»Bohon mentoh boleh·tercema( jika tidakdikendalikan dengan betulJ utamakan.kebersihan

Elak erayadi hospital

Lindung,cegah, singkirPada asasnya,amalan berkenaanterbahagi kepadatiga kategori iaitumelindungi bekalanmakanan daripada pen-cemaran berbahaya, men-cegah pencemaran berba-haya daripada merebak danmenyingkirkan secara ber-kesan sebarang pencemarandan pencemarnya.

Pencemaran makananpula bermaksud, kehadiranmikroorganisma dan bahankimia bahaya di dalam maka-nan yangboleh menyebabkanpengguna jatuh sakit apabilamemakan makanan terce-mar. Penyakitbolehmenimpapengguna bergantung kepadajenis pencemar sama ada bio-logi, bahan kimia atau objekflzikal.

Mengulasmengenaipunca,katanya pencemaran maka-nan boleh berlaku menerusitiga cara iaitu kimia, biologidan flzikal.

"Apayang menjadi kebim-bangan ialah pencemaranjenis biologi,yang tidak nam-pak secara -nyata. Rita hanyatahu ia tercemar apabilapeng-guna sudah mengalarni sakitperut," katanya.

beku disimpan semula.Prosesnyah beku berkali~ali, bolehmempercepatkan berlakukerosakan kepada makanan,"katanya.

Selamat empatjamBagi menyimpan makanansudah dimasak supaya tidakmudah rosak atau basi, DrSaliza 'menyarankan maka- .nan yang sudah dimasak danpanas itu, dibiarkan sejukdulu di atas meja, sebelumdisimpan di dalam bekas ber-tutup.

"Perlu diingatkan, maka-nan dimasak, dijamin sela-mat untuk tempoh empatjamsaja. Lebih daripada tempohberkenaan, makanan berke-naan mungkin sudah rosak,"katanya.

Sungguhpun menyimpanmakanan dalam peti sejuk(bukan sejukbeku) boleh her-tahan lama, Dr Salizamenya-rankan, ia mungkin selamatuntuk tempoh dua hari saja.

Dr Saliza berkata, penggu-na perlu bezakan antarakeselamatan makanan de-ngan pencemaran makan.Keselamatan makanan ber-maksud, amalan memastikanmakanan tidak menyebab-kan kemudaratan kepadapengguna.

Bahan mentah mudah rosak, keranakewujudan mikroorganisma.

Jarang memasak dalamkuantiti besar sepertiRari Raya, boleh menye-babkan kita terleka aspekkebersihan dan kesihatandalam penyediaan makanan.

Ini berikutan, daging danayam dibelilebihdari kuantitikebiasaan untuk memenuhikeperluan menyediakan hi-dangan untuk tetamu. Lazim-nya, apabila membeli dalamjumlah yang banyak, peti aissudah tidak lagi mampu lagiuntuk 'menampung' kuanti-tinya.

Keadaan itu menyebabkanbahan mentah berkenaanbukan saja tidak lagi segarketika dimasak. Ia jugamungkin sudah tercemarakibat penyimpanan tidaksempurna.

Keselainatan makananbukan perkara remeh, keranasilap 'percaturan' individuyang makannya boleh me-ngalami sakit perut dan pa-ling tidak diingini, adalahterpaksa 'beraya' di hospital.

Sebab tercemarPensyarah Kanan, JabatanKesihatan Persekitaran &Pekerjaan, Fakulti Perubatan& Sains Kesihatan, Universi-ti Putra Malaysia, Dr SalizaMohd Elias, berkata jika dibi-arkan terdedah pada suhubilik untuk sesuatu tempohtertentu, bahan mentah mu-dah rosak, kerana kewujudanmikro organisma dan bahanpencemar lain dalam udaradan persekitaran.

Katanya, bahan mentah,terutama daripada sumberhaiwan sebaiknya terusdibekukan sebaik saja dibeli.Elakkan jus atau cecair ba-han mentah itu daripada men-cemari makanan lain yangdisimpan di dalam peti sejuksama, menerusi pengasinganmakanan dalam kuantiti yangcukup untuk sekali masaksaja.

"Tujuannya, untuk menge-lakkan makanan yangdinyah

Oleh Nor AfzanMohamad Yusofafzan@medlaprima.com.my

Susu antara bahanmudah rosak.

CC

PERLU

DIINGATKAN]

MAKANAN

DIMASAK]

DIJAMIN

SELAMAT

UNTUK

TEMPOH

EM PAT JAM

SAJA. LEBIH

DARIPADA

TEMPOH ITU]

MAKANAN

BERKENAAN

MUNGKIN

SU DAH ROSAK"

Dr Saliza Mohd Elias,Pensyarah Kanan,Jabatan KesihatanPersekitaran &Pekerjaan, FakultiPerubatan & SainsKesihatan, UniversitiPutra Malaysia

In

Kebersihan

persekitaranturutjaminkeselamatanmakanan.

