HI

KBK 3033 INTERVENSI AWAL KANAK-KANAK DALAM

PENDIDIKAN KHAS

TUGASAN 1 (INDIVIDU)

KUMPULAN EL

UPSI (A121PJJ)

DISEDIAKAN OLEH

NAMA NO. ID NO. TELEFON

AZIZAH BINTI MUZAINI D20102042358 012-3575196

NAMA TUTOR E-LEARNING: DR KANNAMAH AP

TARIKH SERAH: 29 NOVEMBER 2012

DEFINISI, OBJEKTIF, FALSAFAH, PRINSIP DAN LANGKAH-LANGKAH INTERVENSI AWAL YANG BOLEH MEMBANTU MEMULIHKAN DUA KATEGORI

KANAK-KANAK KHAS:

HIPERAKTIF (ADHD)

AUTISMA

ISI KANDUNGAN

BIL TAJUK MUKA SURAT

1 Pendahuluan 3

2 Definisi

i) Hiperaktif

ii) Autisma

3

4

3 Objektif Intervensi 5

4 Falsafah Intervensi 6

5 Prinsip Intervensi 6

6 Intervensi Awal

i) Hiperaktif

ii) Autisma

6

8

7 Penutup 11

8 Rujukan 13

2

PENDAHULUAN

Intervensi awal ialah satu proses membekalkan perkhidmatan, pendidikan dan sokongan

kepada kanak-kanak yang berisiko atau yang mengalami kelambatan dalam perkembangan

fizikal atau mental yang akan mempengaruhi perkembangan dan menghalang pembelajaran.

Perkhidmatan atau program intervensi awal yang disediakan adalah untuk memenuhi

keperluan kanak-kanak dan keluarga yang berkeperluan khas dalam lima bidang

perkembangan, iaitu perkembangan fizikal, kognitif, komunikasi, sosial dan emosi dan

adaptasi (Sandler, Brazdziunas, Cooley & De Pijem 2001) melalui pelbagai terapi atau

perkhidmatan, seperti terapi cara kerja, terapi fisio, terapi pertuturan dan khidmat sokongan

untuk keluarga (Addison 2003).

Program intervensi awal disediakan untuk kanak-kanak yang dikenal pasti sebagai kanak-

kanak yang mengalami kelambatan atau ketidakupayaan dari segi perkembangan yang

berumur 0 hingga 6 tahun (U.S. Department of Education 2004). Program intervensi awal di

Malaysia disediakan kepada kanakkanak yang berkeperluan khas yang berumur dari 0 hingga

6 tahun. Menurut Majnemer (1998), intervensi awal boleh mengurangkan kesan kelambatan

perkembangan yang dialami, malah boleh mengelakkannya daripada menjadi semakin serius.

Selain itu, intervensi awal juga boleh memaksimumkan potensi kanak-kanak berkeperluan

khas dan mengurangkan bebanan masyarakat.

Addison (2003) merumuskan beberapa pengaruh positif intervensi awal ke atas kanak-kanak

berkeperluan khas. Antaranya termasuklah kemajuan kanak-kanak dalam pelbagai

perkembangan pada tahap tertentu, mengelakkan atau mengurangkan masalah susulan,

mengurangkan tekanan keluarga dan keperluan pendidikan khas bagi kanak-kanak

berkeperluan khas. Guralnick (1997) berpendapat bahawa intervensi awal ialah satu sistem

yang dibentuk untuk menyokong bentuk interaksi keluarga supaya perkembangan kanak-

kanak tidak terganggu.

DEFINISI HIPERAKTIF ATAU ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVITY

DISORDER (ADHD)

3

Persatuan Psikologi Amerika (APA) telah mendefinisikan ADHD sebagai kecelaruan

psikologi dengan petanda-petanda yang dapat dikesan sebelum kanak-kanak berumur 7

tahun. ADHD merupakan satu corak tidak memberi tumpuan, impulsif, dan / atau

hiperaktiviti-impulsif lebih kerap dan teruk berbanding kebiasaan yang dilihat pada individu

pada tahap perkembangannya.

