan mengganggu proses pembelajaran.

( i i ) Secara keseluruhannya, istilah Kejuruteraan Elektrik yang baru lebih

banyak digunakan pada masa kini kerana dianggap lebih sesuai dan

mudah difahami berbanding istilah Kejuruteraan Elektrik yang lama

yang dianggap bermasalah kerana sukar untuk memahami tatabahasa

Bahasa Malaysia yang lama.

( h i ) Menurut N. Subramaniam dalam Wan Abu Bakar Wan Abas ( 1989 ),

beliau berpendapat perubahan ejaan baru dan lama telah menimbulkan

masalah. Bagi beliau yang mempelajari Bahasa Malaysia pada tahun

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

62

60-an, beliau dapati amat sukar untuk memastikan ejaan mana yang

betul sekiranya tidak berpandukan buku istilah keluaran terbaru terbitan

Dewan Bahasa dan Pustaka.

(iv ) Berbeza pula dengan istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat

keinggerisan kerana melalui kajian menyatakan pandangan bahawa

istilali ini telah mula diterima ramai kerana pelajar Kejuruteraan Elektrik

lebih terdedah kepada kuliah dan buku rujukan Kejuruteraan Elektrik

dalam Bahasa Inggeris.

( v ) Menurat L. Metzger dalam Wan Abu Bakar Wan Abas ( 1989) pula,

selain meniru sahaja istilah Baliasa Inggeris, kita haras tunjukkan

kebolehan, kemampuan dan kekayaan Bahasa Malaysia. Beliau

berpendapat bahawa istilah-istilah yang betul-betul beijiwa Malaysia

boleh dibentuk jikalau pakar bahasa dan pakar kimia melupakan sedikit

Bahasa Inggeris dan mencari dengan bersungguh-sungguh istilah-istilah

yang lebih sesuai.

4 Cadangan Kajian Lanjutan

Berikut merupakan beberapa cadangan kajian lanjutan untuk masa hadapan :-

Meluaskan skop kajian seperti unsur dan proses tatabahasa dalam peristilahan

misalnya proses pengimbuhan, penggandaan dan penggabungan.

Mengkaji istilah singkatan, lambang huraf dan lambang gambar.

Meninjau kaedah pengejaan istilah pinjaman.

Mengenal pasti dokumentasi peristilahan seperti dokumentasi kepustakaan, data

terminografi dan data faktografi.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

63

RUJUKAN

Abdullah Hassan ( 1987 ). 30 Tahun Perancangan Bahasa Malaysia. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Abdul Kariem Hj. Arof & Roslan Md. Nor ( 1993 ). Siri Fizik Prauniversili: Arus Ulang-Alik. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Abdul Latif bin Samian ( 1997 ). Pengenalan Sejarah Dan Falsafah Sains. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Abdul Malek Bin Bilal Sidek ( 1995 ). Pengurusan Sumber Pengajaran Dan Pembelajaran Sains Perpustakaan. Darulfikir, Kuala Lumpur.

Abdul Razak Sulaiman ( 1988 ). Laporan Kaji SelidikMaklumat Bahasa Malaysia.

Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Abdul Samad Hanif ( 1994 ). Sistem Dan TeknikElektronik. Dewan Bahasa Dan

Pustaka, Kuala Lumpur.

Abdul Samad Hanif ( 1999 ). Kamus Teknik Elektrik. Dewan Bahasa Dan Pustaka,

Kuala Lumpur.

Asmah Hj. Omar ( 1985 ). Perancangan Bahasa Dengan Rujukan Khusus Kepada

Perancangan Bahasa Malaysia. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala

Lumpur.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

6-1

Dewan Bahasa Dan Pustaka ( 1983 ). Istilah Fizik Pengajian Tinggi Jilid I: Bahasa Inggeris - Bahasa Malaysia dan Bahasa Malaysia - Bahasa Inggeris. Dewan

Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Dewan Baliasa Dan Pustaka ( 1992 ). Daftar Istilah MABBIM1985- 1992. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Dewan Bahasa Dan Pustaka ( 2002 ). Istilah Kejuruteraan : Bahasa Inggeris -

Bahasa Malaysia. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Jasni Ismail ( 1998 ). Teknologi Elektronik Berdigit. Utusan Publication &

Distributors Sdn Bhd, Kuala Lumpur.

Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu, Kementerian Pendidikan Malaysia ( 1992 ).

Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu. Dewan Bahasa Dan

Pustaka, Kuala Lumpur.

Marizan Sulaiman ( 1999). Teknologi Elektrik Dan Peranti Sistem Kuasa. Utusan

Publication & Distributors Sdn Bhd, Kuala Lumpur

Mohamad Ali Hj. Hasan ( 1989 ). Penggunaan Dan Pelaksanaan Bahasa Malaysia

Dalam Bidang Geosains. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Mohamad Ashray Omar ( 1985 ). Kamus Teknikal. Times Books International,

Singapura.

Mohd Omar bin Abdul Rahman ( 1988 ). Sains Kejuruteraan Elektrik. Delta,

Petaling Jaya.