Pencemar biologi disifatkanlebih menakutkan kerana iaboleh menyebabkan wabakpenyakit seeara besar-besa-ran dalam masa singkatdan mungkin juga meragutnyawa.

Bahan peneemar biologiterdiri daripada bakteria,virus dan parasit. Contohbakteria seperti salmone-

lla, campylobacter, E.coli danclostridium perfringem yangsering dikaitkan dengan keja-dian keraeunan makananyang menyebabkan eirit-biritdan muntah-muntah.

"Sejenis bakteria yangsedang hangat diperkatakanmasa kini di Malaysia ialahleptospira,punca penyakit lep-tospirosis atau kencing tikus.Manusia boleh dijangkitimelaluihubungan dengan air,makanan atau tanah mengan-dungi keneing haiwan yangdijangkiti.Jangkitan leptospi-rosis biasanya dipindahkankepada manusia apabila airyangdieemaridengankencinghaiwan menyentuh bukaanpada kulit (seperti luka),mataatau selaput lendir manusia.Jangkitan juga mungkin her-laku dengan menelan maka-nan atau air yang dieemari,"kata Dr Saliza.

Penyakit dwifasaBeliau menambah, eeeair

badan haiwan yang dijangkitiseperti darah bolehjuga men-jangkitkan bakteria penyakitkepadamanusia sepertipeker-ja di rumah penyembelihandan sebagainya.

Dr Saliza turut menjelas-kan, leptospirosis adalahpenyakit dwifasa yang ber-mula dengan simptom biasaseperti selesema,demam dansakit kepala yang kuat. Bagai-manapun, pada fasa kedua,mangsa mungkin sudah me-nunjukkan eiri-eiri meningi-tis, kerosakan hati dan kega-galan buah pinggang.

Justeru, selain bahan men-tah dikendalikan dengan be-tul, 'chef yang bakal menjaditukang masak untuk men-jamu tetamu juga seharus-nya sihat dan hersih memas-tikan makanan dimasak le-bih sempurna dan tidak di-ragui. Lebih penting perseki-taran juga perlu bersih bagimengelakkan jangkitan bak-teria.

Main bola sepakelak penyakit kronik

dansihat.

TurunberatbadanKetua KumpulanPeneliti dari univer-siti itu, Peter Krus-tup menjelaskanseorang pemainbola sepak menda-pat tiga bonus kesi-hatan sekali gus.apabila memanfa- .atkan sukan bola +sepak berkenaan.

Ia membantumengurangkan te-kanan darah, lemakdan meningkatkankecerdasan.

Dalam panda-ngan yang diuta-rakan Peter dalamsebuah laman web,beliau berkata ke-jayaan kesihatanyang diperoleh itu

ibarat pemain yang berjayamenjaringkan tiga gol sekaligus.

Jelasnya, seseorang yangbermain bola selama duajam.seminggu, tekanan darahnyadidapati menurun sebanyakdua kali ganda, kadar lemak-nya juga menurun sehinggasatu hingga lapan kilogram.

Dalam kajian itu, sekum-pulan lelaki dibahagikankepada dua kumpulan. Kum-pulan pertama berlatih ber-main bola selama dua jammanakala kumpulan keduahanya mengamalkan diet danmendengar saranan doktormengenai kepentingan olah-raga.

Keputusan mendapahkumpulanyangbermainbruasepakturun sehingga 10 gram(gm) manakala yang hanyamendengar saranan doktorhanya turun sebanyak 5gm.

Hakikatnya, walaupun ra-mai sudah tahu sukan mam-pu mengurangkan tekanandan penyakit,kajianyangdija-lankan beliau dilihatnya seba-gai bukti kepada ketepatanfakta kesihatan berkenaan.

o Dimainkankumpulan dengan11 pemain setiapkumpulan.o Hanya menggu-nakan sebiji bolao Pelbagaiteknik digunakanseperti menendangdan menanduk.

o Berlari bagimerebutdan

menjaringkan bola.o Latihanpemanasanbadan perludijalankan sebelumperlawanan.

Bermain bola se-pak mungkin kae-dah terbaik me-ngembalikan INFOtekanan darah ke-pada normal dan Bola Sepakmengurangkanrisiko sakit jan-tung. Ini satu be-rita baik buat me-reka yang gemarbermain bola se-pak kerana padamasa sarna nilaitambah kesihatanberada keadaanbaik.

Kajian penye-lidik di Denmarkmendapati merekayang bermainsukan kegemaranramai itu berpo-tefisi menghalangkehadiran penya-kitkronik.

Ia satu pendeka-tan mereka yang mengalamimasalah tekanan darahtinggi atau hipertensi untukmeningkatkan kadar kecer-dasan lelakipertengahan usiamenerusi kajian yang dihasil-kan penyelidikdari UniversitiExeter dan Copenhagen sertaHospitalUniversitiGentofte.

Kajian berkenaan menca-dangkan latihan bola sepakyang dijalankan terhadaplelaki pertengahan umuryang menghidap tekanandarah tinggi dan lebih berke-san berbanding alat oantuangaya hidup sihat lain.

