inspirasi alam dalam karya seni seramik di … alam dalam karya seni... · dalam karya seni tidak...

"

\

INSPIRASI ALAM DALAM KARYA SENI SERAMIK DI MALAYSIA

Nami Anak. Go

\

TP S81jana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian' ''',815 (Seni Halus) ",1174 2007 \"2007 \.,

\ \

\

. " {.Iusst rudmal M8KlUmat AKaaelllJ uNIYERSITl MALAYSIA SARAW~

Q4100 KOla SamarahaD

P.KHIDMAT MAKLUMAT AKADEMIK UNIMAS

1111/111 ""III/ r" 111111 III1000166882

INSPIRASI ALAM DALAM KARYA SENI SERAMIK DI MALAYSIA

NAMIANAKGO

Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Seni Gunaan dengan Kepujian

( Seni Halus )

Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif

UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK 2006

UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK

BORANG PENGESAHAN STATUS TESISI LAPORAN

JUDUL: Inspirasi Alam Dalam Karya Seni Seramik di Malaysia

SESI PENGAJIAN : 2004 I 2007

Saya , NAMI ANAK GO mengaku membenarkan tesisl Laporan * ini disimpan di Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dengan syarat-syarat kegunaan berikut:

1. Tesisl Laporan adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak 2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat

salinan untuk tujuan pengajian sahaja 3. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat

pendigitan untuk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan 4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat

salinan tesisl laforj ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi

5. * sila tandakan "

D SULIT

D TERHAD

D TIDAK TERHAD

~ahkan,

. ~an penye1i::== Tarikh: 7 MEl ).001 Tarikh: ~c>t1 ~'}-

Alamat T etap : Rumah Jandang, Bukit Dinding, 96400 Mukah, Sarawak.

Catatan: * Tesisl Laporan dimaksudkan sebagai tesis bagi ljazah Doktor Falsafah, Sarjana dan Sarjana Muda * Jika Tesisl Laporan ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasal

organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesisl laporan ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

11

Projek bertajuk IDSpirasi Alam Dalam Karya SeDi Seramik di Malaysia telah disediakan oleh Nami aDak Go dan telah diserahkan kepada Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Srujana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian ( Seni Halus ).

Diterima untuk diperiksa oleh :

~~------:==>==-Awangko' Hamdan bin Pengiran Arshad

III

,......

I

PENGHARGAAN

Oengan kesempatan ini, saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan

kepada:

i) semua pensyarah Progaram Seni Halus terutamanya Encik Awangko'

Hamdan Pengiran Arshad, selaku penyelia saya, dan juga kepada Encik Yakup Mohd.

Rafee, Encik Wan Jamarul Imran Wan Abdullah Thani, Encik Zulkalnain Zainal Abidin

dan Encik Anuar Ayob atas segala tunjuk ajar yang telah diberikan sepanjang saya

menjadi pelajar Program Seni Halus di UNIMAS,

ii) ibu dan ayah, adik beradik serta seluruh kaum keluarga yang tidak

putus-putus memberikan dorongan dan semangat,

iii) rakan-rakan seperjuangan terutamaya Mala, Ijan, Tay, Ira, Lan, Fiza

dan semua pelajar FSGK atas segala bantuan dan pertolongan selama tiga tahun ini serta

iv) semua yang terlibat secara langsung ataupun tidak langsung dalam

menjayakan projek tahun akhir ini.

Jasa kalian semua akan saya kenang selama-Iamanya dan saya berdoa agar kalian

sentiasa mendapat keberkatan yang abadi dari Tuhan.

IV

l

,.....

r

KANDUNGAN

lsi Kandungan

Halaman Tajuk

Borang Pengesahan Status Laporan

Pengesahan dan Tandatangan Penyelia

Penghargaan

ladual Kandungan

Abstrak

Abstract

BAB 1 Pengenalan

1.1 Pendahuluan

1.2 Definisi

1.3 Kenyataan Masalah

1.4 Hipotesis

1.5 Objektif

1.6 Skop Kajian

BAB 2 Metodologi Penyelidikan

2.1 Pendahuluan

2.2 Pendekatan Kajian

V

•

t'usa, Khidmal lVlaKlUmat AkaQ{ UNIVERSITI MALAYSIA SARA'"

041,()() l<ntl:! Samarahan

Mukasurat

11

III

IV

V-VI

V11

Vlll

1 - 3

4

5

6

7

8

9

9 - 10

,.... ,..