Nalkenburgh, V. ( 1986 ). Asas Elektrik Buku Satu. International Book Service,

Petaling Jaya.

Nalkenburgh, V. ( 1986 ). A s a s Elektrik Buku Dua. International Book Sem

Petaling Jaya.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

65

Nalkenburgh, V. ( 1987 ). Asas Elektrik Buku Tiga. International Book Service, Petaling Jaya.

Naoki Nakajima ( 1982 ). Elektronik, Radio Dan TV: Soalan Dan Jawapan. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Poh Liong Yong ( 1987 ). Fizik STPM - Elektrik Dan Fizik Moden. Penerbitan Pelangi Sdn Bhd, Johor Darul Takzim.

Raminah Hj. Sabran & Rahim Syam ( 1986 ). Kajian Bahasa Untuk Pelatih Maktab

Perguruan. Fajar Bakti Sdn Bhd, Petaling Jaya.

Rustam A. Sani ( 1993 ). Bagaimana Membaca Buku. Dewan Bahasa Dan Pustaka,

Selangor Darul Ehsan.

Sazali Kadlan ( 1987 ). Elektronik Asas. IBS Buku Sdn Bhd, Selangor Darul Ehsan.

Sidang Pengarang ( 1992 ). Kamus Teknikal Dan Kejuruteraan Dengan Istilah

Kejuruteraan. Golden Books Centre Sdn Dhd, Kuala Lumpur.

Sulaiman Masri & Zainal Abidin Bakar ( 1989 ). Penggunaan Istilah Sains. Dewan

Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Universiti Sains Malaysia ( 2003 ). Tatatanda Sains Dan Teknikal. Dicapai pada 15

Julai 2003 daripada www.hb.usm.my/press/Gaya/BAB9.html.

Wan Abu Bakar Wan Abas, Abdul Ghani Kamaruddin, Khalid Mohd Nor & Siti

Faimah Hj. Arifin ( 1989 ). Bahasa Malaysia Dalam Amalan Dan

Pendidikan Kejuruteraan. Fakulti Kejuruteraan UM, Kuala Lumpur.

Yahya Emat ( 1987 ). Prinsip Elektrik. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Zahari Mohamed Darus ( 1993 ). Pengenalan Elektronik Keadaan Pepejal.

Longman Malaysia Sdn Bhd, Selangor Darul Ehsan.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

66

Zahrah Abdul Ghafur & Salamiah Mat Salt ( 1995 ). Panduan Peristilahan. Dewan Bahasa Dan Pustaka. Kuala Lumpur.

Zainal Abidin Zulkifli ( 1984 ). Elektrik. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lumpur.

Zakaria Osman ( 1998 ). Kamus Kejuruteraan Elektrik. Golden Books Centre Sdn Bhd, Kuala Lumpur.

Zam Zam Khairani ( 1987 ). Prinsip Elektrik. International Book Service, Petaling Jaya.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

LAMPIRAN A

Soalan Temubual Bersama Puan Hasnah bt. Mohamad, Pegawai Pcranc

Bahasa, Bahagian Peristilahan, Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kuala Lum

1. Sejak bila Bahagian Peristilahan ditubuhkan oleh DBP?

2. Berapa orang pekeija yang ditempatkan di Bahagian Peristilahan?

3. Apakah peranan Bahagian Peristilahan?

4. Adakah terdapat sebarang panduan tentang penggubalan istilah?

5. Apakah langkah-Iangkah untuk menggubal istilali?

6. Adakah terdapat sebarang masalah ketika menggubal istilah?

7. Apakah punca timbulnya masalah tersebut?

8. Apakah langkah yang diambil untuk mengatasi masalah tersebut?

9. Pernahkah mengalami istilah yang bermasalah?

10. Bagaimanakah mengukur sesuatu istilah yang bermasalah?

11. Apakah pandangan tentang istilah-istilah berikut :-

a) Istilah yang tidak selaras

b) Istilah lama dan istilah baru

c) Istilah yang bersifat keinggerisan

12. Adakah anda bersetuju jika saya mengatakan istilali tersebut dianggap

bermasalah? Kenapa?

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

68

LAMPIRAN B

KOLEJ UNIVERSITI TEKNOLOGI TUN HUSSEIN ONN

(KUiTTHO ) BEGBERKUNCI 101, 86400 PARIT RAJA,

BATU PAHAT, JOHOR DARUL TAKZIM

FAKULTI TEKNOLOGI KEJURUTERAAN

JABATAN PENDIDIKAN TEKNIK DAN VOKASIONAL

TAJUK:

KAJIAN MENGENAL PASTI ISTILAH KEJURUTERAAN

ELEKTRIK YANG BERMASALAH

"Soal selidik ini bertujuan untuk mendapat maklumbalas daripada pelajar

Kejuruteraan Elektrik di KUiTTHO berkenaan tajuk yang dikemukakan di atas.

