johari penceresi

Öz Farkındalık Araçları: SWOT Analizi ve Johari Penceresi

Hedefler(1) Öz farkındalık ile kişisel gelişim arasındaki ilişkiyi açıklayabilme(2) SWOT Analizi ve Johari Penceresini öz farkındalık ve kişisel gelişim için kullanabilme(3) Öz farkındalığın kişisel ve kurumsal gelişim için önemini kavrayabilme

SWOT Analizi ve Johari Penceresi

“Herkes dünyayı değiştirme düşüncesinde fakat kendini değiştirmeyi düşünen kimse yok.”

(Leo Tolstoy)

Bir Afrika DeyişiHer sabah bir ceylan uyanır Afrika'da. Kafasında tek bir düşünce vardır. En hızlı koşan aslandan daha hızlı koşabilmek, yoksa aslana yem olacaktır. Her sabah bir aslan uyanır Afrika'da. Kafasında tek bir düşünce vardır. En yavaş koşan ceylandan daha hızlı koşabilmek, yoksa açlıktan ölecektir. İster aslan olun, ister ceylan olun hiç önemi yok... Yeter ki güneş doğduğunda koşuyor olmanız gerektiğini bilin. Hem de bir önceki günden daha hızlı koşuyor olmanız gerektiğini bilin.

Hayat adlı koşuyu ne kadar güzel anlatmış Afrika atasözü;"Bir önceki günden daha hızlı koşmak gerekmektedir." Çünkü eğer aslansanız ve en yavaş koşan ceylanı bir önceki gün yakalamışsanız ve bugün bir ceylan yakalamak niyetindeyseniz, artık bilmelisiniz ki en yavaş ceylan sizden daha hızlıdır. O halde düne göre hızınızı arttırmak gerekmektedir. Yok, eğer ceylansanız ve henüz aslana yem olmamışsanız, hızınızı düne göre arttırmalısınız. Çünkü sıra size gelmiş olabilir. Yani... Hayat koşusunda, devam edebilmenin tek şartı var... "Dünden daha hızlı olabilmek..." Bakın bakalım şimdi kendi kendinize... Ondan, şundan, bundan değil "Dünden Hızlı mısınız?”

Öz Farkındalık Bize ne Sağlar?

• Yetenek ve becerilerimizin fark edip kullanmamız başarıyı artırır.

• Zayıf yönlerimizi fark edip önlem almamız problemleri azaltır.

• Kurumsal ve bireysel yaşam kalitemiz artar.

Kişisel Gelişim ve Öz Farkındalık

• Öz farkındalık: Kişinin sahip olduğu özelliklerin yine kendisi tarafından ciddi bir şekilde gözden geçirilmesi süreci

• Ben kimim?• İşleri niçin bu şekliyle yapıyorum?

Öz Farkındalığın Yararları• Bireysel yeteneklere ilişkin farkındalık• Kişisel ilgi ve ihtiyaçların karşılanması için

uygun seçimler yapılmasına yardım• Sorumluluk bilinci ve özgüvenin yükselmesi• Öğrenme ve bireysel gelişime destek• Doğru beceriler geliştirilmesine rehberlik• İşin kalitesinde artış

SWOT Analizi ve Johari Penceresi• Dünden daha iyi olmamıza hizmet

eder.• Hem bireysel hem de kurumsal

gelişime yönelik kullanılır.• Sürekli gelişim sağlamayı amaçlar.

Stratejik Planlama SWOT Analizi İlişkisi• Mevcut durum ne?• Ne üretilecek?• Kim için üretilecek?• Neden üretilecek?• Nasıl üretilecek?

Stratejik Planlama• Örgütsel düzeyde kullanılabilir• Bireysel düzeyde kullanılabilir• Hem bireysel hem örgütsel gelişime

hizmet eder• İyileştirme sürecini sistematik hale

getirir

Stratejik Planlama• Mevcut durum analizi• Güçlü yönler (Strengths)• Zayıf yönler (Weaknesses)• Fırsatlar (Opportunities)• Tehditler (Threats)

Bu analiz yaygın olarak SWOT analizi olarak adlandırılmakta olup, parantez içinde İngilizce olarak verilen sözcüklerin ilk harflerinden oluşmaktadır.