i

.1

l

2.3 ladual Mingguan Ke1as 10

2.4 Kajian Lepas 11 - 14

2.5 Kesimpulan 15

BAB 3 ALAM DALAM KESENIAN, KESUSASTERAAN DAN KRAFTANGAN

3.1 Pengenalan

3.2 Kesenian

3.3 Kesusasteraan

3.4 Kesimpulan

BAB 4 KARYA PERIBADI

4.1 Konsep dan Idea

4.2 Pengolahan Bahan dan Teknik

4.3 Proses KeIja

4.4 Wama

4.5 Pembakaran

4.6 Olahan dan Gaya Persembahan Karya

4.7 Kesimpulan

BIBLIOGRAFI

RU1UKAN

16

16 - 20

21 - 23

24

25 - 28

29

30 - 33

33

34

35

36 - 37

VI

,......

I

ABSTRAK

Pengaplikasian unsur alam ke dalam karya seni sudah begitu sinonim dengan

senario seni tampak di Malaysia. Pelbagai pendekatan yang digunakan bagi

menyampaikan mesej kepada penonton termasuk melalui bidang seramik. Keindahan dan

keunikan unsur alam serta perkaitan yang kuat di antara alam dan kemanusiaan

menjadikan pengkarya lebih gemar berkarya dengan berinspirasikan unsur-unsur ini.

VB

,......

ABSTRACT

Employing the elements ofnature into the artworks seem to be synonymous in the

visual art scene in Malaysia. Many artist with their various approaches had tried to

convey their message through to the audience, and ceramics is among one ofthem. The

fondness in manipulating these elementji-om our beautifit! nature has greatly inspired the

artist in the creation ofthe body ofher clay images.

Vlll

..

BABI

PENGENALAN

1.1 Pendahuluan

Istilah seramik, menurut George Savage dan Harold Newman dalam buku An

Illustrated Dictionary ofCeramics ialah:

... the broad term of all objects made o.f.fired clay. Principal divisions are earthenware.

stoneware and porcelain. each category being distinguished by the fact that it is .fired at a

temperature higher than the preceding one. The word is derived from the Greek word

keramikos ('ofpottery),form on keramos ('potter's earth ').....

Menurut A S Hornby dalam buku Oxford Advanced Learner's Dictionary of

Current English, istilah seramik didefmisikan sebagai : I

...ceramic - a pot or other object made of clay that has been made permanently hard by

heat.

Kamus Dwibahasa pula mendefmisikan seramik sebagai kes yang berkenaan

dengan tembikar.

Walaupun terdapat pelbagai defmisi yang diberikan terhadap istilah seramik, tetapi

dapat dirumuskan bahawa seramik merupakan apa-apa objek yang diperbuat dari tanah

liat yang pelbagai jenis yang kemudiannya dibakar pada suhu yang tinggi untuk

mengekalkan bentuknya.

Keunikan bahan yang digunakan untuk menghasilkan karya seramik iaitu tanah liat

memang tidak dapat dinafikan. Susan Peterson sendiri dalam bukunya The Craji and

Art ofClay turut mengaku bahawa:

... the unique difficulty for the clay artist that with this material more than any

other. it is impossible to see the end at the beginning. In other media, you can see the

paint or ink as it is laid down, you can look at the metal as you weld or the marble as

you carve, and watch the work develop; it doesn't change and you always have an

a}1l'Qreness of its look. Clay looks very d(fferent in every state: fat and soji and wet in

the plastic state, waxy and cheese-like when leather-hard, lighter in color and chalky

in the bone-dry state.

Pelbagai idea yang menjadi inspirasi para artis untuk diaplikasikan dalam karya

seramik. Pemilihan inspirasi berkenaan berdasarkan sebab-sebab tertentu, bergantung

I

kepada diri pengkarya. Pengkaji telah memilih untuk menjadikan alam sebagai

inspirasi dalam berkarya disebabkan pengalaman hidup pengkarya yang berasal dari

keluarga petani. Pengkaji sering mengikut keluarga pergi ke hut an mencari rotan dan

juga ke sawah ketika musim menanam padi. Dari situ, pengkaji dapat menikmati

sendiri keindahan alam ciptaan Tuhan. Dalam bukunya yang bertajuk Design Through

Discovery: An Introduction to Art and Design, Majorie Elliot Berlin mengatakan:

... the inspired designer observes the universe with sensitivity, absorbing

impressions from every experience. These impression may enter into the subconciOlls mind like

cells that divide and re-combine to form new entities, sometimes germinating for years before

they become part ofa creative effort.

