kesan penyejukan persekitaran terma di kawasan kediaman
TRANSCRIPT
Kesan Penyejukan Persekitaran Terma di Kawasan
Kediaman Berbilang Tingkat menggunakan Penilaian
Indeks Penyejukan Landskap (IPL)
Julia Binti Md. Tukiran
Jabatan Kejuruteraan Awam, Politeknik Sultan Haji Ahmad Shah
E-mail: [email protected]
Abdul Naser Abdul Ghani
Pusat Pengajian Perumahan, Bangunan & Perancangan, Universiti Sains Malaysia
E-mail: [email protected]
Abstrak
Bagi mencapai persekitaran terma luaran yang selesa, penghijauan bandar merupakan
salah satu strategi untuk mengurangkan suhu yang tinggi disebabkan oleh kesan
pulau haba. Kertas kerja ini melaporkan kesan penyejukan persekitaran terma bagi
dua tapak kajian di kawasan kediaman berbilang tingkat menggunakan penilaian Indeks Penyejukan Landskap. Bagi melihat kesan dan potensi penyejukan persekitaran
terma, maka dua kaedah digunakan iaitu (i) pemilihan lokasi tapak kajian, dan (ii)
penilaian sistem penarafan: Indeks Penyejukan Landskap (IPL). Kajian mendapati tapak
kajian AA (kawasan Kompleks Desasiswa RST) dan tapak kajian BB (Taman Tun
Sardon) iaitu kajian kes A2, A3 dan B3 masing-masing memperolehi jumlah mata IPL sebanyak 56, 62 dan 60, iaitu aras kecekapan penyejukan landskap pada tahap
sederhana serta mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh
kawasan kajian. Jangkaan penurunan suhu udara berlaku bagi kajian kes A2, A3 dan
B3 masing-masing dengan perbezaan maksimum sehingga 1.32°C, 2.28°C dan 3.00°C.
Pembangunan sesebuah bandar lama atau baharu perlu mengintegrasikan cadangan
rekabentuk bandar dan alat penilaian persekitaran terma di aplikasikan untuk memperbaiki persekitaran terma semasa dan pada masa depan menerusi pelan induk
penghijauan ke arah mencapai penyejukan terma yang optimum.
Kata Kunci: Persekitaran terma, ENVI-met
1. Pengenalan
Suhu di kawasan bandar besar adalah lebih tinggi berbanding suhu di kawasan pinggir bandar dan luar bandar, maka fenomena ini dikenali sebagai pulau haba bandar (Adinna, Christian, & Okolie, 2009; Syneffa
et al., 2008; Yamamoto, 2006). Salah satu sebab utama berlakunya pembentukan pulau haba ialah jumlah yang besar pada permukaan
binaan seperti konkrit dan asfalt kerana bahan-bahan tersebut mempunyai kapasiti haba yang tinggi (Akbari et al., 2001). Apabila bahan-bahan binaan yang tidak reflektif, tidak telap air, dan albedo yang
rendah digunakan pada permukaan tanah dan bangunan bagi menggantikan kawasan semula jadi, maka kesannya akan menyebabkan berlakunya pulau haba (Taha, 1997). Peningkatan suhu yang berlaku
akan menyebabkan permintaan elektrik semakin meningkat dan dianggarkan antara 2% hingga 4% untuk setiap kenaikan suhu 1°C
(Akbari et al., 2001).
Sehubungan dengan itu, penghijauan bandar sebagai salah satu strategi
untuk mengurangkan suhu yang tinggi disebabkan oleh kesan pulau haba (Bowler et al., 2010). Manakala, penggunaan seperti bumbung
hijau, turapan sejuk, dan kawasan hijau di kawasan bandar mampu menyumbang kepada penyejukan permukaan di samping mampu membantu mengurangkan penggunaan tenaga (Akbari et al., 2001; Gago
et al., 2013; Santamouris, 2014). Selain itu, terdapat dua strategi utama yang dicadangkan bagi mitigasi kesan pulau haba di sekitar kawasan
bandar, iaitu dengan meningkatkan litupan pokok-pokok teduhan dan penggunaan turapan sejuk (Akbari et al., 2001; Emmanuel, 2005; Memon, Leung, & Chunho, 2008; Santamouris et al., 2001; Solecki et al.,
2005).
