dr azmizam

ii

KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DALAM MENINGKATKAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

DARI PERSPEKTIF PIHAK-PIHAK BERKEPENTINGAN

AZMIZAM BIN ABDUL RASHID

UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA

KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DALAM MENINGKATKAN DAPERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPU

DARI PERSPEKTIF PIHAK-PIHAK BERKEPENTINGAN

AZMIZAM BIN ABDUL RASHID

TESIS YANG DIKEMUKAKAN UNTUK MEMPEROLEH IJAZAH DOKTOR FALSAFAH

FAKULTI SAINS SOSIAL DAN KEMANUSIAAN UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA

BANGI

2011

i

YA R

ii

PENGAKUAN

Saya mengaku bahawa karya ini adalah hasil kerja saya sendiri, kecuali nukilan dan

ringkasan yang setiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.

24 Ogos 2011 AZMIZAM BIN ABDUL RASHID P 43282

iii

PENGHARGAAN

Segala pujian dan kesyukuran kepada Allah S.W.T dengan limpa kurnia dan rahmatnya, saya dapat menyiapkan tesis ini dalam keadaan yang baik dan pada masa yang ditetapkan. Saya ingin merakam setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima kasih kepada penyelia utama saya Prof Madya Dr Hamzah Jusoh yang tidak pernah jemu memberikan teguran, tunjur ajar dan bimbingan bagi memastikan tesis ini siap dengan sempurnanya. Tidak dilupakan juga kepada penyelia kedua saya Prof Madya Dr Jalaluddin Abdul Malek yang bersama-sama memberi nasihat, perangsang dan buah fikiran sepanjang kajian ini. Ucapan terima kasih juga kepada semua pensyarah-pensyarah Program Sains Pembangunan, Pusat Pengajian Sosial, Pembangunan dan Persekitaran berkongsi pengalaman dan kepakaran mereka semasa kajian ini dijalankan. Ucapan terima kasih juga saya tujukan kepada kakitangan Jabatan Perancang Bandar DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp yang membantu semasa menjalankan kajiselidik di kawasan mereka. Saya juga ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia (JPBD) dan Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) kerana memberi peluang kepada saya melanjutkan pengajian di dalam bidang Doktor Falsafah. Sekalung penghargaan juga tidak saya lupakan kepada kakitangan dan rakan-rakan di Globalization and World Cities (GaWC) Network, Loughborough University, United Kingdom terutamanya kepada Prof Dr Peter Taylor, Prof Dr Kathy Pain dan Dr John Harrison yang telah banyak memberi input, nasihat dan tunjuk ajar ketika saya terlibat dengan program sangkutan (attachment) di bawah tajaaan JPA. Perkongsian ilmu dan pengetahuan bersama mereka sepanjang saya berada di sana merupakan pengalaman yang tidak boleh dilupakan. Selain itu, tidak dilupakan kepada rakan-rakan di bilik karel PhD FSSK, Novitri, Norhayati, Dafrizal dan Razali yang banyak memberi tunjuk ajar dan berkongsi ilmu dalam membantu dan menunjuk ajar cara menganalisis data dan memantapkan kandungan tesis ini. Semoga Allah S.W.T sahaja yang membalas jasa dan budi baik kalian semua. Akhir kata, diucapkan jutaan terima kasih kepada isteri yang dikasihi dan dicintai, Zul’aini Zulkifli, anak-anak tersayang Zulazlan, Zulazman, Zulazlin, Zulazmir, Zulazmin, kedua ibu bapa dan ibu mertua saya kerana berkat kesabaran, dorongan dan sokongan padu mereka, tesis ini telah dapat disiapkan mengikut perancangan.

iv

ABSTRAK Dalam konteks globalisasi, governans bandar berdepan dengan pelbagai cabaran yang semakin kompleks. Peranan pihak berkuasa tempatan (PBT) sebagai institusi governans sentiasa dikaitkan dengan pelbagai karenah birokrasi dalam penyediaan perkhidmatan yang tidak efisien yang menimbulkan masalah kepada stakeholders. Isu ini menjadi persoalan penyelidikan utama dalam tesis ini. Ketidakefisienan governans bandar boleh menjejaskan daya saing sesebuah wilayah-bandar raya. Sejauhmanakah elemen keefisienan governans bandar (KGB) mempengaruhi daya persaingan ekonomi (DPE) sesebuah wilayah-bandar raya dan elemen manakah yang mempengaruhinya? Kajian ini bertujuan membentuk satu pemahaman yang jelas mengenai peranan KGB di peringkat PBT dan hubungkaitnya dengan peningkatan DPE di wilayah-bandar raya. Berdasarkan kes wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, kajian ini juga mengenalpasti PBT yang mempunyai kedudukan KGB yang paling baik. Penyelidikan ini berdasarkan kepada kerangka teoritikal KGB wilayah-bandar raya untuk menilai hubungkait dengan DPE. Kajian ini juga dijalankan berdasarkan persepsi stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai KGB yang diamalkan oleh PBT. Ini melibatkan 6 PBT utama iaitu DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp dengan 315 responden yang mewakili beberapa stakeholders. Antara penemuan utama analisis data inferensi kajian ini, menunjukkan bahawa 10 elemen KGB menyumbang sebanyak 89.6 peratus kepada DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Keputusan analisis regresi pelbagai ini menunjukkan terdapat hubungan signifikan antara KGB dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Hanya 5 elemen sahaja yang menjadi peramal terbaik kepada DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur iaitu keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, maklumbalas awam, wawasan strategik, ketelusan dan kesamarataan. Analisis indeks penunjuk pengukuran KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur menunjukkan MBPJ mencapai skor tertinggi iaitu 0.75 berbanding dengan lima PBT yang lain. Keputusan kajian juga mendapati peranan PBT tidak lagi dianggap sebagai badan kerajaan yang memberi perkhidmatan dan menyediakan infrastruktur semata-mata. PBT sepatutnya lebih memberi tumpuan kepada governans bandar untuk meningkatkan keefisienan dalam memberi perkhidmatan kepada stakeholders.

v

THE EFFICIENT URBAN GOVERNANCE TO ENHANCE ECONOMY COMPETITIVENESS IN KUALA LUMPUR CITY-REGION FROM

THE PERSPECTIVE OF STAKEHOLDERS

ABSTRACT

In the context of globalization, urban governance is increasingly faced with complex challenges. The Local Authority (LA) as the governance institution is ensconced in bureaucracy is not spared from the issues of inefficiency in dealing with stakeholders. This issue became the main research question to be addressed in this thesis. Inefficient urban governance can affect the economic competitiveness in the city-region. This thesis investigates the extent how elements of efficient urban governance (EUG) can contribute to the enhancement of economic competitiveness in city-region (ECCR) and which of these elements can affect ECCR? This study aims to develop a clear understanding of the role of EUG at LA level, and its relationship with the ECCR. In the case of Kuala Lumpur city-region, the study also investigates which LA has achieved the best position in EUG. The theoretical framework of the KGB in city-region has been used to investigate the relationship between EUG and ECCR. The studies focus mainly to the stakeholders of Kuala Lumpur city-region on their perception in the implementation of EUG by LA. This involved 6 main LAs such as DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK and MPSp with 315 respondents representing various stakeholders. One of the findings in inferential data analysis shows that 10 elements of EUG contributed 89.6 percent to the enhancement of ECCR. This multiple regression analysis also shows the significant relationship between EUG with economic competitiveness in Kuala Lumpur city-region. However, only five elements are the best predictors to the ECCR such as administration and the effectiveness of LA services, public feedback, a strategic vision, transparency and equality. Meanwhile, analysis of the indicators measuring EUG in LAs show that MBPJ achieved the highest score of 0.75 compared with five other LAs. Generally the results indicate that LA no longer plays the role of a government body that provides services and infrastructure only. In fact the results suggest that LA should focus on urban governance to enhance efficiency in providing services to stakeholders.

http://www.google.com.my/dictionary?source=translation&hl=en&q=&langpair=

vi

KANDUNGAN

Halaman

PENGAKUAN ii

PENGHARGAAN iii

ABSTRAK iv

ABSTRACT v

KANDUNGAN vi

SENARAI JADUAL xv

SENARAI ILUSTRASI xx

SENARAI SINGKATAN xxiii

BAB I PENDAHULUAN 1.1 Pengenalan 1 1.2 Latarbelakang Permasalahan Kajian 4 1.2.1 Tekanan mikro (Dalaman) 9 1.2.2 Tekanan makro (Luaran) 12 1.3 Pernyataan dan Persoalan Kajian 16 1.4 Matlamat dan Objektif Kajian 18 1.5 Skop Kajian 20 1.6 Organisasi Penulisan 23 1.7 Kesimpulan 27 BAB II GOVERNANS BANDAR : PERSPEKTIF TEORITIKAL

DAN SOROTAN ILMIAH 2.1 Pengenalan 28 2.2 Kerangka Teoritikal Penyelidikan 29 2.3 Penelitian Kajian Ilmiah dan Bidang Penyelidikan Keefisienan

Governans Bandar 32

2.4 Kajian Ilmiah Keefisienan Governans Bandar dan Daya

Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya 35

vii

2.4.1 Teori birokrasi Weber dan birokrasi perwakilan dalam konteks governans

40

2.4.2 Teori pentadbiran awam aliran baru dalam postmodernisme

44

2.4.3 Konsep governans 46 2.4.4 Evolusi governans 53 2.5 Governans Bandar Dari Aspek Evolusi dan Perspektif Teori 56 2.5.1 Konsep governans bandar 59 2.5.2 Model governans bandar 68 2.5.3 Kepentingan governans bandar dalam era globalisasi 73 2.5.4 Peranan governans bandar dalam pembangunan negara 76 2.5.5 Governans bandar di Malaysia 82 2.6 Konsep Hubungan Keefisienan Dengan Governans Bandar 87 2.6.1 Konsep keefisienan 88 2.6.2 Keefisienan governans bandar 90 2.7 Peranan Governans Bandar Dalam Pembangunan Wilayah-

Bandar Raya 92

2.7.1 Kajian ilmiah wilayah-bandar raya 95 2.7.2 Hubungkait keefisienan dengan wilayah-bandar raya 98 2.8 Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya 101 2.8.1 Kajian ilmiah daya persaingan ekonomi wilayah-

bandar raya 103

2.8.2 Perlaksanaan daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya oleh pihak berkuasa tempatan

115

2.8.3 Hubungkait keefisienan governans bandar dalam meningkatkan daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya

121

2.9 Sintesis Kajian Keefisienan Governans Bandar 128 2.9.1 Keefisienan governans bandar dan amalan baik

governans bandar 132

2.10 Kesimpulan 136 BAB III BIDANG DAN METODOLOGI PENYELIDIKAN 3.1 Pengenalan 137 3.2 Bidang Kajian 140

viii

3.2.1 Keefisienan governans bandar sebagai parameter pembangunan di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

140

3.2.2 Peranan keefisienan governans bandar sebagai faktor daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

142

3.2.3 Peranan pihak berkuasa tempatan sebagai institusi governans bandar di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

144

3.2.4 Indeks penunjuk pengukuran keefisienan governans bandar

147

3.3 Pendekatan Kajian 148 3.4 Rekabentuk Penyelidikan 153 3.4.1 Data sekunder 153 3.4.2 Data primer 154 3.4.3 Alat pengukuran kajian 155 3.5 Teknik Penganalisaan Data dan Maklumat 3.5.1 Kaedah pemerhatian 158 3.5.2 Kaedah kajiselidik 159 3.5.3 Kaedah temubual 163 3.5.4 Pengujian alat pengukuran 164 3.6 Pengukuran dan Penganalisaan Data Secara Deskriptif dan

Inferensi 165

3.6.1 Analisis data deskriptif 165 3.6.2 Analisis data inferensi 175 3.7 Kesimpulan 183 BAB IV PIHAK BERKUASA TEMPATAN WILAYAH-BANDAR

RAYA KUALA LUMPUR SEBAGAI INSTITUSI GOVERNANS BANDAR

4.1 Pengenalan 184 4.2 Pihak Berkuasa Tempatan Sebagai Institusi Governans Bandar 185 4.3 Sistem Perundangan Pihak Berkuasa Tempatan dan

Perancangan Bandar – Permulaan Governans Bandar 186

4.3.1 Fungsi dan peranan pihak berkuasa tempatan sebagai

institusi governans bandar 188

4.3.2 Local Agenda 21 sebagai mekanisma perlaksanaan 194

ix

governans bandar 4.4 Pembangunan Daerah-daerah Di Negeri Selangor dan

Hubungannya Dengan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur 199

4.5 Pihak Berkuasa Tempatan di Kawasan Kajian 209 4.5.1 Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL) 211 4.5.2 Majlis Bandaraya Petaling Jaya (MBPJ) 213 4.5.3 Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA) 214 4.5.4 Majlis Perbandaran Subang Jaya (MPSJ) 215 4.5.5 Majlis Perbandaran Klang (MPK) 215 4.5.6 Majlis Perbandaran Sepang (MPSp) 216 4.6 Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur Sebagai

Penjana Pembangunan Negara 217

4.6.1 Peranan pihak berkuasa tempatan ke arah wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur yang efisien dan berdaya saing

219

4.7 Kesimpulan 223 BAB V PENILAIAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

BERDASARKAN PANDANGAN STAKEHOLDERS WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

5.1 Pengenalan 224 5.2 Analisis Data Deskriptif Profil Stakeholders Mengenai

Keefisienan Governans Bandar di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

226

5.2.1 Latarbelakang stakeholders sebagai responden

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 227

5.2.2 Aras kepentingan dan keefisienan governans bandar serta daya persaingan ekonomi di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

235

5.2.3 Analisis taburan normaliti kepentingan dan keefisienan governans bandar serta daya persaingan ekonomi di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut pihak berkuasa tempatan

244

5.3 Analisis Data Inferensi Keefisienan Governans Bandar dan

Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

257

5.3.1 Penilaian elemen-elemen keefisienan governans 258

x

bandar, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

5.3.2 Analisis kebolehpercayaan data dan kekonsistenan pandangan stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

261

5.3.3 Penilaian kesan penglibatan stakeholders dan hubungan dengan pihak berkuasa tempatan terhadap elemen-elemen keefisienan governans bandar

264

5.3.4 Penilaian kekuatan hubungan antara elemen-elemen keefisienan governans, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

271

5.3.5 Penilaian pengaruh hubungan daya persaingan ekonomi wilayah bandar raya Kuala Lumpur kepada perubahan dalam keefisienan governans bandar

294

5.3.6 Penilaian pengaruh hubungan daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya kepada perubahan dalam keefisienan governans bandar mengikut pihak berkuasa tempatan

314

5.4 Kesimpulan 317 BAB VI ANALISIS INDEKS PENUNJUK PENGUKURAN

KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH –BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

6.1 Pengenalan 319 6.1.1 Analisis indeks penunjuk pengukuran daya

persaingan Malaysia 324

6.2 Analisis Indeks Penunjuk Pengukuran Keefisienan

Governans Bandar 333

6.2.1 Pengiraan jumlah median dan penunjuk elemen-

elemen keefisienan governans bandar bagi indeks penunjuk pengukuran

335

6.3 Kaedah Pengiraan Indeks Penunjuk Keefisienan Governans

Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur 336

6.3.1 Keputusan analisis indeks penunjuk keefisienan

governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur – DBKL

340

6.3.2 Keputusan analisis indeks penunjuk keefisienan governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur – MBPJ

344

6.3.3 Keputusan analisis indeks penunjuk keefisienan 348

xi

governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur – MBSA

6.3.4 Keputusan analisis indeks penunjuk keefisienan governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur – MPSJ

352

6.3.5 Keputusan analisis indeks penunjuk keefisienan governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur –MPK

356

6.3.6 Keputusan analisis indeks penunjuk keefisienan governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur – MPSp

360

6.3.7 Keputusan perbandingan indeks penunjuk keefisienan governans bandar antara pihak berkuasa tempatan di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

364

6.4 Analisis Indeks Penunjuk Pengukuran Daya Persaingan

Ekonomi di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur 368

6.5 Kesimpulan 372 BAB VII RUMUSAN 7.1 Pengenalan 374 7.2 Penemuan Kajian 375 7.2.1 Objektif menjelaskan peranan elemen-elemen

keefisienan governans bandar dalam meningkatkan daya persaingan ekonomi di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

376

7.2.2 Objektif mengenalpasti elemen-elemen keefisienan governans bandar yang mempengaruhi daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

378

7.3 Perspektif Konsep Keefisienan Governans Bandar dan Daya

Persaingan Ekonomi di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

381

7.3.1 Implikasi 383 7.3.2 Sumbangan 385 7.4 Peranan Perancang Bandar Peringkat Persekutuan, Negeri

dan Pihak Berkuasa Tempatan Mengenai Keefisienan Governans Bandar

386

7.4.1 Implikasi 387 7.4.2 Sumbangan 3897.5 Peranan Pihak Berkuasa Tempatan Sebagai Institusi 390

xii

Perlaksanaan Keefisienan Governans Bandar di Wilayah-Bandar Raya

7.5.1 Implikasi 391 7.5.2 Sumbangan 393 7.6 Dasar-Dasar Pembangunan dan Perbandaran Negara

Terhadap Keefisienan Governans Bandar 394

7.6.1 Implikasi 395 7.6.2 Sumbangan 397 7.7 Cadangan Penyelidikan Masa Hadapan 398 7.8 Kesimpulan 400

RUJUKAN 401

LAMPIRAN A Borang Soalselidik 436 B Perbandingan label dan tahap kepentingan serta KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya – DBKL 451

C Perbandingan label dan tahap kepentingan serta KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya –MBPJ 452

D Perbandingan label dan tahap kepentingan serta KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya – MBSA 453

E Perbandingan label dan tahap kepentingan serta KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya – MPSJ 454

F Perbandingan label dan tahap kepentingan serta KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya – MPK 455

G Perbandingan label dan tahap kepentingan serta KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya – MPSp 456

H Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS - Penyertaan Awam

457

I Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS - Ketelusan

459

J Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen- 461

xiii

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Perlaksanaan Perancangan Pembangunan dan Undang-undang

K Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS - Maklumbalas Awam

463

L Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Berasaskan Suara Ramai

465

M Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Kesamarataan

466

N Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Keberkesanan Pentadbiran dan Perkhidmatan Pihak Berkuasa Tempatan

469

O Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Akauntabiliti

471

P Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Kesejahteraan

473

Q Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen KGB Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – Wawasan Strategik

475

R Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen DPE Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS – 477

S Jadual Penyusunan Semula Dan Penyelarasan Elemen-

Elemen Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur Mengikut Keputusan Faktor Analisis SPSS

481

T Elemen dan bilangan penunjuk indeks pengukuran KGB 484 U Elemen dan bilangan penunjuk indeks pengukuran DPE


V Skor median aras KGB - Penyertaan Awam 491 W Skor median aras KGB – Ketelusan 493X Skor median aras KGB - Perlaksanaan Perancangan 495

xiv

Pembangunan dan Undang-undang Y Skor median aras KGB - Maklumbalas Awam 497 Z Skor median aras KGB - Berasaskan Suara Ramai 499 I Skor median aras KGB – Kesamarataan 501 II Skor median aras KGB – Keberkesanan Pentadbiran dan

Perkhidmatan Pihak Berkuasa Tempatan 503

III Skor median aras KGB – Akauntabiliti 506 IV Skor median aras KGB – Kesejahteraan 508 V Skor median aras KGB - Wawasan Strategik 510 VI Skor median aras DPE wilayah-bandar raya 512

xv

SENARAI JADUAL

No Jadual Halaman

2.1 Analisis bilangan sorotan kajian ilmiah buku-buku, journal-journal dan kerja proseding persidangan yang berwasit dari tahun 1990-2010 berkaitan dengan bidang kajian ini

38

2.2 Bidang-bidang khusus dalam governans bandar oleh sarjana-sarjana sains sosial dan organisasi antarabangsa

39

2.3 Perbezaan pendekatan kerajaan dan konsep governans

bandar dalam melaksanakan pembangunan 62

2.4 Ringkasan model governans bandar 69 2.5 Tipologi perancangan dan teori politikal yang diselaraskan

dengan governans bandar 70

2.6 Ringkasan tujuan dan kaedah amalan governans bandar yang

baik 72

2.7 Corak perancangan reruang dengan DPE wilayah-bandar

raya 102

2.8 Gaya pengkhususan dan hubungkait dengan DPE bandar 103 2.9 Bentuk-bentuk integrasi antara DPE wilayah-bandar raya

dengan ekonomi global 113

3.1 Bidang kajian dan pembolehubah-pembolehubah KGB dan

DPE wilayah-bandar raya 149

3.2 Jumlah saiz populasi di kawasan kajian 162 3.3 Jumlah saiz sampel di kawasan kajian 163 3.4 Contoh tabulasi data ordinal : Elemen KGB – aspek

penyertaan awam di DBKL 169

3.5 Contoh proses transformasi data ordinal ke data interval

untuk pembolehubah elemen KGB – aspek penyertaan awam di DBKL

171

3.6 Contoh transformasi data interval untuk pembolehubah

elemen KGB- aspek penyertaan awam di DBKL 172

3.7 Perubahan tahap kepentingan serta KGB di kawasan kajian

mengikut tranformasi data menggunakan kaedah MSI 174

xvi

3.8 Kekuatan nilai pekali korelasi Pearson 181 4.1 Senario nilai pelaburan tempatan dan asing di Negeri

Selangor 202

5.1 Taburan komposisi stakeholders wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur mengikut PBT 228

5.2 Nilai pelaburan asing mengikut PBT di Negeri Selangor 229 5.3 Taburan komposisi peringkat sektor awam dan swasta di


5.4 Tempoh menetap stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur 232

5.5 Hubungan stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

dengan PBT 234

5.6 Ringkasan nilai median kepentingan dan KGB,DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya mengikut PBT mengikut data ordinal skala likert

237

5.7 Ringkasan nilai skor min kepentingan dan KGB,DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya mengikut PBT berdasarkan MSI

238

5.8 Min keseluruhan mengenai tahap kepentingan dan

keefisienan mengikut pendapat stakeholders 239

5.9 Profil tahap kepentingan dan KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut pendapat stakeholders

240

5.10 Profil KGB dan DPE mengikut PBT di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur – DBKL 246


Kuala Lumpur – MBPJ 248


Kuala Lumpur – MBSA 250


Kuala Lumpur – MPSJ 252


Kuala Lumpur - MPK 254

xvii

5.15 Profil KGB dan DPE mengikut PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - MPSp

256

5.16 Analisis faktor elemen-elemen kepentingan dan KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 260

5.17 Keputusan ujian kebolehpercayaan dan konsistensi data 262 5.18 Keputusan ujian Box’M 265 5.19 Keputusan ujian Pillai’s Trace dalam jadual Multivariate

Tests 266

5.20 Keputusan ujian Levene's Test of Equality of Error

Variances 267

5.21 Keputusan ujian analisis MANOVA – Kesan penglibatan

stakeholders dan urusan harian dengan PBT terhadap elemen KGB

268

5.22 Kekuatan nilai pekali korelasi Pearson 272 5.23 Keputusan ujian korelasi Pearson antara elemen-elemen

KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

273

5.24 Keputusan ujian korelasi Pearson antara elemen-elemen

KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - DBKL

277


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - MBPJ

280


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - MBSA

283


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - MPSJ

286


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - MPK

289


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur - MPSp

292

xviii

5.30 Ringkasan keputusan ujian analisis regresi pelbagai : Faktor peramal elemen-elemen KGB

296

5.31 Ringkasan keputusan ujian analisis regresi pelbagai :

Dimensi-dimensi konteks keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT yang meramal KGB

299


Dimensi-dimensi konteks maklumbalas awam PBT yang meramal KGB

303


Dimensi-dimensi konteks wawasan strategik PBT yang meramal KGB

306


Dimensi-dimensi konteks ketelusan yang meramal KGB 309


Dimensi-dimensi konteks kesamarataan yang meramal KGB 312

5.36 Ringkasan keputusan ujian analisis regresi pelbagai : Faktor

peramal elemen-elemen KGB kepada DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT

315

6.1 Ringkasan penunjuk-penunjuk indeks pengukuran governans

bandar dan DPE global 321

6.2 Indeks dan kedudukan daya persaingan Malaysia tahun 2010

dengan negara-negara lain di dunia dari aspek prestasi ekonomi, keefisienan kerajaan, perniagaan dan infrastruktur

327


dengan negara-negara di Asia Pasifik dari aspek prestasi ekonomi, keefisienan kerajaan, perniagaan dan infrastruktur

328


dengan negara-negara lain di dunia dari aspek keefisienan governans

331


dengan negara-negara di Asia Pasifik dari aspek keefisienan governans

332

6.6 Taburan jumlah keseluruhan median KGB dan DPE

mengikut PBT 334

6.7 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB 339

xix

6.8 Analisis indeks pengukuran elemen-elemen KGB DBKL 341 6.9 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas KGB DBKL 343 6.10 Analisis indeks pengukuran elemen-elemen KGB MBPJ 345 6.11 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas KGB MBPJ 347 6.12 Analisis indeks pengukuran elemen-elemen KGB MBSA 349 6.13 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas KGB MBSA 351 6.14 Analisis indeks pengukuran elemen-elemen KGB MPSJ 353 6.15 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas KGB MPSJ 355 6.16 Analisis indeks pengukuran elemen-elemen KGB MPK 357 6.17 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas KGB MPK 359 6.18 Analisis indeks pengukuran elemen-elemen KGB MPSp 361 6.19 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas KGB MPSp 363 6.20 Analisis keseluruhan indeks penunjuk pengukuran elemen-

elemen KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 365

6.21 Keseluruhan skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas

penunjuk KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 367

6.22 Analisis keseluruhan dan perbandingan kedudukan indeks

penunjuk pengukuran KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

370

xx

SENARAI ILUSTRASI No Rajah Halaman

1.1 Ketidakefisienan governans bandar dan wilayah-bandar raya 8 1.2 Skop kajian 22 2.1 Kerangka teoritikal penyelidikan KGB wilayah-bandar raya 31 2.2 Peringkat-peringkat penelitian kajian ilmiah dalam bidang

penyelidikan KGB wilayah-bandar raya 34

2.3 Perhubungan stakeholders dan institusi yang berinteraksi di

dalam governans bandar 63

2.4 Model governans bandar : Kombinasi konsep Fainstein (1996),

DiGaetano dan Klemanski (1999) 71

2.5 Faktor-faktor daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya 108 2.6 Hubungkait antara pelbagai elemen dalam konsep Diamond

Porter 110

2.7 Faktor-faktor daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya 112 2.8 Hubungkait keefisienan dengan governans bandar dan daya

persaingan ekonomi wilayah-bandar raya 133

2.9 Sintesis penyelidikan tentang kajian keefisienan governans

bandar 135

3.1 Pelan laluan analisis bidang dan kaedah penyelidikan 139 3.2 Pendekatan kajian 152 3.3 Proses analisis data deskriptif dalam penyelidikan ini 166 3.4 Proses analisis data inferensi dalam penyelidikan ini 176 4.1 Pelan Negeri Selangor dan lokasi daerah-daerahnya 200 4.2 Carta nilai pelaburan tempatan dan asing mengikut daerah-

daerah di Negeri Selangor 203

4.3 Lokasi PBT-PBT yang terlibat dengan kawasan kajian 210 4.4 Zon-zon pembangunan DBKL 212 5.1 Profil keefisienan elemen-elemen governans bandar mengikut 242

xxi

PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 5.2 Profi skor min kepentingan dan KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT 242

5.3 Carta alir keputusan analisis hubungan antara elemen-elemen

KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

274


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan DBKL

278


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MBPJ

281


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MBSA

284


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MPSJ

287


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MPK

290


KGB dengan DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MPSp

293

5.10 Carta alir keputusan analisis hubungan antara pembolehubah

bebas KGB (peramal) dan pembolehubah sandaran DPE (kriterion)

297

5.11 Carta alir keputusan analisis hubungan antara dimensi-dimensi

konteks keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT 300


konteks maklumbalas awam 304


konteks wawasan strategik 307


konteks ketelusan 310

5.15 Carta alir keputusan analisis hubungan antara dimensi-dimensi 313

xxii

konteks kesamarataan 5.16 Carta alir keputusan analisis hubungan antara elemen-elemen

KGB dengan DPE mengikut PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

316

6.1 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi

DBKL 342

6.2 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MBPJ 346 6.3 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi

MBSA 350

6.4 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MPSJ 354 6.5 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MPK 358 6.6 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MPSp 362 6.7 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi PBT-

PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 366

6.8 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB dan DPE

bagi PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur 371

xxiii

SENARAI SINGKATAN

DPE Daya Persaingan Ekonomi DBKL Dewan Bandaraya Kuala Lumpur DCLG Department of Community and Local Government DPN Dasar Perbandaran Negara ETP Program Transformasi Ekonomi GaWC Globalization and World Cities GLC Syarikat Berkaitan Kerajaan ICT Teknologi Maklumat dan Komunikasi IBSS International Bibliography of the Social Science IKS Industri Kecil dan Sederhana IMD International Management Development JPBD Jabatan Perancangan Bandar dan Desa JPM Jabatan Perdana Menteri KGB Keefisienan Governans Bandar KPKT Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan LA21 Local Agenda 21 MANOVA Multivariate Analysis of Variance Test MBPJ Majlis Bandaraya Petaling Jaya MBSA Majlis Bandaraya Shah Alam MEB Model Ekonomi Baru MIDA Lembaga Pembangunan Perindustrian Malaysia MITI Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan

Industri MNC Multi-national Corporation MPC Perbadanan Produktiviti Malaysia

xxiv

MPK Majlis Perbandaran Klang MPSJ Majlis Perbandaran Subang Jaya MPSp Majlis Perbandaran Sepang MSC Koridor Raya Multimedia NGO Non-Government Organization NPA New Public Administration NPM New Public Management ODPM Office Department of Prime Minister OECD Organisation for Economic Co-operation and

Development OSC One Stop Centre PBT Pihak Berkuasa Tempatan PEMUDAH Pasukan Petugas bagi Memudahkan Perniagaan PTK Pelan Transformasi Kerajaan RMK10 Rancangan Malaysia Ke 10 RSN Rancangan Struktur Negeri SSCI Social Sciences Citation Index SSR-PBT Sistem Star Rating Pihak Berkuasa Tempatan TNC Trans-national Corporation TUGI The Urban Governance Initiative UN United Nations UNDP United Nations Development Programme UN-HABITAT United Nations Human Settlements Programme WEF World Economic Forum WLK2 Wilayah Lembah Klang 2

1

BAB I

PENDAHULUAN

1.0 PENGENALAN

Fenomena globalisasi yang melanda dunia sejak akhir abad ini ternyata merupakan

satu ledakan ekonomi global yang telah memberi impak keseluruhan pemikiran

manusia sejagat dalam setiap disiplin. Malahan, dasar pembangunan perbandaran

dalam konteks governans bandar di negara-negara membangun seperti Malaysia juga

tidak terkecuali untuk diolahkan semula sebagai tindakbalas dari impaks ini. Menurut

Laporan Dasar Perbandaran Negara 2020 (DPN) oleh Jabatan Perancangan Bandar

dan Desa Semenanjung Malaysia 2006 (JPBD) kesan globalisasi ini mencabar dan

kompleks untuk ditangani, kerana pengurusan wilayah-bandar raya yang cuba digubal

adalah berteraskan kepada pembentukan satu sistem perbandaran yang berdaya saing.

Lanjutan dari perubahan dalam struktur ekonomi global, ianya telah

menuntut para perancangan polisi dan pembentukan dasar pembangunan perbandaran,

khususnya dalam konteks perbandaran di Malaysia, agar perspektif keefisienan

governans bandar (KGB) harus diselaraskan dengan daya persaingan ekonomi (DPE)

wilayah-bandar raya. Malahan, KGB terus dijadikan agenda utama dalam usaha untuk

meningkatkan DPE wilayah-bandar raya dalam sistem perbandaran secara

keseluruhannya. Menurut Hines (2000) DPE wilayah-bandar raya tidak hanya mampu

menawarkan peluang pekerjaan dan meningkatkan pendapatan per kapita penduduk

tempatan tetapi mampu mewujudkan persekitaran yang menarik untuk pelabur-

pelabur tempatan dan antarabangsa. Wilayah-bandar raya sebagai medan menjalinkan

hubungan antara sektor awam dan swasta untuk meorentasikan pasaran,

mengemukakan peluang-peluang, kekuatan dan mengekangkan ancaman luaran.

2

Pembangunan negara dipandu oleh misi nasional, Wawasan 2020 yang

memanifestasikan dan mengaspirasikan sebuah negara Malaysia yang maju

sepenuhnya dari segi ekonomi, sosial, politik dan kerohanian menjelang tahun 2020.

Negara kini telah memasuki fasa kedua ke arah pencapaian Wawasan 2020. Proses

globalisasi yang pesat, menuntut ke arah kemajuan dalam bidang sains dan teknologi

serta keperluan untuk menguasai ekonomi yang berasaskan pengetahuan. Negara

perlu berada di landasan yang kukuh untuk kekal berdaya saing agar seiring dengan

negara-negara lain dan selaras dengan sistem ekonomi global. Dalam konteks ini, arah

tuju pembangunan negara perlu dirancang dan diurus dengan sistematik serta

komprehensif bagi merangsang keupayaan negara untuk bersaing di peringkat global.

DPN (2006) menjangkakan Malaysia akan mengalami proses perbandaran

yang pesat menjelang tahun 2020, di mana kebanyakan penduduknya akan bertumpu

di kawasan-kawasan bandar. Penduduk yang ramai ini memerlukan lebih banyak

ruang bagi penyediaan kawasan perumahan, kemudahan awam dan infrastruktur.

Justeru itu, sumber jaya negara perlu digunakan secara optimum dan seimbang dengan

memastikan pembangunan yang dilaksanakan menghasilkan pulangan yang baik dan

pada masa yang sama kepentingan aspek pemeliharaan alam sekitar perlu terus

menjadi keutamaan. Bandar merupakan salah satu sektor pemangkin kepada

pertumbuhan ekonomi dan pusat pelaburan terpenting bagi negara. Wilayah-bandar

raya juga berperanan untuk menarik pelabur- asing dan tempatan untuk menjalankan

kegiatan ekonomi selain menjadi tempat tumpuan untuk aktiviti rekreasi dan sosial.

Dalam hal ini, wilayah-bandar raya perlu berupaya menawarkan persekitaran

kawasan yang berdaya saing dan terbaik bagi menyokong segala bentuk aktiviti di

dalamnya. KGB merujuk kepada kerangka pengurusan perbandaran yang lebih segar

daripada apa yang ada sekarang. Apa yang sekarang ialah kerangka pengurusan

perbandaran yang terlalu berorientasikan citarasa dan inspirasi kerajaan sedangkan

dengan perubahan masa kerangka baru governans bandar diperlukan. Di mana ketiga-

tiga sektor pembangunan di wilayah-bandar raya iaitu kerajaan, perniagaan dan

masyarakat sivil terlibat secara interface sebagai rakan pembangunan dalam

kedudukan yang saksama. KGB bertitik tolak daripada beberapa kefahaman antaranya

kerajaan bukan satu-satunya sektor yang berperanan dalam membuat keputusan

3

tentang pembangunan bandar, tetapi terdapat dua lagi sektor lain; iaitu perniagaan dan

masyarakat sivil yang mampu memainkan peranan penting dalam menjayakan KGB di

peringkat pihak berkuasa tempatan (PBT).

Menurut Laporan Bank Dunia (2007) governans adalah mekanisme, proses

dan institusi dalam mana masyarakat dan organisasi menyuarakan kepentingan

masing-masing, melaksanakan hak dan tanggungjawab dengan akauntabiliti, telus,

responsif, efisien, berkesan, adil dan saksama. Garispanduan Perkhidmatan Awam

2007 oleh Jabatan Perdana Menteri Malaysia (JPM) mentakrifkan governans sebagai

melaksanakan tanggungjawab secara telus, berakauntabiliti dan berhemat dari segi

membuat keputusan serta penyampaian hasil kepada orang awam. Oleh yang

demikian, governans adalah menyemai dan meningkatkan keyakinan rakyat terhadap

keupayaan kerajaan untuk melaksanakan dasar yang telah dimandatkan. Di samping

itu mengekalkan kerjasama, tatacara, keefisienan dan amalan yang baik ketika

berurusan dengan pelbagai stakeholders terutamanya di wilayah-bandar raya.

Governans bandar sering dikaitkan dengan pengurusan PBT. Ini adalah

akibat wujudnya kesedaran bahawa semakin tinggi aktiviti kerajaan, maka semakin

sukar untuk merancang dan mentadbir aktiviti itu daripada kerajaan pusat mahupun

kerajaan negeri ataupun wilayah. Bagi mendapatkan keefisienan pentadbiran awam

moden tidak sahaja terletak pada dasar dan cara di bahagian pusat semata-mata malah

bagaimana dilaksanakan hingga ke peringkat bawahan seperti wilayah, daerah dan

juga kampung. Oleh itu, perlu diadakan satu pentadbiran kerajaan yang meluas bagi

memastikan kejayaan sesuatu rancangan itu. Maka dengan itu, PBT perlu mewakili

kehendak seluruh rakyat dalam mentadbir hal-ehwal tempatan yang bertujuan untuk

meninggikan penyertaan rakyat dalam pembangunan bersama kerajaan. Governans

bandar yang efisien adalah penting dalam mencapai strategi dan dasar perbandaran

yang mampu berdaya saing di peringkat dunia. Ini memerlukan komitmen terhadap

kualiti governans bandar yang efisien seperti dinyatakan dalam Agenda UN-

HABITAT yang mempraktikkan pentadbiran yang telus, bertanggungjawab, adil,

berkesan, efisien dan saksama. Ketelusan boleh dicapai melalui perkongsian wawasan

yang sama, penyertaan yang aktif oleh semua pihak yang berkepentingan dan aliran

maklumat yang bebas mengenai dasar-dasar kerajaan.

4

1.2 LATAR BELAKANG PERMASALAHAN KAJIAN

Wawasan 2020 mengenalpasti globalisasi sebagai salah satu trend mega utama yang

mesti diikuti oleh Malaysia untuk menjamin asas yang kukuh bagi pembangunan

ekonomi. Walaupun Bandaraya Kuala Lumpur belum berhasrat untuk menyertai

bandar raya global bertaraf tinggi dalam masa yang terdekat, sebagai bandar raya

terulung negara, ia mesti mengamalkan orientasi global yang kuat. Pembangunan

Koridor Raya Multimedia (MSC), dengan liberalisasi sektor perdagangan dan

kewangan yang berterusan, agar dapat membantu memperkukuh matlamat menjadikan

Kuala Lumpur dan wilayah-bandar rayanya lebih berorientasikan global. Wawasan

Pembangunan Negeri Selangor merangkumi cita-cita untuk menjadikan Negeri

Selangor sebagai sebuah negeri yang memainkan peranan di peringkat global dan sub

global yang utama bagi manfaat semua penduduk, pekerja, pelawat dan pelaburnya.

Negeri Selangor terus berusaha mewujudkan persekitaran hidup, kerja dan niaga yang

berkualiti tinggi, dibandingkan dengan yang terbaik di dunia. Ini adalah perlu

sekiranya ingin menarik dan mengekalkan para pelabur nasional dan antarabangsa

serta pekerja mahir dan profesional tempatan dan asing (RSN 2002).

Dalam menghadapi proses perbandaran yang pesat menjelang tahun 2020,

governans bandar berdepan dengan pelbagai cabaran yang amat kompleks. Cabaran-

cabaran governans bandar ini memerlukan pihak terbabit lebih fokus dalam

menjalankan setiap tanggungjawab terhadap pembangunan bandar. Bagaimanapun,

penglibatan banyak agensi dan jabatan dalam pengurusan perbandaran menyebabkan

banyak tindakan sukar untuk diselaraskan dan menjejaskan keberkesanan tindakan

tersebut. Pengurusan dan pentadbiran wilayah-bandar raya yang baik juga perlu

mengambilkira keupayaan sesebuah PBT yang mempunyai tahap kemampuan yang

berbeza dari segi gunatenaga, kemahiran dan kemampuan kewangan untuk memberi

perkhidmatan yang baik. Terdapat jurang perbezaan yang besar antara harapan yang

diletakkan oleh masyarakat terhadap sesebuah PBT dengan kemampuannya untuk

memenuhi harapan tersebut. Kepelbagaian peranan yang diharapkan dapat dimainkan

oleh PBT untuk menjadikan wilayah-bandar raya yang sejahtera dengan kualiti hidup

yang tinggi. Bukan sahaja dari aspek penyediaan kemudahan dan infrastruktur tetapi

jaringan hubungan yang baik antara warga bandar dan PBT.

5

Penyelidikan KGB ini dibincangkan secara objektif dan skimatis. Kajian ini

mengupasnya daripada tiga sudut yang disendikan kepada beberapa asas epistemologi,

ontologi dan metodologi. Menurut Audi (2010) dan Jones (2003) epistemologi

dimengertikan sebagai asal-usul serta sistem pemikiran yang mendasari ilmu. Dalam

konteks moden, khususnya semenjak zaman Enlightenment, epistemologi struktur

ilmu pengetahuannya adalah rasionalisme. Menurut Jacqueette (2002) ontologi pula

membawa erti konsepsi mengenai realiti, tidak kira sama ada yang nyata atau abstrak,

yang selanjutnya mempengaruhi cara manusia mendefinisi diri dan kehidupan

dipersekitarannya. Jones (2003) pula berpendapat metodologi pula merujuk kepada

dua perkara: pertama, orientasi, prinsip dan teknik penyiasatan sosial dan kedua, isu-

isu bersifat metodologikal, seperti peranan disiplin akademik, proses pendidikan dan

pembelajaran serta sifat bahan dan pembuktian empirikal. Ketiga-tiga aspek ilmu ini

tidak terpisah seratus peratus, kerana kait mengait dan tindanlapis yang kadang-

kadang boleh membawa kekeliruan dalam usaha kita memahami pembinaan ilmu

KGB dalam meningkatkan DPE wiayah-bandar raya.

Epistemologi KGB yang dibincangkan dalam penyelidikan ini berdasarkan

teori birokrasi Weber yang merujuk kepada sebuah organisasi berstruktur dan

mempunyai tatacara tersendiri. Weber telah berjaya mengarap mengikut pemahaman

dan kesesuaian dalam konteks membangunkan sesebuah pentadbiran yang efisien,

berkesan dan telus. Teori birokrasi Weber ini disesuaikan dengan PBT sebagai skop

penyelidikan. PBT merupakan sebuah organisasi besar yang tidak terlepas daripada

mengalami proses birokrasi dalam aspek pengurusannya. Menurut Stoner dan Wankel

(1989), keefisienan dan keberkesanan sesebuah organisasi yang birokrat hendaklah

melihat kepada dua perspektif iaitu pertama melihat perspektif positif yang mana

struktur atau pengurusan birokrasi jika dikomunikasi dengan berkesan banyak

memberi manfaat kepada stakeholders yang lain.

Dari perspektif negatif pula jelas menunjukkan bahawa struktur birokrasi

menjadi kelemahan apabila pematuhan kaedah dan peraturan yang berlebihan seperti

mengenepikan nilai-nilai kemanusiaan kerana hanya mementingkan produktiviti dan

keuntungan organisasi semata-mata seperti yang dinyatakan dalam teori grid

pengurusan Blake dan Mouton. Menurut perspektif masyarakat, birokrasi pada hari ini

6

dilihat seolah-olah lebih menjerumus kepada kepelbagaian karenah birokrasi,

ketidakadilan, sistem yang lambat, tidak telus dan prosedur yang terpaksa dilalui.

Menurut Clarke dan Anderson (1979), PBT sebagai sebuah organisasi besar dan

semakin berkembang dari segi perkhidmatannya dan diterima oleh masyarakat. PBT

mengamalkan kaedah birokrasi yang sejajar dengan amalan pengurusan dan

governans bandar supaya ianya tidak kabur dan tidak terpusat.

Menurut Ramanathan (2002), konsep birokrasi ini terus dikembangkan oleh

sarjana-sarjana politik seperti Thomas Hobbes, John Locke dan Jean Jacques

Rousseau kepada perwakilan birokrasi (representative bureaucracy). Semua

kumpulan bangsa, agama dan jantina diberi peluang untuk penyertaan dalam proses

pemerintahan. Perwakilan adalah asas bagi kerajaan moden dan merupakan salah satu

konsep penting dalam menentukan kehendak sosial dan demokrasi. Ini merupakan

satu cara bagaimana rakyat turut serta dalam pentadbiran dan pembangunan. Secara

keseluruhannya perwakilan merupakan salah satu institusi yang menghubungkan

kehendak sosial dengan kerajaan. Perkembangan konsep ini juga mempengaruhi

pendekatan yang diambil untuk melaksanakan pembangunan.

Pendekatan dari atas ke bawah (top-down) dalam proses pembangunan

sesebuah negara masih diteruskan. Namun kini telah semakin banyak digunakan juga

pendekatan ikut serta (participatory development). Melalui pendekatan ini pihak

sasaran (individu atau lain-lain komuniti) digalakkan bersama-sama menyertai dan

bertanggungjawab terhadap proses dan pencapaian matlamat pembangunan. Namun

perkembangan ini tidak menjejaskan asas epistemologi berbentuk rasionalisme kepada

pada keseluruhannya proses birokrasi itu sendiri dan pembangunan bandar oleh PBT

berasaskan DPE.Pembangunan perbandaran yang bersendikan prinsip rasional-

saintifik yang berwahanakan KGB. Tumpuan terhadap rasionalisme dalam governans

bandar merupakan antara ciri-ciri Weber yang masih relevan jika digunakan dalam

sistem birokrasi dan kaedah pengurusan PBT pada masa ini.

Faktor rasional perlu dikekalkan dalam governans bandar agar jentera sistem

kerajaan tempatan atau PBT tidak runtuh dan lemah dengan banyaknya anasir-anasir

luaran dan dalaman yang boleh menghapuskan ketulenan ruang lingkup governans

7

bandar itu sendiri. Amalan governans bandar oleh PBT semakin terkehadapan dan

penambaikan yang dilakukan dari masa sesuai dengan peranannya sebagai pintu

kemasukan pelaburan asing kepada sesebuah negara. Walaupun KGB bergantung

kepada kemampuan PBT melaksanakannya dan bergerak selari dengan inspirasi

negara untuk kekal bersaing dengan negara-negara lain, tetapi orientasi idea yang

mendukung kepada matlamat berkenaan adalah rasionalisme. Dari sudut ontologikal,

birokrasi dan KGB telah banyak merubah pengertian dan pemahaman manusia

mengenai dua konsep utama dalam kehidupan masyarakat di wilayah-bandar raya

iaitu hubungan pemerintah dengan stakeholders dan meningkatkan daya saing bandar.

Kebahagiaan manusia itu tidak lagi terhad kepada hanya menerima nikmat dan

manfaat pembangunan sahaja, tetapi kebahagiaan termasuk juga keterlibatan aktif

dalam proses bagaimana pembangunan dirancang, dilaksanakan dan dinilai.

Kerjasama, penglibatan dan sokongan masyarakat amat diperlukan untuk

menanganinya. Penglibatan dan komunikasi antara pemerintah dan stakeholders

adalah aspek penting dalam governans bandar diperingkat PBT.

Begitu juga dengan anjakan ontologi yang mengesan bagaimana setiap PBT

tidak lagi dianggap sebagai badan kerajaan yang melaksanakan perkhidmatan dan

menyediakan kemudahan semata-mata, tetapi harus dekat dengan masyarakat awam,

NGO dan sektor swasta melalui perlaksanaan elemen-elemen KGB. Perlaksanaan

KGB oleh PBT sebagai a thinking public service yang berlandaskan kepentingan

kumpulan masyarakat yang mesti dipenuhi. Anjakan ontologi ini memberi secara

langsung ke atas DPE wilayah-bandar raya dan menarik lebih ramai pelabur melabur

di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Kebanyakan PBT menggunakan konsep

birokrasi yang berbeza yang mana kebanyakan pemikiran masyarakat lebih tertumpu

untuk menafsirkan amalan governans bandar oleh PBT adalah tidak efisien dan masa

terlalu lama diambil bagi sesuatu tindakan. Oleh demikian tidak dapat dinafikan

bahawa pertimbangan terhadap keefisienan seringkali dikaitkan dengan keberkesanan

pihak mengimplementasikan peruntukan/undang-undang sedia ada. Ketidakefisienan

boleh merosakkan reputasi kerajaan di mata stakeholders yang lain terutamanya

pelabur-pelabur asing. Apabila reputasi kerajaan menurun maka dengan itu daya

persaingan ekonomi negara terus jatuh. Rajah 1.1 merujuk kepada ketidakefisienan

governans bandar dalam kedinamikan wilayah-bandar raya.

8

Rajah 1.1 Ketidakefisienan governans bandar dan wilayah-bandar raya

KETIDAKEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

TEKANAN MIKRO TEKANAN • KADAR PERTUMBUHAN PESAT

WILAYAH-BANDAR RAYA • PENGGUNAAN TANAH YANG TIDAK

EFISIEN • KERJASAMA ANTARA PIHAK

AWAM, KERAJAAN DAN SWASTA KURANG

• KUANTITI DAN KUALITI

INFRASTRUKTUR RENDAH • DASAR KERAJAAN YANG TIDAK

MEMENUHI INSPIRASI PENDUDUK

• PERDAGANGAN ANTARABANGSA

• KEPERLUAN FIRMA ASING / SYARIKAT MULTINASIONAL

• PELABURAN LANGSUNG ASING YANG SEMAKIN RENDAH

• PERUBAHAN TEKNOLOGI

• INDUSTRI PENGETAHUAN DAN KEMAHIRAN PENDUDUK RENDAH

• KURANG HUBUNGAN STRATEGIK ANTARA SEKTOR AWAM DAN SWASTA

SISTEM PENYAMPAIAN

PERKHIDMATAN PBT MEROSOT

KEMUDAHAN AWAM DAN UTILITI TDAK DI

SELENGGARA DENGAN BAIK

TIADA DAYA PERSAINGAN

EKONOMI BANDAR

MASALAH WILAYAH-BANDAR

• KUALITI HIDUP PENDUDUK RENDAH

• SISTEM PENGANGKUTAN AWAM YANG TIDAK EFISIEN

• NILAI PELABURAN ASING RENDAH

• KADAR PENGANGGURAN YANG TINGGI

• MASALAH ALAM SEKITAR DAN PENCEMARAN

• HUBUNGAN KOMUNITI DAN KERAJAAN YANG RENDAH

PENTADBIRAN YANG TIDAK EFISIEN DAN

LEMAH

PERANCANGAN DAN PEMBANGUNAN

TIDAK MENGIKUT PENDAPAT DAN

KEPERLUAN PENDUDUK

KEPERLUAN TIDAK MENGIKUT KEHENDAK

PENDUDUK

KAWASAN HIJAU TIDAK MENCUKUPI

KURANG PELABURAN ASING DAN TEMPATAN

BANYAK KARENAH BIROKRASI

TAHAP KESELAMATAN PENDUDUK RENDAH

TIADA PELUANG PEKERJAAN

9

Selanjutnya terdapat dua kesan berlaku dari segi metodologi governans

bandar dan DPE wilayah-bandar raya iaitu aspek tekanan mikro dan makro. Di mana

sekian lamanya telah terikat kepada corak pendekatan dalam penyelidikan yang

sempadan ilmunya ditentukan mengikut corak permasalahan semasa PBT.

1.2.1 Tekanan Mikro (Dalaman)

Seperti mana negara membangun yang lain, Malaysia turut menghadapi kesan

globalisasi merangkumi perubahan-perubahan ekonomi, politik dan sosial. Penggerak

utama globalisasi adalah inovasi teknologi, khasnya dalam teknologi maklumat dan

komunikasi (ICT). Globalisasi ekonomi menyebabkan liberalisasi ekonomi yang

menekankan kepada pembukaan pasaran-pasaran baru, corak langkah-langkah untuk

keperluan berdaya saing dan deregulasi. Melalui kebolehan berdaya saing, negara

dapat mencapai cabaran-cabaran globalisasi. Dengan meningkatkan daya persaingan

Malaysia yang dapat menyesuaikan dirinya supaya kompetitif berbanding dengan

negara-negara lain. Bagaimanapun Malaysia perlu mengorak langkah-langkah

strategik untuk mencapai status negara maju menjelang 2020.

Dalam konteks menuju hasrat ini, Malaysia menghadapi pelbagai cabaran

dalam aspek ekonomi dan juga politik. Pembangunan Malaysia melalui agenda

nasional dan Wawasan 2020 yang memanifestasikan Malaysia sebagai sebuah negara

maju sepenuhnya dari segi ekonomi, sosial dan politik yang menjadi aspirasi untuk

mencapai pembangunan yang cemerlang, gemilang dan terbilang tahun 2020. Faktor

penting bagi mencapai wawasan ini adalah kemapanan pertumbuhan ekonomi yang

pantas yang dicapai terutamanya melalui pertumbuhan dalam sektor sekunder dan

tertari berorientasikan eksport. Industri-industri di Malaysia harus dapat bersaing

dengan jayanya dalam pasaran global melalui aplikasi sains dan teknologi yang

berkesan. Penggunaan dan pemasaran yang lebih berimaginasi terhadap kelebihan

dan kekuatan negara yang tersedia dan diperolehi berkaitan dengan sumber semula

jadi, manusia, kewangan dan kebudayaan.

Bandar sebagai enjin pertumbuhan ekonomi mempunyai peranan yang amat

penting dalam pencapaian wawasan negara Malaysia untuk menjadi negara maju

10

menjelang tahun 2020. Sepanjang dua dekad yang lalu tahap perbandaran telah

menunjukkan peningkatan yang signifikan dan dijangka terus meningkat pada masa

akan datang. Bagi menangani dan mengurus peningkatan ini dengan baik, wujud

keperluan terhadap KGB, perancangan, pembangunan dan pengurusan perkhidmatan

perbandaran yang lebih bersistematik, mampu menarik minat para pelabur melabur ke

wilayah-bandar raya tersebut. KGB dapat mewujudkan kualiti hidup yang lebih baik

dapat dinikmati oleh komuniti bandar. Potensi perkembangan wilayah-bandar raya

perlu dirancang dengan sebaik mungkin selaras dengan perubahan teknologi dan

cabaran globalisasi supaya dapat memberi sumbangan yang maksimum kepada

pertumbuhan ekonomi negara (Digaetano & Klemanski 1999).

Bandar merupakan pemangkin dan penyumbang kepada pertumbuhan

ekonomi negara, pusat bagi inovasi dan keusahawanan, serta sumber perkhidmatan

sosial yang tinggi. DPN (2006) menjelaskan bahawa kadar perbandaran Malaysia

dijangka terus meningkat menjelang tahun 2020. Peningkatan ini menyaksikan

timbulnya pelbagai implikasi yang negatif dari proses pembangunan perbandaran

sekiranya tidak diuruskan dengan baik. Bandar-bandar di Malaysia amnya dan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur khasnya perlu dibangunkan dengan efisien dan

efektif bagi mewujudkan suasana persekitaran hidup yang mapan dan selesa sebagai

tempat untuk bekerja dan didiami. PBT perlu mengambil pendekatan yang lebih

berinovasi, telus dan efisien. Usaha-usaha untuk membangunkan dan mewujudkan

bandar-bandar yang berkualiti, sejahtera, berdaya saing dan progresif yang memberi

banyak manfaat kepada rakyat.

Antara isu-isu perbandaran yang menjadi perhatian kerajaan adalah seperti

kemiskinan bandar, peningkatan kadar jenayah, pembuangan sisa pepejal, perumahan

untuk golongan pendapatan rendah, pemeliharaan alam sekitar, pencemaran dan

sebagainya. Isu-isu ini perlu ditangani secara holistik bagi memastikan peranan

wilayah-bandar raya sebagai enjin pertumbuhan ekonomi terus kekal dan

diperkukuhkan. Menurut DPN (2006) pembangunan perbandaran di Malaysia telah

berkembang dengan pesatnya terutama sejak dua dekad yang lalu di mana kadar

perbandaran telah meningkat dripada 54.3 peratus kepada 65.4 peratus dalam tempoh

antara tahun 1991 ke tahun 2000. Pertambahan penduduk ini kebanyakannya

11

bertumpu di wilayah-bandar raya seperti Kuala Lumpur, George Town, Johor Bahru

dan Kuantan. Peningkatan jumlah penduduk yang tinggi ini memerlukan pertambahan

kawasan-kawasan baru bagi pembangunan kawasan perumahan, kemudahan awam,

perniagaan dan guna tanah bandar yang lain.

Ketiadaan had pembangunan bandar yang jelas telah mewujudkan ‘urban

sprawl’ yang menyebabkan pembangunan telah menjangkau ke kawasan sensitif alam

sekitar, kawasan pertanian utama dan lain-lain kawasan yang tidak sesuai untuk

dibangunkan. Selain itu, ketidakpatuhan kepada rancangan pemajuan yang telah

disediakan telah menyumbangkan kepada kewujudan masalah ini. Keadaan ini telah

menimbulkan pelbagai masalah perbandaran seperti pencemaran alam sekitar,

kesesakan lalulintas, kewujudan kawasan-kawasan ‘brownfield’, kehilangan daya

tarikan dalam kawasan bandar, kemerosotan kualiti infrastruktur, kekurangan kawasan

hijau dan kemudahan awam yang lain hingga menyebabkan penurunan kualiti hidup

bandar.

Masalah percanggahan guna tanah masih wujud terutamanya di bandar-

bandar yang mengalami pembangunan yang pesat memandangkan permintaan guna

tanah di kawasan-kawasan strategik adalah tinggi. Kewujudan kilang-kilang haram di

kawasan bandar telah menimbulkan banyak masalah pencemaran alam sekitar. Ini

adalah kerana kilang-kilang haram di kawasan bandar tidak dilengkapi dengan

kemudahan infrastruktur dan utiliti yang sepatutnya. Banyak aktiviti industri

terutamanya kemudahan-kemudahan perusahaan kecil dan sederhana (SME) dibina

secara bertaburan di lokasi-lokasi yang tidak sesuai dan tidak diurus dengan baik.

Situasi ini perlu diatasi melalui perancangan, pemantauan dan pengurusan yang lebih

baik terhadap kemudahan aktiviti ekonomi di kawasan bandar.

Governans bandar yang tidak efisien dalam mengawal isu penurunan kualiti

alam sekitar secara tidak langsung memberi kesan kepada penurunan kualiti hidup di

dalam wilayah-bandar raya merupakan antara isu utama kesan daripada

ketidakefisienan governans bandar yang tidak diuruskan dengan baik. Dalam menjadi

sebuah wilayah-bandar raya yang maju dan mapan ciri yang perlu adalah kualiti

infrastruktur sokongan dan kualiti hidup yang tinggi yang dihasilkan melalui

12

penyediaan perumahan, pendidikan, rekreasi dan kemudahan-kemudahan kesihatan

yang mencukupi. Ini memerlukan komitmen terhadap kualiti governans seperti

dinyatakan dalam Habitat Agenda, iaitu mempraktikkan pentadbiran yang telus,

bertanggungjawab, adil, berkesan dan efisien. Ketelusan boleh dicapai melalui

perkongsian wawasan yang sama dan penyertaan yang aktif oleh stakeholders. Aliran

maklumat yang bebas yang mudah dicapai oleh masyarakat untuk mengetahui aktiviti-

aktiviti kerajaan.

1.2.2 Tekanan Makro (Luaran)

Di serata dunia, bandar-bandar besar dan kecil telah menjadi teras pertumbuhan

ekonomi dan juga sebagai pusat diversiti dan perubahan. Kewujudan wilayah-bandar

raya menjadi tempat tumpuan kebanyakan sumber manusia negara tersebut. Dalam

menghadapi proses perbandaran dan menjayakan governans bandar yang efisien

dengan bandaraya lain di dunia trend perbandaran dan pertumbuhan penduduk

wilayah-bandar raya yang tinggi ini mewujudkan banyak implikasi kepada

pembangunan PBT di Malaysia. Prasarana awam yang mencukupi seperti kemudahan

kesihatan, perumahan dan pembentungan perlu dirancang dan disediakan. Sistem

pengangkutan dikemaskini dan perkhidmatan perbandaran lain perlu ditingkatkan bagi

mengekalkan kualiti hidup yang baik bagi penduduk tempatan.

Jelas sekali, peranan PBT pada alaf baru bukan sahaja tertakluk kepada

pengurusan perbandaran dan mengutip cukai, tetapi perlu diimbangi dengan usaha

mempertingkatkan taraf hidup, mengurangkan kemiskinan bandar penduduk tempatan

dan meningkatkan pertumbuhan pembangunan dalam wilayah-bandar rayanya. Bagi

meningkatkan fokus KGB, keperluan khidmat pelanggan, perkhidmatan merentasi

semua agensi perlu digembeleng dan disampaikan secara mesra pengguna.

Penggunaan komputer dan rangkaian maklumat telah meningkatkan daya saing dan

menambah baik penyampaian perkhidmatan. Bagaimanapun, masih banyak yang perlu

dilakukan bagi meningkatkan penggunaan perkhidmatan berasaskan elektronik.

Sebagai usaha meningkatkan tahap keyakinan dan kefahaman mengenai keperluan

keselamatan siber, khususnya keselamatan data peribadi, program kesedaran dan

pembelajaran disediakan kepada para pengguna perkhidmatan elektronik kerajaan

13

(Graham 1999). Peranan dan fungsi PBT dalam sistem penyampaian perkhidmatan

awam amatlah penting. Sekiranya perkhidmatan yang diberikan tidak mencapai

ekspektasi yang diharapkan, maka mereka juga beranggapan bahawa itulah dia tahap

kualiti perkhidmatan yang diberikan oleh pihak kerajaan kepada mereka. Dalam hal

ini, pihak Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan (KPKT) telah

mengenalpasti beberapa faktor utama yang menyumbang kepada berlakunya isu-isu

ini antaranya kurangnya kepekaan terhadap kehendak dan keperluan pelanggan,

kebergantungan kepada cukai taksiran pintu sebagai hasil utama, tahap kemahiran

yang rendah di kalangan kakitangan teknikal, kurangnya sense of urgency dan

tiadanya tindakan susulan (follow-up actions).

Bagi menampung pertumbuhan pada masa hadapan, lebih banyak ruang

perlu disediakan untuk menjalankan aktiviti bagi memenuhi kehendak warga kota,

peniaga dan pelabur. Sebagai sebuah negara yang mengamalkan sistem ekonomi yang

terbuka, kita tidak dapat lari daripada arus globalisasi. Apa yang berlaku pada

peringkat antarabangsa diterjemah kepada realiti pada peringkat nasional dan

tempatan. Oleh kerana globalisasi melibatkan satu proses yang menyeluruh yang

melibatkan permindahan budaya teknologi, manusia, barangan dan juga modal antara

negara. Ini tentu sekali mempunyai kesan yang meluas dalam mempengaruhi

transformasi sesuatu struktur pentadbiran atau masyarakat dalam negara berkenaan.

Kersl (1995) adalah antara penulis yang melihat dimensi daya persaingan dikaitkan

dengan ekonomi bandar.

Menurut Kenoheddy (2005) pula, kemunculan pelbagai syarikat

multinasional di arena perdagangan dunia yang semakin terbuka dalam konteks rantau

tanpa sempadan (borderless regions) telah membuka peluang ekonomi yang luas

kepada mana-mana negara yang dapat memenuhi keperluan syarikat berkenaan. Bagi

menarik minat pelabur antarabangsa, sesebuah negara perlu meningkatkan daya

saingnya pada peringkat global melalui pengukuhan perkhidmatan yang

diberikan.PBT sebagai jentera pemangkin pembangunan di peringkat tempatan perlu

menyusun orientasi, strategi dan peranan mereka untuk menghadapi cabaran

globalisasi itu dan mengeksloitasikan peluang yang wujud daripada perkembangan

ekonomi ini. Selain daripada melakukan peranan yang tradisional, PBT dalam abad ke

14

21, ini perlu mengambil pendekatan yang entrepreurial untuk membawa pelaburan ke

peringkat tempatan. Perluasan tugas dan peranan bagi PBT memerlukan penambahan

sumber kewangan bagi menampung perbelanjaan pembangunan yang kian meningkat.

Menurut Phang (1997) PBT sebagai pemangkin dalam pembangunan tempatan dan

berperanan penting dalam mengagihkan faedah pembangunan kepada rakyat. Sejak 50

tahun yang lalu, fungsi PBT dianggap sebagai satu dimensi iaitu memungut cukai dan

menyediakan perkhidmatan. Ini tidak menjadi masalah sekiranya cukai terus menerus

meningkat sebagai mana yang telah berlaku beberapa tahun dahulu.

Perkongsian bijak antara PBT dan swasta dalam konteks menggalakkan

pertumbuhan ekonomi tempatan melalui pembentukan iklim yang sesuai (enabling

environment) untuk pelaburan dalam dan luar negeri. Pada masa hadapan, PBT dapat

melibatkan kemunculan pelbagai jenis kumpulan di peringkat tempatan. Diharapkan

pengaruh, peranan dan penyertaan kumpulan atau badan bukan kerajaan bertambah

dalam konteks pembangunan sosio-ekonomi dan politik tempatan pada alaf akan

datang. Di sinilah terletaknya cabaran PBT iaitu bagaimana untuk memenuhi

kepelbagaian citarasa dan kepentingan kumpulan yang wujud di peringkat tempatan

itu tanpa mengkompromi objektif dan matlamat PBT itu sendiri. Pertubuhan Bangsa-

bangsa Bersatu (PBB) meramalkan 60 peratus penduduk dunia bersamaan 5 billion

orang akan bermastautin di kawasan wilayah-bandar raya menjelang tahun 2030.

Dengan lebih tiga perempat populasi tinggal di kawasan bandar di Malaysia

menjelang tahun 2020, permintaan untuk pekerjaan di wilayah-bandar raya akan

meningkat dengan signifikan. Ini memberi tekanan untuk mewujudkan bilangan

pekerjaan yang mencukupi di wilayah-bandar raya bagi memenuhi permintaan yang

semakin bertambah dan pada masa yang sama mengurangkan kadar pengangguran di

tahap yang boleh diterima. Kadar pengangguran yang tinggi mengakibatkan pelbagai

isu sosial yang bersabit dengan kemiskinan, jenayah dan kacau ganggu.

Tekanan untuk mewujudkan pekerjaaan menjadi lebih insentif dalam

wilayah-bandar raya dijangka berhadapan dengan persaingan daripada bandaraya-

bandaraya lain di serata dunia hasil daripada globalisasi dan proses meliberalisasi

perdagangan. Ini disebabkan wilayah-bandar raya dijangka menerajui negara dalam

pencarian pelaburan asing dan maka dengan itu bandar-bandar utama menjadi pusat-

15

pusat yang kompetitif dalam menarik pelabur. Oleh itu satu daripada cabaran ekonomi

bandar adalah menjadikan wilayah-bandar raya sebagai pusat-pusat pelaburan dan

perniagaan. Wilayah-bandar raya ini perlu berupaya menarik pelaburan dan

perniagaan tempatan serta asing untuk memiliki ekonomi yang berdaya maju dan

menyediakan peluang-peluang pekerjaan yang mencukupi.

Proses globalisasi, liberalisasi perdagangan, perindustrian dan perbandaran

terus menjadi pesat pada masa akan datang dan pasti membawa pelbagai cabaran

kepada struktur dan jentera pentadbiran di peringkat nasional dan tempatan. Dalam

menghadapi cabaran itu, memerlukan usaha semua pihak termasuk PBT meneliti

kesesuaian pendekatan pengurusan yang sedia ada dan merangka strategi sewajarnya

untuk menghadapi suasana yang sentiasa berubah. Governans bandar yang tidak

efisien dalam menurunkan aktiviti ekonomi bandar secara tidak langsung memberi

kesan kepada DPE wilayah-bandar raya. Para pelabur tidak berminat untuk melabur di

wilayah-bandar raya jika ekonomi bandar sedia ada tidak meningkat. Pada masa akan

datang, PBT seharusnya lebih berdikari dan kurang bergantung kepada kewangan

kerajaan pusat mampu menjana pendapatan sendiri. Selain daripada itu, hubungan

antara PBT dengan stakeholders yang lain juga perlu dipelihara.

Para pelabur berminat untuk melabur di wilayah-bandar raya jika isu-isu

pertumbuhan wilayah-bandar raya dikawal dan diatasi dengan efisien dan berkesan.

Kawasan yang berpotensi boleh dibangunkan, kawasan perdagangan, perindustrian

dan kediaman usang yang tidak teratur boleh dibangunkan semula serta mengekalkan

kawasan perlindungan semulajadi. Tahap perbandaran yang tinggi dan kepesatan

proses perindustrian tanpa penyediaan prasarana, kemudahan sosial dan fizikal yang

mencukupi pasti menimbulkan ketidaksejahteraan kepada kehidupan warga bandar.

Amalan governans bandar PBT yang efisien dapat membantu meningkatkan

keyakinan para pelabur melabur di wilayah-bandar raya. Ini secara tidak langsung

mewujudkan pembangunan wilayah-bandar raya yang seimbang dan peningkatan

hierarki bandar yang lebih tinggi dari status semasa. Usaha ke arah mewujudkan lebih

banyak wilayah-bandar raya yang bertaraf dunia atau perlulah dilaksanakan dan

direalisasikan dari sekarang memandangkan wilayah-bandar raya yang pesat

membangun merupakan jentera pembangunan ekonominya.

16

1.3 PENYATAAN DAN PERSOALAN KAJIAN

Dalam tempoh pemerintahan Tun Dr Mahathir Mohamad dari tahun 1981-2003 telah

melaksanakan usaha pemodenan atau pembaharuan pentadbiran awam di Malaysia.

Pelbagai dasar dan program yang telah diperkenalkan dan dilihat sebagai tempoh

pemodenan dan pembangunan yang pesat. Usaha pemodenan pentadbiran di Malaysia

tidak hanya melibatkan agensi-agensi kerajaan di peringkat persekutuan, tetapi turut

membabitkan PBT. Masih banyak lagi bandar-bandar di Malaysia masih ketinggalan

dan belum mencapai matlamat pembaharuan pentadbiran terutamanya di peringkat

PBT masing-masing. Beberapa usaha dan langkah pembaharuan yang telah

dilaksanakan oleh pihak kerajaan di peringkat PBT di bandar-bandar berkaitan

didapati berkesan dan berjaya.

Oleh itu, PBT perlu bersedia melaksanakan pembaharuan dan menerima

perubahan dalam usaha memodenkan sistem pentadbiran masing-masing agar dapat

bersaing dengan PBT di negara-negara maju dan juga di negara-negara sedang

membangun yang lain. Dalam merealisasikan hasrat ini, PBT perlulah memainkan

peranan yang penting. Ini kerana PBT merupakan pihak yang terlibat terus dalam

perlaksanaan pembangunan mapan. Demi mencapai pembangunan mapan PBT juga

perlu melibatkan pihak lain seperti penduduk setempat, pihak swasta, NGO dan

sebagainya. Penyertaan dan kerjasama daripada orang ramai amat diperlukan demi

menjayakan matlamat ini. Faedah yang diterima oleh PBT adalah dapat meningkatkan

kerjasama antara PBT, sektor swasta dan masyarakat dengan pengurusan kawasan

persekitaran yang lebih teratur dan efisien kerana wujudnya kerjasama antara

masyarakat dan PBT.

Selain itu, pembangunan wilayah-bandar raya juga lebih teratur dan peka

kepada keperluan tempatan. Di samping itu juga, sokongan dan penglibatan

masyarakat dapat dipertingkatkan dan seterusnya hasrat serta hala tuju masyarakat,

sektor swasta dan PBT dapat diselaraskan. Sehubungan dengan latar belakang isu dan

masalah yang dinyatakan dalam Bahagian 1.2, pernyataan penyelidikan ini

membincangkan KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam meningkatkan

DPE wilayah-bandar raya. Perbincangan ini melibatkan persepsi stakeholders

17

mengenai KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam memainkan peranan

penting kepada pembangunan di negeri Selangor dan Bandaraya Kuala Lumpur.