Terapi kesihatan yangmenyeronokkan dan menji-matkan ini terbukti berman-faat apabila ujian ke atas 33lelaki berusia 33 tahun dan54 tahun yang mempunyaimasalah tekanan darahtinggi sederhana untuk men-jadi bahan kajian berjaya me-ngembalikan tahap tekanandarah kepada normal.

Selepas enam bulan men-jalani latihan bola sepak, tigadaripada empat lelaki dalamkajian menunjukkan tekanandarah mereka semakin baik

Pencemarmakanan

sepatutnya dihidangkansejuk dalam keadaan sejuk.o Simpan makanan yangperlu disimpan sejuk di dalampeti sejuk dengan segera.o Nyahbekukanmakanandi dalam peti sejuk danbukan pada suhu bilik.o Elakkan makanan yangsudah dinyahbeku daripada

disimpan beku semula.Langkah menyahbeku beru-lang kali akan meningkatkanrisiko pencemaran bakteria.

o Pencemar makananterbahagi tiga iaitu fizikaldan kimia dan biologi.o Bahan pencemarfizikal adalah sebarangbahan asing yang termasukke dalam makanan sepertiserpihan kayu, kaca, pasirdan sebarang objek yangtidak sepatutnya berada didalam makanan, manakalajenis kimia biasanyaberlaku dalam kuantiti kecil

tetapi berterusan untukjangka masa yang lama.o Jenis kimia, seringdikaitkan dengan penyakitkronik iaitu penyakit yangtimbul selepas pendedahanuntuk jangkamasa yanglama. Antara penyakit kronikyang dikaitkari dengan pen-cemaran bahan kimia dalammakanan adalah kanser.

o Bahan kimia seringdikaitkan sebagaipencemar makanan :- Bahan kimia pertanian(contohnya pestisid/racun

makhluk perosak)- Veterinary drugs (dadah danubat-ubatan yang digunakandalam sektor peternakan) .- Toksin biologi semula jadi(seperti racun pada cenda-wan, tumbuhan atau ikan)

- Pencemar persekitaran(seperti dioksin danlogam berat-plumbum,arsenic, merkuri)

- Pencemar yang terhasilsemasa pemprosesan(contohnya aery/amide) danpembungkusan makanan- Bahan kimia pencuci- Pewarna makanan

yang tidak diluluskano Bahan pence-mar biologiPencemar biologi adalahaneaman utama kepada kese-lamatan makanan kepadapengguna. Pencemar jenis inimampu menyebabkan wabakpenyakit secara besar-besarandan dalam masa yangsingkat. Bahan pencemarbiologi terdiri daripada bakte-ria, virus dan parasit. Contohbakteria seperti salmonella,campylobacter, E.coli danclostridium perfringensyang sering dikaitkandengan kejadian keracunanmakanan yang menyebabkancirit-birit dan muntah.

o Bahan mentahberasaskan haiwan sepertiayam, daging, susu, ikandan sumber makanan lautadalah tidak tahan lama

jika dibiarkan terdedahpada suhu bilik dan mudahdicemari bakteria dan

mikroorganisma lain.o Seelok·eloknya masaksegera bahan berkenaanselepas disembelih atau

dibeli dari pasar.o Seelok-eloknyamakanan dimakan terus

setelah siap dimasak.o Makanan yang sudahdimasak harus dimakan

dalam tempoh empatjam selepas disediakan.o Semakin lamamakanan dibiarkan padasuhu bilik semakin tinggirisiko makanan berkenaan

dicemari mikroorganisma

seperti bakteria dan fungus,dan pencemar lain sepertihabuk dan kotoran lain.

Amalkan

Jenis bahanmudah rosak

o Jangan mengenda-likan makanan sekiranyaanda sakit seperti batuk,selesema atau terdapatluka dan kudis di tangan.o Beli atau dapatkanmakanan daripadasumber yang diiktirafbersih dan selamat.

o Basuh tangan danperalatan dapur (termasuk

pisau, pinggan mangkukdan papan pemotong)

dengan bersih menggunakanpencuci sebelum dan selepasmengendalikan makanan,menyentuh muka ketikamenyediakan makanan,merokok atau ke tandas.o Basuh bersih semuabuah-buahan dan sayur-sayuran yang dihidangkanmentah sebelum dipotongdan dihidangkan.o Gunakan papanpemotong yang berbezauntuk memotong makananmentah (daging, ayam ikan)dan makanan yang sudahdimasak (termasuk buah-

buahan dan sayur-sayuranyang dihidaf'!gkan mentah)o Cegah pencemaransilang dengan mengasingkanmakanan mentah sepertidaging, ayam dan makananlaut daripada makanan yangsudah dimasak/makanan

yang dihidangkan mentahsemasa penyediaan dan'semasa menyimpan makanandi dalam peti sejuk.o Masak makailanmenggunakan suhu yangsesuai dengan jenis makananuntuk membunuh bakteria.

Sediakan makanan yangsepatutnya dihidangkanpanas dalam keadaanpanas dan makanan yang