1

KERTAS KERJA CERAPAN GERHANA PENUH BULAN

04 APRIL 2015

Anjuran Bersama: Persatuan Astronomi Negara Brunei Darussalam, Jabatan Ukur, Kementerian Pembangunan, dan

Universiti Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA)

A. NAMA MAJLIS, TARIKH, MASA DAN TEMPAT Nama Majlis: Cerapan Gerhana Penuh Bulan Tarikh: 04 April 2015 (Sabtu) Masa: 5.30 petang – 10.00 malam. Lokasi Cerapan: Kawasan Tugu, Dermaga Diraja, Bandar Seri Begawan. *Kawasan memerlukan ufuk Timur (East) yang lapang dan tidak dihalang. Anjuran Bersama: Persatuan Astronomi Negara Brunei Darussalam. Jabatan Ukur, Kementerian Pembangunan.

Universiti Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA). B. OBJEKTIF UTAMA DAN MATLAMAT Objektif utama Cerapan Gerhana Bulan diadakan adalah untuk memberi peluang orang ramai menyaksikan fenomena gerhana dan meningkatkan kefahaman orang ramai mengenai gerhana bulan menurut perspektif Islam. Di samping itu, ia bertujuan untuk menggalakkan dan memajukan bidang astronomi terutamanya astronomi Islam (falak syarie) di Negara Brunei Darussalam. Manakala tujuan lain ialah:

i) Melahirkan masyarakat yang berilmu (sains astronomi). ii) Menggalakkan kesedaran kepada masyarakat mengenai kepentingan astronomi berdasarkan

Al-Quran dan As-sunnah. iii) Mengumpul peminat-peminat astronomi/falak di Negara Brunei Darussalam. iv) Aktiviti tahunan PABD, UNISSA dan Jabatan Ukur. v) Mempromosi keahlian Persatuan Astronomi Negara Brunei Darussalam

C. SASARAN Sasaran utama cerapan diadakan adalah untuk orang awam yang berminat dalam bidang ini amnya dan khususnya kepada mahasiswa-mahasiswi universiti, pelajar-pelajar sekolah dan guru-guru. Orang ramai digalakkan membawa peralatan cerapan teleskop/binokular.

2

D. ATURCARA (TENTATIF) Aturcara yang telah dicadangkan adalah: 5.30 petang : AJK bersedia bagi peralatan. 6.00 petang : Para-para jemputan dan orang awam dijangka hadir.

Cerapan Cakerawala (Planet Jupiter, Gerhana Bulan dan objek astronomi)** Pameran / Poster Astronomi

6.29 petang : Sembahyang Fardu Mahgrib Sembahyang Sunat Gerhana Ceramah Astronomi: 1) FENOMENA GERHANA MENURUT PERSPEKTIF SAINTIFIK

Oleh: Haji Julaihi bin Hj Lamat (Jabatan Ukur) 2) FENOMENA GERHANA DAN HIKMAHNYA MENURUT PERSPEKTIF ISLAM

Oleh Dr Sayyed Abdul Hamid al-Mahdaly, Pensyarah Fakulti usuluddin, Universiti Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA)

Sidang Media 10.00 malam : Bersurai ** Cerapan tertakluk kepada keadaan cuaca. Sekiranya hujan, cerapan akan dibatalkan.

3

E. CADANGAN KAWASAN CERAPAN Cadangan bagi pemilihan tempat:

1) Ufuk Timur yang tidak terhalang memandangkan bulan terbit dalam keadaan gerhana dari azimut 95°.

2) Terdapat kemudahan letak kereta bagi orang ramai. i) Dermaga Diraja, Bandar Seri Begawan

4

F. Fenomena Gerhana Penuh Bulan (sumber NASA):

a) Fasa Gerhana

Fasa Gerhana (Waktu Brunei)

P1= 17:01:27** U1= 18:15:45** U2= 19:57:54

Greatest: 20:00:14 U3= 20:02:37 U4= 21:44:46 P4= 22:58:58

P4= 07:00:41

5

b) Kawasan (Global) yang mengalami gerhana:

c) Keadaan bulan semasa gerhana bagi Bandar Seri Begawan (sumber Timeanddate.com):