Maka dengan itu keperluan aplikasi kriteria dan penunjuk KGB digunakan untuk

mengkaji memposisikan PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Maka dengan itu diharapkan Malaysia agar terus kekal berdaya saing, mapan

dan survival dengan senario sistem ekonomi global dunia sekarang ini. Ini adalah

selaras dengan hasrat kerajaan untuk terus bersaing dengan negara-negara lain di

dunia. Maka dengan itu inspirasi nasional itu boleh dicapai dengan mengkaji potensi-

potensi pembangunan di peringkat tempatan. Governans bandar dalam konteks

globalisasi ini berdepan dengan pelbagai cabaran yang semakin kompleks.

Tambahnya pula kebanyakan kajian penyelidikan dan artikel mengenai amalan-

amalan baik governans bandar yang sering dikaitkan dengan pembangunan mapan.

Aspek-aspek keefisienan pula sering dikaitkan dengan perkhidmatan PBT atau agensi-

agensi kerajaan yang berurusan dengan orang ramai.

PBT sebagai institusi governans bandar sering dipersoalkan dengan mutu

perkhidmatan yang tidak efisien. Stakeholders sering berhadapan dengan masalah dan

pelbagai karenah birokrasi PBT. Amalan governans bandar yang baik selalu menjadi

isu utama di kalangan warga bandar pada dekad 1990 - 2000. Di era globalisasi ini,

peranan governans bandar yang efisien perlu dikaji dengan lebih mendalam. Kajian ini

cuba mengkaji elemen-elemen KGB yang boleh dikaitkan dengan DPE wilayah-

bandar raya yang meletakan sesebuah negara itu mampu untuk berdaya saing dengan

negara-negara lain. Berikutan itu, persoalan-persoalan kajian telah dibentuk bagi

memandu hala tuju penyelidikan ini seterusnya antara:

i. Apakah elemen-elemen KGB mempengaruhi mutu perkhidmatan PBT dalam

menentukan corak pembangunan dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?

ii. Adakah terdapat pengaruh dan hubungan antara KGB dengan DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur? Apakah pendapat dan pandangan stakeholders

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai kepentingan dan KGB yang

diamalkan oleh PBT?

18

1.4 MATLAMAT DAN OBJEKTIF KAJIAN

Matlamat kajian adalah untuk membentuk satu pemahaman yang jelas berkenaan

kepentingan KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam usaha meningkatkan

dan mengekalkan DPE dalam sistem ekonomi global kini. Dalam hal ini, kajian ini

berusaha untuk merumus dan menghuraikan senario dan ciri pembangunan semasa

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan hubungan KGB yang menentukan corak

pembangunan masa depannya. Dengan itu kefahaman tentang governans bandar dan

perbandaran harus dicerna dari pengalaman setempat dan yang dicanai menggunakan

beberapa perspektif. Kajian KGB dijangkakan dapat mengisi sebahagian daripada

kelompangan kajian tentang governans bandar di negara-negara sedang membangun

seiring dengan era yang penuh dengan persaingan.

Di samping itu, kajian ini berupaya memberi dimensi baru kepada

penyelidikan perancangan pembangunan dan pengurusan wilayah-bandar raya di

negara-negara sedang membangun, yang selama ini banyak dikuasai oleh pendekatan-

pendekatan yang bersifat endogenous dengan penumpuan kepada isu-isu dalaman

sesebuah wilayah-bandar raya. Ini sedikit sebanyak membantu para perancang,

pembuat keputusan dan PBT menghasilkan perancangan pembangunan yang lebih

berdaya saing dan praktikal. Ini bertujuan menghadapi abad ke 21 yang lebih

mencabar yang diterajui oleh perkembangan yang sangat pesat dalam bidang

teknologi maklumat dan telekomunikasi. Kajian ini mengkaji sistem governans bandar

dan jentera pentadbiran yang efisien untuk mempertingkatkan pengurusan

pertumbuhan dan pembangunan perbandaran khususnya di peringkat PBT, bagi

memastikan nilai aset, ekonomi, sosial dan persekitarannya dipelihara dan diberi nilai

tambah ke arah menjadikan wilayah-bandar raya maju dan berdaya saing.

Kejayaan PBT ini perlulah disokong oleh semua jentera pentadbiran kerajaan

di pelbagai peringkat persekutuan, negeri dan daerah, penyertaan komuniti serta

penglibatan yang berkesan oleh swasta. PBT perlu memperkemaskan sistem

pengurusan dan pentadbiran dengan mengoptimakan sumber kewangan termasuk

sumber-sumber baru, meningkatkan daya saing bagi menjadikan wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur kompetitif, mengukuhkan sumber manusia dengan mempunyai

19

kakitangan yang berpengalaman dan memperluaskan penggunaan sistem maklumat.

Sehubungan dengan itu, penilaian KGB dinilai berdasarkan pandangan stakeholders,

PBT dan syarikat swasta di dalam wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Pada masa yang sama, taksiran KGB dalam kajian ini tidak dimaksudkan

sahaja sebagai PBT mana yang memberi mutu perkhidmatan yang paling baik,

sebaliknya melihat kemajuan dan pencapaian pembangunan fizikal, sosial dan

ekonomi semasa wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai asas keefisienan bandar.

Maka dengan itu penyelidikan ini tidak bertujuan untuk membanding KGB dan DPE

dengan lain-lain bandar-bandar di dunia yang mungkin menjadi saingannya. Kriteria

dan penunjuk digunakan bagi mengukur KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

yang boleh meningkatkan sistem pentadbiran, perancangan dan pembangunan,

pengawalan dan DPE wilayah-bandar raya.

Maka dengan itu sistem perancangan yang efisien dapat menggalakkan

pertumbuhan pembangunan dan memenuhi kehendak masyarakat. Kriteria dan

penunjuk ini diharapkan dapat membantu PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur menambahbaik proses perancangan dan pengawalan pembangunan seperti

perancangan secara elektronik, kelulusan permohonan cepat dan memastikan ia tidak

diganggu oleh sistem birokrasi kerajaan. Kriteria dan penunjuk sedia ada di peringkat

PBT boleh ditambahbaik selaras dengan senario pembangunan global. Kriteria dan

penunjuk ini dapat memperkukuhkan sistem perancangan bandar di PBT dengan

mewujudkan panduan strategik ke atas perancangan dan pembangunan wilayah-

bandar raya.

Kriteria dan penunjuk ini mengambilkira pendekatan dan kaedah inovatif

yang boleh meningkatkan keberkesanan prosedur, pengendalian yang lebih meluas

dan teknologi yang boleh meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Hasil daripada kriteria dan penunjuk ini dapat dijadikan panduan kepada PBT untuk

menambahbaik KGB mereka. Ini menjadi galakan kepada PBT untuk memperbaiki

tindakan meningkat daya saing mereka selain daripada meningkatkan mutu

perkhidmatan kepada orang awam. Bagi mencapai malamat di atas, beberapa objektif

penyelidikan telah dibentuk untuk:

20

i. Mengenalpasti peranan elemen-elemen KGB dalam meningkatkan DPE di

wilayah bandar-raya Kuala Lumpur; dan

ii. Menganalisis elemen-elemen KGB yang mempengaruhi DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur;

Rasional menggunakan pendekatan ini adalah kerana definisi KGB tidak

banyak diutarakan oleh kebanyakan sarjana dan banyak kajian dijalankan mengenai

governans bandar yang baik secara relatifnya menekankan kepada aspek-aspek

amalan yang baik PBT dalam menjalankan tugas dan tanggungjawab kepada

masyarakat. Namun begitu pada era globalisasi ini aspek-aspek amalan yang baik

perlu kepada nilai tambah di mana aspek-aspek keefisienan perlu dikaji dengan lebih

mendalam. Elemen-elemen governans bandar yang baik yang diamalkan oleh PBT

ketika agenda governans pembangunan mula diperkenalkan pada tahun 1990. Agenda

governans ini perlu dikaji semula agar sesuai dengan arus globalisasi di mana DPE

telah menjadi salah satu gagasan kerajaan untuk menjadi sebuah negara maju dan

mampu berdaya saing menjelang tahun 2020 dari aspek ekonomi dan fizikal sahaja,

tetapi juga untuk kesejahteraan sosial.

Kajian juga menilai pendapat dan pandangan stakeholders wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur mengenai kepentingan dan KGB yang diamalkan oleh PBT.

Pendapat dan pandangan mereka dinilai untuk menentukan kriteria dan penunjuk

KGB yang mengukur kedudukan KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Seterusnya matlamat kajian ini dapat mengenalpasti sumbangan KGB di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur dalam melaksanakan gagasan kerajaan untuk memposisi

negara pada kedudukan yang terbaik berdaya saing di peringkat global.

1.5 SKOP KAJIAN

Secara keseluruhannya, kajian ini ditumpukan kepada faktor KGB PBT dalam konteks

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Pada peringkat mikro,

penyelidikan ini melibatkan penilaian persepsi stakeholders mengenai KGB dalam

konteks PBT. Kajian ini juga akan mengambilkira amalan keefisienan kerajaan

21

tempatan oleh Jabatan Komuniti dan Kerajaan Tempatan United Kingdom (DCLG)

sebagai insiatif baru kerajaan Britain untuk meningkatkan mutu perkhidmatan dan

pentadbiran kerajaan. Pada tahap makro penyelidikan ini memerlukan penelitian

ditumpukan ke atas konsep reruang dan fungsian wilayah-bandar raya dalam

pembangunan bandar raya bertaraf global. Peranan KGB dalam menentukan corak

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur juga dikaji.

Sebanyak enam (6) PBT terlibat dalam kajian ini iaitu Dewan Bandaraya

Kuala Lumpur (DBKL), Majlis Bandaraya Petaling Jaya (MBPJ), Majlis Bandaraya

Shah Alam (MBSA), Majlis Perbandaran Subang Jaya (MPSJ), Majlis Perbandaran

Klang (MPK) dan Majlis Perbandaran Sepang (MPSp). Ini adalah sesuai dengan

fungsian PBT-PBT ini sebagai pusat kawalan dan arahan negeri Selangor. Fungsian

PBT-PBT kepada negeri Selangor diterangkan pada bab 4. Kajian KGB oleh PBT ini

tidak melihat aspek amalan keefisienan oleh PBT dalam konteks ekonomi, kos dan

masa untuk mengawal pembangunan di kawasannya tetapi berdasarkan kepada

penilaian persepsi semasa stakeholders mengenai amalan aspek KGB PBT, visi dan

misi masa hadapan, hubungan PBT dengan orang awam dan lain-lain yang melibatkan

stakeholders yang berkaitan. Penilaian kekuatan perhubungan antara KGB dengan

DPE dianalisis dan diuji dengan ujian analisis data inferensi seperti korelasi Pearson.

Manakala ujian analisis regresi pelbagai mengenalpasti pengaruh hubungan

antara KGB sebagai pembolehubah bebas dengan DPE sebagai pembolehubah

bersandar. Pada masa yang sama, peranan Pusat Setempat (OSC) PBT, laporan

tahunan Pasukan Petugas Khas Pemudahcara Perniagaan (PEMUDAH) dan Sistem

Penggredan PBT Sistem Star Rating Pihak Berkuasa Tempatan (SSR-PBT) yang

menilai tahap prestasi PBT digunakan sebagai panduan untuk menyediakan kriteria

dan penunjuk pengukuran KGB. Pada tahap mikro, tumpuan diberikan kepada indeks

penunjuk pengukuran KGB kepada PBT-PBT yang terpilih dalam kajian ini. Kriteria

dan indeks penunjuk pengukuran KGB adalah sebagai asas penilaian semasa

mengenai tahap KGB, mutu perkhidmatan dan sistem penyampaian PBT. Kajian ini

diharapkan dapat menangani kelemahan dan tindakan-tindakan untuk menambahbaik

KGB PBT. Rajah 1.2 menunjukkan skop kajian ini dalam bidang hubungkait KGB

dan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

22

SKO

P

PE

NY

EL

IDIK

AN

KA

JIA

N

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

KA

JIA

N

ILM

IAH

. G

over

nans

Ban

dar

. Day

a Pe

rsai

ngan

E

kono

mi

. Kee

fisi

enan

. W

ilaya

h-B

anda

r

ME

TO

DO

LO

GI

DA

N B

IDA

NG

K

AJI

AN

. A

nalis

is d

eskr

iptif

. A

nalis

is in

fere

nsi

. Ind

eks

penu

njuk

pe

nguk

uran

KA

WA

SAN

K

AJI

AN

, B

anda

raya

Kua

la

Lum

pur

. D

aera

h-da

erah

N

eger

i Sel

ango

r . P

BT

PB

T-P

BT

.

DB

KL

.

MB

PJ

. M

BSA

.

MPS

J .

MPK

.

MPS

p

. 1 M

alay

sia

Pe

rana

n PB

T d

alam

L

ocal

Age

nda

21

. Per

anan

OSC

. P

EM

UD

AH

. S

iste

m S

tar R

atin

g PB

T (S

SR –

PB

T)

. Am

alan

gov

erna

ns

band

ar o

leh

TU

GI

dan

UN

DP

. Kee

fisi

enan

ke

raja

an te

mpa

tan

oleh

DC

LG

. K

GB

dan

DPE

. Hub

unga

n se

ktor

aw

am d

an s

was

ta

. St

akeh

olde

rs

seba

gai r

akan

pe

mba

ngun

an

. Ins

titus

i gov

erna

ns

band

ar

. Kaj

ian

pers

epsi

st

akeh

olde

rs

men

gena

i tah

ap

KG

B y

ang

diam

alka

n ol

eh

PBT

. Ana

lisis

hub

unga

n D

PE d

an K

GB

(ujia

n re

gres

i pel

baga

i)

. Ked

uduk

an s

emas

a

taha

p K

GB

PB

T d

an

tinda

kan

(ind

eks

penu

njuk

)

Raj

ah 1

.2

Skop

kaj

ian

22

23

1.6 ORGANISASI PENULISAN

Kekuatan ekonomi sesebuah negara dalam era globalisasi ini sering dikaitkan secara

langsung peranan wilayah-bandar raya yang mampu berdaya saing dan seterusnya

menjadi sebuah bandar raya global. Kemampuan sesebuah wilayah-bandar raya itu

berdaya saing dalam sistem ekonomi global menunjukkan bahawa kemapanan

sesebuah negara itu dari segi ekonomi, sosial dan alam sekitar. Ini secara tidak

langsung dapat menarik pelabur asing melabur di kawasan bandar. Namun begitu

wilayah-bandar raya yang mampu bersaing tidak cukup menjamin kestabilan ekonomi

dan kesejahteraan negara tapi peranan governans bandar yang efisien boleh menjadi

menentukan faktor utama kemasukan pelaburan langsung asing ke negara kita.

Peranan wilayah-bandar raya juga penting dalam menentukan kejayaan pembangunan

sesebuah wilayah-bandar raya.

Berfokuskan kepada wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, tesis ini

menganalisis KGB dalam menentukan posisi daya persaingan dan niches wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur selaras dengan senario ekonomi global masa kini. Bagi

menjawab persoalan-persoalan yang dikemukakan, struktur bab tesis ini telah disusun

mengikut bab-bab tertentu dengan memberi penekanan kepada beberapa bahagian

utama. Tesis ini dibahagikan kepada tujuh bab. Bab Satu yang merupakan pengenalan

kepada mengemukakan beberapa persoalan pokok yang mendasari kajian ini. Isu

berkaitan dengan sistem birokrasi PBT, aspek governans bandar kepada pembangunan

negara, konsep KGB, DPE wilayah-bandar raya dan peranan kerajaan dalam

menentukan KGB. Posisi KGB oleh PBT dalam sistem ekonomi global juga menjadi

fokus kajian. Ini membolehkan pengkaji mengenalpasti daya persaingan dan niches

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam sistem ekonomi global.

Perbincangan kajian ilmiah dalam Bab Dua menekankan proses

pembangunan dan pentadbiran sesebuah negara dan wilayah-bandar raya pada era

globalisasi ini ada hubung kait dengan teori birokrasi Weber secara ringkas. Teori ini

melihat bagaimana teori pentadbiran awam baru (NPM) berkembang yang memainkan

peranan besar ke atas governans bandar. Seterusnya model governans bandar dikaji

yang boleh dikaitkan dengan DPE di wilayah-bandar raya dan seterusnya kepada

24

pembangunan negara secara keseluruhannya. Teori perancangan reruang wilayah-

bandar raya pula melihat bagaimana konsep perancangan fizikal wilayah-bandar raya

mampu menarik pelabur melabur di kawasan bandar. Konsep keefisienan

perkhidmatan awam terutamanya di peringkat PBT yang telah diamalkan di negara-

negara maju. Bab ini juga mengkaji PBT sebagai institusi governans bandar dalam

membangun dan menguruskan dari segi ekonomi,sosial dan alam sekitar bandar.

Seterusnya melihat posisi negara dalam daya persaingan mengikut konteks

sistem ekonomi global yang telah dijalankan oleh negara-negara maju. Jesteru itu,

penggunaan kriteria dan penunjuk KGB dan DPE wilayah-bandar raya yang

dijanakan dari pengalaman negara-negara maju ke atas negara membangun.

Seterusnya bagaimana DPE wilayah-bandar raya telah mewujudkan fenomena

wilayah-bandar raya global yang dikategorikan sebagai pusat arahan dan kawalan.

Bagi mengisi kekurangan ilmu dalam perbincangan KGB dan DPE wilayah-bandar

raya di negara-negara sedang membangun, tesis ini menyelidik pendekatan alternatif

dalam memahami fenomena kepesatan pembangunan wilayah-bandar raya yang

melanda negara dunia ketiga, berdasarkan kes wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Bagi maksud dan tujuan ini, metodologi kajian yang dihuraikan dalam Bab

Tiga telah direkabentuk khusus bagi mendalami KGB dan DPE di wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur dapat difahami secara lebih jelas. Sampel kajian juga dikenalpasti

dalam kajian ini untuk menjawab soalselidik yang disediakan. Kaedah dan analisis

penyelidikan secara kuantitatif digunakan bagi menjawab persoalan-persoalan yang

dikemukakan. Analisis data deskriptif dan data inferensi digunakan dalam kajian ini.

Analisis kuantitatif adalah berdasarkan kajian secara soal selidik untuk mendapatkan

persepsi dan pandangan beberapa kategori stakeholders, antaranya adalah :

i. Orang awam di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang terlibat secara

langsung kepada KGB dan menerima perkhidmatan yang disediakan kepada sejajar

dengan cukai yang dibayar kepada PBT;

ii. Pelabur-pelabur asing dan tempatan serta sektor swasta yang beroperasi di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan menerima perkhidmatan PBT dari segi

25

kemudahan asas dan infrastruktur. Seterusnya melihat sumbangan pelabur-pelabur ini

kepada menjana ekonomi dan pekerjaan kepada penduduk di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur ini ; dan

iii. Pertubuhan sosial dan NGO yang terkesan dari KGB berasaskan kepada mutu

perkhidmatan yang diberikan oleh PBT. Pandangan kumpulan ini adalah penting

sebagai agensi yang sesuai memantau pembangunan yang dilaksanakan oleh PBT.

Bagi memperkukuhkan penemuan kajian kuantitatif ini, sokongan daripada

analisis kualitatif berdasarkan maklumat dan data sekunder digunakan. Bab empat

pula melibatkan penghuraian perubahan fungsian dan reruang wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur dan Bandaraya Kuala Lumpur ekoran pembangunan ekonomi yang

semakin pesat di wilayah ini. Perkembangan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dari

aspek pengurusan dan pembangunan yang dilaksanakan oleh DBKL, MBPJ, MBSA,

MPSJ, MPK dan MPSp. Bab ini juga membincangkan peranan PBT di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur sebagai institusi governans bandar yang berperanan

menjamin kesejahteraan dan keamanan penduduknya.

Namun begitu, terdapat beberapa persoalan kajian dijawab dalam kajian ini;

adakah terdapat perhubungan antara elemen-elemen KGB dengan DPE wilayah-

bandar raya? Elemen-elemen KGB manakah yang paling memberi pengaruh kepada

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Kenapa pengaruh elemen-elemen KGB ini

begitu penting kepada PBT? Bab Lima memberi fokus kepada analisis kuantitatif dan

menjawab persoalan-persoalan kajian. Bab ini juga memberi tumpuan kepada ujian

analisis data deskriptif dan analisis inferensi seperti mana yang telah dijelaskan pada

bab 3. Analisis data deskriptif mengkaji sampel yang telah dikenalpasti dengan profil

stakeholders dan hubungannya dengan PBT. Ujian normaliti juga dijalankan untuk

melihat taburan normal sebelum ujian analisis kajian seterusnya dilakukan. Walau

bagaimanapun, sebelum ujian analisis data inferensi ini dijalankan beberapa perkara

perlu dikenalpasti antaranya analisis faktor dan kebolehpercayaan data yang diberikan

oleh responden. Analisis data inferensi mengenalpasti pengaruh, perkaitan, perbezaan,

kekuatan perhubungan dan kesan ke atas pembolehubah bebas dengan pembolehubah

bersandar yang menjadi persoalan dan asas penyelidikan ini.

26

Bab 6 merupakan analisis Indeks Penunjuk Pengukuran KGB digunakan

bagi mengenalpasti perkaitan kriteria dan penunjuk ke atas wilayah-bandar raya di

negara sedang membangun dan keupayaannya mengukur KGB serta DPE wilayah-

bandar raya mengikut PBT. Analisis indeks digunakan bagi mengukur kepentingan

setiap kriteria dan penunjuk, terutamanya penunjuk KGB dan DPE wilayah-bandar

raya. Berdasarkan analisis indeks penunjuk dengan satu ratus tigapuluh empat (134)

penunjuk KGB dan duapuluh lapan (28) penunjuk DPE dikenalpasti sebagai indeks

penunjuk kajian ini. Apakah maknanya KGB dan DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur oleh PBT dalam mendorong untuk mampu berdaya saing dengan bandar-

bandar lain di Asia, Amerika dan Eropah?

Satu aspek penting dalam meletakkan sesebuah negara itu untuk terus mapan

dan survive di dalam sistem ekonomi global adalah menjadikan wilayah-bandar

rayanya sebagai pusat pertumbuhan utama negara. Ianya harus kekal bersaing dan

mempunyai niches yang mampu menarik minat pelabur melabur di sesebuah negara.

Hasil setiap keputusan indeks dikumpul mengikut PBT dan dibuat perbandingan. PBT

mana yang mencapai skor indeks yang paling tinggi. Satu jadual perbandingan skor

disediakan dan apakah tindakan sewajarnya yang perlu diambil jika PBT mendapat

skor indeks yang paling rendah. Hasil dari keputusan indeks penunjuk ini menentukan

cadangan-cadangan yang boleh diambil oleh PBT untuk memperbaikinya.

Akhirnya, Bab Tujuh yang merupakan bab kesimpulan kepada tesis ini yang

mengemukakan kesan penemuan kajian ini kepada arah penyelidikan pada masa

hadapan dan sebagai satu usaha yang memperkayaan lagi penyelidikan tentang KGB

dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Perbincangan dalam tesis ini pastinya

membuka pandangan para perancang pembangunan yang kini perlu mengimbangi

keperluan KGB dan mengenalpasti niches sesebuah wilayah-bandar raya dalam proses

perancangan pembangunannya bukan sahaja dapat mencapai matlamat pembangunan

mapan, malah terlibat secara langsung dalam arus pembangunan global. Secara

ringkas penyelidikan melihat hubungkait antara kerajaan dan stakeholders yang lain

mengenai polisi kerajaan kepada keperluan rakyat didahulukan pencapaian

diutamakan kepada daya persaingan ekonomi negara.

27

1.7 KESIMPULAN

Dalam dekad mutakhir ini bandar-bandar di negara maju dan negara membangun

berubah terus sebagai tindak balas kepada kemajuan yang dijanakan oleh aliran

pelaburan antarabangsa. Syarikat-syarikat multinasional dan transnasional mengemudi

perkembangan perindustrian sementara negara-negara membangun bekerjasama

menyediakan kemudahan asas untuk menarik masuk syarikat dan pelaburannya demi

menjana pembangunan negara. Bandar-bandar utama di setiap negara yang cuba

mendapatkan pelaburan itu menjadi ‘pintu masuk’ dana-dana luar. Kesan aliran dana

dan pembangunan antarabangsa itu telah memberi kemewahan kepada negara-negara

yang menerima tetapi kemewahan itu membawa bersama masalah. Seiring dengan

kemajuan itu konsep, paradigme dan teori yang kritis untuk meneliti keadaan itu juga

turut berkembang. Kajian bandar dan perbandaran di Malaysia harus dapat

mengembangkan kajian wilayah-bandar raya dan perbandaran secara lebih umum

dengan senario global hari ini. Penelitian pada dekad lepas harus berasaskan

paradigma dan teori-teori yang boleh memberikan hasil yang lebih holistik dan kritis.

Kajian tidak seharusnya hanya mengabsahkan dasar dan pencapaian

pembangunan usaha kerajaan seperti perspektif ekonomi, politik, struktural, pasca

fordisme, pasca modenisme. Banyak lompang dalam kajian wilayah-bandar raya dan

perbandaran di Malaysia sama ada dalam perspektif kajian yang diambil atau dalam

penjanaan data. Pengetahuan tentang governans bandar dan proses perbandaran ini

boleh mula memberi sumbangan ke arah mengkaji secara mendalam konsep KGB,

DPE dan wilayah-bandar raya. Ketiga-tiga konsep ini dihubungkait bagaimana ianya

memberi sumbangan yang signifikan kepada pembangunan PBT. Sesebuah wilayah-

bandar raya yang ingin merealisasikan wawasannya sebagai sebuah wilayah-bandar

raya dan PBT yang mampu berdaya saing. Adalah penting governans bandar

dijayakan secara efisien. Dengan cara ini memanfaatkan peranan stakeholders dan

hubungannya dengan PBT di wilayah-bandar raya. Jaringan antara sektor kerajaan,

swasta dan NGO menjana kesejahteraan wilayah-bandar raya. Bab seterusnya

mengkaji secara kritis kajian ilmiah KGB dan hubungannya secara teoritikal dengan

DPE wilayah-bandar raya. Sintesis kajian ilmiah KGB dan DPE merupakan titik tolak

kepada penilaian hubungan antara KGB dan DPE wilayah-bandar raya.

28

BAB II

KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR: PERSPEKTIF TEORITIKAL DAN SOROTAN ILMIAH

1.1 PENGENALAN

Kerangka baru pengurusan perbandaran yang melibatkan ketiga-tiga sektor

pembangunan negara iaitu kerajaan, perniagaan dan masyarakat sivil secara interface

mewujudkan rakan pembangunan dalam kedudukan yang sama untuk menerima

faedah pembangunan. Governans bandar yang efisien dan efektif dapat membantu

menjana pembangunan negara yang lebih berdaya saing. Wilayah-bandar raya

merupakan salah satu sektor pemangkin kepada pertumbuhan ekonomi dan pusat

pelaburan terpenting bagi sesebuah negara. Tren perbandaran dan pertumbuhan

penduduk di wilayah-bandar raya yang tinggi mempunyai implikasi yang luas kepada

pengurusan dan pentadbiran perbandaran di Malaysia. Kini pengurusan perbandaran

dilihat berorientasikan kerajaan sedangkan dengan perubahan masa satu amalan

governans bandar yang berintegrasi dan holistik diperlukan.

Kenapa KGB begitu penting dalam cabaran globalisasi ini? Sejauh manakah

elemen-elemen KGB mempengaruhi mutu perkhidmatan PBT dalam menentukan

corak pembangunan dan DPE wilayah bandar-raya Kuala Lumpur? Bab ini meneliti

fenomena globalisasi kepada governans bandar dan mengulas sifat-sifat governans

bandar yang menjadi amalan PBT. Pelbagai perspektif teori yang menyumbang

kepada rangka kerja KGB dan DPE wilayah-bandar raya. Bab ini terbahagi kepada

tiga bahagian utama. Bahagian pertama membincangkan model governans bandar dan

hubungkaitnya dengan keefisienan. Prinsip dan konsep yang berkaitan bahagian kedua

menjurus kepada peranan governans bandar dalam pembangunan wilayah-bandar raya

berperanan menarik para pelabur ke wilayah-bandar raya. Bahagian ketiga melihat

konsep dan mekanisma KGB dalam meningkat DPE wilayah-bandar raya.

29

1.2 KERANGKA TEORITIKAL PENYELIDIKAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

Secara keseluruhannya, kajian ilmiah yang berkaitan dengan KGB dikategorikan

kepada tiga bidang ilmu yang saling berkaitan; iaitu i) prinsip-prinsip governans

bandar; ii) konsep keefisienan PBT dan perkhidmatan awam; dan iii) konsep DPE

wilayah-bandar raya. Bidang ilmu yang pertama selalunya memberi tumpuan kepada

penganalisaan peranan governans bandar kepada tahap perkhidmatan awam di

peringkat tempatan. Fokus kajian ini melihat dari sudut governans bandar di peringkat

PBT. Bidang ilmu kedua pula menilai konsep keefisienan dalam perkhidmatan awam

terutamanya di peringkat PBT yang dihubungkaitkan dengan governans bandar.

Cabaran globalisasi kini menukar perspektif PBT dari amalan-alaman baik governans

bandar kepada elemen-elemen efisien dan efektif (Stoker 2006). Bidang ilmu ketiga

pula menilai hubungan KGB dengan DPE di wilayah-bandar raya.

Fokus penyelidikan dan penulisan sebahagian besar pengkaji adalah menilai

elemen-elemen KGB dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya. Secara

umumnya terdapat empat pendekatan utama dalam penyelidikan KGB ini antaranya :

i. Prinsip dan model governans bandar yang dikemukakan oleh Gerry Stoker,

Mark Bevir, Neil Brenner, Alan Digaetano dan Bob Jessop di tahun 2000an menjadi

asas dan panduan kepada penyelidikan ini. Prinsip dan model ini akan melihat

hubungkaitnya dari aspek amalan governans bandar yang baik oleh The Urban

Governance Initiative (TUGI) dari United Nations Development Programme (UNDP).

Persoalannya, bagaimana model dan amalan governans bandar ini boleh dilaksanakan

di peringkat PBT dalam menghadapi cabaran globalisasi yang penuh dengan saingan?

Bagaimanakah hubungan sektor awam, swasta dan NGO boleh menyumbangkan

gabungan strategik (strategic alliances) kepada DPE wilayah-bandar raya?

ii. Cabaran globalisasi kini tidak melihat sesuatu perkara itu kepada menyediakan

perkhidmatan yang terbaik atau berkesan sahaja tetapi kepada aspek-aspek keefisienan

ketika memberi perkhidmatan atau yang berurusan dengan stakeholders. Penyelidikan

ini melihat perubahan keefisienan sektor awam di United Kingdom terutamanya di

peringkat PBT. Ini adalah selaras dengan arahan white paper - Improvement through

30

efficiency value for money oleh Perdana Menteri Tony Blair ketika itu. Arahan ini

telah dijalankan sepenuhnya oleh Jabatan Komuniti dan Kerajaan Tempatan (DCLG),

United Kingdom. Penyelidikan ini menilai prinsip-prinsip white paper ini seperti

deliver accountability, deliver consistency and allows greater communication and

collaboration kepada elemen-elemen governans bandar yang meningkatkan DPE

wilayah-bandar raya utama di United Kingdom.

iii. Model daya saing oleh Micheal E. Porter (1998), DPE wilayah-bandar raya

oleh Ivan Turok (2002), Martin Boddy (2003), Ronan Paddison (2004) dan Iain Begg

(2005) juga menjadi perbincangan utama dalam penyelidikan ini. Pendapat mereka ini

menjadi asas kepada fahaman konsep DPE dalam penyelidikan ini. Laporan-laporan

tahunan Daya Persaingan Dunia oleh Institute Management Development (IMD),

Laporan Daya Persaingan Global oleh Forum Ekonomi Dunia (WEF) dan Laporan

Menjalankan Perniagaan (Doing Business Report) oleh Bank Dunia yang sering

menjadi kayu pengukur kepada pelabur-pelabur asing untuk melabur di luar negara.

iv. Wilayah-bandar raya yang menjadi asas penyelidikan utama oleh pakar-pakar

Globalization and World Cities (GaWC) Research Network dari Loughborough

Universiti, United Kingdom seperti Peter J. Taylor (2000), Kathy Pain (2003) dan

John Harrison (2006). Mereka melihat perspektif peranan wilayah-bandar raya sebagai

asas kepada pembentukan bandar raya dunia. Namun begitu penyelidikan ini tidak

hanya memfokus kepada kajian bandar raya dunia oleh GaWC tapi juga melihat

bagaimana DPE wilayah-bandar raya boleh ditingkatkan melalui KGB. Apakah pula

peranan dan sumbangan PBT dalam meningkatkan DPE negara?

Berdasarkan kepada teoritikal penyelidikan di atas, pengkaji menilai

hubungkait KGB dengan DPE wilayah-bandar raya dan peranan PBT sebagai institut

governans bandar. Penilaian hubungkait ini menggunakan ujian analisis data inferensi

perisian SPSS. PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam kajian juga

terlibat dalam analisis indeks penunjuk pengukuran KGB. Pengukuran ini dapat

mengkaji tahap semasa KGB PBT dan mencadangkan program-program

penambahbaikan KGB dalam meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Rajah 2.1 menunjukkan teoritikal penyelidikan KGB ini.

31

K

EE

FISI

EN

AN

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R M

EN

UR

UT

P

ER

SPE

KT

IF D

AN

PA

ND

AN

GA

N STAKEHOLDERS

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

EK

ON

OM

I B

AN

DA

R

KE

NA

PA

?

PELA

BU

RA

N L

AN

GSU

NG

ASI

NG

EK

ON

OM

I D

AN

PE

ND

APA

TA

N N

EG

AR

A

PELU

AN

G P

EK

ER

JAA

N

BA

GA

IMA

NA

?

KE

SAM

AR

AT

AA

N

KE

TELU

SAN

PER

LAK

SAN

AA

N U

ND

AN

G-U

ND

AN

G

BE

RA

SASK

AN

SU

AR

A R

AM

AI

PEN

YE

RTA

AN

AW

AM

KE

BE

RK

ESA

NA

N P

ER

KH

IDM

AT

AN

PB

T

SIA

PA

TE

RK

ESA

N?

KA

KIT

AN

GA

N S

EK

TO

R A

WA

M

PIH

AK

BE

RK

UA

SA T

EM

PA

TA

N

DB

KL

, MB

PJ, M

BSA

, MPS

J, M

PK, M

PSp

OR

AN

G A

WA

M

PER

TUB

UH

AN

SO

SIA

L / N

GO

PELA

JAR

IPT

A /

IPTS

KE

RJA

SAM

A A

NT

AR

A K

ER

AJA

AN

D

AN

SW

AST

A

PAN

DA

N G

AN

RA

KY

AT

D

IAM

BIL

KIR

A

BA

ND

AR

MA

PAN

DA

N B

AN

DA

R

SEL

AM

AT

PEN

GA

NG

KU

TA

N A

WA

M Y

AN

G

EFI

SIE

N

RA

KY

AT

DI D

AH

UL

UK

AN

, PE

NC

APA

IAN

DI U

TA

MA

KA

N

NG

O B

ER

PER

AN

AN

PE

NT

ING

WILAYAH BANDAR RAYA

WILAYAH BANDAR RAYA

HU

BU

NG

KA

IT K

GB

DA

N

DP

E

BA

ND

AR

AY

A B

ER

TA

RA

F D

UN

IA

PUSA

T P

ER

SID

AN

GA

N

AN

TA

RA

BA

NG

SA

AC

AR

A T

AH

UN

AN

DU

NIA

SE

PER

TI S

UK

AN

DE

STIN

ASI

PE

LA

NC

ON

GA

N

UT

AM

A D

UN

IA

IBU

PEJA

BA

T S

EK

TO

R K

EW

AN

GA

N

DA

N P

ER

BA

NK

AN

DU

NIA

DE

STIN

ASI

PIL

IHA

N P

EL

AJA

R

ASI

NG

KE

ME

NT

ER

IAN

, JA

BA

TA

N

KE

RA

JAA

N

AH

LI P

OL

ITIK

MA

KLU

MB

ALA

S A

WA

M

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KA

KIT

AN

GA

N S

EK

TO

R S

WA

STA

STA

KE

HO

LDE

RS

SEB

AG

AI R

AK

AN

PE

MB

AN

GU

NA

N

KE

RA

JAA

N E

LE

KT

RO

NIK

FIR

MA

-FIR

MA

ASI

NG

SYA

RIK

AT

BE

RK

AIT

AN

K

ER

AJA

AN

(GL

C)

AH

LI-

AH

LI P

OL

ITIK

PEN

GU

SAH

A IN

DU

STR

I K

EC

IL

DA

N S

ED

ER

HA

NA

UN

IVE

RSI

TI

AW

AM

DA

N

SWA

STA

KR

ITE

RIA

DA

N

PE

NU

NJU

K

31

h 2.

1 T

eori

tikal

pen

yelid

ikan

kee

fisi

enan

gov

erna

ns b

anda

r wila

yah-

band

ar ra

ya

Raj

a

32

2.3 PENELITIAN KAJIAN ILMIAH DAN BIDANG PENYELIDIKAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

Dalam arus globalisasi ini, aspek perubahan dan pembangunan perbandaran ini perlu

melibatkan aspek pentadbiran dan pengurusan wilayah-bandar raya yang efisien.

Maka dengan itu aspek dan peranan governans bandar dilihat selaras dengan arus

globalisasi yang sedang melanda bandar-bandar di seluruh dunia. Menurut Lapuran

OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) tahun 2001

governans bandar dan DPE wilayah-bandar raya dilihat seolah-olah berkait langsung

dengan kesan globalisasi. Proses dan titik operasi gerak kuasa utama globalisasi ini

diterjemahkan dalam konteks reruang dan memberi kesan kepada perubahan dan

pembangunan wilayah-bandar raya. Ini secara langsung membuka peluang kepada

semua wilayah-bandar raya melibatkan diri secara aktif dalam arus perdana

pembangunan dengan syarat bandar-bandar ini mampu mewujudkan mencipta niches

tertentu untuk kekal berdaya saing (Sassen 1991).

Menurut Shaifudin (2008) Malaysia telah dan terus melalui satu evolusi

pembangunan lebih 50 tahun di mana terdapat tiga sektor utama yang menggerakkan

negara kita. Sektor pertama ialah kerajaan tetapi, oleh kerana kerajaan tidak dapat

menyediakan segala-galanya, maka telah lahir sektor kedua, iaitu perniagaan. Walau

bagaimana akrab sekalipun kerjasama di antara kerajaan dan perniagaan, namun

kedua-duanya tidak juga dapat menyediakan segala-galanya, lalu telah lahir sektor

ketiga, iaitu masyarakat sivil (civil society). Umum memahami tentang sektor kerajaan

dan perniagaan, tetapi tidak begitu halnya dengan sumbangan dan peranan masyarakat

sivil kepada pembangunan negara. Kajian ini tidak bermaksud untuk memberikan

definisi terperinci atau terlibat dalam wacana akademik atau polemik epistimologikal

mengenai makna masyarakat sivil terutamanya di wilayah-bandar raya.

Bagaimanapun, terdapat dua perspektif utama yang popular kini mengenai

masyarakat sivil. Pertama, ialah masyarakat sivil sebagai satu bentuk masyarakat atau

tamadun yang diimpikan, iaitu seperti yang terkandung dalam makna civility. Dan

kedua, ialah masyarakat sivil yang merujuk kepada sektor bukan kerajaan atau

perniagaan atau NGO (Shaifuddin 2008). Governans bandar adalah satu konsep dan

kerangka pengurusan perbandaran yang lebih segar daripada apa yang ada sekarang

33

ini. Konsep ini bertitik tolak daripada beberapa kefahaman antaranya sektor kerajaan

bukan satu-satunya sektor yang berperanan dalam membuat keputusan tentang

bagaimana mengurus dan membangunkan negara, tetapi terdapat dua lagi sektor lain,

iaitu perniagaan dan masyarakat sivil, yang mampu memainkan peranan sebagai

“rakan pembangunan” (partners in development); dan sebaliknya memerlukan

penghayatan dan amalan yang lebih banyak melibatkan rakyat dalam struktur dan

proses membuat keputusan, iaitu perancangan bersama (participatory planning).

Sektor perniagaan dan masyarakat sivil, selalunya dilihat lebih sebagai

penerima manfaat pembangunan (beneficiaries of development) sahaja. Sektor

perniagaan dan masyarakat sivil, amat jarang diberi peluang dan penghakupayaan

(empowerment) untuk terlibat secara aktif sebagai rakan tulen pembangunan,

terutamanya dalam struktur dan proses membuat keputusan.. Secara keseluruhannya

kajian ilmiah governans bandar ini cuba membuktikan wujudnya DPE di wilayah-

bandar raya. Penyelidikan ini dibahagikan kepada tiga bidang ilmu yang berkaitan

iaitu i) KGB, ii) KGB dalam pembangunan wilayah-bandar raya; dan iii) KGB dan

DPE wilayah-bandar raya. Bidang ilmu yang pertama memberi fokus kepada peranan

governans bandar dalam era globalisasi yang perlu dilihat lebih jauh lagi tidak hanya

kepada amalan-amalan governans yang baik sahaja tetapi aspek keefisienan perlu

didalami jika ingin terus berdaya saing dengan bandar-bandar lain di dunia.

Bidang ilmu yang kedua dan ketiga memberi fokus kepada peranan wilayah-

bandar raya dan hubungan KGB dengan DPE wilayah-bandar raya. Rajah 2.2

menunjukkan peringkat penelitian kajian ilmiah mengenai KGB dalam konteks PBT.

Peringkat ini akan menjadi panduan dalam mendalami hubungkait KGB dan DPE di

wilayah-bandar raya. Secara umumnya, untuk memahami dan mendalami lagi

penyelidikan ini, kajian ilmiah dibahagikan kepada tiga bidang utama iaitu governans

bandar, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya. Tiga bidang utama kajian ilmiah

ini diubahsuai berdasarkan pendekatan yang mengaitkan kemunculan gerak kuasa

globalisasi dan peranan governans bandar dalam merangka pembangunan wilayah-

bandar raya (Stoker 1995). Ketiga-tiga bidang ilmu ini juga diharapkan dapat

memahami peranan PBT dan hubungannya dengan stakeholders dalam merancang

pembangunan bersama ke arah DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang holistik.

34

Rajah 2.2 Peringkat-peringkat penelitian kajian ilmiah dalam bidang penyelidikan

keefisienan governans bandar wilayah-bandar raya

35

2.4 KAJIAN ILMIAH KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA

Penyelidikan mengenai KGB dalam meningkat DPE wilayah-bandar raya bertitik

tolak dari konsep governans bandar dan daya saing bandar. Sebelum penelitian dan

analisis ilmiah mengenai kajian ini, perkara utama yang perlu dikaji adalah governans

bandar, DPE dan wilayah-bandar raya. Kajian ilmiah mengenai bidang ini telah mula

dijalankan oleh sarjana sains sosial, sains politik dan ekonomi sejajar dengan

perubahan globalisasi yang melanda dunia sejak tahun 1990an. Konsep governans

yang diperkenalkan pada tahun 1990 selaras dengan konsep pembangunan mapan

yang direncanakan oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (UN). Governans dalam

pembangunan dilihat memainkan peranan penting dalam mewujudkan, keamanan,

kesejahteraan dan keselamatan penduduk dunia.

Menurut Social Sciences Citation Index (SSCI) dan International

Bibliography of the Social Science (IBSS) 2010 sejak tahun 1990 hingga 2010

sejumlah !The Formula Not In Table buku, journal dan prosiding kertas kerja

berwasit telah diterbitkan dan ditulis oleh ramai sarjana barat di seluruh dunia dan

tempatan mengenai isu-isu governans pembangunan. Jumlah terbitan artikel mengenai

governans pasti terus meningkat mengikut perkembangan isu-isu semasa mengenai

globalisasi, politik, sosial, ekonomi, alam sekitar dan keamanan yang melanda dunia

sekarang ini. Beberapa bidang mengenai governans telah ditulis oleh ramai sarjana

barat mengikut bidang dan kepakaran masing-masing misalnya governans politik,

governans ekonomi, korporat governans, governans teknologi maklumat, governans

alam sekitar dan lain-lain. Bidang governans bandar juga tidak ketinggalan

dibincangkan dengan meluas oleh sarjana politik, pentadbir dan perancang bandar.

Menurut analisis SSCI dan IBSS 2010 ini juga, sejak tahun 1990 hingga

2010 sejumlah !The Formula Not In Table buku, journal dan prosiding kertas kerja

berwasit telah ditulis oleh ramai sarjana barat dan tempatan mengenai governans

bandar. Amalan aspek-aspek governans bandar yang baik sering menjadi agenda dan

tema utama sarjana-sarjana ini. Mereka mengkritik cara PBT mengurus pembangunan

perbandaran dan bagaimana hubungan mereka dengan stakeholders yang lain dalam

merencanakan keputusan pembangunan. Konsep governans bandar dalam kajian ini

36

dibincangkan pada bahagian seterusnya. Michael Porter memperkenalkan idea daya

saing dalam dunia perniagaan dan ekonomi pada tahun 1991. Ramai sarjana barat

telah mula menulis dan membahaskan idea Potter ini. Idea ini telah menjadi panduan

kepada usahawan-usahawan bagaimana mereka boleh bersaing dalam dunia

perniagaan yang semakin mencabar sama ada di peringkat tempatan atau global.

Sejak tahun 1990 hingga 2010 SSCI dan IBSS 2010 telah menganalisis

bahawa sejumlah !The Formula Not In Table buku, journal dan prosiding kertas

kerja persidangan berwasit mengenai daya saing telah ditulis oleh ramai sarjana barat

dan tempatan di seluruh dunia. Konsep daya saing ini telah diperluaskan lagi ke

bidang-bidang lain seperti pertanian, kesenian, pendidikan, perkhidmatan dan

perbandaran. Selaras dengan idea Porter ini, ramai sarjana ekonomi bandar telah mula

menulis mengenai DPE wilayah-bandar raya yang lebih menumpukan kepada aspek-

aspek ekonomi. Analisis SSCI dan IBSS 2010 juga telah menunjukkan bahawa

sejumlah 356 buku, journal dan prosiding kertas kerja persidangan berwasit mengenai

DPE wilayah-bandar raya telah ditulis oleh ramai sarjana barat dan tempatan di

seluruh dunia.

Ini ada perkaitan dengan inspirasi kerajaan di beberapa buah bandar di

seluruh dunia untuk mewujudkan bandar-bandar berstatus global di negara mereka.

(Taylor 2005). Pada tahun 2000, menurut SSCI dan IBSS 2010 melaporkan bahawa

penulisan mengenai DPE wilayah-bandar raya telah meningkat secara mendadak

sehingga jumlah 20,000 artikel. Ini mungkin disebabkan oleh perkembangan dunia

teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) serta pertumbuhan ekonomi yang pesat

telah menjadi agenda utama kerajaan untuk mewujudkan DPE wilayah-bandar raya di

bandar-bandar utama dunia Ini secara tidak langsung telah menjadi sumber inspirasi

sarjana-sarjana barat dan tempatan menulis artikel-artikel bertemakan daya saing serta

pembuat dasar dan pentadbir wilayah-bandar raya yang lain. Konsep DPE wilayah-

bandar raya dalam kajian ini dibincangkan pada bahagian seterusnya.

Pada tahun 1990, Allen J. Scott telah memperkenalkan semula dan

memperluaskan konsep wilayah-bandar raya di Persidangan Wilayah-Bandar Raya

Global di Chicago. Menurut Harrison (2009), idea Scott ini telah mencetuskan

37

pelbagai pendapat oleh sarjana geografi dan perancangan bandar mengenai konsep

wilayah-bandar raya sebagai fungsian arahan dan kawalan (command and control

function) bagi meningkatkan sistem ekonomi negara. Idea dan konsep wilayah-bandar

raya ini telah dikembangkan dengan melihat hubungannya dengan konteks globalisasi,

ekonomi dan bandar raya global. Menurut SSCI dan IBSS 2010, sejak tahun 1990

hingga Ogos 2010 sejumlah !The Formula Not In Table artikel berwasit mengenai

konsep wilayah-bandar raya telah ditulis dan kupas oleh sarjana-sarjana barat melalui

buku, journal dan kertas kerja prosiding persidangan antarabangsa.

Setakat bulan Ogos 2010 sahaja, sejumlah 79,560 artikel mengenai wilayah-

bandar raya telah ditulis oleh sarjana ekonomi, geografi dan perancangan bandar.

Konsep wilayah-bandar raya dalam kajian ini dibincangkan pada bahagian seterusnya.

Selaras kajian dengan ini mengenai KGB, pengkaji cuba meneroka dan menganalisis

ilmu ini melalui artikel-artikel terdahulu. Bagaimanakah penemuan kajian-kajian

terdahulu mengenai governans bandar dan DPE wilayah-bandar raya boleh dijalinkan

dalam konteks keefisienan? Adakah KGB boleh meningkatkan DPE wilayah-bandar

raya? Persolan-persoalan cuba dibongkarkan dalam kajian ini. Melalui analisis SSCI

dan IBSS 2010, penulisan artikel mengenai keefisienan kebanyakannya melibatkan

kajian tenaga dan ekonomi sahaja. Artikel-artikel ini ditulis oleh sarjana sains

teknologi dan ekonomi dengan jumlah artikel !The Formula Not In Table sejak

tahun 1990 hingga kini. Berdasarkan kepada analisis SSCI dan IBSS 2010, carian

Google dan Yahoo sehingga kini artikel mengenai konsep KGB masih belum ditulis

oleh mana-mana pengkaji. Kebanyakan artikel mengenai keefisienan berkaitan

dengan perkhidmatan awam, PBT, pengangkutan awam dan penyediaan kemudahan

awam.

Namun begitu terdapat sejumlah 902 artikel mengenai keefisienan kerajaan

boleh dijadikan panduan dan rujukan untuk kajian ini. Jadual 2.1 menunjukkan

analisis bilangan sorotan kajian-kajian ilmiah yang berwasit dari tahun 1990 - 2010

berkaitan dengan bidang kajian ini. Manakala Jadual 2.2 pula menunjukkan bidang

khusus oleh sarjana-sarjana barat mengenai governans bandar yang mendasari

penyelidikan ini. Bidang-bidang yang berkaitan dengan governans bandar oleh sarjana

barat dan organisasi antarabangsa menjadi sumber rujukan kepada penyelidikan ini.

38

Kajian-kajian ini diharapkan dapat membantu dalam membuktikan hubungan KGB

dan DPE. Seterusnya memberi panduan kepada kajian-kajian yang akan datang.

39

Jadual 2.1 Analisis bilangan sorotan kajian ilmiah buku-buku, journal-journal dan kerja proseding persidangan yang berwasit dari tahun 1990-2010 berkaitan dengan bidang kajian ini

Tahun

Jumlah Artikel Berwasit Mengikut Bidang Kajian

Governans Governans

bandar

Daya

Saing

Daya

Saing

Bandar

Wilayah-

Bandar

Raya

Efisien Kerajaan

Efisien

2010 623,000 17,038 106,000 94 79,560 773 258

2009 522,000 14,504 81,900 66 49,597 7,130 206

2008 381,000 1,720 57,400 42 22,450 5,400 108

2007 237,000 1,083 39,300 49 13,280 5,620 82

2006 180,000 969 32,700 27 14,192 3,790 71

2005 124,000 576 20,500 23 1,036 4,910 56

2004 103,000 530 18,100 16 887 7,150 39

2003 67,200 162 11,000 8 578 3,550 7

2002 75,500 415 14,700 12 661 3,400 9

2001 110,000 213 26,200 13 634 5,320 55

2000 77,3000 52 20,000 0 19 5,400 3

1999 76,900 29 95 5 16 2,910 4

1998 76,300 17 96 0 7 2,750 1

1997 77,900 17 71 0 7 2,410 1

1996 77,100 13 68 1 6 2,690 1

1995 21 1 12 0 0 2,200 0

1994 20 1 9 0 1 2,370 0

1993 14 0 10 0 0 2,870 0

1992 10 0 12 0 0 2,270 0

1991 9 1 12 0 1 2,200 1

1990 12 1 5 0 0 1,800 0

Jumlah 3,503,986 37,342 428,190 356 182,932 76,913 902

Sumber : SSCI dan IBSS 2010 (sehingga Ogos 2010)

40

Jadual 2.2 Bidang-bidang khusus dalam governans bandar oleh sarjana-sarjana sains sosial dan organisasi antarabangsa

Bidang-bidang khusus

governans bandar

SARJANA BARAT DAN ORGANISASI ANTARABANGSA

MA

RK

BE

VIR

JAN

E J

AC

OB

S

GE

RR

Y S

TO

KE

R

RO

D R

HO

DE

S

MIC

HA

EL

ST

OR

PE

R

NE

IL B

RE

NN

ER

BO

B J

ESS

OP

AL

AN

D

IGA

ET

AN

O

JON

PIE

RR

E

JAN

KO

OIM

AN

NIC

K D

EV

AS

UN

DP

OE

CD

Desentralisasi √ √ √ √ √ √ √ √ √

Masyarakat Sivil √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Stakeholders

Bandar √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Perwakilan √ √ √ √ √ √ √

Kerjasama Awam

dan Swasta √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Integrasi Sosial √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Proses Membuat

Keputusan √ √ √ √ √ √

Pendekatan dari

Bawah ke Atas √ √ √ √ √ √ √

Penghakupayaan √ √ √

Integriti √ √ √ √

Keberkesanan √ √ √

Keefisienan √ √ √ √ √ √ √

Sistem

Penyampaian √ √ √ √ √ √ √ √ √

Penyertaan Awam √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Ketelusan √ √ √ √ √ √ √ √ √

Perlaksanaan

Undang-undang √ √ √ √ √ √ √ √ √

Maklumbalas √ √ √ √ √ √ √ √

Suara Ramai √ √ √ √ √ √ √ √

Kesamarataan √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Mutu

Perkhidmatan PBT √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Akauntabiliti √ √ √ √ √ √ √ √

Kesejahteraan √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

Wawasan Strategik √ √ √ √ √ √ √ √

41

Berdasarkan kepada jadual-jadual ini, jelas menunjukkan bahawa terdapat

banyak kajian telah dijalankan oleh sarjana barat dan tempatan mengenai governans

bandar, daya saing bandar, keefisienan kerajaan dan wilayah-bandar raya secara

bersaingan dan tersendiri mengikut tema-tema tertentu. Hasil analisis SSCI dan IBSS

2010 ini menunjukkan bahawa kajian mengenai gabungan ketiga-tiga bidang ini

dalam satu penyelidikan masih belum lagi dikaji oleh mana-mana kajian. Penyelidikan

ini cuba membuktikan bahawa gabungan ketiga-tiga bidang ini boleh mempengaruhi

antara satu sama lain. Objektif penyelidikan ini boleh dicapai melalui kajian ilmiah

yang boleh dibahagikan kepada beberapa bahagian iaitu:

i. Teori Birokasi Weber dan birokrasi perwakilan dalam konteks governans;

ii. Teori pentadbiran awam aliran baru dalam postmodernisme;

iii. Perspektif teori governans bandar;

iv. Konsep KGB;

v. Governans bandar dalam pembangunan wilayah-bandar raya;

vi. DPE wilayah-bandar raya; dan

vii. Sintesis kajian ilmiah KGB

2.4.1 Teori Birokasi Weber dan Birokrasi Perwakilan Dalam Konteks Governans

Penekanan terhadap meningkatkan keupayaan sistem demokrasi yang baik, khususnya

dalam merealisasikan penyertaan pemimpin, pihak swasta dan masyarakat dalam

agenda pembangunan telah diberikan penekanan dalam perancangan pembangunan

setempat bagi pelaksanaan pembangunan mapan. Namun begitu aspek-aspek

hubungan antara pemimpin dan rakyat serta sistem organisasi yang baik adalah perlu

dalam mewujudkan komuniti yang sejahtera dan berintegrasi. Sistem ini disebut

sebagai birokrasi. Kemimpinan dan organisasi ini adalah berkaitan dengan sistem

pentadbiran. Dalam kajian ini sistem pentadbiran dilihat bukan sebagai organisasi

korporat yang kompleks. Hanya organisasi awam bersifat tempatan yang disebut

sebagai Kerajaan Tempatan atau PBT. PBT mempunyai hubungan langsung dengan

pelbagai lapisan rakyat dan kehendak rakyat. Rakyat pula berhadapan dengan pelbagai

karenah peraturan dan undang-undang PBT yang membebankan mereka. Ini

menjauhkan dan memecahkan hubungan antara rakyat dan pemerintah.

42

Teori birokrasi diperkenalkan oleh Max Weber yang muncul bagi

memperkenalkan teori organisasi yang berasaskan birokrasi. Teori ini sebenarnya

muncul sejajar dengan usaha yang dilakukan oleh para pemikir Barat ke arah

mengubah sepenuhnya (transformation) ideologi Kristian supaya sesuai dengan

rasionaliti teknologi dan ekonomi. Rasionaliti inilah nanti yang dipakai sebagai asas

dalam kajian dan pembentukan organisasi pada masa yang sama mengenakan

pengaruh saintisme dan modernisme. Nilai kerohanian tidak lagi dijadikan kriteria

utama dalam mengukur kemanusiaan seseorang sebaliknya banyak bergantung kepada

pengetahuan, kemahiran dan ketrampilan teknikal. Ekoran daripada itu, lahirlah satu

bentuk hubungan dalam organisasi yang bersifat vertikal yang menampakkan

penyataan kehendak golongan atasan bagi mengukuhkan kuasa mereka yang perlu

dilaksanakan oleh golongan bawahan (Sulaiman 2006).

Sulaiman (2006) juga berpendapat bahawa beberapa fenomena pergolakan

sosial kelihatan muncul dalam persekitaran organisasi seperti pergelutan mencari

kuasa, semangat puak atau kelompok (cronisme), paksaan pendapat tanpa pensahihan,

konflik kepentingan, kecenderungan melakukan fasad sama ada pada aspek rohani dan

jasmani, cemburu dan berhasad ke arah menghilangkan peluang yang dikecapi oleh

seseorang, pengaturan dan perundangan yang menjurus ke arah menurut kehendak

kelompok minoriti yang memegang autoriti tertentu (oligarchy), dan pembentukan

wawasan dan matlamat yang menghanyutkan. Birokrasi merupakan satu tatacara

aturan pengurusan sesebuah organisasi awam atau swasta. Menurut Blau (1964), Max

Weber seorang ahli sosiologi yang banyak memperkatakan mengenai sistem birokrasi

pentadbiran negara dalam teori birokrasi yang menggariskan ciri-ciri birokrasi yang

perlu dipraktikkan dalam sesebuah organisasi awam atau swasta.

Maka dengan itu, organisasi yang dimaksudkan oleh Weber ini cuba

dikaitkan dengan kajian ini adalah kerajaan tempatan atau PBT. Persoalan yang

dibincangkan dalam bahagian ini adalah mengenai sejauh manakah tahap kerelevanan

teori birokrasi Max Weber dalam konteks governans bandar masa kini dan apakah

faktor yang membawa kepada kesesuaian itu? Weber banyak menumpukan kajiannya

pada teori organisasi berstruktur yang dipanggil birokrasi. Kajian terhadap bentuk

organisasi berstruktur yang dibentuk melibatkan kelompok masyarakat dalam

43

bilangan yang besar dan aktiviti yang menyeluruh (Albrow 1970). Birokrasi merujuk

kepada sebuah organisasi berstruktur penuh dengan prosedur dan tatacara yang perlu

diikuti sebelum mencapai tujuan dan matlamat bagi sesebuah organisasi. Weber yang

seringkali dikaitkan dengan birokrasi terhadap organisasi besar. Bagi kajian ini PBT

dijadikan contoh organisasi yang berstruktur yang dikaitkan dengan sistem birokrasi.

Harisson (2006) berpendapat birokrasi ini berkait rapat dengan keefisienan,

keberkesanan kebajikan dan teknik pentadbiran dalam sesebuah organisasi. Weber

berpendapat kakitangan organisasi dan orang awam mempunyai kedudukan yang

sama tetapi kriteria yang membezakan antara mereka adalah kuasa (authority).

Elemen kuasa digunakan secara menyeluruh oleh Weber dalam menjelaskan mengenai

tingkah laku birokrasi dalam sesebuah organisasi kerajaan yang memerintah, negeri

dan kerajaan tempatan (Dahl 1961). Menurut Blau (1964), teori birokrasi Weber

memberi tumpuan terhadap rasionalisme yang relevan dalam struktur pentadbiran

awam. Faktor rasional perlu dikekalkan dalam governans pembangunan agar jentera

kerajaan tidak runtuh dan lemah dengan banyaknya pengaruh anasir-anasir luaran dan

dalaman yang boleh menghapuskan ketulenan skop governans itu sendiri.

Rasionalisme merupakan antara aspek penting dalam prosedur dan amalan

governans yang baik. Penglibatan awam dan komunikasi antara sektor awam dan

swasta adalah aspek penting dalam governans. PBT tidak lagi dianggap sebagai badan

kerajaan yang melaksanakan perkhidmatan dan menyediakan kemudahan semata-mata

tetapi harus dekat dengan masyarakat awam dan sektor swasta melalui perlaksanaan

elemen governans. Struktur organisasi oleh Weber menekankan perihal moral, tingkah

laku baik dan nilai-nilai murni kerana ianya penting bagi mengelakkan dan mencegah

berlakunya salah laku, rasuah dan ketidakketelusan di kalangan kakitangan. Eisenstadt

(1959) berpendapat perkembangan birokrasi yang sebahagian besar di bawah naungan

kapitalis telah menambah kepentingan kestabilan, ketegasan, keefisienan dan

pentadbiran yang boleh dipercayai. Secara umumnya dalam paradigma Max Weber,

birokrasi merupakan organisasi rasional yang mengutamakan mekanisme sosial bagi

memaksimumkan keberkesanan untuk mensejahterakan masyarakat. Keberkesanan

birokrasi mengarah kepada aspek-aspek pentadbiran dan organisasi. Dalam pandangan

ini, birokrasi diertikan sebagai institusi formal yang bertanggungjawab melaksanakan

44

kesejahteraan masyarakat secara fungsional. Ini adalah penting memberi tumpuan

kepada birokrasi sebagai pusat utama bagi mana-mana corak pentadbiran yang besar.

Perkembangan birokrasi ini dapat merapatkan jurang antara kelas antara golongan

masyarakat dan perbezaan fahaman politik. Maka dengan itu lahirlah birokrasi

berperwakilan di mana semua kumpulan kaum, bangsa, jantina dan pendapatan diberi

peluang untuk penyertaan dalam proses pemerintahan dan pembangunan.

Mill (1954) dan Milbrath (1965) berpendapat birokrasi perwakilan adalah

asas bagi kerajaan moden dan merupakan salah satu konsep penting dalam

menentukan kehendak sosial dan demokrasi. Mereka juga berpendapat wakil-wakil

kumpulan ini diberi peluang dalam penyertaan pembentukan dasar-dasar kerajaan dan

diberi pelbagai perlindungan dan layanan yang sama. Ini haruslah mencerminkan asas-

asas demokrasi. Diharapkan jika komposisi jentera pentadbiran organisasi setimpal

dengan komposisi masyarakat, maka dengan itu organisasi dapat bertindak lebih

responsif terhadap masalah yang dihadapi oleh rakyat. Pendorong utama terhadap

perlunya birokrasi berperwakilan ialah menjamin keadilan masyarakat. Sebuah

kerajaan bercorak demokratik bukan sahaja berusaha ke arah menyediakan pelbagai

kemudahan asas yang dinikmati secara adil dan saksama tetapi juga bertindak secara

responsif terhadap kehendak rakyat jelata yang menerima kesan pembangunan.

Birokrasi dikritik kerana ternyata dalam pelaksanaannya banyak

menimbulkan masalah kegagalan dan kepincangan ekoran daripada kelemahan para

pentadbir. Ini kerana birokrasi yang menjadi landasan untuk kepentingan tertentu oleh

pihak yang tidak bertanggungjawab, akhirnya menjadi pincang dan tidak bermaya. Ini

menimbulkan rasa tidak puashati rakyat kepada pemerintah. Ahli sosiologi, Warren

Bennis (1981) melontarkan satu pandangan yang menarik dalam tulisannya,

Organizational Developments and the Fate of Bureaucracy yang dimuatkan dalam

Perspective on Public Bureaucracy. Birokrasi adalah baik dan membentuk

kemampuan manusia untuk mengorganisasikan dan mengkordinasikan proses-proses

kegiatan yang lebih produktif. Kita sangat memerlukan birokrasi yang tidak hanya

mewakili kebijaksanaan majoriti tetapi mampu menyelesaikan isu-isu yang

dibangkitkan oleh rakyat. Maka dengan itu teori birokrasi ini perlu diubah kepada

sesuatu yang baru sesuai dengan perubahan masyarakat moden hari ini.

45

2.4.2 Teori Pentadbiran Awam Aliran Baru Dalam Postmodernisme

Menurut Waldo (1971), teori pentadbiran awam aliran baru atau new public

administration (NPA) lahir dari sesi perbincangan pada tahun 1967 yang dibiayai

oleh Akademik Politik dan Sains Sosial Amerika yang membincangkan mengenai

peperangan di Vietnam, kemiskinan, keganasan perkauman di bandar, tanggungjawab

etika pegawai awam, kekurangan perhatian dan kehendak masyarakat serta peranan

kerajaan yang boleh lakukan untuk mengatasi masalah tersebut. Susulan dari

perbincangan tersebut, satu perbincangan yang dibiayai oleh Maxwell School of

Citizenship and Public Affair telah diadakan di Universiti Syracuse Minnowsbrook.

Maka dari situlah lahirlah teori NPA yang menekankan aspek-aspek keadilan sosial

yang menekankan persamaan dalam perkhidmatan kerajaan dan memberi perhatian

kepada kehendak masyarakat yang memerlukan pembangunan seimbang.

Waldo (1971) berpendapat nilai-nilai yang ingin dicapai dalam NPA ini

adalah maklumbalas (responsiveness), penglibatan pekerja dan masyarakat dalam

membuat keputusan, keadilan sosial, pilihan oleh masyarakat dan tanggungjawab

pentadbiran untuk mendapat program yang berkesan. Frederickson (1980) dan

Chapman serta Lowndes (2008) pula berpendapat etika perkhidmatan awam dalam

NPA adalah tindak balas masyarakat dalam membuat keputusan, pembahagian yang

sama rata dalam perkhidmatan awam, penentuan pilihan-pilihan masyarakat dan juga

tanggungjawab pentadbiran untuk keberkesanan program. Marini (1971) berpendapat

NPA membentuk organisasi baru yang berkaitan dengan penglibatan dan konsep

keterbukaan. Stakeholders yang terlibat sama-sama bertanggungjawab untuk

mendapatkan keefisienan, ekonomikal, koordinasi pengurusan dan keadilan sosial.

Di bawah teori NPA ini, aspek desentralisasi merupakan antara nilai-nilai

utama dalam proses membuat keputusan (Waldo 1971). Menurut Chandler dan Plano

(1982) desentralisasi merujuk kepada proses pembahagian dan pengagihan kuasa dan

tanggungjawab kepada pentadbir bawahan dan meliputi tanggungjawab dalam

membuat keputusan. Maka dengan itu desentralisasi merupakan proses pemindahan

atau penurunan tanggungjawab, kuasa dan tugas oleh pemerintah kepada pertubuhan,

majlis atau jabatan yang tertakluk kepada kuasa pemerintah. Barber (1972)

46

berpendapat konsep ini adalah penting kerana dasar-dasar am kerajaan pusat boleh

diamalkan hingga ke situasi tempatan yang disebut sebagai grassroot level of

democracy. Kerajaan Negeri dan PBT yang diberikan autonomi ini mampu untuk

mentadbir sendiri kawasan mereka dan berupaya membuat keputusan terutama

perkara-perkara yang melibatkan pentadbiran.

Ini jelas menunjukkan bahawa konsep desentralisasi ini menjadi lebih

penting kerana penyertaan ramai yang begitu menggalakkan dan melibatkan orang

awam yang sering kali mendesak PBT untuk menyelesaikan pelbagai masalah yang

timbul. Sesebuah negara wajar mengamalkan konsep desentralisasi dalam urusan

pentadbirannya. Manakala PBT dibekalkan kuasa yang cukup untuk mentadbir dan

menguruskan pembangunan di kawasan bandar-bandar mereka. Aktiviti pentadbiran

dan perkhidmatan yang diberikan kepada rakyat dapat diagihkan dengan lebih

sempurna dan berkesan. Rakyat berpeluang membuat keputusan secara muafakat

dalam menentukan arah pembangunan kawasan mereka. Teori NPA juga disebut nilai-

nilai bermuafakat (consensus) apabila terdapat interaksi antara individu yang lain yang

berupaya dan berani mengemukakan pendapatnya.

Menurut Chandler dan Plano (1982), keputusan secara muafakat adalah

pembentukan keputusan terhadap dasar-dasar awam yang berasaskan fahaman positif

majoriti terhadap tindakan yang diambil. Ini adalah selaras dengan pandangan

Bierstedt (1964) mengenai pandangannya mengenai perwakilan berkuasa (delegation

of authority) di mana dianggap sebagai satu fenomena kuasa yang dipersetujui dan

kuasa yang berkaitan dengan undang-undang. Manakala Williams (1978) pula

berpendapat bahawa perwakilan berkuasa sebagai kuasa daripada pihak atasan (top)

kepada pihak bawahan (bottom) untuk menjalankan tugas-tugas tertentu yang

bertujuan untuk mewujudkan satu bentuk perkhidmatan dan pentadbiran yang efisien

dan berkesan. Sejak bermulanya konsep NPA sejak tahun 1967 beberapa perubahan

telah dicapai dalam pengurusan dan pentadbiran perbandaran oleh PBT.

Evolusi NPA ini terus berkembang demi mencapai kualiti kehidupan yang

lebih sempurna dengan perkhidmatan yang menyeluruh dan usaha kerajaan tidak

berhenti kerana keefisienan dan keberkesanan yang dijayakan menambah kefahaman

47

masyarakat kepada kerajaan. Evolusi ini terus berkembang selaras dengan era

globalisasi dan konsep governans yang mula diperkenalkan oleh PBB pada tahun

1980an. Menurut Bevir (2009) konsep governans bermula dari reformasi sektor awam

sejak 1980an. Ini adalah juga selaras dengan kemunculan luasnya konsep pasaran

(markets) dan jaringan (networks). Menurut Bevir (2009) lagi reformasi sektor awam

adalah hasil desakan kepada dua prinsip gelombang iaitu pertama Pengurusan Awam

Baru atau New Pubic Management (NPM). Reformasi ini adalah percubaan untuk

meningkatkan peranan pasaran dan teknik-teknik pengurusan korporat dalam sektor

awam. Gelombang kedua adalah reformasi percubaan untuk membangunkan dan

mengurus beberapa siri jaringan dalam sektor awam itu sendiri.

Pendapat Bevir ini disokong oleh Bell dan Hindmoor (2009) yang

berpendapat bahawa NPM telah membawa perubahan besar kepada sistem

pentadbiran sektor awam. Kerajaan mula melihat kaedah-kaedah baru untuk

melaksanakan NPM ini. Menurut Bell dan Hindmoor (2009) lagi pada awal tahun

1990an bermula konsep governans dalam sistem pentadbiran awam. Beberapa

kerajaan di negara-negara maju mula mengamalkan beberapa kaedah yang boleh

disimpulkan kepada lima (5) mod governans dalam sistem pentadbiran kerajaan iaitu

governans melalui hirarki iaitu konsep pihak atasan-pihak bawahan, governans

melalui kefahaman peraturan dan undang-undang, governans melalui pasaran iaitu

kerjasama sektor awam dan swasta untuk pembangunan, governans melalui hubungan

komuniti dan governans melalui persatuan (Bell & Hindmoor 2009).

2.4.3 Konsep Governans

Dalam memahami konsep governans bandar seseorang itu perlu memahami apa itu

konsep governans. Konsep governans bukannya sesuatu yang baru, ia hampir seusia

dengan tamaddun manusia (Chrislip & Larson 1994). Governans dalam pembangunan

adalah penting dan sentiasa menjadi isu hangat dalam pembangunan di era globalisasi

ini. Governans boleh digunakan dalam beberapa konteks seperti governans alam

sekitar, governans korporat, governans antarabangsa, governans nasional dan

governans bandar. Bermula daripada fahaman NPM kepada konsep governans ini,

ramai sarjana akademik, pentadbiran awam dan politik memperkatakan konsep

48

masyarakat sivil seperti White(1974), Kooiman (1993), Putnam (1993), Stoker (1195),

Hall (1995) dan Foley serta Edward (1996) yang diertikan sebagai suatu set kesatuan

sosial yang autonomi atau bebas daripada pengaruh pemerintah dan politik.