Definisi ADHD yang diberikan oleh Persatuan Psikologi Amerika di atas dikategorikan

kepada tiga (Marilyn Friend,2002), iaitu:

i. ADHD – Kurang Tumpuan

Bagi sesetengah kanak-kanak dengan ADHD, tidak memberi tumpuan merupakan

petunjuk yang utama. Mereka mungkin meninggalkan bahagian mustahak tugasan yang

diberikan, kerap mengelamun dalam kelas, tidak teratur, dan kerap kali pelupa.

ii. ADHD – Hiperaktif-impulsif

Bagi ADHD jenis ini, petunjuk utama adalah gabungan antara hiperaktif iaitu jumlah

pergerakan yang sangat tinggi, dan impulsif iaitu melakukan sesuatu tanpa berfikir.

Murid jenis ini kerap mengetuk-ngetuk meja dan menggoyang-goyang kerusi, selalu

berlari-lari, sentiasa aktif, dan banyak bercakap.

iii. ADHD – Gabungan

Sesetengah kanak-kanak dengan ADHD mempunyai petunjuk-petunjuk pada kedua-

dua ciri di atas yang merupakan sebahagian daripada kecelaruan yang dihadapi, iaitu

tidak ada tumpuan dan hiperaktif-impulsif.

DEFINISI AUTISMA

Perkataan autisma berasal daripada perkataan bahasa Greek iaitu “autos” yang bermaksud

sendiri. Dalam situasi ini, autos merujuk kepada seseorang yang hidup dalam dunianya

sendiri. Seorang ahli psikologi dari Harvard iaitu Leo Kanner telah memperkenalkan istilah

austis pada tahun 1943 berdasarkan pemerhatian beliau terhadap penghidap autisme yang

menunjukkan respon yang negatif dalam berkomunikasi dengan orang lain, pengasingngan

diri, keadaan yang tidak fleksibel dengan orang lain dan cara komunikasi yang berbeza

daripada orang biasa. Hasil kajian, (Michael Waldman, Sean Nicholson,& Nodir Adilov,

4

2006), di dalam jurnalnya yang bertajuk “Does Television Cause Autism?” menyatakan

bahawa 1 daripada 166 kanak-kanak di dunia merupakan penghidap autisma.

Menurut kamus Oxford Advance Learner autisme ialah a mental condition in which a person

is unable to communicate or form relationships with other. Kamus Electronik Encarta

terbitan Microsoft Coporation pula menyatakan bahawa autisme ialah a disturbance in

phycological development in which use of language, reaction to stimuli, interpretation of the

world, and the formation of relationships are not fully established and follow unusual

pattern. Maka, dapat disimpulkan di sini, autisme merupakan ganguan psikologi terhadap

perkembangan komunikasi, gerakan tubuh badan, sikap, emosi, sosial, dan sentuhan.

Kanner (dalam Safaria, 2005) mendefinisikan autisma sebagai ketidakmampuan untuk

berinteraksi dengan orang lain. Cohen dan Bolton (1999) mendefinisikan autisma sebagai

keadaan yang mempengaruhi anak membuat mereka tidak dapat membentuk hubungan sosial

atau mengembangkan komunikasi secara normal.

Autistik atau autisma merupakan kecacatan seumur hidup yang berlaku terhadap kanak-kanak

sejak kecil lagi. Autisma merupakan masalah komunikasi yang tersekat laku. Maksud

tersekat laku ialah kanak-kanak autisma akan menunjukkan tingkah laku yang tidak sesuai

dengan peringkat umur mereka malah melakukan perkara diluar jangkaan kita. Contohnya

kanak-kanak sebelas tahun akan menunjukkan tingkah laku mengamuk seperti kanak-kanak

tiga tahun atau kanak-kanak tersebut akan memegang sesuatu permainan dan menguis

permainan tersebut sehingga hancur atau rosak.

OBJEKTIF INTERVENSI

Objektif utama Intervensi awal ialah:

Membantu mempercepatkan perkembangan bayi dan kanak-kanak yang telah dikenal

pasti mempunyai masalah kognitif.

Mencuba mengurangkan kos pendidikan khas yang tinggi dengan memulakan

program secepat mungkin.

Mengurangkan keperluan untuk ditempatkan di pusat harian terapi secara tetap

(institutionalisation).

Meningkatkan peluang hidup berdikari

5

Membantu keluarga, penjaga dan kumpulan sokongan.