SWOT Analizi• Stratejik planlamanın önemli bir aracı• Kurumlar kadar bireyler de ihtiyaç

duyar• Öz farkındalığın önemli bir aracı

SWOT Matrisi

SWOT Analizi: Kim, hangi amaçla, ne zaman yapmalı?• Amaç: İç ve dış etkenleri dikkate

alarak, var olan güçlü yönler ve fırsatlardan en üst düzeyde yararlanacak, tehditlerin ve zayıf yanların etkisini en aza indirecek plan ve stratejiler geliştirmek

• Kim: Bireyler ve kurumlar• Ne zaman: Sürekli

SWOT Analizinin Aşamaları1. SWOT konusunu belirleme2. Kümeleme3. Zayıf yönlerin analizi4. Eylem planı5. Tehditler için risk analizi6. Güçlü yönler ve fırsatlardan tam

yararlanma

SWOT Analizinin AşamalarıBirinci Aşama: SWOT konusunu belirleme• Beyin fırtınası• Rahat, sakin, sessiz bir ortam• 100 cm x 50 cm ebadında bir karton• SWOT konusu kartonun üst kısmına• Karton üzerinde çizilerek oluşturulmuş

dört alan• Her bir alanda sırasıyla yanıtlanacak

dört soru

SWOT Analizinin AşamalarıSWOT konusunu belirlemeGenel anlamda iyi bir kütüphaneciyim ama ideallerim bunun çok ötesinde. Aslında ben aranan, tercih edilen, model alınan etkili bir ‘çocuk kütüphanecisi’ olduğumda yaptığım işten en üst düzeyde haz duyacağım. Bu hedefi gerçekleştirmek için;• Mevcut durumda “güçlü yönlerim” nelerdir?• Mevcut durumda “zayıf yönlerim” nelerdir?• İlgili olduğum dış çevrede hangi “fırsatları”

değerlendirilebilirim?• İlgili olduğum dış çevrede hangi “tehditler” söz

konusu olabilir?

SWOT KONUSU: Aranan, tercih edilen, model alınan etkili bir ‘çocuk kütüphanecisi’ olmak istiyorum.

Güçlü Yönlerim Zayıf Yönlerim

Fırsatlarım Tehditlerim

SWOT Analizinin AşamalarıGüçlü Yönlerim• Genel kütüphanecilik bilgim güçlüdür.• Mesleğimi seviyorum.• Saygın bir üniversiteden Bilgi-Belge

Yönetimi lisans diplomasına sahibim. • Çocukları seviyorum, gelişimlerini son

derece önemsiyorum.• Çocuk edebiyatını ulusal ve uluslararası

boyutta izlemeye çalışıyorum.

SWOT Analizinin AşamalarıZayıf Yönlerim• Çocuklarla iletişim kurmakta güçlük çekiyorum.• Pedagojik bilgilerim zayıf.• Okullarla ve öğretmenlerle hiçbir bağım yok.• Ders programları hakkında bilgi sahibi değilim.• Lisans eğitiminde çocuk edebiyatı odaklı bir

eğitim almadım.• Yeni bilişim teknolojilerini kullanım sınırlılıklarım

var.• Yabancı dil düzeyim uluslararası çocuk

edebiyatını izlemek için yetersiz kalıyor.

SWOT Analizinin Aşamaları

Fırsatlarım• Çevrede her zaman yeterince çocuk var.• Gelişen teknoloji hem kitaplara hem de

çocuklara erişimi kolaylaştırabilir.• Yurtdışında saygın kütüphanelerde

hizmet-içi eğitim fırsatları var.• Bulunduğum çevredeki üniversitelerin

okul öncesi ve sınıf öğretmenliği programları var.

• Piyasada kitaplar oldukça pahalı.

SWOT Analizinin AşamalarıTehditlerim• Çalıştığım kütüphanenin fiziksel

koşulları kötü.• İşini iyi yapanlar takdir edilmiyor, değer

verilmiyor.• Teknolojik olanaklar zayıf.

SWOT Analizinin Aşamalarıİkinci Aşama: Kümeleme• Neden-sonuç ilişkilendirmeleri• Hangi zayıf yön başka hangi zayıf yöne

neden oluyor ya da hangisi hangisinden kaynaklanıyor?

• Yapışkanlı kağıtların gruplanması («Yönetimle» ilgili olanlar, «Kaynaklarla» ilgili olanlar gibi)

• Tekrarların birleştirilmesi, ayıklanması• Her bir ifadenin numaralandırılması

SWOT Analizinin AşamalarıÜçüncü Aşama: Zayıflıkların Analizi• Çok sayıda zayıf yön tespiti• Zayıf yönün önemi nedir• Zayıf yönün çözüm kolaylığı nedir?