2

Sawah padi milik keluarga pengkaji .

Kawasan hutan berdekatan rumah pengkaji .

Dalam menjalankan kajian ini, pengkaji merujuk kepada beberapa orang artis

Malaysia yang pernah menghasilkan karya berinspirasikan alam. Contohnya, Dr. Siti

Zainon Ismail, Awangko' Hamdan Pengiran Arshad, Sylvester W.Jussem, Rozana

Omar, Mohd.Radzi Ismail,sekadar menyebut beberapa nama.

3

1.3 Definisi

Impirasi alam dalam karya seni seramik di Malaysia merupakan satu kajian yang

ingin mengupas tentang pengkarya-pengkarya seramik yang menjadikan alam sebagai

inspira i dalam berkarya.

Istilah inspirasi, menurut Kamus Dewan, membawa pengertian ilham. Inspirasi ini

akan menjadi subjek utama yang akan diketengahkan dalam karya kelak.

Menurut Kamus, istilah alam didefmisikan sebagai:

...all the plants, animals and things that exist in the universe that are not

made by people.

Dalam kajian ini, pengkaji menjadikan alam sebagai inspirasi. Alam yang menjadi

pilihan pengkaji termasuklah flora dan fauna yang kemudiannya diolah semula untuk

memastikannya sesuai dengan isu yang ingin disampaikan oleh pengkarya

Pengambilan inspirasi berkenaan tidak kira dari segi bentuk, rupa, wama dan tekstur

yang mempunyai nilai-nilai estetika.

Karya seni atau artwork, menu rut OxJord Advanced Learner's Dictionary oj

Current English, bermaksud:

...a work ofart, especially one in a museum.

4

1.4 Kenyataan Masalah

1.4.1 Inspirasi alam dalam karya seni seramik merupakan satu kajian yang melihat

kepada pengaplikasian hidupan alam semulajadi dalam karya artis tempatan yang

menggunakan bahantara seramik.

1 :4.2 Mendokumentasikan hidupan alam semulajadi seperti flora dan fauna yang

menjadi warisan dari zaman ke zaman, yang kian pupus, dengan menggunakan

pendekatan kesenian.

1.4.3 Kekurangan buku yang mengandungi karya-karya art is tempatan terutama karya

artis seramik yang menggunakan inspirasi alam dalam berkarya.

5

1.5 Hipotesis Kajian

Dalam kajian, pengkaji mengandaikan bahawa keindahan estetika yang terdapat

dalam alam sememangnya mempunyai daya tarikan yang unik untuk diaplikasikan

dalam karya seni tidak kira dari segi bentuk, wama dan tekstur yang dimilikinya.

Maksudnya, karya berinspirasikan alam yang diaplikasikan melalui bidang seramik

merupakan subjek yang popular kepada artis dalam menyampaikan sesuatu mesej

kepada masyarakat.

Pengkaji berharap agar kebenaran andaian ini dapat dibuktikan untuk memastikan

mesej yang hendak disampaikan dapat diterima oleh penonton.

6

1.6 ObjektifKajian

Dalam proses penyelidikan , terdapat dua jenis objektif kajian . Objektif yang

pertama ialah objektif umum yang merujuk kepada objektif utama yang ingin dikaji

oleh pengkarya . Objektif yang kedua ialah objektif khusus iaitu perkara-perkara yang

ingin di kaji oleh pengkarya yang berkaitan dengan objektifumum bagi mengukuhkan

lagi kualiti hasil kajian .

Objektif utama pengkarya memilih subjek ini untuk dijadikan bahan kajian adalah

untuk mendedahkan keindahan nilai estetika , misalnya dari segi bentuk dan tekstur ,

yang terdapat pada alam sekitar melalui bidang seramik. Hal ini disebabkan negara kita

, Malaysia, memiliki pelbagai hidupan alam yang begitu unik. Contohnya , periuk kera

mempunyai bentuk yang membulat pendek dan ada juga yang memanjang. Pengkarya

menganggap bahawa pengkajian ini merupakan satu penghargaan terhadap anugerah

Tuhan.

Objektif khususnya pula adalah ;

i) menilai sebab alam sering dijadikan inspirasi dalam berkarya,

ii) menunjukkan kekuatan media yang digunakan iaitu tanah liat dan teknik yang

dipratikkan ketika berkarya,

iii) dan mengkaji sekurang-kurangnya lima orang artis Malaysia yang terlibat

dalam ruang lingkup kajian pengkaji.