FALSAFAH INTERVENSI

Falsafah intervensi awal merujuk kepada satu usaha yang memberi empowermen kepada

keluarga kanak-kanak khas supaya dapat membantu anak mereka memperkembangkan semua

potensi yang masih ada, sejajar dengan perkembangan umur dan kognitif anak tersebut.

Usaha ini transaksional di mana satu rangka kerja memupuk pendidikan melalui permainan

sambil menekankan interaksi kanak-kanak khas dengan persekitarannya melalui kolaborasi

antara keluarga, komuniti, guru dengan terapis.

Ibu bapa diberi penghormatan untuk membantu mendidik anak masing-masing. Penglibatan

ibu bapa adalah satu usaha berterusan sama ada secara langsung atau tidak langsung. Ibu

bapa dan keluarga menjadi tunjang dalam memulihkan kanak-kanak khas. Oleh itu, mereka

diwajibkan belajar cara-cara membantu anak mereka di rumah. Addison (2003), menyatakan

sekiranya ibu bapa berganding bahu membantu anak mereka, nescaya anak mereka akan

memperkembangkan semua potensi mereka yang sedia ada.

Menurut falsafah intervensi awal, diagnosis kanak-kanak yang menghadapi masalah

pembelajaran perlu dijalankan dalam lingkungan masa dilahirkan sehingga kanak-kanak itu

berumur 6 bulan. Tetapi ini jarang berlaku. Terdapat banyak kes di mana intervensi awal

bermula selepas 3 atau 6 tahun. Ada juga intervensi awal yang bermula semasa kanak-kanak

berumur 9 tahun. Walaubagaimanapun, sekiranya kanak-kanak itu telah dikenal pasti

mempunyai masalah, maka perkhidmatan perlu dimulakan selewat-lewatnya 7 hari dari tarikh

masalah dikenal pasti.

PRINSIP INTERVENSI AWAL

Antara prinsip intervensi awal ialah:

1. Prinsip berpusatkan keluarga

Prinsip ini merujuk kepada perkhidmatan kaunseling untuk keluarga. Ibu bapa diberi

pendidikan dan kaunseling tentang cara berkomunikasi dan membesarkan anak

6

mereka. Ibu bapa diajar tentang cara terbaik untuk merawat dan memulihkan anak

mereka. Sebahagian besar intervensi dikendalikan oleh ibu bapa dan dipantau oleh

pakar-pakar dari hospital.

2. Persekitaran yang merangsangkan

Ia merujuk kepada persekitaran yang sesuai untuk merangsang deria-deria yang masih

ada. Contohnya, jika seorang kanak-kanak khas menghadapi masalah penglihatan,

maka, kanak-kanak ini perlu dibenarkan berinteraksi dengan ‘persekitaran semulajadi’

(natural environment) supaya dia boleh mengenal pasti pelbagai jenis bau, merasa,

menyentuh barang-barang yang terdekat dan mendengar bunyi-bunyian.

3. Berkomprehensif, tersusun dan berasaskan kepada pasukan multidisiplin.

Penglibatan golongan profesional dalam intervensi awal sangat penting untuk

memperkembangkan potensi kanak-kanak khas. Para professional mempunyai

kelayakan dan kemahiran yang komprehensif, tersusun dan berfokus untuk membantu

kanak-kanak ini. Biasanya, para profesional akan berganding bahu dengan ibu bapa

anak-anak khas ini untuk memulihkan pergerakan kanak-kanak tersebut.

LANGKAH-LANGKAH INTERVENSI AWAL BAGI KANAK-KANAK

HIPERAKTIF (ADHD)

1. Terapi Tingkah Laku

Kanak-kanak ADHD memerlukan bantuan mengorganisasi diri mereka seperti

berikut:

a) Penjadualan: Tentukan bahawa kanak-kanak ini melakukan perkara-perkara yang

sama sejak mereka bangun hingga tidur pada waktu malam. Jadual yang disusun

hendaklah menyatakan masa mereka patut membuat kerja rumah, bermain di luar

dan di dalam rumah seperti bermain komputer. Letakkan jadual itu di merata

tempat supaya mereka boleh merujuk dengan mudah. Maklumkan kepada mereka

sekiranya terdapat perubahan dalam jadual tersebut.

b) Peraturan: Kanak-kanak ADHD memerlukan peraturan yang ketat dan konsisten

dan mudah untuk dipatuhi. Pastikan mereka mnyimpan atau meletakkan barang-

7

barang di tempat yang telah ditetapkan. Beri ganjaran seperti pujian jika mereka

mematuhi peraturan tersebut.

c) Penyusunan: Galakkan kanak-kanak ADHD mencatatkan dengan menulis tugas-

tugas yang perlu dilakukan.