Masyarakat sivil juga dilihat sebagai sebuah kesatuan yang bertindak sebagai

pemerhati terhadap pemerintah dan dasar yang dilaksanakan. Leftwich (2000) pula

berpendapat masyarakat sivil ialah satu set institusi bukan kerajaan yang mempunyai

kekuatan untuk mengimbangi kuasa kerajaan, institusi yang mampu menghalang

tindak-tanduk pemerintah yang bertentangan dengan nilai kemanusiaan, pengawal

keamanan dan penjaga kepentingan umum. Berdasarkan kepada fahaman tersebut,

masyarakat sivil merupakan suatu jaringan tingkah laku warga sesebuah negara untuk

menyuburkan amalan demokrasi yang telah sedia terbentuk. Peranan governans dalam

masyarakat sivil dianggap sebagai pengimbang dan penyemak kuasa pemerintah.

Menurut Chrislip dan Larson (1994), governans ialah pembentukan polisi

dan perlaksanaan dasar-dasar pembangunan menerusi penglibatan bersama.

Governans adalah cara memahami kepelbagaian kaedah dalam penyampaian

perkhidmatan awam dan kewujudan kerajaan berorganisasi sekarang (Richards &

Smith 2005). Adakah governans berkaitan dengan hal-ehwal kerajaan sahaja?

Beberapa pandangan berhubung dengan maksud governans tetapi pada asasnya

merujuk kepada perubahan dari sistem pentadbiran kerajaan kepada hubungan

persekitaran dengan stakeholders. Kepelbagaian isu dalam arena awam telah banyak

dibincangkan seperti sempadan pihak awam dan swasta yang semakin kabur serta

kawalan kerajaan pusat ke atas kawasan-kawasan kecil semakin jauh

Elemen-elemen utama governans adalah perlu peka kepada bidang-bidang

stakeholders yang terlibat dalam penyampaian perkhidmatan awam. Maksud

governans telah luas dibincangkan dalam wacana pembangunan antarabangsa sejak

kebelakangan ini tetapi dalam pelbagai konotasi. Ada juga sarjana-sarjana barat

melihat governans dari sudut politik, pembangunan, alam sekitar dan ekonomi. Apa

itu governans? Apakah prinsip-prinsip sejagat tentang governans ini? Kenapa dia

menjadi isu perdebatan kepada manusia sejagat? Kenapa ia menjadi isu universal?

Kenapa dia tidak hanya diperincikan oleh setiap pemerintah ataupun organisasi

49

sahaja? Bagaimana kerajaan boleh menjayakannya? Governans sering dikaitkan

dengan nilai-nilai nomatif sebagai governans yang baik terutama kepada agensi yang

memberi sumbangan (penderma) (Leftwich (2000).

Kamus Inggeris Oxford (2007) mendefinisikan governans sebagai the act,

manner (tindakan) atau fact or function of governing (perlakuan mentadbir), sway,

control. Manakala The Webster’s Encyclopedia Unabridged of the English Language

(2006) pula mendefinisikan governans sebagai kaedah atau sistem kerajaan atau

pengurusan. Mengikut Laporan Bank Dunia 2006, ‘Governance is the exercise of

political authority and the use of instituional resources to manage society’s problems

and affair’- Governans merupakan satu kaedah di mana kuasa politik dan sumber-

sumber institusi seperti sumber ekonomi, politik dan perniagaan untuk mengurus

masalah-masalah berkaitan dengan masyarakat (Stoker 1996a & b). Governans adalah

struktur institusi yang formal dan penempatan kekuasaan membuat keputusan di

dalam negara moden (Stoker 1998).

OECD (2006) melihat governans sebagai organisasi mengarah (direct),

mengawal (control) dan peraturan tindakan yang dipertanggungjawabkan ke atas

perkhidmatan awam, pembentukan semula peraturan, pengukuran prestasi, progres

tanda aras, hubungan hasil dan tindakan. Setiap dasar, program dan pembangunan

yang dijalankan secara tidak langsung memberi kesan kepada kehidupan harian

mereka. OECD (2006) juga melihat kelemahan negara pembangunan seperti

kronisme, pengautan sewa, ketidakefisienan, rasuah dan amalan ketidaktelusan lain

dianggap sebagai punca berlakunya krisis Asia. Dalam konteks global, kenapa

governans begitu penting bagi negara-negara maju dan membangun? Liberalisasi

kewangan dan pasaran modal tidak dianggap sebagai puncanya.

Camdessus (1997) berpendapat punca krisis dalam pasaran dalam negara dan

luar negara adalah berpunca daripada governans yang lemah dan ketidaktelusan

pasaran. Manakala Jayasuriya (2000) pula mengatakan bahawa pakej penyelamatan

atau bail-out IMF kepada Korea Selatan, Indonesia dan Thailand mensyaratkan

negara-negara ini mesti melakukan reformasi ke atas susun atur governans mereka di

samping membuka pasaran dalam negeri. Governans yang dikemaskini dapat

50

memulihkan keyakinan dan kepercayaan rakyat kepada pemerintah. Ini secara tidak

langsung menjamin kesejahteraan dan keselamatan penduduk. Antara pendapat

sarjana-sarjana pembangunan mengenai governans adalah :

i. Chhotray dan Stoker (2010) pula berpendapat bahawa peraturan yang

diamalkan bersama dan bersatu membuat keputusan dalam kelompok pelbagai

stakeholders atau organisasi boleh membuka lebih banyak pasaran. Perubahan dalam

sistem governans antarabangsa jelas mempengaruhi dengan mendalam prasana politik

dalam negeri. Ini adalah selaras dengan amalan baik governans sejak awal 1990an.

ii. Ahmad Atory Hussain (2007) melihat governans sebagai mekanisme proses

dan institusi yang mana warganegara meluahkan minat mempraktikkan hak-hak

perundangan, menunaikan tanggungjawab dan merundingkan perbezaan yang ada.

Namun begitu, ada juga yang mengganggap sebagai sesuatu yang luas merangkumi

pelbagai sektor perniagaan dan perkhidmatan. Masyarakat sivil terlibat sama dalam

pembentukan dan perlaksanaan polisi oleh kerajaan.

iii. Richards dan Smith (2005) menyatakan bahawa governans di era globalisasi di

bahagikan kepada dua iaitu; i) governans politik yang menitikberatkan penyertaan dan

pertanggungjawaban; dan ii) governans ekonomi yang menitikberatkan

pertanggungjawab dan ketelusan;

iv. Agensi Pembangunan Antarabangsa Kanada (CIDA 2004) mendefinisikan

governans sebagai perlaksanaan kaedah kuasa oleh organisasi atau kerajaan secara

berkesan, kesamarataan, kejujuran, ketelusan (transparency) dan akauntabiliti

(accountability) dalam menguruskan sumber sosial dan ekonomi negara;

v. Pierre (2000) seorang sains politik Sweden melihat governans dalam dua

maksud yang berbeza. Pertama merujuk kepada manifestasi empirikal negara yang

diadaptasikan ke persekitaran luaran dan digabungkan di abad 21 ini. Senario yang

berlaku diluar sempadan negara memberi kesan kepada pembangunan negara. Kedua,

governans merujuk kepada konsep teori perwakilan yang dikoordinasikan dalam

51

sistem sosial tetapi yang paling penting adalah proses peranan negara. Stakeholders

merupakan aktor utama dalam governans pembangunan;

vi. Pierre dan Peters (2000), berkongsi pandangan bersama dengan sains politik

USA yang membahagikan governans kepada empat perkara iaitu hirarki, pasaran,

jaringan dan komuniti. Mereka mencadangkan governans mengambilkira proses

menyelaras dan pemantau yang dirujuk di Eropah sebagai governans baru di mana

sektor awam, swasta dan masyarakat saling bekerjasama. Ini merupakan idea yang

melibatkan masyarakat dalam proses pentadbiran dan pengurusan negara;

vii. Rosenau (1992, 2000) seorang ahli politik USA pengkhususan perhubungan

antarabangsa berpendapat fokus governans adalah peringkat global. Governans

sepatutnya terlibat dengan peranan yang dimainkan oleh kerajaan. Selain daripada

peraturan dan undang-undang kerajaan, governans juga memainkan peranan sebagai

menentukan garispanduan kehidupan harian masyarakat. Di sini governans diterima

sebagai satu sistem peraturan yang membawa kepada keselamatan, kerjasama,

kemewahan, penyatuan, kestabilan dan kemapanan;

viii. Gamble (2000b, 2000c) seorang ahli politik Britain yang memberi tumpuan

hubungan governans dengan ekonomi. Kebanyakan mekanisma governans di pasaran

global bergantung kepada negara bangsa yang tersusun dan mapan. Pandangan

Gamble mengenai governans banyak dipengaruhi oleh faktor-faktor globalisasi di

mana kapasiti memacu sistem politik adalah cara bagaimana pentadbiran dan

pengurusan negara dalam menghadapi arus globalisasi. Fahaman neoliberal yang

bersifat governans pembangunan dan mementingkan pasaran bebas sebagai penentu

kejayaan sesebuah ekonomi di wilayah-bandar raya;

ix. Rhodes (1997) pula merujuk governans sebagai proses baru mengurus dan

mentadbir pembangunan negara. Beliau banyak merujuk kepada sistem pentadbiran

British dengan governans sebagai pengurusan sendiri (self-organising), jaringan inter-

organisasi melalui kebebasan, pertukaran sumber, peraturan ‘permainan’ dan kuasa

autonomi daripada negara. Rhodes telah mengenalpasti enam perkara mengenai

52

penggunaan governans pembangunan negara iaitu a) mengurangkan kuasa negeri; b)

korporat governans; c) pengurusan awam baru yang efisien; d) amalan governans yang

baik; e) sistem sosio-cybernetic; dan f) jalinan pengurusan sendiri;

x. Program Pembangunan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (UNDP), 1997

mendefinisikan governans sebagai melaksanakan kuasa dalam sistem politik,

ekonomi, kuasa pentadbiran untuk menguruskan pemerintahan negara (nation

affairs). Ini adalah institusi, perhubungan, proses dan mekanisma yang kompleks

melalui rakyat dan kumpulan-kumpulan berkepentingan dalam melaksanakan hak-hak

dan tanggungjawab mereka mengikut fahaman yang berbeza. Governans adalah

interaktif hubungan kerjasama antara kerajaan dan bukan kerajaan;

xi. Chrislip dan Larson (1994) berpendapat governans yang baik mempraktikkan

kuasa dibeberapa peringkat kerajaan secara efektif, jujur, telus dan bertanggungjawab.

Walau bagaimanapun, ia tidak penting jika wujud ketegangan kaum, penggangguran,

rasuah dan pembangunan ekonomi tidak mapan. Manakala governans yang tidak baik

adalah perkaitan kelemahan kerajaan dalam masyarakat; dan

xii. Hyden (1992) telah mengenalpasti empat perkara utama governans iaitu a)

Kefahaman antara kepelbagaian kumpulan sosial mengenai persekitaran dan tujuan

tindakan politik termasuk kemampuan untuk bekerjasama; b) Kefahaman mengenai

interaksi kualiti sosial di kalangan ahli-ahli politik, komuniti dan operasi kesatuan; c)

Akauntabiliti dalam keberkesanan proses yang dipertanggungjawabkan oleh pentadbir

berdasarkan kepada kefahaman dan kerjasama dengan pelbagai stakeholders; dan d)

Kekuasaan adalah kemimpinan ahli-ahli politik yang berkesan yang memampu

menyelesaikan masalah awam dan mengekalkan perundangan.

Pendapat sarjana-sarjana di atas mengenai governans apa yang tersirat

perkara sebenarnya adalah bagaimana kerajaan, swasta, orang awam dan NGO

bekerjasama dalam membangunkan negara. Menurut Suruhanjaya Hak Asasi Manusia

Bangsa-bangsa Bersatu (2004) perkara-perkara utama amalan governans yang baik

adalah ketelusan (transparency), ketanggungjawaban (responsibility), akauntabiliti,

53

keterlibatan (participation) dan ketindakbalasan (responsiveness). Amalan-amalan

yang baik ini sering dikaitkan dengan hak-hak asasi manusia dan pembangunan

manusia mapan. Amalan governans yang baik terus menjadi prinsip kerajaan tempatan

pada era 1990an dalam menjayakan pembangunan mapan. Prinsip ini telah

dikembangkan kepada aspek-aspek pengurusan. Ini adalah selaras dengan UNDP

(1997) yang telah menggariskan lapan prinsip amalan governans yang baik iaitu:

i. Kesamarataan penglibatan dalam membuat keputusan;

ii. Petubuhan-pertubuhan organisasi bertindakbalas ke atas segala keperluan

stakeholders mengikut jangkamasa;

iii. Organisasi mesti bersetuju dengan stakeholders dan mencapai kata sepakat;

iv. Organisasi mesti akauntabiliti kepada stakeholders mereka berkhidmat;

v. Organisasi mesti patuh kepada ketelusan dalam proses membuat keputusan.

Maka dengan itu stakeholders dapat memahami asas keputusan dan memantau

progres;

vi. Organisasi mesti bekerjasama dengan perangka perundangan untuk keadilan

isu–isu hak asasi manusia;

vii. Pembuat keputusan mesti mempunyai visi yang luas dan jangkapanjang

bagaimana proses governans memastikan pembangunan sosial dan ekonomi

berterusan; dan

viii. Governans yang baik melibatkan kejaminan hak-hak setiap individu untuk

mengekalkan dan memperbaiki kesejahteraan dalam kesamarataan.

Secara ringkasnya governans adalah memformulasikan polisi dan

melaksanakan dasar-dasar pembangunan melalui penglibatan bersepadu dan bersama

oleh pelbagai stakeholders. Kerajaan mempraktikkan kuasa dalam pelbagai peringkat

54

secara jujur, adil, telus, bertanggungjawab dan responsif kepada kehendak rakyat.

Governans yang baik tidak memberi sebarang makna sekiranya kehidupan masyarakat

yang besar masih lagi dibelenggu lagi dengan isu kemiskinan, setinggan, kadar

penggangguran yang tinggi, ketegangan dan perpecahan kaum, pengagihan kekayaan

yang tidak sama rata, jurang yang luas antara golongan miskin dan kaya, masalah

rasuah dan senario ekonomi yang tidak mapan. Maka dengan itu governans

merupakan sesuatu yang membela kepentingan rakyat dan masyarakat. Peranan

kerajaan dan swasta dalam membangunkan negara boleh diterima yang baik oleh

rakyat (Brannan, John & Stoker 2006).

Governans juga merupakan proses untuk membentuk dan melaksanakan

dasar untuk meningkatkan kualiti hdup, kestabilan politik, keselamatan sosial dan

keharmonian penduduk. Governans tidak dapat dipisahkan daripada kerajaan.

Kerajaan adalah pemerintah yang membela nasib rakyat. Sokongan harus diberikan

kepada governans yang baik dalam memperbaiki sistem kerajaan yang berteraskan

keterbukaan, ketelusan, penglibatan dan akauntabiliti. Rakyat harus diberi peluang

bersama dengan kerajaan untuk membangunkan negara dari segi ekonomi, politik dan

sosial. Maka dengan itu pembangunan negara dapat dilaksanakan mengikut kehendak

dan kemahuan rakyat. Ini selaras dengan prinsip-prinsip demokrasi yang menekankan

aspek-aspek hubungan antara rakyat dan pemimpin. Kerjasama dan bermuafakat

antara stakeholders dapat menjamin kesejahteraan dan keamanan penduduk dan

negara. Ini seiring dengan pendapat sarjana-sarjana barat mengenai governans.

2.4.4 Evolusi Governans

Konsep governans bermula apabila berlakunya beberapa krisis yang melanda dunia

seperti revolusi dan peperangan yang menandakan kegagalan sistem-sistem besar dan

persekitaran. Tricker (2000) menjelaskan bahawa konsep governans muncul kesan

daripada pemerintahan diktator, authoritarian dan penguasaan oleh golongan gereja.

Krisis ekonomi, kerugian, kehilangan, kemelesetan, kegagalan pemerintah

mewujudkan keamanan, kegagalan kerajaan untuk mengatasi malapetaka juga

dikatakan sebagai punca timbulnya keinginan untuk mewujudkan satu tahap

governans yang tinggi dalam kebanyakan negara. Hubungan rakyat dan pemerintah

55

pada masa itu adalah jauh sekali. Setiap keputusan ada ditangan pemerintah. Tricker

(2000) juga menjelaskan bahawa idea governans dikatakan sebagai satu usaha untuk

mewujudkan sebuah kerajaan dunia yang adil dan saksama telah diilhamkan sejak

seribu tahun yang lalu seperti mana yang telah dilakukan oleh Alexander the Great,

Empayar Rom dan Ganghis Khan. Tricker (2000) juga menyatakan bahawa pada awal

abad ke 20, Woodrow Wilson Presiden Amerika Syarikat ke 28 telah mengemukakan

idea yang disebut sebagai Liga Bangsa-bangsa (League of Nations).

Malangnya usaha beliau gagal setelah meletakkan jawatan pada tahun 1919.

Pada tahun 1945 wujud Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (United Nations) dengan

badan-badan cawangannya seperti IMF, GATT, WTO, WHO, UNESCO, ILO dan

lain-lain. Sejak tahun 1980an pemakaian konsep governans telah berkembang pesat

dan kebanyakannya digunakan untuk menilai proses politik bandar. Melalui proses ini

beberapa institusi antarabangsa telah mula menggunakan konsep ini. Pada tahun

1992, Bank Dunia telah menggunapakai konsep amalan-amalan governans yang baik

sebagai salah satu faktor dan syarat dalam memberi pinjaman dalam bentuk geran

kepada negara-negara membangun (Irazabal 2005).

Kebanyakan institusi antarabangsa seperti Bank Dunia dan Pertubuhan

Bangsa-bangsa Bersatu menggunapakai amalan-amalan baik governans dalam urusan

pentadbiran mereka (Irazabal 2005). Lewat tahun 1990an, Pertubuhan Bangsa-bangsa

Bersatu yang memperdebatkan masalah pembangunan dan kepincangan pemerintah di

negara yang sedang membangun atau negara dunia ketiga. Ini menjadi satu labeling

bagi Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu yang menyatakan bahawa untuk Matlamat

Pembangunan Mellinium (Mellinium Development Goal), kalau kita ingin mencapai

matlamat pembangunan untuk abad ke 21 salah satu yang harus diberi perhatian

adalah governans (UN, HABITAT II 2002). Governans merupakan salah satu konsep

yang sering diperkatakan dalam bidang pentadbiran dan bentuk pelaksanaan

pengurusan baru yang membawa kepada keberkesanan dalam sektor awam atau

swasta. Ini mewujudkan kesejahteraan dan keamanan kepada negara tersebut.

Di samping itu, ia juga dilihat sebagai satu bentuk kriteria prestasi bagi

sesebuah kerajaan atau firma swasta. Governans sebenarnya ialah satu terma yang

56

dapat digunakan untuk menerangkan tentang sebuah kerajaan atau firma yang

dinamik. Selain cuba memenuhi keperluan pelbagai pihak, pentadbiran awam juga

sentiasa berubah seiring dengan masa dan perubahan global. Sehubungan itu, amat

penting untuk semua pihak terutama para pentadbir dan masyarakat umum untuk

mengetahui hala tuju kerajaan bagi mewujudkan pembaharuan dan mengkoordinasi

dengan lebih baik usaha dalam bidang governans ini. Berdasarkan kepada definisi dan

kajian governans di atas, bila kita membicarakan governans yang tidak dapat lari dari

kefahaman asas yang melibatkan proses membuat keputusan. Kita putuskan untuk

siapa, untuk apa dan siapa untuk apa? Siapa yang terkesan kepada pembangunan dan

apakah faedah pembangunan itu kepada rakyat?

Dalam governans merealisasikan hak-hak awam adalah melaksanakan

tanggungjawab yang telah diamanahkan untuk rakyat secara akauntabiliti, mengikut

perundangan dan ketelusan. Jika kita gagal melaksanakan tanggungjawab ini bererti

jabatan itu sebagai organisasi tidak berjaya untuk melaksanakan tanggungjawabnya

yang harus diterima oleh rakyat. Governans melibatkan keseluruhan sistem sosial.

Salah satu dalam struktur sosial adalah institusi pemerintah. Rakyat adalah golongan

sasaran yang harus menerima dan menikmati faedah pembangunan. Maka dengan itu,

governans adalah bagaimana merealisasikan kemudahan dan memanfaatkan

kesejahteraan penduduk. Governans yang baik sebenarnya boleh berlangsung tanpa

salahguna kuasa, kesamaratan. ketelusan, tiada rasuah dan mengikut peraturan.

Definisi governans dari sudut sektor swasta atau sesebuah organisasi adalah

proses meningkatkan produktiviti dan keuntungan tanpa salahguna kuasa. Kerajaan

mendefinisikan governans sebagai sesuatu yang kompleks. Definisi governans

sebenarnya tersirat dibelakangnya adalah soal moral yang diertikan sebagai etika, nilai

dan kefahaman. Dalam usaha untuk memahami konsep governans, penting bagi kita

untuk memahami konsep governans dengan terperinci yang mana ia mungkin agak

kompleks dan subjektif. Secara umumnya, governans dari aspek pembangunan

merupakan satu konsep pentadbiran yang sangat ideal dan perlu dilihat dalam pelbagai

dimensi dan melibatkan kapasiti kerajaan untuk menguruskan sumber-sumber yang

terhad. Ini secara tidak langsung meningkatkan kepercayaan dan keyakinan rakyat

kepada kemampuan kerajaan dalam mengurus pembangunan negara.

57

2.5 GOVERNANS BANDAR DARI ASPEK EVOLUSI DAN PERSPEKTIF TEORI

Globalisasi dan masyarakat bermaklumat semakin bertambah sejak tahun 1990an.

Maka dengan itu peranan dan fungsi negara, pasaran dan masyarakat sivil telah

berubah. Fungsian kuasa negara dan kerajaan telah semakin berkurangan sementara

peranan pasaran kapitalis semakin bertambah (Peters 2000). Konsep governans ini

telah disebar luas dan diserapkan dalam beberapa bidang tertentu mengikut isu-isu

tertentu seperti governans global, governans antarabangsa, korporat governans,

governans alam sekitar dan governans bandar (Ahmad Atory 2007). Walau

bagaimanapun asasnya adalah hubungan antara pihak kerajaan dan masyarakat awam

dalam membuat keputusan dan perlaksanaan dasar-dasar awam kerajaan. Pada masa

yang sama bidang dan ciri-ciri penglibatan awam dan persatuan penduduk kepada

organisasi bukan kerajaan dan organisasi bukan keuntungan diperluaskan.

Governans adalah proses di mana masyarakat atau organisasi membuat

keputusan penting. Kecenderungan ini telah membentuk keperluan kepada pemikiran

baru untuk perhubungan antara negara pasaran dan masyarakat sivil. Ini melahirkan

satu bentuk baru dalam sektor awam yang diharapkan dapat mentadbir wilayah-bandar

raya secara lebih holistik dan mapan yang disebut sebagai governans bandar (Peter

2000 & Rhodes 1996, 2000). Namun begitu bagaimanakah konsep governans bandar

ini bermula? Kenapa begitu hangat diperbincangkan di peringkat global dan

tempatan? Evolusi governans bandar bermula di era lewat 1960an hingga tahun kini di

Amerika Utara dan United Kingdom. Kebanyakan kajian oleh Crozier, Huntington &

Watanuki (1975), Ferlie. al (1996), dan Jouve (2005) telah membuat kesimpulan

bahawa penyebaran idea governans bandar ini bermula di peringkat antarabangsa

dengan pengisian beberapa kerja-kerja penyelidikan ahli-ahli sosial sains kepada fokus

kajian transformasi negara-negara moden pada tahun 1970an dan 1980an.

Dalam pemerhatian kajian tersebut, selaras dengan pendekatan PBB

mengenai governans pada era lewat tahun 1960an, peningkatan kapasiti sistem

penyediaan polisi perbandaran mestilah terbuka kepada masyarakat sivil, NGO dan

perniagaan. Pada awal tahun 1970an, krisis ekonomi dan masalah sosial telah melanda

negara-negara di Eropah dan Amerika telah meruntuhkan polisi ekonomi Keynesian.

58

Jouve (2008) berpendapat polisi dan pembangunan perbandaran pada era 1970an dan

1980an ini perlu mengambilkira peranan masyarakat dan lain-lain pihak yang

berkepentingan di bandar. Maka dengan itu, satu pendekatan penyelesaian masalah

tersebut perlu dilaksanakan bukan sahaja di peringkat negara tetapi peringkat yang

lebih mikro iaitu PBT dan wilayah-bandar raya (Ferlie. al 1996). Revolusi neo-

liberalisma telah mula berlaku di negara-negara di Eropah dan Amerika di mana

konsep NPM telah diperkenalkan. Menurut DeSimmone & Pollitt (2007) asas konsep

ini berdasarkan kepada kuasa dan penglibatan rakyat perlu dikembalikan kepada

sektor-sektor perniagaan, memperkenalkan pengurusan korporat di sektor-sektor

kerajaan dan perkhidmatan berorentasikan pelanggan.

Konsep pengurusan baru ini memberi kesan kepada pengurusan wilayah-

bandar raya yang mana mewujudkan penglibatan secara langsung atau tidak langsung

sektor awam, swasta dan masyarakat dalam membentuk polisi dan pembangunan

perbandaran (Ferlie, al 1996). Isu perbandaran dan governans bandar di Amerika

Utara mula dianggap penting selepas karya-karya provokatif Jane Jacobs (1926-2006)

seorang aktivis perbandaran New York dan Toronto mula menjadi sumber bahan

rujukan sarjana-sarjana postmodernisme perbandaran di era 1990an seperti Gidden

(1994), Allen (1997), Fulford (1997), Nowlan (1997) dan Taylor (1996). Karya-karya

Jane Jacobs seperti The Death and Life of Great Amarican Cities (1961),The Economy

of Cities (1969), Cities and The Wealth of Nations (1984), System of Survival(1992),

The Nature of Economies (2000) dan Dark Age Ahead (2004) banyak mengkritik

dasar-dasar perancangan pembangunan perbandaran di Amerika Utara.

Menurut Taylor (2008), Jane Jacobs berpandangan pembangunan

perbandaran perlu dilihat dari dua aspek penting iaitu persekitaran dan masyarakat.

Jane Jacobs berpendapat bahawa kerajaan perlu membangkitkan rasa percaya (trust)

rakyat kepada pemerintah dan ini menimbulkan perasaan setia (loyal) rakyat kepada

pemerintah. Idea ini telah dikembangkan oleh ramai sarjana postmodernisme

perbandaran pada era 1990an hingga kini kepada governans bandar sebagai jalinan

hubungan antara masyarakat, kerajaan dan ekonomi. Apabila hubungan ini terus

dikekalkan di wilayah-bandar raya maka rakyat yang tinggal di dalamnya pasti hidup

lebih sejahtera, selesa dan selamat. Secara keseluruhannya pada tahun 1990an

59

kebanyakan PBT di seluruh dunia berhadapan dengan gerakan fragmentasi dan

perubahan bentuk mentadbir wilayah-bandar raya yang disebut sebagai governans

bandar. Menurut Elander (2002), bentuk baru governans bandar bukan sahaja menjadi

insiatif utama peringkat tempatan sahaja tetapi juga hingga ke skala global.

Elander (2002) juga menambah pada tahun 1992 di Persidangan Bumi di Rio

dan Persidangan HABITAT II pada tahun 1996 di Istanbul para peserta tidak hanya

terdiri daripada kerajaan pusat sahaja tetapi melibatkan PBT dan NGO yang bersama-

sama menjayakan tindakan ke arah pembangunan mapan. Kedua-dua persidangan ini

telah merangka strategi menjayakan governans bandar yang melibatkan semua

stakeholders. PBT di seluruh dunia disarankan melaksanakan konsep governans

bandar ini demi melaksanakan pembangunan mapan dan mengekalkan kesejahteraan

dan keselamatan penduduk. Maka dengan rakyat boleh terus menikmatkan

pembangunan yang disediakan oleh kerajaan (Elander 2002).

Menurut Fuller dan Geddes (2008), apabila Kerajaan Parti Buruh di United

Kingdom di bawah pimpinan Margaret Thacther mengambilalih pucuk pimpinan

pentadbiran British pada tahun 1997 telah memberi dimensi baru dalam hubungan

proses permodenan yang melibatkan bentuk pengurusan pensyarikatan dan

penyusunan aspek-aspek kemasyarakatan dalam pembangunan. Fuller dan Geddes

(2008) juga berpendapat bahawa kerajaan Parti Buruh telah mengstruktur semula

governans bandar melalui penubuhan Local Strategic Partnerships (LSPs) dan New

Deal for Communities (NDCs) di mana penglibatan aktif masyarakat di peringkat

bandar atau skala kejiranan. Menurut Norris (2001), ini adalah selaras dengan dimensi

baru Parti Buruh dalam konteks konsolidasi pasaran dan peningkatan perkhidmatan

awam tanpa meminggirkan peranan rakyat, jantina, agama dan bangsa dalam

menentukan hala tuju pembangunan United Kingdom pada masa hadapan.

Menurut Jones, Morphet dan Allmerdinger (2006) bermula dari tahun 1997

juga, Kerajaan British telah melaksanakan dasar permodenan Sistem Kerajaan

Tempatan yang memberi tumpuan kepada 3 perkara iaitu, Perlembangan Baru Majlis

Perbandaran, Kerajaan Elektronik dan Peningkatan Mutu Perkhidmatan Awam. Jones,

Morphet dan Allmerdinger (2006) juga berpendapat bahawa permodenan sistem

60

kerajaan tempatan juga melibatkan perubahan struktur institusi kerajaan tempatan

dengan mewujudkan Akta Kerajaan Tempatan, 2000. Akta ini menumpukan kepada

gabungan hubungan baik antara stakeholders bandar dengan PBT. Hubungan yang

baik ini dapat menggalakkan pertumbuhan ekonomi, meningkatkan aspek

kesejahteraan sosial dan mewujudkan kemapanan alam sekitar di kawasan bandar.

Cook (2008) pula berpendapat permodenan Sistem Kerajaan Tempatan ini

tidak terhenti setakat itu sahaja. Kerajaan British terus melaksanakan penambahbaikan

governans bandar di United Kingdom pada November 2004. Kerajaan British telah

memperkenalkan Business Improvement District (BID) di limapuluh tujuh (57) PBT

sekitar England dan Wales. Dasar ini merupakan satu bentuk kerjasama antara sektor

awam dan swasta untuk mentadbir cukai-cukai perniagaan (Cook 2008). Ahli-ahli

politik Parti Buruh berpendapat BID mampu menjamin pembangunan ekonomi bandar

kerana sokongan dan hubungan yang baik antara sektor awam dan swasta. Cook

(2008) juga berpendapat bahawa konsep governans bandar yang diterapkan dalam

BID ini boleh menarik lebih ramai pelabur asing dan tempatan menjalankan

perniagaan mereka di 57 buah bandar di England dan Wales. Ini jelas menunjukan

bahawa kerajaan yang memerintah sesebuah negara berpegang kepada prinsip

hubungan baik antara stakeholders bandar dan kerajaan untuk mewujudkan

kesejahteraan sosial dan meningkatkan ekonomi bandar (Navarrete & Modvar 2007).

2.5.1 Konsep Governans Bandar

Menurut Ensiklopedia Governans Vol I dan II 2007, mendefinisikan governans bandar

sebagai cermin kepada pembangunan umum dalam masyarakat demokratik barat

sebagai penyerakan kuasa kerajaan pusat (decentralisation) dari segi menyediakan

dasar dan sebagai institusi penyampaian perkhidmatan. Kerajaan sangat bergantung

kepada organisasi masyarakat dan agensi-agensinya dalam mencapai matlamat

pembangunannya. Kerajaan dan agensi-agensinya bukan lagi sebagai membuat dasar

muktamad (sole decisionmakers) dalam mengagihkan barangan-barangan awam

(public goods). Sebenarnya governans adalah proses membuat keputusan, hubungan

sesama manusia (inter-relationship), tindakbalas (responsive) dan penglibatan

(participation). Menurut Gales (1998) governans bandar sering dikaitkan dengan

61

PBT timbul akibat wujudnya kesedaran bahawa semakin tinggi aktiviti kerajaan, maka

semakin sukar untuk merancang dan mentadbir aktiviti itu daripada kerajaan pusat

mahupun kerajaan negeri ataupun wilayah.

Bagi mendapatkan keefisienan pentadbiran awam moden tidak sahaja

terletak pada dasar dan cara di bahagian pusat semata-mata malah bagaimana

dilaksanakan hingga ke peringkat bawahan seperti wilayah, daerah dan juga kampung.

Oleh itu, perlu diadakan satu pentadbiran kerajaan yang meluas bagi memastikan

kejayaan sesuatu rancangan itu. Dengan maka dengan itu, PBT yang mewakili

kehendak seluruh rakyat dalam mentadbir hal-ehwal tempatan yang bertujuan untuk

meninggikan penyertaan rakyat dalam pembangunan. Hak-hak rakyat tetap dipelihara

walaupun pertumbuhan ekonomi menjadi agenda utama kerajaan. Kornotasi

governans dalam konteks bandar didefinisikan oleh pelbagai sarjana, antaranya:

i. Kwang Sik Kim dan Dickey (2006) melihat governans bandar dibentuk

melalui co-governing yang melibatkan kerjasama dan jaringan antara stakeholders

seperti PBT, masyarakat, ahli-ahli perniagaan dan kumpulan masyarakat bagi

menyelesaikan isu-isu kompleks perbandaran melalui kerjasama;

ii. Giguere (2005) menganggapkan governans bandar sebagai pemacu

pertumbuhan wilayah-bandar raya di mana aspek-aspek inovasi, kemahiran,

keusahawanan dan perpaduan sosial berkaitan rapat dengan governans terutama sekali

di peringkat bandar. Ini memberi keberanian dan keyakinan pelabur untuk melabur di

kawasan wilayah-bandar raya tersebut dan menjana pertumbuhan ekonomi di negara;

iii. Jessop (1997) berpendapat governans bandar sebagai satu sistem yang

melibatkan perhubungan mutual dengan rundingan penglibatan dan persetujuan

bersama melalui kerjasama antara stakeholders;

iv. Rhodes (1996) pula mendefinisikan governans bandar sebagai perhubungan

jalinan berorganisasi sendiri yang berkaitan dengan stakeholders awam dan swasta.

Perhubungan ini secara tindak langsung mengwujudkan kekuatan kepada sistem

bandar. Pembangunan perbandaran kini tidak hanya bergantung kepada kemampuan

62

PBT mengurus dan mentadbir sahaja tetapi juga dilihat dari aspek bagaimana PBT

menangani isu-isu pembangunan yang diketengahkan oleh stakeholders;

v. Campbell (1995) merasakan governans di bandar merujuk kepada corak

kehidupan awam yang dipandu dari interaksi struktur dan proses politik. Stakeholders

yang terlibat dalam pembentukan dasar dan keputusan bersama-sama terlibat secara

langsung atau tidak langsung dengan pihak kerajaan;

vi. Kooiman (1993) mengganggap governans bandar sebagai sistem baru

perubahan kepada perhubungan dengan pertukaran mutual dari satu arah (unilateral)

iaitu antara kerajaan dan masyarakat sivil kepada dimensi yang pelbagai (multilateral)

iaitu kerajaan, masyarakat sivil, NGO, ahli politik dan pelabur. Sistem baru ini

dikategorikan sebagai kedinamikan pentadbiran dan pengurusan perbandaran yang

semakin kompleks dan pelbagai sesuai dengan senario globalisasi kini;

Berdasarkan kepada pendapat sarjana-sarjana di atas jelas menunjukkan

bahawa governans banda secara umumnya adalah proses membuat keputusan dan

bagaimana akauntibiliti dilaksanakan semasa proses melaksanakan pembangunan

bandar. Di samping itu perlu mengekalkan hubungan utama (key relationship) dan

memberikan maklumbalas (respondance) tentang keputusan yang dibuat. Sebenarnya

governans adalah proses membuat keputusan (decision making), hubungan sesama

manusia (interrelationship), tindakbalas (responsive) dan penglibatan (participation).

Ini selaras dengan pendapat Fagotto dan Fung (2006) berpendapat governans bandar

amat bergantung kepada jaringan organisasi sendiri dengan pendekatan dari bawah ke

atas (bottom-up) dan mengambilkira warga bandar sebagai stakeholders utama bandar.

Maka dari itu governans bandar menjalankan tindakan-tindakan kolektif melalui

operasi mobiliti, kerjasama sepakat, jaringan interaksi dan penghakupayaan

akauntabiliti dalam menjalankan proses dasar pembangunan bandar.

Menurut TUGI-UNDP dari Program Pembangunan Bangsa-bangsa Bersatu

tahun 2006, sesebuah bandaraya memainkan peranan global dan sub global yang

utama bagi manfaat semua penduduk dan para pelaburnya. Strategi melaksanakan

governans bandar yang melibatkan kerjasama horizontal pelbagai stakeholders bandar

dan kerajaan mewujudkan kestabilan yang membawa sesebuah negara itu kep

kesejahteraan dan kemapanan pembangunan. Jika dibuat penilaian, governans ban

bukan sahaja menyentuh aspek pentadbiran sahaja malah mengambilkira segala as

seperti nilai kemasyarakatan, penggubalan dasar dan aktiviti kerajaan yang mem

kesan positif kepada masyarakat. Hubungan kerajaan dan masyarakat adalah pen

dalam pembangunan negara. Perbezaan kerajaan dan konsep governans bandar da

melaksanakan pembangunan ditunjukkan pada Jadual 2.3. Perhubungan stakehold

dan institusi yang berinteraksi di dalam governans bandar ditunjukkan pada Rajah 2

Jadual 2.3 Perbezaan pendekata jaan dan konsep gov s bandar damelaksanakan pemba n

Aspek Pendekata

sional jaan

Kaedah Dan Pendekatan

Governans Bandar

ertimbangaDan Implika

Formulasi program

ensi kan erunding angka n

membentuk cadangan-cadangan program

Pakar runding menyertai sesi dialog dan forum terbuka

n idea dan

Menggalakan kerjasama antapihak awam, swasta dan NGdalam merangkprogram dan dasar kerajaan

Pengenalpastian masalah

Agensi menggunakan maklumat dari bancian komuniti untuk mengenalpasti masalah

bersama-tuan CBO

mengadakan siri dialog tempatan untuk mengenalpasti masalah

Komuniti mengenalpasti asas rujukan dakeputusan projtidak terhad kepada agensi-agensi tertentu

Formulasi projek

Agensi menggunakan pakar runding atau lain-lain khidmat pakar dan professional, set projek parameter

Ahli-ahli komuniti menggunakan bantuan NGO atau CBO, siri dialog bersama PBT dan agensi-agensi kerajaan yang lain

Komuniti menjadi pelanggan atautuanpunya projdan mengadili kejayaan proje

Perlaksanaan projek

Agensi menggunakan khidmat kontraktor

Tindakan diselaraskan bersama dengan pelbagai stakeholders, sektor

Keperluan pengurusan danpenyelarasan yang kompleks

Sumber : UNDP 1997 dan Irazabal 2005

63

ada

dar,

pek

beri

ting

lam

ers

.3.

lam

n si

ra

O a

n ek

.

ek

n keranguna

n

pertukarapendapat

Komunitisama banatau NGO

KonvenKera

Agensi-agmenggunakhidmat puntuk mermandat da

ernan

P

k

64

KE

RA

JAA

N P

USA

T

AG

EN

SI-A

GE

NSI

KE

RA

JAA

N

KE

RA

JAA

N N

EG

ER

I PE

JAB

AT

DA

ER

AH

NG

O T

EM

PAT

AN

D

AN

A

NT

AR

AB

AN

GSA

SYA

RIK

AT

UT

ILIT

I SE

KT

OR

PE

RN

IAG

AA

N :

AN

TA

RA

BA

NG

SA

SEK

TO

R

PER

NIA

GA

AN

: T

EM

PAT

AN

SE

KT

OR

PE

RN

IAG

AA

N

TID

AK

FO

RM

AL

IND

IVID

U /

ISIR

UM

AH

PIH

AK

BERKUASA

TEMPATAN

JA

WA

TA

NK

UA

SA

PER

SAT

UA

N

PEN

DU

DU

K

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

Sum

ber :

Dev

as 2

004

KERJA

SAMA ANTARA

PIH

AK KERAJA

AN

DAN SWAST

A

PENYEDIAAN

KEMUDAHAN

PRASA

RANA DAN

RUANG

PERNIAGAAN

PEMBANGUNAN

PERNIAGAAN DAN

SUMBER M

ANUSIA

PENINGKATAN

KUALITI HID

UP DAN

KESA

MARATAAN

SOSIAL

AH

LI-

AH

LI

POL

ITIK

Raj

ah 2

.3 P

erhu

bung

an s

take

hold

ers

dan

inst

itusi

yan

g be

rint

erak

si b

erla

ku d

i dal

am g

over

nans

ban

dar

63

65

Sementara itu, kajian Martinussen (1997) mengenai peranan governans

bandar dan pasaran dalam ekonomi negara sedang membangun membincangkan tiga

jenis negara dalam pembangunan dengan meletakkan negara predatori dan negara

pembangunan di hujung yang bertentangan. Manakala negara intermediate berada di

antara kedua-duanya. John (2001) berpendapat ciri-ciri pembangunan dan pengurusan

bandar oleh PBT haruslah mengikut prinsip-prinsip asas governans bandar yang

digariskan oleh UNDP. John (2001) juga berpendapat empat perkara utama perubahan

PBT kepada pendekatan governans bandar dalam membangunkan dan menguruskan

bandar adalah : i) Pembentukan semula institusi; ii) Jaringan baru; iii) Inisiatif-inisiatif

polisi baru; dan iv) Tindak balas kepada dilema koordinasi dan akauntabiliti.

UN-HABITAT 2001 dalam Kempen Global Governans Bandar telah

mengenalpasti beberapa norma dan prinsip governans bandar iaitu Penglibatan

(Participation), Penyebaran Kuasa dari Pusat (Decentralization), Kesamarataan

(Equity), Keterlibatan (Inclusion), Akauntabiliti (Accountability), Responsif kepada

Masyarakat sivil (Responsiveness to City Society), Keefisienan Penyampaian

Perkhidmatan (Efficiency of Service Delivery), Kemapanan (Sustainability) dan

Keselamatan (Security). Governans bandar meningkatkan penglibatan rakyat dan

semua stakeholders dalam proses membuat keputusan bagaimana pembangunan

perbandaran dirancang, dilaksanakan dan dinilai. Pemikiran dan amalan pembangunan

perbandaran memerlukan perubahan paradigma daripada paradigma melaksanakan

pemerintahan (ruling) kepada paradigma melaksanakan governans.

Selaras dengan perkembangan arus globalisasi, prinsip-prinsip asas

governans bandar juga turut mengalami perubahan. Ini adalah sesuai dengan cara

rakyat berfikir dan menikmati makna pembangunan. Kebanyakan pertubuhan-

pertubuhan antarabangsa seperti OECD dan UNDP telah menjalankan beberapa kajian

mengenai governans bandar. Prinsip-prinsip asas governans bandar ini telah menjadi

panduan kepada PBT untuk menambahbaik amalan governans bandar. Amalan baik

governans ini diharapkan dapat menjamin kesejahteraan penduduk. Kajian OECD

mengenai penambahbaikan governans bandar di negara-negara Eropah pada tahun

2001 pula menggariskan pula sebelas (11) prinsip governans bandar kepada PBT di

negara-negara Eropah dan menjadi panduan kepada PBT-PBT di Eropah, antaranya:

66

i. Bandar untuk Rakyat (Cities for Citizen)

Bandar sepatutnya dibangunkan tidak hanya memenuhi keperluan ekonomi tetapi juga

memenuhi aspirasi rakyat untuk kualiti hidup yang tinggi melalui pengukuran yang

boleh mengekalkan dan meningkatkan tarikan dan kedayahunian bandar. Setiap warga

terutamanya di wilayah-bandar raya digalakkan melibatkan diri dalam setiap aktiviti

pembangunan di bandar. Penglibatan rakyat menjamin kualiti hidup di bandar.

ii. Dasar-dasar yang Mudah Difahami (Coherence in Policies)

Objektif dan rangka kerja institusi governans bandar haruslah diadaptasikan dan

terfokus kepada masalah-masalah utama tempatan seperti pembangunan ekonomi,

perumahan mampu milik, kesesakan lalulintas, mobiliti awam ke tempat kerja,

keselamatan, kualiti alam sekitar, pembangunan semula kawasan-kawasan lama yang

boleh dibangunkan serentak dengan mengambilkira hubungkaitnya dengan alam

sekitar dan pembangunan. Sebelum dasar-dasar ini dilaksanakan secara keseluruhan,

stakeholders terutamanya rakyat terlibat secara langsung ketika proses membuat

keputusan. Dasar-dasar ini mesti dirangkumkan dengan pihak kerajaan, NGO,

golongan perniagaan dan masyarakat sivil. Stakeholders wilayah-bandar raya pasti

berasa diri mereka dihargai sebagai penerima faedah pembangunan.

iii. Penyelarasan (Coordination)

Governans bandar mestilah menggambarkan potensi dan keperluan keseluruhan

bandar. Peranan dan tanggungjawab setiap peringkat kerajaan di dalam aspek wilayah-

bandar raya haruslah didefinisikan dengan jelas untuk memudahkan dasar-dasar

strategi pembangunan dilaksanakan. Dasar-dasar ini juga perlu bersilang secara

intergrasi sektoral. Penyelarasan dalam prinsip governans bandar adalah keperluan

antara perundangan PBT, agensi berkuasa, kepelbagaian jawatankuasa dan lain-lain

tanggungjawab pelbagai sektoral. Penglibatan pelbagai sektor ini dapat menyelaras

pembangunan yang dirancang oleh kerajaan. Penglibatan rakyat secara langsung di

peringkat dasar dan perlaksanaan projek-projek kerajaan memudahkan pembangunan

ekonomi, fizikal dan sosial dilaksanakan mengikut kehendak rakyat.

67

iv. Pembangunan Seimbang (Endogenous Development)

Kelazimannya ekonomi pembangunan menarik pelaburan melalui inisiatif-inisiatif

kewangan dan fiskal. Tumpuan juga diberikan kepada pelaburan infrastruktur dan

pembangunan sumber manusia untuk mengambil kelebihan terbaik sumber-sumber

tempatan. Governans bandar boleh membantu untuk menentukan keutamaan

mengambil pendekatan yang mudah difahami (coherent) kepada pembangunan

berdasarkan kepada kekuatan dan peluang-peluang di wilayah. Pandangan rakyat

mengenai pembangunan boleh menjana pembangunan yang setara.

v. Pengurusan Kewangan yang Efisien (Efficient Financial Management)

Governans bandar sepatutnya membenarkan pengukuran kos untuk mengambarkan

penerimaan faedah-faedah dan memastikan benar-benar telus, akauntabiliti dan

dipantau. Setiap faedah pembangunan di wilayah-bandar raya dipertimbangkan dan

dinilai oleh kerajaan secara integriti. Pengurusan kewangan yang efisien dan telus

membawa kemapanan kepada pembangunan di kawasan bandar.

vi Fleksible (Flexisibility)

Demi mengadaptasikan keperluan-keperluan ekonomi dan corak sosial, inovasi

teknologi dan pembangunan reruang, institusi yang terlibat dengan governans bandar

perlu lebih terbuka dan sentiasa melihat ke hadapan. Pendekatan yang lebih prospek

dapat membenarkan kepada fleksibiliti dan perancangan strategik yang lebih baik.

vii. Penglibatan (Participation)

Penglibatan mengembangkan kepelbagaian dan saiz wilayah-bandar raya. Governans

bandar membenarkan penglibatan masyarakat sivil dan PBT. Teknologi baru dan

pendekatan komunikasi boleh menggalakkan dan menyokong lebih interaktif dasar-

dasar alam sekitar dan mendekatkan kerajaan kepada rakyat. Kerjasama di antara

kerajaan, perniagaan dan masyarakat sivil meningkatkan tanggungjawab sosial yang

lebih tinggi lagi bermakna dan mampu menjadi rakan pembangunan yang berkesan.

68

viii. Pengkhususan (Particularly)

Setelah garispanduan dan peraturan-peraturan telah ditentukan, dasar-dasar dan

institusi kerajaan mesti merangkakan ketetapan apa juga kepelbagaian bidang dalam

negara untuk menjadi lebih efisien. Maka dengan itu kos yang terbaik boleh diukur.

Pengkhususan ekonomi di wilayah-bandar raya dan disertai dengan penglibatan

awam boleh meningkatkan ekonomi sesebuah negara. Penglibatan awam ini memberi

peluang rakyat terlibat secara langsung dengan aktiviti-aktiviti ekonomi di bandar.

ix. Penyatuan Sosial (Social Cohesian)

Governans bandar mampu menggalakkan pergaulan antara penduduk, tiada kawasan

yang dipecahbahagi, kemudahsampaian, keselamatan, peluang-peluang pembangunan

dan penyediaan kemudahan integrasi di kawasan bandar. Perhubungan sinergi yang

wujud antara kerajaan dan stakeholders ini menjalinkan bekerjasama pada kedudukan

yang saksama dalam menerima faedah pembangunan.

x. Perkhidmatan untuk Semua (Subsidiarity)

Setiap perkhidmatan yang disediakan mestikan disampaikan sehingga ke peringkat

tempatan. Ini tidak terkecuali limpahan ke wilayah-wilayah lain. Perkhidmatan yang

disediakan perlu sampai kepada setiap warga tanpa mengira pihak pelabur, NGO atau

individu yang tetap memberi sumbangan kepada pembangunan bandar.

xi. Kemapanan (Sustainability)

Objektif alam sekitar, sosial dan ekonomi haruslah berintegrasi dan disatukan dengan

dasar-dasar pembangunan yang menggambarkan konsep wilayah-bandar raya yang

sihat dan berekologikal. Dalam konteks bio-wilayah yang lebih luas ini menambahkan

kerjasama antara bandar dengan kawasan luar bandar. Penekanan terhadap

meningkatkan keupayaan governans bandar, khususnya dalam menyubur dan

memperkasakan perkongsian pintar (smart partnership) di antara agensi sosial yang

pelbagai seperti Kerajaan, Swasta, NGO dan Masyarakat Awam.

69

2.5.2 Model Governans Bandar

Model governans bandar dalam kajian-kajian governans bandar oleh DiGaetano dan

Lawless (1999), Pierre (1999), Wu (2002), DiGaetano dan Storm (2003), Healey

(2004) dan Gilbert (2006), dan adalah berdasarkan kepada ciri-ciri amalan governans

yang baik yang melibatkan kerjasama dan penyelarasan kepentingan swasta dan

awam. Empat perkara utama dalam model governans bandar ini adalah berkenaan

dengan pengurusan (managerial), korporat (corporatist), pro–pertumbuhan (pro-

growth) dan kebajikan (welfare). Perkara-perkara ini juga bergantung dan

diperjelaskan kepada empat parameter utama iaitu penglibatan objektif, kaedah

(instruments) dan hasil (outcomes). Governans cara lama menggunakan kerajaan

sebagai paksi yang memahami objektif dan proses pembangunan negara. Sebaliknya,

kita membuat andaian bahawa perniagaan dan masyarakat sivil tidak mampu berfikir

untuk diri sendiri atau negara, lantas mereka hanya diminta untuk sekadar menjadi

pengikut dasar dan sebagai peserta program sahaja.

Dari segi sektor korporat, persepsi yang salah yang menganggap sektor ini

semata-mata bermatlamat untuk memaksimumkan keuntungan perlu diperbetulkan.

Ini kerana terdapat anggota sektor ini yang begitu dermawan, terutamanya bagi

membantu program sukan, kebajikan, bantuan bencana dan sebagainya. Pada masa

yang sama, ia juga perlu memperbaiki diri sendiri dari segi meningkatkan

tanggungjawab sosial yang lebih tinggi lagi bermakna. Ini disediakan dengan platform

yang ampuh, iaitu tanggungjawab sosial korporat (Corporate Social Responsibility).

Dasar-dasar dan program-progam kerajaan perlu dipastikan supaya benar-benar

berorientasi-rakyat dan mesra-rakyat. Model governans bandar ini sering juga

dikaitkan dengan PBT (Gilbert 2006 & Healey 2004).

Bagaimanakah governans bandar boleh mewujudkan pengurusan hal-ehwal

perbandaran dan PBT yang holistik? Secara ringkasnya governans bandar adalah hasil

pelbagai cara individu dan institusi awam dan swasta, mengurus hal-ehwal bersama.

Ini merupakan proses berterusan di mana konflik dan pelbagai kepentingan ditangani

dan tindakan bersama boleh diambil. Pengertian ini mencakupi institusi formal dan

regim yang diberi mandat menguatkuasakan pematuhan, serta institusi tidak formal di

70

mana rakyat mahupun institusi bersetuju atau menerima pandangan mereka sebagai

mewakili kepentingan kelompok. Irazabal (2005) dalam kajian perbandingan

governans bandar di Curitiba, Brazil dan Portland, USA, beliau telah menggunakan

model governans yang digunakan oleh DiGaetano dan Klemanski (1999) ini. Model

governans ini merangkumi tiga komponen yang analitikal iaitu ekonomi politikal

bandar (urban political economy), agenda governans bandar (urban governing

agendas) dan penyelarasan governans bandar (urban governing alignments). Dalam

kajian Irazabal (2005) ini juga diselaraskan dengan tipologi perancangan oleh

Fainstein (1996) iaitu tradisional, demokratik, kesaksamaan dan perubahan ketara

yang dikatakan selari dengan model teknokratik, demokratik, sosialis dan liberal.

Jadual 2.4 menunjukan ringkasan model governans bandar berdasarkan kepada kajian-

kajian governans bandar yang telah dijalankan.

Jadual 2.4 Ringkasan model governans bandar

Penjelasan Kriteria

MODEL GOVERNANS BANDAR Pengurusan Korporat Pro-

Pertumbuhan Kebajikan

Objektif Dasar Keefisienan Pengagihan Pertumbuhan Pengagihan semula

Gaya Dasar Pragmatik Ideologikal Pragmatik Ideologikal Kebiasaan Pertukaran Politik

Sebulat Suara

Konflik Sebulat Suara Konflik

Kebiasaan Pertukaran Awam-Swasta

Daya Saing Concerted Interaktif Terhad

Perhubungan Rakyat Tempatan

Terhad Semua Terlibat

Terhad Terhad

Kontigensi Utama

Profesional Ketua Masyarakat

Perniagaan Negara

Kaedah Utama Kontrak Deliberalisi Kerjasama Rangkaian Corak subordinasi

Positif Negatif Positif Negatif

Kriteria Penilaian Utama

Keefisienan

Penglibatan

Pertumbuhan

Ekuiti

Sumber : Pierre 1999

71

Manakala Jadual 2.5 pula menunjukan ringkasan model governans bandar

yang diselaraskan dengan tipologi hubungan antara kerajaan dan stakeholders

perancangan dan teori politikal dalam kajian governans bandar .

Jadual 2.5 Tipologi perancangan dan teori politikal yang diselaraskan dengan

governans bandar

Jenis Perancangan

Tradisional Demokratik Kesaksamaan Atau Advokasi

Perubahan Ketara

Teori Politikal

Teknokratik Demokratik Sosialis Liberal

Siapa Merancang?

Pakar Perancangan

Pihak awam yang ada

kepentingan

Jururancang dan komuniti yang

ada kepentingan ke atas

golongan miskin dan

etnik minoriti

Tiada perancangan.

Pembuat dasar menyediakan

beberapa alternatif untuk jangka pendek

Jenis Proses Atas ke bawah (top-

down)

Penglibatan : Membenarkan menyuarakan

pendapat

Bawah ke atas (Bottom-up)

atau perwakilan lebih ideal tapi bukan syarat

Langkah demi langkah,

kompromi dengan

keperluan pihak

berkepentingan Objektif Rasional,

perancangan lebih saintifik

Proses (siapa tadbir?) yang lebih penting adalah hasil. Bertindak di

atas kepentingan

rakyat : mengikut majoriti

Hasil (siapa yang menerima faedah?) yang lebih penting dari proses. Tingkatkan

kesaksamaan, memastikan

agihan kos dan faedah

Sedikit peubahan dari

dasar-dasar asal

Konflik Kepentingan kepada

golongan tertentu

terutamanya pentadbir dan

pelabur

Mereka popular di kalangan golongan terpinggir

Perancangan saksama bukan

selalu demokratik.

Terdapat juga tiada sokongan

orang awam

Hasil dan maksud

perancangan tidak dibentuk. Pembuat dasar tidak mencapai matlamat yang

diharapkan

Sumber : Fainstein 1996

72

Kajian yang dijalankan oleh DiGaetano dan Klemanski (1999) serta Irazabal

(2005) mengenai governans bandar lebih kepada aspek governans bandar dalam

konteks politik. Kedua-dua model governans bandar yang dikemukakan oleh Irazabal

(2005) dan Pierre (1999) pada asasnya berkait dengan hubungan bottom-up antara

masyarakat, swasta dan pemerintah dalam membangunkan bandar. Masyarakat yang

menentukan bagaimana pemerintah membangunkan wilayah-bandar rayanya yang

dapat meningkatkan kualiti hidup. Pihak swasta pula memerlukan kerajaan

menyediakan segala kemudahan agar urusan perniagaan dapat dijalankan dengan

mudah dan selesa. Kerajaan pula menjalankan tugasnya dengan penuh rasa

tanggungjawab dan telus. Dalam kajian Yayasan Perumahan Sosial dan Bangunan,

United Kingdom (2006), operasi governans yang baik merupakan amalan untuk

memahami lebih mendalam tujuan governans bandar dan kaedah yang digunakan

untuk mencapai tujuannya. Rajah 2.4 menunjukan ringkasan model governans bandar

yang diselaraskan dengan tipologi perancangan dan teori politikal dalam kajian ini.

Rajah 2.4 Model governans bandar : kombinasi konsep Fainstein (1996) dan DiGaetano dan Klemanski (1999)

Sumber : Fainstein 1996 dan DiGaetano serta Klemanski 1999

Model Perancangan • Tradisional • Demokratik • Kesaksamaan

Struktur Kuasa • Kumpulan Bersaing • Elit (Perniagaan) • Kesatuan • Regim

KESATUAN. Siapa mentadbir?

Governans Bandar

Penyelarasan dan

Penyelarasan semula

AGENDA

TADBIRAN

• Pentadbir • Pro-Pertumbuhan • Pengurusan

Pertumbuhan • Reformasi Sosial

Model Politikan • Teknokratik • Demokratik • Sosialis •

Penstrukturan dan Mengstruktur semula Negara • Politikal • Perundangan • Fiskal • Konteks

Pentadbiran

EKONOMI POLITIKAL

BANDAR

MODEL GOVERNANS BANDAR

73

Amalan governans bandar yang baik boleh menjadi panduan kepada PBT

mengurus dan mentadbir bandar. Jadual 2.6 menunjukkan ringkasan tujuan dan

kaedah-kaedah amalan governans bandar yang baik mengikut Building and Social

Housing Foundation (BSHF), United Kingdom. 1999.

Jadual 2.6 Ringkasan tujuan dan kaedah-kaedah amalan governans bandar baik

Tujuan Kaedah-kaedah

Keterlibatan dan Penglibatan Masyarakat Tempatan

• Menggalakkan identiti bandar dan rasa kepunyaan oleh rakyat;

• Perbincangan awam, perancangan penglibatan dan belanjawan;

• ‘Referenda’ bandar dan petion awam; • Struktur demokratik yang lebih baik dan kebudayaan

Keefisienan Pengurusan Bandar

• Mengambilkira segala kepentingan awam dalam menggalakkan keefisienan dan perkhidmatan yang lebih baik;

• Hubungan buruh; • Keefisienan pelaburan dalam infrastruktur; • Kolaborasi dan kerjasama bukan persaingan; • Latihan yang tepat untuk memperbaiki kapasiti pegawai-

pegawai PBT; • Penggunaan teknologi maklumat untuk kebaikan terbaik; • Pengurusan dan perancangan alam sekitar dengan

kerjasama awam;

Akauntabiliti / Ketelusan

• Pemantauan aktiviti-aktiviti kerajaan bersama-sama dengan organisasi luaran;

• Prosedur yang ketat; • Keterbukaan perolehan dan sistem kontrak; • Ketelusan dalam penyusunan kewangan; • Pendedahan maklumat; • Kerangka perundangan yang adil; • Kebebasan dan kemudahsampaian prosedur aduan awam; • Aliran maklumat ke atas isu-isu utama;

Kemudahsampaian • Kebiasaan dan rundingan berstruktur dengan badan-badan perwakilan dari semua bidang sektor masyarakat;

• Penglibatan individual dalam proses membuat keputusan; • Akses kepada kerajaan oleh semua individual dan

organisasi; • Akses peluang ekonomi ; • Pelindungan segala hak-hak semua kumpulan

Sumber :Building and Social Housing Foundation (BSHF), United Kingdom. 1999

74

2.5.3 Kepentingan Governans Bandar Dalam Era Globalisasi

Kenapa governans bandar penting dalam arus globalisasi ini? Menurut Church and

Reid (1996) , Parkinson (2005), dan Gilbert (2006) seperti mana progres globalisasi

kini wilayah-bandar raya semakin bergabung sebagai peneraju utama dalam ekonomi

dunia dan semakin penting dalam menyambung untuk ekonomi sesebuah negara.

Dalam menuju ke arah wilayah-bandar raya yang mampu berdaya saing .Wilayah-

bandar raya governans bandar telah menjadi dasar dan objektif utama di peringkat

negara dan kerajaan tempatan. Walau bagaimanapun,globalisasi dan perubahan

teknologi berpotensi untuk mempercepatkan pencapaian proses pembangunan.

Cabaran-cabaran arus globalisasi ini perlu di tempuhi oleh pihak kerajaan, swasta dan

awam. Dalam dunia globalisasi ini juga, persaingan adalah kunci utama jika sesebuah

negara itu ingin terus dalam ekonomi global.

Ketika krisis ekonomi dunia melanda Korea pada tahun 1997 aspek-aspek

governans bandar telah diterapkan dalam pembangunan Bandaraya Seoul. Perubahan

momentum pembangunan Bandaraya Seoul yang diterajui oleh Datuk Bandaraya

Seoul , Kun Goh adalah bertema pembangunan amalan-amalan governans bandar

yang baik dalam sistem pentadbirannya (Lee 2003). Semasa krisis mata wang

membelenggu negara-negara Asia, Negara Korea mengalami krisis ekonomi yang

teruk dan hampir-hampir menghadapi krisis muflis. Goh dengan pantas telah

mengumumkan amalan-amalan baik governans bandar sebagai agenda perubahan

dalam pentadbirannya. Goh telah meningkat produktiviti pentadbiran dan

mewujudkan jaringan antara entiti awam dan swasta. Jaringan kerjasama yang

melibatkan koordinasi dan kolaborasi antara pihak awam dan swasta telah menarik

lebih ramai pelabur melabur di Bandaraya Seoul. Menjelang tahun 1998 ekonomi

Korea semakin pulih dan rakyat mula yakin dengan kepimpinan kerajaan (Lee 2003).

Kerjasama adalah kaedah yang amat bernilai yang memberi kesan signifikan

ke atas governans bandar. Maka dengan itu penglibatan agensi awam dan syarikat-

syarikat swasta perlu bekerjasama demi mencapai matlamat tersebut. Maka dengan itu

governans bandar memainkan peranan sebagai medium antara masyarakat sivil dan

syarikat-syarikat swasta. Pembangunan perbandaran boleh dikategorikan mengikut

75

kompleksiti, kedinamikan dan kepelbagaian sektor yang menjalankan aktiviti di

bandar. Kerajaan bukan sahaja mendengar masalah mereka tetapi perlu melibatkan

mereka secara aktif setiap proses dasar pembangunan bandar. Peranan kerajaan tidak

cukup untuk menghadapi arus globalisasi ini. John (2001) telah menggariskan lima

sebab utama perubahan peranan kerajaan kepada governans bandar dalam menghadapi

arus globalisasi, antaranya;

i. Ekonomi telah menuju ke arah pengantarabangsaan dan PBT memerlukan

kepada penambahbaikan ekonomi tempatan. Maka dengan itu PBT perlu menarik

ramai syarikat swasta dari seluruh dunia dan membina hubungan serta jalinan

kerjasama dengan perniagaan-perniagaan swasta;

ii. Kepelbagaian bidang polisi melibatkan keperluan sektor swasta. Ini adalah

kerana tanpa kerjasama antara sektor awam dan swasta masalah pencemaran,

lalulintas, ekonomi dan pasaran buruh adalah sukar untuk diselesaikan;

iii. Dasar-dasar awam terutama di bandar-bandar di Eropah telah meningkatkan

imej dan karakter masyarakat Eropah. PBT membentuk saluran pengaruh di

sebahagian kerajaan di peringkat pusat dan timbul kesedaran untuk menjalin

kerjasama dengan di luar sempadan;

iv. Dasar-dasar baru yang lebih mencabar perlu dijadikan agenda negara seperti

isu-isu perlindungan alam sekitar dan AIDS. Secara dasarnya terlalu kompleks untuk

diselesaikan oleh polisi-polisi kerajaan sahaja. Kerjasama setiap rakyat dan syarikat-

syarikat swasta amat diperlukan; dan

v. Ramai rakyat masih tidak berpuas hati dengan peranan pasif kerajaan dalam

membuat keputusan. Rakyat lebih gemar terlibat sama dalam membuat dasar dan

keputusan pembangunan. Keperluan bekerjasama dalam pembangunan di bandar;

Kerajaan seharusnya mengiktirafkan kaitan pembentukan mana-mana dasar

inisiatif untuk menggalakkan daya saing dan kemakmuran bandar. Giguere (2005)

juga menegaskan bahawa ini mestilah dikoordinasikan dengan tindakan-tindakan

76

menyerapkan governans bandar ke dalam keadaan tempatan dan penglibatan sektor

perniagaan dan masyarakat sivil. Ini adalah konkrit mekanisma yang boleh digunakan

di mana-mana keadaan. Namun begitu, apa juga bentuk-bentuk governans yang

dibentuk tujuannya haruslah memaksimakan fleksibiliti dalam program-program

pengurusan bandar, mengutamakan keefisienan dalam penyampaian perkhidmatan dan

memastikan akauntabiliti untuk penggunaan sumber-sumber yang telah dilaburkan.

Greffe (2005) pula melihat governans bandar sebagai pemudahcara PBT

melaksanakan pembangunan bandar yang memberikan kerjasama antara stakeholders

untuk aktiviti ekonomi dan pekerjaan di sesuatu wilayah.

Menurut Giguere (2004) terdapat tiga teras utama dalam menjayakan

perlaksanaan governans bandar untuk membangunkan ekonomi bandar dan

mewujudkan peluang pekerjaan iaitu; i) Daya persaingan wilayah, ii) Pasaran buruh

yang efisien; dan iii) Membina kapasiti sosial. Daya persaingan wilayah adalah

mewujudkan jaringan antara firma-firma (kluster) dan menggalakkan kerjasama.

Kerjasama ini mengstimulasikan inovasi pembangunan produk. Manakala

penambahbaikan governans bandar memberi kesan kepada pasaran buruh yang lebih

efisien. Pasaran buruh boleh meningkatkan produktiviti pengeluaran produk bandar.

Peluang pekerjaan semakin bertambah baik dan ini dapat membina kapasiti sosial.

Masalah pengangguran, kemiskinan di wilayah-bandar raya dan isu-isu sosial yang

lain dapat dikurangkan. Jaringan kerjasama antara pihak kerajaan dan NGO mengatasi

isu-isu pembangunan wilayah-bandar raya dengan lebih efektif lagi.

Ini menunjukkan keadaan suasana pembangunan tempatan mampu

melahirkan jalinan antara kedua-dua pihak antara negara atau antarabangsa. Walau

apa juga aspek-aspek ini, kebiasaannya semua karakter pembangunan tempatan

berjaya dalam membina kerjasama dan perlu diuruskan dan ditadbirkan secara betul.

Kerjasama ini dilihat sebagai kemajuan pembangunan tempatan dan dengan ciri-ciri

governans yang baik menentukan kualiti mereka. Governans bandar meliputi

perhubungan stakeholders dan institusi-institusi berinteraksi dan dikenalpasti berlaku

di dalam bandar (Devas & Philip 2004). Stakeholders dan institusi seperti sektor

perniagaan swasta, sektor korporat tidak formal, termasuk masyarakat sivil seperti

organisasi komuniti, NGO, parti-parti politik, kumpulan agama, persatuan pedagang

77

dan pertubuhan-pertubuhan pedagang wilayah dan PBT. Ketanggungjawaban dan

ketelusan kerajaan dalam menjalankan peranan dalam membangunkan wilayah-bandar

raya meningkatkan kefahaman stakeholders lain dalam governans bandar kepada

kerajaan. Ini akan meningkatkan ekonomi bandar jangka panjang. Maka dengan itu,

peranan governans bandar dalam penting dalam era globalisasi ini.

2.5.4 Peranan Governans Bandar Dalam Pembangunan Negara

Anjakan kepada ekonomi globalisasi termasuklah gerakan modal pelaburan dan

gabungan sektor ekonomi dunia dalam konteks perbandaran telah berubah kepada

cabaran pengurusan bandar. Aspek pengurusan bukan hanya mementingkan kehendak

individu tertentu tetapi semua kehendak masyarakat. Maka dengan itu satu hala baru

dalam sistem wilayah-bandar raya diwujudkan iaitu governans bandar. Governans

bandar boleh didefinisikan sebagai proses yang perubahan peranan kerajaan

menentukan segala corak pembangunan dan kehidupan rakyat kepada peranan

kerajaan yang menggalakkan polisi, program dan program kepada satu rangkaian yang

dibina melalui pelbagai stakeholders seperti sektor swasta, NGO dan setiap lapisan

masyarakat. Governans bandar merangkumi mekanisma, proses dan institusi melalui

warga bandar dan kumpulan yang berartikulasi melalui kepentingan, menjalankan

hak-hak perundangan dan membentuk polisi serta perlaksanaan melalui sinergi

penglibatan sektor swasta dan awam.

Dalam tahun 1995, satu persidangan antarabangsa meja bulat mengenai

governans amalan-amalan baik bandar dan pembangunan keterlibatan telah

diselaraskan dalam satu Forum Dasar Pembangunan Yayasan Jerman untuk

Pembangunan Antarabangsa di Berlin, Jerman. Ini adalah sebagai persiapan untuk

Persidangan Antarabangsa Bangsa-bangsa Bersatu bagi Penempatan Manusia

(HABITAT II) yang diadakan di Istanbul, Turki pada Jun 1996. Ini adalah sebagai

sebahagian proses Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (UN) untuk membangunkan

agenda perbandaran dan mengenalpasti kaedah-kaedah serta amalan-amalan dalam

melaksanakan Agenda 21 peringkat tempatan. Matlamat Persidangan Meja Bulat

Berlin ini adalah untuk menimbulkan kesedaran dan kepentingan governans bandar

serta demokrasi tempatan demi kesedaran penduduk.

78

Demi strategi-strategi masa hadapan pembangunan wilayah-bandar raya dan

untuk menjana perspektif yang lebih luas, keperluan elemen dan langkah-langkah

untuk memberikan konsep ketanggungjawaban masyarakat wilayah-bandar raya ke

arah orentasi yang lebih pratikal. Pihak kerajaan, masyarakat sivil dan swasta

bersama-sama menjana pembangunan bandar. Rakyat yang memilih kerajaan, maka

kerajaan perlu bersama-sama dengan rakyat membangunkan negara, wilayah atau

bandar. Pihak NGO juga berperanan sebagai agen pembangunan di wilayah-bandar

raya agar memastikan kesejahteraan dan kemapanan kualiti hidup di bandar. Kajian

governans bandar banyak dijalankan oleh ramai sarjana dalam bidang sosiologi,

politik, ekonomi dan perancangan bandar meliputi berbagai sektor yang melibatkan

hubungan manusia dan isu-isu pembangunan bandar. Antara-antara kajian governans

bandar yang telah dijalankan berdasarkan kepada isu-isu perbandaran dan PBT adalah:

i. Chapman dan Lowndes (2008) telah menjalankan kajian bersama Pejabat

Timbalan Perdana Menteri Britain (ODPM) sejak tahun 2006 mengenai hubungan

governans bandar dengan pembangunan komuniti mengikut agama di Britain.