Penyediaan persekitaran bandar yang sesuai dan selesa didiami menjadi
cabaran besar kepada pihak berkuasa tempatan khususnya perancang bandar bagi merencana pembangunan sesebuah bandar. Oleh itu, para
perancang bandar mula melihat kepentingan iklim persekitaran bandar sebagai sebahagian aspek yang perlu dititik beratkan dalam perancangan bagi membangunkan sebuah bandar yang mampan. Maka
dengan itu, ahli klimatologis perlu berinteraksi dengan para perancang bandar, arkitek, arkitek landskap, jurutera, dan sebagainya, iaitu dengan mengetengahkan pengetahuan iklim bandar dalam proses
perancangan pembangunan mengikut pelbagai skala yang berbeza bagi mendapatkan hasil yang ideal (Mills, 2006). Selain itu, penilaian
modifikasi persekitaran tapak menerusi model simulasi berkomputer akan menghasilkan ramalan simulasi persekitaran terma yang sedikit sebanyak dapat membantu dalam usaha perlaksanaan pembangunan
bandar di masa hadapan (Ambrosini et al., 2014; Huynh & Eckert, 2012; Lee, Mayer, & Chen, 2016).
Justeru itu, kajian ini akan menumpukan kepada potensi penyejukan persekitaran terma yang optimum menerusi modifikasi persekitaran bagi alternatif pembangunan di masa hadapan.
2. Penyataan Masalah
Semasa perlaksanaan rekabentuk perancangan bandar kurang
mempertimbangkan kepentingannya dari aspek kesan iklim bandar iaitu dari segi perubahan mikroiklim setempat. Mungkin perkara ini berlaku
disebabkan masih belum terdapat kaedah pengukuran yang mudah dan bersesuaian dilaksanakan oleh para perekabentuk bandar. Di dapati bentuk kajian terkini bagi persekitaran terma bandar iaitu dengan
memberi penekanan kepada pengukuran lapangan, pemodelan simulasi, terma remote sensing, dan banyak lagi. Pendekatan pemodelan berangka
dengan bantuan alat simulasi untuk mitigasi pulau haba bandar dan ramalan masih kurang dijalankan di Malaysia dan terutamanya di Pulau Pinang. Maka dengan itu, kaedah dalam kajian ini akan melibatkan
pengukuran lapangan, simulasi serta ramalan dan analisis ke atas hasil
pengumpulan data iaitu berdasarkan pada corak ruang bandar, persekitaran iklim bandar serta menilai beberapa alternatif modifikasi
pembangunan pada ruang bandar tersebut.
Dalam konteks pembangunan di Malaysia pada tahun 2011 Pertubuhan
Arkitek Malaysia (PAM) telah mengwujudkan sistem penarafan Indeks Bangunan Hijau (Green Building Index, GBI) bagi perbandaran
(township). Alat penarafan perbandaran mampan ini menumpukan pada enam teras kategori iaitu iklim, tenaga dan air; ekologi dan alam sekitar; perancangan komuniti dan rekabentuk; pengangkutan dan
kesambungan; bangunan dan sumber; dan perniagaan dan inovasi. Kesimpulannya, daripada alat-alat penarafan tersebut didapati ianya
kurang memberi penekanan kepada kesan persekitaran terma iaitu dari segi perubahan mikroiklim setempat terhadap faktor-faktor persekitaran luaran seperti rekabentuk landskap bandar, kepadatan pembangunan,
taburan tumbuh-tumbuhan dan sebagainya. Ini kerana faktor-faktor tersebut akan mempengaruhi kesan penyejukan persekitaran kawasan
berkenaan. Oleh itu, kajian ini juga perlu mencadangkan suatu indeks penarafan sebagai penanda aras bagi penyejukan persekitaran yang optimum.
3. Metodologi
Strategi penyejukan bagi persekitaran terma (thermal environment) adalah terdiri daripada dua kaedah utama (i) pemilihan lokasi tapak kajian, dan (ii) sistem penarafan: Indeks Penyejukan Landskap (IPL).
Pengukuran dan penilaian perlu dibuat bagi melihat sejauh mana tahap penyejukan persekitaran terma sesuatu tapak tersebut dicapai. Manakala, penggunaan program simulasi komputer ENVI-met V4.0
BETA dipilih kerana ianya direka bagi mensimulasikan serta mengambarkan keadaan persekitaran terma sebenar bagi situasi semasa
dan akan datang.