2. Psikoterapi

Psikoterapi membantu kanak-kanak ADHD menerima masalah yang dihadapi dan

mengambil tindakan untuk mengurangkan kesannya. Ia tidak merujuk kepada apa

yang menyebabkan ADHD atau simtom-simtom. Kanak-kanak berbincang bersama

terapis tentang pemikiran dan perasaan yang ada dalam diri mereka. Mereka

digalakkan melihat diri sendiri dan cara pemikiran mereka.Tujuannya ialah untuk

mencari jalan bagi mengurus emosi dan perasaan mereka. Semasa berbual dengan

terapis, mereka dibawa untuk memahami diri sendiri dan bagaimana mereka dapat

mengatasi masalah yang dihadapi.

3. Latihan kemahiran sosial

Latihan ini dapat membantu kanak-kanak mempelajari tingkah laku atau kelakuan

baru. Seorang terapis akan berbincang dan mencuba model tingkah laku yang sesuai

untuk mengekalkan hubungan sosial yang baik. Antara tingkah laku berkenaan ialah

menunggu mengikut giliran, berkongsi bahan permainan, meminta pertolongan dan

sebagainya. Dalam program latihan kemahiran sosial, kanak-kanak diajar bagaimana

‘membaca’ gerak geri badan dan intonasi suara orang lain sebagai tanda sesuatu

tingkah laku dan cara untuk bertindak. Latihan kemahiran ini penting untuk

membantu kanak-kanak mencari jalan bercampur gaul dan bermain dengan kanak-

kanak lain.

LANGKAH-LANGKAH INTERVENSI AWAL BAGI KANAK-KANAK AUTISMA

Tidak ada satu rawatan yang sesuai untuk semua kanak-kanak autistik. Namun begitu,

terdapat beberapa intervensi yang lazim digunakan bagi kanak-kanak autistik iaitu:

1. Penggunaan Analisis Tingkah Laku (Applied Behavior Analysis)

8

Kaedah ini diperkenalkan oleh B.F. Skinner pada tahun 60-an dan menekankan

penggunaan prinsip peneguhan positif dalam memperkukuhkan sesuatu tingkah laku.

Peneguhan positif boleh digunakan untuk memperkukuhkan komunikasi, hubungan

sosial, pencapaian akademik serta pengurangan tingkah laku yang tidak diingini

dalam kalangan kanak-kanak autistik. Melalui pendekatan ini, kemahiran yang ingin

digalakkan diperincikan kepada beberapa langkah kecil. Kanak-kanak diberi peluang

untuk mempelajari dan mengamalkan kemahiran berkenaan dalam pelbagai situasi

dan sentiasa diberi peneguhan positif apabila kemahiran dapat dipamer atau

dilakukan. Prestasi akan diukur berterusan melalui pemerhatian dan intervensi akan

diubah suai jika data yang diperoleh menunjukkan murid tidak membuat kemajuan

yang memuaskan. Tujuan membuat analisis tingkah laku adalah untuk membolehkan

murid berkenaan berdikari dan berjaya dalam pelbagai situasi atau persekitaran.

2. Terapi Floortime

Terapi ini diperkenalkan oleh pakar psikiatri kanak-kanak, Stanley Greenspan.