Kumpulan-kumpulan ini dianggap sebagai stakeholders utama dalam governans

bandar di bandar-bandar besar di United Kingdom. Peranan mereka bukan hanya

tertumpu kepada kerja-kerja kebajikan dan amal sahaja tetapi merangkumi

pembangunan kapasiti kepada kemimpinan komuniti yang mewakili masyarakat di

peringkat PBT. Peranan dan input-input mereka mengenai isu-isu sosial, ekonomi dan

fizikal tempatan adalah penting kepada pembuat dasar perbandaran dan perancang

bandar. Ini adalah selaras dengan Dasar Komuniti Mapan Britain (British Sustainable

Communities Policy) yang dijayakan oleh kerajaan;

ii. Laquian (2008) telah menjalankan kajian mengenai governans bandar di

peringkat mega wilayah-bandar raya di Asia. Beliau telah mengenalpasti masalah-

masalah wilayah-bandar raya di negara-negara Asia yang boleh menggagalkan

governans bandar di antaranya a) Konflik keadilan dan fragmentasi wilayah; b)

Kekurangan kapasiti kewangan; c) Keterlibatan warga bandar; dan d) Ketelusan dan

akauntabiliti. Beliau juga telah mencadangkan beberapa strategik dalam menjayakan

governans bandar ini antaranya a) Autonomi governans tempatan; b) Governans

wilayah campuran; dan c) Kesatuan governans wilayah. Beliau berpendapat

79

kepentingan governans bandar di mega wilayah-bandar raya adalah untuk

mengekalkan kestabilan suasana ekonomi dan politik serta kemapanan alam sekitar di

Wilayah Asia. Dengan ini keamanan dan kestabilan ekonomi wujud di rantau ini;

iii. Mitchneck (2007) telah menjalankan aspek-aspek governans bandar seperti

penglibatan awam, perkongsian antara awam dan swasta, ketelusan, akautabiliti dan

keputusan dari bawah ke atas (bottom-up) digunakan untuk menentukan keputusan

pembangunan guna tanah di Rusia. Ini secara tidak langsung dapat memasarkan harta

tanah di bandar-bandar utama di Rusia dan menarik pelabur asing melabur di Rusia;

iii. Marissing, Bolt dan Kempen (2006) telah menjalankan kajian governans

bandar dan penyatuan sosial yang memberi kesan kepada pengstrukturan semula

dasar perbandaran di dua bandar utama di Belanda iaitu Utrecht dan The Haque. Salah

satu persoalan penting yang dibangkitkan dalam kajian ini, adakah proses governans

bandar boleh mewujudkan lebih penyatuan sosial dan kesejahteraan di kawasan

kejiranan? Kajian ini telah mengenalpasti tiga jenis penyatuan yang berbeza iaitu

mendatar (penyatuan penduduk di antara kawasan kejiranan), menegak (jalinan

kerjasama antara pembuat dasar dan pihak-pihak lain yang menentukan pembangunan

di kawasan kejiranan) dan institusi (jalinan kerjasama antara penduduk, pembuat dasar

dan pihak-pihak yang berkepentingan. Penyatuan sosial antara masyarakat ini

mewujudkan kawasan kejiranan yang selamat dan sejahtera;

iv. Kim dan Dickey (2006) telah mengenalpasti aspek-aspek governans bandar

yang boleh digunakan dalam merancang penambahbaikan sistem pengangkutan awam

terutamanya sistem laluan bas di Bandar raya Seoul. Komuniti penduduk bersama-

sama dengan Kerajaan Metropolitan Seoul telah terlibat secara langsung dalam

merancang sistem laluan dan perjalanan bas di Bandaraya Seoul. Komuniti yang

terlibat adalah para professional sektor awam dan swsta, NGO, Persatuan Ibubapa dan

Guru penduduk tempatan pelajar universiti dan ahli-ahli politik;

v. Bingham (2006) telah mengenalpasti tiga perkara utama dalam governans

bandar baru iaitu hiliran (upstream) – jalinan kerjasama yang melibatkan ramai

perwakilan, pertengahan (middlestream) – melibatkan perwakilan-perwakilan tertentu

80

hanya fokus kepada isu yang dibincangkan dan huluan (downstream) melibatkan

pelaksanaan dan pemantauan polisi-polisi awam. Dalam kajian beliau governans baru

ini digunakan sebagai proses kerjasama antara warga bandar dengan beberapa

stakeholders yang berkaitan. Governans bandar ini menggalakkan warga bandar

terlibat dengan keputusan-keputusan polisi yang bercirikan bottom-up. Penglibatan

stakeholders utama governans bandar ini mewujudkan satu kolaborasi yang baik

dalam merancang dan membangunkan bandar. Ini berbeza dengan konsep pelaksanaan

kawal dan perintah (business-as usual command and control) yang pernah diamalkan.

vi Stewart (2006) dalam kajiannya mengenai rekabentuk penunjuk-penunjuk

governans bandar yang baik bagi kepentingan penglibatan rakyat dan penilaian

pembangunan Bandaraya Vancouver, Kanada. Berdasarkan kepada penunjuk-

penunjuk governan bandars yang baik oleh UN-HABITAT pada tahun 2005, beliau

telah menjalankan analisis mengenai bilangan penduduk yang membuang undi untuk

Pilihan raya Kerajaan Tempatan Vancouver dari tahun 1984-2005. Kajian beliau

mendapati mereka yang berjaya menduduki kerusi Kerajaan Tempatan Vancouver

perlu mematuhi penunjuk-penunjuk governans bandar yang baik UN-HABITAT bagi

mewujudkan suasana yang harmoni dan kesejahteraan kepada rakyat.

vii. Keil (2006) telah menjalankan kajian mengenai hubungan antara stakeholders

yang aktif dalam governans bandar dari segi struktur pentadbiran politik dan institusi

berkaitan. Kajian ini juga mendapati wujud ketidaksefahaman antara ruang dan kuasa

dengan penggunaan, adaptasi serta pembentukan kawasan. Strategi konsep bottom-up

dan top-down dalam governans bandar telah digunakan untuk melihat kesan postif dan

negatif program pembangunan perbandaran yang memberi kesan kepada penduduk.

viii. Gilbert (2006) dalam kajiannya mengenai perubahan pembangunan Bandaraya

Bogota di Amerika Latin dari aspek sosial, ekonomi dan fizikal. Beliau telah

mendapati lima perkara utama yang memperbaiki governans bandar di Bogota; iaitu a)

Tanggungjawab pembangunan fiskal; b) Perubahan dalam sistem perkhidmatan awam

yang semakin efisien dan efektif; c) Sikap masyarakat sivil dalam menjaga keamanan

Bogota; d) Kejujuran dan ketelusan masyarakat Bogota dalam mengatasi gejala

rasuah; dan e) Kebanggaan Warga Bogota terhadap pembangunan Bogota. Gilbert

81

(2006) juga menganggap Bogota sebagai model bandaraya yang telah mengamalkan

prinsip-prinsip governans bandar yang baik;

ix. Laurila (2004) telah menjalankan kajian governans bandar yang boleh

dibahagikan kepada fungsian reaktif and fungsian proaktif. Fungsian reaktif governans

bandar beroperasi untuk jangka masa pendek. Fungsian reaktif menggerakkan semula

kerjasama antara semua peringkat stakeholders jika ketika sesuatu berlaku pada masa

itu seperti bencana alam atau peperangan. Tumpuan governans bandar ini adalah lebih

kepada kebajikan penduduk yang tinggal di kawasan bandar. Manakala fungsian

proakif governans bandar menitikberatkan penggunaan sepenuhnya potensi kekuatan

antara stakeholders dalam mengambilkira keefisienan ekonomi; dan

x. Giguere (2004) mendapati beberapa faktor yang menghalang kepada kejayaan

perlaksanaan governans bandar iaitu a) Tiada hubungan antara objektif dasar negara

dengan matlamat tempatan; b) Fleksibiliti pentabiran adalah terhad di kebanyakan

program-program awam seperti pembangunan ekonomi tempatan dan pekerjaan; c)

Hubungan akauntabiliti yang lemah antara pihak awam dan swasta; dan d) Kerjasama

antara pihak awam dan swasta adalah berasaskan kepentingan pihak-pihak tertentu.

Hubungan baik antara stakeholders dalam governans bandar menjamin kesejahteraan

dan kemapanan kualiti hidup penduduk diwilayah-bandar raya.

Berdasarkan kepada kajian-kajian di atas, tertumpu kepada amalan-amalan

governans bandar yang baik menjurus kepada holistik pembangunan sejagat. Kajian-

kajian yang dijalankan mendapati pembentukan perkongsian sinergi antara kerajaan

dan stakeholders melahirkan masyarakat mampu membina kekuatan ekonomi dan

menawarkan kualiti hidup yang tinggi serta sejahtera. Owen (2002) berpendapat

governans bandar seolah-olah mewujudkan public interest partnership di mana

amalan-amalan governans bandar yang baik ini menjadi pusat yang menemukan

keperluan-keperluan masyarakat sivil dan ahli-ahli perniagaan yang menjana

pembangunan ekonomi bandar dan seterusnya membangunkan negara. Di era

globalisasi ini amalan-amalan governans bandar yang baik tidak memadai dan perlu

ke arah governans bandar yang lebih effisien. PBT juga perlu berdepan dengan

kepelbagaian kepentingan kumpulan masyarakat yang mesti dipenuhi, dan pelbagai

82

isu sosial serta pengaruh negatif yang dihadapi. Kerjasama, penglibatan dan sokongan

masyarakat amat diperlukan untuk menanganinya (Maloney, Smith and Stoker 2000).

Ramai sarjana perancangan bandar berpendapat bahawa proses perubahan

pada masa kebelakangan ini tidak hanya dipengaruhi oleh perancangan sektor awam,

governans bandar dan perlaksanaan program pembangunan setempat tetapi juga oleh

pelbagai anasir luar. Salah satu daripada pengaruh luaran tersebut berlaku melalui

perluasan pasaran dalam pasca moden yang dikenali sebagai globalisasi ekonomi.

Umumnya definisi ini menjelaskan bahawa pelbagai masyarakat di dunia menjadi

terangkum ke dalam suatu masyarakat dunia yang besar. Ini selaras dengan pendapat

Merrien (1998) mengenai kesan governans bandar daripada perubahan spatial ini pula

dapat dilihat daripada segi peningkatan daya saing dan perkembangan wilayah-bandar

raya selanjutnya. Ini adalah untuk merealisasikan matlamat pembangunan sosial

ekonomi dan antara wilayah yang seimbang, adil dan saksama agar impak globalisasi

perlu dilihat secara menyeluruh dalam konteks governans bandar.

Mereka menjadi saling bergantung antara satu sama lain dalam proses

pengeluaran dan penggunaan. Sarjana pembangunan berpendapat bahawa dunia tanpa

sempadan yang dibentuk itu menyebabkan negara hilang keupayaan untuk merancang

ke arah pencapaian matlamat pembangunan sendiri kerana alat perlaksanaan pelbagai

dasar ekonomi menjadi tidak berkesan dan negara menjadi ‘jaluran penghantaran

modal global” dan tertakluk kepada “gerak kuasa pasaran dunia”. Maka dengan itu

berlakukan persaingan ekonomi antara wilayah-bandar raya negara dengan negara

lain. Dalam konteks ini, KGB memainkan peranan yang penting. Pachione (2005)

juga menjelaskan bahawa pelaburan dalam sektor dan strategik di kawasan wilayah-

bandar raya bukan sahaja menggerakkan pelaburan melalui limpahan dari pusat

pertumbuhan utama ke pusat di hierarki di bawahnya seperti yang ditekankan oleh

Christaller (1966), Hirchman (1958) dan Mydral (1957), tetapi juga secara mendatar

iaitu antara pusat pertumbuhan dengan pusat pertumbuhan yang lain pada hierarki

yang sama. Ini selaras dengan pendapat Montogemry, Stren dan Barney (2004)

bahawa galakan dan perkembangan sektor utama disebabkan governans bandar yang

bercirikan ketelusan, penglibatan, akauntabliti, berkesan dan efisien yang memberi

implikasi persaingan kepada wilayah-bandar raya.

83

2.5.5 Governans Bandar di Malaysia

Pembangunan perbandaran di Malaysia adalah enjin pertumbuhan ekonomi negara

yang mempunyai peranan yang amat penting dalam pencapaian wawasan untuk

menjadi negara maju menjelang tahun 2020. Sepanjang dua dekad yang lalu tahap

perbandaran di setiap negeri telah menunjukkan peningkatan yang signifikan dan

dijangka terus meningkat pada masa depan. Bagi menangani dan mengurus

peningkatan ini dengan baik, wujud keperluan terhadap perancangan, pembangunan

dan pengurusan perkhidmatan perbandaran yang lebih bersistematik dan efisien

supaya kualiti hidup yang lebih baik dapat dinikmati di bandar. Zulkurnain (2000,

2002) berpendapat potensi perkembangan bandar perlu dirancang dengan sebaik

mungkin selaras dengan perubahan teknologi dan cabaran globalisasi supaya dapat

memberi sumbangan yang maksimum kepada pertumbuhan ekonomi negara.

Cabaran-cabaran governans bandar ini memerlukan pihak terbabit lebih

fokus dalam menjalankan setiap tanggungjawab terhadap pembangunan bandar.

Hubungan baik antara masyarakat dengan kerajaan perlu dipelihara. Selaras dengan

proses perbandaran yang pesat menjelang tahun 2020, governans bandar di Malaysia

berdepan dengan pelbagai cabaran yang amat kompleks. Bagaimanapun, penglibatan

banyak agensi dan jabatan dalam pengurusan perbandaran menyebabkan banyak

tindakan sukar untuk diselaraskan dan menjejaskan keberkesanan tindakan tersebut.

Pengurusan dan pentadbiran perbandaran yang baik juga perlu mengambilkira

keupayaan sesebuah PBT yang mempunyai tahap kemampuan yang berbeza dari segi

gunatenaga, kemahiran dan kemampuan kewangan untuk memberi perkhidmatan yang

baik kepada penduduk di sesebuah wilayah-bandar raya (Zulkurnain 2002).

Kajian mengenai governans bandar di Malaysia yang dijalankan oleh Phang

(2001), Mohd. Yusof, Mohd Shukri dan Rashila (2001) banyak berkisar kepada

peranan PBT dalam meningkatkan kualiti hidup bandar. Misalnya Phang (2001)

berpendapat governans bandar adalah berkaitan dengan sistem PBT dalam mentadbir

dan mengurus pembangunan bandar. Warga bandar semakin sedar tentang hak-hak

mereka untuk mendapat kualiti hidup yang lebih baik. Maka dengan itu PBT perlu

mengambil langkah-langkah perubahan segera kepada governans bandar. Demi

84

berhadapan dengan cabaran ini, PBT perlu bersedia menilai kekuatan dan kelemahan

dalaman dan meneroka desakan-desakan positif yang mungkin menyumbang kepada

kemapanan. Phang (2001) juga menambah bahawa campur tangan ahli-ahli politik

dalam pengurusan PBT dan governans bandar sepatutnya dilihat dari dimensi positif

bukan sebagai satu halangan. Dalam melaksanakan governans bandar yang berkesan

peranan ahli-ahli politik dan ahli-ahli majlis dalam sistem pentadbiran PBT perlu

diambil kira kerana mereka merupakan wakil suara rakyat.

Mohd. Yusof, Mohd. Shukri dan Rashila (2001) pula berpendapat PBT di

Malaysia perlu mengkaji semula peranan governans bandar selaras dengan perubahan

globalisasi. Perubahan ini juga memenuhi perubahan semasa dan akan datang. Fungsi

dan tanggungjawab peringkat-peringkat kerajaan iaitu persekutuan, negeri dan

kerajaan tempatan bersama-sama dengan stakeholders governans bandar yang lain

seperti sektor swasta dan orang awam. Ini adalah sebagai refleksi perubahan

kemampuan yang dibawa oleh kepantasan transformasi teknologi. Mohd. Yusof,

Mohd. Shukri dan Rashila (2001) juga mencadangkan bahawa perubahan governans

bandar di Malaysia adalah penting selari dengan perubahan struktur masyarakat. PBT

sepatutnya diberi lebih kuasa autonomi, penghakupayaan masyarakat sivil dan

menggalakan lebih banyak sektor swasta terlibat dalam pembangunan.

Tun Dr Mahatir dalam ucapannya di Seminar Urban Management Good

Urban Governance pada tahun 2002 menyatakan bahawa governans bandar sekarang

sudah menjadi amat kompleks dan memerlukan ilmu pengetahuan dan keefisienan

pengurusan yang tinggi. Lebih banyak kemudahan yang diadakan di bandar

lebih rumitlah pengurusan pentadbiran dan kosnya. Penduduk wilayah-

bandar raya dapat mengurangkan kerumitan dan kos dengan memberi kerjasama

kepada PBT dan berdisplin dalam menggunakan kemudahan awam. Pertumbuhan

wilayah-bandar raya perlu dikawal supaya ia tidak menjadi slum kerana terlalu

padat. Menurut Megie (2007) pembangunan yang diadakan hendaklah teratur dan

tertib, dibekalkan dengan kemudahan asas seperti elektrik dan air, jalan, lampu serta

pelbagai kemudahan. PBT bertanggungjawab untuk menentukan pembangunan

bandar baru, pemulihan kawasan dan bandar lama agar dapat diurus dengan baik.

Ini secara langsung memberi faedah yang menyeluruh kepada rakyat.

85

Kepentingan penduduk perlu diambilkira dan penduduk pula perlu

memberi kerjasama kepada PBT. Hanya dengan kerjasama semua pihak barulah

PBT dapat mengurus pentadbiran bandar-bandar dengan baik dan berkesan. Terdapat

jurang perbezaan yang besar antara harapan yang diletakkan oleh masyarakat terhadap

sesebuah PBT dengan kemampuannya untuk memenuhi harapan tersebut.

Kepelbagaian peranan yang diharapkan dapat dimainkan oleh PBT untuk menjadikan

wilayah-bandar raya yang sejahtera dengan kualiti hidup yang tinggi memberi tekanan

kepada mereka untuk mempunyai organisasi yang kukuh. Tekanan lebih dirasakan

oleh PBT yang bersaiz sederhana dan kecil yang tidak berkemampuan dari segi

kewangan, gunatenaga, kemahiran dan peralatan untuk menyediakan perkhidmatan

yang diharapkan oleh rakyat yang menerima faedah pembangunan (Zulkurnain 2000).

Phang (2008) berpendapat bahawa PBT sebagai pemangkin dalam

pembangunan tempatan dan berperanan penting dalam mengagihkan faedah

pembangunan kepada rakyat. Sebagai sebuah negara yang mengamalkan sistem

ekonomi yang terbuka, PBT tidak dapat lari daripada arus globalisasi. Kerjasama,

penglibatan dan sokongan masyarakat amat diperlukan untuk menanganinya.

Bagaimanapun, penglibatan masyarakat yang rendah terhadap aktiviti yang dianjurkan

oleh PBT juga menyebabkan hasrat PBT untuk melibatkan masyarakat dalam

perancangan dan pembangunan kawasan mereka juga tidak dapat dipenuhi. PBT juga

perlu berdepan dengan kepelbagaian citarasa dan kepentingan kumpulan masyarakat

yang mesti dipenuhi dan ditangani dengan bijaksana. Ini disertai dengan pelbagai isu

sosial dan pengaruh negatif yang perlu dihadapi oleh PBT.

Gagasan 1 Malaysia : Rakyat Didahulukan dan Pencapaian Diutamakan

merupakan gagasan penting betapa sebuah kerajaan yang dipilih oleh rakyat, kerajaan

harus dapat menunaikan tanggungjawab yang telah diamanahkan sebaik mungkin.

Konsep 1 Malaysia menjadi pemangkin kepada proses transformasi sosial yang

mengarah kepada kemajuan negara, kesejahteraan kehidupan masyarakat dan

menambahbaik sistem penyampaian kerajaan. 1 Malaysia adalah berdasarkan kepada

konsep keadilan kepada semua. Ini bermakna tiada kumpulan masyarakat

dipinggirkan dan bantuan serta peluang diberikan berdasarkan kepada keperluan dan

merit. Namun demikian, hak yang termaktub dalam Perlembagaan dipatuhi dan

86

pembangunan pada tahap yang berbeza bagi kumpulan yang berlainan harus

diambilkira (JPM 2010). Gagasan ini perlu dilaksanakan sepenuhnya oleh PBT.

Perdana Menteri ketika ucapan pelancaran Pelan Hala Tuju Program

Transformasi Kerajaan (PTK) pada 28 Januari 2010 menyatakan bahawa Prinsip

Rakyat Didahulukan adalah perhatian sesuatu bidang atau sektor yang sangat

diperlukan dan dikehendaki oleh rakyat dan mengagihkan sumber-sumber yang terhad

itu secara bijaksana. Ini tidak terkecuali rakyat di peringkat PBT. Pencapaian

Diutamakan adalah ketelusan dan akauntabiliti kerajaan untuk keberhasilan yang

dapat dilihat dan dirasai oleh rakyat dan disampaikan dengan serta merta adalah

diperlukan. Maka dengan itu peranan PBT di peringkat tempatan sangat penting dalam

menjayakan gagasan ini. Selaras dengan itu PTK menjadi agenda utama kerajaan

mengenai apa yang dilakukan dan apakah yang sudah disampaikan. Keberhasilan PTK

membolehkan negara mencatat pertumbuhan ekonomi pesat, perpaduan masyarakat

yang ampuh dan sistem penyampaian kelas pertama (JPM 2010).

PTK membantu memperkemaskan mutu sistem penyampaian kerajaan demi

menjamin persekitaran yang lebih kondusif pada semua peringkat pentadbiran,

pengurusan, perniagaan dan perkhidmatan bagi meningkatkan mutu hidup rakyat. Apa

yang berlaku pada peringkat antarabangsa diterjemah kepada realiti pada peringkat

nasional dan tempatan. Dalam suasana persekitaran global yang semakin mencabar,

daya persaingan negara berada pada kedudukan penuh risiko dan boleh tergugat

sehingga boleh memberi kesan ke atas kualiti kehidupan rakyat. Unsur-unsur ekonomi

negara perlu diperkemaskan secara struktur supaya negara dapat meningkatkan kadar

pertumbuhan ekonominya. Kerajaan mewujudkan pelbagai strategik perlaksanaan

PTK melalui kementerian dan jabatan-jabatan kerajaan agar gagasan 1 Malaysia dapat

dijayakan dengan sempurnanya (JPM 2010).

Maka dengan itu DPN (2006) oleh JPBD Semenanjung Malaysia telah

dirangka untuk menekankan peri penting governans bandar. Teras 6 DPN (2006)

menyatakan bahawa governans bandar merupakan keupayaan institusi perlu

diperkukuhkan untuk melaksanakan pentadbiran dan pengurusan perbandaran yang

lebih berkesan dan efisien. Di samping itu amalan governans korporat yang baik dapat

87

menggalakkan budaya pengurusan yang terbuka, berintegriti dan bertanggungjawab

dalam mengurus pembangunan bandar. DPN (2006) juga menekankan bahawa

penglibatan masyarakat digalakkan dalam perancangan dan governans bandar.

Penggunaan teknologi inovatif dalam perancangan, pembangunan dan pengurusan

perkhidmatan perbandaran menggalakan governans bandar yang lebih efisien.

Menurut Lowndes, Pratchett dan Stoker (2006), PBT sebagai jentera

pemangkin pembangunan di peringkat tempatan perlu menyusun orientasi, strategi

dan peranan mereka untuk menghadapi cabaran globalisasi itu dan mengeksloitasikan

peluang yang wujud daripada perkembangan ekonomi ini. Persoalan di sini, adakah

PBT mempunyai keupayaan dan berkemampuan untuk menerima peranan baru ini?

PBT juga perlu berdepan dengan kepelbagaian citarasa dan kepentingan kumpulan

masyarakat yang mesti dipenuhi, serta pelbagai isu sosial dan pengaruh negatif yang

dihadapi. Secara ringkasnya, Malaysia berjaya meneruskan kelangsungannya dan

makmur dalam tempoh lebih 50 tahun sebahagian besarnya kerana adanya azam

politik, pragmatisme dan pelaksanaan dasar yang berkesan. Kebanyakan negara

membangun di mana usaha mewujudkan governans bandar yang baik gagal dan

musnah akibat kurangnya azam politik di peringkat atas dan birokrasi yang tidak ada

kerjasama dan rasuah di peringkat bawah, Malaysia kekal pada landasannya.

Maka dengan itu untuk terus kekal pada landasannya, baik diperingkat

persekutuan, negeri dan tempatan, JPM telah menubuhkan PEMUDAH. Ini adalah

hasil kerjasama antara sektor awam dan swasta yang bertujuan mempermudahkan

operasi dan meningkatkan keefisienan serta keberkesanan sistem penyampaian awam.

Governans bandar yang baik melibatkan penyertaan orang ramai secara aktif dan

menyeluruh, maka pendemokrasian yang lebih meluas juga perlu diwujudkan. Warga

bandar yang ada sekarang lebih berpendidikan, canggih dan berpengetahuan, maka

tuntutan yang mereka buat daripada kerajaan juga bertambah, tetapi kefahaman

mereka berkurangan. Stakeholders mahukan kerajaan yang progresif dan bersifat

representatif kepada rakyat. Mereka mahu menjadi sebahagian daripada proses

membuat keputusan yang mempunyai kesan terhadap kehidupan dan nasib mereka.

Mereka lebih berminat untuk mengecapi hasil daripada mematuhi peraturan dan

menyambut baik dan menghargai kerajaan yang mudah didekati dan diajak berunding.

88

2.6 KONSEP HUBUNGAN KEEFISIENAN DENGAN GOVERNANS BANDAR

Keefisienan kini menjadi sebahagian daripada agenda perkhidmatan awam kerajaan

dan pembangunan wilayah-bandar raya di era kontemporari ini. Kepentingan sesebuah

bandaraya menjadi lebih efisien bukan sahaja disebabkan kepincangan pembangunan

dan pelbagai tragedi tetapi juga sebagai inisiatif bagi menangani isu daya saing dalam

era globalisasi. Kesemua ini membawa kerugian nyawa dan harta bahkan merupakan

petanda ketidakefisienan perancangan, pelaksanaan dan pemantauan pembangunan di

peringkat bandar, negeri mahupun negara. Dalam pada itu kedudukan ekonomi makro,

penyediaan kemudahan awam yang berkualiti, governans yang efisien, dan jaminan

keselamatan menjadi ukuran bagi kebanyakan pelaburan baru, perdagangan dan

jaringan kerjasama global. Sehubungan itu, langkah membentuk KGB semakin

relevan, malah memerlukan komitmen semua stakeholders di kawasan bandar.

Keefisienan merupakan satu konsep yang amat luas, tidak mutlak dan sering

dikaitkan dengan kriteria lain bagi menunjukkan tahap keefisienan dalam pelbagai

bidang ilmu dan ruang pembangunan sama ada bandar, wilayah atau negara.

Keefisienan seringkali digunakan oleh ahli ekonomi, jurutera, organisasi, ahli teori,

konsultan, ahli politik dan pengurus bagi menilai dan meningkatkan keefisienan

(ODPM 2004). Pelbagai tragedi dan bencana telah berlaku di pelbagai negara

termasuk Malaysia yang sering kali berdepan dengan tragedi banjir kilat, tanah runtuh,

jenayah berat (rompakan dan pembunuhan), pembuangan kerja, kemalangan dan

kesesakan lalu-lintas, dan sebagainya. Tragedi-tragedi ini bukan sahaja membawa

kerugian nyawa dan harta tetapi hakikatnya ia memperlihatkan ketidakefisienan

perancangan, pelaksanaan dan pemantauan pembangunan di peringkat bandar, negeri

mahupun negara. Dalam era globalisasi, strategi pembangunan wilayah-bandar raya

perlu berganjak ke arah memperkukuhkan daya saing berteraskan keefisienan yang

banyak diamalkan oleh PBT di negara-negara maju. Keefisienan amat penting bukan

sahaja dalam proses pembangunan negara terutama daripada segi perlaksanaan, malah

ia penting dalam proses pengawalan dan pemantauan pembangunan. Ini kerana, tanpa

pemantauan dan pengawalan yang baik, ketidakefisienan boleh berlaku tanpa mengira

masa, waktu dan keadaan. Ini boleh mengurangkan keyakinan stakeholders kepada

kemampuan PBT mengurus dan mentadbir kawasan tempat tinggal mereka.

89

2.6.1 Konsep Keefisienan

Bagi mengupas persoalan governans bandar dan keefiesienan, didapati penelitian

terhadap kajian-kajian lepas hanya melihat efisien dalam konteks keperluan ekonomi.

Keefisienan juga merupakan isu dan topik yang digemari oleh ahli-ahli ekonomi dan

pentadbiran. Konsep keefisienan dalam Ensaiklopedia Governans Vol 1 dan II (2007)

pada asasnya dirujuk sebagai keefisienan sesuatu proses yang mengarah kepada

pengeluaran atau perkhidmatan yang menguntungkan dan meminimumkan input.

Dalam konteks ini, keefisienan melibatkan suatu kitaran yang memerlukan input,

proses yang menggembelengkan input-input, dan akhirnya menjana output yang

berupa pendapatan, keuntungan, kualiti pengeluaran dan perkhidmatan sama ada

dalam jangka masa pendek atau jangka masa panjang.

Keefisienan sering dikaitkan dengan dua dimensi yang kontras; antara

kecemerlangan, pendapatan dan keuntungan output dalam proses pengeluaran atau

perkhidmatan dengan kemerosotan, kerugian dan pembaziran yang melanda sesebuah

firma, industri, wilayah dan negara. Manakala Gershon (2007) mentaksir efisien

sebagai usaha mencari penggunaan yang terbaik ke atas sumber yang ada bagi

memenuhi tuntutan dan keperluan masyarakat awam. Sehubungan dengan itu dalam

konteks ini Gershon (2007) memberikan perhatian terhadap langkah yang perlu

diambil bagi meningkatkan tahap keefisienan antaranya;

i. Mengurangkan input - Mengurangkan kos pengguna

- Mengurangkan kos pekerja

ii. Meningkatkan output - Meningkatkan sistem dan proses dalam

pengeluaran

- Working smarter

- Bekerja dengan fokus yang lebih baik

iii. Meningkatkan hasil - Meningkatkan sistem dan proses untuk

menyampaikan perkhidmatan

- Meningkatkan kemahiran pekerja

90

Sehubungan itu dalam konteks ini Gershon (2007) memberikan perhatian

terhadap langkah yang perlu diambil bagi meningkatkan tahap keefisienan yang sering

diperdebatkan dalam konteks governans, pengurusan, pengeluaran, pembangunan dan

pengendalian perkhidmatan yang diberikan atau ditawarkan oleh sesebuah agensi

perkhidmatan awam mahupun swasta kepada pelbagai end users termasuk penduduk,

pelabur dan pelbagai segmen pengguna. Sehubungan itu dalam konteks ini, terdapat

pelbagai dimensi dan sektor keefisienan dalam kajian ilmiah. Antara yang paling awal

adalah keefisienan ekonomi, keefisienan sosial, keefisienan guna tenaga. Sementara

dalam era kontemporari pula, keefisienan sering dikaitkan dengan keefisienan ekologi

keefisienan daya saing dan keefisienan governans.

Selain itu, beberapa elemen yang berkaitan dengan keefisienan seharusnya

melibatkan ketelusan untuk mengatur sumber yang ada, antaranya melalui beberapa

metod. Dalam pada itu, elemen yang berkaitan dengan ketidakefiesenan pula

seharusnya mengambilkira elemen keperluan meningkatkan kualiti dan kuantiti

perkhidmatan output. Sebagai contoh, memberi penekanan terhadap penyediaan

kemudahan sokongan yang diperlukan bagi meningkatkan tahap keperluan

masyarakat. Persoalannnya, kenapa aspek keefisienen menjadi begitu penting? Bagi

menjawab persoalan tersebut perkara yang perlu diberikan perhatian adalah kerajaan

perlu meningkatkan mutu perkhidmatan yang efisien dan rakyat bersama dengan

kerajaan untuk meningkatkan persaingan PBT. Maka dengan itu PBT dapat

menyediakan perkhidmatan dengan lebih baik.

Bagi sektor perumahan keefisienan membolehkan pengguna mendapat yang

terbaik daripada agenda pembangunan yang dirancang. Seterusnya, keadaan ini

mempengaruhi peningkatan dalam konteks governans pihak kerajaan melalui

meminimumkan nilai wang di samping mengurangkan risiko ketidakpastian pemilik

ke atas sumber yang ada. Justeru itu, keefisienan ekonomi pada asasnya lebih

memberikan penekanan terhadap peruntukan/undang-undang dan yang berkaitan

dengan struktur pengurusan. Kajian oleh Stone (1989) mendapati bahawa

pertimbangan terhadap keefisienan seringkali dikaitkan dengan keberkesanan pihak

mengimplementasikan peruntukan atau undang-undang sedia ada. Ini bermakna

91

semakin tinggi tahap keefisienan atau keberkesanan peruntukan atau undang-undang

yang sedia ada maka semakin efisien peranan sesebuah organisasi.

Menurut Jacobs (1984), Schmidheiny (2000), Pina dan Torres (2001), Smith

(2004), Herrera dan Pang (2005) serta Dong, David dan Cavusgill (2008), peranan

membuat keputusan adalah penting bagi memastikan keefisienan oleh sesebuah

organisasi / institusi di wilayah-bandar raya. Ini bermakna semakin tinggi tahap

keefisienan sesuatu organisasi / institusi maka semakin rendah kos yang ditanggung

oleh pihak kerajaan yang akhirnya memberi peluang untuk mendapatkan pulangan

yang lebih baik. Hubungan baik dan saling berinteraksi antara stakeholders dalam

governans bandar secara tidak langsung menggambarkan hakikat bahawa KGB begitu

relevan bagi memastikan negara dan bandaraya dapat berdaya saing di persada global.

Di era globalisasi ini, amalan baik governans bandar mungkin tidak lagi relevan yang

sesebuah wilayah-bandar raya itu untuk terus berdaya saing.

Ini adalah kerana setiap perkara yang dilakukan perlu efisien dan berkesan

agar segala perancangan yang dilakukan boleh dilaksanakan dengan baik. Maka

dengan itu KGB merupakan agenda pembangunan yang perlu terus dilaksanakan demi

untuk menjayakan pertumbuhan ekonomi yang seimbang dan mapan.

2.6.2 Keefisienan Governans Bandar

Merujuk kepada Ensaiklopedia Governans Vol 1 dan II (2007) keefisienan dikaitkan

dengan governans yang sering didebatkan dan dibincangkan dalam mana-mana forum

dan arena antarabangsa sebagai perubahan baru dalam sistem berkerajaan. Pada masa

ini tiada definisi yang jelas mengenai KGB. Namun begitu keefisienan telah menjadi

salah satu aspek dalam elemen governans. Keefisienan governans juga menjadi salah

satu daripada tuntutan masyarakat global. Berdasarkan hakikat bahawa keefisienan

bermula sejak di peringkat perancangan, kemudiannya terpancar di peringkat

pembangunan dan penyediaan. Akhirnya di peringkat pengendalian perkhidmatan

yang melibatkan pelbagai stakeholders, keefisienan governans sebenarnya melampaui

jangkauan prinsip amalan-amalan baik governans. Di peringkat PBT umpamanya,

governans yang efisien membentuk mekanisme pengurusan perbandaran bagi

http://www.ci.sanjose/

92

menggalakkan pertumbuhan dan persekitaran hidup yang berkualiti. Penekanan

kepada governans yang efisien dapat dilihat dalam penelitian pembangunan

perbandaran dan wilayah-bandar raya.

Melalui program Strategi Pembangunan Bandar - City Development

Strategies (CDS) di bawah Pertubuhan Cities Alliance Washington USA, persoalan

pembangunan perbandaran yang berdepan dengan isu ketidakefisienan cuba diatasi,

terutama apabila tiada penyelarasan antara kawasan dan stakeholders metropolitan.

Namun begitu hubungan antara stakeholders perlu juga diperlihara. Melalui

pendekatan ini, CDS mencadangkan lapan prosedur iaitu: i) Memulakan proses; ii)

Membina parameter permulaan dan skop CDS; iii) Membina penilaian awal; iv)

Formulasikan visi; v) Mengenalpasti kekuatan-kelemahan-peluang-ancaman (analisis

SWOT); iv) Menetapkan strategi bidasan vii) Membina kesedaran; dan viii)

Memulakan perlaksanaan.

Satu contoh empirikal keefisienan governans boleh diteliti daripada

pengalaman bandar San Jose, Carlifornia USA. PBT yang bertanggung jawab ke atas

perkhidmatan kepada pelbagai lapisan penduduk, pekerja dan pelawat di kawasan

perkhidmatan seluas 175 batu persegi (http://www.ci.sanjose. ca.us/planning). Sebagai

sebuah bandar besar, San Jose berhadapan dengan cabaran untuk memberi

perkhidmatan yang berkualiti kepada semua kawasan kejiranannya. Ini melibatkan

perkhidmatan keselamatan dan perlindungan kebakaran kepada taman-taman dan

rekreasi, perpustakaan, pelupusan sisa, air minuman dan bekalan elektrik. Namun,

wujud kekangan disebabkan dua faktor utama iaitu dana pengurusan perbandaran

yang terhad dan komunitinya terdiri daripada tenaga kerja yang tidak aktif.

Kajian Borger dan Kerstens (1996), mengenai keefisienan 589 PBT di

Belgium. Kajian ini mendapati skor keefisienan PBT di Belgium adalah antara 0.57

hingga 0.94. Begitu juga dengan kajian Fatimahwati Ibrahim dan Mohd Zaini Abd

Karim (2004) mengenai keefisienan kerajaan tempatan di 46 PBT di beberapa negeri

di Malaysia. Kajian ini mengkaji PBT sebagai salah satu peringkat kerajaan yang

memainkan peranan penting dalam menyediakan kemudahan dan perkhidmatan.

Bagaimanapun terdapat beberapa kritikan terhadap prestasi PBT. Berdasarkan kepada

93

peningkatan dalam bilangan aduan daripada orang awam berkaitan penyediaan

kemudahan dan perkhidmatan yang tidak memuaskan kepada penduduk tempatan.

Kajian Fatimahwati Ibrahim dan Mohd Zaini Abd Karim (2004) juga mengkaji isu ini

untuk melihat sama ada PBT di Malaysia menggunakan sumber-sumber secara efisien

dalam menghasilkan perkhidmatan mereka yang berkesan dan efisien.

Bagi mencapai objektif tersebut, kaedah Data Envelopment Analysis (DEA)

telah digunakan untuk menganggar indeks keefisienan kos PBT. Indeks keefisienan

kos ini kemudiannya ‘diregreskan’ faktor-faktor yang dijangka mempengaruhi pretasi

PBT. Hasil kajian mendapati, PBT secara keseluruhannya kurang efisien dalam

penggunaan input. Hasil kajian juga mendapati keefisienan PBT di Malaysia

dipengaruhi oleh faktor teknologi dan persekitaran yang boleh meningkatkan sumber

ekonomi dan pembangunan mapan di kawasan tersebut. Secara kesimpulan KGB

dalam konteks kajian ini adalah perlaksanaan elemen-elemen governans bandar oleh

PBT secara efisien dengan meningkatkan mutu perkhidmatan PBT dalam

menyediakan kemudahan dan perkhidmatan kepada setiap stakeholders yang tinggal

di bandar. Setiap aduan dan pandangan masyarakat diambilkira oleh PBT demi

meningkatkan kesejahteraan dan kemapanan kehidupan mereka.

2.7 PERANAN GOVERNANS BANDAR DALAM PEMBANGUNAN WILAYAH-BANDAR RAYA

Tren pembangunan dan pertumbuhan wilayah-bandar raya yang tinggi mempunyai

implikasi yang luas kepada governans bandar. Ke arah mencapai negara maju, segala

infrastruktur dan kemudahan awam hendaklah dirancang dan disediakan dengan

sempurna. Sistem pengangkutan dan jalan raya diperkemaskan dan lain-lain

perkhidmatan perbandaran dipertingkatkan. Pada masa yang sama, pendapatan rakyat

dipertingkatkan dan kemiskinan di wilayah-bandar raya dapat dikurangkan. Parr

(2004, 2005) berpendapat untuk mencapainya, perancangan yang rapi dan sistematik,

dan pentadbiran yang berkesan tidak sahaja untuk memastikan kualiti hidup

dipertingkatkan tetapi membantu kepada pertumbuhan ekonomi. PBT atau agensi-

agensi lain yang terlibat dalam pembangunan merupakan agensi terpenting untuk

merancang dan mengurus pertumbuhan wilayah-bandar raya dan jaringan

pembangunan dengan bandar-bandar yang bersempadan dengannya.

94

Henton (2001) dalam kajiannya di Lembah Silikon telah melontarkan

beberapa persoalan mengenai governans bandar dalam perancangan dan pembangunan

wilayah-bandar raya global. Antara persoalannya siapakah yang mentadbir wilayah-

bandar raya global? Apakah institusi governans yang sesuai untuk bentuk baru

ekonomi baru ini? Model governans bandar di Lembah Silikon ini bertujuan untuk

meningkatkan kualiti hidup dan meningkatkan daya saing sektor perniagaan di

kawasan ini. Governans bandar di Lembah Silikon adalah bagaimana stakeholders

bersama-sama mengatasi isu-isu pembangunan di kawasan ini. Peranan governans

yang lebih luas daripada kerajaan. Di peringkat wilayah-bandar raya, governans

bandar melibatkan orang awam, ahli-ahli perniagaan, pertubuhan-pertubuhan bukan

kerajaan (NGO), golongan akademik dan kerajaan menentukan hala tuju,

menyelesaikan masalah dan mengambil tindakan di wilayah-bandar raya (Dahl 1998).

Henton (2001) juga berpendapat cabaran-cabaran utama governans bandar

dalam wilayah-bandar raya di abad ke 21 ini adalah skala pertumbuhan wilayah-

bandar raya terus berkembang melampaui persempadanan politik dan cepat. Ekonomi

baru memerlukan institusi governans bertindakbalas segera kepada perubahan

ekonomi ini, keberkesanan, kerjasama antara sektor awam dan swasta dalam wilayah-

bandar raya dalam menghadapi persaingan ekonomi dunia yang semakin mencabar,

penglibatan, komitmen masyarakat, pihak kerajaan dan swasta menentukan hala tuju

pembangunan wilayah-bandar raya. Amalan akauntabiliti setiap segenap lapisan

masyarakat yang tinggal di wilayah-bandar raya perlu bersikap akauntabiliti setiap

tindakan dan keputusan yang dibuat. Williamson (1985) pula berpendapat bahawa

institusi governans bandar perlu kepada ciri-ciri berhairarki, pasaran dan jaringan.

Seluruh jentera sistem pentadbiran negara di beberapa negara di dunia

terdapat beberapa peringkat dari persekutuan, negeri, daerah dan PBT bertanggung

jawab untuk memastikan segala perancangan dan program pembangunan dilaksanakan

secara berkesan. Walaupun projek dan program pembangunan dirancang di peringkat

persekutuan atau negeri, tetapi pada akhirnya pelaksanaannya adalah di peringkat

PBT. Sebagai kerajaan di peringkat akar umbi dan ejen pembangunan, serta

bertanggungjawab secara langsung mengurus bandar-bandar, PBT bertanggungjawab

menterjemahkan segala dasar dan program kerajaan untuk dilaksanakan di peringkat

95

tempatan serta memenuhi keperluan dan citarasa penduduk. Oleh itu kejayaan PBT

sebagai pengurus bandar – city manager dilihat sebagai kejayaan kerajaan negeri dan

kerajaan persekutuan yang merangka polisi dan strategi pembangunan.

Sistem kerajaan tempatan dan governans bandar mestilah dinamik untuk

memenuhi kehendak dan permintaan rakyat. Kemimpinan yang berkualiti dan

penyertaan orang ramai yang berkesan di peringkat tempatan amat diperlukan

sekiranya matlamat kerajaan hendak dicapai. Sistem governans bandar dan jentera

pentadbiran yang berkesan untuk mempertingkatkan pengurusan pertumbuhan dan

pembangunan wilayah-bandar raya bagi memastikan nilai asset, ekonomi, sosial dan

persekitarannya dipelihara dan diberi nilai tambah ke arah menjadikan wilayah

bandar raya maju, berdaya tahan dan berdaya saing. Pillay (2004) berpendapat amalan

governans bandar oleh PBT perlu memperkemaskan sistem pengurusan dan

pentadbiran dengan mengoptimumkan sumber kewangan termasuk sumber-sumber

baru, meningkatkan DPE bagi wilayah-bandar raya.

Sistem perancangan yang menggalakkan pertumbuhan pembangunan dan

memenuhi kehendak masyarakat. Prosesnya hendaklah mudah termasuk dengan

menggunakan sistem perancangan secara elektronik, kelulusannya cepat dan

memastikan setiap perkhidmatan tidak diganggu oleh birokrasi. Sistem perancangan

perlu diperkukuhkan dengan mewujudkan panduan strategik ke atas pembangunan dan

perluasan wilayah-bandar raya. Sistem ini perlu mengambilkira pendekatan dan

kaedah inovatif yang boleh meningkatkan keberkesanan prosedur dan penglibatan

komuniti yang lebih meluas. Kajian Borja dan Castells (1997) mengenai governans

wilayah-bandar raya yang melibatkan tiga peringkat yang berbeza iaitu i) Peringkat

Strategik di mana agensi-agensi awam dan swasta di peringkat ini bersama-sama

membina dan menguruskan projek-projek berskala besar infrastruktur dan

kemudahan; ii) Peringkat Metropolitan merupakan peringkat kerjasama institusi

untuk memastikan pengurusan dan galakan pembangunan bandar dijayakan untuk

aktiviti penduduk harian; dan iii) Peringkat PBT pula bukan sahaja berperanan

menyediakan kemudahan dan perkhidmatan tetapi menjadi medium kepada sektor

awam dan swasta berinteraksi menguruskan, menggalakkan dan mengintergrasikan

agensi-agensi awam dan swasta membangunkan wilayah-bandar raya.

96

Secara keseluruhannya, wilayah-bandar raya menjadi pusat utama

pertumbuhan dalam ekonomi kontemparari kini. Gabungan beberapa pusat bandar

utama melibatkan hubungan pelbagai guna tanah yang nadi pertumbuhan sesebuah

negara itu. Gabungan ini membentuk satu wilayah yang luas. Wilayah-bandar raya

yang maju selalunya menekankan aspek-aspek infrastruktur yang membentuk

rangkaian perhubungan ICT dan pengangkutan moden. Maka dengan itu kajian ilmiah

yang dijalankan oleh sarjana perancangan bandar dan geografi bandar barat dan

tempatan yang berkaitan dengan wilayah-bandar raya boleh dikategorikan kepada dua

(2) bidang ilmu yang saling berkaitan: iaitu i) Kajian-kajian ilmiah wilayah-bandar

raya; dan ii) hubungkait keefisienan dan wilayah-bandar raya

2.7.1 Kajian Ilmiah Wilayah-Bandar Raya

Kajian ilmiah mengenai wilayah-bandar raya yang terlibat dalam penyelidikan

akademik adalah berdasarkan kepada kajian-kajian sarjana barat dalam bidang

geografi, perancangan bandar, perancangan wilayah dan ekonomi bandar. Kajian ini

kebanyakannya berkaitan dengan pembangunan fizikal, sosial dan ekonomi. Antara

kajian-kajian wilayah-bandar raya yang berkaitan dengan penyelidikan ini adalah :

i. Christaller (1966) berpendapat wilayah-bandar raya dalam teori penempatan

pusat sebagai hirarki hubungan bandar dan luar bandar yang kini telah diambilalih

oleh proses ekonomi globalisasi. Wilayah-bandar raya dalam konteks ini merupakan

jaringan bandar-bandar utama yang berhubung dengan kawasan luar bandar;

ii. Dickinson (1964) berpendapat wilayah-bandar raya bukan sahaja dilihat

sebagai pusat pentadbiran tetapi sebagai empat fungsian utama iaitu tempat tinggal,

pekerjaan, rekreasi dan terminal pengangkutan. Tambahan pula terdapat empat

kategori utama dalam wilayah-bandar raya iaitu aktiviti perdagangan, hubungan sosial

(kebudayaan, pendidikan, teater, konsert, muzium), pergerakan penduduk (pergerakan

harian ke tempat kerja, membeli-belah dan hiburan) dan kesan pusat bandar kepada

guna tanah di mana banyak perubahan guna tanah dari pertanian kepada perbandaran.

Dickinson menyokong teori Christaller (teori penempatan pusat) di mana bandar

sebagai pusat perkhidmatan wilayah yang terpenting di bandar;

97

iii. Begg (1999) mendefinisikan wilayah-bandar raya sebagai entiti fungsian

(functional entity) di mana dari segi geografi kawasan bandar meluas jauh dengan

pengaruh bandar yang begitu dominan hingga ke kawasan luar bandar. Pusat bandar

utama bertindak sebagai fungsian intergrasi dan lebih khusus yang menyokong

aktiviti-aktiviti ekonomi di luar pusat bandar;

iv. Ache (2000) melihat wilayah-bandar raya yang melampaui had-had peringkat

tempatan (seperti unit asas pentadbiran) dan melepasi jauh dari tahap bandar. Dari

segi aspek reruang wilayah-bandar raya dilihat seperti satu konurbasi atau kawasan

metropolitan. Apa yang lebih penting wilayah-bandar raya sebagai satu sistem

kompleks lebih daripada entiti monolitik. Wilayah-bandar raya juga merupakan

ruangan perlembagaan kuasa politik dan ekonomi yang mengandungi pelbagai

kebudayaan, etnik, kaum dan kehidupan sosial;

v. Kloosterman dan Musterd (2001) berpendapat wilayah-bandar raya pada

asalnya dipisahkan oleh faktor sejarah akibat perbezaan pentadbiran dan politik. Pada

hakikatnya ia saling bergantungan antara satu sama lain kerana lokasi bandar-bandar

ini berdekatan. Akibatnya wujud pelbagai kluster bandar dengan jalinan infrastruktur,

perhubungan dan kekerapan perjalanan penduduk dari satu bandar ke bandar yang

lain. Ini menjadikan kluster-kluster ini akhirnya bercantum menjadi sebagai satu

fungsian kawalan dan arahan ekonomi. Salah satu ciri-ciri penting wilayah-bandar

raya ialah tiada pusat bandar yang dominan melainkan terdapat beberapa pusat bandar

yang mengandungi pelbagai jenis guna tanah.

vi. Bailey dan Turok (2001) merujuk wilayah-bandar raya sebagai morphologi

kawasan bandar dengan struktur sekelilingnya beberapa nod bandar. Jalinan nod-nod

bandar ini mewujudkan perhubungan fungsian dari segi aliran hubungan,

perindustrian, hubungan perniagaan, bentuk-bentuk kerjasama melalui pembahagian

buruh di antara bandar-bandar di dalam wilayah tersebut. Walau bagaimanapun kajian

ini belum dikonsolidasikan bersama kepelbagaian konsep wilayah-bandar raya seperti

City Networks (Camagni & Salone 1993), Multi Core City-region (Westin & Osthol

1994), Network Cities (Batten, 1995) dan Polynucleated Metropolitan Regions

(Dielemen & Faludi 1998);

98

vii. Turok (2006) pula berpendapat wilayah-bandar raya sebagai perluasan reruang

berkait rapat dengan aktiviti ekonomi yang mengandungi beberapa bilangan bahagian

dan wilayah politik;

viii. Green,Tracey, dan Cowling (2007) pula mendefinisikan wilayah-bandar raya

sebagai strategik, tahap politik pentadbiran, membuat keputusan dan perluasan

sempadan pentadbiran PBT termasuk kawasan bandar atau luar bandar. Definisi ini

termasuk pelbagai institusi dan agensi yang mewakili governans tempatan dan

wilayah yang meningkatkan kemampuan pembangunan ekonomi;

ix. Davoudi (2003) berpendapat wilayah-bandar raya tidak hanya melitupi

pergerakan komuniti dari kawasan luar bandar ke bandar tetapi keseluruhan kawasan

yang didominasi oleh bandar dari segi ekonomi, sosial dan budaya. Jarak tidak lagi

menjadi persoalan kepada komuniti yang tinggal di wilayah-bandar raya yang luas.

Sistem pengangkutan dan perhubungan komunikasi yang baik memudahkan

pergerakan komuniti dari satu tempat ke tempat yang lain. Ini secara langsung

meningkatkan pertumbuhan ekonomi di wilayah-bandar raya; dan

x. Pain (2008) berpendapat pada awal 1970an wilayah-bandar raya yang dikenali

sebagai entiti fungsian yang meluas di luar kawasan pusat pentadbiran bandar. Atas

dasar bentuk perubahan pengeluaran perdagangan dalam dunia ekonomi, hubungan

ekonomi dengan wilayah-bandar raya tidak boleh didefinisikan seperti ini lagi.

Wilayah-bandar raya perlu dilihat sebagai inter-bahagian sealiran dengan perubahan

global dengan skala wilayah-bandar raya iaitu a) Mega wilayah-bandar raya -

(perubahan penduduk dan penyebaran bandar-bandar di selatan global). Hubungan

fungsian ruang di antara R&D Teknologi Tinggi dengan fungsian bandar lain; b)

Wilayah-bandar raya Global yang merupakan peranan agen-agen yang aktif (TNC dan

MNC) yang membentuk geografi globalisasi ekonomi; dan c) Wilayah-bandar raya

Global Mega yang merupakan fungsian kompleks bergantung kepada kepadatan

kluster perkhidmatan global terkini dan bandar-bandar yang telah luas kawasannya.

Konsep wilayah-bandar raya bermula sejak tahun 1930an lagi sejak teori

penempatan pusat oleh Christaller. Ramai para perancang bandar, ahli ekonomi

99

bandar dan geografi bukan sahaja untuk mengenalpasti bandar atau kawasan

pentadbiran tetapi juga bagi kawasan pendalaman yang berhampiran yang mana

gabungan kawasan-kawasan ini menjadi jauh lebih besar. Perkara yang tidak dapat

dielakkan dalam wilayah-bandar raya adalah perubahan corak dan aktiviti guna tanah

yang semakin dinamik. Pertambahan daripada wilayah-bandar raya kebiasaannya

perlulah seiring dengan aktiviti dan fungsian arahan dan kawalan di dalam dan sekitar

kawasan pusat perdagangan dan perniagaan daerah (CBD). Ini mengambilkira pusat

bandar dalam kawasan penempatan yang berpengaruh dalam penentuan wilayah-

bandar raya.

Kalau kita lihat wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai fungsian wilayah

(functional regional) kita melihat Kuala Lumpur, Petaling Jaya, Ampang, Subang

Jaya, Shah Alam, Kelang hingga ke Seremban di mana wujud inter jalinan di antara

kawasan-kawasan ini. Fungsian arahan dan kawalan wilayah-bandar raya sebaik-

baiknya bercirikan governans bandar yang efisien dan mampu berdaya saing dengan

bandar-bandar lain dan menarik ramai pelabur asing.

2.7.2 Hubungkait Keefisienan dengan Wilayah-Bandar Raya

Menurut Laporan OECD (2006) dan diselaraskan dengan konteks penyelidikan ini,

keefisienan wilayah-bandar raya adalah berfungsi secara holistik dan terintegrasi

dengan semua sektor dan stakeholders bagi mencapai satu tahap keefisienan. Kenapa

keefisienan bandaraya begitu penting? Laporan ini menyebut peri penting keefisienan

bandaraya tercapai apabila beberapa prinsip keefisienan dipenuhi iaitu:

i. Wilayah-bandar raya melalui penawaran perkhidmatan utama menyumbang

kepada keefisienan ekonomi. Perkhidmatan utama ini yang terdiri daripada sektor

utama menyumbang sekurang-kurangnya 60 peratus daripada sumbangan pendapatan

wilayah-bandar raya. Setiap sub-sektor ini pula dengan mendukung beberapa ciri

perkhidmatannya secara terintegrasi menyumbang kepada keefisienan ekonomi

wilayah-bandar raya. Bahkan wilayah-bandar raya melalui kedinamikan sektor yang

mempunyai sumber modal, pertumbuhan dan pendapatan sendiri (Borja 1997).

Ekonomi bandar yang baik mampu menjana pertumbuhan ekonomi bandar.

100

ii. Wilayah-bandar raya juga merupakan pusat daya saing dalam pelbagai sektor

dan perkhidmatan. Melalui keefisienan daya saing, bandaraya dapat menarik pelbagai

kategori pelaburan, modal, penduduk dan tenaga kerja profesional yang sentiasa

kreatif dan maju untuk membentuk peluang penjanaan pulangan, justeru

kecemerlangan ini juga membentuk satu kelebihan untuk terus berdaya saing;

iii. Wilayah-bandar raya juga sebuah sosial milieu, justeru secara langsung

mendukung keefisienan sosial dan budaya. Melalui kedinamikan sub-sektor utama

perkhidmatan, pengeluaran dan kepenggunaan, semua stakeholders menyumbang

kepada keefisienan sosial dan budaya. Budaya yang tinggi menjadikan landskap dan

amalan penduduk membentuk identiti tersendiri. Melalui kreativiti budaya yang tinggi

juga cabaran global dalam industri budaya seperti pelancongan, muzik dan seni,

fesyen, landskap serta bangunan berkembang pesat (Castells 1997);

iv. Wilayah-bandar raya sebagai ruang fizikal, sumber semula jadi dan

persekitaran, menyumbang kepada keefisienan eko atau keefisienan sumber, terutama

dalam tenaga dan alam sekitar. Sebagai wilayah-bandar raya yang menggunakan input

tenaga yang tinggi, keefisienan tercapai apabila ada inisiatif menggunakan secara

efisien tenaga dalam penawaran perkhidmatan, pengguna dan pemaju;

v. Wilayah-bandar raya sebagai ruang penghunian penduduk, mengarah kepada

keefisienan keboleh-hunian apabila kualiti hidup penduduk bandaraya melebihi

daripada paras kualiti nasional atau setanding dengan kualiti hidup penduduk negara

maju. Sehubungan itu ruang keefisienan penghunian terjelma apabila penyediaan

prasarana dapat memberikan perkhidmatan yang efisien kepada penduduk bandar. Di

samping itu penduduk sebagai komponen utama yang berperanan sebagai penghuni

dan tenaga kerja yang merupakan aset utama kepada wilayah-bandar raya;

vi. Wilayah-bandar raya sebagai pusat perekonomian, mempamerkan keefisienan

guna tenaga. Dengan kata lain, wilayah ini mendapat perkhidmatan tenaga kerja yang

dapat memenuhi keperluan ekonomi global, nasional dan tempatan. Tenaga kerja

terdiri daripada pelbagai lapisan tenaga kerja profesional sehinggalah kepada tenaga

kerja bukan profesional menyumbang kepada produktiviti wilayah-bandar raya yang

101

seterusnya juga mempastikan tercapainya keefisienan ekonomi bandaraya secara

menyeluruh. Wilayah-bandar raya yang tidak atau kurang tenaga kerja yang mahir

pasti membantutkan pertumbuhan ekonominya ;

vii. Wilayah-bandar raya sebagai pusat pengeluaran dan pengedaran menyumbang

secara langsung kepada keefisienan inovasi dan teknologi. Inovasi dan teknologi ICT

mempercepatkan proses pengeluaran dan penawaran perkhidmatan. Perkhidmatan dan

sektor yang dilihat mempertingkatkan urus niaga atas talian sebagai satu indikator

inovasi dalam perkhidmatan, pengeluaran dan kepenggunaan oleh setiap stakeholders

yang menikmati kemajuan ini (Popoff 2000);

viii. Wilayah-bandar raya sebagai tumpuan penempatan penduduk yang

mempunyai taraf dan kualiti hidup tinggi, mengarah kepada pembentukan masyarakat

bermaklumat justeru menyumbang kepada keefisienan maklumat, berpengetahuan dan

keterlibatan dalam program pemajuan. Stakeholders wilayah-bandar raya sentiasa

diberi peluang untuk terlibat secara langsung dan tidak langsung dengan sebarang

keputusan pembangunan; dan

ix. Wilayah-bandar raya perlu mengamalkan satu governans yang efisien, dengan

proses buat keputusan dalam pembangunan mengambil kira kepentingan rentas

stakeholders dan sektor. Malahan, keefisienan jaringan pelbagai yang membentuk satu

wilayah-bandar raya yang kondusif untuk jangka masa kini dan akan datang.

Berasaskan prinsip-prinsip di atas, wilayah-bandar raya dijangkakan

mencapai keefisienan bandaraya pada skala dan aras yang mempunyai kelebihan

tersendiri. Keefisienan wilayah-bandar raya ini juga tercapai apabila wilayah ini

digerakkan oleh kedinamikan berterusan perkhidmatan utama yang terdiri daripada

perkhidmatan hierarki tinggi dan inovatif serta berkemampuan menjana pasaran yang

berkembang pada masa kini dan akan datang. Kesan globalisasi kepada governans

bandar mampu memberi implikasi persaingan antara sebuah wilayah-bandar raya

dengan wilayah-bandar raya yang lain. Perbezaan tingkat ekonomi perbandaran yang

wujud di sesebuah wilayah-bandar raya membezakan kedudukan wilayah-bandar raya

dalam susunan hierarki pertumbuhan ekonomi.

102

2.8 DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA

Proses globalisasi dan liberalisasi ekonomi telah memberi faedah kepada ekonomi

bandar-bandar utama. Ini menimbulkan tekanan pula kepada bandar-bandar lain

untuk bersaing secara global. Dalam sistem ekonomi global masa kini, persaingan

firma pengeluaran tidak lagi berasaskan hanya semata-semata kepada faktor kelebihan

banding yang dimiliki oleh sesebuah negara. Faktor kelebihan daya saing yang

dimiliki oleh firma-firma kini semakin berpengaruh pada sesuatu lokasi geografi.

Kejayaan firma pengeluaran memasarkan produknya di pasaran domestik dan

antarabangsa mampu menjana daya saing bandar, wilayah mahupun negara. DPE

wilayah-bandar raya kini telah menjadi topik utama dalam forum antarabangsa tentang

prestasi dan kejayaan pembangunan ekonomi sesebuah negara terutamanya peranan

wilayah-bandar raya sebagai enjin pertumbuhan ekonomi negara.

Sistem perancangan reruang di seluruh negara dunia adalah berdasarkan

kepada objektif yang sama iaitu : i) menggalakkan perancangan guna tanah jangka

panjang, ii) menyelaraskan fungsi-fungsi kerajaan melalui guna tanah dan pelaburan

fizikal; dan iii) memastikan perancangan aktiviti sektoral mengikut perubahan-

perubahan utama. Agenda baru DPE wilayah-bandar raya kini telah menjadi pemaju

kepada polisi-polisi perancangan negara-negara di dunia. Ekonomi wilayah dan

metropolitan kebanyakannya bergantung kepada kedudukan mereka dalam jaringan

global berbanding dengan pelaburan dan kuasa-kuasa ekonomi yang masih lagi

tradisional. Kemampuan untuk membangun dan mengstimulasikan DPE wilayah-

bandar raya telah menjadi pertimbangan kerajaan pusat di beberapa negara di Eropah.

Apakah peranan yang boleh dimainkan oleh PBT untuk membangunkan

wilayah-bandar raya? Menurut kajian OECD (2007) mendapati peranan baru PBT

tentang perancangan reruang menjadi strategik kepada pelaburan infrastruktur dan

lokasi aktiviti-aktiviti perniagaan. Perancangan strategik baru melibatkan i)

kepentingan aset-aset fizikal untuk menarik pekerja-pekerja mahir ke arah

perindustrian pengetahuan baru; ii) kemapanan alam sekitar menggambarkan

keutamaan pengekalan, pemikiran baru dan pergerakan manusia; dan iii) penyatuan

sosial yang mementingkan kualiti, kemudahsampaian kepada sumber-sumber tertentu,

103

kemudahan dan peluang-peluang di bandar dan wilayah. Peningkatan sistem

komunikasi dan pengangkutan awam di wilayah-bandar raya memudahkan pergerakan

komuniti dari satu bandar ke bandar lain dalam satu wilayah. Ini secara tidak langsung

menarik pelabur-pelabur merebut peluang-peluang yang disediakan oleh pihak

kerajaan. Ini secara langsung menjana peluang pekerjaan di bandar. OECD (2007)

melihat pendekatan perancangan baru secara strategik dalam corak perancangan

reruang dengan DPE selaras dengan perubahan globalisasi sekarang ini. Jadual 2.7 dan

Jadual 2.8 menunjukan corak perancangan reruang dengan DPE wilayah-bandar raya

pengurusan cara tradisional dan moden mengikut peringkat PBT.

Jadual 2.7 Corak perancangan reruang dengan DPE wilayah-bandar raya oleh PBT

Perkara Pendekatan Perancangan Tradisional

(Pengurusan)

Pendekatan Perubahan Setara

Pendekatan Perancangan Baru

(Strategik)

Matlamat Utama

Perletakan Lokasi Tanah

Pembangunan semula reruang dan pembangunan infra

Pembangunan ekonomi, alam

sekitar dan kemapanan sosial

Konsep (Dinamik)

Kaedah Perancangan Perancangan keterbukaan

Visi strategik

Fungsian Penyediaan perkhidmatan awam

Fokus ke atas projek Menggalakkan inovasi, tanggungan

risiko dan pembangunan

Aspek-aspek berkepentingan atau bentuk-bentuk (static)

Pusat atau pinggiran Pembangunan semula pusat bandar, pengukuhan rantaian

luar bandar atau bandar

Poly-centric (kepelbagaian pusat

bandar, koridor bandar, wilayah-

bandar raya Stakeholders (Actors)

Awam Penglibatan sektor awam

Pelbagai ‘stakeholders’,

pelbagai program polisi dan projek

Dimensi Tempatan dan Wilayah

Hubungan hirarki antara pusat, wilayah

dan tempatan : kawalan pusat

Penyatuan peranan wilayah

Aspek-aspek strategik.

Pengerakan kuasa pusat bertambah

Governans Governans bandar Amalan-amalan baik governans bandar

Governans bandar untuk daya saing

Sumber : OECD 2007

104

Jadual 2.8 Gaya pengkhususan dan hubungkait dengan DPE wilayah-bandar raya

Kriteria Pengkhususan

Pengkhususan Gaya Lama Pengkhususan Gaya Moden

1. Sektor Ekonomi • Seni dan Kraftangan • Pembuatan • Pertanian • Ternakan • Perlombong • Pertunjukan Pentas

• Perkhidmatan Perniagaan • Perkhidmatan Kewangan • Industri Teknologi • Perdagangan • Pameran Perdagangan

2. Lokasi • Nuclei Telekomunikasi • Pelabuhan • Kawasan sempadan • Bangunan keselamatan dan

pertahanan

• Kawasan mudahsampai yang terbaik dari segi infrastruktur dan telekomunikasi

3. Keputusan Ahli- ahli Politik

• Pusat Pentadbiran • Istana • Bangunan Majlis

Perbandaran

• Lokasi Badan-badan Kebangsaan dan Institusi Antarabangsa

4. Elemen-elemen kebudayaan

• Gereja dan pusat-pusat keagamaan

• Tarikan Pelancongan • Tempat-tempat Percutian

Sumber : OECD 2007

2.8.1 Kajian Ilmiah Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya

Kemunculan pasaran global bukan suatu perkembangan baru yang dilihat pada Zaman

Pembaharuan apabila ledakan penemuan sains dan teknologi beserta penciptaan

perbankan moden, mula menghubungkan negara Eropah antara satu sama lain, dan

juga Asia dan Amerika (Taylor 2000). Menurut Bryan dan Fraser (1999), globalisasi

menjadi semakin pesat dari 1870-1914, apabila kewangan dan perdagangan

antarabangsa mula berkembang. Walau bagaimanapun, arah aliran globalisasi terhenti

apabila tercetusnya Perang Dunia I. Menurut Bryan dan Fraser (1999) juga menambah

bahawa ekonomi global mula berkembang semula hanya pada awal 1950an apabila ia

digerakkan oleh penghapusan kawalan aliran modal secara beransur-ansur. Pelbagai

siri rundingan perdagangan yang berjaya dan pertumbuhan syarikat multinasional

mula melabur di negara-negara Amerika Latin dan benua Asia terutama China dan

Taiwan. Secara tidak langsung pembangunan wilayah-bandar raya terus pesat dan

rancak dengan pembinaan pasarana dan kemudahan awam.

105

Adakah bandar-bandar di seluruh dunia benar-benar bersaing? Kenapa dan

bagaimana mereka bersaing? Apakah kesan lanjutan daripada persaingan itu?

Bagaimana kita mengukur dan menjelaskan kejayaan DPE wilayah-bandar raya ini?

Apakah sebenarnya mereka persaingkan? Adakah persaingan ini memberi faedah

kepada mereka atau sebaliknya? Sebelum kita menjawab persoalan-persoalan ini dan

mendalami pengaruh dan hubungkait KGB dengan DPE wilayah-bandar raya adalah

penting untuk menerangkan tentang perspektif DPE wilayah-bandar raya dari kajian-

kajian ilmiah yang telah dijalankan oleh sarjana-sarjana barat dan tempatan. Kajian-

kajian DPE wilayah-bandar raya ini dilihat dari sudut ekonomi mikro (firma) dan

makro (wilayah bandar) yang boleh memacu pembangunan negara.

Keupayaan firma menghasilkan produktiviti yang menepati pasaran terbuka

dan mampu bersaing. Keupayaan firma di pasaran terbuka ini dan mampu bersaing

berkembang secara holistik untuk meningkatkan keuntungan. DPE wilayah-bandar

raya dari segi perspektif makro lebih tertumpu kepada persekitaran ruang yang

mendorong kepada pemilihan tapak untuk firma menjalankan operasinya terutamanya

di wilayah-bandar raya. Maka dengan itu wilayah-bandar raya sentiasa

mempertingkatkan keupayaan dan kedudukannya sebagai lokasi pelaburan.

Bagaimanakah DPE dilihat dalam konteks kitaran dalam reruang wilayah-bandar raya

dan polisi kerajaan dalam menggalakkan DPE? Kajian-kajian DPE wilayah-bandar

raya ini oleh beberapa sarjana barat melihatnya kepada tiga bahagian iaitu corak DPE

wilayah-bandar raya, bentuk persaingan, isu dan polisi DPE. Antaranya:

i. OECD (2006) menjelaskan bahawa pemancu utama yang mempengaruhi DPE

wilayah-bandar raya adalah kemudahan infrastruktur, struktur dan skala ekonomi

bandar yang besar serta industri modal tenaga kerja yang ramai dan mahir. Ini secara

tidak langsung membantu pertumbuhan perniagaan baru dan pembangunan produk

yang menentukan pertumbuhan ekonomi baru. Kedinamikan DPE mewujudkan

suasana yang kondusif perniagaan kepada pelabur-pelabur asing dan tenaga mahir;

ii. ODPM (2005) dalam kajian DPE bandar-bandar di United Kingdom telah

mengenalpasti faktor-faktor yang meningkat DPE di wilayah-bandar raya ialah

kepelbagaian ekonomi, kualiti hidup yang tinggi, jumlah tenaga kerja mahir ramai,

106

tahap sistem perhubungan dalaman dan luaran yang efisien, inovasi dalam firma,

organisasi dan keputusan strategik serta tindakan yang diambil oleh kerajaan;

iii. Parkinson dan ODPM (2004) melalui kajiannya bahawa persaingan antara

bandar-bandar secara langsung menyediakan kualiti dan optimal faktor-faktor reruang

seperti kawasan hijau, perumahan mampu milik, kemudahan utiliti dan infrastruktur,

elemen-elemen sokongan sektor perniagaan dan faktor-faktor lain mobiliti

pengeluaran seperti buruh dan modal. Bandar-bandar ini bersaing untuk menarik dan

mengekalkan kewujudan fungsian ibupejabat TNC bagi menjana tenaga buruh mahir

dan pusat-pusat penyelidikan dan pembangunan;

iv. D’Arcy dan Keogh (1999), Graham (1999), Raco (1999), Turok Rogerson dan

Berg (1999) mendefinisikan DPE wilayah-bandar raya sebagai aset-aset yang

menyumbang dan memberi kesan kepada kejayaan atau kegagalan kepada kualiti

tenaga kerja tempatan, pasaran harta tanah, aksesibiliti rangkaian telekomunikasi,

kesediaan kerjasama jaringan ekonomi, kualiti hidup yang ditawarkan dalam

persekitaran tempatan serta keberkesanan struktur organisasi. Dalam hal ini PBT

memainkan peranan yang penting dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya;

v. Lever dan Turok (1999) pula mendefinisikan DPE wilayah-bandar raya adalah

kemampuan bandar-bandar menghasilkan barangan-barangan dan perkhidmatan dari

peringkat wilayah hingga ke peringkat negara atau antarabangsa. Maka dengan itu

dapat meningkatkan pendapatan, memperbaiki kualiti hidup penduduk dan

meningkatkan pembangunan secara mapan. Ini adalah selaras dengan pendapat Porter

(1998) mengenai kebolehpasaran produk-produk dagangan ke negara-negara lain.