Pengkaji berharap agar objektif-objektif dapat dicapai sebagaimana yang

sepatutnya.

7

1.7 Skop Kajian

Dalam kajian ini, pengkaji menghadkan ruang kajian terhadap karya artis

seramik di Malaysia di samping membuat rujukan dan perbandingan kepada karya artis

seramik di luar negara. Hal ini bermaksud, pengkaji hanya mengkaji artis seramik di

. Malaysia yang menghasilkan karya seramik yang berteraskan inspirasi alam. Dalam

rnasa yang sarna, pengkaji turut menjadikan artis seramik luar negara sebagai rujukan

sarna ada dari segi teknik atau gaya penyampaian karya.

8

BAB2

METODOLOGI PENYELIDIKAN

2.1 Pengenalan

Bab kedua ini membincangkan tentang kaedah yang digunakan dalam penyelidikan

bahan kajian. Kaedah yang diaplikasikan adalah dalam bentuk kualitatif iaitu rujukan

terhadap data-data yang berkaitan dengan kajian, perancangan kajian yang sistematik

(jaduaJ) dan peninjauan terhadap kajian-kajian lepas (literature review).

2.2 Pendekatan Kajian

Menurut Loftland and Loftland (1984), kaedah penyelidikan secara kualitatif

bermaksud:

... it involves methods ofdata collection and analysis that are non quantitative.

Kaedah ini memerlukan pengkaji untuk mengumpul data-data yang berkaitan dengan

kajian. Data-data ini kemudiannya di analisa semula untuk disesuaikan dengan

kandungan kajian pengkaji.

Data-data yang dikumpul adalah melalui data sekunder. Pengumpulan data

sekunder adalah dengan pembacaan buku-buku, majalah dan jurnal. Perolehan data

berbentuk gambar dan rujukan melalui internet turut membantu.

Selain itu, pengkaji turut mendapat maklumat melalui pengkajian terhadap karya

artis-artis di Malaysia dan luar negara yang terlibat dalam ruang kajian pengkaji.

Pemerhatian sebegini dapat membantu pengkaji untuk berkarya kelak.

Keseluruhan data yang telah dikumpul diubah mengikut kesesuaian kandungan

kajian dan disusun mengikut kronologi yang betul. Hal ini bagi memastikan data-data

9

berkenaan tidak berulang. Seterusnya, pengkaji mengaplikasikan data-data dalam

bentuk visual (karya).

2.3 Jadual Mingguan Kelas

Minggu Aktiviti

1 Perjumpaan mingguan

2 Penghantaran tajuk

3 Perbincangan dengan penyelia


5 I Perjumpaan mingguan

6 Lawatan ke Kuala Lumpur

7 Perjumpaan mingguan ,

8 Cuti pertengahan semester








10

2.4 Kajian Lepas

Kajian lepas merupakan salah satu teknik yang digunakan ketika menjalankan

kajian ini. Kaedah ini memerlukan pengkaji untuk merujuk kepada karya artis-artis

yang berkaitan dengan ruang kajian. Pemilihan berkenaan tidak kira dari segi konsep,

idea atau media yang digunakan oleh art is berkenaan.

Karya Siti Zainon Ismail yang bertajuk Dari Taman seperti di bawah

mengetengahkan idea yang sarna dengan pengkaji iaitu inspirasi alamo Beliau

mengambil inspirasi dari sebuah taman untuk diaplikasikan dalam karya. Walaupun

beliau menggunakan gerlis, beliau masih mengekalkan warna asal pada unsur alam

yang beliau gunakan seperti warna daun. Susun atur karya yang betul dan menarik

mampu mengindahkan lagi karya ini

Siti Zainon Ismail Dari Taman 1993 - 1995 Clay Mixture

Bumi-Mu yang terhampar Mengental dan menumbuh Akar-akar menjalar Ranting, daun, buah-buahan Menyubur Air beriak gelombang Di sungai dan lautan Ikan dan lokan bermainan Aroma yang memberi kesegaran Kasih menyatu in~atan.

11

Awangko' Hamdan Pengiran Arshad merupakan seorang pensyarah di UNIMAS

yang menggunakan seramik sebagai bahantara untuk berkarya. Beliau mengetengahkan

pengalaman hidup beliau ketika kanak-kanak mahupun remaja serta ketika beliau

mengembara di hutan-hutan. Di kesempatan ini, beliau mengamati isi alam dan

seterusnya mengaplikasikannya menerusi karya seni.