Pendekatan ini berdasarkan bahawa kanak-kanak autistik boleh dibawa ke tahap yang

lebih tinggi dengan bantuan orang dewasa. Bantuan berkenaan hendaklah bermula

pada tahap kanak-kanak itu berada dan akan dibawa ke tahap seterusnya dengan

menggunakan kekuatan kanak-kanak tersebut. Oleh kerana kanak-kanak autistik

cenderung untuk mengasingkan diri, terapi Floortime bertujuan untuk membawa

kanak-kanak autistik melalui 6 tahap penting yang menekankan perkembangan

emisional seperti berikut:

a) Pengawalan kendiri dan menimbulkan minat terhadap dunia sekeliling.

b) Orang dewasa dan kanak-kanak menjadi lebih rapat dan melahirkan

keinginan berinteraksi dengan orang lain.

c) Mempertingkatkan kemahiran berkomunikasi dua hala agar kanak-

kanak itu menyedari bahawa tindakannya membawa reaksi kepada

orang lain.

d) Mempertingkatkan pengendalian komunikasi terbuka.

e) Idea emosional iaitu kebolehan melahirkan perasaan terhadap sesuatu.

f) Pemikiran emosional iaitu kebolehan berfikir tanpa beremosi.

9

Orang dewasa berkenaan akan meyakinkan kanak-kanak autistik itu untuk berubah daripada

hanya bersendirian kepada interaksi lebih kompleks dengan orang lain. Terafi Floortime

mementingkan perkembangan emosional dan dipanggil Floortime kerana orang dewasa akan

berada pada tahap kanak-kanak autistik berkenaan untuk berinteraksi.

3. Intervensi Pembinaan Hubungan

Intervensi Pembinaan Hubungan ( Relationship Development Intervention)

diperkenalkan oleh ahli psikologi Steven Gutstein yang berfokus kepada peningkatan

kualiti hidup individu autistik untuk jangka panjang. Intervensi ini melibatkan ibu

bapa dan bertumpu kepada masalah mencari kawan, berasa empati, menunjukkan

kasih sayang dan berkebolehan berkongsi pengalaman dengan orang lain.

Berdasarkan penyelidikan yang dijalankan, Gutstein mendapati kanak-kanak autistik

kekurangan kemahiran mengurus persekitaran yang sentiasa berubah. Beliau

menyifatkan kemahiran dan kebolehan ini sebagai “kecerdasan dinamik” yang terdiri

daripada aspek-aspek seperti berikut:

i) Rujukan emosional (Emotional referencing): Kebolehan menggunakan sistem

maklum balas emosi untuk mempelajari pengalaman orang lain.

ii) Kordinasi sosial (Sosial coordination): Kebolehan memerhati dan mengawal

tingkah laku untuk membolehkannya bergaul dengan orang lain dan berkongsi

emosi.

iii) Bahasa deklaratif (Declarative language): Menggunakan bahasa dan

komunikasi bukan bahasa untuk berkongsi pengalaman dan perasaan dengan

individu lain.

iv) Pemikiran fleksibel (Flexible thinking): Kebolehan menyesuaikan diri dengan

keadaan yang sentiasa berubah dan mengatur strategi yang sesuai dengan

persekitaran.

v) Refleksi (Reflection): Kebolehan mengimbas kembali dan menggunakan

pengalaman lampau untuk menjangka senario masa hadapan.

Menurut Gutstein, tujuan pendekatan ini adalah untuk mengawal diri, memperkukuhkan

interaksi sosial dan memperkembangkan pemikiran fleksibel.

10

4. Terapi pertuturan

Masalah komunikasi yang dihadapi kanak-kanak autistik adalah berbeza. Ada yang

dapat bercakap dengan lancar terutama terhadap topik yang mereka minati dan

sebaliknya. Lazimnya mereka tidak mempunyai masalah menyebut perkataan tetapi

menghadapi masalah menggunakan bahasa. Contohnya, menyebut sesuatu yang tiada

kaitan dengan situasi atau mengulangi sebutan yang mereka telah dengar atau hafal.

Sesetengahnya pula bercakap dengan nada yang tinggi atau bercakap seperti robot.

Oleh itu, usaha menggunakan terapi pertuturan hendaklah bermula dengan

pentaksiran kemahiran bahasa kanak-kanak berkenaan oleh pakar pertuturan dan

patologis bahasa.

Terapi pertuturan berfokus kepada penggunaan bahasa dalam situasi sosial seperti tumpuan

mata semasa bercakap dengan orang lain. Terapi ini juga memberi tumpuan penggunaan

gerakan tangan dan bukan bahasa verbal ketika bertutur. Bagi sesetengah kanak-kanak, ia

boleh dicapai dengan menggunakan bahan visual.