Kejayaan pasaran produk-produk ini menjadi kayu pengukur daya saing negara;

iv. Lever (1999) juga menjelaskan bahawa pengukuran hasil DPE bandar-bandar

di Eropah adalah melalui pertumbuhan pendapatan dan pekerjaan yang dijana.

Kejayaan DPE wilayah-bandar raya ini merupakan refleksi daripada wawasan para

pemimpin, kerjasama sektor awam, swasta dan usahawan-usahawan. Lever (1999)

juga menjawab persoalan kenapa perlu wujud DPE wilayah-bandar raya? Ini adalah

107

kerana dapat menjana pelaburan yang mobiliti di mana pengeluaran sektor pembuatan

mewujudkan peluang pekerjaan dalam pembangunan perniagaan, hartanah dan

penggunaan ICT di wilayah-bandar raya. Di samping itu, membina pembangunan

ekonomi melalui pengukuran nilai-nilai pertumbuhan seperti peningkatan keluaran

negara kasar. Ini secara tidak langsung menjadi tunjang kekuatan ekonomi wilayah-

bandar raya dan meningkatkan tahap kesejahteraan penduduk;

v. Porter (1998) melalui kajiannya mengatakan bahawa DPE wilayah-bandar raya

sangat dipengaruhi oleh tahap kualiti dan endowmen persekitaran wilayahnya. Ini

merupakan aset DPE wilayah-bandar raya bukan sahaja mempengaruhi kehadiran dan

meningkatkan daya saing firma, malah turut berupaya mewujudkan ekonomi bidangan

melalui pengklusteran industri. Kluster industri merupakan penunjuk dan penentu

kepada DPE wilayah-bandar raya. Ini kerana kluster industri berupaya memberi kesan

limpahan keefisienan, inovasi dan teknologi yang sangat diperlukan oleh firma moden

hari ini. Proses ini berterusan selagi firma dan tenaga kerja wujud;

vi. Porter (1998) juga berpendapat bahawa konsep kluster berkaitan dengan DPE

di wilayah-bandar raya berkaitan dengan bilangan syarikat baru berkembang dalam

kluster sedia ada berbanding di lokasi terasing. Kluster menjadi faktor pengawalan

yang khas bagi negara untuk beralih daripada ekonomi berpendapatan sederhana

kepada ekonomi maju. Sesebuah negara patut mengembangkan dagangan dalaman

dengan negara jiran sebagai batu loncatan untuk terus bersaing. Namun begitu produk-

produk dagangan mereka perlu berinovasi dan diterima oleh negara tersebut;

vii. Boyne (1997) melalui kajiannya DPE wilayah-bandar raya membangunkan

satu model pilihan awam berdaya saing dalam PBT. Perkara penting dalam DPE

adalah mengarahkan organisasi ke arah yang lebih baik. Ini dianggap satu keperluan

untuk mewujudkan keefisienan yang menitikberat kepada tindakbalas kepada pilihan

awam dalam meletakan sumber antara perkhidmatan dan kawasan;

viii. Porter (1996, 1998) juga berpendapat bandar-bandar bersaing untuk berkongsi

perdagangan dunia dengan mengubah kadar faedah, penukaran nilai wang asing dan

108

meningkat kerjasama. DPE wilayah-bandar raya ini mengekalkan pelaburan,

menggalakan penghijrahan penduduk ke bandar, meningkatkan pela ngan dan

mampu mengadakan temasya dunia seperti Sukan Olimpik. Band andar ini

bersaing melalui pengumpulan tenaga kerja mahir, sumber pendidikan frastruktur

moden yang efisien dan bertindakbalas cepat terhadap sistem gove s bandar.

Bandar-bandar yang berjaya dari segi ekonomi memberi fokus kepada gkhususan

ilmu pengetahuan, sokongan institusi dan firma yang kukuh;

ix. Laporan oleh The President’s Commission on Competitiv ss (1984)

menyebut bahawa DPE wilayah-bandar raya adalah sebuah pene tan tahap

persekitaran di bawah pasaran terbuka dan bebas, berupaya menghasilka ngeluaran

dan perkhidmatan yang dapat diterima oleh pasaran antarabangsa dan se langsung

mengembangkan pendapatan penduduk. Pencapaian produktiviti g tinggi

berkebolehan memindahkan output kepada aktiviti produktiviti lain ng dapat

menjana lebih peluang pekerjaan, pendapatan dan kualiti hidup yan ebih baik.

Wilayah-bandar raya yang mempunyai DPE yang tinggi mampu menja endapatan

negara dan menyediakan banyak peluang pekerjaan kepada penduduknya

Banyaknya bekalan sumber tenaga buruh terlatih yang mu di negara

membangun menyediakan keadaan yang kondusif bagi penerapan str i tersebut.

Pendekatan ini dilaksanakan berasaskan suasana pasaran terbuka dan per n kerajaan

yang minimum bagi menggalakkan penglibatan lebih cergas dan i tif sektor

korporat. Pada masa ini, wacana dan agenda pembangunan wilayah ndar raya

banyak bergantung kepada keupayaan berdaya saing. Ini adalah faed dan kesan

daripada globalisasi yang melibatkan perdagangan dan pelaburan lang asing ke

kawasan-kawasan bandar. Apakah peranan PBT untuk mencapai DP Rajah 2.5

menunjukkan tahap DPE wilayah-bandar raya dapat dicapai sekirany BT dapat

memajukan dan memanfaatkan kelebihan tempatan seperti keadaan fi l, sumber

manusia, ekonomi dan governans yang terdapat padanya (Fatimah 08). DPE

wilayah-bandar raya penting kepada kemajuan sesebuah bandar kerana

di dunia saling bersaing untuk menarik pelaburan khususnya pelaburan l

bagi memajukan sektor pembuatan dan perkhidmatan. Ini meningkatka

negara dan seterusnya menjamin kemapanan kualiti dan dayahuni banda

nco

ar-b

, in

rnan

pen

ene

mpa

n pe

cara

yan

ya

g l

na p

;

rah

ateg

ana

nisia

-ba

ah

sung

E?

a P

zika

20

semua bandar

angsung asing

n pendapatan

r.

109

SUM

BE

R E

KO

NO

MI

INO

VA

TIF

ü S

truk

tur d

an k

ompo

sisi

ekon

omi

ü S

ekto

r dan

taha

p kl

uste

r

ü S

ekto

r klu

ster

dan

peng

khus

usan

ü P

enge

luar

an d

an d

aya

prod

uktiv

iti

ü P

aten

ü C

orak

Pel

abur

an

ü P

enge

luar

an d

an e

kspo

rt

ü K

adar

kel

uara

n ne

geri

kasa

r

TE

NA

GA

BU

RU

H

MA

HIR

K

EU

PAY

AA

N F

IZIK

AL

G

OV

ER

NA

NS

ü P

ertu

mbu

han

tena

ga

buru

h

ü K

adar

pen

yert

aan

ü S

tok

dan

pena

war

an

tena

ga m

ahir

ü P

rofi

l pen

geta

huan

dan

kebo

lehk

erja

an

ü S

zaiz

pen

dudu

k

ü K

adar

per

tum

buha

n

pend

uduk

ü K

adar

pen

gang

gura

n

ü

Peru

ntuk

an p

rom

osi d

an

ikla

n ü

Aks

esib

iliti

dan

peng

angk

utan

ke

pasa

ran

ü

Ran

cang

an d

an ja

ring

an

ICT

ü

Lip

utan

ICT

ü

Uni

vers

iti d

an

pend

idik

an ti

nggi

ü

Pusa

t kem

ahir

an d

an

tekn

ikal

ü

Seko

lah

rend

ah d

an

men

enga

h ü

Klu

ster

pen

didi

kan

ü

Pusa

t R&

D d

an i

nova

si

ü R

angk

aerj

a po

lisi d

an

stra

tegi

pem

bang

unan

ü J

arin

gan

hubu

ngan

awam

,sw

asta

, tem

pata

n,

nasi

onal

dan

glo

bal

ü I

nsen

tif p

elab

uran

ü H

ubun

gan

deng

an

perd

agan

gan

luar

Raj

ah 2

.5 F

akto

r-fa

ktor

day

a pe

rsai

ngan

eko

nom

i di w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Sum

ber :

Mor

shid

i 200

5 da

n Po

rter

199

6

108

110

Prinsip kelebihan bandingan telah diperkenalkan oleh Rich pada tahun

1817. Menurut beliau, sebuah negara sepatutnya mengkhusus dal satu produk

eksport iaitu barangan yang negara tersebut ada kelebihan berband negara lain

daripada segi kos pengeluaran. Negara perlu mengimport bara yang kos

bandingannya lebih mahal malah jika dikeluarkan juga negara itu ak ugi. Idea ini

kemudiannya dikembangkan oleh ramai pengkaji seperti Hecksch hlin dengan

teori perdagangannya dan A.Weber dengan teori letakan industrinya. M hael.E.Porter

(1998) melalui bukunya The Competitive Advantage of Nations telah ncabar teori

kelebihan bandingan. Beliau berpendapat bahawa endowmen sepert han mentah

sebagai penyumbang utama kepada kelebihan bandingan sesebuah kaw n.

Sebaliknya, beliau menghujah bahawa sesebuah wilayah lu mencipta

kekuatan dalamannya sendiri untuk membolehkannya bersaing. Ku i sesetengah

faktor pengeluaran, khususnya sumber manusia dan organisasi rua dan institusi

wilayah, dapat diefisienkan bagi meningkatkan produktiviti seterusnya

merendahkan kos pengeluaran. Melalui cara demikian daya saing k san tersebut

meningkat. Rajah 2.6 menunjukkan konsep daya saing oleh Porte 998). Porter

(1996) menghuraikan kekuatan pemasaran sesebuah firma dari segi ebihan daya

saing. Porter menegaskan bahawa sebuah firma mungkin memiliki du is kelebihan

daya saing – kos relatif yang rendah (kebolehannya untuk menjalank ktiviti dalam

rantaian nilainya pada kos yang rendah) dan perbezaan (menjalankan tiviti dengan

cara yang unik berbanding pesaingnya).

Nilai akhir yang dicipta oleh firma ialah apa-apa yang sangg dibayar oleh

pembeli terhadap perkhidmatan yang disediakan, yang merangkumi pr k fizikal dan

perkhidmatan-perkhidmatan atau faedah-faedah lain. Rantaian nilai er mengenal

pasti bahawa aktiviti sesebuah firma boleh dipecahkan kepada gori seperti

infrastruktur firma, pengurusan sumber manusia, pembangunan tekno , pembelian,

logistik dalam sempadan, pemasaran dan jualan, dan perkhidmatan

apabila dilaksanakan biasanya mempengaruhi kos dan keberkesan

aktiviti-aktiviti lain dalam antaian nilai. Wilayah-bandar raya yan

menghasilkan produk yang tinggi secara langsung memakmurkan p

peluang pekerjaan yang banyak dan kualiti persekitaran yang menarik

ardo

am

ing

ngan

an r

er-O

ic

me

i ba

asa

per

alit

ng

dan

awa

r (1

kel

a jen

an a

ak

up

odu

Port

kate

logi

. Setiap aktiviti

an pelaksanaan

g berdaya saing

enduduk dengan

.

111

STR

AT

EG

I FIR

MA

DA

N P

ESA

ING

FA

KT

OR

INPU

T

FA

KT

OR

PE

RM

INT

AA

N D

AN

PA

SAR

AN

FI

RM

A S

OK

ON

GA

N

(per

khid

mat

an p

enge

luar

, pem

beka

l

PE

RSE

KIT

AR

AN

TE

MP

AT

AN

•

Pel

abur

an

• P

enge

luar

an

• P

ersa

inga

n

Raj

ah 2

.6

Hub

unga

n an

tara

pel

baga

i ele

men

dal

am k

onse

p D

iam

ond

Por

ter

Sum

ber :

Por

ter 1

998

110

112

Wilayah-bandar raya yang berdaya saing menghasilkan produk yang tinggi

secara langsung memakmurkan penduduk dengan peluang pekerjaan yang banyak.

Kajian ini melibatkan empat kawasan bandar utama di Britain iaitu London, Bristol,

Liverpool/Manchester dan bahagian tengah Scotland. DPE wilayah-bandar raya

banyak juga dibincangkan oleh pakar-pakar ekonomi terutamanya Michael Porter

berdasarkan kepada buku beliau Competitive Advantage of Nations. Lever dan Turok

(1999,2000) telah mengemukakan beberapa persoalan penting oleh beberapa sarjana

ekonomi. Dalam era persaingan global, wilayah-bandar raya yang gagal untuk respon

kepada perubahan, berkemungkinan besar untuk mengalami penurunan reputasi

sebagai destinasi yang digemari pelabur dan seterusnya akan mengalami kemerosotan.

Malahan dalam keadaan yang lebih buruk, wilayah-bandar raya tersebut

mengalami kesukaran ekonomi akibat krisis ekonomi, politik dan sosial. Wilayah-

bandar raya ini juga menghadapi kesukaran untuk memulihkan ekonomi bandar. Maka

dengan itu kerajaan perlu mencari jalan untuk memulihkan semula keadaan ekonomi

ini dengan memperkenalkan beberapa pakej baru rangsangan ekonomi menyediakan

peluang-peluang pekerjaan dan perniagaan terutamanya di kawasan bandar. Rakyat

pula bersama-sama kerajaan memulihkan situasi ini dengan terus meningkatkan

produktiviti dan pengetahuan. Di samping itu keamanan dan kesejahteraan perlu juga

dipelihara. Kestabilan negara dan kemahiran pekerja boleh menarik minat pelabur

melabur di wilayah-bandar raya.

Menurut Wilden (2006), faktor-faktor khusus wilayah-bandar raya dalam

meningkatkan kedinamikan DPE adalah aset-aset struktural seperti asas pengetahuan,

sturktur indusri, kualiti hidup, kemudahsampaian dan kesaksamaan sosial. Di samping

itu, faktor-faktor governans juga memainkan peranan yang penting dalam

mempengaruhi kedinamikan DPE wilayah-bandar raya seperti kepentingan dasar

integrasi, kerjasama pihak kerajaan dan swasta serta struktur hubungan antara

akademik dan ahli perniagaan. Begitu juga faktor-fakor luaran seperti hubungan

antarabangsa dan dasar nasional juga antara faktor yang boleh menentukan

kedinamikan DPE wilayah-bandar raya. Rajah 2.7 menunjukkan faktor-faktor DPE

wilayah-bandar raya. Manakala Jadual 2.9 menunjukkan ringkasan bentuk-bentuk

integrasi antara DPE wilayah-bandar raya dengan ekonomi global.

113

Rajah 2.7 Faktor-faktor DPE wilayah-bandar raya

Sumber : Winden 2006

ASET-ASET STRUKTURAL GOVERNANS

PEMBANGUNAN PERNIAGAAN

• MENINGKATKAN PRODUKTIVITI PERNIAGAAN SEDIA ADA

• TARIKAN KEPADA PERNIAGAAN BARU

PEMBANGUNAN SUMBER MANUSIA

• MENINGKATKAN PRODUKTIVITI PENDUDUK

• TARIKAN KEPADA PEKERJA DARI LUAR

KONTEKS ANTARABANGSA KONTEKS NASIONAL

SKA

LA

ASAS PENGETAHUAN

STRUKTUR INDUSTRI

KUALITI HIDUP

KEPELBAGAIAN

KEMUDAHSAMPAIAN

KESAKSAMAAN SOSIAL

KEPENTINGAN DASAR INTEGRASI

KERJASAMA PIHAK KERAJAAN DAN SWASTA

STRUKTUR HUBUNGAN ANTARA AKADEMIK DAN AHLI

PERNIAGAAN

FAKTOR-FAKTOR KHUSUS

KEDINAMIKAN DAYA

FAKTOR-FAKTOR

PERUBAHAN STRUKTURAL EKONOMI

PEMBANGUNAN GEO-POLITIK

DASAR DAN KONTEKS EKONOMI MAKRO

DASAR PENGHIJRAHAN DAN PERUBAHAN PENDUDUK

DASAR-DASAR SEKTORAL

114

Jadu

al 2

.9

Ben

tuk-

bent

uk in

tegr

asi a

ntar

a D

PE w

ilaya

h-ba

ndar

raya

den

gan

Eko

nom

i Glo

bal

Su

mbe

r P

ersa

inga

n P

erst

rukt

uran

Sem

ula

Dan

P

ertu

mbu

han

Eko

nom

i

Per

ubah

an D

alam

Pek

erja

an,

Pas

aran

Bur

uh D

an P

enya

tuan

R

uang

Sos

io

Inte

gras

i den

gan

fung

sian

yan

g sa

ma

Ban

dara

ya-

band

aray

a G

loba

l

• In

terb

ahag

ian

berl

aina

n je

nis

rang

kaia

n gl

obal

Pe

nam

baha

n pe

rkhi

dmat

an n

ilai

tam

bah

sepe

rti p

erba

nkan

dan

ke

wan

gan,

per

unda

ngan

, pe

rkhi

dmat

an a

kaun

tan,

pak

ar

rund

ing,

tele

kom

unik

asi,

R&

D d

an

pusa

t pen

gajia

n tin

ggi (

Frie

dman

n,

1986

)

• Pen

ghijr

ahan

pen

dudu

k da

ri s

elur

uh

duni

a •

Fung

sian

ara

han

glob

al (S

asse

n,

1991

) • P

erta

mba

han

hete

roge

niti

(per

beza

an

bang

sa)

• Pe

ngum

pula

n pu

sat-

pusa

t uta

ma

• Pol

aris

asi a

ntar

a be

rlai

nan

kum

pula

n so

sial

•

Penu

mpu

an p

erkh

idm

atan

pe

ngel

uara

n kh

usus

• P

emba

hagi

an b

erda

sark

an b

angs

a da

n et

nik

Inte

gras

i Per

kaw

asan

den

gan

Kap

asit

i Ilm

u P

enge

tahu

an d

an I

nova

si

Wila

yah

Pem

bela

jara

n

• M

ediu

m in

tera

ksi u

ntuk

pe

mbi

naan

ilm

u pe

nget

ahua

n Pe

ngkh

usus

an d

alam

bid

ang

baru

dan

ak

tiviti

ber

daya

sai

ng

• Pen

amba

han

pelu

ang-

pelu

ang

peke

rjaa

n un

tuk

buru

h be

rkem

ahir

an

tingg

i, te

tapi

pel

uang

-pel

uang

terh

ad

kepa

da k

emah

iran

trad

isio

nal

• In

fras

truk

tur P

embe

laja

ran

(Flo

rida

, 199

5)

Pena

mba

han

hubu

ngan

ant

ara

sekt

or

pern

iaga

an d

an u

nive

rsiti

•

Inst

itusi

dan

jari

ngan

yan

g m

emud

ahka

n ki

tara

n id

ea d

an

peng

etah

uan

yang

kre

atif

(A

shei

m, 1

996)

Ban

dara

ya

Ber

mak

lum

at

• B

ertin

dak

seba

gai s

umbe

r m

aklu

mat

dan

pen

gagi

han

mak

lum

at k

e se

rata

dun

ia m

elal

ui

jari

ngan

glo

bal (

Cas

tells

, 198

9)

Pena

mba

han

kepe

ntin

gan

peny

impa

nan

dan

peng

agih

an

mak

lum

at

Mem

bina

jari

ngan

luar

an y

ang

baru

• Pen

amba

han

peke

rjaa

n da

lam

m

empr

oses

mak

lum

at be

rsam

bung

...

113

115

• Int

egra

si d

enga

n K

apas

iti P

enge

luar

an

Dae

rah-

daer

ah

peri

ndus

tria

l tr

adis

iona

l

• O

rgan

isas

i pen

gelu

aran

yan

g an

jal,

rang

kaia

n pe

ngel

uara

n te

mpa

tan,

hub

unga

n ko

labo

rasi

(B

rusc

o, 1

982,

Bec

catin

i, 19

90)

Pena

mba

han

peng

khus

usan

dan

kl

uste

r • P

enga

bung

an b

uruh

khu

susn

ya d

alam

pe

ngel

uara

n

• Ja

ring

an s

osia

l dan

mod

al s

osia

l (P

iore

& S

abel

, 198

4 : C

apec

chi,

1989

)

Inov

asi b

erda

sark

an k

epad

a ke

dua-

dua

kefa

ham

an d

an s

iste

m

peng

etah

uan

(Bru

sco,

198

6, G

arof

oli,

1991

; Bec

catin

i, 19

91)

• Pen

amba

han

keba

jikan

kep

ada

mas

yara

kat

• Hub

unga

n so

sial

yan

g m

apan

• T

inda

kbal

as y

ang

pant

as k

epad

a ke

adaa

n pe

ruba

han

perm

inta

an

(Sta

ber,

1997

: Coo

ke, 1

996)

• Pek

erja

an u

ntuk

sem

ua

Inte

gras

i den

gan

kem

ampu

an te

knol

ogi

Dae

rah-

daer

ah

peri

ndus

tria

n be

rtek

nolo

gi ti

nggi

Infr

astr

uktu

r ya

ng m

emud

ahca

ra

inov

asi

Pem

bang

unan

inov

asi

bero

rien

tasi

kan

pern

iaga

an

Peke

rjaa

n un

tuk

guna

tena

ga

berk

emah

iran

ting

gi te

tapi

unt

uk

kem

ahir

an d

an s

epar

a ke

mah

iran

a B

erha

mpi

ran

deng

an p

usat

-pus

at

R&

D (S

axen

ian,

199

2)

Men

giku

ti ke

jaya

an fi

rma-

firm

a K

orid

or te

knol

ogi

Klu

ster

firm

a-fi

rma

bert

ekno

logi

tin

ggi

Peng

ambi

lan

pasa

ran

buru

h da

n m

enya

mpa

ian

ilmu

peng

etah

uan

(Kee

ble,

200

0)

Tam

an T

ekno

logi

, Tam

an S

ains

dan

se

baga

inya

dib

angu

nkan

unt

uk

mem

bant

u se

ktor

aw

am

Jari

ngan

pem

bina

an d

an

peng

agih

an il

mu

peng

etah

uan

( Sa

xeni

an, 1

991;

Oak

ey, 1

985)

Sum

ber :

Era

ydin

200

8

114

...sa

mbu

ngan

116

2.8.2 Perlaksanaan Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya oleh Pihak Berkuasa Tempatan

Porter (1998) berpendapat DPE negara banyak bergantung kepada produktiviti dan

tidak hanya bergantung kepada kemudahan mendapatkan input atau skala sesuatu

perusahaan. Produktiviti terletak pada cara syarikat bersaing dalam bidang yang bukan

menjadi persaingannya. Sesebuah syarikat berkemungkinan amat produktif dalam

sesuatu industri jika menggunakan kaedah yang canggih dan teknologi termaju serta

menawarkan produk dan perkhidmatan yang baik. Porter (1998) juga berpendapat

kecanggihan yang membolehkan syarikat bersaing di sesuatu tempat amat dipengaruhi

oleh kualiti persekitaran perniagaan setempat. Contohnya, syarikat tidak boleh

menggunakan teknik logistik termaju tanpa prasarana sistem pengangkutan yang

berkualiti tinggi dan efisien. Perniagaan tidak boleh beroperasi dengan efisien di

bawah birokrasi peraturan yang membebankan.

Wilayah-bandar raya memberi kesan kepada DPE wilayah-bandar raya

dalam tiga cara: pertama, meningkatkan produktiviti syarikat yang beribupejabat di

sesuatu wilayah-bandar raya; kedua menggerakkan hala tuju dan menentukan

kepesatan pertumbuhan serta arah tuju inovasi yang menyokong pertumbuhan

produktiviti pada masa akan datang; dan ketiga, merangsang pembentukan perniagaan

baru yang mengembangkan dan mengukuhkan wilayah-bandar raya itu sendiri (Porter

1998). Ini jelas menunjukkan bahawa sesebuah wilayah-bandar raya itu membolehkan

setiap syarikat yang beroperasi di sini mendapat manfaat seolah-olah ia mempunyai

skala yang lebih besar atau seolah-olah ia telah bergabung dengan syarikat-syarikat

lain yang beroperasi dengan lebih produktif dari segi mendapatkan sumber input

seperti maklumat teknologi, pasaran, tenaga mahir dan bahan mentah.

Bogart (1998) dan Beuregard (1991) berpendapat bahawa proses globalisasi

yang berteraskan kepada pengelompokan ekonomi selalunya berpusat di wilayah-

bandar raya. Menurut kajian OECD Territorial Review: Competitive Cities in The

Global Economy 2006 paradoks perbandaran oleh PBT telah menjadi cabaran kepada

kemapanan negara dan ekonomi global. Bentuk dan persekitaran di bandar-bandar

juga telah berubah. Corak perbandaran dan penyelerakan (urban sprawl) bersama

dengan pembentukan jaringan bandar, telah menggalakkan pertambahan rangkaian

117

komunikasi, pembangunan infrastruktur dan hubungan intra-firma membenarkan

penambahan pasaran buruh. Galakan aglomerasi ekonomi wilayah-bandar raya

mengandungi gabungan kawasan-kawasan fungsian ekonomi dengan melibatkan

beberapa kawasan operasi dan pentadbiran PBT.

Fujita et al (2002), Malmberg dan Maskell (1997) serta Porter (1996, 1998,

2000) berpendapat globalisasi membawa perubahan drastik ke atas konsep wilayah

bandar raya. Teori pertumbuhan, teori penempatan pusat (central place theory),

hukum rank saiz, teori pengutuban dan serakan semakin tidak berperanan dalam

perancangan wilayah-bandar raya. Fatimah (2008) pula berpendapat kesan langsung

dari proses globalisasi dan peningkatan kemajuan sistem telekomunikasi dan

maklumat, hubungan antara wilayah-bandar raya telah berubah daripada berasaskan

kekuatan dan tarikan kepada hubungan rakan kongsi (partnership). Ini bergantung

kepada sistem rangkaian bukan lagi kepada berbentuk hirarki. Malecki (2002) juga

berpendapat kini pembangunan wilayah-bandar raya lebih ke arah berdaya saing dan

bersifat aglomerasi dalam memperkukuhkan kedudukan dalam ekonomi.

Secara keseluruhannya, geografi ekonomi dalam era persaingan global

berhadapan dengan paradoks perubahan PBT. Perubahan ini melibatkan sistem

lalulintas dan pengangkutan awam yang pesat, sistem komunikasi berkelajuan tinggi

serta jaringan pasaran yang luas, adalah dijangkakan sesebuah lokasi itu berkurangan

kepentingannya. Kelebihan bersaingan yang dapat bertahan dalam ekonomi global

biasanya bercirikan setempat, iaitu yang muncul daripada pemusatan kemahiran dan

pengetahuan khusus, institusi, pesaing, perniagaan berkaitan dan pelanggan yang

ramai. Faktor lokasi dari segi geografi, budaya dan institusi memberikan akses khas,

hubungan yang lebih rapat, maklumat yang lebih baik, insentif hebat dan kebaikan

lain dalam produktiviti dan inovasi yang sukar didapati di tempat yang jauh. Keadaan

ini semakin benar apabila ekonomi dunia dilihat semakin kompleks yang berasaskan

ilmu dan dinamik (Morshidi 1993,1998,1999,2000,2005) .

Kenyataan ini disokong oleh Porter (1998) yang berpendapat produktiviti

menentukan kemakmuran sesebuah negara negeri atau wilayah-bandar raya, bukan

hanya pada jumlah eksport yang dihasilkan atau kuantiti sumber asli yang tersimpan.

118

Menyedari hal ini, PBT sepatutnya berusaha mewujudkan persekitaran yang dapat

menyokong peningkatan produktivi. Peneraju perniagaan, pemimpin kerajaan dan

ketua institusi semuanya mempunyai kepentingan dan peranan untuk dimainkan dalam

ekonomi persaingan baru. Konsep wilayah-bandar raya mendedahkan semua entiti ini

saling bergantung dan bertanggungjawab secara kolektif untuk mewujudkan keadaan

persaingan yang produktif. Tugas ini memerlukan pemimpin berfikir dengan cara baru

dan sanggup mengetepikan kategori tradisional yang memacu fikiran kita tentang

siapa yang membuat apa dalam ekonomi.

Konsep wilayah-bandar raya dalam era global telah banyak berubah, tidak

hanya menekankan aspek-aspek fizikal dan kependudukan sahaja, malah perlu

diintepretasikan secara lebih kritikal terutama dalam konteks fungsian sesebuah

wilayah-bandar raya yang melampaui konsep sempadan negara, wilayah dan bandar

tradisi. Wilayah-bandar raya perlu mempunyai kekuatan sebagai pusat kawalan dan

arahan. Apakah faedah DPE kepada PBT dalam pembangunan wilayah-bandar raya?

Menurut OECD Territorial Review: Competitive Cities in the Global Economy 2006

lagi terdapat beberapa faedah aglomerasi wilayah-bandar raya oleh PBT ini dalam

menjana nilai keluaran barangan dan perkhidmatan dari segi aspek per kapita dan

produktiviti. Antara faedahnya adalah :

i. Ekonomi Aglomerasi (Agglomeration Economies)

Ekonomi aglomerasi oleh PBT membenarkan wilayah-bandar raya yang besar

menarik ibu pejabat wilayah korporat atau global dengan menawarkan bidang yang

luas seperti sumber buruh utama. Namun begitu kebanyakan elemen-elemen rantaian

bekalan sumber dan institusi penyelidikan menumpukan perkhidmatan perniagaan

yang khusus dan penyediaan infrastruktur. Ekonomi aglomerasi memastikan kolerasi

positif antara wilayah-bandar raya dengan saiz pendapatan negara terutamanya bila

tumpuan lebih daripada 20 peratus GDP negara. Ekonomi aglomerasi di wilayah-

bandar raya mewujudkan nilai tambah kepada sektor ekonomi bandar. Ini secara tidak

langsung meningkatkan sumber pendapatan PBT dari segi nilai harta dan cukai pintu.

Ini adalah kerana ibu negeri dianggap sebagai pusat politik dan ekonomi. Ini secara

langsung mewujudkan DPE wilayah-bandar raya di peringkat PBT.

119

ii. Kelebihan Pengkhususan dan Kepelbagaian (Advantages of Specialisation and Diversity)

Wilayah-bandar raya kebiasaannya menyediakan kepelbagaian kelebihan

pengkhususan. Saiz pasaran buruh bandar dan bidang-bidang firma tertentu yang

terletak di antaranya membenarkan DPE wilayah-bandar raya. Pengkhususan ini

menjanakan keefisienan dengan menyediakan tempat di dalam aktiviti nilai tambah

yang tinggi. Kedua-dua sektor perkhidmatan dan pembuatan yang tidak menawarkan

tapak-tapak kilang yang luas tetapi terdapat kelebihan di kedua-dua kluster dan akses

global kepada pengetahuan. Sementara itu kebanyakan wilayah-bandar raya yang

maju terdapat jumlah penduduk yang ramai dengan pelbagai aktiviti perkhidmatan

produktiviti rendah seperti perkhidmatan pembersihan dan penjagaan, perdagangan

runcit, sekuriti dan pengangkutan hinggalah perkhidmatan produktiviti tinggi.

iii. Aktiviti R&D Menjana Inovasi (R&D Activities and Generate Innovation)

Kebanyakan wilayah-bandar raya adalah campuran industri yang berkait rapat dengan

kapasiti mereka kepada tumpuan aktiviti R&D dengan menjana inovasi. PBT

berperanan penting dengan menyediakan ruang untuk aktiviti ini. Sebagai contohnya

lebih 81 peratus paten OECD adalah permohonan dari wilayah-bandar raya seperti

Ireland, Greece, Finland, Nertherland, Japan, Korea dan Kanada. Manakala lebih

daripada 40 peratus adalah dari Paris dan London. Aktiviti R&D yang banyak di

wilayah-bandar raya menarik minat pelabur untuk melabur dalam aktiviti ini;

iv. Endowmen Sumber Manusia yang Luas (Greater Endowments of Human Capital)

Wilayah-bandar raya cenderung mempunyai endowmen yang banyak untuk

menguruskan modal sumber manusia. Tahap kemahiran pekerja di wilayah-bandar

raya adalah tinggi berbanding dengan purata jumlah penduduk. Wilayah-bandar raya

yang berstruktur baik dari segi ekonomi, sosial, politik dan tarikan kemudahan-

kemudahan di wilayah-bandar raya dan kadar upah yang mahal mampu menarik

tenaga muda yang berkemahiran tinggi berhijrah ke wilayah-bandar raya. Kehadiran

penghijrahan tenaga mahir yang ramai ini menggalakkan DPE wilayah-bandar raya.

120

v. Stok Modal Fizikal yang Besar (Large Stock of Physical Capital)

PBT di wilayah-bandar raya mempunyai stok modal fizikal yang diukur oleh

peralatan-peralatan firma dan stok bangunan-bangunan serta kemudahan infrastruktur.

Penyediaan modal di wilayah-bandar raya tidak hanya menambah ratio modal per

pekerja tetapi membenarkan aktiviti R&D di antara firma-firma dan inovasi

berkembang di tapak pengeluaran. Keutamaan infrastruktur seperti universiti dan

pusat-pusat penyelidikan misalnya Bandaraya Seoul mempunyai ¼ stok negaranya

adalah universiti dan pusat-pusat penyelidikan. Manakala setengah stok negara

Sweden adalah universiti dan pusat-pusat penyelidikan yang terletak di Stockholm. Ini

memberikan kelebihan dari segi DPE wilayah-bandar raya berbanding dengan bandar-

bandar lain terutamanya dengan bandar-bandar di negara dunia ketiga. Penyediaan

geran infrastruktur pengangkutan dan telekomunikasi juga memberi kelebihan yang

signifikan kepada kemudahansampaian. Ini mampu menarik lebih ramai lagi pelabur

untuk melabur di wilayah-bandar raya. Dalam sistem ekonomi global masa kini, DPE

wilayah-bandar raya dapat memberi faedah kepada bandar dan negara.

Faktor persekitaran perniagaan, pengkhususan produk, struktur ekonomi

sebagai endowmen wilayah-bandar raya, kualiti infrastruktur, governans bandar,

institusi tempatan tingkahlaku dan sumber manusia penting dalam mempengaruhi

firma memilih lokasi di sesuatu wilayah-bandar raya seterusnya mewujudkan DPE

wilayah-bandar raya. Proses globalisasi ekonomi telah menghakis sebahagian besar

pengaruh sempadan negara bangsa. Kelebihan bandingan sama ada daripada segi

buruh murah, tanah atau tapak perindustrian yang murah, bahan mentah, modal dan

tenaga, bukan lagi tarikan utama sesebuah wilayah. Pengaruh kos pengangkutan

terhadap letakan firma pembuatan juga semakin kurang signifikan.

Wilayah-bandar raya di seluruh dunia bersaing sesamanya untuk menjadi

pusat pengeluaran dan perkhidmatan global. DPE wilayah-bandar raya menjadi kunci

tarikan sesebuah kawasan dalam menarik pelaburan asing. Ini menyebabkan

pemerintah sama ada di peringkat negara, wilayah mahupun tempatan berusaha untuk

meningkatkan daya saing lokaliti masing-masing. DPE wilayah-bandar raya bolehlah

ditakrif sebagai keupayaan sesebuah wilayah-bandar raya untuk mengeluarkan dan

121

memasarkan barangan atau perkhidmatan yang berkualiti dalam hubungannya dengan

produk serupa yang dikeluarkan oleh wilayah-bandar raya lain.

DPE wilayah-bandar raya juga meliputi sistem ekonomi bandar yang

menghasilkan barangan dan perkhidmatan yang berkualiti bagi penduduk setempat,

menyokong aktiviti eksport bandar tersebut, sehingga membolehkan penduduk

meningkatkan taraf hidup dan seterusnya kualiti kehidupan di bandar atau wilayah

berkenaan (Webster & Muller 2000). Sumber manusia bagi sesebuah aktiviti

pengeluaran dikenali sebagai buruh. Buruh telah lama diakui sebagai faktor penting

dalam aktiviti pengeluaran dan merupakan elemen penting yang boleh mempengaruhi

kelebihan DPE wilayah-bandar raya. Persaingan global yang semakin sengit dan

kemunculan banyak wilayah-bandar raya yang saling bersaing. Ini telah meningkatkan

minat para sarjana geografi dan perancangan perbandaranmenjalankan mengenai

kajian terhadap isu kelebihan DPE wilayah-bandar raya.

Globalisasi aktiviti ekonomi terutamanya dalam konteks penyebaran aktiviti

pengeluaran oleh PBT bukan sahaja telah meluaskan garisan pemilihan wilayah-

bandar raya yang sesuai tetapi juga telah melebarkan perbezaan ciri dan kualiti sesuatu

tempat. Ini mempengaruhi PBT merancang pembangunan wilayah-bandar rayanya

(Stohr 1990). Porter (1998) pula menekankan bahawa persekitaran nasional dan

budaya sesuatu wilayah-bandar raya boleh mempengaruhi kedudukan daya saing

firma. Menurut beliau, sebenarnya PBT di wilayah-bandar raya saling bersaing untuk

menarik pelaburan dan aktiviti ekonomi. DPE wilayah-bandar raya mempunyai

pengaruh yang kuat terhadap kelebihan daya saing yang dipilih oleh firma.

Bagaimanakah daya saing negara boleh diterjemahkan di peringkat

tempatan? Kelebihan daya saing merupakan sesuatu yang dicipta dan dapat

dikekalkan melalui proses dan usaha pada peringkat tempatan. Webster dan Muller

(2000) menggariskan empat elemen utama yang mempengaruhi kelebihan daya saing

di peringkat PBT sebagai lokasi aktiviti ekonomi pembuatan, iaitu struktur ekonomi,

sumber alam semula jadi, sumber manusia dan persekitaran institusi. Menurut

Webster dan Muller (2000) lagi sumber manusia dan persekitaran institusi merupakan

faktor yang paling penting dalam mempengaruhi kelebihan daya saing. Dalam era

122

persaingan global, wilayah-bandar raya yang gagal untuk respon kepada perubahan,

berkemungkinan besar mengalami kemerosotan nilai pelaburan asing. Secara

ringkasnya, DPE wilayah-bandar raya mampu meningkatkan tahap kualiti hidup

penduduk dan menyediakan peluang pekerjaan. Sumber manusia adalah bahagian

yang penting untuk semua kegiatan ekonomi. Keperluan untuk sumber tersebut

berbeza mengikut jenis kegiatan ekonomi. Walaupun sumber manusia boleh

digantikan dengan modal, namun input tenaga manusia masih tetap diperlukan dalam

hampir kesemua aktiviti pengeluaran terutamanya dalam sektor industri pembuatan.

Bagaimanakah keefisienan boleh dikaitkan dengan governans bandar yang boleh

meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya?

2.8.3 Hubungan Keefisienan Governans Bandar Dalam Meningkatkan Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya

Menurut TUGI dari UNDP (2006), konsep governans bandar yang baik ada berkaitan

dengan daya saing sebuah bandar. Sesebuah bandar raya memainkan peranan global

dan sub-global yang utama bagi manfaat semua penduduk, pekerja, pelawat dan

pelaburnya. Usaha mewujudkan persekitaran hidup, kerja dan perniagaan yang

berkualiti tinggi, dibandingkan dengan yang terbaik di dunia. Ini adalah satu keperluan

sekiranya ingin menarik dan mengekalkan para pelabur tempatan dan antarabangsa. Di

samping itu untuk melahirkan pekerja mahir dan profesional tempatan dan asing.

Bagaimanakah sebuah bandar raya mampu bersaing di peringkat dunia? Apakah

perkara-perkara utama perlu diambilkira oleh PBT dalam meletakkan wilayah-bandar

raya mereka berada di kedudukan yang setaraf dengan bandar-bandar lain di dunia?

Berdasarkan kepada kajian GaWC tahun 2008 mendapati PBT yang

terangkum dalam sebuah wilayah-bandar raya berkemampuan untuk berdaya saing di

peringkat dunia. Maka dengan itu PBT seharusnya memastikan bahawa infrastruktur,

persekitaran, pengurusan bandar, kemudahan kebudayaan, kehidupan sosial,

kesejahteraan, kemapanan politik dan jaminan keselamatan masyarakatnya dapat

memenuhi harapan yang tinggi penduduk, pekerja, pelancong dan para pelaburnya.

GaWC (2008) juga berpendapat empat komponen utama jika sesebuah wilayah-bandar

raya ingin maju bertaraf dunia iaitu persekitaran kerja, persekitaran hidup,

persekitaran perniagaaan dan amalan governans bandar yang berkesan. Antaranya :

123

i. Persekitaran Kerja

Persekitaran kerja bertaraf dunia perlu menawarkan pelbagai pilihan pekerjaan dan

peluang peluang kerjaya serta kemudahan latihan yang baik. Perkhidmatan

pengangkutan yang efisien dan selesa yang menawarkan masa dan kos berulang alik

yang minimum berserta perkhidmatan komunikasi dan infrastruktur yang baik

merupakan faktor-faktor pertimbangan penting. Tempat-tempat kerja perlu

dilengkapkan dan menyediakan persekitaran kerja yang selesa serta perlu mempunyai

kemudahan-kemudahan sokongan seperti perpustakaan dan pusat maklumat dan juga

kemudahan penjagaan kanak-kanak bagi ibu-ibu yang bekerja.

ii. Persekitaran Hidup

PBT perlu menitikberat ruang persekitaran kerja yang selesa yang seharusnya

mengandungi semua unsur persekitaran hidup yang bertaraf dunia seperti perumahan

berkualiti tinggi, kemudahan yang mencukupi, berkualiti dan mudah sampai. Ianya

juga perlu menyediakan persekitaran yang selamat, sihat dan ceria agar mereka yang

bekerja di wilayah-bandar raya berserta keluarga mereka dapat menikmati taraf

kehidupan terbaik. Persekitaran hidup di wilayah-bandar raya terus ditingkatkan

dengan memberi penekanan kepada aspek kebudayaan dan warisan, nilai-nilai murni

serta menggalakkan interaksi aktif untuk semua peringkat umur dan lapisan

masyarakat merangkumi golongan remaja, belia, warga tua, kurang upaya dan wanita.

iii. Persekitaran Perniagaan

Pekerja mahir yang tersedia, ruang pejabat bermutu tinggi dengan sewa yang

kompetitif dan ruang pengeluaran dan penyimpanan adalah antara pertimbangan

terpenting bagi persekitaran niaga bertaraf dunia. Ini perlu disokong dengan pelbagai

jenis perkhidmatan serta industri tambahan dan bantuan termasuk perkhidmatan

kewangan dan pengurusan, kemudahan penyelidikan dan profesional. Sistem

pengangkutan yang baik dan efisien serta infrastruktur komunikasi dan maklumat

untuk perhubungan di dalam bandaraya, negara dan dunia adalah juga penting.

Pasarana ini telah memberi nilai tambah kepada ekonomi wilayah-bandar raya.

124

iv Governans Bandar yang Berkesan

Governans bandar raya bertaraf dunia adalah perlu bagi menjamin unsur-unsur

persekitaran kerja, hidup dan niaga bertaraf dunia disediakan, dikekalkan dan

dipertingkatkan secara berterusan sejajar dengan yang terbaik di dunia. Governans

bandar yang berkesan sebenarnya berorientasikan penggunaan sumber-sumber

kewangan, tenaga manusia dan organisasi secara efisien dan adil. Dedikasi, inovasi,

kreativiti dan integriti adalah kualiti governans bandar yang baik bagi memastikan

penyediaan dan penyelenggaraan yang sebaik mungkin bagi persekitaran kerja, hidup

dan niaga. Penglibatan banyak agensi dan jabatan dalam pengurusan

perbandaranmenyebabkan banyak tindakan sukar untuk diselaraskan. Kepelbagaian

peranan dari aspek pengurusan dan pentadbiran perbandaran yang baik yang diharap

dapat dimainkan oleh PBT untuk menjadikan wilayah-bandar raya yang sejahtera

dengan kualiti hidup yang tinggi. Dengan ini masyarakat di wilayah-bandar raya

dapat menikmati keselesaan dan selamat tinggal di wilayah-bandar raya tanpa

sebarang ancaman dan gangguan.

Manakala menurut Hambleton (1991) pula dalam kajian Indeks Daya Saing

Negeri dan Metropolitan Amerika Syarikat mendapati untuk mencapai governans

bandar yang baik dan mampu berdaya saing dengan bandar-bandar lain, lima perkara

telah dikenal pasti yang boleh dilaksanakan oleh PBT iaitu:

i. PBT Berperanan Mempertingkatkan Wilayah-Bandar Raya Sebagai Pusat Komersil dan Kewangan Antarabangsa

Sebuah wilayah-bandar raya yang berdaya saing, perlu mempertingkatkan

kekuatannya yang sedia ada dan meletakkannya sebagai pusat komersil dan kewangan

yang mampu bersaing di peringkat serantau dan antarabangsa. Sesebuah bandar perlu

juga mengukuhkan statusnya sebagai ibu negara dengan menjadi pusat utama K-

Ekonomi dan memainkan peranan utama dalam melaksanakan dasar-dasar kerajaan.

Bagi mengorientasikannya secara global, industri-industri perkhidmatan dan

pembuatan yang bersesuaian dengan status bandar, seperti industri pembuatan dan

berasaskan pengetahuan yang berkemahiran dan berintensif teknologi perlu dimajukan

sebagai industri eksport yang penting. Sebagai tambahan, sesebuah wilayah-bandar

125

raya itu harus berusaha untuk menarik ibu pejabat dan syarikat transnasional yang

beroperasi di peringkat global atau sub-global dengan mempromosikan perletakannya

yang kompetitif di Rantau Asia Pasifik dan memajukan perkhidmatan sokongan dan

infrastruktur ke satu tahap yang setanding dengan yang terbaik di dunia.

ii. PBT Mampu Mewujudkan Satu Struktur Wilayah-Bandar Raya yang

Efisien dan Saksama

Sesebuah wilayah-bandar raya yang ingin merealisasikan wawasannya sebagai sebuah

wilayah-bandar raya yang mampu berdaya saing, adalah penting matlamat komersil

dan kewangan tercapai dengan efisien. Dengan cara ini dapat memanfaatkan semua

anggota masyarakatnya. Pembangunan haruslah seimbang supaya keseluruhan

konfigurasi guna tanah dioptimum tanpa mengkompromikan keperluan masyarakat

atau menjejas persekitaran semula jadi dan alam binaan sedia ada. Pengangkutan

awam memainkan peranan penting dalam mencapai matlamat ini dengan

memungkinkan lebih fleksibiliti dan kelancaran pergerakan. Perhubungan komunikasi

di antara bandar dan kawasan luar bandar, di dalam negara dan di dunia adalah juga

faktor-faktor penyebab bagi mencapai peranan sesebuah wilayah-bandar raya sebagai

pusat komersil dan kewangan antarabangsa. Infrastruktur, utiliti dan kemudahan-

kemudahan lain haruslah diagihkan secara saksama bagi memastikannya mudah

sampai dan dinikmati kepada semua warga kota. Pembaikan sistem hendaklah dibuat

secara berterusan bagi memastikan sistem ini dapat memenuhi perubahan permintaan

masyarakat. Stakeholders yang menerima faedah pembangunan dan bersama-sama

dengan kerajaan membina pembangunan yang holistik di wilayah-bandar raya.

iii. Peranan PBT Mempertingkatkan Persekitaran Hidup

Bandar perlu berfungsi, sesuai untuk didiami dan dapat membangkitkan rasa

bermasyarakat, berdayahuni, persekitaran yang bersih, sihat, selamat dan memenuhi

keperluan semua peringkat penghuninya. Perancangan pembangunannya menyediakan

pelbagai peluang pekerjaan, perniagaan, pendidikan dan perumahan berkualiti untuk

semua kumpulan stakeholders. Ini penting untuk keperluan generasi masa depan tidak

dikompromi oleh pembangunan yang hanya berkait dengan isu-isu semasa.

126

iv. Peranan PBT Membentuk Persekitaran Wilayah-Bandar Raya yang

Sejahtera

Dunia globalisasi telah mewujudkan kesamaan dalam rupa bentuk dan karakter

bandar-bandar besar. Adalah mustahak untuk bandar-bandar mendefinisikan identiti

tersendiri yang mencerminkan penduduk pelbagai kaum dan persekitarannya. Ini

dimanifestasikan melalui alam binaan dan persekitaran semula jadi, cara hidup harian

penduduk wilayah-bandar raya dan juga pelbagai bentuk ekspresi kebudayaan. Imej

sebuah bandar taman tropika adalah sesuai bagi keperluan menyederhanakan iklim

dengan memberikan teduhan daripada matahari dan perlindungan daripada hujan. Ini

boleh dicapai dengan menggabungkan elemen semula jadi dan fizikal seperti pokok-

pokok dan bangunan-bangunan. Cara hidup yang tersendiri di bandar-bandar besar di

dunia, yang sebahagiannya datang daripada pelbagai latar belakang kebudayaan

penduduknya dan juga pengadunan aspek-aspek kebudayaan dipelihara dan diberi

lebih penekanan. Kebudayaan dan kesenian dipertingkatkan . Bangunan dan kawasan

bersejarah atau bernilai seni bina dikekalkan sebagai warisan yang boleh juga

dipromosikan sebagai produk pelancongan.

v. PBT Berperanan Mewujudkan Governans Bandar yang Berkesan

Governans bandar yang berkesan adalah penting dalam mencapai matlamat, strategi

dan dasar perbandaran yang mampu berdaya saing di peringkat dunia. Ini memerlukan

komitmen terhadap kualiti governans bandar yang efisien seperti dinyatakan dalam

Habitat Agenda, iaitu mempraktikkan pentadbiran yang telus, bertanggungjawab, adil,

berkesan dan efisien. Ketelusan boleh dicapai melalui perkongsian wawasan yang

sama, penyertaan yang aktif oleh semua pihak yang berkepentingan dan aliran

maklumat yang bebas. Dasar berorientasikan pelanggan perlu diterima pakai sebagai

satu cara untuk meningkatkan maklum balas terhadap keperluan warga kotanya.

Kesaksamaan boleh dicapai dengan memastikan semua kemudahan dan perkhidmatan

diagihkan secara saksama dan mudah capai oleh semua penduduk, termasuk golongan

kurang upaya, warga tua, miskin, kanak-kanak dan wanita. Keberkesanan merupakan

elemen utama governans bandar yang baik dan perlu terus diperbaiki keberkesanannya

melalui pengurusan yang berinovasi, pembangunan keupayaan, penswastaan,

127

pengukuran tahap kemajuan, pembangunan sumber manusia dan rangkaian

perhubungan. Proses-proses kerja dan institusi akan disusun semula untuk memenuhi

keperluan perbandaran di samping menggunakan sumber-sumber dengan cara yang

terbaik. Jalinan kerjasama antara pihak kerajaan, swasta dan NGO boleh membentuk

gabungan strategik (strategic alliance) yang boleh memberi faedah dan manfaat

kepada banyak pihak terutama stakeholders di bandar.

Berdasarkan kepada kajian Jones Lang LaSalle (2004) mengenai pemasaran

dan pengurusan perbandaran mendapati bahawa pengurusan bagi sebuah wilayah-

bandar raya bertaraf dunia juga memerlukan sebuah organisasi bertaraf dunia. Ini

dibina dengan perancangan, dipandu dengan wawasan, dimajukan dengan cita-cita dan

disempurnakan dengan tindakan. Organisasi ini memiliki satu tahap kecemerlangan

strategi dan operasi yang sekurang-kurangnya setaraf dengan mana-mana organisasi

lain yang serupa di dunia. PBT perlulah mempunyai wawasan yang jelas, memahami

tanggungjawab fungsinya dan memberi penekanan kepada kualiti. PBT juga

semestinya efisien, telus dan fleksibel untuk sebarang perubahan. Di samping itu,

pengurusan perlu berupaya menetapkan keutamaannya dengan jelas dan mengurus

sumber sedia ada secara optimum.

Penyediaan dan pelaksanaan rancangan struktur serta rancangan tempatan

memerlukan elemen-elemen terbaik di dalam organisasi dan pengurusan PBT. Ini bagi

memastikan pengurusan sumber-sumber PBT teratur untuk membolehkan

perancangan, pemantauan dan pengawalan yang diperlukan dalam pembangunan

bandar. Dana yang mencukupi perlu dilaburkan dalam teknologi baru, latihan sumber

manusia dan penyelidikan serta pembangunan. Terdapat juga keperluan bagi

mengkaji semula sistem dan prosedur secara berterusan serta memperkenalkan kaedah

pengurusan yang baru. Secara keseluruhannya, kerajaan sama ada diperingkat

tempatan atau persekutuan, mempunyai peranan untuk memastikan wujudnya bekalan

input berkualiti tinggi seperti warga yang berpendidikan serta adanya prasarana

fizikal. Kerajaan mesti mengubal peraturan persaingan, contohnya melindungi harta

intektual dan penguatkuasaan undang-undang salah guna kuasa supaya produktiviti

dan innovasi dapat ditadbir dan diuruskan dengan jayanya dalam ekonomi. Akhirnya,

kerajaan hendaklah menggalakkan pembentukan dan penambahbaikan DPEnya. Ini

128

mewujudkan barangan awam yang memberikan kesan besar kepada kebanyakan

perniagaan. Peranan kerajaan sebegini jauh lebih diperlukan berbanding dasar industri.

Kerajaan hendaklah memperkukuhkan dan mewujudkan DPE sedia ada dan yang baru

bersama-sama dengan sektor swasta. ICT merupakan teras pembangunan negara ke

arah mencapai taraf negara maju. Peranannya penting sebagai pemangkin kepada

pertumbuhan ekonomi negara dalam meningkatkan keberkesanan pasaran,

produktiviti, daya saing serta peningkatan kualiti hidup penduduk. Kesungguhan

kerajaan dalam pembangunan teknologi maklumat dibuktikan dengan jelas melalui

pembangunan Koridor Raya Multimedia (MSC), Putrajaya dan Cyberjaya yang

menyediakan infrastruktur teknologi terkini dan canggih. Dalam arus kepesatan

pembangunan negara, pembangunan wilayah-bandar raya tidak seharusnya tertinggal

atau dipinggirkan. Usaha dalam bentuk dasar dan program telah dilaksanakan oleh

pelbagai pihak terutama agensi kerajaan dan swasta, namun masih banyak perkara

yang perlu dipertingkatkan dan ditambahbaik.

Keadaan ini secara tidak langsung berupaya menjana persaingan perbandaran

dan menarik pelabur menambah modal di wilayah-bandar raya tersebut. Ini secara

tidak langsung membantu pertumbuhan perniagaan baru dan pembangunan produk

yang menentukan pertumbuhan ekonomi baru. Kedinamikan DPE wilayah-bandar

raya dan suasana yang kondusif perniagaan menarik pelabur-pelabur asing dan tenaga

mahir untuk bekerja di wilayah-bandar raya. Kerajaan dan sektor swasta perlu sentiasa

ada elemen-elemen baru dan holistik agar DPE wilayah-bandar raya terus bertahan

dan mapan. Ini mampu menghasilkan produk secara efisien dan berkualiti serta

berteknologi maju dengan kos pengeluaran yang rendah. Secara ringkasnya, hubungan

KGB dengan DPE di wilayah-bandar raya boleh mewujudkan peluang pekerjaan yang

banyak, meningkatkan kualiti hidup dan menambahkan keyakinan pelabur asing untuk

terus melabur di wilayah-bandar raya yang selamat dan sejahtera. Ini secara tidak

langsung memberi nilai tambah kepada sesebuah wilayah-bandar raya sebagai pusat

perdagangan dan perkhidmatan. Selaras dengan persoalan kajian adakah terdapat

hubungkait antara KGB dan DPE? Kenapa hubungkait ini penting kepada

pembangunan wilayah-bandara raya? Elemen manakah dalam KGB mempunyai

pengaruh yang kuat kepada DPE? Bab lima menganalisa dan menilai secara empirikal

pengaruh dan kesan elemen-elemen KGB dengan DPE wilayah-bandar raya.

129

2.9 SINTESIS KAJIAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

Proses globalisasi ekonomi sejagat mempunyai impak yang jelas terhadap ruang

sesebuah negara, khususnya di kawasan wilayah-bandar raya (HABITAT 2002). Hal

ini berlaku kerana proses perkembangan ekonomi dan pembangunan manusia

cenderung berlaku di bandar. Dalam era perubahan masa kini, proses pembangunan

ekonomi lebih bertumpu ke wilayah-bandar raya. Keadaan ini disebabkan kawasan

tersebut mempunyai kelebihan daya saing yang tinggi berbanding dengan wilayah-

bandar raya besar lain sama ada di dalam negara atau di luar negara. Hal ini wujud

akibat adanya peluang untuk pengusaha meningkatkan keefisienan ekonomi jika firma

ditempatkan di sekitar wilayah-bandar raya. Walaupun daripada satu segi keadaan ini

boleh mewujudkan polarisasi dan pelebaran jurang pembangunan antara wilayah,

tetapi daripada satu segi yang lain, penumpuan sedemikian boleh membantu

memesatkan pertumbuhan ekonomi negara secara keseluruhannya.

Proses penyatuan dunia sebagai satu masyarakat ini berlaku dengan pantas

akibat pengunduran kekangan fizikal dan budaya melalui kemajuan dalam teknologi

perhubungan (Knox, Taylor 1995 & Sassen 2000). Perubahan tersebut juga berlaku

dalam skala dan skop yang tidak pernah dialami sebelum ini. Malah penyatuan negara

di dunia berlaku secara kompleks (HABITAT 2002). Negara di dunia terangkai dalam

suatu siratan ekonomi melalui jaringan komunikasi moden. Proses ini membolehkan

semua pergerakan barangan, modal, maklumat dan buruh berlaku secara bebas

merentasi sempadan negara dan pergerakan ini adalah bermotifkan ekonomi. Oleh itu,

perdagangan antarabangsa yang suatu ketika dahulu banyak dipengaruhi oleh faktor

kelebihan bandingan kini berubah menjadi perdagangan antara wilayah yang

ditentukan oleh kelebihan daya saing wilayah berkenaan.

Fokus kegiatan ekonomi dalam era global ini ialah pembuatan dan

perkhidmatan. Kebanyakan aktiviti ini ditempatkan di sekitar wilayah-bandar raya.

Lanjutan daripada itu perbincangan tentang teori, faktor, ciri-ciri dan bukti-bukti

empirik suatu sintesis tentang kajian KGB dalam meningkat DPE wilayah-bandar raya

dapat diketengahkan seterusnya untuk mencapai mencapai tahap bandar raya global.

Dunia hari ini memerlukan KGB, bersepadu dan holistik, yang melibatkan semua

130

sektor sebagai rakan pembangunan yang saksama. Matlamatnya ialah semata-mata

untuk mendapatkan kualiti kehidupan yang lebih baik dan kebahagiaan untuk semua.

Di samping ICT, faktor-faktor kontemporari yang lain, misalnya perkembangan dunia

tanpa sempadan, globalisasi dan liberalisasi turut menuntut agar kerajaan menilai

semula kedudukan, peranan dan fungsinya. Governans bandar yang baik sahaja tidak

cukup untuk mencapai DPE yang tinggi. Maka dengan itu satu pendekatan baru yang

lebih efisien dan menyeluruh.

Ini penting kerana dalam keadaan kehidupan yang semakin kompleks dan

canggih, kebahagiaan tidak lagi terhad kepada hanya menerima nikmat dan manfaat

pembangunan sahaja, tetapi kebahagiaan termasuk juga keterlibatan aktif dalam

proses bagaimana pembangunan dirancang, dilaksanakan dan dinilai. Sebenarnya,

inilah masanya di mana peranan sektor perniagaan dan masyarakat sivil dalam

governans bandar amat diperlukan, iaitu dalam keadaan di mana seluruh dunia

berhadapan dengan impak besar daripada pelbagai masalah global dan DPE wilayah-

bandar raya. Konsep rakan pembangunan dalam kerangka governans baru tidak akan

dapat direalisasikan selagi cara berfikir semua pihak tidak berubah. Perubahan ini

hanya berlaku jika landasan untuk konsep rakan pembangunan itu disediakan.

Thye (2002,2009) berpendapatan landasan itu ialah kefahaman dan amalan

penghakupayaan. Dalam kerangka governans baru, penghakupayaan perlu dilihat

sebagai falsafah atau konsep, dan sebagai pendekatan atau strategi, yang membentuk

landasan bagi membolehkan konsep rakan pembangunan beroperasi. Hari ini, semakin

banyak organisasi telah menggunakan penghakupayaan. Ini kerana telah terbukti

bahawa kakitangan yang terhakupaya adalah lebih produktif dan efektif.

Penghakupayaan membolehkan lebih banyak kerja dilakukan dengan menggunakan

lebih sedikit kakitangan dan memberikan lebih kepuasan kepada pelanggan. Ini kerana

penghakupayaan mengizinkan keputusan dibuat lebih cepat dan dekat dengan

pelanggan oleh kakitangan yang mempunyai kefahaman yang lebih terhadap kehendak

pelanggan berkaitan (Taylor 2000 & Treffer 2008). Perwakilan perniagaan dan

masyarakat sivil terlibat dalam proses membuat keputusan yang melibatkan

kepentingan mereka dalam semua bidang dan di semua peringkat. Dalam hal ini,

wakil persatuan yang diiktiraf oleh mereka, atau jika wujud keadaan di mana tidak

131

terdapat persatuan itu, maka, ia hendaklah ditentukan oleh mekanisme demokratik dan

kerjasama lain yang diiktiraf oleh mereka dan kerajaan.

Konsep ini menghujahkan bahawa pusat bandar utama bersama-sama dengan

pusat-pusat baru di kawasan pinggir bandar membentuk asas reruang kepada bandar

raya yang berada di hierarki global. Kompleks aktiviti ekonomi yang berada di

kawasan luar pusat bandar mula menarik fungsi-fungsi orde tinggi dari prosedur

perkhidmatan korporat kepada telekomunikasi. Ini adalah perkaitan rapat kepada

perubahan yang berlaku dalam sistem pengangkutan dan komunikasi. Wilayah-bandar

raya sebagai unit asas reruang ekonom global dan sebagai aktor politik-ekonomi di

persada dunia. Scott (2001) menghujahkan stakeholders ekonomi berada berdekatan

di antara satu sama lain yang boleh diinterpretasikan sebagai satu tindak balas kepada

persaingan ekonomi bandar yang semakin hebat.

Dalam era globalisasi juga kebangkitan negara-negara di Asia Pasifik sebagai

gerak kuasa dominan dalam dunia persiangan global dianggap sebagai satu

perkembangan yang kritikal dan drastik. Perkembangan ini telah menjanakan satu

perubahan besar dalam senario DPE wilayah-bandar raya. PBT perlu memberi

perhatian besar dan mengambil inisiatif untuk bersaing dan memasarkan kelebihan

wilayah-bandar raya mereka sebagai lokasi terbaik untuk pelaburan langsung asing.

Kajian ini dijalankan bagi mengisi ruang ini dengan menekankan kepada pendekatan

empirikal mengenai peranan PBT dalam meningkatkan KGB dan DPE wilayah-bandar

raya mereka. Ini ternyata masih kurang dilakukan oleh PBT di kalangan wilayah-

bandar raya di negara sedang membangun.

Justeru itu, kajian ini juga cuba mencari jawapan, apakah peranan KGB

dalam mewujudkan DPE wilayah-bandar raya serta seterusnya dalam memposisikan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai lokasi pelaburan asing. Niches kajian ini

cuba membina perkaitan KGB dan DPE wilayah-bandar raya yang dianggap mencabar

dan memerlukan lebih daripada sekadar membuka secara pasif pintu sesebuah negara

kepada pasaran bebas. Aspek yang menjadi agenda dalam penyelidikan ini juga ialah

untuk memperincikan elemen KGB dan DPE wilayah-bandar raya. Berdasarkan

keseragaman faktor yang dikemukakan oleh Kresl (1995), Begg (1999) dan Webster

132

et al (2000), kajian ini mengolah empat persekitaran bagi dijadikan rerangka asas

membentuk pembolehubah DPE wilayah-bandar raya yang lebih kompetitif.

Antara faktor tersebut adalah kelebihan endowmen kawasan dan

infrastruktur, penduduk dan sumber manusia, sumber ekonomi dan governans bandar.

Faktor ini disokong pula oleh Porter (1998) mengenai empat penunjuk DPE wilayah-

bandar raya yang perlu diberi perhatian khusus iaitu struktur ekonomi makro, kluster

pertubuhan pembuatan, persekitaran perniagaan dan perdagangan serta kapasiti

inovasi (ilmu pengetahuan) melalui aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D).

Selain daripada itu penglibatan tenaga kerja mahir dan produktif, sumber ekonomi

mapan, keberkesanan dan KGB secara tidak langsung berupaya memacu

pembangunan ekonomi sekaligus menarik minat pelabur asing untuk menambah

modal dan memudahkan proses pemasaran produk ke pringkat global.

Seperti takrifan Webster et.a; (2000), DPE wilayah-bandar raya adalah

merujuk kepada perkara yang tidak boleh diperdagangkan yang mendominasi ruang

bandar, membentuk struktural wilayah-bandar raya yang menjurus kepada imej yang

bersifat mengkhusus, unggul dan berindentiti terserlah. Persekitaran wilayah-bandar

raya yang kondusif kepada global yang mampu bertindak sebagai aset perbandaran itu

sendiri. Dalam konteks DPE wilayah-bandar raya, hal-hal ini dapat memberi faedah

kepada bandar dan negara. Devas (2004), Hyden (1992), dan Porio (1997)

berpendapat bahawa salah satu stakeholders dan institusi governans bandar yang

paling penting adalah sistem PBT yang dinamik untuk memenuhi kehendak dan

permintaan rakyat. Maka dengan itu PBT menjadi fokus kajian penyelidikan ini.

Kepimpinan yang berkualiti dan penyertaan orang ramai yang berkesan di peringkat

tempatan amat diperlukan sekiranya matlamat kerajaan hendak dicapai. Dalam hal ini,

bandar perlu berupaya menawarkan persekitaran kawasan yang berdaya saing dan

terbaik bagi menyokong segala bentuk aktiviti di dalamnya. Governans bandar yang

efisien dan efektif dapat membantu menjana pembangunan negara yang lebih berdaya

saing. Oleh yang demikian, potensi pembangunan yang wujud di wilayah-bandar raya

perlu berupaya menawarkan perkhidmatan dan lokasi pelaburan pada tahap yang

tinggi. Wilayah-bandar raya dimajukan secara efisien, efektif dan diuruskan secara

seimbang bagi mewujudkan wilayah-bandar raya yang mampu berdaya saing.

133

2.9.1 Keefisienan Governans Bandar da an Baik Go dar

Secara keseluruhannya, kebanyakan perbin mengenai g dar, DPE

dan wilayah-bandar raya, setakat ini masi pu secara ari aspek

teoritikal. Di era ledakan globalisasi ini d ntingan KG wilayah-

bandar raya, perlu dilihat sebagai faktor pen untuk wi raya dan

sesebuah negara terus survive dalam dunia ekon i yang sema Jika aw

tahun 1990an maksud governans dalam k ks pembangunan adalah pros

bagaimana setiap stakeholders bersama-sama membuat keputusan untu

melaksanakan pembangunan. Bertitik tolak daripada itu wujud pula istilah amal

governans bandar yang baik menggariskan beberapa prinsip yang perlu dipatuhi ol

agensi-agensi di peringkat tempatan terutamanya PBT untuk mewujudk

pembangunan mapan dan sejahtera.

Persoalannya, di era globalisasi ini adakah dengan hanya tumpuan kepa

amalan governans bandar yang baik sahaja sudah cukup untuk mencapai DP

wilayah-bandar raya di peringkat global? Adakah dengan hanya amalan-amalan ba

governans bandar sudah memadai membantu PBT menarik minat dan menyakink

para pelabur asing melabur di kawasan mereka? Kajian ini dijalankan bagi meng

jurang dan persoalan-persoalan ini, dengan menekankan kepada pendekatan empirik

dalam bidang KGB dan seterusnya mewujudkan DPE wilayah-bandar raya. Eleme

elemen keefisienan dalam perkhidmatan, pengurusan dan pentadbiran PBT diselidi

dalam penyelidikan ini. Pengertian KGB dalam konteks PBT diselidiki seca

penilaian persepsi stakeholders wilayah-bandar raya, penyelidikan teoritikal d

empirikal.

Di peringkat global, perkembangan ekonomi pasaran yang lebih bebas telah

meninggalkan kesan ruang yang langsung dan lebih signifikan, khususnya di negara

membangun. Pelebaran jurang pembangunan tidak hanya antara negara maju dan

negara membangun tetapi juga antara wilayah dalam negara membangun itu sendiri.

Stakeholders wilayah-bandar raya merupakan teraju utama dengan menentukan arah

pembangunan wilayah-bandar raya. Rajah 2.8 menunjukkan bagaimana proses KGB

boleh dikaitkan dengan peningkatan DPE wilayah-bandar raya.

ans Ban

ans ban

ingan d

n DPE

bandar

rsaing.

vern

overn

beras

B da

layah-

kin be

mal

gan

ertum

kepe

ting

om

onte

n A

can

h b

an

al

es

k

an

eh

an

da

E

ik

an

isi

al

n-

ki

ra

an

134

1. ‘T

HE

SP

IRA

L E

FF

EC

T’ K

ET

IDA

KE

FIS

IEN

AN

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

2. B

AG

AIM

AN

A M

EL

ER

AIK

AN

‘TH

E S

PIR

AL

EF

FE

CT

’ IN

I?