3.1 Pemilihan Lokasi Tapak Kajian
Kajian telah memilih dua tapak kajian bagi menjalankan penilaian kesan penyejukan persekitaran terma. Pemilihan kedua-dua tapak kajian ini
dikenalpasti adalah berdasarkan kepada ciri-ciri tipologi bandar tersebut. Didapati tapak-tapak kajian tersebut adalah tergolong dalam zon iklim tempatan (local climate zone) jenis LCZ 5 iaitu open midrise, dan zon iklim bandar (urban climate zone) jenis UCZ 6 iaitu penggunaan campuran dengan bangunan besar dalam landskap terbuka (Oke, 2004;
Stewart, 2011). Antara ciri-ciri bagi kedua-kedua tapak kajian ini antaranya adalah mempunyai tipologi bandar dengan bentuk susunan yang terbuka beserta bangunan-bangunan berketinggian antara 3 - 9
tingkat, pemandangan langit dari paras jalan sedikit berkurang, bahan binaan berat (konkrit, keluli, kaca, dan lain-lain) serta bumbung dan
dinding yang tebal, aliran trafik yang rendah, dan mempunyai fungsi bangunan seperti kediaman berbilang tingkat (rumah pangsa, blok pangsapuri); institusi (kampus); dan komersil (bangunan pejabat, hotel).
3.1.1 Tapak kajian AA
Rajah 1 menunjukkan lokasi tapak kajian ini terletak di kawasan
kediaman pelajar iaitu di sekitar Kompleks Desasiswa Restu, Saujana dan Tekun (5.356042° U, 100.292087° T). Kawasan kajian ini adalah
merupakan sebahagian daripada kawasan kampus Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang. Ciri iklim kawasan kajian adalah panas dan lembap iaitu pada tahun 2015 didapati suhu purata tahunan ialah
28.1°C serta suhu purata maksimum ialah 31.6°C dan minimum ialah 24.7°C. Kawasan ini dipilih sebagai kajian kes adalah disebabkan tapak tersebut merupakan antara kawasan pembangunan baharu yang telah
dibangunkan sejak 12 tahun lalu. Didapati liputan pokok-pokok teduhan di sekitar kawasan tersebut ialah dalam kuantiti yang kecil
berbanding di kawasan pembangunan USM yang lama. Keluasan tapak kajian ini adalah 150,820m². Kawasan ini didominasi oleh bangunan berketinggian satu hingga sepuluh tingkat yang terdiri daripada
bangunan asrama pelajar, bangunan pentadbiran, dewan serbaguna, dan dataran usahawan. Kebanyakan pokok-pokok teduhan di sekitar
tapak kajian dalam lingkungan umur 10 hingga 15 tahun. Spesies tumbuh-tumbuhan utama yang terdapat di tapak antaranya ialah Swietenia macrophylla (Big leaf mahogany), Filicium decipiens (Kiara
payung), Dalbergia oliveri (Tamalan), Delonix regia (Semarak api), Roystonea oleracea (Caribbean royal palm), Plumeria rubra (Kemboja),
Peltophorum plerocarpum (Batai laut), dan lain-lain.
(a) (b)
(c)
Rajah 1 Pelan-pelan yang terlibat dengan tapak kajian BB (a) pelan kunci, (b) pelan
lokasi, dan (c) pelan tapak.
3.1.2 Tapak kajian BB
Tapak kajian ini merupakan sebahagian daripada kawasan sekitar
Taman Tun Sardon, Gelugor, Pulau Pinang (5.3717° U, 100.3024° T) seperti ditunjukkan dalam Rajah 2. Kawasan ini dipilih sebagai kajian
kes adalah disebabkan tapak tersebut merupakan antara kawasan pembangunan lama yang telah dibangunkan sejak 35 tahun lalu. Didapati taburan pokok-pokok teduhan di sekitar kawasan tersebut
dalam kuantiti yang kecil. Taman Tun Sardon adalah pangsapuri kos rendah lima tingkat yang dibina di atas tanah pegangan bebas dan dibangunkan pada tahun 1980-an. Pangsapuri ini dibina bagi penduduk
berpendapatan rendah. Pangsapuri ini juga turut dilengkapi dengan beberapa kemudahan yang tersedia di sekitarnya antaranya seperti
tempat letak kereta, gerai makan, kedai serbaneka, taman permainan kanak-kanak, dewan, astaka, pasar dan balai rakyat. Keluasan tapak kajian ini adalah 31,633m². Kawasan ini didominasi oleh bangunan
berketinggian satu hingga lima tingkat. Kebanyakan pokok-pokok teduhan di sekitar tapak kajian dalam lingkungan umur 15 hingga 30
tahun. Spesies tumbuh-tumbuhan utama yang terdapat di tapak antaranya ialah Swietenia macrophylla (Big leaf mahogany), Tabebuia rosea (Tekoma), Mangifera indica (Mangga), dan lain-lain.