Awangko' Hamdan Pengiran Arshad Spiritual Landscape 1 Stoneware, terra sigilatta, reduction firing

The sense and power of a place is what i have seek for in my work. I believe that

there is another realm of reality that corresponds to our physical world-something

different. My approach to creating ceramic art has been profoundly shaped by years of

experience living and travelling throughout the vast region of sh~fiing tropical rainforest,

shifting shores and endless mangrove swamps. The enormity and physical complexity of

this terrains are awesome and the experience o.fien overwhelming, I visualize my

environment as an assemblage of geographies, events and visuals-physical, biological,

sonic.

12

Rozana Musa Mohd. Radzi Ismail Melentur Buluh Biar DaTi Rebung I SUbUT Laut Tanah Liat Seramik 2003 2004

Area seramik bergerlis Rozana Musa ini telah dipamerkan dalam Pameran Terbuka

2004 yang dianjurkan oleh Galeri Shah Alam dan telah terpilih sebagai salah satu karya

yang menerima Anugerah Intensif dalam pameran berkenaan. Beliau telah memilih

peribahasa Melayu sebagai tajuk karya ini iaitu Melentur Buluh Biar Dari Rebung

sesuai dengan sifat tanah liat yang mudah dilentur ketika masih lembap. Begitu juga

dengan sahsiah dan keperibadian individu yang sepatutnya dibentuk sedari masih

kanak-kanak. Rebung sememangnya seringkali dijadikan subject matter sarna ada

dalam seni mahupun kraftangan.

Selain daripada karya Rozana Musa, karya seramik Mohd. Radzi Ismail turut

dipamerkan dalam Pamera Terbuka 2004 anjuran Galeri Shah Alam. Karya ini

menjadikan hidupan alam laut sebagai inspirasi berkarya. Beliau begitu mengagungkan

keindahan alam laut yang sukar dilihat, kecuali mereka yang mempunyai keberanian

yang tinggi untuk menyelam ke dasar sana. Hal ini dapat diperhatikan melalui bentuk

hidupan laut yang beliau aplikasikan ke dalam karya beliau ini.

13

Faridah Mohd. Yusof Angelica Pozo Natural Architecture Series I Shrine To The Seasonal Salad Stoneware Terracotta, glass, wood 2003

Faridah Mohd. Yusofmerupakan salah seorang artis wanita yang bergiat aktif

dalam bidang seni seramik. Penghasilan karya seramik oleh beliau mampu membuka

ruang kepada karya-karya berbentuk tiga dimensi memperlihatkan keindahan dan

keunikannya. Karya beliau di bawah ini bersubjekkan karangan laut menampakkan

aspek jalinan yang diolah dan dituris dengan teliti. Memang tidak dinafikan

penglibatan dalam bidang seramik memerlukan seseorang untuk bersabar kerana tidak

semua karya yang dihasilkan berjaya terutama semasa melalui proses pembakaran.

Selain daripada artis tempatan, pengkarya turut merujuk kepada artis luar negara

iaitu Angelica Pozo. Kebanyakan karya beliau menggunakan alam sebagai subjek

seperti bunga, sayur, buah-buahan, lanskap, pemandangan dan sebagainya. Subjek

subjek ini diolah dengan begitu kreatif walaupun hanya dalam bentuk dua dimensi.

Melalui subjek berkenaan terselit unsur-unsur seperti femininisme, sensuality dan

perkembangan semangat kesedaran beliau sendiri.

14

2.5 Kesimpulan

Kaedah kajian yang bersesuaian serta perancangan kajian yang tersusun

menjanjikan hasil kajian yang sernpurna. Kepincangan pada salah satu aspek akan

menimbulkan kecacatan pada keseluruhan kajian dan hasilnya kelak. Oi samping itu,

rujukan terhadap karya-karya yang telah sedia ada turut diperlukan agar idea yang

dipersembahkan setanding malah melampaui sempadan seni yang wujud pada masa

kini. Adunan pelbagai aspek seperti ini pasti mampu menghasilkan karya seni yang

mantap, bukan sahaja pada hasilnya kelak malah dari segi konsep dan idea yang

dipersembahkan.

15

inspirasi alam dalam karya seni seramik di … alam dalam karya seni... · dalam karya seni tidak...

Documents