3. K

EE

FIS

IEN

AN

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R K

E A

RA

H B

AN

DA

R R

AY

A G

LO

BA

L

1 2

3

4

5

6

78 9

1 2

3

4 5

6

78 9

1 2

3

4 5

7

89 10

KRISIS EKONOMI G

LOBAL DAN

SUASANA SEMASA TEMPATAN

PERKHIDMATAN PBT DAN AGENSI

KERAJAAN YANG KURANG

MEMUASKAN

KETIDAKEFISIENAN GOVERNANS

BANDAR

KEKURANGAN PELABUR ASING

DAN TEMPATAN

KEKURANGAN PELUANG

PEKERJAAN

BANDAR TIDAK SELAMAT

BANDAR TIDAK MAPAN

WILAYAH-BANDAR RAYA

TIDAK BERDAYA SAING

WILAYAH-BANDAR

RAYA TIDAK MAJU

KRISIS EKONOMI

GLOBAL DAN SUASANA

SEMASA TEMPATAN


KERAJAAN YANG KURANG

MEMUASKAN

KETIDAKEFISIENAN GOVERNANS

BANDAR

KEKURANGAN PELABUR

ASING DAN TEMPATAN

KEKURANGAN PELUANG

PEKERJAAN

BANDAR TIDAK MAPAN

WILAYAH-BANDAR

RAYA TIDAK MAJU

BANDAR TIDAK SELAMAT

WILAYAH-BANDAR RAYA

TIDAK BERDAYA SAING

9

PELAN CADANGAN

• MENAMBAHBAIK E-KERAJAAN PBT

• MENAMBAHBAIK SISTEM

PENYAMPAIAN PBT

• MEMPERBAIKI DAN MENINGKAT

UTILITI DAN KEMUDAHAN

INFRASTRUKTUR DI DI KAWASAN

EKONOMI G

LOBAL DAN

SUASANA SEMASA TEMPATAN


KERAJAAN YANG MEMUASKAN

KEEFISIENAN GOVERNANS

BANDAR

PERNAMBAHAN PELABUR ASING DAN

TEMPATAN MENJALANKAN PERNIAGAAN DI

WILAYAH-BANDAR RAYA

MEWUJUDKAN BANDAR-

BANDAR KEUSAHAWANAN

BANDAR SELAMAT DAN

HARMONI

BANDAR MAPAN DAN

SEJAHTERA

WILAYAH-BANDAR RAYA

YANG BERDAYA SAING

6 LEBIH BANYAK PELUANG

PEKERJAAN

Su

mbe

r :

Ada

ptas

i dar

i Maj

alah

Tim

es 6

Okt

ober

200

8 A

rtik

el

The Financial Crisis : Who Can Lead Us Out of This Mess? O

leh

Dav

id V

on D

rehl

e m

s 21

-24

Raj

ah 2

.8 H

ubun

gkai

t kee

fisi

enan

den

gan

gove

rnan

s ba

ndar

dan

DPE

wila

yah-

band

ar ra

ya

133

135

Maka dengan itu kajian ini dilakukan ke arah mengenalpasti tentang proses

dan kriteria pembentukan sesebuah wilayah-bandar raya yang berdaya maju dan

dinamik. Kebanyakan kajian-kajian mengenai governans bandar seperti UNDP

(1997), Laurila (2004) dan UN-HABITAT (2001) tertumpu kepada amalan-amalan

governans bandar yang baik dalam meningkatkan persekitaran ekonomi bandar yang

baik. Maka dengan itu kajian ini mengenalpasti dan menganalisis elemen-elemen

KGB yang mempengaruhi DPE di wilayah-bandar raya. Jika kerajaan sahaja yang

mengawal dan mengatur sumber ekonominya tanpa melibatkan stakeholders yang lain

lama kelamaan dalam jangka masa panjang negara tersebut tidak mampu bersaing

dengan negara-negara lain. Sektor awam dan swasta juga bersama-sama berperanan

untuk merancang pembangunan negara agar kekal untuk berdaya saing.

Governans bandar yang baik sahaja tidak cukup untuk minat pelabur-pelabur

asing melabur di wilayah-bandar rayanya. Jika kerajaan persekutuan, negeri dan PBT

tidak mengambil peluang untuk meningkatkan sumber ekonominya, menjana

pendapatan negara dan mengadakan pelbagai sekatan kepada pelaburan asing, ini

menjadikan negara itu gagal dan tidak mapan sumber ekonominya untuk jangkamasa

panjang. Ini secara langsung mengurangkan keyakinan rakyat terhadap kemimpinan

kerajaan. Kajian KGB dan DPE di wilayah-bandar raya mampu mewujudkan

kelebihan bandingan (competitive advantage) untuk mencapai kemapanan

pertumbuhan berorientasikan ekonomi pasaran inovatif, bertujuan untuk

meningkatkan pendapatan penduduk tempatan dan menggalakan pelaburan langsung

asing ke wilayah-bandar raya. Jika dilihat pada jangkamasa panjang wilayah-bandar

raya yang tidak mampu bersaing menyebabkan ekonomi negara mereka terus lembab

dan mundur tanpa peluang pekerjaan. Pencapaian yang lebih memberangsangkan

dijangka dapat dicapai sekiranya, KGB dalam sistem perbandaran itu sendiri berupaya

menyediakan kemudahan fizikal dan infrastruktur, dalam usaha untuk membentuk

modal institusi, modal sosial yang berterusan dan bersistematik tanpa berperanan

secara berasingan. Justeru itu pada peringkat ini, pembentukan kriteria dan penunjuk

KGB dianggap penting bagi mengukur posisi dan membangunkan sesebuah wilayah-

bandar raya secara aktif dan efektif tetapi dalam masa yang sama menyumbang secara

optimum kepada pembangunan negara. Rajah 2.9 menunjukkan sintesis penyelidikan

ini selaras dengan peranan KGB dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya.

135

Rajah 2.9 Sintesis penyelidikan tentang kajian KGB

136

2.10 KESIMPULAN

Pada hari ini governans bandar merupakan salah satu konsep yang sering diperkatakan

dalam sebagai salah satu bidang pengurusan bandar. Ini merupakan satu bentuk

pelaksanaan pengurusan baru yang membawa kepada keberkesanan hubungan antara

sektor awam dan swasta. KGB juga dilihat sebagai salah satu bentuk kriteria bagi

sistem pengurusan PBT. PBT dan governans bandar sebenarnya ialah satu terma yang

dapat digunakan untuk mewakili kedinamikan pembangunan negara. Selain cuba

memenuhi keperluan pelbagai pihak, governans bandar juga sentiasa berubah seiring

dengan masa dan perubahan global. Ini membolehkannya menangani cabaran semasa

di samping menangani perubahan yang akan berlaku pada masa hadapan. Seperti

mana di negara membangun yang lain, mereka berusaha memperbaiki governans

bandar dan mewujudkan persekitaran yang kondusif untuk pembangunan.

Sehubungan itu, perkara ini amat penting untuk semua pihak terutamanya

stakeholders untuk mengetahui hala tuju kerajaan bagi mewujudkan pembaharuan dan

untuk mengkoordinasi dengan lebih baik usaha dalam bidang governans bandar ini.

Keberkesanan pentadbiran dan keefisienan perkhidmatan yang disediakan oleh PBT di

sesebuah wilayah-bandar raya juga berupaya memacu pembangunan sekaligus

membentuk imej DPE yang tinggi. Aspek KGB ini menekankan bahawa pentadbiran

di wilayah-bandar raya yang dinamik, telus dan efisien mampu mewujudkan

kestabilan pembangunan ekonomi wilayah-bandar raya. Manakala KGB juga mampu

menjadi pelengkap dan pemangkin kepada kemajuan meningkatkan DPE wilayah-

bandar raya. Sebuah wilayah-bandar raya yang berdaya saing tidak hanya dilengkapi

dengan kemudahan infrastruktur dan perkhidmatan yang moden sahaja.

Ini merupakan pelengkap kepada pembangunan wilayah-bandar raya yang

berupaya meningkatkan tahap aksessibiliti sekaligus menjadikan sesebuah wilayah-

bandar raya yang terus maju dan berdaya saing. Ini mampu menarik minat pelabur

untuk melabur dan membuka peluang kepada wilayah-bandar raya untuk merebut

peluang dan meluaskan pasarannya ke peringkat global. Bab tiga membincangkan

bidang ini secara terperinci dari aspek metodologi kajian yang menjadi panduan

kepada analisis KGB, DPE wilayah-bandar raya dan penemuan penyelidikan ini.

137

BAB III

BIDANG DAN METODOLOGI PENYELIDIKAN

3.1 PENGENALAN

Penyelidikan dilakukan untuk memberi jawapan kepada ‘ketidakpastian’ pada sesuatu

perkara atau fenomena yang telah, sedang dan belum berlaku. Misalnya ketidakpastian

KGB dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ketidakpastian

ini adalah berdasarkan kepada pengetahuan dan pengalaman pengkaji secara subjektif

sahaja. Ketidakpastian yang subjektif ini boleh dihuraikan melalui penyelidikan.

Penyelidikan merupakan satu bentuk disiplin yang sistematik terhadap masalah dan

persoalan. Ini dilakukan untuk memastikan maklumat yang diperolehi munasabah dan

disokong dengan data-data kuantiti atau kualiti. Bab ini menjelaskan pendekatan dan

kaedah penyelidikan yang digunakan dalam kajian ini. Ini meliputi pengenalan

pendekatan kajian termasuk kerangka dan fasa penyelidikan, kaedah pengumpulan

maklumat, kaedah pengukuran dan prosedur penganalisisan data. Seterusnya indeks

penunjuk pengukuran KGB PBT dapat dijalankan.

Kaedah penyelidikan ini membantu menyelesaikan masalah dan persoalan

dalam penyelidikan ini. Menurut Chua (2008), kaedah positivis menekankan

ketepatan bukti penyelidikan dengan menggunakan analisis numerikal dengan

mengukur hubungan antara pembolehubah dalam fenomena di bawah kajian dengan

kiraan yang tepat. Melalui persoalan kajian yang dibina, penyelidikan ini menguji

hubungan tersebut dengan memilih sampel secara rawak. Keputusan kajian yang

diperolehi daripada sampel kajian seterusnya digeneralisasikan kepada semua subjek

dalam populasi tersebut. Maka dengan itu, penyelidikan kuantitatif dilakukan melalui

kajian eksperimental dan data numerika yang dianalisis dalam ujian statistik.Melalui

penyelidikan kuantitatif ini, persoalan kajian diterjemahkan kepada objektif kajian.

138

Dalam penyelidikan kuantitatif ini, pembolehubah-pembolehubah dalam

penyelidikan ini dioperasionalkan sebelum diukur. Pengukuran data dalam

penyelidikan ini mengutamakan kesahan dan kebolehpercayaan. Ini dilakukan untuk

menguji teori, membina fakta dan menyatakan perhubungan antara pembolehubah-

pembolehubah bersandar dan bebas dalam penyelidikan yang dikaji. Penyelidikan

kuantitatif juga dilakukan melalui ujian inferensi. Menurut Chua (2008), ujian

inferensi sampel-sampel yang dipilih dan data-data yang dipungut daripada sampel-

sampel tersebut diuji dengan menggunakan ujian statistik. Pengenalpastian kerangka

teoritikal yang menjadi landasan kepada penghujahan, pengenalpastian bidang kajian

dan data kajian, metod kajian dan analisis.

Bidang kajian menerangkan perihal KGB kepada pembangunan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur dari segi DPE wilayah-bandar raya dan pertumbuhan

ekonomi negara. Bahagian ini seterusnya menjelaskan pendekatan kajian termasuk

kerangka konsep penyelidikan, menggariskan peringkat kerja penyelidikan, kaedah

penganalisisan data, membentuk kriteria dan pemilihan pembolehubah penyelidikan.

Perbincangan mengenai kerangka persampelan meliputi unit pengukuran saiz sampel

dan teknik pengumpulan data. Selain itu, kaedah pengukuran dan teknik yang

digunakan untuk menganalisis data juga diperjelaskan dalam bab ini. Rajah 3.1

menunjukkan peta laluan analisis yang digunapakai dalam tesis ini.

Bagi membolehkan kajian ini diketengahkan dan dioperasikan, pelbagai

sumber ilmiah yang terdiri daripada buku, makalah dalam journal, laporan

penyelidikan oleh institusi-institusi berkaitan di peringkat antarabangsa, serantau dan

tempatan, kertas persidangan dan sebagainya telah digunakan bukan sahaja bagi

memperdalamkan kefahaman pengkaji tentang isu-isu yang diteliti, tetapi juga

menyediakan kerangka teoritikal kepada kajian ini. Secara umumnya, bahagian ini

menjelaskan rekabentuk dan metodologi yang digunapakai dalam penyelidikan ini.

Tesis ini menggunakan pendekatan kuantitatif dalam menganalisis fenomena yang

terlibat dalam kajian ini. Bab ini menghuraikan kaedah penyelidikan dengan

menjelaskan jenis kajian, peringkat kajian, pengumpulan data dan instrumentasi yang

digunapakai pada peringkat analisis data. Pembolehubah bebas dan pembolehubah

bersandar dikenalpasti untuk menilai hubungkait antara pembolehubah.

139

AM

AL

AN

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

OL

EH

PB

T W

ILA

YA

H-

BA

ND

AR

RA

YA

KU

AL

A L

UM

PU

R

TE

KA

NA

N L

UA

RA

N D

AN

DA

LA

MA

N K

EP

AD

A P

EM

BA

NG

UN

AN

W

ILA

YA

H-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

LU

MP

UR

AP

AK

AH

PE

RA

NA

N K

EE

FIS

IEN

AN

G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

DA

LA

M

ME

NIN

GK

AT

KA

N D

AY

A P

ER

SAIN

GA

N

EK

ON

OM

I W

ILA

YA

H-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R?

AP

AK

AH

PB

T S

EB

AG

AI

INST

ITU

SI

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R Y

AN

G E

FIS

IEN

M

EM

BE

RI

PE

RA

NA

N P

EN

TIN

G D

AL

AM

M

EM

BA

NG

UN

KA

N W

ILA

YA

H-B

AN

DA

R R

AY

A

KU

AL

A L

UM

PU

R?

AP

AK

AH

PA

ND

AN

GA

N STAKEHOLDERS

ME

NG

EN

AI

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

DA

LA

M M

EN

ING

KA

TK

AN

DA

YA

P

ER

SAIN

GA

N E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

LU

MP

UR

?

FA

KT

OR

M

AK

RO

D

AN

MIK

RO

TE

KA

NA

N D

I K

AL

AN

GA

N P

EL

AB

UR

A

SIN

G, P

EL

AB

UR

T

EM

PA

TA

N A

TA

U

STAKEHOLDERS?

HU

BU

NG

AN

ST

AKEHOLDERS

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

SEB

AG

AI

RA

KA

N

PE

MB

AN

GU

NA

N D

I W

ILA

YA

H-B

AN

DA

R R

AY

A

IND

EK

S P

EN

UN

JUK

P

EN

GU

KU

RA

N

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

N

BA

ND

AR

S D

AN

DA

YA

P

ER

SAIN

GA

N E

KO

NO

MI

BA

ND

AR

TUJUAN DAN OBJEKTIF KAJIAN

TU

JUA

N

KA

JIA

N

HU

BU

NG

AN

DA

N

PE

RK

AIT

AN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

DE

NG

AN

DA

YA

P

ER

SAIN

GA

N E

KO

NO

MI

Raj

ah 3

.1

Pela

n la

luan

ana

lisa

bida

ng d

an k

aeda

h pe

nyel

idik

an

PERSOALAN KAJIAN

AN

AL

ISIS

U

JIA

N

DE

SKR

IPT

IF

AN

AL

ISIS

U

JIA

N

INF

ER

EN

SI

139

PENILAIAN PERSEPSI STAKEHOLDERS MENGENAI KGB

140

3.2 BIDANG KAJIAN

Terdapat empat bidang utama yang mendasari dan memandu kajian ini adalah:

3.2.1 Keefisienan Governans Bandar Sebagai Parameter Pembangunan di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Pendekatan bidang kajian berasaskan kepada kerangka model governans bandar di

mana ketiga-tiga sektor pembangunan negara iaitu kerajaan, perniagaan dan

masyarakat sivil terlibat secara interface sebagai rakan pembangunan dalam

kedudukan yang saksama. Struktur dan proses membuat keputusan melalui

pendekatan participatory planning yang mengamalkan penghakupayaan, perwakilan

dan perundingan. Bertitik tolak dari pendekatan ini, penyelidikan mengenai DPE

wilayah-bandar raya boleh dikaji dari aspek keadaan semasa dan akan datang. Adakah

dengan tren perbandaran dan pertumbuhan penduduk bandar yang tinggi mempunyai

implikasi yang luas kepada pengurusan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Ke arah

mencapai negara maju, segala infrastruktur dan kemudahan awam seperti kemudahan

pendidikan, kesihatan, perumahan, perparitan dan pembentungan hendaklah dirancang

dan disediakan dengan sempurna, sistem pengangkutan dan jalanraya diperkemaskan

dan lain-lain perkhidmatan perbandaran dipertingkatkan.

Dasar dan program kerajaan perlu dipastikan supaya benar-benar

berorientasikan dan mesra rakyat termasuk dari kebertanggungjawabannya dan tidak

berorientasikan kerajaan dan perniagaan sahaja. Keengganan atau kelemahan kerajaan

memenuhi sepenuhnya konsep rakan pembangunan menyebabkan anggota perniagaan

dan masyarakat sivil berasa dipinggirkan sama ada dalam keadaan ketidaksamarataan

atau terancam. Malahan terdapat stigma sejauh manakah sahnya mekanisma sistem

penyampaian perkhidmatan kerajaan kepada anggota masyarakat sivil dan perniagaan,

misalnya dalam kes PBT yang dilantik dan tidak dipilih oleh masyarakat tempatan,

seperti yang pernah berlaku di negara ini dan sedang berlaku di banyak negara lain?

Walaupun pilihan raya PBT tidak dapat dilaksanakan, perwakilan masyarakat sivil

dan perniagaan dalam PBT perlu direalisasikan dengan segera. Bahagian kedua

penyelidikan ini juga memberikan tumpuan kepada kajian secara kuantitatif, bertujuan

membina satu set kriteria dan penunjuk yang relevan dan boleh diukur berasaskan

141

perspektif KGB. Dalam masa yang sama, bahagian ini mengemukakan satu set kriteria

dan penunjuk yang lebih pratikal dan relevan dalam konteks wilayah-bandar raya

negara sedang membangun. Ini adalah selaras untuk menguji parameter KGB dalam

membangunkan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Oleh itu, kejayaan PBT sebagai

“Pengurus Bandar – City Manager” dilihat sebagai kejayaan kerajaan negeri dan

kerajaan persekutuan. Ini memberi keuntungan politik kepada kerajaan yang

memerintah. Oleh itu, peranan dan tanggungjawab yang dimainkan oleh pihak

berkuasa negeri, pemimpin politik terutamanya peranan ahli-ahli majlis yang memberi

kesan kepada pembangunan sesebuah perbandaran dan masyarakat sesebuah bandar.

Maka dengan itu anggapan peranan kerajaan sebagai provider perlu diubah

kepada facilitator. KGB menjamin unsur-unsur persekitaran yang selesa dan ruang

perniagaan yang kondusif disediakan, dikekalkan dan dipertingkatkan secara

berterusan sejajar dengan dengan matlamat untuk berdaya saing dengan bandar-

bandar global yang lain. Governans bandar raya yang efisien sebenarnya

berorientasikan penggunaan sumber-sumber kewangan, tenaga manusia dan organisasi

secara efisien dan adil. Dedikasi, inovasi, kreativiti dan integriti adalah kualiti

governans bandar yang baik bagi memastikan penyediaan dan penyelenggaraan yang

sebaik mungkin. Ini memerlukan komitmen terhadap kualiti governans bandar yang

efisien seperti dinyatakan dalam UN-HABITAT iaitu mempraktikkan pentadbiran

yang telus, bertanggungjawab, adil, berkesan dan efisien.

Ketelusan boleh dicapai melalui perkongsian wawasan yang sama,

penyertaan yang aktif oleh semua pihak dan aliran maklumat yang bebas. Dasar

berorientasikan pelanggan perlu diterima pakai sebagai satu cara untuk meningkatkan

maklum balas terhadap keperluan warga kotanya. Kesaksamaan boleh dicapai dengan

memastikan semua kemudahan dan perkhidmatan diagihkan secara saksama dan

mudahcapai oleh semua penduduk, termasuk golongan kurang upaya, warga tua,

miskin, kanak-kanak dan wanita. Kerajaan memberikan penekanan kepada kerjasama

sektor awam-swasta untuk meningkatkan tahap perkhidmatan bagi komuniti

perniagaan. Mekanisme seperti dialog dan perundingan memudahkan kerjasama

kedua-dua sektor selaras dengan hasrat kerajaan untuk memastikan aduan awam

diuruskan dengan berkesan bagi meningkatkan tahap penyampaian perkhidmatan.

142

3.2.2 Peranan Keefisienan Governans Bandar Sebagai Faktor Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Pada hari ini perniagaan diusahakan dalam suasana yang semakin mencabar. Daya

saing negara dinilai oleh para pelabur dan peniaga dari pelbagai aspek. Dalam

beberapa aspek tertentu, seperti kos sara hidup dan kos pekerja, Malaysia dilihat

sebagai amat kompetitif tetapi dari segi birokrasi dan kos tersirat (hidden cost) seperti

kos kelewatan, Malaysia masih ketinggalan berbanding negara-negara lain. Kerajaan

adalah komited untuk mengurangkan birokrasi dan kelewatan bagi meningkatkan lagi

daya saing negara dan sekaligus memastikan Malaysia lebih kompetitif di peringkat

global. Seboleh-bolehnya Malaysia ingin meningkatkan kedudukannya ke tangga 10

teratas, di kalangan negara-negara lain dalam indeks ”Doing Business”, Bank Dunia.

Konsep rakan pembangunan dalam kerangka governans bandar jika landasan

kefahaman dan amalan penghakupayaan direalisasikan. Amalan ini merupakan

pendekatan dan strategi yang membolehkan konsep rakan pembangunan beroperasi.

Penghakupayaan stakeholders governans bandar bukan bermakna memberi kuasa

kepada mereka untuk membangun dan menguruskan wilayah-bandar raya. Sebaliknya

ia adalah proses menyalurkan idealism, wawasan, ilmu, pengalaman, motivasi dan

kepimpinan secara kerjasama dalam membangunkan wilayah-bandar raya.

Persoalannya, adakah dengan mengrealisasikan konsep rakan pembangunan antara

stakeholders governans bandar yang mewujudkan DPE wilayah-bandar raya? Adakah

peranan dan inisiatif yang disediakan oleh kerajaan sekarang memadai memberi

galakan kepada pelabur melabur di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?

Keefisienan dan keberkesanan juga merupakan elemen utama governans

bandar yang efisien dan perlu terus diperbaiki keberkesanannya melalui pengurusan

yang berinovasi, pembangunan keupayaan, penswastaan, pengukuran tahap kemajuan,

pembangunan sumber manusia dan rangkaian perhubungan. Proses-proses kerja dan

institusi disusun semula untuk memenuhi keperluan wilayah-bandar raya di samping

menggunakan sumber-sumber dengan cara yang terbaik. Bagi wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur merealisasikan matlamatnya sebagai wilayah mapan dari segi ekonomi,

sosial dan fizikal dengan cara memberi memanfaatkan dan faedah kepada semua

anggota masyarakatnya. Pembangunan haruslah seimbang supaya keseluruhan

143

konfigurasi guna tanah dioptimumkan dan mengkompromikan keperluan masyarakat.

Masyarakat terlibat secara langsung atau tidak langsung di setiap pembangunan yang

dirancang oleh sektor kerajaan maupun swasta.

Pembangunan perniagaan yang berkualiti tinggi dengan tahap kemudahan

infrastruktur, teknologi maklumat dan komunikasi yang efisien serta terbaik untuk

membolehkan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dihubungkan dengan dunia

serantau. Governans bandar yang efisien dapat membantu pembangunan dan

pelaburan melalui penggunaan sumber-sumber kewangan, tenaga manusia dan

organisasi secara efisien dan adil. Dedikasi, efisien, inovasi, kreativiti dan integriti

adalah kualiti governans bandar yang disasarkan bagi memastikan penyediaan dan

penyelenggaraan yang sebaik mungkin bagi persekitaran kerja, kehidupan dan

perniagaan yang terbaik. Sistem Kerajaan Tempatan pada masa ini seharusnya mampu

untuk memberi tahap perkhidmatan yang seiring dengan cabaran-cabaran semasa yang

wujud hasil daripada proses globalisasi yang terkesan kepada wilayah-bandar raya.

Bandar yang terbentuk pada hari ini merupakan hasil daripada keputusan

yang dibuat oleh individu, komuniti dan organisasi di satu sudut dan campur tangan

kerajaan yang mempengaruhi atau mengawal keputusan tersebut pada sudut yang lain.

Bentuk campur tangan kerajaan berubah mengikut masa bergantung kepada keadaan

dan evolusi pemikiran. Pertumbuhan ekonomi melalui aglomerasi menyebabkan

wilayah-bandar raya menjadi tumpuan pelaburan dan kesannya wilayah-bandar raya

berkembang pesat. Penglibatan awam dapat membaiki rekabentuk dasar supaya ia

dapat memenuhi keperluan dan keadaan mereka yang terlibat. Bagi ahli ekonomi,

penglibatan awam lebih merupakan usaha pembahagian saksama faedah projek

pembangunan, sedangkan bagi ahli perancangan sosial, penglibatan awam merujuk

kepada sumbangan komuniti dalam membuat keputusan.

Ini bermakna kuasa membuat keputusan perlu diagihkan kepada mereka

yang menerima kesan langsung pembangunan. Malaysia juga telah melakukan

pelbagai perubahan menggalakkan kemasukan pelaburan asing langsung, penyediaan

infrastruktur yang bertaraf dunia dan meningkatkan keefisienan PBT dan menyusun

semula institusi kewangan bagi meningkatkan daya saing negara.

144

3.2.3 Peranan Pihak Berkuasa Tempatan Sebagai Institusi Governans Bandar di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Di peringkat ini, kajian yang dilakukan memberi tumpuan kepada kepentingan

wilayah-bandar raya sebagai unit asas reruang ekonomi global. Konsep wilayah-

bandar raya yang dibincangkan oleh GaWC merupakan satu fenomena geografi yang

begitu penting. Penstrukturan semula dan perubahan teknologi yang begitu hebat

menembusi satu organisasi ruang sosial dan politik yang baru. Konsep wilayah-bandar

raya tidak hanya menekankan aspek-aspek fizikal dan kependudukan sahaja, malah

perlu diintepretasikan secara lebih kritikal terutama dalam konteks kefungsian

sesebuah wilayah-bandar raya yang melampaui konsep sempadan negara, wilayah dan

bandar. Dalam ini wilayah-bandar raya pula peranan stakeholders yang berfungsi

sebagai pengerak kepada peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Dalam masa yang sama, perkembangan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

turut diteliti, yang merupakan dampak daripada perubahan dan penstrukturan semula

reruang dan fungsian sebagai pusat kawalan dan arahan sektor kewangan dan

perbankan. Kedinamikan reruang dan fungsian wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

dapat diperhatikan, daripada hanya kawasan Wilayah Persekutuan sahaja,

kemudiannya berkembang meliputi wilayah Lembah Kelang dan sehingga akhir-akhir

ini meliputi kawasan yang lebih luas lagi, merangkumi kawasan-kawasan yang

berangkaian dengan MSC. Perpindahan pusat pentadbiran kerajaan daripada Kuala

Lumpur ke Putrajaya dan penumpuan Kuala Lumpur kepada aktiviti-aktiviti

perniagaan, kewangan dan perkhidmatan-perkhidmatan swasta yang lain. Manakala

pembangunan Cyberjaya yang berorientasikan bandar pintar sudah pasti mempunyai

kesan yang ketara kepada Kuala Lumpur dalam konteks global.

Apakah perkembangan fizikal wilayah-bandar raya ini menggambarkan

perubahan terhadap peranan yang dimainkan selama ini? Kuala Lumpur perlu bersedia

untuk berperanan di peringkat antarabangsa yang bersaing pada abad ke 21. Dengan

perubahan yang telah berlaku dua puluh tahun kebelakangan ini dan yang dijangkakan

pada masa hadapan untuk pembangunan yang holistik. Penelitian dalam bidang kajian

ini menjawab persoalan pertama yang diutarakan dalam kajian ini. Perubahan

pembangunan yang dialami oleh wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sepanjang tiga

145

fasa pembangunan secara fungsian atau reruang. Tiga fasa pembangunan tersebut

adalah terdiri daripada fasa pasca merdeka (1957-1970), fasa Dasar Ekonomi Baru

(1971-1990); dan fasa pasca DEB (1990an). Dalam penganalisisan ini yang diutarakan

oleh Piere (1998) dan Rhodes (2000) dijadikan kerangka perbincangan utama, dengan

penekanan kepada hubungkait antara kerajaan, perniagaan dan masyarakat sivil yang

menjadi rakan pembangunan. Ketiga-tiga sektor ini saling bertindak balas melalui

empat proses utama, iaitu interaksi antara stakeholders governans bandar, strategi

pihak pemerintah kepada daya saing, interaksi yang kompleks dan dinamik antara

firma dan pihak pemerintah dan perubahan teknologi.

Bahagian ini cuba mengenalpasti peranan stakeholders governans bandar

yang mendasari pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sepanjang tiga fasa

tersebut, sama ada lebih bersifat people oriented ataupun market oriented. Sebagai

sebuah negara yang pernah dijajah, tidak dapat dinafikan pembangunan fizikal dan

ekonomi memainkan peranan yang kritikal dalam mempengaruhi pembangunan di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur khasnya dan Malaysia amnya. Sejauh manakah

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur terlibat dengan proses ini, terutamanya proses

membuat keputusan dalam menjana pembangunan dan DPE wilayah-bandar raya

yang memberi kesan kepada pembangunan reruang dan fungsian bandar raya Kuala

Lumpur. Seringkali dihujahkan bahawa wilayah-bandar Kuala Lumpur telah mula

melibatkan diri secara aktif dalam proses globalisasi. Keadaan ini terserlah dalam

banyak aspek kehidupan dan pembangunan di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

yang dikatakan lebih bersifat antarabangsa, dari aspek ekonomi dan fizikalnya.

Apakah benar governans bandar memainkan peranan utama dalam

mempengaruhi pembangunan di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini? Ataupun

perubahan reruang dan fungsian yang berlaku tidak lebih daripada hanya mengikut

urutan logikal pembangunan yang tercetus ekoran penerusan peranan wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur dalam era pasca modenisasi dan bukannya dirancang selari

dengan proses globalisasi. Satu persoalan yang lebih kritikal berhubung dengan

perkembangan ini ialah apakah governans bandar terus menjadi satu proses formulasi

dan perlaksanaan polisi pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Melalui

persetujuan bersama antara pelbagai pihak yang menerajui pembangunan wilayah-

146

bandar raya diharapkan dapat memperbaiki kualiti hidup bandar ke arah yang lebih

baik. Kesejahteraan dan kemapanan persekitaran dapat dipelihara.

Sewajarnya, PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, masyarakat

sivil dan swasta perlu mewujudkan sinergi dan kerjasama yang holistik dan berupaya

memainkan peranan sebagai ‘pusat penjanaan’ pembangunan. Ini selari dengan proses

globalisasi dan pembahagian kerja antarabangsa baru. Penelitian tentang perubahan

reruang melibatkan perubahan-perubahan fizikal yang berlaku berdasarkan perubahan

guna tanah dengan memberi penekanan kepada aspek jenis guna tanah, intensiti

pembangunan, nilai hartanah, pemilikan hartanah yang dominan dan pembangunan

projek-projek mega. Maklumat-maklumat yang memperlihatkan hubungan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur khasnya dan Malaysia amnya dengan dunia luar diterokai

secara mendalam, terutamanya melibatkan pelaburan langsung asing oleh firma

transnasional sama ada dari benua Amerika, Eropah dan Asia.

Bagaimanakah aktiviti-aktiviti ini telah mengalami perubahan sepanjang

empat dekad yang lampau? Apakah perubahan yang berlaku dalam dekad 1990an,

berbeza dengan dekad-dekad sebelumnya? Memandangkan dekad 1990an dianggap

sebagai satu dekad yang lebih bersifat global. Ada kemungkinan juga, apa yang

berlaku dalam dekad 1990an merupakan penerusan daripada apa yang berlaku

sebelumnya. Pada peringkat ini juga, pengkaji meneliti aliran pergerakan komponen-

komponen penting fungsian wilayah-bandar raya, terutamanya melibatkan firma-

firma trans/multinasional, iaitu aliran pelaburan, modal, sumber manusia; dan

perubahan teknologi, melibatkan pelbagai aliran barangan melalui pelbagai media dan

aliran maklumat dan telekomunikasi.

Wilayah-bandar raya Kuala Lumpur menghadapi pelbagai cabaran dan

peluang pada alaf baru ini seperti mana yang dirumus di dalam Pelan Tempatan

Kuala Lumpur dan RSN Selangor. PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

tidak hanya memainkan peranan sebagai agensi kerajaan yang menyediakan

kemudahan dan infrastruktur tetapi organisasi yang sentiasa bersedia menerima

pandangan dan cadangan rakyat yang menerima pembangunan. Stakeholders bersama-

sama merancang dan membangunkan wilayah-bandar raya.

147

3.2.4 Indeks Penunjuk Pengukuran Keefisienan Governans Bandar

Antara bahagian yang penting dalam tesis ini memberi tumpuan kepada penyelidikan

secara kuantitatif, bertujuan membina satu set kriteria dan penunjuk yang berkaitan

dan boleh diukur berasaskan perspektif endogenous. Kriteria dan penunjuk ini

dikatakan agak kurang diterokai terutama yang melibatkan bandar-bandar di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Setakat ini, indeks penunjuk pengukuran governans

bandar di bandar-bandar negara membangun hanya dilakukan mengikut perspektif

pengkaji Barat yang menggunakan penunjuk-penunjuk yang berasaskan pengalaman-

pengalaman negara maju. Dalam masa yang sama, bahagian ini mengemukakan satu

set kriteria dan penunjuk yang lebih pratikal dan relevan dalam konteks wilayah-

bandar raya sedang membangun, berbanding dengan set kriteria dan penunjuk semasa

yang lebih menonjolkan elemen-elemen governans bandar yang efisien dari negara-

negara maju ke atas negara-negara sedang membangun.

Bagi tujuan ini sebanyak sepuluh (10) penunjuk KGB dan dipecahkan

kepada seratus tiga puluh empat (134) sub-kriteria yang berasaskan pengalaman

negara-negara maju. Para responden diminta untuk memberi tahap kepentingan

kepada setiap kriteria dan penunjuk tersebut bagi mengukur KGB di wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur. Penunjuk dan kriteria ini dibahagikan kepada dua kategori yang

utama, iaitu faktor-faktor exogenous dan endogenous. Dalam kajian ini, faktor-faktor

exogenous ditakrifkan sebagai faktor-faktor yang dijanakan daripada luar Malaysia,

sementara faktor-faktor endogenous pula merupakan faktor-faktor setempat, sama ada

dalam negara ataupun dalam wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Bahagian ini juga memberi tumpuan kepada pengukuran pencapaian semasa

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, dengan menggunakan penunjuk-penunjuk yang

telah dikenalpasti tahap kepentingan dan pemberatnya, seperti mana dalam bahagian

sebelumnya. Di peringkat ini, satu indeks penunjuk pengukuran KGB wilayah-bandar

raya dihasilkan, bagi mengukur KGB PBT di kawasan kajian. Ini boleh menjadi

panduan kepada PBT-PBT lain di Malaysia. Bagi memberi ruang kepada responden

memberikan tindak balas yang lebih kritikal, soal-selidik ini juga menyediakan soalan

terbuka berhubung dengan KGB wlayah-bandar raya Kuala Lumpur.

148

3.3 PENDEKATAN KAJIAN

Metodologi kajian adalah merujuk kepada kaedah untuk merumus masalah, membina

hipotesis, menguji teori, memperolehi penemuan hinggalah menulis laporan. Aspek-

aspek metodologi yang digunakan dalam kajian ini meliputi kerangka penilaian

model, menentukan populasi dan persampelan, menyedia dan menguji alat

pengukuran, prosedur pengutipan data dan kaedah menganalisis data. Seterusnya,

kajian ilmiah di perpustakaan dilakukan bagi mengenalpasti model-model governans

bandar, faktor-faktor DPE wilayah-bandar raya dan konsep wilayah-bandar raya boleh

digabungkan dan dijalinkan dalam perbincangan KGB dalam meningkatkan DPE di

wilayah bandar raya. Selain daripada itu, dasar dan strategi governans bandar juga

yang dikemukakan dalam DPN, RSN Selangor dan Pelan Tempatan Kuala Lumpur

turut dijelaskan untuk menilai aspek-aspek governans bandar dan DPE.

Walau bagaimanapun tidak semua pembolehubah yang dikemukakan oleh

pengkaji terdahulu diambikira dalam penyelidikan ini. Ini adalah kerana wujudnya

kekangan data asas. Ringkasan pembolehubah dan sumber-sumber yang digunakan

dalam penyelidikan ini adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 3.1. Dalam

kajian ini, analisis kajian dibahagikan kepada dua, iaitu pada fasa pertama kajian ini

mengenalpasti keadaan semasa governans bandar dan pencapaian daya saing wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur aspek ekonomi dan pembangunan mengikut tren dan

senario semasa. Perincian analisis ini adalah berdasarkan kepada kajian oleh Devas

(2004), Dekker (2004), Greffe (2005), Irazabal (2005) dan Kresl (1995) serta kajian-

kajian emprikal oleh UNDP (2000) dan OECD ( 2005).

Manakala fasa kedua analisis kajian ini adalah mengenai hubungkait

penunjuk dan kriteria KGB mengikut PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Hasil indeks penunjuk pengukuran ini menjadi panduan keadaan semasa

KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini menyumbang secara langsung

kepada pertumbuhan dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Lazimnya, kelebihan amalan governans bandar yang baik menjadi pendorong kepada

DPE wilayah-bandar raya sesebuah wilayah-bandar raya dan menjadi pendorong

kepada pelabur-pelabur asing melabur di wilayah-bandar raya.

149

Jadu

al 3

.1

Bid

ang

kajia

n d

an p

embo

lehu

bah-

pem

bole

huba

h ba

gi k

ajia

n K

GB

dan

DPE

BID

AN

G K

AJI

AN

D

AN

P

EM

BO

LE

HU

BA

H

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

SUM

BE

R-S

UM

BE

R R

UJU

KA

N P

EM

BO

LE

HU

BA

H

UNDP

BREVIR

STOKER

RHODES

STORPER

BRENNER

BOB JESSOP

DIGAETANO

JON PIERRE

KOOIMAN

LAURILA

BINGHAM

JANE JACOBS

OECD

POTTER

IAN BEGG

GaWC

HARRISON

KATHY PAIN

PETER HALL

NLGN

Gov

erna

ns

a D

efin

asi d

an K

onse

p � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Gov

erna

ns B

anda

r

a D

efin

isi K

onse

p � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

b

Evo

lusi

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

c

Teo

ri

- B

irok

rasi

Pe

rwak

ilan

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

-

Hub

unga

n Se

ktor

aw

am d

an S

was

ta � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

d M

odel

Gov

erna

ns

Ban

dar

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

e PB

T d

an G

over

nans

B

anda

r � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Ele

men

-ele

men

G

over

nans

Ban

dar

a Pe

nyer

taan

Aw

am

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

b

Ket

elus

an

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

c

Perl

aksa

naan

Pe

ranc

anga

n Pe

mba

ngun

an

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

d M

aklu

mba

las

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

be

rsam

bung

…

149

150

...sa

mbu

ngan

K

esam

arat

aan

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

K

eber

kesa

nan

Perk

hidm

atan

PB

T

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Aka

unta

bilit

i � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

K

esej

ahte

raan

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

W

awas

an

Stra

tegi

k � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Kee

fisi

enan

D

efin

isi d

an

Kon

sep

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Hub

unga

n de

ngan

Pe

ntad

bira

n A

wam

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Hub

unga

n de

ngan

G

over

nans

Ban

dar � ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

� ��

Day

a P

ersa

inga

n

D

efin

isi d

an

Kon

sep

� ��

� ��

� ��

� ��

Hub

unga

n de

ngan

E

kono

mi

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a

� ��

� ��

� ��

� ��

Hub

unga

n de

ngan

G

over

nans

Ban

dar

� ��

� ��

� ��

� ��

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a

Def

inis

i Kon

sep

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a

Hub

unga

n de

ngan

G

over

nans

Ban

dar

150

151

Kedudukan Kuala Lumpur sebagai bandar raya utama negara perlu

dikekalkan dalam jangka masa pendek dan panjang. Bandar raya Kuala Lumpur perlu

berusaha mengekalkan persaingannya dengan bandar-bandar global yang lain (Lever

1999). Wilayah-wilayah yang berkembang maju di Malaysia seperti Iskandar

Malaysia, Wilayah Ekonomi Koridor Utara dan Wilayah Ekonomi Koridor Pantai

Timur bersaing bagi mendapatkan pelaburan tempatan mahupun asing. Wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur menerapkan strategi berasaskan kelompok bagi

mewujudkan daya saing dalam K-ekonomi. Kelompok merupakan kumpulan industri

yang saling berkaitan, mempunyai dua elemen utama.

Pertama, firma di dalam kelompok tersebut mesti memberi tumpuan kepada

peningkatan untuk mengelakkan pemindahan Kelompok ICT dipertingkatkan bagi

menyediakan sumber baru untuk pertumbuhan Kuala Lumpur termasuk pembangunan

perisian dan khidmat sokongan luaran. Malaysia telah dikenalpasti mempunyai

kelebihan dari segi perkhidmatan nilai tambah yang tinggi untuk menarik lebih ramai

syarikat global dan juga menggalakkan penglibatan industri tempatan dalam pasaran.

Dalam hal ini, wilayah-bandar raya perlu berupaya menawarkan persekitaran kawasan

yang kompetitif, berdaya saing dan terbaik bagi menyokong segala bentuk aktiviti di

dalamnya. Governans bandar yang efisien dan efektif dapat membantu menjana

pembangunan negara yang lebih kompetitif dan berdaya saing.

Wilayah-bandar raya dimajukan secara secara seimbang bagi mewujudkan

suasana persekitaran hidup yang mapan. Kajian ini dilakukan dengan menggunakan

metodologi yang bersesuaian bagi memastikan pengujian persoalan kajian dapat

dilakukan dengan sebaik-baiknya. Instrumen yang diaplikasikan dalam kajian ini telah

diuji untuk memastikan kebolehpercayaan dan kesahannya. Kombinasi teknik analisis

data secara kuantitatif digunakan untuk memperolehi penemuan kajian yang lebih

meyakinkan. Keputusan analisis ini boleh menjawab persoalan-persoalan kajian.

Pendekatan kajian merupakan model penyelidikan yang digunakan dalam

melaksanakan kajian ini. Rajah 3.2 menunjukkan model dan pendekatan kajian ini

dijadikan pendirian kepada penyelidik bagi tujuan menentukan kaedah pengumpulan,

pemprosesan dan penganalisisan data yang tepat sesuai dengan tujuan kajian.

Daripada kajian awal persoalan, objektif dan tujuan kajian dibentuk.

152

KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR MENINGKATKAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA

PERSOALAN KAJIAN

PENGUMPULAN DATA /MAKLUMAT

DATA KUALITATIF Sumber Sekunder • Stakeholders-aktor governans

bandar • Perubahan Fizikal dan Fungsian

Wilayah Bandar Raya

DATA KUANTITATIF Kriteria dan Penunjuk • Keefisienan Governans Bandar • Daya Persaingan Ekonomi Bandar • Sumber Data - Soalselidik

ANALISA KAJIAN

ANALISA DESKRIPTIF Profil dan pandangan

stakeholders mengenai KGB

PERSOALAN KAJIAN

INDEKS PENUNJUK PENGUKURAN KGB

PERBINCANGAN HUJAH DAN HASIL

PENEMUAN

PERSOALAN KAJIAN TERJAWAB DAN

PENCAPAIAN OBJEKTIF

ISU KETIDAKEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DI WILAYAH-BANDAR RAYA

TEKANAN LUARAN : KEPERLUAN GLOBAL • Pertubuhan Antarabangsa • Pelaburan Langsung Asing • Daya saing ekonomi

TEKANAN DALAMAN BANDAR • Persatuan Penduduk • Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO) • Pelabur Tempatan • Ahli-ahli politik

KAJIAN LEPAS DAN TEORITIKAL

Konsep Keefisienan Governans Bandar

Kenalpasti Daya Persaingan Ekonomi Bandar

Trend dan Senario Wilayah-Bandar Raya

ANALISA INFERENSI Hubungkait dan pengaruh KGB ke

atas DPE wilayah-bandar raya

RUMUSAN KAJIAN KAJIAN LANJUTAN PENEMUAN IMPLIKASI TEORI

Rajah 3.2 Pendekatan kajian

Persepsi Stakeholders Mengenai Amalan Keefisienan Governans

Bandar oleh PBT

153

3.4 REKABENTUK PENYELIDIKAN

Berdasarkan kepada keperluan menentukan pelbagai pembolehubah sebelum indeks

penunjuk dipilih, penjelasan ciri-ciri pengaruh KGB digunakan sebagai asas memilih

pembolehubah indeks penunjuk. Data-data yang dikumpulkan dari soal selidik

persepsi stakeholders wilayah-bandar raya mengenai KGB adalah merupakan sumber

data penting yang dianalisis. Kajian dalam bentuk kajian lapangan dan temubual

dilakukan dengan menggunakan soal selidik terpiawai. Kajiselidik ini bertujuan untuk

mendapatkan pandangan pelbagai stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

yang merupakan responden utama dalam kajiselidik ini. Mereka memberi pandangan

dan fahaman mereka mengenai amalan-amalan KGB oleh PBT, hubungan elemen-

elemen KGB dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Kajian ini menunjukkan hubungkait antara pembolehubah bebas (elemen-

elemen KGB) dan pembolehubah bersandar (DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur). Dalam kajian ini, maklumat dan data asas diperolehi daripada dua sumber

yang utama, iaitu sumber primer dan sekunder. Penggunaan data sekunder memberi

kefahaman tentang peranan KGB yang berlaku di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Data-data ini boleh diperolehi dari penyemakan dokumen dan penerbitan, dasar

perancangan, pelan pembangunan dan laporan-laporan kajian yang pernah dibuat.

3.4.1 Data Sekunder

Bagi tujuan penganalisisan ketiga-tiga bidang kajian KGB, DPE dan wilayah-bandar

raya, sumber-sumber sekunder digunakan secara meluas yang melibatkan data asas

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan Negeri Selangor yang berkaitan dengan

keadaan semasa perlaksanaan governans bandar oleh PBT dan Kerajaan Negeri, aspek

reruang, fungsian dan keadaan ekonomi di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Secara umumnya beberapa data penting lain yang diperlukan dalam penyelidikan ini

turut dikumpulkan daripada agensi-agensi kerajaan dan swasta yang terlibat secara

langsung dengan pembangunan perbandaran dan governans bandar seperti JPBD

Semenanjung Malaysia, JPBD Negeri Selangor, Jabatan Kerajaan Tempatan, KPKT

dan beberapa PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. PBT dalam konteks

154

penyelidikan ini merupakan institusi kerajaan tempatan yang dekat dengan rakyat.

Maklumat-maklumat sekunder ini diperolehi daripada beberapa hasil penyelidikan

terdahulu yang berkaitan dengan penyelidikan ini seperti DPN, RSN Selangor, Pelan

Tempatan Kuala Lumpur 2020, Laporan Perdagangan dan Pelaburan Langsung Asing

syarikat transnasional oleh MITI dan maklumat-maklumat yang berkaitan yang boleh

diperolehi daripada beberapa PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Data daripada sumber kajian yang terdahulu telah dijadikan panduan dan

pelengkap kepada penyelidikan ini. Penggunaan maklumat-maklumat sekunder ini

bukan sahaja menjimatkan kos dan masa, malah berupaya mengatasi kekurangan data

primer dan menyokong penemuan kajian yang dibuat berdasarkan maklumat primer.

Ini membolehkan kajian analisis secara kuantitatif dan di bahagian-bahagian tertentu

disokong dengan pendekatan analisis data-data sekunder.

3.4.2 Data Primer

Sebahagian besar analisis dalam kajian ini menggunakan data primer. Data primer

digunakan bagi mengkaji pembolehubah KGB impaknya kepada DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur. Sebahagian besar data primer adalah dalam bentuk maklumat

sosio ekonomi stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur seperti taraf

pendidikan, tahap pendapatan, hubungan dengan PBT, sektor swasta dan NGO serta

mutu perkhidmatan PBT di kawasan mereka. Ini memerlukan pengumpulan maklumat

secara soal selidik menggunakan teknik sampling. Responden yang terlibat dengan

kajiselidik ini berdasarkan kepada hubungannya antara stakeholders governans bandar

dan secara langsung memberi kesan kepada DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Para responden bagi kajian ini adalah terdiri daripada pengawai-pegawai

pengurusan dan professional PBT, pihak pengurusan atasan firma asing dan tempatan,

Pengerusi atau Setiausaha Persatuan Penduduk serta NGO. Pemilihan mereka ini

sebagai responden secara rasionalnya mereka merupakan golongan yang mempunyai

pengetahuan mendalam dan pendedahan yang luas tentang pengurusan dan operasi

jabatan atau firma atau persatuan mereka yang berkaitan secara langsung tentang hal-

ehwal tempatan di kawasan mereka. Pandangan mereka terhadap isu-isu yang

155

diutarakan dalam soal-selidik lebih tinggi tahap keyakinannya dan lebih bersifat

objektif. Dalam hal ini, pandangan para pegawai pengurusan tertinggi firma

antarabangsa dan tempatan adalah lebih kritikal terutamanya mengenai pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bukan sahaja bagi menarik lebih banyak

pelaburan dan memenuhi keperluan firma-firma antarabangsa tetapi juga

membangunkan wilayah-bandar Kuala Lumpur sebagai pusat kawalan dan arahan

firma-firma utama antarabangsa.

3.4.3 Alat Pengukuran Kajian

Bagi mendapatkan data primer, teknik temubual berstruktur dan menggunakan borang

soal selidik dilakukan dengan informan dan responden. Beberapa orang responden

telah dipilih mewakili stakeholders mengikut PBT. Bagi temubual berstruktur yang

dilakukan dengan informan, soalan-soalan telah disediakan terlebih dahulu. Temubual

semiformal boleh menggalakkan responden untuk memberi jawapan yang bebas dan

jujur bagi menjawab isu-isu tertentu yang agak sensitif bagi mereka. Senarai nama dan

alamat responden diperolehi dari PBT kerana mereka ini adalah pembayar cukai pintu

tahunan atau terlibat secara langsung dengan PBT. Satu perbincangan dengan pegawai

PBT untuk mengesahkan alamat premis mereka dan kapasiti mereka dalam parti

politik atau NGO. Struktur borang soal selidik persepsi wakil-wakil stakeholders yang

digunakan mengandungi enam bahagian. adalah :

i Bahagian A - Latarbelakang responden;

ii. Bahagian B - Hubungan responden dengan PBT;

iii. Bahagian C - Pandangan responden mengenai elemen-elemen kepentingan

danKGB di kawasan mereka;

iv. Bahagian D - Pandangan responden mengenai kepentingan dan keefisienan DPE

wilayah-bandar raya di kawasan mereka;

156

v. Bahagian E - Pandangan responden mengenai kepentingan dan keefisienan

pembangunan wilayah-bandar raya di kawasan mereka; dan

vi. Bahagian F - Pandangan umum responden mengenai hubungan KGB dalam

meningkatkan DPE wilayah-bandar raya di kawasan mereka.

Bahagian-bahagian dalam soal selidik disusun mengikut tertib dan urutan

untuk kemudahan pengkaji menganalisis data-data. Kesinambungan idea dalam soal

selidik juga bertujuan meningkatkan kefahaman responden, membolehkan mereka

menjawabnya dengan selesa dan menggelakkan kekeliruan. Soalan-soalan dalam

borang soal selidik terbahagi kepada dua kategori iaitu berbentuk tertutup dan terbuka.

Kebanyakan soalan adalah berbentuk tertutup untuk memudahkan pemindahan dan

pemprosesan data, mengurangkan bias serta menyenangkan responden memilih

jawapan yang paling sesuai dengan pendiriannya. Jawapan responden kepada soal

selidik ini adalah berdasarkan kepada pengalaman dan pemerhatian mereka terhadap

amalan governans bandar PBT di kawasan mereka. Soalan berbentuk terbuka pula

bertujuan mendapatkan maklumat yang lebih mendalam mengenai sesuatu perkara

seperti meminta responden memberikan sebab atau alasan bagi jawapan

mereka.Terdapat lima soalan terbuka untuk menguji kesahihnan jawapan responden

iaitu mengenai pengetahuan mereka terhadap KGB, DPE dan pembangunan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Lampiran A menunjukkan contoh kertas soalselidik.

Dua jenis skala diaplikasikan dalam soal selidik iaitu skala nominal dan skala

ordinal. Skala nominal digunakan untuk mengklasifikasikan data, misalnya

menentukan jantina, umur, bangsa, taraf pendidikan, pendapatan dan jenis

perkhidmatan PBT digunakan bagi mengelompokkan mereka dalam sesuatu

kumpulan. Manakala soalan menggunakan skala ordinal bertujuan untuk mendapatkan

pandangan dan pendirian responden. Dalam skala ordinal, dua jenis jawapan

diisediakan iaitu berbentuk dikotomi dan likert. Soalan bersifat dikotomi menyediakan

jawapan dwipilihan iaitu (1) Tidak atau (2) Ya. Soalan berskala likert mempunyai

kategori-kategori yang bebas antara satu sama lain. Pengukuran persepsi, pandangan

dan fahaman responden mengenai elemen-elemen governans bandar adalah dengan

menilai KGB melalui penggunaan lima skala likert untuk jawapan A = Sangat Tidak

157

Efisien hingga E = Sangat Efisien. Begitu juga dengan pengukuran pandangan dan

fahaman responden terhadap tahap kepentingan elemen-elemen KGB dan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Pengukuran pandangan dan fahaman kepentingan elemen KGB juga

menggunakan lima skala likert. Elemen-elemen KGB yang mempengaruhi DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur telah dikenalpasti berdasarkan kepada kajian

ilmiah di Bab 2 seperti penyertaan awam, ketelusan, perlaksanaan pembangunan dan

undang-undang, maklumbalas, berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan

strategik. Elemen-elemen ini dikaji bagi menentukan elemen-elemen yang memberi

impak ke atas DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Dari elemen-elemen ini juga

menentukan yang mana satu elemen KGB yang benar-benar memberi kesan kepada

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Analisis daripada kajian ini, pengiraan indeks penunjuk pengukuran

dikenalpasti untuk menjelaskan pengaruh dan peranan KGB mengikut PBT-PBT

yang terpilih dalam kajian ini. Hasil indeks penunjuk pengukuran ini diharapkan

melihat keadaan semasa KGB PBT. Maka dengan itu, diyakini bahawa tindakbalas

yang diberikan oleh responden kepada soalan-soalan yang dikemukakan adalah lebih

tepat dan berupaya memberi gambaran yang sebenarnya tentang peranan KGB dalam

meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Bagi tujuan pelaksanaan

borang soal-selidik, terdapat tiga peringkat telah dikenalpasti iaitu :

i. penghantaran borang soal-selidik melalui pos kepada semua responden;

ii. kira-kira dua minggu selepas borang soal-selidik diposkan, pengkaji

menghubungi setiap responden melalui telepon, bagi mengesahkan penerimaan borang

tersebut, dan;

iii, sekiranya responden bersedia responden diberi pilihan sama ada untuk mengisi

sendiri borang soal-selidik dan memulangkan secara pos kepada pengkaji atau

memerlukan pengkaji menemubual responden secara bersemuka.

158

3.5 TEKNIK PENGANALISISAN DATA DAN MAKLUMAT

3.5.1 Kaedah Pemerhatian

Kajian pemerhatian di lapangan dilakukan bagi memperolehi maklumat terkini tentang

struktur organisasi reruang, termasuk aspek guna tanah dan kemudahan fizikal

kawasan kajian. Peta dan pelan guna tanah wilayah-bandar Kuala Lumpur yang

diperolehi daripada JPBD Semenanjung Malaysia dan JPBD Negeri Selangor telah

dijadikan asas untuk tujuan semakan dan pengemaskinian. Daripada semakan ini,

beberapa penyesuaian dan pindaan ke atas maklumat sedia ada dilakukan. Ini kerana

banyak perubahan yang telah berlaku sejak pelan tersebut dibuat. Maklumat asas

yang dikumpulkan daripada aspek guna tanah dan kemudahan fizikal ini termasuklah

guna tanah perindustrian, perniagaan, penempatan, institusi kerajaan, institusi

pendidikan, keagamaan turut dikira (periksa).

Selain daripada itu, pemerhatian turut dilakukan ke atas PBT-PBT di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur untuk melihat tahap keefisienan dan

keberkesanannya dalam memberi perkhidmatan yang diperlukan ke arah

mempertingkatkan kualiti hidup penduduk di kawasannya. Maka dengan itu,

pemerhatian ke atas Pusat Setempat (OSC) PBT yang terpilih. OSC PBT yang dikaji

dari aspek sistem operasi dan pengurusan yang mampu meningkatkan kualiti

perkhidmatan penyampaian Kerajaan di PBT. Pemerhatian di OSC PBT adalah

melalui tinjauan rambang ke atas kaedah pegawai-pegawai OSC berurusan dengan

orang awam dalam hal-ehwal kawalan pembangunan dan kelulusan pelan

perancangan. Peranan OSC di PBT dapat mewakili hubungan PBT dengan sektor

swasta, masyarakat awam dan NGO dalam membangunkan kawasan PBT dari segi

pembangunan ekonomi, sosial dan fizikal.

Pelaksanaan LA 21 peringkat PBT juga diteliti, dikaji dan dinilai untuk

melihat bagaimana PBT mengendali aduan awam dan terlibat dengan aktiviti sosial

yang dikendalikan oleh persatuan penduduk atau PBT sendiri. Ini adalah selaras

dengan kerangka model governans bandar bagaimana stakeholders governans bandar

berperanan membuat keputusan bersama dengan PBT. Pemerhatian hubungan PBT,

159

sektor swasta dan masyarakat sivil juga dilihat dalam konteks membuat keputusan dan

membangunkan kawasan PBT dari aspek sosial, ekonomi dan fizikal.

3.5.2 Kaedah Kajiselidik

Kajiselidik di lapangan dilakukan ke atas beberapa wakil stakeholders wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur terutamanya kakitangan PBT yang terlibat dengan kawalan

pembangunan dan aduan masalah penduduk, wakil persatuan penduduk, NGO,

pelabur asing dan tempatan (responden) yang terkait secara langsung dengan KGB

dan DPE wilayah-bandar raya di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Sebanyak 350

borang kajiselidik telah diedarkan kepada responden bersama sampul surat berstem

kepada responden di enam kawasan PBT terpilih di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur iaitu DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp. Berdasarkan

pemerhatian awal hampir semua responden tidak bersedia untuk ditemubual secara

bersemuka. Maka dengan itu pengumpulan data sebenar kajian ini dilakukan secara

mengisi borang soal selidik yang disediakan.

Kenapa hanya enam (6) PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini sahaja

dipilih dalam kajian ini? Kenapa tidak semua dua belas (12) PBT di wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur ini sahaja dipilih dalam kajian ini? Pemilihan kawasan ini adalah

berdasarkan kepada peranan dan fungsian wilayah-bandar raya PBT tersebut sebagai

pusat arahan dan kawalan kepada pembangunan negeri Selangor.

Misalnya DBKL (Bandaraya Kuala Lumpur sebagai Ibu Negara Malaysia,

zon perkhidmatan dan perdagangan utama di Malaysia), MBPJ (Bandar satelit

pertama di Malaysia, kawasan pusat membeli-belah utam – Bandar Utama, Mutiara

Damansara dan antara kawasan perindustrian dan perniagaan utama di Selangor),

MBSA (pusat pentadbiran dan Ibu negeri Selangor, kawasan perindustrian automatif

dan bandaraya Ilmu – Universiti Teknologi Mara (UiTM)), MPSJ (pusat rekreasi, zon

perniagaan dan perkhidmatan, Universiti Putra Malaysia (UPM) dan zon universiti

swasta utama di Selangor), MPK (antara pintu masuk utama ke wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur dari Pelabuhan Utama Negara – Pelabuhan Kelang) dan MPSp (juga

antara pintu masuk utama negara dari Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala

160

Lumpur, Sepang (KLIA), Lintar Lumba Formula One (Lintar F1), Universiti

Multimedia Malaysia (MMU) dan Bandar Bestari (Cyberjaya).

Tambahan pula wilayah ini boleh juga dianggap sebagai pembangunan MSC

yang menjadi satu niches utama wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam era global.

Koridor pembangunan wilayah ini disokong oleh transit pengangkutan awam utama

yang moden menjadi nadi perhubungan utama antara kawasan ini. Di samping itu

kawasan-kawasan ini merupakan tumpuan utama pelabur-pelabur asing dan tempatan

yang menyumbang kepada ekonomi bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Kegiatan persatuan-persatuan penduduk dan NGO di MPSJ dan MBPJ merupakan

antara yang aktif di Malaysia. Persatuan ini sentiasa memainkan peranan utama dalam

mengemukakan isu-isu pembangunan sosial, alam sekitar dan fizikal di kawasan


Bagi memastikan maklumbalas yang tinggi, prosedur kawalan pemulangan

borang soal selidik sangat dititiberatkan dalam kajian ini. Misalnya daripada kawalan

prosedur, slip penerimaan borang yang diisi dengan nama dan alamat responden telah

dikutip awal iaitu semasa pengedaran borang dilakukan. Slip ini amat berguna kerana

ia bukan sahaja membantu penyelidik untuk mendapatkan semula borang yang

ditinggal kepada responden, malah meningkatkan komitmen responden untuk

menjawab dan memulangkan semula borang tersebut. Arahan tempoh dan tarikh

pengutipan semula borang juga suatu langkah yang berguna. Tempoh masa dua

minggu yang diberikan amat membantu responden untuk menjawab soalan dengan

tepat. Jika borang-borang soalselidik ini masih belum dipulangkan, satu sesi dialog

dan forum dijalankan antara pengkaji dan responden dengan bantuan pegawai-

pegawai Jabatan Perancang Bandar PBT-PBT yang terlibat.

Pengkaji memaklumkan kepada responden yang hadir mengenai tujuan

kajiselidik dijalankan dan format menjawab soalselidik. Responden yang hadirkan

dibenarkan menjawab soalselidik ini selama tigapuluh minit (30). Jika mereka tidak

faham maksud dan kandungan soalselidik dibenarkan bertanya kepada pengkaji. Bagi

mencapai tujuan kajian, kerangka governans bandar yang dipilih adalah mengikut

takrifan yang dipakai oleh UNDP dan UN-HABITAT. Oleh itu, kajian ini melibatkan

161

semua peranan stakeholders governans bandar dalam menentukan corak

pembangunan dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Pada dasarnya, kerangka

sampel ditentukan memastikan tiga perkara utama diliputi oleh kajian ini, iaitu; i)

pengenalpastian peranan governans bandar kepada senario pembangunan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur; ii) parameter KGB kepada pembangunan wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur dan iii) hubungkait KGB dengan DPE wilayah-bandar raya.

Berdasarkan kepada data yang dikeluarkan oleh Jabatan Perangkaan Malaysia pada

tahun 2009 terdapat kira-kira 2,540 firma beroperasi di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Sektor perkhidmatan seperti perbankan, kewangan, insuran, periklanan dan

telekomunikasi merupakan antara firma-firma utama yang menjalankan perniagaan

mereka di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Manakala menurut data yang dikeluarkan oleh Jabatan Kerajaan Tempatan,

KPKT tahun 2009 terdapat dua belas (12) PBT dengan jumlah kakitangan

professional dan pengurusan melebihi 3,000 orang. Walau bagaimanapun bagi enam

(6) kawasan PBT yang terlibat jumlah kakitangan professional adalah 1,540 orang.

Manakala dianggarkan sejumlah 290 firma antarabangsa yang beroperasi di enam (6)

kawasan PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dengan jumlah kakitangan

professional dan pengurusan melebihi 2,660 orang. Jabatan Kerajaan Tempatan,KPKT

juga menambah terdapat 104 persatuan penduduk PBT dengan jumlah ahli 1,200

orang yang berdaftar di enam (6) kawasan PBT. Manakala 29 NGO yang aktif dengan

jumlah ahli berdaftar 280 orang menjalankan aktiviti kemasyarakatan di enam (6)

kawasan PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Berdasarkan kepada jumlah populasi yang agak besar dengan pelbagai

stakeholders governans bandar, penyelidikan ini mengambil keputusan untuk

menggunakan kaedah persampelan berstrata rawak berlapis. Pecahan strata dan

lapisan klasifikasi yang terdapat di kawasan kajian adalah ditunjukkan dalam Jadual

3.2. Seramai 133 orang dipilih diambil daripada firma-firma antarabangsa sebagai

sampel di setiap enam (6) kawasan PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Manakala sebanyak 77 orang kakitangan professional dan pengurusan PBT terlibat

dengan kajiselidik ini. Jumlah sampel persatuan penduduk adalah 60 orang dan 14

orang dari NGO di enam (6) PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

162

Daripada 620 populasi penduduk yang terlibat dalam bidang politik secara

langsung (berjawatan ketua, naib ketua atau setiausaha) dikenapasti di 6 kawasan PBT

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, hanya 31 sampel telah dikenalpasti mewakili

keseluruhan populasi kawasan kajian. Daripada jumlah 6,300 populasi yang

dikenapasti di enam (6) kawasan PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, sebanyak

315 sampel telah dikenalpasti dan ini adalah memadai bagi mewakili keseluruhan

populasi kawasan kajian. Bilangan 315 sampel ini adalah pada kadar ralat

persampelan 5 peratus mengikut kaedah penganggaran saiz sampel oleh Sekaran U

(1992) dan Yamane (1964). Kaedah pengumpulan data secara Persampelan Rawak

Berlapis yang diterapkan dalam kajian ini adalah seperti digunakan oleh Kish (1965).

Pada peringkat awal, populasi (N) dibahagikan kepada sub-sektor mengikut peranan

stakeholders governans bandar. Oleh kerana setiap stakeholders governans bandar ini

mempunyai peranan yang berbeza, maka saiz sampel (n) adalah berkadar teras kepada

populasi (N). Kemudian sampel dicabut daripada setiap kumpulan secara berstrata

mengikut aktiviti peranan stakeholders governans bandar tersebut. Setelah dibuat

pengiraan, berikut adalah jumlah sampel yang dipungut daripada setiap kumpulan

sektor. Kiraan kadaran adalah:

Kadaran χ = sampel / N

= 315 / 6,300

= 0.05 daripada setiap kumpulan populasi

Jadual 3.2 Jumlah saiz populasi kawasan kajian

Pihak

Berkuasa Tempatan

Kakitangan PBT

Kakitangan Sektor Swasta

Persatuan Penduduk NGO Ahli

Politik Jumlah Populasi

DBKL 400 420 140 60 80 1,100 MBPJ 320 480 160 20 60 1,040 MBSA 140 460 280 20 120 1,020 MPSJ 180 560 160 20 160 1.080 MPK 240 440 160 100 120 1,060 MPSp 260 300 300 60 80 1,000

Jumlah 1540 2660 1200 280 620 6,300

Sumber : Jabatan Kerajaan Tempatan, KPKT dan Jabatan Statistik 2009

163

Jadual 3.3 Jumlah saiz sampel kawasan kajian

Pihak

Berkuasa Tempatan

Kakitangan PBT

Kakitangan Sektor Swasta

Persatuan Penduduk

NGO Ahli Politik

Jumlah Sampel

DBKL 20 21 7 3 4 55 MBPJ 16 24 8 1 3 52 MBSA 7 23 14 1 6 51 MPSJ 9 28 8 1 8 54 MPK 12 22 8 5 6 53 MPSp 13 15 15 3 4 50

Jumlah 77 133 60 14 31 315

Proses pengendalian kajian soal-selidik ke atas responden terutamanya

pegawai peringkat pengurusan dan professional firma yang dianggap sebagai

responden elit merupakan satu tugas yang sukar dan berdepan dengan pelbagai

cabaran. Oleh itu, kejayaan dalam mendapatkan persetujuan golongan ini menjadi

sebahagian daripada responden kajian adalah merupakan satu kekuatan dalam kajian

ini. Cabaran utama dalam pengendalian sesi soal-selidik dengan responden elit ini

adalah berkait dengan soal ketidaksediaan responden mendedahkan maklumat-

maklumat firma kepada pengkaji. Ini berlaku kerana kakitangan ini lebih terikat

dengan peraturan dan polisi “sulit dan persendirian”.

3.5.3 Kaedah Temubual

Selain pemerhatian dan kajiselidik, kaedah temubual berstruktur soalan-soalan terbuka

juga digunakan untuk mendapatkan maklumat tambahan tentang perubahan dan

perkembangan governans bandar serta pembangunan wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Pengkaji bertukar- tukar pandangan mengenai KGB dan DPE secara

langsung. Responden dalam temubual ini termasuklah orang perseorangan yang

berkepentingan dengan perkara di atas. Mereka termasuklah para pegawai agensi

kerajaan, wakil bukan kerajaan, wakil rakyat, wakil firma, wakil persatuan penduduk

dan wakil Dewan Perniagaan Wilayah Persekutuan dan Negeri Selangor yang terlibat

secara langsung dengan kajian ini. Temubual ini juga dijalankan semasa sesi dailog

bersama-sama wakil-wakil stakeholders yang bertindak sebagai responden kajian.

164

3.5.4 Pengujian Alat Pengukuran

Dalam kajian ini, soal selidik adalah instrumen yang digunakan bagi memperolehi

maklumat secara langsung daripada responden. Parameter soalan-soalan dalam

kajiselidik ini adalah berdasarkan kepada prinsip-prinsip governans bandar oleh

TUGI dan UNDP. Format soal selidik ini telah diuji oleh TUGI dan UNDP dalam

kajian mereka mereka mengenai amalan-amalan governans bandar di negara-negara

membangun seperti Afrika dan Eropah Timur. Walau bagaimanapun, format dan

parameter soalan kajiselidik TUGI dan UNDP telah diubahsuai dan diolah untuk

sesuai dengan penyelidikan ini. Ini adalah kerana objektif kajian TUGI dan UNDP ke

atas negara-negara di Afrika dan Eropah Timur adalah berdasarkan prinsip-prinsip

amalan governans bandar bagi tujuan kesejahteraan dan kualiti hidup di bandar-bandar

utama negara-negara tersebut.

Bagi memastikan alat pengukuran (soal-selidik) telah dibina dengan teliti dan

teratur, kajian rintis dilakukan selama dua bulan iaitu pada bulan Jun dan Julai 2009.

Kajian rintis ini dijalankan oleh pengkaji di keenam-enam kawasan PBT di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur iaitu DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp.

Seramai 30 responden telah dipilih sebagai responden dalam kajian rintis ini. Daripada

jumlah tersebut, 5 responden diambil daripada setiap PBT yang terlibat dalam kajian

ini. Berdasarkan maklumbalas responden, struktur soal selidik pada bahagian KGB,

DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur telah diubah dengan

dimasukkan beberapa sub-elemen atau penunjuk yang menjelaskan maksud soal

selidik ini agar tujuan dan objektif kajian tercapai.

Misalnya elemen penyertaan awam, penunjuk yang ditambah adalah

penglibatan ahli-ahli politik dengan aktiviti dan program masyarakat setempat serta

peranan ahli majlis dalam jawatankuasa persatuan penduduk. Jenis responden yang

terlibat dalam kajian ini telah ditambah dari lapan orang kepada 9 orang. Pelajar

universiti telah dimasukkan sebagai responden kajian kerana pelajar universiti juga

menerima kesan pembangunan dan terlibat secara tidak langsung dengan

perkhidmatan PBT. Beberapa istilah tertentu telah diubah untuk lebih mudah difahami

misalnya ‘hubungan dengan PBT’ telah dipinda kepada kerjasama dengan PBT.

165

3.6 PENGUKURAN DAN PENGANALISISAN DATA SECARA DESKRIPTIF DAN INFERENSI

Dalam penyelidikan, data yang telah dikumpul daripada responden amat perlu

disediakan bagi tujuan analisis. Data mentah yang telah dikumpul daripada responden

amat perlu disediakan bagi tujuan analisis. Data mentah yang belum diusahakan bagi

persediaan analisis tidak banyak memberi pengertian yang mendalam tentang dinamik

pembolehubah yang telah dikenalpasti dan kesannya ke atas dapatan kajian. Data

dalam kajian ini dibahagikan kepada bentuk deskriptif dan inferensi dianalisis dengan

menggunakan ujian statistik yang sesuai bagi menyerlahkan dapatan secara tepat dan

jitu. Pemilihan ujian statistik ini sangat berkaitan dengan rekabentuk kajian yang

dijalankan. Di samping itu, penggunaan ujian statistik juga berkait rapat dengan

persoalan kajian.

3.6.1 Analisis Data Deskriptif

Analisis data deskriptif digunakan untuk menjelaskan fenomena yang berkaitan

dengan sesuatu populasi kajian atau untuk membuat anggaran terhadap populasi yang

mempunyai ciri-ciri tertentu. Analisis ini digunakan untuk menjelaskan atau

meringkaskan maklumat mengenai sesuatu populasi atau sampel. Ini menggambarkan

maklumbalas yang diterima dari individu dalam kajian ini mengenai persepsi mereka

tentang KGB PBT di kawasan mereka. Analisis data deskriptif melibatkan usaha

mengorganisasi data yang diperolehi daripada pemprosesan data. Dalam kajian ini,

analisis data deskriptif memberi gambaran umum mengenai pembolehubah-

pembolehubah yang diukur. Meskipun begitu, teknik deskriptif ini yang disokong

dengan statistik perihalan bersifat agak subjektif, dan tidak dapat ditentukan

keabsahannya secara statistik, kecuali secara logik penghujahan sahaja. Logik

penghujahan inilah yang diberikan perhatian dalam meneliti peranan KGB kepada

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis data dilakukan untuk mendapatkan

penemuan kajian yang dikehendaki. Bagi menjelaskan KGB dan DPE wilayah-bandar

raya, kaedah analisis corak pencapaian seperti mana yang lazimnya digunapakai

dalam kajian kualiti hidup. Teknik ini membandingkan pencapaian tahap setiap

penunjuk pembangunan berdasarkan tempoh tertentu. Rajah 3.3 menunjukkan proses

analisis data deskriptif penyelidikan ini.