(a) (b)
(c)
Rajah 2 Pelan-pelan yang terlibat dengan tapak kajian BB (a) pelan kunci, (b) pelan
lokasi, dan (c) pelan tapak.
3.2 Sistem penarafan: Indeks Penyejukan Landskap (IPL)
Aliran kerja penilaian bagi indeks penyejukan landskap dijalankan
seperti ditunjukkan dalam Rajah 3. Aliran kerja penilaian ini bermula
dengan mendapatkan data-data lapangan bagi setiap 8 kriteria yang terlibat. Penilaian bagi 7 kriteria tersebut iaitu liputan pokok teduhan,
kepadatan pembangunan, ketinggian struktur bangunan, purata suhu udara sekitar tapak, purata suhu permukaan tanah sekitar tapak,
liputan permukaan tanah kedap, dan liputan permukaan tanah telap adalah dibuat secara pemerhatian dengan menjalankan pengukuran lapangan dan eksperimen menggunakan program simulasi komputer
iaitu model ENVI-met. Manakala, data bagi sky view factor pula diperolehi dengan bantuan perisian komputer iaitu CanopOn2. Selepas
itu, setiap data-data tersebut dinilai dengan menggunakan Indeks Penyejukan Landskap. Akhir sekali, hasil jumlah keseluruhan mata yang diperolehi akan dinilai berdasarkan kepada jadual klasifikasi Indeks
Penyejukan Landskap bagi mengenalpasti aras kecekapan penyejukan landskap yang dicapai oleh pelan landskap tersebut. Kemudian, langkah seterusnya adalah penambahbaikkan yang dibuat dengan menyediakan
pelan induk penghijauan iaitu secara jangka pendek dan jangka panjang bagi mendapatkan potensi kesan penyejukan. Pelan-pelan induk
tersebut perlu mengulang proses penilaian Indeks Penyejukan Landskap bagi mendapatkan aras kecekapan penyejukan landskap yang dikehendaki.
Rajah 3 Cadangan aliran kerja penilaian bagi indeks penyejukan landskap.
Jadual 1 Ringkasan skor akhir bagi kriteria penilaian terhadap Indeks Penyejukan
Landskap (IPL). KRITERIA PENILAIAN TERPERINCI
Kod Butiran Mata penuh
IPL01 Liputan pokok teduhan 20
IPL02 Kepadatan pembangunan 20
IPL03 Purata ketinggian struktur bangunan 10
IPL04 Sky view factor 10
IPL05 Purata suhu udara sekitar tapak 10
IPL06 Purata suhu permukaan tanah sekitar tapak 10
IPL07 Liputan permukaan tanah kedap (turapan konkrit, asfalt dan
lain-lain) 10
IPL08 Liputan permukaan tanah telap (rumput, tanah dan lain-lain) 10
Jumlah skor 100
Pelan landskap (semasa)
Ciri-ciri landskap
Aras kecekapan penyejukan
Penilaian
Pelan induk penghijauan
Pelan jangka
pendek
Pelan jangka
panjang
Potensi kesan penyejukan
Indeks penyejukan landskap
Penambahbaikan
Jadual 2 Sistem penarafan Indeks Penyejukan Landskap diberikan mengikut skala.