ÇözümüKolay Çözümü

Zor

Öne

mi

Düşü

kÖ

nem

i Yü

ksek

Zayıf yönlerin önem derecesi ve çözüm kolaylığı analizi matrisi

SWOT Analizinin AşamalarıDördüncü Aşama: Eylem Planı• Zayıf yön ifadelerinin hedef ifadelerine

dönüştürülmesi«Pedagojik bilgilerim zayıf.» (Zayıf yön)«Çocuklara okuma sevgisi ve kütüphaneden yararlanma alışkanlığı kazandırırken onların gelişim evreleri ve öğrenme süreçleriyle ilgili bilgileri kullanmak.» (Hedef ifadesi)• Hedef ifadeleri ile eylem planının alt

yapısının oluşturulması

SWOT Analizinin AşamalarıBeşinci Aşama: Risk analizi• Tehditlerin değerlendirilerek risklerin

analizi• Tehdidin önem derecesi ve gerçekleşme

olasılığı• Yeşil alandaki tehditler• Sarı alandaki tehditler• Kırmızı alandaki tehditler

Tehdidin gerçekleşme olasılığı düşük

Öne

mi

Düşü

kÖ

nem

i Yü

ksek

Tehditler için risk analizi matrisi

Tehdidin gerçekleşme olasılığı yüksek

SWOT Analizinin AşamalarıAltıncı Aşama: Güçlü Yönler ve Fırsatlardan Tam Yararlanma• Güçlü yönlerden yararlanma düzeyinin

analizi• Fırsatlardan yararlanma düzeyinin

analizi

Johari Penceresi ile Öz Farkındalık

Johari Penceresi

“Birlikte yaşadığımız insanlara karşı tutumumuz onları anlamamıza bağlıdır.”

(Alfred Adler)

Johari Penceresi Nedir?• Öz farkındalık• Kişisel gelişim• İletişimin güçlendirilmesi• Kişiler arası ilişkiler• Grup dinamiği oluşturma• Ekip geliştirme• Gruplar arası ilişkileriçin kullanılan basit ve yararlı bir araç.

Johari Penceresi Nedir?• Amerikalı psikologlar:

Joseph Luft ve Harry Ingrham• A.B.D., 1950’li yıllar• İşyeri, okul, sınıf hatta ev ortamında

etkili

Kendimle ilgili bildiğim şeyler

Kendimle ilgili bilmediğim şeyler

Başkalarının benimle ilgili bildikleri

Başkalarının benimle ilgili bilmedikleri

Johari Penceresi

Johari Penceresi Alanları

Johari penceresi kendimize, şu iki farklı perspektiften bakacak şekilde yapılandırılmıştır: (1) Başkalarının Sizinle İlgili Bildikleri/Bilmedikleri(2) Sizin Kendinizle İlgili Bildikleriniz/Bilmedikleriniz

Açık Alan / Serbest Alan





Johari Penceresi: Açık Alan

Örtük (Gizli Alan)





Johari Penceresi: Örtük (Gizli) Alan

Kör Alan





Johari Penceresi: Kör Alan

Bilinmeyen Alan





Johari Penceresi: Bilinmeyen Alan

Açık Alan/Serbest Alan /Meydan

Kör Alan

Örtük (Gizli) Alan Bilinmeyen Alan





Johari Penceresi’nin Tamamlanmış Şekli

SOR

SÖYLE

Johari Penceresi: Örnek OlayZafer Bey’in farklı bir kütüphaneci olacağı henüz üniversitede öğrenci olduğu yıllarda kendini hissettirmişti. Yaklaşık on iki yıl önce, mezun olur olmaz genç bir kütüphaneci olarak il halk kütüphanesinde işe başladı. Bu süre içinde önce katalog uzmanlığından katalog birim şefliğine, daha sonra şeflikten teknik hizmetlerden sorumlu müdür yardımcılığına hızlı bir şekilde terfi etmesi kimseyi şaşırtmadı. Bu hızlı ilerleme herkes tarafından doğal ve hak edilmiş bir ilerleme olarak karşılandı. Fakat her ne olduysa izleyen zaman dilimi içerisinde bu ilerleme durdu, çabaları bunu değiştirecek bir etki yaratmadı.