166

Rajah 3.3 Proses analisis data deskriptif dalam penyelidikan ini

Soal selidik

ANALISIS DESKRIPTIF

Data Ordinal (Skala Likert)

Analisis Profil Responden

Nilai Median

Kepentingan Governans Bandar Keefisienan Governans Bandar

Taburan Normaliti

Transform dan Recode Skala Likert

1 = Sangat Tidak Penting 2 = Tidak Penting 3 = Kurang Penting 4 = Penting 5 = Sangat Penting

Nilai Skor Min dan Sisihan Piawaian

Method of Successive Interval (MSI)

Kepentingan Governans Bandar Keefisienan Governans Bandar

Tahap dan Aras Keefisienan Governans bandar

1 = Rendah 2 = Sederhana 3 = Tinggi

1 = Sangat Tidak Efisien 2 = Tidak Efisien 3 = Kurang Efisien 4 = Efisien 5 = Sangat Efisien

Jenis Stakeholders Hubungan Stakeholders dengan PBT

Tidak

Ya

MULA

TAMAT

PBT Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – DBKL,MBPJ,MBSA, MPSJ,MPK & MPSp



167

Manakala, bagi menjelaskan KGB kesannya kepada DPE wilayah-bandar

raya berdasarkan ciri-ciri model governans bandar menurut pandangan wakil

persatuan penduduk atau firma data yang telah dimasukkan ke dalam perisian Pakej

Statistik untuk Sains Sosial (SPSS) tadi diproses dan dianalisis secara deskriptif.

Pemilihan kaedah pengukuran dan skala yang sesuai adalah penting bagi memastikan

ketepatan data. Penyajian data deskriptif profil responden pula boleh dilakukan dalam

bentuk graf, carta, min, median dan sisihan piawai. Dengan terdapatnya ringkasan

analisis deskriptif mengenai profil responden dalam kajian ini mampu meringkaskan

data mentah dalam bentuk yang mudah difahami dalam bentuk jadual frekuensi dan

graf. Dengan itu data sampel boleh ditabulasi dan diterjemahkan dengan mudah.

Melalui kajiselidik, setiap parameter berkenaan pendapat responden

(pembolehubah) diukur menggunakan skala nominal dan ordinal. Bagi pembolehubah

yang menggunakan skla ordinal ukuran adalah berdasarkan skala Likert 5 tahap. Ini

bertujuan bagi memberi kebebasan kepada responden memilih tahap kepentingan dan

keefisienan yang paling sesuai. Skala tahap 1 menandakan “ sangat tidak penting /

sangat tidak efisien”, tahap 2 - “tidak penting / tidak efisien”, tahap 3 – “kurang

penting / kurang efisien, tahap 4 – “penting / efisien” dan tahap 5 “ sangat penting /

sangat efisien”. Bagi soalan latarbelakang dan profil responden yang lebih khusus

seperti umur, tahap pendidikan, tempoh menetap di kawasan PBT berkaitan, jenis

urusan dan hubungan dengan PBT pengisian jawapan pilihan data norminal

disediakan. Selanjutnya, data primer yang dikumpulkan melalui kajiselidik diproses

dan dianalisis dengan bantuan komputer.

Program yang digunakan untuk memproses data ini ialah perisian program

SPSS. Di peringkat awal, data disemak dan diproses klasifikasi dilakukan. Beberapa

data perlu dikodkan dan diproses semula. Setelah pemprosesan data selesai dilakukan,

beberapa analisis awal menggunakan jadual kekerapan dilakukan untuk memastikan

ketepatan input data berkenaan. Selain itu, ujian kebolehpercayaan turut dilakukan.

Setelah diperoleh skor mengenai pendapat responden mengenai tahap kepentingan dan

KGB, langkah berikutnya adalah melakukan transformasi data dari skala ordinal

(skala Likert) menjadi skala interval dengan menggunakan Method of Successive

Interval (MSI) (Riduwan, 2007) dengan rumus seperti berikut:

168

Y = NS + [1 + min NS ]

Y = skala interval

NS = [(density at lower limit) – (density at upper limit)]

[(area below upper limit) – (area below lower limit)]

sedangkan tahap-tahap transformasi data skala ordinal kepada skala selang adalah

seperti berikut :

i. Tentukan kekerapan setiap skor jawapan daripada responden;

ii. Tentukan proporsi setiap kekerapan jawapan responden;

iii. Tentukan kekerapan kumulatif setiap kekerapan jawapan responden;

iv. Kira nilai Z untuk setiap proporsi kumulatif dengan menggunakan Jadual

Taburan Normal;

v. Tentukan nilai tinggi density untuk setiap nilai Z yang diperoleh dengan

menggunakan Jadual Taburan Normal;

vi. Tentukan nilai skala (NS); dan

vii. Tentukan nilai skala selang dengan rumus Y = NS + [1 + min NS ]

Mentransformasi data ordinal kepada data interval berguna untuk

memenuhi sebahagian dari syarat analisis parametrik yang mana datanya seharusnya

berskala interval. Setiap sepuluh (10) pembolehubah dan sub kontruk KGB terlibat

dengan proses transformasi ini mengikut kawasan PBT. Begitu juga pembolehubah-

pembolehubah DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Langkah ini

memudahkan ketika membuat analisis deskriptif atau inferensi mengikut kawasan

PBT. Langkah pertama yang perlu dilakukan adalah mengenalpasti jawaban

responden mengenai tahap setiap pembolehubah mengikut skala likert. Kemudian

jawaban responden ini diagihkan mengikut frekuensi skala likert dan setiap frekuensi

skala likert ini dibahagikan dengan jumlah keseluruhan frekuensi pembolehubah

tersebut. Ini adalah untuk mendapatkan nilai proporsi kumulatif setiap jawaban. Jadual

3.4, Jadual 3.5 dan Jadual 3.6 menunjukkan proses transformasi data ordinal kepada

data interval dengan menggunakan kaedah MSI. Data interval ini digunakan untuk

analisis inferensi bagi ujian-ujian MANOVA, korelasi dan regresi pelbagai.

169

Jadual 3 4 Contoh tabulasi data ordinal : Elemen KGB – aspek penyertaan awam di DBKL

BILANGAN

RESPONDEN

12 SUB KONSTRUK PENYERTAAN AWAM JUMLAH

SKOR A B C D E F G H I J K L

1 3 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 40

2 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

4 3 3 4 3 2 2 3 3 3 1 3 3 33

5 3 2 2 2 5 4 3 2 3 3 4 2 35

6 3 3 3 4 3 3 4 4 4 3 3 3 40

7 3 3 3 3 5 5 4 4 4 5 4 3 46

8 3 3 3 3 2 4 5 4 4 5 3 5 44

9 4 3 4 4 3 4 4 3 4 3 3 3 42

10 2 3 3 2 2 2 3 3 3 2 3 3 31

11 1 1 1 1 2 1 2 2 1 1 1 1 15

12 1 2 2 4 2 1 1 5 5 5 2 1 31

13 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 36

14 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

15 2 3 2 2 3 4 3 3 3 4 3 3 35

16 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

17 4 4 4 4 3 2 4 4 4 3 4 4 44

18 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

19 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

20 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

21 3 3 3 4 4 3 4 2 2 3 3 3 37

22 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 36

23 3 1 2 3 4 1 2 2 2 2 4 3 29

24 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

25 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 23

26 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 36

27 5 4 4 4 4 4 4 5 5 4 4 4 51

bersambung…

170

...sambungan BILANGAN

RESPONDEN

12 SUB KONSTRUK PENYERTAAN AWAM JUMLAH


28 4 4 4 5 5 4 4 4 3 4 5 3 49

29 2 2 2 2 2 2 3 3 3 2 2 2 27

30 3 3 4 3 4 4 4 4 3 4 4 3 43

31 4 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 3 44

32 4 3 3 4 4 4 4 3 3 4 4 4 44

33 3 4 4 4 3 3 5 4 4 2 3 3 42

34 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 24

35 3 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 40

36 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

37 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

38 3 3 4 3 2 2 3 3 3 1 3 3 33

39 3 2 2 2 5 4 3 2 3 3 4 2 35

40 4 3 3 4 4 4 4 3 3 4 4 4 44

41 4 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 3 39

42 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

43 3 3 4 3 4 4 4 4 3 4 4 3 43

44 4 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 3 44

45 4 3 3 4 4 4 4 3 3 4 4 4 44

46 3 4 4 4 3 3 5 4 4 2 3 3 42

47 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 24

48 3 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 40

49 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

50 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

51 3 3 4 3 2 2 3 3 3 1 3 3 33

52 3 2 2 2 5 4 3 2 3 3 4 2 35

53 4 3 3 4 4 4 4 3 3 4 4 4 44

54 4 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 3 39

55 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 48

JUMLAH 182 175 181 185 192 182 193 184 185 182 191 176 2,208

Penunjuk 1- sangat tidak efisien, 2- Tidak Efisien, 3- Kuran Efisien, 4-Efisien, 5- Sangat efisien

171

Jadual 3.5 Contoh proses transformasi data ordinal ke data interval untuk pembolehubah elemen KGB – aspek penyertaan awam di DBKL

SKALA LIKERT

12 SUB KONSTRUK

PENYERTAAN AWAM

1 2 3 4 5 JUMLAH FREKUENSI

A 2 6 21 25 1 55

B 2 8 23 22 0 55

C 1 10 16 28 0 55

D 1 9 15 29 1 55

E 11 11 28 5 0 55

F 3 9 12 30 1 55

G 1 5 17 29 3 55

H 1 8 19 25 2 55

I 1 5 24 23 2 55

J 4 8 13 27 3 55

K 1 5 17 31 1 55

L 2 7 25 20 1 55

Frekuensi 30 91 230 294 15 660

Proporsi 0.05 0.14 0.35 0.45 0.02

Proporsi Kumulatif 0.05 0.19 0.54 0.98 1.00

Zi 1.65 0.88 1.76 0.05 ∞

Densitas 0.104 0.2732 0.0863 0.3984 0

Nilai Skala -2.08 -1.21 0.53 0.71 1.92

Skala Likert 1 2 3 4 5

Transormasi

Data Interval 1.00 1.29 2.78 3.54 4.17

172

Jadual 3.6 Contoh transformasi data interval untuk pembolehubah elemen KGB – aspek penyertaan awam di DBKL

RESPONDEN 12 SUB KONSTRUK PENYERTAAN AWAM JUMLAH


1 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 36.40

2 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

3 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

4 2.78 2.78 3.54 2.78 1.29 1.29 2.78 2.78 2.78 1 2.78 2.78 29.36

5 2.78 1.29 1.29 1.29 4.17 3.54 2.78 1.29 2.78 2.78 3.54 1.29 28.82

6 2.78 2.78 2.78 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 2.78 36.4

7 2.78 2.78 2.78 2.78 4.17 4.17 3.54 3.54 3.54 4.17 3.54 2.78 40.57

8 2.78 2.78 2.78 2.78 1.29 3.54 4.17 3.54 3.54 4.17 2.78 4.17 38.32

9 3.54 2.78 3.54 3.54 2.78 3.54 3.54 2.78 3.54 2.78 2.78 2.78 37.92

10 1.29 2.78 2.78 1.29 1.29 1.29 2.78 2.78 2.78 1.29 2.78 2.78 25.91

11 1 1 1 1 1.29 1 1.29 1.29 1 1 1 1 12.87

12 1 1.29 1.29 4 1.29 1 1 4.17 4.17 4.17 1.29 1 25.67

13 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 33.36

14 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

15 1.29 2.78 1.29 1.29 2.78 3.54 2.78 2.78 2.78 3.54 2.78 2.78 30.41

16 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

17 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 1.29 3.54 3.54 3.54 2.78 3.54 3.54 38.71

18 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

19 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

20 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

21 2.78 2.78 2.78 3.54 3.54 2.78 3.54 1.29 1.29 2.78 2.78 2.78 32.66

22 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 33.36

23 2.78 1 1.29 2.78 3.54 1 1.29 1.29 1.29 1.29 3.54 2.78 23.87

24 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

25 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1 1.29 1.29 1.29 1.29 15.19

26 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 33.36

27 4.17 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 4.17 4.17 3.54 3.54 3.54 44.37

bersambung…

173

...sambungan

RESPONDEN 12 SUB KONSTRUK PENYERTAAN AWAM JUMLAH


28 3.54 3.54 3.54 4.17 4.17 3.54 3.54 3.54 2.78 3.54 4.17 2.78 42.85

29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 2.78 2.78 2.78 1.29 1.29 1.29 19.95

30 2.78 2.78 3.54 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 3.54 3.54 2.78 38.68

31 3.54 2.78 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 39.44

32 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 39.44

33 2.78 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 4.17 3.54 3.54 1.29 2.78 2.78 37.06

34 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 15.48

35 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 36.4

36 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

37 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

38 2.78 2.78 3.54 2.78 1.29 1.29 2.78 2.78 2.78 1 2.78 2.78 29.36

39 2.78 1.29 1.29 1.29 4.17 3.54 2.78 1.29 2.78 2.78 3.54 1.29 28.82

40 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 39.44

41 3.54 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 3.54 3.54 2.78 35.64

42 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

43 2.78 2.78 3.54 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 3.54 3.54 2.78 38.68

44 3.54 2.78 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 39.44

45 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 39.44

46 2.78 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 4.17 3.54 3.54 1.29 2.78 2.78 37.06

47 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 1.29 15.48

48 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 36.4

49 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

50 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

51 2.78 2.78 3.54 2.78 1.29 1.29 2.78 2.78 2.78 1 2.78 2.78 29.36

52 2.78 1.29 1.29 1.29 4.17 3.54 2.78 1.29 2.78 2.78 3.54 1.29 28.82

53 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 3.54 2.78 2.78 3.54 3.54 3.54 39.44

54 3.54 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 2.78 3.54 3.54 2.78 35.64

55 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 3.54 42.48

JUMLAH 161 154 158 162 165 158 170 161 164 159 169 156 1,935

174

Selaras dengan transformasi data ordinal kepada data interval ini, label dan

tahap KGB serta DPE wilayah-bandar raya perlu juga diubah sesuai dengan analisis

data. Jadual 3.7 menunjukkan proses pengiraan perubahan label dan tahap

kepentingan serta KGB dan DPE wilayah-bandar raya di kawasan kajian.

Jadual 3.7 Perubahan tahap kepentingan dan KGB di kawasan kajian mengikut

tranformasi data menggunakan kaedah MSI

Elemen KGB Bil Konstruk

Bil Aras Jumlah Sela (min

/max) Aras Baru

Penyertaan Awam 12 5 12 x 5 = 60

60 – 12 = 48

48/3 = 16 12-28 Min = 12 29-44 Max = 60 45-60

Ketelusan 15 5 15 x 5 = 75 75-15 = 60

60/3 = 20 15-35 Min = 15 36-55 Max = 75 56-75

Perlaksanaan Undang-undang 13 5 13 x 5 = 65

65 – 13 = 52

52/3 = 17.3 13-30 Min = 13 31-47 Max = 65 48-65

Maklumbalas 12 5 12 x 5 = 60 60 – 12 = 48

48/3 = 16 12-28 Min = 12 29-44 Max = 60 45-60

Suararamai 6 5 6 x 5 = 30 30 – 6 = 24

24/3 = 8 6-14 Min = 6 15-22

Max = 30 23-30

Kesamarataan 13 5 13 x 5 = 65 65 – 13 = 52

52/3 = 17.3 13-30 Min = 13 31-47 Max = 65 48-65

Keberkesanan Perkhidmatan PBT

24 5 24 x 5 = 120 120 - 24 = 96

96/3 = 32 24-56 Min = 24 57-88

Max = 120 89-120

Akauntabiliti 11 5 11 x 5 = 55 55 – 11 = 44

44/3 = 14.6 11-25 Min = 11 26-39 Max = 55 40-55

Kesejahteraan 14 5 14 x 5 = 70 70 – 14 = 56

56/3 = 18.7 14-32 Min = 14 33-51 Max = 70 52-70

Wawasan Strategi 14 5 14 x 5 = 70

70 – 14 = 56

56/3 = 18.7 14-32 Min = 14 33-51 Max = 70 52-70

Daya Persaingan Ekonomi 28 5 28 x 5 = 140

140 – 28 = 112

112/3 = 37.3 28-65 Min = 28 66-102

Max = 140 103-140 Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

22 5 22 x 5 = 110 110 – 22 = 88

88/3= 29.3 22-51 Min = 22 52-80

Max = 110 81-110 nota Bil Aras : 1 = Sangat tidak efisien, 2 = Tidak efisien, 3 = Kurang efisien, 4 = Efisien, 5 = Sangat Efisien

175

3.6.2 Analisis Data Inferensi

Analisis yang melibatkan penggunaan pengukuran sampel untuk mendapatkan

anggaran parameter populasi disebut sebagai analisis inferensi. Analisis data inferensi

digunakan untuk membuat generalisasi keputusan kajian yang diperolehi daripada

sampel kajian kepada populasi kajian. Rajah 3.4 menunjukkan proses analisis

inferensi kajian ini. Analisis ini digunakan untuk membuat inferensi berdasarkan pada

suatu sampel. Dengan yang demikian, analisis data inferensi membolehkan

kesimpulan dibuat atau generalisasi mengenai satu kumpulan yang besar berdasarkan

data asas yang perolehi dari satu golongan yang kecil. Dengan data yang dipungut

daripada sampel, analisis inferensi yang digunakan dalam kajian ini adalah :

i. Analisis Faktor; ii. Ujian Kebolehpercayaan dan Konsistensi; iii. Multivariat (MANOVA); iv. Ujian Korelasi Pearson; dan v. Analisis Regresi Pelbagai

i. Analisis Faktor

Analisis faktor adalah prosedur yang sering digunakan oleh ramai penyelidik bagi

mengenal pasti, mengurangkan dan menyusun sebilangan besar item soal-selidik ke

dalam konstruk-konstruk tertentu di bawah suatu pembolehubah bersandar dalam

kajian. Analisis faktor juga ialah antara jenis ujian kesahan yang digunakan apabila

terdapat bilangan item yang banyak dalam satu-satu skala. Semasa analisis faktor

dilaksanakan, setiap item dalam soal-selidik dianggap sebagai satu faktor. Prosedur

analisis faktor melibatkan tiga peringkat, iaitu:

a) mengenalpasti korelasi antara faktor;

b) mengekstrak faktor; dan

c) memutar faktor

176

Analisis Inferensi

Nilai Skor Min dan Sisihan Piawaian Keefisienan Governans Bandar, Daya Persaingan Ekonomi dan

Elemen Keefisienan Governans Bandar

Analisis Faktor

Analisis Kebolehpercayaan dan Konsistensi

Item / konstruk kekal

Item / konstruk disingkir

Ujian MANOVA

Kuat

Rendah

Korelasi Pearson

Regresi Pelbagai

Tinggi

Lemah

Pembolehubah Bebas - Elemen Keefisienan Governans Bandar

(Predator)

Pembolehubah Bersandar – Daya Persaingan Ekonomi

(Creation)

Pembolehubah Bebas (Kumpulan Stakeholders)

Pembolehubah Bersandar (Elemen Keefisienan Governans Bandar Daya

Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya)

MULA

TAMAT

Data Interval



Rajah 3.4 Proses analisis inferensi dalam kajian ini

177

a) Mengenalpasti Korelasi Antara Faktor

Analisis faktor dilakukan berdasarkan andaian bahawa semua faktor berkorelasi antara

satu sama lain, dan kekuatan korelasi antara item-item adalah berbeza antara satu

sama lain. Oleh itu, item-item yang mempunyai korelasi yang tinggi haruslah

diletakkan dalam suatu konstruk tertentu kerana mereka mengukur konsep yang sama.

Sebaliknya, item-item yang terletak dalam konstruk yang berbeza mempunyai korelasi

yang rendah. Selain daripada menyusun item-item dalam konstruk-konstruk tertentu,

analisis faktor juga merupakan teknik mengurangkan data, di mana ia mengurangkan

item-item yang bertindih konstruk (overlapping) antara satu sama lain.

b) Mengekstrak Faktor

Prosedur kedua bagi analisis faktor adalah menarik keluar faktor-faktor (extract

factors) dan menyusun dalam konstruk-konstruk tertentu di bawah pembolehubah

bersandar. Semua faktor yang diekstrak disusun mengikut sumbangan perubahan

varians kepada perubahan keseluruhan dalam pembolehubah bersandar. Prosedur

mengekstrak faktor adalah melalui output analisis faktor perisian program SPSS yang

menunjukkan nilai communality. Nilai communality terletak antara 0.0 hingga 1.0.

Nilai communality bagi setiap faktor menunjukkan proporsi varians bagi setiap faktor.

Nilai 0 menunjukkan bahawa faktor itu tidak menyumbang kepada perubahan varians

keseluruhan. Manakala nilai 1.0 menunjukkan sumbangan sesuatu faktor adalah

sebanyak 100 peratus kepada perubahan varians keseluruhan.

Perisian program SPSS juga menunjukkan jadual Total Variance Explained

yang menunjukkan nilai eigen. Nilai ini menunjukkan proporsi sumbangan varians

setiap faktor yang diekstrak melalui analisis faktor. Nilai eigen yang paling besar

disusun di bahagian atas jadual yang merupakan faktor pertama kerana faktor itu

memberikan sumbangan perubahan varians yang paling banyak kepada perubahan

dalam pembolehubah bersandar secara keseluruhan. Susunan sumbangan perubahan

varians bagi setiap faktor dilakukan mengikut tertib menurun. Ini bererti bahawa

faktor yang memberi sumbangan perubahan pembolehubah yang paling kecil disusun

dibaris yang terendah dalam jadual.

178

c) Memutar Faktor Bagi Memahami Struktur Faktor

Struktur faktor yang dihasilkan setakat ini masih kabur dan sukar dihuraikan, maka

prosedur memutarkan faktor-faktor ini dilaksanakan bagi memperoleh struktur faktor

yang lebih mudah difahami. Bagi melaksanakan pemutaran faktor-faktor dengan

menggunakan perisian program SPSS, operasi pemutaran Varimax biasanya

digunakan. Item-item yang memenuhi syarat minimum diletakkan dalam setiap faktor

dalam jadual Rotated Component Matrix.

ii Ujian Kebolehpercayaan dan Konsistensi Data

Dari segi saintifik, ukuran yang digunapakai bagi suatu konsep atau konstruk

dianggap sahih sekiranya ia berjaya mengukur konsep tersebut. Di peringkat awal,

konsep dan konstruk yang hendak diukur telah diberi definisi dan kaedah

pengoperasian yang jelas. Kajian ini telah meneliti item-item yang digunakan oleh

kajian-kajian terdahulu bagi mengukur sesuatu konsep dan kemudian memilih item

yang dianggap paling tepat. Ketepatan item yang digunakan untuk mengukur suatu

konstruk menentukan tahap kesahan kandungannya. Memandangkan item-item yang

dipilih dalam kajian ini telah diuji oleh kajian-kajian terdahulu seperti TUGI oleh

United Nation, Laporan Daya Saing Dunia oleh Institut Pembangunan Pengurusan

(IMD) dan SSR-PBT oleh KPKT. Namun begitu item-item dalam kajian-kajian ini

telah disesuaikan dengan kajian ini agar mudah untuk mengoperasikan sesuatu

konstruk yang telah terbukti kesahannya. Selanjutnya item-item yang dipilih telah

diteliti sekali lagi untuk menentukan ketepatan. Seterusnya meningkatkan kesahan

kandungannya agar analisis dapat dijalankan dengan sempurna.

Kebolehpercayaan (reliability) instrumen ialah suatu nilai ukuran untuk

menentukan ketekalan skor setiap item. Ketekalan bermaksud apabila item yang sama

diuji beberapa kali kepada subjek yang sama pada selang masa yang berlainan tetapi

tetap memberi skor keputusan atau jawapan yang sama atau hampir sama. Bagi

memastikan soal selidik yang digunakan memiliki kebolehpercayaan luaran, kajian

rintis dilakukan ke atas tiga puluh (30) orang responden. Kemudian responden yang

sama diberikan borang soal selidik kedua yang mempunyai persamaan dari segi

179

soalan, item dan skala. Sebahagian responden memberi jawapan yang hampir sama

dan ini menunjukkan alat pengukuran yang digunakan mempunyai kebolehpercayaan

yang tinggi. Maka dengan analisis data deskriptif dan inferensi dapat dijalankan.

Mengikut Campbell dan Fiske (1959), ujian kebolehpercayaan diertikan

sebagai; persetujuan antara dua usaha untuk mengukur sifat (trait) yang sama secara

maksimum melalui kaedah yang sama. Analisis kebolehpercayaan pembolehubah bagi

setiap aspek atau faktor KGB dan DPE wilayah-bandar raya diuji melalui ujian

kebolehpercayaan. Analisis ini memberi keyakinan kepada pengkaji ke atas jawapan-

jawapan soal selidik oleh responden. Ini membantu pengkaji menjalankan ujian-ujian

analisis statistik yang lain. Seterusnya menggunakan kaedah penganalisisan

berstatistik, ujian kekonsistenan pembolehubah turut dilakukan. Bagi tujuan tersebut

koefisienan Alpha Cronbach (α) digunakan untuk menguji kebolehpercayaan dan

kekonsistenan setiap item pembolehubah yang melibatkan KGB dan DPE wilayah-

bandar raya di kawasan kajian. Hanya pembolehubah yang mempunyai koefisien

Alpha Cronbach, α = 0.60 sahaja diambilkira untuk penganalisisan.

Sebaliknya item pembolehubah yang mempunyai nilai koefisien α < 0.60

digugurkan daripada penganalisisan atau digabungkan dengan item pembolehubah

lain yang berkaitan (Ahmad Mahzan 1995 dan Rasimah Ariffin 2006). Mengikut

Mohd. Majid Konting (1993) tahap α = 0.71 – 0.99 adalah tahap yang terbaik (71

peratus - 99 peratus kebolehpercayaan item oleh sampel). Fraenkel dan Wallen (1996)

meletakkan nilai reliabiliti item yang diterima pada tahap = 0.70 – 0.99. Kubiszyn

dan Borich (2000) menentukan nilai α = .80 - .90 reliability coefficients yang

diterima. Manakala Popham (1990) pula menjelaskan bahawa pada tahap α = 0.90 -

0.9532. Tafsiran nilai cronbach alpha α correlation coefficients adalah seperti yang

disenarai pada skala berikutnya:

i. hingga + 1.00 = pada asasnya

ii. 0.60 hingga 0.70 = satisfied coefficients

iii. 0.71 hingga 0.80 = stability coefficients

iv. 0.81 hingga 0.90 = customary coefficients

v. 0.91 hingga + 1.00 = acceptable standardised test for internal consistency

180

iii. MANOVA - Analisis Varian Multivariat

Ujian MANOVA (Multivariate Analysis of Variance Test) atau analisis varian

multivariat digunakan bagi menganalisis data kajian yang mempunyai lebih daripada

satu pembolehubah bersandar dan satu atau lebih daripada satu pembolehubah bebas.

Ujian MANOVA digunakan untuk mendapatkan jawapan dan menganalisis sama ada

wujud perbezaan antara kumpulan yang melibatkan lebih daripada dua pembolehubah

bersandar dan lebih daripada dua pembolehubah bebas dalam kajian ini. Ujian

MANOVA menggunakan F test sebagai penentuan perbandingan antara

pembolehubah yang dikaji. Ujian ini juga digunakan untuk menguji kesamaan min

populasi (dalam penyelidikan ini kumpulan stakeholders merupakan populasi yang

dikaji) berganda bagi menentukan keselarasan antara pendapat responden tentang

tahap kepentingan berbanding persepsi responden terhadap tahap faktor KGB dan

DPE wilayah-bandar raya di kawasan kajian.

Dalam penyelidikan ini kumpulan stakeholders dan urusan dengan PBT

adalah pembolehubah bebas dan KGB, DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

pula adalah pembolehubah bersandar. Analisis ini boleh membantu pengkaji mencapai

matlamat dan tujuan kajian. Hasil daripada analisis ini KGB dan daya saing dapat

dirumus. Ujian MANOVA ini juga cuba menguji kumpulan stakeholders dan kawasan

dengan PBT sebagai pembolehubah bebas. Manakala KGB, DPE dan wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur pula adalah pembolehubah bersandar. Ujian ini tidak boleh

diteruskan kerana nilai Box’s M adalah signifikan p < 0.05. Ini menunjukkan bahawa

data tidak mematuhi syarat kesamaan kovarias ujian MANOVA, iaitu dalam sampel

kajian varians bagi dua belas (12) pembolehubah bersandar tidak merentasi kedua-dua

pembolehubah bebas adalah sama dengan populasinya.

iv. Ujian Korelasi Pearson

Perhubungan antara pembolehubah-pembolehubah dinamakan sebagai kolerasi dan

kekuatan sesuatu korelasi diwakili oleh pekali korelasi dalam ujian korelasi. Ujian

korelasi Pearson digunakan bagi mengenalpasti perhubungan antara dua

pembolehubah yang menggunakan skala interval sebagai skala pengukuran. Fungsi

181

ujian korelasi Pearson sama dengan ujian korelasi Spearman yang berbeza dalam ujian

korelasi Pearson digunakan apabila data bagi kedua-dua pembolehubah itu merupakan

data skala selang atau skala nisbah dan kedua-dua pembolehubah itu berkorelasi

secara linear. Oleh kerana data yang dianalisis dengan ujian korelasi Pearson mesti

bertaburan normal dan fungsi ujian korelasi Pearson adalah sama dengan ujian

korelasi Spearman untuk data ordinal.

Ujian korelasi Pearson merupakan ujian arametrik yang digunakan bagi

menganalisis perhubungan antara data-data kajian yang bertaburan normal.

Disebabkan data bertaburan normal, kedua-dua set data interval berkorelasi secara

linear. Ujian korelasi Pearson juga menunjukkan perhubungan (nilai pekali korelasi)

antara -1 dan +1 dan ciri-ciri perhubungannya kekuatan korelasi antara pembolehubah

dihuraikan dalam Jadual 3.8. Dalam hal ini, magnitud pada koefisien korelasi

menunjukkan kekuatan hubungan linear yang wujud antara dua pembolehubah

tersebut. Manakala tanda + atau – menunjukkan arah hubungan iaitu sama ada

korelasi linear positif atau korelasi linear negatif.

Jadual 3.8 Kekuatan nilai pekali korelasi Pearson

Saiz Pekali Korelasi (r) Kekuatan Korelasi

0.91 hingga 1 atau - 0.91 hingga - 1.00 Sangat Kuat

0.71 hingga 0.90 atau - 0.71 hingga - 0.90 Kuat

0.51 hingga 0.70 atau - 0.51 hingga - 0.70 Sederhana

0.31 hingga 0.50 atau - 0.31 hingga - 0.50 Lemah

0.11 hingga 0.30 atau - 0.11 hingga - 0.30 Sangat Lemah

0.00 Tiada Korelasi

vi. Analisis Regresi Pelbagai

Analisis ujian regresi merupakan satu set prosedur statistik yang digunakan untuk

meramal dan menerangkan nilai bagi pembolehubah bersandar (DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur) berdasarkan nilai bagi satu atau lebih pembolehubah bebas

(elemen-elemen KGB). Regresi linear pelbagai merupakan model regresi yang

182

dilaksanakan berdasarkan satu pembolehubah bersandar dengan dua atau lebih

pembolehubah bebas yang dijangka mempunyai hubungan secara linear. Dalam hal

ini, pembolehubah bersandar (DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur) diukur dalam

skala selanjar manakala pembolehubah bebas (elemen-elemen KGB) pula boleh

diukur dalam selanjar atau diskrit.

Ujian regresi pelbagai biasanya dikaitkan dengan kata kunci pengaruh dan

hubungan dalam penyataan soalan dan hipotesis kajian. Dalam ujian regresi pelbagai

ini, pembolehubah bebas – elemen KGB (X) dinamakan pembolehubah peramal

(predictor variable), manakala pembolehubah bersandar – DPE wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur dinamakan sebagai pembolehubah kriterion (criterion variable).

Kaedah kuasa dua terkecil (least squares method) digunakann untuk memperoleh

anggaran parameter bagi model regresi dan juga pintasan pada paksi y dalam model

regresi yang dihasilkan daripada analisis regresi. Hasil daripada ujian regresi ini

merupakan satu persamaan yang mewakili ramalan yang terbaik bagi nilai

pembolehubah bersandar berdasarkan nilai bagi beberapa pembolehubah bebas. Ujian

yang dilakukan atas kecerunan garis regresi bertujuan untuk menentukan sama ada

terdapat bukti-bukti yang kukuh untuk menyokong kewujudan hubungan linear antara

pembolehubah bersandar dengan pembolehubah bebas yang dikaji.

Koefisienan penentuan (R2) pula digunakan untuk mengetahui sumbangan

pembolehubah bebas terhadap varian pembolehubah bersandar. Ujian regresi pelbagai

biasanya digunakan bagi mengenalpasti pengaruh yang terhasil daripada

pembolehubah bebas terhadap pembolehubah bersandar. Pembolehubah bebas

(elemen KGB) merupakan faktor-faktor yang memberikan kesan kepada perubahan

dalam pembolehubah bersandar (DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur). Ujian

regresi pelbagai ini menguji hubungan yang signifikan sepuluh (10) elemen KGB

dengan DPE. Di samping itu juga, enam (6) kawasan PBT di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur ini, diuji nilai regresi pelbagai terhadap DPE. Secara ringkasnya, ujian

regresi pelbagai mengenalpasti perubahan dalam dua atau lebih faktor yang

menyumbang kepada perubahan dalam suatu pembolehubah bersandar. Dengan

analisis regresi pelbagai kita boleh melihat hubungan pembolehubah bersandar dengan

beberapa pembolehubah bebas.

183

3.7 KESIMPULAN

Governans bandar mestilah dinamik untuk memenuhi kehendak dan permintaan

rakyat. Kepimpinan yang berkualiti dan penyertaan orang ramai yang berkesan

diperingkat tempatan amat diperlukan sekiranya matlamat kerajaan hendak dicapai.

Cabaran memenuhi kepelbagaian citarasa dan kepentingan kumpulan yang wujud

tanpa mengkompromi objektif dan matlamat PBT melalui penyertaan rakyat dalam

pentadbiran dan operasi PBT. Kajian ini dijalankan di enam (6) kawasan PBT di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang pilih berdasarkan kepada peranan utama

kawasan ini sebagai fungsian kawalan dan arahan negeri Selangor. Secara ringkas,

kajian ini menggunakan kaedah kajiselidik. Borang soal selidik diedarkan kepada

responden yang terdiri daripada kakitangan PBT, wakil-wakil firma, wakil-wakil

persatuan penduduk dan NGO yang terpilih. Manakala data sekunder diperolehi

daripada laporan, manuskrip dan perangkaan rasmi. Beberapa langkah penyelidikan

juga disusun bagi memastikan kelancaran kerja-kerja penyelidikan. Bermula dari

penentuan persoalan kajian, penentuan objektif dan kajian ilmiah, kerja-kerja siasatan

seterusnya dimulakan dengan pengumpulan maklumat sekunder dan primer.

Berdasarkan data yang terkumpul, penganalisisan maklumat dijalankan.

Beberapa kaedah digunakan untuk mendapatkan hasil kajian, antaranya penilaian

secara deskriptif menggunakan peratusan, perkadaran dan koefisiean bagi menjelaskan

tentang perubahan. Beberapa maklumat dan data juga dibentuk bagi melihat tahap

KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur berbanding dengan piawaian di

peringkat tempatan dan nasional. Hasil daripada analisis ini, KGB dan DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur dapat dirumuskan. Pelan Struktuk Kuala Lumpur (PSKL)

2020 ini telah menjadi instrumen bagi memandu pembangunan untuk 20 tahun yang

akan datang. Bagi merealisasikan strategi dan dasar ini, langkah-langkah pelaksanaan

yang merangkumi aspek organisasi, perundangan dan kewangan PBT-PBT mengikut

peruntukan Akta 171 dan Akta 172. Langkah-langkah ini mestilah berpandangan

hadapan untuk menjadikannya berkesan. Ini mestilah bertujuan untuk mewujudkan

KGB dan DPE wilayah-bandar raya. Bab empat pula menilai pembangunan dan

peranan PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai pelaksana institusi

governans bandar.

184

BAB IV

PIHAK BERKUASA TEMPATAN WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR SEBAGAI INSTITUSI

GOVERNANS BANDAR

4.1 PENGENALAN

Dalam era globalisasi, PBT di wilayah-bandar raya berhadapan dengan berbagai

cabaran untuk memajukan bandar mereka dan mampu kekal berdaya saing. Antaranya

mengenalpasti strategi dan pendekatan yang sesuai untuk mengstruktur semula

ekonomi agar berupaya menghadapi persaingan global dan memberi kesan besar

kepada kesejahteraan penduduk tempatan (Sassen 2000, Van Keempen & Marcuse

2000). Wilayah-bandar raya yang mampu berdaya saing melalui perubahan positif

governans bandar oleh PBT (Muller 2000 & Morsidi 2005). Dalam konteks

pembangunan di Malaysia, tidak dapat dinafikan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

memainkan peranan yang amat penting, selaras dengan statusnya sebagai wilayah

perdagangan dan pintu masuk serta keluar Malaysia kepada dunia antarabangsa

terutamanya sumbangan kepada sektor perindustrian, kewangan dan perkhidmatan.

Sehubungan dengan itu, bab ini bertujuan membincangkan secara terperinci

peranan dan perubahan PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam melaksanakan

governans bandar. Ini secara langsung dapat mempengaruhi corak pembangunan dan

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Secara amnya ekonomi wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur secara berterusan mengalami perubahan orientasi pembangunan

selaras dengan dasar liberalisasi perkhidmatan dan infrastruktur yang melibatkan

bandar-bandar utama di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Penelitian terhadap

peranan dan pelaksanaan governans bandar oleh PBT yang terlibat dalam kajian ini.

Peranan PBT dalam pembangunan tidak hanya menyediakan infrastruktur sahaja

tetapi juga menjaga hubungan yang baik dengan stakeholders yang lain.

185

4.2 PIHAK BERKUASA TEMPATAN SEBAGAI INSTITUSI GOVERNANS BANDAR

Malaysia mengamalkan sistem Kerajaan Persekutuan yang mengandungi tiga

peringkat kerajaan iaitu Persekutuan, Negeri dan Tempatan. Perancangan bandar dan

desa di Malaysia terletak di bawah tanggungjawab KPKT. Kerajaan Persekutuan,

Kerajaan Negeri dan Kerajaan Tempatan sentiasa bekerjasama antara satu sama lain

dalam perancangan bandar dan desa. Perkara 74 Perlembagaan Persekutuan

meletakkan perancangan bandar dan desa di bawah Senarai Bersama. Perlembagaan

ini juga telah memperuntukkan had undang-undang persekutuan dan negeri iaitu:

i. Parlimen boleh membuat undang-undang bagi seluruh atau mana-mana

bahagian Persekutuan dan undang-undang yang berkuatkuasa diluar dan di dalam

Persekutuan; dan

ii. Badan Perundangan Negeri boleh membuat undang-undang bagi seluruh atau

mana-mana bahagian negeri itu.

PBT merupakan peringkat ketiga dalam hierarki pentadbiran kerajaan

Malaysia. PBT yang berada di luar Wilayah Persekutuan terletak di bawah kuasa

Kerajaan Negeri. Hierarki pentadbiran setiap negeri di Semenanjung Malaysia

dibahagikan kepada tiga peringkat iaitu peringkat daerah, mukim dan kampung. PBT

bertanggungjawab untuk merancang, menyelaras dan mengawal penggunaan serta

pemajuan tanah dan bangunan dalam kawasan PBT. PBT juga bertindak untuk

mengendalikan, membantu dan menggalakkan pengumpulan, pengemaskinian dan

penerbitan statistik, bulletin, monograf dan penerbitan lain yang berkaitan dengan

governans bandar dan kaedahnya. Selain daripada itu, PBT melaksanakan tugas-tugas

yang dipertanggungjawabkan oleh pihak berkuasa negeri dari semasa ke semasa.

Adalah menjadi tanggungjawab kerajaan negeri memantau pembangunan PBT dari

aspek pembangunan fizikal, kesejahteraan penduduk, menjaga keharmonian,

pembangunan ekonomi mapan, menggalakan pelaburan asing dan dasar-dasar

pembangunan PBT selaras dengan kerajaan negeri. PBT juga bertanggungjawab

menterjemah dan melaksanakan dasar-dasar kerajaan persekutuan dan negeri di

peringkat tempatan.

186

4.3 SISTEM PERUNDANGAN PIHAK BERKUASA TEMPATAN DAN PERANCANGAN BANDAR – PERMULAAN GOVERNANS BANDAR

Tren urbanisasi dan pertumbuhan penduduk bandar yang tinggi mempunyai implikasi

yang luas kepada pengurusan perbandaran di Malaysia. Ke arah mencapai negara

maju, segala infrastruktur dan kemudahan awam seperti kemudahan pendidikan,

kesihatan, perumahan, perparitan dan pembentungan hendaklah dirancang dan

disediakan dengan sempurna, sistem pengangkutan dan jalanraya diperkemaskan dan

lain-lain perkhidmatan perbandaran dipertingkatkan. Pada masa yang sama,

pendapatan rakyat dipertingkatkan dan kemiskinan di bandar dikurangkan. Hal ini

boleh dicapai melalui perancangan yang rapi dan sistematik. Governan bandar yang

efisien tidak sahaja untuk memastikan kualiti hidup dipertingkatkan tapi juga

membantu kepada pertumbuhan ekonomi dan kesejahteraan penduduk.

PBT yang diberi peranan dan tanggungjawab mengikut Akta Kerajaan

Tempatan (Akta 171) merupakan agensi terpenting untuk merancang dan mengurus

pertumbuhan dan pembangunan bandar. Namun begitu, peranan dan tanggungjawab

perancangan pembangunan, penyelenggaraan dan kawalan perbandaran tidak hanya

terletak kepada PBT sahaja. Di dalam sistem pentadbiran negara yang diamalkan

sekarang, seluruh jentera pentadbiran negara di pelbagai peringkat persekutuan,

negeri, daerah dan PBT bertanggungjawab untuk memastikan segala perancangan dan

program pembangunan dilaksanakan secara efisien. Walaupun projek dan program

pembangunan di rancang di peringkat persekutuan atau negeri, tetapi pada akhirnya

perlaksanaan adalah di peringkat daerah, PBT dan bandar-bandar.

Sebagai kerajaan di peringkat akar umbi dan agen pembangunan serta

bertanggungjawab secara langsung mengurus bandar-bandar, PBT bertanggungjawab

menterjemahkan segala dasar dan program kerajaan untuk dilaksanakan di peringkat

tempatan serta memenuhi keperluan dan citarasa penduduk. Perkara-perkara yang

bersangkutan dengan PBT dan governans bandar merupakan tanggungjawab bersama

di antara kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri. Dalam hal pentadbiran bandar,

kerajaan persekutuan boleh meluluskan peraturan-peraturan bagi memastikan

keseragaman dalam perancangan dan pengurusan bandar bagi semua negeri.

Pengurusan sesebuah perbandaran di abad 21 banyak cabarannya. Institusi yang diberi

187

tanggungjawab utama mengurus dan mentadbir bandar di Malaysia adalah PBT.

Peranan PBT selaku pengurus perbandaran tidak sekadar menjalankan fungsi

tradisinya menjaga kebersihan, pelesenan, mengurus pasar dan penjaja sahaja. PBT

bertanggungjawab memberi perkhidmatan perbandaran yang menyeluruh untuk

membawa kesejahteraan, memupuk integrasi kaum, keselamatan dan meningkatkan

kualiti hidup kepada rakyat di kawasan pentadbirannya. Peranan, tanggungjawab dan

kuasa-kuasa PBT tertakluk kepada 3 akta utama iaitu:

a. Akta 171, Akta Kerajaan Tempatan 1976

Peranan, tanggungjawab dan kuasa PBT dalam menyelia dan mengurus aktiviti

perbandaran

b. Akta 172, Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

Peranan dan kuasa-kuasa pihak berkuasa perancangan tempatan (PBPT)

c. Akta 133, Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974

Peranan dan kuasa-kuasa PBT sebagai badan kawal selia dalam sesuatu

pembangunan.

Secara praktiknya, kerajaan persekutuan mempunyai pengaruh dalam urusan

pentadbiran kerajaan negeri dan kerajaan tempatan, terutamanya melalui pemberian

peruntukan kewangan. Kawalan oleh kerajaan negeri ke atas kerajaan tempatan adalah

lebih jelas berbanding kawalan kerajaan persekutuan. Yang diPertua dan ahli-ahli

majlis PBT dilantik oleh kerajaan negeri. Oleh itu pandangan dan tindakan PBT

adalah lebih mirip kepada pandangan dan tindakan kerajaan negeri. Di antara kuasa

yang diberikan kepada PBT ialah menyediakan pelan-pelan pembangunan dan

melaksanakannya. Kedudukan PBT di dalam rangkakerja institusi kerajaan tempatan

dan pertaliannya dengan KPKT dan lain-lain kementerian, agensi pusat di peringkat

persekutuan dan dengan Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri (SUK), jabatan-jabatan

negeri, daerah dan swasta di peringkat negeri dan tempatan. Akta-akta ini memberi

panduan kepada PBT untuk merangka dan merancang pembangunan kawasan PBT

secara lebih holistik dan menyeluruh dari aspek perancangan guna tanah, alam sekitar,

sosial, ekonomi dan perundangan.

188

Di peringkat Persekutuan, Majlis Negara bagi Kerajaan Tempatan (MNKT)

yang dipengerusikan oleh Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan

bertanggungjawab menyelaras segala perjalanan PBT di Malaysia. Urusetianya ialah

Jabatan Kerajaan Tempatan, KPKT. Manakala di peringkat negeri, penyelarasan

kesemua PBT dijalankan oleh Jawatankuasa Kerajaan Tempatan negeri masing-

masing yang dipengerusikan oleh seorang Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri.

Kesemua Yang Dipertua PBT menjadi ahli kepada jawatankuasa ini. Urusetianya

ialah Unit Kerajaan Tempatan yang berpejabat di Pejabat Setiausaha Kerajaan.

4.3.1 Fungsi Dan Peranan PBT Sebagai Institusi Governans Bandar

Pembangunan bertujuan untuk mencapai satu tingkat kehidupan yang lebih baik.

Tanpa perancangan yang baik, sesuatu pembangunan yang hendak diusahakan

mungkin tidak akan berjaya. Kawalan pembangunan pula berfungsi sebagai garis

panduan untuk memastikan pelaksanaan atau pengisian kepada program-program

yang dirangka dalam pelan pelan pembangunan yang telah ditetapkan. Fungsi sebagai

kawalan pembangunan amat penting. Kemusnahan alam sekitar, bencana alam,

keruntuhan bangunan, banjir kilat, kesesakan lalulintas sehinggalah kepada keteguhan

struktur bangunan adalah sebahagian kesan dan akibat kegagalan mekanisme kawalan

pembangunan. Dalam sistem perancangan dan governans bandar di negara ini, PBT

seperti mana diperuntukan dalam Akta 172 harus berperanan sebagai pihak berkuasa

yang menjalankan fungsi-fungsi perancangan dan kawalan pembangunan.

Fungsi kawalan pembangunan dilaksanakan di peringkat kelulusan projek

pembangunan. Kerajaan tempatan timbul akibat wujudnya kesedaran bahawa semakin

tinggi aktiviti kerajaan kepada pembangunan semakin tinggi kawalan kepada

pembangunan. Di samping itu, perancangan juga dipengaruhi oleh pengurusan dan

penyelarasan dengan pihak-pihak lain. Tanpa penyelarasan daripada pihak-pihak yang

terlibat, sesuatu proses pembangunan akan menghadapi pelbagai masalah. Selain itu,

terdapat juga kecenderungan perlaksanaan projek yang tidak mengikut pelan

pembangunan yang telah disediakan dan diluluskan. Oleh itu satu perancangan yang

komprehensif, sistematik dan telus diperlukan supaya matlamat pembangunan tercapai

dengan sepenuhnya. Proses perancangan dan kawalan pembangunan memerlukan

189

penyelarasan dari pelbagai peringkat dan pihak yang terlibat untuk menjamin

pelaksanaan sesuatu proses pembangunan tidak menghadapi sebarang masalah. Ini

termasuklah maklumbalas orang awam. Proses pelaksanaan sesuatu program atau

projek pembangunan juga memerlukan pemantauan dari semasa ke semasa.

Sebelum pemantauan dibuat, garispanduan kawalan perlulah disediakan

terlebih dahulu. Ini bagi memudahkan penguatkuasaan dapat mengenalpasti sebarang

masalah ketidakpatuhan yang wujud. Penyelarasan pula diperlukan untuk

memudahkan sesuatu proses pembangunan tidak menghadapi kebuntuan di peringkat

pelaksanaan. Walau bagaimanapun penyelarasan adakalanya mendatangkan masalah

di peringkat perancangan dan kawalan. Penubuhan PBT bertujuan menjalankan

fungsi-fungsi governans bandar dari segi perancangan, kawalan bangunan, kesihatan

awam, perlesenan, pembangunan dan sebagainya. PBT juga berfungsi sebagai agensi

perlaksana governans bandar di peringkat tempatan.

PBT juga merupakan pihak berkuasa yang bertanggungjawab menggalak,

memaju dan memandu kawasan-kawasan pembangunan fizikal sesebuah PBT. Bidang

kuasa (areas of jurisdiction) PBT juga melibatkan peningkatkan taraf sosio ekonomi

penduduk dengan mengekalkan kualiti dan persekitaran semulajadi. Perlaksanaan dan

amalan prinsip-prinsip governans bandar oleh PBT adalah menjadi antara tugas dan

tanggungjawab utama PBT berkenaan. PBT memastikan projek-projek pembangunan

dirancang dan dilaksanakan selaras dengan pelan pembangunan yang telah diluluskan.

Peranan PBT dalam meluluskan projek-projek pembangunan bertindak sebagai ’one

stop agency’ dan koordinator bagi projek-projek pembangunan. Dalam proses

pertimbangan untuk kelulusan permohonan pembangunan terdapat dua buah jabatan

yang memainkan peranan yang penting iaitu Jabatan Perancangan Bandar dan Jabatan

Bangunan. Pemakaian akta telah memberi banyak kuasa kepada PBT untuk

melibatkan diri dalam projek-projek pembangunan iaitu dari segi perancangan,

pelaksanaan, kawalan dan governans bandar. Perundangan ini menggariskan aspek-

aspek berkenaan dengan pentadbiran dan pengurusan perancangan, tatacara

perancangan, pengurusan organisasi, governans bandar dan sebagainya. Sistem

perundangan perancangan yang digunapakai oleh PBT mampu membantu PBT

melaksanakan governans bandar secara lebih efisien dan holistik.

190

Tiga bentuk projek pembangunan yang dilaksanakan di kawasan PBT iaitu,

dimajukan oleh PBT sendiri; dimajukan oleh pihak swasta, dimajukan secara usaha-

sama (joint-venture projects) antara pihak swasta dan PBT. Dalam ketiga-tiga bentuk

pembangunan tersebut PBT masih berfungsi mengawal pembangunan sama ada di

peringkat perancangan dan pelaksanaan dengan memastikan supaya cadangan

pembangunan tersebut dirancang dan dilaksanakan mengikut pelan yang telah

diluluskan oleh PBT berkenaan. Permohonan projek pembangunan dikehendaki

mematuhi semua peraturan dan undang-undang sebelum PBT meluluskan

permohonan tersebut. Keperluan itu tertakluk kepada kehendak-kehendak Akta 172,

Seksyen 21(1), sesuatu permohonan pembangunan hendaklah dibuat kepada PBT dan

hendaklah mematuhi segala syarat-syarat yang ditetapkan oleh PBT.

Hanya dengan mematuhi syarat-syarat ini maka barulah sesuatu projek

itudapat dipertimbangkan. PBT sebagai Pihak Berkuasa Perancang Tempatan (PBPT)

bagi kawasan berkenaan dan wakil-wakil daripada pelbagai jabatan teknikal bersama-

sama mempertimbangkan kelulusan projek pembangunan. Jabatan-jabatan teknikal

bersama-sama menyelaras, memberi pandangan dan nasihat kepada pihak PBT untuk

mempertimbangkan sama ada meluluskan ataupun menolak permohonan projek

berkenaan. Dalam kes-kes tertentu pandangan awam juga diperlukan sebelum

sesuatu projek itu dilaksanakan. Setiap projek mesti mematuhi peraturan dan undang-

undang sebelum diluluskan seperti Akta 172, Akta Jalan Perparitan dan Bangunan,

Undang-undang Kecil Bangunan Seragam dan Akta Kualiti Alam Sekeliling.

Jika semua dapat dipatuhi dan cadangan diperakukan oleh jabatan-jabatan

teknikal berkaitan, permohonan itu dibawa ke Mesyuarat Penuh Majlis untuk

pertimbangan kelulusan. Bagi projek-projek yang melibatkan kepentingan kerajaan

Negeri, pemaju berkenaan perlu merujuk kepada Pihak Berkuasa Negeri untuk

mendapat gambaran sebenar tahap kepentingan kerajaan negeri ataupun kerajaan

persekutuan terhadap komponen cadangan pembangunan tersebut. Dalam banyak

keadaan, cadangan pembangunan perlu mengambilkira kepentingan pihak berkenaan

untuk dimasukkan dalam cadangan pembangunan tersebut. Menurut Akta 172,

Bahagian IV Seksyen 18 (1) memperuntukkan bahawa tiada seorang pun boleh

menggunakan atau membenarkan digunakan sesuatu tanah atau bangunan melainkan

191

menurut Rancangan Tempatan. Seksyen 19(1) pula memperuntukkan bahawa tiada

seorang pun selain daripada PBT boleh memulakan, mengusahakan atau menjalankan

apa-apa kemajuan itu telah diberi kepadanya di bawah Seksyen 22 atau dilanjutkan di

bawah Seksyen 24(3). Selepas mendapatkan kelulusan negeri, permohonan perlu

menyerahkan permohonan kepada majlis untuk diluluskan.

Peranan yang dimainkan oleh PBT sebagai suborganisasi dalam merencana

pembangunan amat penting. Pada peringkat inilah segala perancangan dan interpretasi

dasar negeri dan nasional dilakukan. Kesilapan di peringkat ini boleh mengarah

kepada situasi pembangunan kerajaan di peringkat pelaksanaan. Oleh itu, adalah

penting PBT memperkemaskan lagi segala instrumen di dalam jentera perancangan

dan pelaksanaannya. Perbincangan sebelum ini jelas memperlihatkan bagaimana PBT

yang berperanan sebagai regulator dan fasilitator pembangunan juga bertindak

sebagai institusi governans bandar dan pemangkin kepada pembangunan kawasan-

kawasan di bawah bidang kuasanya. Persoalan efisien atau maju mundurnya kawasan

di bawah pentadbiran sesebuah PBT banyak dipengaruhi oleh amalan-amalan KGB

dan kreativiti PBT itu sendiri dalam merancang, melaksana dan mengawal

pembangunan bersama-sama stakeholders.

Terdapat empat peringkat PBT yang bertanggungjawab mengawal selia

pentadbiran perancangan dan kawalan pembangunan berdasarkan saiz dan tumpuan

dari segi fungsi pembangunan dan governans bandarnya iaitu Dewan Bandaraya

(contoh : Dewan Bandaraya Kuala Lumpur), Majlis Bandaraya (contoh : Majlis

Bandaraya Ipoh, Majlis Bandaraya Petaling Jaya), Majlis Perbandaran (contoh :

Majlis Perbandaran Subang Jaya, Majlis Perbandaran Klang) dan Majlis Daerah

(contoh : Majlis Daerah Kuala Selangor, Majlis Daerah Sabak Bernam). Seperti yang

diperuntukan dalam Akta 171, pentadbiran sesebuah PBT adalah diketuai oleh

seorang Yang Dipertua Majlis dengan dibantu oleh beberapa ahli majlis (yang

dilantik) dan bertanggungjawab dalam pengurusan, perancangan, pembangunan dan

pentadbiran PBT. Dalam usaha PBT untuk melicinkan jentera pentadbiran dan

governans bandarnya, terdapat beberapa jawatankuasa yang dibentuk untuk

melicinkan proses pentadbiran PBT. Seperti yang dinyatakan dalam Bab 2, PBT

banyak melaksanakan program-program menjayakan governans bandar. Bilangan dan

192

fungsi setiap jawatankuasa ini mungkin berbeza antara satu PBT dengan PBT yang

lain. Secara umumnya jawatankuasa di kebanyakan PBT di negara ini adalah seperti :

i. Jawatankuasa Kewangan dan Pentadbiran;

ii. Jawatankuasa Perlesenan, Kesihatan dan Kebersihan;

iii. Jawatankuasa Taksiran; dan

iv. Jawatankuasa Perancangan dan Pembangunan.

Sehubungan dengan itu, selaras dengan peranannya dalam mengurus hal-hal

berkaitan pembangunan kawasan-kawasan di bawah bidang kuasanya, matlamat

penubuhan sesebuah PBT adalah :

i. Memperbandarkan kawasan-kawasan strategik selaras dengan DPN 2006;

ii. Mengekalkan dan mempertingkatkan peranan pusat daerah sebagai pusat

pentadbiran dan perniagaan;

iii. Menggalakkan dan mengawal pembangunan daerah selaras dengan kerangka

pembangunan negeri dan negara;

iv. Menggalak dan memudahkan pembangunan terutamanya di bidang perumahan

dan perniagaan; dan

v. Menyediakan kemudahan-kemudahan dan perkhidmatan yang mencukupi bagi

keperluan-keperluan sosial, kesihatan dan rekreasi perbandaran.

Dalam usaha PBT mempertingkatkan tahap KGB dan jentera pentadbiran

organisasi, beberapa bahagian pentadbiran utama dengan setiap bahagian menjalankan

tugas dan bidang tugas yang berbeza-beza telah dibentuk iaitu Bahagian Korporat dan

Perhubungan Awam, Bahagian Kesihatan, Bahagian Kewangan, Bahagian Undang-

undang, Bahagian Perancangan dan Kejuruteraan dan lain-lain. Di samping itu, jentera

pentadbiran PBT juga dibantu oleh beberapa jabatan yang mempunyai hubungan

langsung dengan peranan dan fungsi PBT dalam memastikan tahap perkhidmatan

yang diberikan kepada kawasan-kawasan di bawah bidang kuasanya mencapai tahap

yang telah ditetapkan. Walau bagaimanapun dari segi fungsi setiap jabatan ini

mempunyai fungsi dan peranan yang hampir sama, tetapi ia mungkin berbeza dari segi

nama yang diberikan oleh PBT yang berbeza-beza antara negeri. Apa yang penting

193

proses pengurusan dan pentadbiran PBT mampu meningkatkan mutu perkhidmatan

awam lebih efisien dan berkesan. Ini secara tidak langung dapat meningkatkan DPE

PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.Setengah PBT berdasarkan saiz dan

bebanan pentadbiran pembangunan, fungsi jabatan adalah digabungkan di dalam satu

jabatan. Sebagai contoh fungsi perancangan dan kawalan pembangunan, kawalan

bangunan dan kejuruteraan diletakkan di bawah unit atau bahagian bangunan. Agihan

fungsi ini berlaku di PBT yang mempunyai saiz kawasan bidang kuasa yang kecil atau

masih mengalami tahap tekanan pembangunan yang rendah. Keadaan ini amat

berbeza di PBT yang bersaiz besar seperti Majlis Bandaraya Ipoh (MBI), Majlis

Perbandaran Pulau Pinang (MPPP) dan Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL)

yang mana setiap fungsi pentadbiran PBT diagihkan kepada jabatan-jabatan yang

khusus untuk melaksanakan fungsi berkenaan. Ini membantu PBT menjayakan

perancangan yang akan dilaksanakan.

DPN (2006) menjangkakan Malaysia akan mengalami proses perbandaran

yang pesat menjelang tahun 2020, di mana kebanyakan penduduknya bertumpu di

kawasan-kawasan bandar. Maka dengan itu lebih banyak ruang diperlukan bagi

penyediaan kawasan perumahan, kemudahan awam dan infrastruktur. Penduduk terus

menjadi penyumbang dalam menyampaikan idea kepada pembangunan di wilayah-

bandar raya. Justeru itu, sumber –sumber yang ada perlu digunakan secara optimum

dan seimbang bagi menghasilkan pulangan yang baik dan pada masa yang sama

kepentingan aspek pemeliharaan alam sekitar perlu terus menjadi keutamaan.

Wilayah-bandar raya merupakan salah satu sektor pemangkin kepada pertumbuhan

ekonomi dan pusat pelaburan terpenting bagi negara. PBT menyediakan pelbagai

strategik untuk menarik lebih ramai pelabur-pelabur asing dan tempatan untuk

menjalankan kegiatan ekonomi di wilayah-bandar rayanya. Dalam konteks wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur yang mempunyai ekonomi berorientasikan perdagangan

dan perkhidmatan, kerajaan persekutuan, negeri dan PBT perlu lebih aktif

menggalakkan pelaburan asing di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Wawasan,

matlamat, fungsi dan pertumbuhan Kuala Lumpur harus dilihat daripada perspektif

global yang lebih luas agar mampu berdaya saing. Selaras dengan hasrat kerajaan

dalam program transformasi ekonomi negara hingga tahun 2020.

194

4.3.2 Local Agenda 21 Sebagai Mekanisma Perlaksanaan Governans Bandar

Pemahaman umum bahawa governans bandar merupakan proses yang efisien,

berkesan dan beretika Maka dengan itu proses perubahan ke arah sistem itu yang telah

pun bermula boleh dipercepatkan. Ketelusan dan keterbukaan perlu wujud dengan

menggalakkan aliran maklumat yang bebas dan mudah diperolehi agar masyarakat

boleh membuat keputusan yang bijak dan mengurangkan kejadian salah guna kuasa.

Proses pendemokrasian juga perlu mengiktiraf peranan penting yang dimainkan oleh

NGO. Penyertaan mereka perlu digalakkan ke tahap mereka membantu institusi kuasa

untuk berfungsi dengan lebih baik. Governans bandar turut memerlukan sifat

bertanggungjawab oleh mereka yang memegang kuasa mengurus bandar. Selaras

dengan itu, kerajaan melalui KPKT telah melancarkan Local Agenda 21 (LA21) pada

tahun 1992.

Ini adalah sebagai usaha menyokong Persidangan Earth Summit di Rio de

Janeiro yang diadakan pada Jun 1992 menghasilkan 5 dokumen yang penting iaitu:

Pengisytiharan Rio mengenai Alam Sekitar dan Pembangunan (The Rio Declaration

on Environment and Development), Agenda 21, Persetujuan Kepelbagaian Biologi

(Convention on Biological Diversity), Rangkakerja Persetujuan mengenai Perubahan

Iklim (Framework Convention on Climate Change) dan Prinsip Hutan. LA 21 ialah

suatu program untuk masyarakat, sektor swasta, NGO dan PBT (Majlis Daerah, Majlis

Perbandaran, Majlis Bandaraya dan Dewan Bandaraya) untuk bekerjasama untuk

merancang dan menguruskan kawasan persekitaran perbandaran PBT ke arah

pembangunan mapan serta sejahtera.

Apakah hubungkait antara LA 21 dan governans bandar? Bagaimanakah LA 21

boleh meningkatkan hubungan antara PBT dan warga bandarnya? Melalui LA 21,

masyarakat tempatan boleh melibatkan diri untuk mengenalpasti dan mengkaji isu-isu

pembangunan mapan, membentuk pelan tindakan untuk menangani isu-isu tersebut

dan melaksanakan pelan tindakan itu. Pendekatan asas program ini ialah pendekatan

bottom-up, atau dari akar umbi ke atas. Ini bermakna, penduduk tempatan sendiri

terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam menentukan pelan tindakan agi

PBT-PBT yang terlibat demi menjamin kesejahteraan penduduk. Menurut Laporan

195

Tahunan KPKT 2008, ciri-ciri utama LA21 yang diamalkan oleh PBT di Malaysia dan

lain-lain PBT seluruh dunia adalah :

i. Menangani keperluan ekonomi, sosial dan alam sekitar bersama ;

ii. Merumus wawasan masa hadapan yang mapan berdasarkan sepersetujuan

(consensus);

iii. Melibatkan masyarakat tempatan dalam membuat keputusan di peringkat

tempatan;

iv. Mewujudkan badan atau forum yang terdiri daripada pihak-pihak yang

berkepentingan untuk menguruskan proses ini;

v. Merumuskan pelan tindakan dengan sasaran-sasaran tertentu;

vi. Mewujudkan rangkakerja pemantauan dan laporan perkembangan projek;

vii. Merumuskan petunjuk-petunjuk pembangunan mapan; dan

viii. Melaksanakan aktiviti-aktiviti dan program-program untuk menjayakan pelan-

pelan tindakan yang telah dirumuskan. Peranan mereka dalam hal ehwal agenda

perancangan pembangunan setempat mampu melaksanakan dan menjayakan

agenda pembangunan mapan.

Menurut KPKT (2008), seperti mana prinsip-prinsip asas governans bandar

begitu juga dengan LA21. Prinsip-prinsip LA 21 adalah seperti berikut:

i. Penyertaan dan ketelusan : Melibatkan PBT, masyarakat dan sektor swasta

serta agensi kerajaan yang lain seperti Jabatan Kerja Raya (JKR), Jabatan Pengairan

dan Saliran (JPS), Pejabat Daerah, Pejabat Pendidikan dan lain-lain. Maklumat

mengenai pembangunan mapan mestilah sentiasa terbuka kepada masyarakat

tempatan. Masyarakat boleh menilai dan mengemukakan pandangan mengenai

manfaat dan kesan pembangunan kepada mereka;

ii. Usahasama : Mewujudkan usahasama dan tanggungjawab bersama antara

stakeholders di semua peringkat. Sektor awam dan swasta seharusnya terus diberi

peluang bekerjasama dalam menjayakan projek-projek pembangunan yang boleh

memberi manfaat dan faedah kepada warga bandar. Ini secara langsung mewujudkan

peluang pekerjaan kepada penduduk yang tinggal di kawasan PBT berkenaan;

196

iii. Kebertanggungjawaban : Memastikan bahawa semua rakan usahasama

bertanggungjawab kepada keputusan dan tindakan yang diambil;

iv. Pendekatan yang menyeluruh : Menangani punca-punca masalah sosial,

ekonomi dan alam sekitar dengan cara bersepadu dan merangkumi seluruh masyarakat

tempatan;

v. Peka kepada keupayaan alam sekitar : Memastikan bahawa corak hidup dan

pembangunan adalah selaras dengan keupayaan alam sekitar;

vi. Kesaksamaan : Memastikan bahawa semua lapisan masyarakat tempatan

tanpa membezakan kaum, usia, status sosioekonomi dan latarbelakang diwakili;

vii. Mementingkan masa hadapan : Memastikan bahawa kepentingan-

kepentingan masa kini dan masa hadapan diambilkira dalam semua peringkat

perancangan ataupun pelaksanaan; dan

viii. Hasil yang nyata : Membuahkan hasil yang nyata supaya faedahnya dapat

dilihat dengan jelas bagi meningkatkan kualiti hidup masyarakat tempatan.

LA 21 merupakan suatu program untuk masyarakat, sektor swasta dan PBT

bekerjasama untuk merancang dan menguruskan kawasan persekitaran mereka ke arah

pembangunan mapan dan kualiti hidup yang lebih tinggi. Tidak hairanlah sekiranya

LA 21 dikenali sebagai Pelan Tindakan Tempatan yang menjurus ke arah

pembangunan mapan di abad 21. Menurut KPKT (2002), perlaksanaan projek LA21

sememangnya menjanjikan kebaikan kepada semua pihak yang terlibat. Antara faedah

yang bakal diterima oleh PBT dan warga bandar yang lain adalah:-

i. Sebagai Individu

Sebagai masyarakat setempat dan individu yang terlibat, segala pendapat yang

diberikan diambilkira dalam perancangan dan pelaksanaan program-program untuk

meningkatkan kualiti hidup. Ini kerana PBT adalah merupakan pihak yang lebih peka

197

kepada keperluan-keperluan masyarakat setempat. Dengan cara demikian, ia dapat

mewujudkan alam sekitar yang lebih selesa, kualiti hidup yang lebih

tinggi,meningkatkan rasa bangga, cinta dan bertanggungjawab kepada alam sekitar.

ii. Persatuan Atau Syarikat

Dengan perlaksanaan LA21 maka ia dapat meningkatkan imej pertubuhan atau

syarikat sebagai badan masyarakat atau korporat yang bertanggungjawab dan peka

terhadap keperluan-keperluan masyarakat tempatan dan stakeholders yang lain.

Syarikat dan persatuan dapat menjalankan program-program dengan lebih berkesan

kerana adanya kerjasama daripada stakeholders yang lain. Selain itu ia juga dapat

memberi peluang untuk merancang dan menguruskan pembangunan alam sekitar

kawasan anda bersama-sama dengan PBT. Ia juga dapat memberi input kepada dasar-

dasar dan kaedah operasi tempatan yang ada kesan kepada alam sekeliling, selain

berkhidmat untuk masyarakat.

iii. Wakil Kerajaan

Faedah yang diterima oleh wakil kerajaan adalah dapat meningkatkan persefahaman

antara masyarakat dengan pihak kerajaan dan dapat meningkatkan sokongan

masyarakat kepada program-program yang membawa manfaat kepada semua. Dengan

penglibatan seseorang wakil kerajaan, maka ia dapat mempertingkatkan imej sebagai

wakil kerajaan yang mempraktikkan governans bandar yang baik dengan adanya

penyertaan awam, ketelusan, kepekaan dan kesepakatan.

iv. Pihak Berkuasa Tempatan

Faedah yang diterima oleh PBT adalah dapat meningkatkan kerjasama antara PBT,

sektor swasta dan masyarakat dengan pengurusan kawasan persekitaran yang lebih

teratur dan efisien kerana wujudnya kerjasama antara masyarakat dan PBT. Selain itu,

pembangunan perbandaran juga lebih teratur dan peka kepada keperluan tempatan. Di

samping itu juga, sokongan dan penglibatan masyarakat dapat dipertingkatkan dan

seterusnya hasrat serta hala tuju masyarakat, sektor swasta dan PBT dapat

198

diselaraskan. Agenda 21 Selangor merupakan sebuah dokumen Pelan Tindakan

Strategi Pembangunan Mapan 2002 yang digubal untuk memandu hala tuju

pembangunan Negeri Selangor Darul Ehsan. Penggubalan pelan tindakan ini telah

dipandu oleh dasar Pembangunan Mapan Selangor yang telah diluluskan oleh

Kerajaan Negeri melalui saranan dokumen Strategi Pembangunan Mapan Selangor.

Dasar dan pelan tindakan telah digubal melalui prinsip pembangunan mapan yang

dikembangkan berpandukan tiga tahap perancangan dan pelaksanaan. Tahap

pertama meliputi pembangunan prinsip berlandaskan kepada nilai-nilai universal

falsafah pembangunan terimbang yang dikenali sebagai prinsip asas. Tahap kedua

melibatkan penggubalan dasar, strategi dan pendekatan perancangan berpandukan

prinsip tindakan integrasi (holistik) dan dikenali sebagai prinsip rentas sektor.