5. TEACCH (Training and Education of Autistic and Related Communication

Handicapped Children)

TEACCH ialah program pendidikan khas yang digubah khusus untuk kanak-kanak

autistik. Program ini diamalkan sejak tahun 60-an oleh Schopler, Reichler dan

Lansing. Tujuannya untuk melahirkan kanak-kanak yang boleh berdikari dan fokus

kepada kewujudan sesuatu persekitaran fizikal dan sosial yang menggalakkan

komunikasi. Persekitaran dibina dengan mengambil kira kesukaran yang dihadapi

oleh kanak-kanak autistik dan melatih mereka bertindak dengan cara yang sesuai dan

diterima masyarakat.

Memandangkan kebanyakan kanak-kanak autistik adalah murid visual, TECCH mengunakan

bahan visual untuk mempertingkatkan kefahaman, organisasi dan kemahiran berdikari.

Kanak-kanak diajar dalam persekitaran yang berstruktur termasuk penyusunan perabot secara

teratur, kawasan aktiviti yang dinyatakan dengan jelas, penggunaan alat visual dan dipandu

untuk mengikuti urutan aktiviti yang tersusun dan jelas. Adalah dipercayai bahawa struktur

bagi kanak-kanak autistik adalah asas bagi pembelajaran.

11

PENUTUP

Tiada sesiapa boleh melawan takdir yang telah ditentukan oleh Tuhan atas kejadian yang

berlaku di muka bumi ini. Setiap insan yang dilahirkan inginkan diri dalam keadaan

sempurna dari segi fizikal, mental, emosi dan sosial. Justeru, terdapat insan yang

dikategorikan sebagai insan istimewa atau berkeperluan khas kerana cacat deria lihat dan

dengar, pertuturan, fizikal, mental dan emosi. Pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak

berkeperluan khas tidak semua mengikuti norma pertumbuhan dan perkembangan kanak-

kanak normal.

Masyarakat hendaklah memahami kanak-kanak istimewa bahawa mereka mempunyai impian

dan cita-cita untuk bergiat aktif dalam kehidupan sosial, ekonomi dan politik selepas mereka

meninggalkan bangku sekolah (Mohd. Sharani 2004).

Hajah Hasnah (1988) menegaskan bahawa tanda-tanda awal yang mungkin terdapat pada

anak-anak perlu diambil berat dan bawa mereka berjumpa pakar perubatan bagi mengetahui

dan mengesan sebarang kekurangan terhadap kanak-kanak. Keprihatinan ibu bapa terhadap

anak-anak mereka akan dapat mengurangkan beban yang ditanggung dan memberi semangat

kepada kanak-kanak berkeperluan khas untuk terus hidup. Oleh itu, masyarakat khususnya

ibu bapa perlu mendapatkan nasihat, pengetahuan dan bantuan supaya kanak-kanak khas

dapat dibimbing dengan sempurna.

12

RUJUKAN

Dunst, C. J. (1996). Early intervension in the USA Programs, models and practices

Tjossem. D. T. (1976). Early intervention: Issues and approaches, in Tjossem, T. D. (ed):

Intervention strategiesfor high risk infants and young children. Baltimore, University Park

Press.

Addison S. 2003. Early intervention matters. The Exceptional Parent 33: 141-5.

Azizah Lebai Nordin. (2002). Pendidikan awal kanak-kanak teori dan amali. Penerbitan

Universiti Malaya.

Guralnick, M. J. 1997. The effectiveness of early intervention. Baltimore: P. H. Brookes.

Friend, M. (2005). Special Education: Contemporary Perspectives for school professionals.

Boston: Pearson Education, Inc.

Web http://www.floortime.org/

Abdul Rahim Talib (2009). HBSL1103 Pengenalan Kepada Kanak-kanak Bermasalah

Pembelajaran. Selangor: Open University Malaysia (OUM).

Jamila K.A.Mohamed (2006). Pendidikan Khas untuk Kanak-kanak Istimewa. Selangor: PTS

Professional Publishing Sdn. Bhd.

www.Seri pengasih .com/intervensi .htm

Luiselli, J. K., Connon, B. O., Ellis, J. T. & Sisson, R. W. 2000. Home-based behavioural

interventions for young children with autism/pervasive development disorder: A

preliminary evaluation of outcome in relation to child age and intensity of service

delivery. Autism 4(4): 389-398.

13

14