Johari Penceresi: Örnek OlayDiğer çalışanlar tarafından başarılı, saygın görüldüğüne, hatta bazen kararlı yaklaşımlarından dolayı kendisinden biraz çekinildiğine inanmaktaydı. Ufak tefek tereddütlere rağmen genel olarak performansına ilişkin değerlendirmeler hep olumluydu. Kütüphane üst yöneticilerinin, personelin hizmet-içi eğitim etkinliklerine katılmasını önemli gördüğünü, katılım gösterenlere daha olumlu bakıldığını duydu. Bu tür eğitimlere sıcak bakmamasına rağmen sırf üst yöneticilerine mesleğini ne kadar önemsediğine ilişkin bir mesaj gönderme umuduyla düzenlenen bir kişisel gelişim seminerine katıldı. Eğer bu da işe yaramazsa başka bir kuruma geçişi seçenekleri arasında değerlendirmekteydi.

Johari Penceresi: Örnek OlayKatıldığı bu kişisel gelişim seminerinin ilk oturumunda tüm katılımcılardan yirmi maddeden oluşan bir Johari Penceresi Anketi doldurmaları istendi. Zafer Bey anketi tamamlayıp, sonuçları değerlendirdiğinde oluşan Johari Penceresi’nin şekildeki gibi olduğunu gördü.

Açık Alan Kör Alan

Örtük (Gizli) Alan Bilinmeyen Alan





Johari Penceresi: Örnek Olay

Zafer Bey’in Öz Değerlendirmesi

Johari Penceresi: Örnek OlayBu değerlendirmeden sonra on iki katılımcıdan oluşan grup kendilerine verilen bir problem durumu üzerinde ortak bir etkinlik yürütmeye başladı. Grup çalışması bir süre a gayet eğlenceli ve etkili bir şekilde devam etti. Tam çalışmanın orta yerinde Zafer Bey’in oluşturulması tasarlanan kütüphanedeki materyallerin sınıflamasına ilişkin önerisi kabul görmeyince kendini kötü hissetti çünkü önerisinin doğru olduğu konusunda hiç şüphesi yoktu. Gerçekten de önerisi yerindeydi ve grup bu öneriyi kabul etseydi grubun performansı çok daha başarılı olacaktı.


Bu grup çalışmasından sonra seminer katılımcılarından daha önce kendileri için doldurdukları Johari Penceresi anketlerini birbirleri için doldurmaları istendi. Zafer Bey için takımının verdiği şekildeki geri bildirim net ve sarsıcıydı.

Açık Alan Kör Alan

Örtük (Gizli) Alan

Bilinmeyen Alan






Zafer Bey’in Takımının Verdiği Dönüt

Johari Penceresi: Örnek OlayGeri bildirimle hayal kırıklığına uğrayan Zafer Bey’e katılımcı görüşlerinin kendisini şaşırtıp şaşırtmadığı soruldu. Bir süre düşündü, yaşadıklarını gözden geçirdi. Oturum yöneticisi kendisine davranışını etkileyenin ne olduğunu sordu. Son olarak da onun takımdaki diğer üyeler hakkında ne düşündüğünü bilmek istediğini belirtti. Grubun kendi fikrine karşı çıkmış olmasından başka söyleyecek bir şeyi olmadığını fark etmesi onu hayrete düşürdü. Kendisini gözlem ve analiz konusunda çok güçlü bir olarak görmesine rağmen söyleyebileceği kayda değer bir şey olmadığını far ketti.

Johari Penceresi: Örnek OlayBaşlangıçtaki kızgınlığını, sonrasındaki mahcubiyetini ve devamındaki rahatlamasını ve diğer tüm düşünce ve hislerini katılımcılarla paylaştı. Seminer gününün sonuna doğru kütüphanede neden daha fazla yükselemediğini anlamaya başladı. Hırslarının yıllarca kendisini nasıl tükettiğini görmeye başladı. Seminerin devamında da Zafer Bey kendini keşfetmeye devam etti.

Sonuç• SWOT Analizi ve Johari Penceresi:

Sistematik kalite geliştirme sürecinin önemli iki aracı

• Uygun kullanıldığında dikkate değer gelişmeler

• Eylem planı geliştirmenin alt yapısını oluşturan araçlar

• Bireysel gelişime destek olan araçlar• Değişen mevcut durum nedeniyle

kullanımda süreklilik

Teşekkürler

johari penceresi

Education