KLASIFIKASI INDEKS PENYEJUKAN LANDSKAP
Mata Aras
Kecekapan
Penyejukan
Landskap
Jangkaan (Prediction)
Penurunan
Suhu Udara
Skala Penilaian Suhu Setara Fisiologi (Physiologically Equivalent
Temperature)(PET)
≥ 86 mata Sangat tinggi > 4.0 °C 8 °C – 13 °C (Sejuk/Cool) 71 – 85 mata Tinggi 3.0 – 4.0 °C 13 °C – 18 °C (Sedikit sejuk/Slightly cool) 56 – 70 mata Sederhana 2.0 – 3.0 °C 18 °C – 23 °C (Selesa/Comfortable) 41 – 55 mata Rendah 1.0 – 2.0 °C 23 °C – 35 °C (Hangat/Warm)
≤ 40 mata Sangat rendah < 1.0 °C 35 °C – 41 °C (Panas/Hot)
4. Keputusan dan Perbincangan
Penilaian tapak kajian dijalankan bagi mendapatkan aras kecekapan penyejukan, kualiti terhadap ciri-ciri landskap, dan potensi kesan
penyejukan yang di capai menerusi cadangan pelan induk penghijauan landskap. Penilaian IPL melibatkan lapan (8) kriteria.
4.1 Hasil Penilaian IPL Terhadap Tapak Kajian AA bagi Kajian Kes A1, A2 dan A3 serta Tapak Kajian BB bagi Kajian Kes B1, B2 dan B3.
Lokasi bagi kajian kes A1, A2 dan A3 adalah sama iaitu merupakan tapak kajian AA iaitu bertempat di sekitar Kompleks Desasiswa Restu, Saujana, dan Tekun, USM, Pulau Pinang. Manakala bagi lokasi kajian kes bagi B1, B2 dan B3 adalah pada tapak kajian BB iaitu bertempat di
sekitar Taman Tun Sardon, Gelugor, Pulau Pinang. Tetapi terdapat perbezaan keadaan antara kajian kes A1, A2, A3, B1, B2, dan B3 iaitu
kajian kes A1 dan B1 adalah pada keadaan semasa. Manakala, kajian kes A2 dan B2 (pelan jangka pendek) dan kajian kes A3 dan B3 (pelan jangka panjang). Kedua-dua kajian kes tersebut adalah merupakan
cadangan pelan induk penghijauan landskap yang dihasilkan berdasarkan daripada kajian kes A1 dan B1. Selain itu, tujuan kajian kes A2, A3, B2, dan B3 dihasilkan bagi mendapatkan potensi kesan
penyejukan yang di capai pada tapak kajian tersebut.
4.1.1 Kajian Kes A1 dan B1 (keadaan semasa)
Perincian kriteria tapak bagi kajian kes A1 dan kes B1 (keadaan semasa) iaitu masing-masing mengandungi liputan pokok teduhan sebanyak
10.43% dan 16.30%, kepadatan pembangunan sebanyak 24.30% dan 20.71%, julat ketinggian struktur bangunan antara 7m dan 30m, dan
7m dan 15m, nilai julat sky view factor antara 0.6 dan 0.7, dan 0.7 dan 0.8, purata suhu udara sekitar tapak 27.54°C dan 27.34°C, purata suhu permukaan tanah sekitar tapak 34.88°C dan 34.92°C, liputan
permukaan tanah kedap sebanyak 48.59% dan 58.46%, dan liputan permukaan tanah telap sebanyak 16.68% dan 4.53%. Pengumpulan
data-data tersebut diperolehi secara pemerhatian dan bantuan perisian
komputer iaitu model ENVI-met dan CanopOn2, seperti ditunjukkan dalam Jadual 3. Manakala, keputusan penilaian IPL bagi setiap data-
data tersebut, seperti ditunjukkan dalam Jadual 4. Didapati, jumlah keseluruhan mata yang diperolehi bagi kajian kes A1 dan kes B1
masing-masing sebanyak 48 mata dan 50 mata iaitu kedua-duanya mencapai aras kecekapan penyejukan landskap pada tahap rendah. Maka, jangkaan penurunan suhu udara berlaku dengan perbezaan
maksimum masing-masing sehingga 1.12°C dan 1.49°C, seperti ditunjukkan dalam Rajah 4, dan suhu setara fisiologi bagi kedua-dua kes adalah pada tahap hangat.
Rajah 4 Jangkaan penurunan suhu bagi kajian kes A1 dan B1, di ambil pada jam
15:00 pada paras bumi (1.5 m tinggi).
Jadual 3 Pengumpulan data daripada setiap kriteria IPL untuk Kajian Kes A1 pada situasi keadaan semasa.