6

G. AHLI JAWATANKUASA KERJA Ahli jawatankuasa Cerapan Gerhana Bulan 04 April 2015 telahpun dilantik. Ahli-ahli jawatankuasa adalah seperti berikut. Pengerusi Bersama: Dr Haji Norarfan bin Haji Zainal (Rektor UNISSA/PABD)

Awg Hj Mahadi bin Hj Mohd Tahir (Yang Di Pertua PABD) Awg Hj Julaihi bin Hj Lamat (Jabatan Ukur/PABD) Timbalan Pengerusi Bersama: Ustaz Haji Johar bin Hj Mohamad (Naib Yang Di Pertua PABD) Dr Hj Mohammed Hussain bin Pehin Penyurat Hj Ahmad (Timbalan Rektor

UNISSA/PABD) Dr Arman bin Haji Asmad (Penolong Rektor UNISSA) Hj Khairul Abidin bin Haji Sulaiman (Jabatan Ukur)

Setiausaha Bersama: Ustaz Hj Abd Aziz bin Hj Akop Awang (PABD)

Hazarry bin Hj Ali Ahmad (Setiausaha Agung PABD) Pengiran Shahdani Bin Pengiran Anom (Timbalan Setiausaha Agung II PABD)

Pengiran Dr Saiful Bahrin bin Pengiran Haji Kula (UNISSA) Haji Zulhelmi bin Haji Matair (Jabatan Ukur)

Bendahari: Haji Mohammad Samari bin Haji Mohammad Noh (UNISSA)

Dayangku Ratna Suria Pengiran Dato Haji Hamzad (Bendahari Agung PABD)

Dyg Salmah bte Haji Muhammad (PABD) Pengawas Am / Promosi: Ustaz Saifulbahri bin Haji Ahmad (PABD) Hayattuddin bin Haji Moksin (UNISSA) Awang Daud bin Jihan (Jabatan Ukur) AJK Logistik, Kelengkapan: Awang Haji Mohamad Azri bin Haji Awang Ibrahim (PABD) Norul Aman bin Mohd Ali (UNISSA) Hj Norariffin bin Haji Abdullah (Jabatan Ukur) AJK Keselamatan: Haji Matusin bin Haji Abu Bakar (UNISSA)

Awangku Omarali bin Pengiran Muslim (PABD) Hj Khairul Abidin bin Haji Sulaiman (Jabatan Ukur)

Dengan Kerjasama Pasukan Polis Diraja Brunei AJK Jamuan: Dr Salimah binti Hj Salleh (PABD)

Hamirulolizam bin Haji Hamzah (UNISSA) Hjh Nona Lieza bte Hj Yahya (Jabatan Ukur) AJK Promosi / Media: Haji Yunus bin Haji Metusin (UNISSA) AJK PA System & Audio Visual: Mohammad Ashadi bin Jaman (UNISSA)

7

H. PELAN TINDAKAN

Masa Perkara Tindakan

1. 21 Mac 2015 (Sabtu)

Mesyuarat AJK Persatuan Astronomi NBD bersama UNISSA

04. Agenda Cerapan Gerhana Bulan

Ahli PABD dan UNISSA

2. 22 Mac – 04 Apr 2015

a. Persedian untuk cerapan gerhana b. Lantikan AJK

AJK

3. 23 Mac 2015 Memohon kebenaran bagi cerapan gerhana. Surat Kebenaran: a. Untuk Acara – Polis DiRaja Brunei b. Untuk Tempat – Jabatan Bandaran c. Untuk Peralatan seperti Teleskop – Jabatan Ukur

Setiausaha

4. 01hb April 2015 Pengumuman awam melalui Siaran Media diadakan di UNISSA jam 3.00 petang: a. Pelita Brunei b. Borneo Bulletin c. Media Permata d. Brunei Times e. Radio Televisyen Brunei Pengumuman awam melalui laman web a. www.bruneiastronomy.org b. Web UNISSA c. Facebook