Segala maklumat yang diperolehi adalah SULIT dan akan digunakan untuk tujuan

MTT 2804 Projek Saijana II bagi program Saijana Pendidikan Teknik Dan

Vokasional KUiTTHO sahaja. Diharap anda menjawab soalan yang dikemukakan

dengan ikhlas dan jujur."

KERJASAMA ANDA SANG A T DIHARGAI.

TERIMA KASIH.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

69

LAMPIRAN B

BAHAGIAN A (Istilah lama vs istilah baru)

Arahan : Ayat-ayat di bawah ini mengandungi dua pilihan istilah iaitu istilah

yang berhuraftebal. Pilih dan gariskan SATU istilali sahaja yang

sesuai pada pandangan anda.

1. Voltej / Voltan yang melintangi setiap rintangan di dalam satu litar selari adalah

sama.

2. Litar elektrik ialah satu gabungan sumber elektrik dan satu pengalir /

pengkonduksi yang membenarkan elektron bergerak di sekeliling htar di dalam

satu aliran yang berterusan.

3. Pembawa majoriti untuk separuh pengalir / separa pengalir jenis N ialah

elektron.

4. Kegunaan alatubah / pengubah ialah untuk meninggikan atau merendahkan

voltan ke masukan ulang-alik kepada satu nilai yang diperlukan.

5. Rangkaian sistem kuasa berfungsi memastikan penjana sentiasa beroperasi dalam

fasa / fasor yang betul.

6. Terdapat dua alat utama yang digunakan dalam pengukuran kuasa iaitu meter

volt / voltmeter dan meter ampere / ammeter.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

70

LAMPIRAN B

BAHAGIAN B (Istilah yang bersifat keinggerisan )

Arahan : Ayat-ayat di bawah ini mengandungi dua pilihan istilah iaitu istilah

yang berhuruf tebal. Pilili dan gariskan SATU istilali sahaja yang

sesuai pada pandangan anda.

1. Sebuah transformer / pengubah adalah suatu peranti yang mampu

memindahkan tenaga daripada satu sistem arus ulang-alik kepada sistem arus

ulang-alik yang lain.

2. Tugas utama rektifier / penerus adalah menukarkan arus ulang-alik kepada arus

terus.

3. Kapasitor akan discas / nyahcas melalui perintang beban kerana diod tidak

membenarkan pengaliran arus mengikut arah terbalik.

4. Litar penguat / amplifier akan menguatkan isyarat kemasukan kepada voltan

yang lebih tinggi.

5. Semikonduktor / separuh pengalir boleh ditakrifkan sebagai mempunyai

pengaliran elektrik perantaraan di antara penebat dan logam.

6. Fluks / urat daya magnet adalah pengaliran medan magnet.

7. Nilai galangan / impedan bagi litar yang ditala selari dalam keadaan frekuensi

salun adalah maksimum.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

71

LAMPIRAN B

BAHAGIAN C

Arahan : Berikan pandangan anda secara ringkas tentang istilah-istilah berikut.

Jadual 1 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Tidak Selaras

Kamus Van Van Van Zainal Teknikal & Zam Zam Valkenburgh Valkenburgh Valkenburgh Abidin

Kejuruteraan Khairani Buku Tiga Yahya Emat Buku Dua Buku Satu Zulkifly (1992) (1987) (1987) (1987) (1986) (1986) (1984)

Pengalir Pengkonduksi Konduktor Konduktor Pengalir Pengalir Konduktor Separuh Separuh Pengalir Separa pengalir pengalir - Semikonduktor - separa konduktor

Pengubah Transformer Transformer Alatubah - - Alatubah

1. Apakah pandangan anda tentang istilah yang tidak selaras di kalangan penulis

buku rujukan Kejuruteraan Elektrik seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1?

2. Adakah istilah yang tidak selaras di antara penulis buku rujukan Kejuruteraan

Elektrik mengelirukan dan mengganggu proses pembelajaran anda?

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

72

LAMPIRAN B

Jadual 2 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Lama Dan Baru

Istilah lama Istilah baru Alatubah Pengubah

Litar paduan Litar bersepadu Separa konduktor Separuh pengalir

3. Apakah pandangan anda tentang istilah Kejuruteraan Elektrik yang lama dan

bam seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 2?

4. Adakah anda lebih cenderung menggunakan istilah lama ataupun istilah baru?

Kenapa? PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

73

LAMPIRAN B

Jadual 3 : Istilah Kejuruteraan Elektrik Yang Bersifat Keinggerisan

Istilah Bahasa Inggeris Istilah Bahasa Malaysia Istilah Bersifat Keinggerisan Capacitor Pemuat Kapasitor

Flux Urat daya Fluks Impedance Galangan Impedan

5. Apakah pandangan anda tentang istilah Kejuruteraan Elektrik yang bersifat

keinggerisan seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3?

6. Istilah manakah yang anda sering gunakan dalam proses pembelajaran?

Mengapa?

Sekian, tcrima kasih.

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH

PTTAPERP

USTAKAAN TUNKU T

UN AMINAH