KAJIAN KES A1: Keadaan semasa KAJIAN KES B1: Keadaan semasa
Geometri model % Geometri model %
Litupan bangunan 24.30 Litupan bangunan 20.71
Litupan pokok 10.43 Litupan pokok 16.30
Litupan rumput 16.68 Litupan rumput 4.53
Ruang terbuka 48.59 Ruang terbuka 58.46
Permukaan turapan reflektif - Permukaan turapan reflektif -
Jumlah keseluruhan 100 Jumlah keseluruhan 100
Jadual 4 Keputusan penilaian IPL untuk Kajian Kes A1 dan B1 pada situasi pelan
jangka pendek. ILUSTRASI:
Tapak kajian AA
Tapak kajian BB
Kod Kriteria penilaian
Penilaian Petunjuk: Kes A1 Kes B1
Skor (A1)
Skor (B1)
ILP01 Liputan
pokok teduhan A1: (10-11%) B1: (16-17%)
4 8 12 16 20 skor
20 40 60 80 100%
4/20 4/20
ILP02 Kepadatan
pembangunan A1: (24-25%) B1: (20-21%)
16 12 8 4 0 skor
20 40 60 80 100%
16/20 16/20
ILP03 Ketinggian
struktur bangunan A1: (7-30m) B1: (7-15m)
8 6 4 2 0 skor
10 20 30 40 50m
6/10 8/10
ILP04 sky view factor A1: (0.6-0.7) B1: (0.7-0.8)
8 6 4 2 0 skor
0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
4/10 4/10
ILP05 Purata suhu
udara sekitar tapak A1:(22.50-32.58°C)
B1:(22.45-32.24°C)
8 6 4 2 0 skor
10 20 30 40 50°C
6/10 6/10
ILP06 Purata suhu permukaan tanah sekitar
tapak A1:(19.85-49.91°C)
B1:(19.85-49.99°C)
8 6 4 2 0 skor
10 20 30 40 50°C 4/10 4/10
ILP07 Liputan
permukaan tanah kedap A1: (48-49%) B1: (58-59%)
8 6 4 2 0 skor
20 40 60 80 100%
6/10 6/10
ILP08 Liputan
permukaan tanah telap A1: (16-17%) B1: (4-5%)
2 4 6 8 10 skor
20 40 60 80 100% 2/10 2/10
Aras Kecekapan
Penyejukan Landskap (Kajian kes A1: Keadaan semasa)
Sangat rendah Rendah Sederhana Tinggi Sangat tinggi
48/ 100
50/ 100
Kesimpulannya, aras kecekapan penyejukan landskap yang dicapai oleh tapak kajian kes A1 dan kes B1 tidak mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh kawasan Kompleks Desasiswa RST
dan kawasan Taman Tun Sardon. Perkara ini berlaku dipercayai disebabkan oleh kekurangan litupan tumbuh-tumbuhan hijau, liputan
permukaan tanah kedap yang lebih tinggi, kekurangan liputan permukaan tanah telap dan kepadatan bangunan yang lebih tinggi di kawasan tersebut. Oleh demikian, bagi meningkatkan aras kecekapan
penyejukan landskap pada tapak kajian tersebut, maka penambahbaikkan perlu dibuat iaitu dengan menyediakan pelan induk
penghijauan. Oleh itu, kajian ini telah merekabentuk kajian kes A2, B2, A3 dan B3 diwujudkan bagi mendapatkan aras kecekapan penyejukan landskap yang dikehendaki oleh para pereka.
4.1.2 Kajian Kes A2 dan Kes B2 (pelan jangka pendek)
Perincian kriteria tapak bagi kajian kes A2 dan B2 (pelan jangka pendek)
iaitu masing-masing mengandungi liputan pokok teduhan sebanyak 30.04% dan 30.11%, kepadatan pembangunan sebanyak 24.30% dan
20.71%, julat ketinggian struktur bangunan antara 7m dan 30m, dan 7m dan 15m, nilai julat sky view factor antara 0.5 dan 0.6, dan 0.6 dan 0.7, purata suhu udara sekitar tapak 27.20°C dan 26.78°C, purata suhu
permukaan tanah sekitar tapak 34.64°C dan 34.60°C, liputan permukaan tanah kedap sebanyak 31.42% dan 42.48%, dan liputan
permukaan tanah telap sebanyak 14.24% dan 6.70%. Didapati, jumlah keseluruhan mata bagi kajian kes A2 dan kes B2 masing-masing sebanyak 56 mata dan 54 mata iaitu kes A2 mencapai aras kecekapan
penyejukan landskap pada tahap sederhana, sebaliknya bagi kes B2 iaitu pada tahap rendah. Maka, jangkaan penurunan suhu udara
berlaku dengan perbezaan maksimum masing-masing sehingga 1.32°C, dan 1.99°C seperti ditunjukkan dalam Rajah 5, dan suhu setara fisiologi bagi kedua-dua kes adalah pada tahap hangat.