AJK Promosi/Media

5. 04 April 2015 Cerapan Gerhana Bulan AJK

a) PERALATAN CEREPAN YANG DIPERLUKAN i) 3 Teleskop – Jabatan Ukur ii) 2 Teleskop – Ahli PABD

b) PERALATAN UNTUK CERAMAH ASTRONOMI

i) PA Sistem ii) LCD Projektor dan Skrin

c) PERALATAN UNTUK POSTER

i) 1 display board

I. PERBELANJAAN

PERKARA BUTIR JUMLAH

1. Alatan Pencerapan

Teleskop Percuma

2. Kelengkapan Kain Rentang $300.00

2. Makanan Makanan bagi Ahli Jawatan Kuasa 100 orang X B$5.00 = $500.00

3. Cenderahati

Untuk penceramah Saguhati bernilai $50.00

8

KESELURUHAN B$850.00

J. MAKLUMAT PERHUBUNGAN AHLI JAWATANKUASA PENCERAPAN GERHANA BULAN a. Pertanyaan Am: Nama Awang Hazarry bin Hj Ali Ahmad Setiausaha Agung PABD Persatuan Astronomi Negara Brunei Darussalam No. 24, Spg. 442, Kampong Keriam. TB1141. Brunei. Tel: 4221581(R) 8820277 (M) E-mel: hazarry@bruneiastronomy.org

Pengiran Dr Saiful Bahrin bin Pengiran Haji Kula Universiti Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA) Simpang 347, Jalan Pasar Baharu, Gadong BE1310 Negara Brunei Darussalam Tel: 2462000 (O) 7131126 (M) E-mel: pgsaify@unissa.edu.bn Haji Khairul Abidin bin Haji Sulaiman Jabatan Ukur Kementerian Pembangunan Bandar Seri Begawan BB3510 Tel: 8761402 (M)

9

2003

PERSATUAN ASTRONOMI NEGARA BRUNEI DARUSSALAM

ASTRONOMICAL SOCIETY OF BRUNEI DARUSSALAM Unit Astronomi, Bahagian Kawal, Jabatan Ukur. Kementrian Pembangunan.

Bandar Seri Begawan. BB3510. Brunei Darussalam. e-mail: pabd@bruneiastronomy.org http://www.bruneiastronomy.org

Total Lunar Eclipse of 2015 April 05 – Press Release

Official Timing For Brunei Darussalam and circumstances of the Eclipse (Local Brunei Time) Moon Rises: 18:22 Start of totality: 19:57:54 [19:58]* Maximum eclipse: 20:00:14 [20:00]* End of totality: 20:02:37 [20:03]* Moon leaves umbra: 21:44:46 [21:45]* Moon leaves penumbra: 22:58:58 [22:59]* *Suggested Official Time

Local Duration In Totality: 4 minutes and 43 sec only In Partial Eclipse: 3 hours ad 29 minutes Visibility Asia, Australia, Pacific, Americas Official Local Observation Site, Time, Organisers Date: 04th April 2015 (Saturday) Venue: To be Confirmed Time: 5.30 pm – 10.00 am Organisers: Universiti Islam Sultan Sharif Ali

(UNISSA). Astronomical Society of Brunei Darussalam.

Survey Department of Brunei Darussalam.

Tentative Programme: 5.30 – 10 pm: Skywatching and celestial

observation Lunar eclipse observation Astronomy Talk

How does a lunar eclipse occur? A lunar eclipse occurs when the Moon passes directly behind the Earth into its umbra (shadow). This can occur only when the Sun, Earth, and Moon are aligned (in "syzygy") exactly with the Earth in the middle. Hence, a lunar eclipse can only occur the night of a full moon. Rarity It is a relatively rare central eclipse where the moon passes in front of the center of the Earth's shadow. It is said that this eclipse will be the 21st century’s briefest view (shortest duration of 4 minutes and 43 seconds) of totality. In fact, you need to go back to October 17, 1529, to find a shorter total lunar eclipse (only 1 minute and 41 seconds long). Viewing of Lunar Eclipse It is safe to look at the moon during a total lunar eclipse. The following will enhance our view of the moon:

1. Binocular 2. Small telescope 3. Camera

Press Release Date / Conference 01st April 2015 Last Lunar Eclipse 2014 Oct 8 (Total but bad weather) Next Lunar Eclipse in Brunei 2017 Aug 07 – 08: Partial Lunar Eclipse 2018 Jan 31- Feb 01: Total Lunar Eclipse Upcoming Celestial Phenomenon in Brunei 2016 Mar 09 : Partial Solar Eclips

10

10