Rajah 5 Jangkaan penurunan suhu bagi kajian kes A2 dan Kes B2, di ambil pada jam
15:00 pada paras bumi (1.5 m tinggi).
Kesimpulannya, aras kecekapan penyejukan landskap yang dicapai oleh tapak kajian kes A2 sedikit mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh kawasan Kompleks Desasiswa RST. Perkara ini
berlaku dipercayai disebabkan oleh peningkatan litupan pokok teduhan
dan pengurangan liputan permukaan tanah kedap di kawasan tersebut. Hal ini menyebabkan berlakunya sedikit peningkatan penurunan pada
suhu udara dan suhu permukaan di sekitar tapak kajian. Sebaliknya bagi kes B2, aras kecekapan penyejukan landskap kurang sedikit
mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh kawasan Taman Tun Sardon. Perkara ini berlaku dipercayai disebabkan oleh sedikit peningkatan litupan pokok teduhan dan permukaan tanah
telap serta sedikit pengurangan liputan permukaan tanah kedap di kawasan tersebut.
4.1.3 Kajian Kes A3 dan B3 (pelan jangka panjang)
Perincian kriteria tapak bagi kajian kes A3 dan Kes B3 (pelan jangka panjang) iaitu masing-masing mengandungi liputan pokok teduhan
sebanyak 50.01% dan 50.06%, kepadatan pembangunan sebanyak 24.30% dan 20.71%, julat ketinggian struktur bangunan antara 7m dan 30m, dan 7m dan 15m, nilai julat sky view factor antara 0.5 dan 0.6,
dan 0.6 dan 0.7, purata suhu udara sekitar tapak 27.04°C dan 26.50°C, purata suhu permukaan tanah sekitar tapak 34.47°C dan 34.11°C,
liputan permukaan tanah kedap sebanyak 20.40% dan 25.93%, dan liputan permukaan tanah telap sebanyak 5.29% dan 3.3%. Didapati, jumlah keseluruhan mata yang diperolehi bagi kajian kes A3 dan kes B3
masing-masing sebanyak 62 mata dan 60 mata iaitu kedua-duanya mencapai aras kecekapan penyejukan landskap pada tahap sederhana.
Maka, jangkaan penurunan suhu udara berlaku dengan perbezaan maksimum masing-masing sehingga 2.28°C dan 3.00°C, seperti ditunjukkan dalam Rajah 6, dan suhu setara fisiologi bagi kedua-dua
kes adalah pada tahap selesa.
Rajah 6 Jangkaan penurunan suhu bagi kajian kes A3, di ambil pada jam 15:00 pada
paras bumi (1.5 m tinggi).
Kesimpulannya, aras kecekapan penyejukan landskap yang dicapai oleh kedua-dua tapak kajian kes A3 dan kes B3 adalah mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh kawasan Kompleks
Desasiswa RST. Perkara ini berlaku dipercayai disebabkan oleh peningkatan litupan pokok teduhan dan pengurangan liputan permukaan tanah kedap di kawasan tersebut. Hal ini menyebabkan
berlakunya peningkatan penurunan pada suhu udara dan suhu permukaan di sekitar tapak kajian.
5. Kesimpulan
Hasil dapatan yang memperolehi jumlah mata IPL pada tahap sederhana
dan ke atas sahaja yang diinterpretasikan tapak tersebut mencapai penyejukan persekitaran terma yang optimum. Maka, kajian mendapati
tapak kajian AA iaitu kajian kes A2 dan A3 masing-masing memperolehi jumlah mata IPL sebanyak 56 dan 62, iaitu pada tahap sederhana serta mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh
kawasan Kompleks Desasiswa RST. Jangkaan penurunan suhu udara berlaku bagi kajian kes A2 dan A3 masing-masing dengan perbezaan maksimum sehingga 1.32°C dan 2.28°C. Manakala, tapak kajian BB
mendapati hanya kajian kes B3 sahaja mencukupi untuk menyediakan penyejukan optimum untuk seluruh kawasan Taman Tun Sardon iaitu
dengan 60 mata. Jangkaan penurunan suhu udara berlaku bagi kajian kes B3 dengan perbezaan maksimum sehingga 3.00°C. Maka, perekabentuk bandar boleh menggunakan cadangan pelan induk
penghijauan kawasan tersebut untuk dibangunkan bagi mewujudkan persekitaran kawasan kediaman berbilang tingkat yang selesa diduduki.
RUJUKAN
Adinna, E. N., Christian, E. I., & Okolie, A. T. (2009). Assessment of urban heat island and possible adaptations in Enugu urban using
landsat-ETM. Journal of Geography and Regional Planning, 2(2), 30–36.
Akbari, H., Pomerantz, M., & Taha, H. (2001). Cool surfaces and shade trees to reduce energy use and improve air quality in urban areas. Solar Energy, 70(3), 295–310.
Ambrosini, D., Galli, G., Mancini, B., Nardi, I., & Sfarra, S. (2014).
Evaluating mitigation effects of urban heat islands in a historical small center with the ENVI-met climate model. Sustainability, 6(10),
7013–7029.
Bowler, D. E., Buyung-Ali, L., Knight, T. M., & Pullin, A. S. (2010). Urban
greening to cool towns and cities: A systematic review of the empirical evidence. Landscape and Urban Planning, 97(3), 147–155.
Emmanuel, R. (2005). Thermal comfort implications of urbanization in a warm-humid city: The Colombo Metropolitan Region (CMR), Sri
Lanka. Building and Environment, 40(12), 1591–1601.
Gago, E. J., Roldan, J., Pacheco-Torres, R., & Ordóñez, J. (2013). The
city and urban heat islands: A review of strategies to mitigate adverse effects. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25, 749–758.
Huynh, C., & Eckert, R. (2012). Reducing heat and improving thermal comfort through urban design – A case study in Ho Chi Minh City.
International Journal of Environmental Science and Development, 3(5),
480–485.
Lee, H., Mayer, H., & Chen, L. (2016). Contribution of trees and grasslands to the mitigation of human heat stress in a residential district of Freiburg, Southwest Germany. Landscape and Urban Planning, 148, 37–50.
Memon, R. A., Leung, D. Y. C., & Chunho, L. I. U. (2008). A review on the generation, determination and mitigation of urban heat island.
Journal of Environmental Sciences, 20(1), 120–128.
Mills, G. (2006). Progress toward sustainable settlements: A role for
urban climatology. Theoretical and Applied Climatology, 84, 69–76.
Oke, T. R. (2004). Siting and Exposure of Meteorological Instruments at Urban Sites. Air Pollution Modeling and Its Application XVII, 1, 615–631.
Santamouris, M. (2014). Cooling the cities - A review of reflective and
green roof mitigation technologies to fight heat island and improve comfort in urban environments. Solar Energy, 103, 682–703.
Santamouris, M., Asimakopoulos, D. N., Assimakopoulos, D. N., Chrisomallidou, N., Klitsikas, N., Mangold, D., … Tsangrassoulis, A. (2001). Energy and climate in the urban built environment. (M.
Santamouris, Ed.). London: James & James.
Solecki, W. D., Rosenzweig, C., Parshall, L., Pope, G., Clark, M., Cox, J., & Wiencke, M. (2005). Mitigation of the heat island effect in urban New Jersey. Environmental Hazards, 6(1), 39–49.
Stewart, I. D. (2011). Redefining the urban heat island. University of
British Columbia.
Syneffa, A., Dandou, A., Santamouris, M., Tombrou, M., & Soulakellis, N.
(2008). On the use of cool materials as a heat island mitigation strategy. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 47(11),
2846–2856.
Taha, H. (1997). Urban climates and heat islands: Albedo,
evapotranspiration, and anthropogenic heat. Energy and Buildings, 25(2), 99–103.
Yamamoto, Y. (2006). Measures to Mitigate Urban Heat Islands. Environmental and Energy Research Unit. Quaterly Review, 18, 65–
83.