Pada tahap pelaksanaan, prinsip yang disarankan perlu serasi dengan sistem

governans dan kaedah pelaksanaan pelbagai agensi sedia ada, dan dikenali sebagai

prinsip sektoral. Prinsip asas yang mendukung pendekatan pembangunan mapan

diterapkan dalam semua pertimbangan pelaksanaan Agenda 21 Selangor. Empat (4)

prinsip asas yang diguna pakai ialah pendekatan menyeluruh, pengkamiran, saling-

berkaitan dan tindakan beransur-ansur. Falsafah pembangunan mapan Selangor

memberikan penekanan terhadap keperluan pembangunan terimbang antara

pertumbuhan ekonomi, meningkatkan kesejahteraan sosial dan pemuliharaan alam

sekitar. Demi mencapai hasrat ini prinsip-prinsip ekonomi mapan, masyarakat mapan

dan alam sekitar mapan diperkenalkan. Prinsip ini menjadi asas penggubalan pelan

tindakan strategi rentas sektor. Perubahan beransur-ansur diperlukan bagi

membolehkan tindakan holistik dilaksanakan dengan jayanya.

Ini dicapai melalui penggubalan prinsip-prinsip sektoral iaitu governans

bandar, pembangunan sumber manusia, keterlibatan dan tanggungjawab awam,

perindustrian mapan, pertanian dan desa mapan, infrastruktur mapan, dan

perbandaran mapan . Secara ringkas, LA21 ialah suatu program untuk masyarakat,

sektor swasta dan PBT bekerjasama unutk merancang dan menguruskan kawasan

persekitaran mereka ke arah pembangunan mapan dan kualiti hidup yang lebih tinggi.

Melalui LA21, masyarakat tempatan boleh melibatkan diri untuk mengenalpasti isu-

isu pembangunan mapan dan melaksanakan pelan tindakan itu bersama.

199

4.4 PEMBANGUNAN DAERAH-DAERAH DI NEGERI SELANGOR DAN HUBUNGANNYA DENGAN WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

Dalam konteks wilayah Semenanjung Malaysia, Selangor terletak di dalam Wilayah

Tengah bersama - sama dengan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Melaka dan

Negeri Sembilan. Negeri Selangor adalah merupakan negeri yang paling pesat tahap

pembangunannya . Pembangunannya berhubungkait dengan aktiviti - aktiviti ekonomi

perdagangan dan perindustrian yang berkembang dengan pesat, penumpuan projek-

projek pembangunan mega dan tahap kemudahsampaiannya yang tinggi dengan

rangkaian lebuh raya, keretapi, pelabuhan dan lapangan terbang antarabangsa. Senario

ini menunjukkan pentingnya peranan Negeri Selangor di dalam konteks pembangunan

Malaysia. Tujuan utama pembangunan negeri Selangor adalah untuk menjadikannya

sebagai negeri yang terancang dan termaju di samping menjadi nadi dan peneraju

kepada pembangunan ekonomi negara. Rajah 4.1 menunjukkan pelan Negeri Selangor

dan kedudukannya dengan negeri-negeri lain di Semenanjung Malaysia.

Pembangunan wilayah yang seimbang merupakan teras utama wawasan

pembangunan negeri maju di Selangor. Bagi mencapai pertumbuhan ekonomi yang

tinggi, strategi pembangunan spatial yang lebih intensif telah diberi penekanan. Pada

amnya, strategi spatial ini adalah berteraskan “Multiple Strands Development

Corridor” iaitu konsep pembangunan spatial yang dilakukan secara intensif tetapi

mengekalkan kehijauan dalam bentuk “bio-diversity” antara bandar-bandar yang

dimajukan. Kawasan perancangan Wilayah Lembah Klang 2 (WLK 2) meliputi dua

daerah di bahagian selatan Negeri Selangor, iaitu Daerah Sepang dan Kuala Langat.

Kedua-dua daerah ini telah menerima kesan langsung daripada limpahan

pembangunan di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan menjadi tumpuan kepada

pelaburan. Perlaksanaan projek-projek mega di dalam dan sekitarnya seperti MSC,

Cyberjaya, Pusat Pentadbiran Persekutuan di Putrajaya, Lapangan Terbang

Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA) dan sebagainya telah menjadikan perancangan

WLK2 sangat penting dalam konteks Negeri Selangor. Ini memandangkan kedua-dua

daerah yang terlibat ini bakal menjadi kawasan baru bagi perkembangan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur sedia ada. Kewujudan infrastruktur yang canggih di MSC

dan KLIA telah membina kekuatan baru kepada pembangunan negara.

200

Rajah 4.1 Pelan Negeri Selangor dan lokasi daerah-daerahnya

Sumber : RSN Selangor 2002-2020

KUALA SELANGOR

HULU LANGATKLANG

PETALING

GOMBAK

HULU SELANGOR

KUALA LANGAT

SEPANG

SABAK BERNAM

Tg Dua Belas

Cyberjaya

Dengkil

Telok Panglima Garang

Pulau Carey

Bukit Beruntung

Bandar Baru BangiSemenyih

Telok DatokSg. Manggis

Olak Lempit

Banting

Morib

Pulau Ketam

Pulau Kelang

Pulau Indah

Pulau Tengah

Sabak

Sungai Besar

Kg. Simpang Lima

Sekinchan

Tanjong Karang

Kuala Selangor

Jeram

K. Kubu Baru

Kelumpang

Hulu Yam Baru

Serendah

Simpang Sg. Choh

Rawang

Batang Berjuntai

Assam Jawa

Kapar

KlangShah Alam

SerdangCheras

Kajang

Sepang

Petaling Jaya

Puchong

Ampang

Hulu Langat

Sg. Buloh

Kuang

Kerling

Kg. Baru Ijok

Selayang Baru

Batu SembilanSubang Jaya

Salak

Bangi

Meru

Batang Kali

Batu CavesHulu Kelang

Tg Sepat

Sg Pelek

Bkt Changgang

Beranang

Sg. Buaya

Lembah Beringin

Rasa

Bandar Baru Salak Tinggi

Pelabuhan Klang

KLIA

Sg. Lang

Kuala Sg. Buloh

Batu Arang

Kundang

Batu Laut

PERAK

PAHANG

NEGERISEMBILAN

U

SELAT MELAKA

0 10 20

Kilometers

WPKL

WPP

U0 10 20

Kilometers

RAJAH 1.1 : KAWASAN PERANCANGAN RSN SELANGORRANCANGAN STRUKTURNEGERI SELANGOR 2020

PETUNJUK

Sempadan Daerah

Sempadan Negeri

Majlis Daerah Sabak Bernam(MDSB)

Majlis Daerah Kuala Selangor(MDKS)

Majlis Perbandaran Klang(MPK)

Majlis Daerah Kuala Langat(MDKL)

Majlis Perbandaran Selayang(MPS)

Majlis Bandaraya Shah Alam(MBSA)

Majlis Perbandaran Petaling Jaya(MPPJ)

Majlis Perbandaran Subang Jaya(MPSJ)

Majlis Daerah Sepang(MDS)

Majlis Perbandaran Ampang Jaya(MPAJ)

Majlis Perbandaran Kajang(MPKj)

Majlis Daerah Hulu Selangor(MDHS)

Kawasan Di Luar PBT

Sumber : 1. JUPEM Negeri Selangor. 2. DEGIS, Unit Perancang Ekonomi Negeri Selangor. 3. Diubahsuai daripada Laporan Pemeriksaan RSN Selangor 2002.

KAWASAN PENTADBIRAN PBT

Daerah Sabak BernamKeluasan : 99,262.63 hektarPenduduk 2005 ('000) : 134.8PBT : MDSB

Daerah Kuala SelangorKeluasan : 119,452.46 hektarPenduduk 2005 ('000) : 209.3PBT : MDKS

Daerah Hulu SelangorKeluasan : 175,630.11 hektarPenduduk 2005 ('000) : 198.3PBT : MDHS

Daerah GombakKeluasan : 62,818.60 hektarPenduduk 2005 ('000) : 697.2PBT : MPS, MPAJ

Daerah KlangKeluasan : 63,234.83 hektarPenduduk 2005 ('000) : 811.3PBT : MPK, MBSA

Daerah PetalingKeluasan : 49,865.51 hektarPenduduk 2005 ('000) : 1,523.1PBT : MBSA, MPSJ, MPPJ

Daerah Kuala LangatKeluasan : 85,811.27 hektarPenduduk 2005 ('000) : 235.2PBT : MDKL

Daerah SepangKeluasan : 55,716.12 hektarPenduduk 2005 ('000) : 155.1PBT : MDS

Daerah Hulu LangatKeluasan : 83,945.06 hektarPenduduk 2005 ('000) : 1,133.2PBT : MPKj, MPAJ

BANDAR-BANDAR UTAMA DI NEGERI SELANGOR

201

Menurut Laporan RSN Selangor 2002-2020, Negeri Selangor merupakan

negeri yang mencatatkan pertumbuhan perbandaran yang tinggi. Kadar pembangunan

perbandaran di Negeri Selangor meningkat daripada 80 peratus pada tahun 1995

kepada 88.3 peratus pada tahun 2000. Kadar perbandaran ini terus meningkat kepada

92.7 peratus sehingga tahun 2005 dengan kadar pertumbuhan penduduk bandar adalah

sebanyak 5 peratus. Sektor pembuatan adalah merupakan sektor utama bagi

membentuk ekonomi negeri dan terus menjadi sektor utama pada masa akan datang.

Sumbangan sektor ini kepada KDNK negeri diunjurkan meningkat dari RM24,165.70

juta pada tahun 2000 kepada RM44,002.8 juta pada tahun 2005.

Peningkatan ini dilihat melalui beberapa sebab di antaranya seperti

penyediaan pelaburan yang kondusif bagi sektor swasta dalam industri berteknologi

tinggi, mempelbagaikan keluaran eksport dan pasaran serta membangunkan industri

sokongan. Kepesatan ekonomi Negeri Selangor di sokong dengan laporan Lembaga

Pembangunan Perindustrian (MIDA) 2010. Menurut laporan ini, nilai pelaburan asing

dan tempatan di negeri Selangor pada tahun 2009 telah menurun kepada RM6.7

billion. Berbanding pada tahun 2008 dengan nilai pelaburan lebih daripada RM11.7

billion. Ini mungkin disebabkan oleh kesan dari kemerosotkan ekonomi dunia

terutamanya di Amerika Syarikat dan negara-negara Eropah. Daerah yang paling

banyak menerima nilai pelaburan asing paling tinggi pada tahun 2009 adalah Daerah

Petaling, dengan lebih pelaburan lebih daripada RM3.4 billion.

Ini diikuti dengan Daerah Klang dengan nilai pelaburan lebih daripada

RM1.7 billion. Kedua-dua daerah ini merupakan nadi ekonomi utama Negeri Selangor

dan merupakan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang menjadi pusat perkhidmatan,

perdagangan dan perindustrian utama di Negeri Selangor. Jadual 4.1 menunjukkan

senario nilai pelaburan tempatan dan asing mengikut daerah-daerah di Negeri

Selangor. Manakala Rajah 4.2 pula menunjukkan carta nilai pelaburan tempatan dan

asing mengikut daerah-daerah di Negeri Selangor. Inisiatif yang diambil oleh

Kerajaan Negeri Selangor dalam merancang, melaksana dan menyelaras

pembangunan Negeri Selangor dijangka akan menyumbang kepada memperkukuhkan

posisi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai nadi ekonomi negara.

Bagaimanakah senario pembangunan daerah-daerah lain di Negeri Selangor?

202

Jadual 4.1 Senario nilai pelaburan tempatan dan asing di Negeri Selangor

Perkara 2009 2008 2007 2006 2005 K

UA

LA

L

UM

PU

R Nilai Pelaburan

Tempatan (RM) 122,678,967 94,018,240 52,761,459 123,548,331 NIL Nilai Pelaburan

Asing (RM) 32,985,353 23,768,350 39,594,450 380,319,626 NIL Jumlah

Pelaburan (RM) 155,664,320 117,786,590 92,355,909 503,867,957 149,540,328

PE

TA

LIN

G Nilai Pelaburan

Tempatan (RM) 1,031,877,328 802,754,429 652,768,080 529,651,390 1,270,818,297 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 2,373,128,844 4,604,833,280 399,794,750 263,426,387 1,061,193,916 Jumlah

Pelaburan (RM) 3,405,006,172 5,407,587,709 1,052,562,830 793,077,777 2,332,012,213

KL

AN

G

Nilai Pelaburan Tempatan (RM) 666,816,432 1,217,963,107 1,374,054,479 979,402,207 660,743,224 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 1,064,715,901 433,941,102 636,849,266 554,059,224 985,501,108 Jumlah

Pelaburan (RM) 1,731,532,333 1,651,904,209 2,010,903,745 1,533,461,431 1,646,244,332

SEP

AN

G

Nilai Pelaburan Tempatan (RM) 924,000 0 119,344,050 0 0 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 0 2,634,940,315 53,750,000 0 400,000 Jumlah

Pelaburan (RM) 924,000 2,634,940,315 173,094,050 0 400,000

KU

AL

A

SEL

AN

GO

R Nilai Pelaburan

Tempatan (RM) 36,426,377 21,529,158 56,028,154 135,885,458 139,389,763 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 57,184,385 117,320,000 0 8,997,334 5,042,754 Jumlah

Pelaburan (RM) 93,610,762 138,849,158 56,028,154 144,882,792 144,432,517

HU

LU

L

AN

GA

T Nilai Pelaburan


Asing (RM) 201,808,012 87,337,738 160,163,842 169,474,734 231,983,090 Jumlah

Pelaburan (RM) 474,690,574 549,989,351 349,443,265 550,622,352 653,143,555

GO

MB

AK

Nilai Pelaburan Tempatan (RM) 354,792,052 192,655,331 208,546,819 36,241,989 28,441,582 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 73,956,757 147,487,280 51,829,088 33,124,074 3,227,605 Jumlah

Pelaburan (RM) 428,748,809 340,142,611 260,375,907 69,366,063 31,669,187

KU

AL

A

LA

NG

AT

Nilai Pelaburan Tempatan (RM) 131,943,108 94,951,859 2,990,611,534 274,330,419 143,556,619 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 48,070,144 770,442,339 1,326,700,785 49,750,869 48,881,272 Jumlah

Pelaburan (RM) 180,013,252 865,394,198 4,317,312,319 324,081,288 192,437,891

HU

LU

SE

LA

NG

OR

Nilai Pelaburan Tempatan (RM) 224,455,660 39,139,031 396,668,230 177,111,748 176,526,874 Nilai Pelaburan

Asing (RM) 176,327,340 141,029,031 6,496,833 68,829,014 47,376,080 Jumlah

Pelaburan (RM) 400,783,000 180,168,062 403,165,063 245,940,762 223,902,954

SAB

AK

B

ER

NA

M Nilai Pelaburan


Asing (RM) 0 0 0 0 0 Jumlah

Pelaburan (RM) 9,500,000 2,148,400 10,791,897 2,040,000 36,076,253

Sumber : Lembaga Pembangunan Perindustrian Malaysia (MIDA) 2010

203

NIL

AI P

ER

LA

BU

RA

N (R

M

Rajah 4.2 Carta nilai pelaburan tempatan dan asing mengikut daerah-daerah di Negeri Selangor

Penunjuk :

NIL

AI P

ER

LA

BU

RA

N /

RM

N

ILA

I PE

RL

AB

UR

AN

/ R

M

204

Berikut adalah latarbelakang dan senario pembangunan daerah-daerah yang

memacukan pembangunan ekonomi, fizikal dan sosial di Negeri Selangor.

a. Daerah Petaling

Daerah Petaling yang merupakan antara daerah yang termaju di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur dan di Selangor. Daerah ini merupakan kawasan pertumbuhan dan

pembangunan yang begitu dinamik dan paling pesat di Malaysia, khususnya di dalam

Wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Daerah ini juga ditadbirkan oleh empat (4) PBT

iaitu MBPJ, MPSJ, MBSA dan sebahagian MPK dengan jumlah keluasan seluas

49,865.51 hektar. Daerah Petaling kekal sebagai daerah yang mempunyai jumlah

penduduk terbesar di dalam Negeri Selangor. Pada tahun 1991, jumlah penduduk

Daerah Petaling adalah seramai 633,165 orang iaitu lebih kurang 27.6 peratus

daripada jumlah penduduk Negeri Selangor. Trend penghijrahan masuk penduduk

telah menyumbang kepada pertambahan jumlah penduduk Daerah Petaling sebanyak

1,254,846 orang pada tahun 2000 (JPBD 2007).

Pertambahan jumlah penduduk ini meningkatkan angka peratusan Daerah

Petaling kepada 30 peratus daripada jumlah penduduk negeri pada tahun 2000. Kadar

purata pertumbuhan tahunan penduduk Daerah Petaling ialah 7.9 peratus iaitu lebih

tinggi daripada kadar yang direkodkan oleh Negeri Selangor secara keseluruhan. Dua

pusat pertumbuhan utama negeri ini iaitu Bandaraya Shah Alam dan Petaling Jaya

terletak di dalam daerah ini yang mana pusat-pusat ini mempunyai fungsi dan peranan

tersendiri. Selain daripada itu pusat pertumbuhan lain yang tidak kurang pentingnya

termasuk Subang Jaya, Kelana Jaya dan Puchong. Lokasi daerah ini yang strategik

telah menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi yang berterusan dan tahap

aksesibiliti tinggi telah memudahkan pergerakan aktiviti-aktiviti berkaitan

perdagangan, perkhidmatan, perindustrian dan pentadbiran.

b. Daerah Gombak

Keluasan Daerah Gombak adalah 62,818 hektar dengan arah aliran pembangunan

semasa adalah lebih tertumpu di sekitar pusat-pusat petempatan sedia ada di sepanjang

205

jalan-jalan utama yang menghubungkan ke Kuala Lumpur. Ini termasuklah kawasan

di dalam koridor Kuala – Lumpur – Selayang dan Kuala Lumpur - Batu Caves – Hulu

Klang. Corak pembangunan adalah secara infill memandangkan kawasan – kawasan

ini telah hampir mencapai tahap tepu hasil dari limpahan pembangunan kawasan

bersempadan khususnya dari Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur. Arah aliran

pembangunan turut berlaku di sepanjang laluan yang bersempadan dengan Daerah

Petaling iaitu mengalami serakan pembangunan yang drastik. Selain dari itu, akibat

dari keadaan topografi yang berbukit di daerah timur telah mendorong aliran

pembangunan menghala ke arah barat daerah iaitu di antara Rawang - Kundang -

Batang Berjuntai serta ke utara daerah di antara Rawang – Serendah.

c. Daerah Hulu Langat

Secara amnya keluasan Daerah Hulu Langat adalah 83,945.06 hektar dengan tumpuan

pembangunannya di kawasan timur dan barat daya daerah terutamanya kawasan yang

bersempadan dengan Daerah Gombak, Petaling dan Kuala Lumpur. Penumpuan

pembangunan adalah di dalam dan sekitar kawasan pembangunan sedia ada

menyebabkan sesetengah kawasan menjadi padat. Kawasan pembangunan sedia ada

ini terletak sejajar dengan jalan-jalan utama yang menghubungkan antara bandar /

pekan di dalam daerah dan ke luar daerah.

d. Daerah Sepang

Daerah Sepang bersebelahan barat dengan Daerah Kuala Langat, sementara Daerah

Petaling merupakan jiran di bahagian sebelah utara. Di sebelah selatan pula, Daerah

Sepang terbuka menghadap Selat Melaka. Keluasan daerah ini adalah 55,716.12

hektar yang pada awalnya merupakan kawasan-kawasan kecil Daerah Kuala Langat

(Mukim Sepang dan Mukim Labu) dan Daerah Hulu Langat (Mukim Dengkil).

Kawasan-kawasan ini kemudiannya digabungkan menjadi satu Daerah baru. Daerah

Sepang mencapai taraf daerah sepenuhnya pada 1 Januari 1975. Semasa awal

penubuhannya, Pusat Pentadbiran Daerah Sepang terletak di pekan Sepang. Apabila

Kerajaan Persekutuan telah memilih Daerah Sepang untuk menempatkan KLIA, Pusat

Pentadbiran Daerah Sepang telah dipindahkan ke Bandar Baru Salak Tinggi (BBST)

206

pada 26 Ogos 1983. Bandar Baru Salak Tinggi juga dikenali sebagai Airport City.

Bandar seluas 896 hektar ini sedang giat dibangunkan terutama melalui penswastaan

supaya ianya menjadi setaraf serta mampu menyokong projek-projek di daerah lain di

Negeri Selangor. Selain daripada bangunan-banguan kerajaan, banyak kawasan-

kawasan perumahan baru telah dibina dan kilang-kilang dibuka. Ini memberi banyak

peluang pekerjaan kepada penduduk dan meningkatkan ekonomi daerah ini.

Bandar ini juga dilengkapi dengan kemudahan awam yang diperlukan oleh

rakyat seperti perpustakaan, stadium, dewan orang ramai dan sebagainya. Jaringan

jalan raya di dalam Daerah Sepang juga telah bertambah dan dipertingkatkan. Ia

terdiri daripada Lebuh raya Elite di bahagian barat, Lebuh raya Kuala Lumpur-

Seremban di bahagian timur dan Lebuh raya B20 di pertengahannya. Sistem ini telah

dipertingkatkan lagi dengan jalan raya-jalan raya baru seperti South Klang Valley

Expressway (SKVE), Dedicated Highway, Putrajaya Urban Motorway dan Lebuh

raya B15 baru. Di samping itu, Daerah Sepang juga dilengkapi dengan Sistem Kereta

api Ringan (Express Rail Link - ERL) yang dibina untuk menghubungkan Kuala

Lumpur ke KLIA melalui Putrajaya dan Cyberjaya. Kemudahan-kemudahan

infrastruktur ini adalah perlu bagi menampung projek-projek mega supaya

pembangunan di sekitar Daerah Sepang terus berjalan lancar. Pembangunan di Daerah

Sepang dipengaruhi oleh pembangunan projek – projek Kerajaan Persekutuan iaitu

pembangunan KLIA, Putrajaya, Cyberjaya dan MSC.

Projek - projek rangkaian lebuh raya yang menyeluruh telah menjadi

pemangkin kepada pembangunan di sekitarnya dan telah menarik aliran pembangunan

ke daerah ini. Pola pembangunan di kawasan ini telah membentuk satu koridor

pembangunan baru dari Kuala Lumpur - Puchong - Putrajaya - Dengkil - Bandar Baru

Salak Tinggi - KLIA. Aliran pembangunan di daerah ini juga terhasil dari serakan

pembangunan dari daerah atau kawasan bersempadanan seperti dari bahagian timur di

mana daerah ini menerima serakan pembangunan dari Daerah Hulu Langat yang

semakin pesat membangun. Dari bahagian tengah pembangunan yang drastik berlaku

akibat dari kewujudan Putrajaya yang menyebabkan yang menunjukkan perubahan

pola petempatan yang jauh berbeza berbanding dengan dalam tempoh 10 tahun

sebelum ini. Begitu juga serakan pembangunan yang diterima di bahagian utara.

207

e. Daerah Kuala Langat

Daerah Kuala Langat mempunyai keluasan 85.811.27 hektar dibahagikan kepada dua

kawasan pentadbiran iaitu di bawah pentadbiran Majlis Daerah Kuala Langat seluas

62.924 km persegi dan pejabat Daerah/Tanah Kuala Langat dengan keluasan 857.65

km persegi. Daerah Kuala Langat terletak di bahagian Barat Daya Negeri Selangor

bersempadan dengan Daerah Klang di bahagian Utara, Daerah Sepang di Timur dan

Selatan serta pengairan Selat Melaka di sebelah Barat. Jumlah penduduknya pada

tahun 2006 ialah 230,700 orang. Daerah Kuala Langat telah terkenal sejak dahulu lagi

dengan keindahan pantainya terutamanya pantai Morib yang menjadi kawasan

rekreasi utama. Selain itu terdapat juga kawasan bersejarah iaitu peninggalan daripada

zaman pemerintahan Sultan Selangor di Bukit Jugra. Terdapat juga kawasan lain yang

mempunyai daya tarikan pelancongan yang berasaskan ciri-ciri kebudayaan dan

tradisi tempatan seperti perkampungan orang asli dan perkampungan melayu tradisi.

Daerah Kuala Langat mempunyai enam mukim iaitu Mukim Tanjung Dua

Belas (1), Mukim Tanjung Dua Belas (2), Mukim Bandar - Jugra, Mukim Teluk

Panglima Garang, Mukim Batu dan Mukim Morib – Kelanang. Bandar-bandar utama

di daerah ini adalah Banting, Telok Panglima Garang dan Tanjung Sepat. Majlis

Daerah Kuala Langat (MDKL) telah ditubuhkan pada 1 Januari 1977 di bawah Akta

Kerajaan Tempatan 1976. MDKL adalah gabungan tiga Majlis Tempatan iaitu:

Majlis Tempatan Sg. Jarom, Majlis Tempatan Tanjung Sepat, Lembaga Bandaran

Kuala Langat. Jumlah Penduduk MDKL pada tahun 1991 berjumlah 46,588 orang dan

meningkat kepada 97,405 orang pada tahun 2001.

f. Daerah Klang

Dengan keluasan 63,234.83 hektar secara amnya aliran pembangunan semasa daerah

ini tertumpu di kawasan di antara Bandar Klang dan Pelabuhan Klang serta di

kawasan sekitarnya iaitu kawasan Pelabuhan Utara, Bandar Sultan Suleiman, Pulau

Indah, Bukit Raja, Pandamaran dan Kapar. Daerah Klang juga menerima aliran

pembangunan yang paling pesat dari Daerah Petaling khususnya di bahagian timur. Ini

secara jelas telah mewujudkan aliran pembangunan berbentuk sejajar atau selari

208

dengan laluan atau koridor-koridor utama seperti . Selain itu proses pembangunan

dalam daerah ini turut berlaku hasil dari kewujudan Pelabuhan Barat yang menjadi

salah satu pintu masuk utama di Negeri Selangor. Pembangunan yang pesat di daerah

ini telah menarik aliran pembangunan ke kawasan selatan dan timur daerah sejajar

dengan pembinaan Lebuh Raya Ekspres Shah Alam (KESAS).

g. Daerah Kuala Selangor

Daerah Kuala Selangor terletak di bahagian utara Negeri Selangor dengan

disempadani oleh Daerah Klang dan Petaling di sebelah selatan, Daerah Gombak dan

Hulu Selangor di sebelah timur dan Daerah Sabak Bernam di sebelah utara. Daerah ini

merupakan antara kawasan tarikan pelancong utama di negeri Selangor. Keluasan

daerah adalah kira-kira 119,452.46 hektar yang terdiri daripada sembilan (9) mukim

iaitu Mukim Kuala Selangor, Pasangan, Hujong Permatang, Jeram, Ijok, Api-Api,

Tanjong Karang, Batang Berjuntai dan Hulu Tinggi . Mulai 28 Februari 2006

(mengikut Pelan Warta No 1414), secara rasminya sempadan pentadbiran Majlis

Daerah Kuala Selangor telah diubah untuk meliputi keseluruhan Daerah Kuala

Selangor. Tumpuan aliran pembangunan di daerah ini ialah di dalam dan di sekitar

pusat-pusat petempatan utama yang terletak sejajar dengan Jalan Persekutuan 5 (Jalan

Klang-Kuala Selangor-Sabak Bernam-Teluk Intan). Tumpuan aktiviti pembangunan

adalah di dalam koridor Sg Buloh - Assam Jawa - Kuala Selangor dan Tanjung

Karang. Di kawasan lain, arah aliran pembangunan tertumpu di laluan Kuala Selangor

- Batang Berjuntai dan Ijok. Ini adalah hasil dari cadangan pembangunan bercampur

Berjuntai Bestari berhampiran dengan pekan Batang Berjuntai.

h. Daerah Sabak Bernam

Keluasan Daerah Sabak Bernam ialah 99,262.63 hektar dengan enam

buah mukim iaitu Mukim Panchang Bedena, Sabak, Pasir Panjang, Sungai Panjang,

Bagan Nakhoda Omar dan Sungai Air Tawar. Mengikut bancian tahun 2006 penduduk

daerah Sabak Bernam adalah seramai 134,125 orang. Pusat pentadbiran daerah pada

awalnya terletak di Pekan Sabak dan pada 7 April 1973 pusat pentadbiran daerah

telah dipindahkan ke Pekan Sungai Besar sehinggalah sekarang. Majlis Daerah Sabak

209

Bernam ditubuhkan pada tahun 1977. Sebelum MDSB diisytiharkan sebagai sebuah

Majlis Daerah, PBT bagi Daerah Sabak Bernam ini dikenali sebagai penguasa

tempatan iaitu Majlis Tempatan dan Lembaga Bandaran. Bidang kuasa meliputi

kawasan Majlis Tempatan Sekinchan, Majlis Tempatan Sungai Besar, Majlis

Tempatan Sungai Air Tawar, dan Lembaga Bandaran Sabak Bernam

i. Daerah Hulu Selangor

Daerah Hulu Selangor adalah sebuah daerah yang terbesar dari sembilan buah daerah

di Negeri Selangor. Dengan keluasan 175,630.11 hektar, daerah ini terletak di utara

negeri Selangor bersempadan dengan Negeri Perak di Utara dan Negeri Pahang di

sebelah Timur. Jumlah penduduknya lebih kurang 189,300 orang (pada tahun 2007).

Hulu Selangor mempunyai 13 mukim iaitu: Ampang Pecah, Batang Kali, Buloh

Telor, Kalumpang , Kerling, Kuala Kalumpang, Pertak, Rasa, Serendah, Sungai

Gumut, Sungai Tinggi, Hulu Bernam dan Hulu Yam. Daerah yang suatu ketika

dahulu di kenali sebagai The Sleeping Hollow dan terletak di kawasan yang terpinggir

dari limpahan kemajuan negara. Daerah Hulu Selangor mampu berbangga dengan

wujudnya pelbagai Projek Mega seperti kawasan Perusahaan Automobil Kedua atau

lebih dikenali sebagai Produa, kawasan perindustrian, perumahan, pelancongan,

bandar termoden di Bukit Beruntung, Sungai Buaya, Serendah, Batang Kali dan

Lembah Beringin di Kerling. Pembinaan persimpangan lebuhraya PLUS di Bukit

Beruntung dan beberapa kawasan persimpangan yang lainnya menambahkan lagi

kerancakkan pembangunan di daerah ini.

4.5 PIHAK BERKUASA TEMPATAN DI KAWASAN KAJIAN

Kawasan kajian terletak dalam kecenderungan perbandaran yang jauh lebih tinggi dan

kawasan tepubina yang padat berbanding dengan daerah-daerah lain di dalam negeri

Negeri Selangor. Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan tiga buah daerah iaitu

Daerah Petaling, Daerah Klang dan Daerah Sepang. Dalam kajian ini, bandar-bandar

utama di daerah-daerah ini ditadbir oleh enam PBT iaitu Wilayah Persekutuan Kuala

Lumpur di bawah pentadbiran DBKL, Daerah Petaling pula ditadbir oleh MBSA,

MPSJ dan MBPJ. Manakala Daerah Klang ditadbir oleh MPK dan Daerah Sepang di

210

bawah pentadbiran MPSp. PBT-PBT ini merupakan sebahagian daripada wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Bagi tujuan kajian ini hanya enam buah PBT telah

dijadikan sebagai bahan penyelidikan KGB dan DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Berdasarkan Laporan RSN Selangor 2002-2020 taburan guna tanah

perniagaan semasa, didapati Daerah Petaling menjadi tumpuan aktiviti perniagaan di

mana 36.2 peratus daripada guna tanah tersebut terletak di dalam daerah ini. Rajah

4.3 menunjukan kedudukan PBT-PBT yang terlibat dengan kawasan kajian.

Rajah 4.3 Lokasi PBT-PBT yang terlibat dengan kawasan kajian

Sumber : RSN Selangor 2002-2020

Di antara pusat-pusat perniagaan utama ialah Bandar Utama, Petaling Jaya,

Puchong dan Bandar Sunway. Komponen guna tanah lain terdiri daripada guna tanah

institusi, kawasan lapang, rekreasi, pengangkutan, infrastruktur dan utiliti. Keluasan

guna tanah kategori ini merangkumi 13.8 peratus daripada keluasan tepubina

keseluruhan. Pusat petempatan yang paling banyak mengalami pertambahan

penduduk melebihi 100,000 orang dalam tempoh 10 tahun ialah Daerah Petaling yang

melibatkan pusat petempatan utama seperti Subang Jaya dan Petaling Jaya yang

mengalami proses pembangunan perbandaran yang pesat. Kawasan tepu bina sedia

211

ada di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur secara amnya mengalami tekanan

pembangunan yang tinggi terhadap keperluan reruang untuk pembangunan sokongan

seperti kemudahan awam, infrastruktur dan utiliti serta kemudahan tempat letak kereta

dan pengangkutan awam. Ketidakupayaan penyediaan kemudahan – kemudahan

tersebut telah mendatangkan masalah seperti kesesakan lalu lintas, kesesakan

kemudahan pendidikan, banjir kilat dan masalah pembuangan sampah.

4.5.1 Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL)

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur terletak di tengah-tengah Negeri Selangor dan

bersempadan dengan Daerah Petaling. Guna tanah bersempadan di antara Negeri

Selangor dan Kuala Lumpur ialah guna tanah tepu bina yang melibatkan kawasan

kediaman, perniagaan dan juga perindustrian. Kepesatan pembangunan di Kuala

Lumpur telah memberi kesan ke atas pembangunan guna tanah di Negeri Selangor

terutamanya di Daerah Petaling, Klang, Gombak dan juga Hulu Langat. Kesan

limpahan tersebut telah menyebabkan berlakunya pembukaan tanah perbandaran di

daerah-daerah yang bersempadan dengan Kuala Lumpur. Daripada sebuah pekan kecil

Kuala Lumpur telah menjadi Ibu Kota Negara dan sebuah bandar yang terbesar di

Malaysia. Rajah 4.4 menunjukkan zon-zon perancangan pembangunan DBKL.

Bandaraya Kuala Lumpur kini menjadi penting dan menjalankan peranan

dalam pelbagai bidang termasuk perniagaan, kewangan, pentadbiran, pendidikan,

agama, kebudayaan dan sukan. Hal ehwal perbandaran Kuala Lumpur ditadbirkan

oleh satu perbadanan tunggal (corporation sole. Sejak 1 April 1961 iaitu Pesuruhjaya

Ibu Kota yang kemudian diubah kepada Datuk Bandar Kuala Lumpur apabila Kuala

Lumpur dianugerahkan taraf Bandar Raya pada 1 Februari 1972. Kuala Lumpur

merupakan ibu negara Malaysia dan bandar raya utama yang menjadi lokasi utama

perniagaan dan perdagangan negara. Ia menempatkan ibu pejabat serantau bagi

syarikat-syarikat nasional dan multi-nasional, perkhidmatan perniagaan dan kewangan

wilayah dan antarabangsa, perkhidmatan runcit yang canggih, khusus dalam aktiviti-

aktiviti pembuatan berteknologi tinggi dan khusus dalam perkhidmatan pendidikan

dan latihan serta institusi-institusi kebudayaan kebangsaan. Wawasan DBKL untuk

mewujudkan persekitaran hidup dan niaga bertaraf dunia adalah selaras dengan

212

matlamat negara untuk menjadi lebih berdaya saing dan berintensifkan pengetahuan.

DBKL memerlukan anjakan paradigma menuju ke arah ekonomi baru yang

menggalakkan lebih banyak industri berintensifkan pengetahuan ditempatkan dan

diberi penumpuan di Kuala Lumpur. Teras ini dijangka akan diterapkan melalui

ekonomi bandar dengan mewujudkan lebih banyak peluang perniagaan kepada

penduduk dan komuniti perniagaan. Ini adalah selaras dengan hasrat kerajaan untuk

menjadi Bandaraya Kuala Lumpur sebagai bandaraya bertaraf dunia.

Rajah 4.4 Zon-zon pembangunan DBKL

Sumber : Pelan Kuala Lumpur 2020

PUSAT BANDARAYA

KUALA LUMPUR

213

4.5.2 Majlis Bandaraya Petaling Jaya (MBPJ)

Pada awal tahun 1950an, Kuala Lumpur telah mengalami kesesakan akibat

pertambahan penduduk yang terlalu pesat dan banyak setinggan wujud di kawasan

pinggir Kuala Lumpur. Bagi mengatasi masalah ini, Kerajaan Negeri Selangor telah

mengenalpasti tanah kebun getah seluas 750 hektar di Jalan Klang Lama bagi

mewujudkan sebuah petempatan baru atau kawasan petempatan bagi mengatasi

kesesakan dan mengatasi masalah setinggan yang wujud. Penempatan yang terletak di

Daerah Petaling ini telah dinamakan sebagai Petaling Jaya bagi menggambarkan

harapan perancangan semoga penempatan ini menjadi sebuah pekan yang berjaya.

Pada awal penubuhannya Petaling Jaya memberi keutamaan kepada kerja-kerja

pembangunan perumahan dan kilang-kilnag.

Pihak berkuasa telah berusaha menggalakkan pembukaan kawasan-kawasan

perindustrian dan kemudahan-kemudahan awam. Pembangunan Petaling Jaya bermula

di pekan “Old Town” dengan pembinaan deretan rumah-rumah kedai, balairaya,

panggung wayang, stesen bas dan lain-lain. Jalan 1 (satu) yang sekarang dipanggil

Jalan Templer merupakan jalanraya pertama yang dibina di Petaling Jaya. Bermula

dari situ banyak kawasan-kawasan baru dibuka. Sehingga akhir tahun 1954, Petaling

Jaya ditadbir oleh Pegawai Daerah Kuala Lumpur dan Lembaga Bandaran Petaling

Jaya. Kuasa pentadbiran Bandar Petaling Jaya kemudiannya diserahkan kepada

sebuah Badan Berkanun iaitu Petaling Jaya Authority.

Di dalam mengejar arus pemodenan dan pembangunan pada masa itu,

penduduk telah mengambil bahagian dalam perdagangan dan perusahaan bagi

meningkatkan taraf hidup mereka. Pada 1 Januari 1964 sebuah Lembaga Bandaran

yang mempunyai 'autonomi kewangan' telah ditubuhkan melalui Warta Kerajaan

Negeri Selangor G.N. Bil.2/1964 untuk mentadbir Bandar Petaling Jaya. Petaling Jaya

telah dinaiktaraf sebagai Lembaga Bandaran Petaling Jaya. Pada 1 Januari 1977, telah

dinaiktaraf sekali lagi menjadi Majlis Perbandaran Petaling Jaya (MPPJ). Petaling

Jaya kini mempunyai keluasan lebih kurang 97.2km persegi berkembang sebagai

pusat tumpuan pelaburan dan sektor perindustrian serta pendidikan. Pada 20 Jun 2006

MPPJ telah dinaik taraf kepada Majlis Bandaraya Petaling Jaya (MBPJ).

214

4.5.3 Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA)

Sebelum 1963, Shah Alam dikenali sebagai Sungai Renggam dan merupakan ladang

kelapa sawit yang terletak di antara Petaling Jaya dan Bandar Diraja Klang serta

dihubungkan melalui satu-satunya lebuhraya pada ketika itu, Lebuhraya Persekutuan.

Kepesatan Malaysia semenjak merdeka pada tahun 1957 di bawah 'Bapa Permodenan',

Perdana Menteri Malaysia yang kedua Allahyarham Tun Abdul Razak Hussein. Shah

Alam dibuka pada tahun 1963 bertujuan untuk dijadikan pusat pentadbiran Selangor

setelah Kuala Lumpur dijadikan Wilayah Persekutuan pada 1 Februari 1974. Atas

perkenan DYMM Sultan Selangor ke-8, Almarhum Sultan Salahuddin Abdul Aziz

Shah Al-Haj pada 7 Disember 1978, Shah Alam diisytiharkan sebagai ibu negeri

Selangor dengan keluasan kawasan 41.69 km persegi.

Shah Alam pernah mengalami beberapa kali proses perluasan kawasan dan

yang terakhir adalah pada 1 Januari 1997. Melalui Pelan Warta 1190, Shah Alam

diperluaskan kepada 293 km persegi. Kepesatan pembangunan Shah Alam dan

kepentingannya yang semakin ketara sebagai ibunegeri telah membawa kepada

kenaikan taraf dengan pengisytiharannya sebagai sebuah bandar raya pada 10 Oktober

2000. Shah Alam yang ditadbirkan oleh PBT Majlis Perbandaran Shah Alam (MPSA)

sejak 1978 secara automatiknya mendapat taraf Majlis Bandaraya Shah Alam

(MBSA). Dengan kepadatan penduduk seramai 450,000, Shah Alam mensasarkan

pertambahan penduduk sehingga 750,000 orang menjelang 2015 hasil dari

penghijrahan rakyat seluruh negara selain pertambahan bilangan kelahiran.

Shah Alam perancangan sebenarnya bermula pada tahun 1970 di bawah

tanggungjawab Perbadanan Kemajuan Negeri Selangor (PKNS). Pada 7 Disember

1978, Kerajaan Negeri telah menubuhkan Majlis Bandaran Shah Alam. Penubuhan ini

meletakkan dua agensi terlibat secara langsung dalam pembangunan Shah Alam.

PKNS berperanan merancang dan membangunkan Shah Alam. MBSA mentadbir dan

mengawal pembangunan. Sebahagian kawasan yang sebelum ini ditadbir oleh Majlis

Daerah Petaling di bahagian utara dan MPK di bahagian selatan telah dimasukkan di

bawah pentadbiran MPSA. Pada 10 Oktober 1997, MPSA telah dinaikkan taraf

menjadi MBSA dan terus berperanan sebagai ibu negeri Selangor sehingga kini.

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kelapa_sawit

http://ms.wikipedia.org/wiki/USJ

http://ms.wikipedia.org/wiki/Bandar_Sunway

http://ms.wikipedia.org/wiki/Puchong

215

4.5.4 Majlis Perbandaran Subang Jaya (MPSJ)

Subang Jaya dibangunkan oleh Sime UEP Berhad, bahagian pembangunan hartanah

konglomerat Malaysia Sime Darby Berhad. Dahulunya, tanahnya dijadikan ladang

kelapa sawit bernama Seafield Estate. Kerja pembangunan Subang Jaya bermula pada

1974 dan siap pada 1988. Sejurus selepas itu, Sime UEP mula membuka tanah untuk

membina USJ. Pada 1997, Subang Jaya dianugerahkan status perbandarannya sendiri

(municipality), yang mana Subang Jaya telah dipindahkan daripada PBT Majlis

Perbandaran Petaling Jaya (MPPJ) kepada MPSJ. MPSJ yang baru ditubuhkan, bukan

sahaja memegang kuasa pentadbiran tempatan di Subang Jaya, malah juga di USJ,

Bandar Sunway, Puchong dan tempat-tempat lain di daerah Petaling. MPSJ telah

ditubuhkan mengikut Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171) di bawah Seksyen 4

melalui Warta Kerajaan Negeri Selangor No: 26 bertarikh 2 Januari 1997 berikutan

kuatkuasa kenaikan taraf dari Majlis Daerah Petaling.

4.5.5 Majlis Perbandaran Klang (MPK)

Penguasa Tempatan Klang telah ditubuhkan pada bulan Mei 1890 yang ketika itu

dikenali sebagai Lembaga Kesihatan Klang untuk mentadbirkan Bandar Klang.

Sempadan rasmi telah ditetapkan pada tahun 1895 manakala pada tahun 1926

kawasannya telah digabungkan dengan Port Swettenham. Pada bulan Disember 1945

telah diubah menjadi Lembaga Bandaran Klang. Perubahan dalam pentadbiran

seterusnya berlaku apabila terbentuknya Majlis Bandaran Klang pada tahun 1954.

Dengan sistem pentadbiran ini Klang membangun dengan pesatnya sehingga pada

tahun 1971 apabila Pelabuhan Klang, Kapar dan Meru telah dirangkumkan menjadi

Majlis Daerah Klang. Dengan berkuatkuasanya Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta

171) dan penyusunan semua penguasa tempatan, Majlis Daerah Klang telah dinaikkan

ke taraf yang ada sekarang iaitu MPK pada 1 Januari, 1977.

Hasil dari perancangan dan pembangunan yang seimbang oleh kerajaan

negeri dan MPK, Klang hari ini telah muncul sebagai sebuah Bandar DiRaja yang

indah dan permai. Kawasan pentadbiran seluas 573.8 km persegi ini mengandungi

kawasan perumahan, perdagangan, perindustrian dan pelabuhan. Penduduk Klang kini

216

telah mencapai lebih dari setengah juta orang manakala pegangan harta berjumlah

lebih daripada 175,000 pegangan. Kepesatan pembangunannya banyak memberi

peluang-peluang pekerjaan, perniagaan dan pelaburan bukan sahaja untuk penduduk

tempatan tetapi juga bagi mereka yang datang dari dalam dan luar negara. Kedudukan

geografinya di persisiran pantai Selat Melaka telah menjadikan Klang sebagai

pelabuhan utama negara Malaysia. Keistimewaan ini juga menjadikan Klang sebagai

pusat rekreasi air dan terkenal dengan hidangan makanan lautnya. MPK telah

menjalankan beberapa program pembangunan fizikal, ekonomi dan sosial untuk

menambahbaik kualiti hidup penduduknya yang semakin meningkat.

4.5.6 Majlis Perbandaran Sepang (MPSp)

MPSp merupakan sebuah PBT yang diberi kuasa di bawah Akta Kerajaan Tempatan

1976 (Akta 171) untuk memberikan perkhidmatan perbandaran kepada semua warga

Sepang. Sebagai PBT, MPSp bertanggungjawab terhadap perancangan, pembangunan

dan memberi perkhidmatan kepada masyarakat. Pada mulanya MPSp dikenali

sebagai Lembaga Bandaran Sepang dan kemudian dikenali dengan nama Majlis

Daerah Sepang (MDS). Kelulusan Pihak Berkuasa Negeri Selangor bertarikh 13hb

November 2002 telah menaiktaraf Majlis Daerah Sepang kepada MPSp. Perakuan

Suruhanjaya Pilihanraya melalui surat bertarikh 7hb Mei 2003 turut dirujuk bagi

kenaikan taraf ini. Pengesahan dari KPKT telah diperolehi pada 19 Mac 2004.

MPSp disahkan naiktaraf pada 3hb Mac 2005. Kini keluasan kawasan

pentadbiran MPSp meliputi keseluruhan kawasan Daerah Sepang iaitu seluas 56,150

hektar. MPSp merupakan sebuah PBT yang semakin penting dan mempunyai

tanggungjawab yang berat dan mencabar. Ini adalah kerana dalam kawasan

pentadbiran MPSp terletaknya KLIA yang merupakan lapangan terbang terbesar dan

tercanggih di Asia. Selain itu, Bandar Bestari yang dikenali sebagai Bandar

Cyberjaya, Airport City, Cybervillage, Bio Valley dan Hi Tech Park juga terletak di

dalam kawasan MSC yang merupakan projek nasional dan kebanggan negara. Litar

Formula 1 Sepang adalah litar unggul, terkemuka dan bertaraf antarabangsa yang juga

terletak di perbandaran Sepang di samping berhampiran dengan Putrajaya. Selain itu,

usaha untuk menjadikan Daerah Sepang sebagai sebuah destinasi pelancongan

217

terkemuka, pusat kecemerlangan pendidikan, peneraju Teknologi Maklumat terus

dijadikan agenda utama pembangunan MPSp.

Pemilihan Daerah Sepang dalam Lembah Klang Ke2 sudah pasti

menjanjikan mara kehadapan yang penuh gemilang kepada masyarakat setempat.

MPSp berusaha untuk memberi perkhidmatan dan menyediakan kemudahan serta

infrastruktur yang terbaik untuk kegunaan orang ramai seiring dengan kemajuan

Negeri Selangor. Pencapaian status negeri maju, bukanlah satu noktah yang

menandakan tamatnya usaha mencipta kemakmuran sebaliknya ia menandakan satu

permulaan kepada usaha menangani cabaran-cabaran baru yang bakal dihadapi,

bukan sahaja berhasrat untuk mempertahankan status maju malahan bertekad untuk

memperkukuhkan lagi pencapaian ini di masa hadapan.

4.6 PEMBANGUNAN WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR SEBAGAI PENJANA PEMBANGUNAN NEGARA

Corak pembangunan reruang sedia ada bagi wilayah-raya Kuala Lumpur

menunjukkan koridor bandar-bandar utama adalah berbentuk linear, iaitu menganjur

daripada Kuala Lumpur hingga ke Pelabuhan Klang. Pembangunan lebih tertumpu di

kawasan Lembah Klang dan kawasan sekitarnya seperti Sungai Buloh, Bandar Baru

Selayang,Ampang, Kajang dan Bangi. Corak pembangunan semasa yang membentuk

pusat-pusat bandar adalah sejajar dengan lebuh raya dan jalan utama. Pembangunan di

Negeri Selangor diselerakkan mengikut pembangunan anjung seperti anjung utara,

selatan dan barat. Kawasan anjung utara terdiri daripada Daerah Kuala Selangor,

Sabak Bernam dan Hulu Selangor manakala anjung selatan tertumpu di Daerah

Sepang, dan Hulu Langat. Pembangunan yang memberi perkhidmatan sokongan di

anjung selatan antaranya seperti KLIA, “Bandar Airport City” di Nilai dan Salak

Tinggi dan Pusat Pentadbiran Putra Jaya.

Pembangunan di anjung barat lebih berasaskan pembangunan pelabuhan dan

perkhidmatan sokongan yang mengukuhkan pembangunan Daerah Kuala Langat di

Pulau Carey dan kemudahan pelabuhan barat di Pulau Indah. Pembangunan ini

disokong dengan sistem perhubungan wilayah seperti Lebuh raya Shah Alam, Lebuh

raya Lembah Klang Utara dan Lebuh raya Persekutuan. Bandaraya Kuala Lumpur

218

merupakan pusat Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan juga merupakan ibu negara

yang berfungsi sebagai pusat pentadbiran negara dan pusat perdagangan.

Ini menunjukkan kadar pertumbuhan bandar masih tidak seimbang dan

pembangunan perbandarannya lebih tertumpu di sepanjang koridor jaringan jalanraya.

Kerajaan telah mencadangkan bagi mencapai pembangunan seimbang, pertumbuhan

bandar-bandar kecil perlu dipertingkatkan. Kuala Lumpur dikawal dari berperanan

sebagai ‘primate city’ dengan penyebaran pertumbuhan secara sederhana dan

pengagihan penduduk ke pusat-pusat pertumbuhan baru seperti Shah Alam, Bangi dan

Selayang. Penyebaran pembangunan perbandaran seperti penempatan semula Pusat

Pentadbiran Kerajaan Persekutuan dari Kuala Lumpur ke Putrajaya. Pembangunan

Cyberjaya telah dilaksanakan sebagai satu strategi penting bagi mengurangkan

tekanan yang dihadapi di beberapa pusat bandar utama seperti Kuala Lumpur dan

Petaling Jaya. Putrajaya telah dirancang sebagai pusat pentadbiran persekutuan

mengikut aspirasi kerajaan untuk menjadi bandaraya bestari, berprestij dan efisien.

Kewujudan Putrajaya memberi kelebihan kepada daerah yang bersempadan

dengannya. Di antara pembangunan mega yang wujud sekitar Putrajaya seperti:

i. KLIA

ii. Bandar Cyberjaya

iii. ‘Airport City’ (Nilai-Salak Tinggi)

Putrajaya telah membuka peluang kawasan sekitarnya menikmati hasil

kemajuan yang dicapai di samping penyediaan prasarana yang serba lengkap mampu

menjadikan Putrajaya sebagai pusat pertumbuhan wilayah yang dinamik. Namun

begitu, pembangunan perbandaran ini telah dijalankan dengan menggunakan konsep

‘contained town’ yang mana ia telah tidak menggalakkan laluan (tidak dibenarkan

‘puncture road’) dan hubungan jalanraya dan pengangkutan antaranya dan kawasan

sekitar bagi membolehkan tekanan pembangunan disebarkan ke kawasan sekitar

dengan lebih mudah. Putrajaya disifatkan sebagai sebuah Bandaraya Bestari dan

information hub yang dinamik dalam aktiviti dagangan dan hubungan antarabangsa.

Putrajaya mampu menjadi pusat pentadbiran kerajaan yang cemerlang di dalam

menyediakan perkhidmatan pentadbiran yang efisien dan berkesan kepada rakyat dan

219

masyarakat perdagangan antarabangsa. Ini meningkatkan imej negara di mata dunia

sebagai sebuah negara mampu berdaya saing di peringkat global.

Pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah berpenduduk

tinggi dan mempunyai secara relatifnya tenaga kerja mahir yang besar dan tahap

perbandaran yang tinggi. Penjana ekonomi utamanya adalah pembuatan, terutamanya

bagi Daerah Petaling dan Klang dan perkhidmatan terutamanya bagi Daerah Hulu

Langat dan Gombak walaupun secara mutlaknya sektor tertiari atau perkhidmatan

juga adalah besar di Petaling dan Klang. Sektor primer di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur adalah secara relatifnya agak kurang penting dan dengan kekurangan tanah

pertanian yang ekonomik yang sesuai dan kekuatan tekanan pembangunan,

dijangkakan bahawa sumbangan sektor ini tidak akan meningkat secara signifikan.

4.6.1 Peranan Pihak Berkuasa Tempatan Ke Arah Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur yang Efisien dan Berdaya Saing

Apakah peranan PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur untuk mencapai wilayah

yang maju dan berdaya saing? Dalam konteks perancangan wilayah-bandar raya

pendekatan communicative planning yang lebih meluas diguna pakai di negara maju

menekankan aspek-aspek pelaksanaan melalui komunikasi dan perundingan dengan

stakeholders (Pain 2008 & Harrison 2009). PBT sebagai organisasi yang berstruktur

perlu merancang dan menjalinkan networking dengan stakeholders, mengadakan

perbincangan atau rundingan bagi memastikan strategi dan tindakan semua pihak

dapat diselaraskan. Dengan ini wujud situasi dan suasana saling memahami mengenai

perbezaan nilai dan keutamaan serta halangan-halangan yang wujud sebelum sesuatu

pelaksanaan dibuat untuk pembangunan wilayah-bandar raya. Prosiding yang terhasil

ini adalah selaras dengan kerangka perancangan yang terkini yang bertujuan untuk

mengambil kira pandangan, keperluan dan masalah-masalah yang dihadapi oleh

stakeholders dalam pelaksanaan pembangunan. Lazimnya, keberkesanan pelaksanaan

suatu dasar atau menangani sesuatu masalah bergantung kepada tiga faktor :

i. Sifat permasalahan yang dihadapi;

ii. Faktor-faktor berkaitan sumber dan perundangan; dan

iii. Faktor-faktor bukan perundangan;

220

Masalah-masalah yang kecil dan tidak melibatkan banyak pihak lazimnya,

lebih mudah untuk diatasi seperti masalah-masalah pentadbiran di pejabat, seperti

kekurangan peralatan, tenaga kerja dan prosedur. Masalah yang rumit adalah masalah

berkaitan dengan masyarakat, seperti pencemaran sungai, pembangunan usahawan

dan mewujudkan masyarakat yang berdisiplin dan cemerlang. Contohnya,

penyelesaian masalah pencemaran sungai bukan sahaja memerlukan penyelarasan dan

kerjasama pelbagai agensi pelaksana, tetapi memerlukan perubahan sikap masyarakat

secara menyeluruh. Perancangan dan pembangunan wilayah ini dijangka akan

menyumbang kepada memperkukuhkan pencapaian Wawasan Negeri Selangor Maju

di samping meningkatkan posisi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur untuk muncul

sebagai salah sebuah bandar raya metropolitan yang penting dalam rangkaian bandar

raya dunia. Usaha-usaha sedang dijalankan oleh kerajaan di bawah program

transformasi ekonomi negara untuk mencapai matlamat ini. Pembangunan wilayah –

bandar raya Kuala Lumpur mempunyai 3 misi utama iaitu:

i. Penjana pertumbuhan kepada wilayah sekitarnya dalam konteks integrasi

ekonomi global-local (glocal);

ii. ‘Gateway’ kepada kemasukan business dan pengunjung antarabangsa; dan

iii. Menjadi tempat pilihan lokasi firma dan pejabat wilayah perbadanan

antarabangsa berteraskan ICT.

Prospek untuk sektor pembuatan dan pembinaan di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur adalah kekal tinggi dengan kedudukannya yang berhampiran dengan

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Putrajaya, KLIA dan Pelabuhan Klang iaitu

pelabuhan utama Malaysia. Kewujudan MSC meningkatkan lagi kepentingan

pembangunan ekonomi berasaskan komunikasi dan teknologi maklumat kepada

Negeri Selangor di samping menyokong hala tuju negara sebagai pusat global

komunikasi dan teknologi maklumat utama serta menjadi multimedia hub. Meskipun

pembangunan MSC ini membolehkan kawasan seperti Dengkil, Bandar Baru Salak

Tinggi dan Sepang menerima impak pembangunan teknologi maklumat secara terus,

namun kawasan Subang Jaya khususnya juga dijangka turut menerima manfaat yang

221

sama. Selain dari Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, senario pembangunan daerah-

daerah lain yang bersempadan terutamanya kawasan yang terletak dalam MSC turut

mempengaruhi pembangunan daerah ini.

Seperti mana yang dapat dilihat pembangunan perbandaran tertumpu di

dalam wilayah-bandar raya Kuala Lumpur terutamanya daerah-daerah sekitar Kuala

Lumpur seperti Gombak, Sepang dan Hulu Langat selain dari Daerah Petaling ini.

Senario semasa juga telah menunjukkan pembangunan perbandaran kini telah

berkembang ke Daerah Sepang, iaitu selari dengan pembangunan Putrajaya, KLIA,

Cyberjaya dan MSC. Pembangunan-pembangunan ini telah dan akan terus memberi

kesan pembangunan fizikal dengan wujudnya Putrajaya, ‘Airport City’,

‘Cybervillage’, Cyberjaya dan sebagainya yang mana seterusnya menyediakan

peluang pekerjaan dan perkhidmatan terutamanya bagi penduduk kawasan ini.

a. Wilayah–Bandar Raya Kuala Lumpur Sebagai Penjana Pertumbuhan

Seperti sedia maklum bahawa pelabur-pelabur yang datang ke Malaysia mempunyai

motif utama untuk memperoleh keuntungan. Oleh itu, faktor utama untuk memastikan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mampu berdaya saing ialah dengan menyediakan

persekitaran yang kondusif untuk pelaburan dan persekitaran kehidupan yang

berkualiti bagi para pekerja, termasuk ekspatriat. Walau bagaimanapun, dalam

menyediakan ruang dan perkhidmatan yang kondusif untuk pelaburan , kerajaan tidak

mahu wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini hanya menjadi ”pentas pelonggokan”

kekayaan bagi pelabur-pelabur asing. Wilayah-bandar raya Kuala Lumpur perlu

menjadi ”penjana pertumbuhan” iaitu faedah-faedah daripada pertumbuhan perlu

diagihkan secara berimbang kepada pengusaha dan penduduk tempatan dan

sekitarnya. Kemasukan pelaburan asing bukan sahaja menyediakan peluang-peluang

pekerjaan kepada penduduk tempatan dan mengembangkan industri tempatan tetapi

juga menjanakan peluang ekonomi kepada pengusaha tempatan melalui

pengintegrasian antara aktiviti ekonomi global dengan tempatan. Sebagai contoh,

langkah KLIA Berhad baru-baru ini menyediakan peluang bagi pengusaha tempatan

memasarkan produk tempatan/kampung di KLIA telah meluaskan pasaran dan

jaringan ekonomi tempatan dan global. Adalah diharapkan banyak lagi program-

222

program dan langkah-langkah boleh difikirkan bagi memastikan faedah yang lebih

meluas diperoleh daripada pembangunan di wilayah – bandar raya Kuala Lumpur.

b. Wilayah–Bandar Raya Kuala Lumpur Sebagai Gateway Kemasukan Perniagaan Dan Pengunjung

KLIA adalah infrastruktur penting melonjakkan daya saing negara dalam arena

antarabangsa, termasuk menarik pelaburan dan pelancongan. Peranan KLIA bukan

sahaja sebagai pintu masuk pengunjung antara bangsa, tetapi juga kepada para pelabur

asing dan barangan perdagangan. Peranan KLIA dapat diperkukuhkan lagi dengan

perancangan yang berintegrasi dengan sektor-sektor lain, seperti perkhidmatan

pengangkutan awam, perkhidmatan perniagaan, agensi pelancongan, agensi

pelaburan, perkhidmatan awam dan sebagainya. Kepercayaan dan keyakinan dengan

jaringan serta kerjasama antara semua pihak yang berkaitan, keupayaan KLIA untuk

bersaing dengan lapangan terbang utama di Asia Pasifik ini lebih kukuh.

c. Wilayah–Bandar Raya Kuala Lumpur Sebagai Pilihan Pelaburan ICT

Dalam memainkan peranan sebagai tempat pilihan pelaburan, di samping penyediaan

infrastruktur yang canggih di MSC, adalah amat penting menyediakan persekitaran

kehidupan di wilayah – bandar raya Kuala Lumpur yang berkualiti, sejahtera dan

mapan. Ini termasuk menyediakan persekitaran yang sesuai untuk budaya

kosmopolitan, terutamanya dalam konteks gaya hidup yang sihat, kepelbagaian

kemudahan untuk rekreasi, kemudahan pendidikan antarabangsa, penggunaan laluan

basikal dan sebagainya. Penyelerakan perkembangan aktiviti pembuatan dan

pemasaran syarikat transnasional secara global memerlukan penguraian global

mengenai pengurusan, kawalan dan sokongan. Di samping tren globalisasi, faktor lain

yang mempengaruhi pertumbuhan negara dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

adalah peningkatan kepentingan aktiviti ekonomi berasaskan pengetahuan,

terutamanya yang berkait dengan pembangunan ICT. Polisi liberalisasi sektor

perkhidmatan dan infrastruktur yang diumumkan oleh kerajaan, secara langsung

meningkatkan nilai pelaburan asing di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang

dilihat sebagai antara kawasan pelaburan yang terpenting dan mampu berdaya saing

dengan bandar-bandar lain di Asia, Eropah dan Amerika.

223

4.7 KESIMPULAN

Dalam trend ekonomi semasa, pusat penumpuan pembangunan ekonomi adalah

wilayah-wilayah tertentu dalam negara dan bukannya negara keseluruhannya.

Wilayah-bandar raya di ruang-ruang antarabangsa bersaing sengit untuk menarik

pelaburan global dengan menggunakan faedah bandingan yang dimiliki, seperti

infrastruktur yang efisien, tarikan budaya dan tenaga kerja yang berkualiti. Dalam

strategi persaingan ini, penumpuan diberikan bagi membangunkan dan

memperkukuhkan kawasan-kawasan yang sedia ada maju dan berdaya saing. Dalam

konteks negeri Selangor, memperkukuhkan pembangunan di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur adalah suatu yang strategik untuk negara. Pandangan ini adalah selaras

dengan Rancangan Fizikal Negara yang memberikan tumpuan kepada pembangunan

beberapa konurbasi utama termasuk konurbasi Kuala Lumpur - Lembah Klang,

konurbasi George Town, Johor Bahru dan Kuantan.

Bagi sesetengah negara fenomena ini telah membawa kepada peningkatan

pembangunan dan kemakmuran. Manakala bagi sesetengah negara pula ia

menyebabkan kesan yang negatif apabila aktiviti ekonomi dan ruang ‘spatial’ tidak

dapat bersaing sehingga berlakunya perpindahan keluar pelaburan dan penghijrahan

keluar tenaga buruh. Dalam konteks ini merancang strategi-strategi untuk bertindak

sangat penting supaya keupayaan dan sumber terhad yang ada ini dapat digembleng

sebaik mungkin dalam memenangi persaingan, mendapatkan faedah secara optimum

dan menangani implikasi dan kesan-kesan negatif secara bijak.

Dalam konteks pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini,

kerajaan negeri memberikan tumpuan kepada Daerah Sepang dan Kuala Langat yang

bersempadan dengan Wilayah Lembah Klang. Kawasan ini telah mempunyai asas

infrastruktur yang canggih dengan perlaksanaan projek-projek mega di dalam dan

sekitarnya, seperti MSC, pusat pentadbiran persekutuan di Putrajaya, Cyberjaya dan

KLIA, mengalami tekanan pembangunan yang tinggi dengan cadangan-cadangan

projek mega sektor swasta dan masih terdapat tanah-tanah yang sesuai untuk

pembangunan masa depan. Bab 5 mengemukakan analisis kajiselidik penilaian

persepsi stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai KGB.

224

BAB V

PENILAIAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR BERDASARKAN PANDANGAN STAKEHOLDERS WILAYAH-BANDAR RAYA

KUALA LUMPUR

5.1 PENGENALAN

Konsep governans bandar yang dicetuskan oleh UNDP adalah selaras dengan dasar-

dasar pembangunan mapan pada tahun 1990 oleh UN. Maka dengan itu Agenda 21

telah dilancarkan di peringkat tempatan pada tahun 1992. Matlamat utamanya adalah

untuk menggalakkan hubungan antara pembuat dasar, kerajaan, pelaksana

pembangunan dan rakyat bekerjasama menjayakan pembangunan. Masalah dan

cadangan-cadangan pembangunan dikongsi bersama antara rakyat, kerajaan dan

swasta. Namun begitu dunia telah mengalami proses globalisasi di mana DPE

wilayah-bandar raya sesebuah negara di arena global menentukan kejayaan

pembangunan ekonomi sesebuah negara tersebut. DPE wilayah-bandar raya sesebuah

negara itu tidak hanya bermula dari peringkat makro tetapi dari peringkat mikro.

Di peringkat mikro, PBT perlu memastikan infrastruktur dan sumber

ekonomi telah dilaksanakan secara strategik. Ini bermakna pembangunan wilayah-

bandar raya adalah antara penentu kejayaan DPE wilayah-bandar raya sesebuah

negara. Pembangunan pesat di wilayah-bandar raya ini tidak pula bergantung kepada

pembangunan fizikal sahaja tetapi bergantung kepada kemampuan dan kebolehan

kerajaan mengendali governans bandar dengan lebih efisien. Bahagian ini menjawab

persoalan kajian, apakah pendapat dan pandangan stakeholders wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur mengenai kepentingan dan KGB yang diamalkan oleh PBT? Ini adalah

selaras dengan objektif kajian untuk menilai pendapat dan persepsi stakeholders

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai governans bandar yang dipraktiskan

oleh PBT untuk menarik pelabur ke kawasan mereka.

225

Berdasarkan kepada analisis dan sintesis kajian literatur bab 2 mengenai

konsep KGB dan DPE wilayah-bandar raya terdapat dua pembolehubah yang boleh

digunakan dalam kajian ini iaitu pembolehubah bebas (elemen-elemen KGB) dan

pembolehubah bersandar (DPE). Penyelidikan dalam bentuk kajian lapangan dan

temubual persepsi dilakukan dengan menggunakan soal selidik terpiawai. Kajiselidik

ini bertujuan untuk mendapatkan pandangan pelbagai stakeholders di wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur yang merupakan responden utama dalam kajiselidik ini mengenai

pandangan dan fahaman mereka mengenai hubungan elemen-elemen KGB dalam

meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Kajian ini menunjukkan

hubungkait antara pembolehubah bebas (elemen-elemen KGB) dan pembolehubah

bersandar (DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur). Soal selidik kajian ini

dibahagikan kepada enam bahagian iaitu:

i Latarbelakang responden;

ii. Hubungan responden dengan PBT;

iii. Pandangan responden mengenai elemen-elemen kepentingan dan KGB di

kawasan mereka;

iv. Pandangan responden mengenai kepentingan dan keefisienan DPE wilayah-

bandar raya di kawasan mereka;

v. Pandangan responden mengenai kepentingan dan keefisienan pembangunan

wilayah-bandar raya di kawasan mereka; dan

vi. Pandangan umum responden mengenai hubungan KGB dalam meningkatkan

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan mereka.

Format soalan kajiselidik untuk mengukur kepentingan dan KGB di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur adalah dengan menggunakan data ordinal. Ini adalah

kerana skalanya mempunyai kategori-kategori yang bebas antara satu sama lain.

Pengukuran persepsi, pandangan dan fahaman responden mengenai KGB dan DPE

melalui penggunaan lima skala likert untuk jawapan A= Sangat Tidak Efisien hingga

E = Sangat Efisien. Begitu juga dengan tahap kepentingan elemen-elemen KGB

kepada DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Pengukuran persepsi, pandangan

dan fahaman stakeholders mengenai kepentingan elemen governans bandar dan DPE

juga menggunakan lima skala likert.

226

5.2 ANALISIS DATA DESKRIPTIF PROFIL STAKEHOLDERS MENGENAI KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

Analisis data deskriptif dalam kajian ini digunakan untuk menghuraikan ciri-ciri

pembolehubah yang telah dikenalpasti seperti profil responden, hubungan responden

dengan PBT dan pandangan responden mengenai KGB yang diamalkan oleh PBT.

Pada dasarnya analisis data deskriptif dalam analisis kajian ini juga digunakan untuk

membuat kesimpulan mengenai data numerikal. Namun begitu analisis data deskriptif

ini tidak membuat generalisasi kepada sampel kajian kepada populasi. Secara amnya,

analisis data deskriptif dalam bab ini merupakan langkah awal penyelidikan yang

dilakukan untuk menyatakan dan menghuraikan sesuatu pembolehubah dalam

fenomena yang berlaku ketika penyelidikan dijalankan. Maka dengan itu

pembolehubah ini perlu dihuraikan secara logik dengan mengukur kecenderungan

pusat seperti min, median, sisihan piawaian, mod, peratusan dan taburan normal.

Analisa deskriptif ini tidak mencukupi untuk menentukan keseluruhan

perhubungan KGB dengan DPE wilayah-bandar raya. Analisis data deskriptif pada

bahagian ini hanya menghuraikan profil responden kawasan kajian yang terdiri

daripada pelbagai ciri-ciri stakeholders seperti kakitangan sektor awam, swasta,

pertubuhan sosial (NGO), ahli-ahli politik, pelajar, pesara dan surirumah lain-lain.

Kumpulan-kumpulan stakeholders ini pula dibahagikan mengikut PBT dalam

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Profil kakitangan awam dan swasta dibahagikan

mengikut organisasi dan status syarikat masing-masing. Ini adalah untuk mengkaji

dan menilai ciri-ciri persekitaran tempat tinggal dan syarikat mereka bekerja walaupun

mereka tinggal di kawasan PBT yang berlainan.

Tempoh stakeholders menetap di sesuatu kawasan PBT dan hubungan

stakeholders dengan PBT merupakan antara perkara penting dalam analisis data

deskriptif ini untuk mendapatkan pandangan mereka mengenai elemen-elemen

kepentingan dan KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Maklumat data

sekunder dari responden adalah penting dalam kajian ini. Maka dengan itu

pandangan dan maklumbalas awam stakeholders dibahagikan mengikut kawasan

PBT dan kumpulan-kumpulan stakeholdes tertentu.

227

5.2.1 Latarbelakang Stakeholders Sebagai Responden Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Secara umumnya, kajian ini melibatkan beberapa golongan stakeholders wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur yang dipilih sebagai responden yang terdiri daripada

kakitangan sektor awam, swasta, pertubuhan sosial (NGO), ahli-ahli politik, pelajar-

pelajar universiti, suri rumah dan pesara di beberapa kawasan PBT seperti DBKL,

MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp. Analisis dan penemuan kajian ini dilakukan

berdasarkan kepada 315 borang soal-selidik yang telah diterima daripada stakeholders

tersebut seperti mana yang telah dihuraikan dalam Bab Tiga. Secara terperinci,

responden daripada keenam-enam kawasan PBT yang mewakili keseluruhan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur adalah 55 orang dari DBKL, 52 orang dari MBPJ, 51

orang dari MBSA, 54 orang dari MPSJ, 53 orang dari MPK dan 50 daripada MPSp.

Jadual 5.1 menunjukkan bahawa taburan sampel dan kompisisi stakeholders

mengikut kawasan PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Seramai 42.22 peratus

responden stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang ditemubual bekerja

di sektor swasta. Manakala 24.44 peratus pula adalah adalah stakeholders wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur yang bekerja di sektor awam. Kompisisi responden ini

secara tidak langsung menggambarkan dominasi stakeholders di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Dalam konteks responden stakeholders sektor swasta yang menjadi

antara responden utama kajian ini, firma-firma mereka kebanyakannya beroperasi di

kawasan-kawasan tradisi pembangunan di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

meliputi Bandar raya Kuala Lumpur. Petaling Jaya, Shah Alam, Subang Jaya,

Puchong, Damansara, Klang dan Pelabuhan Klang.

Ini adalah selaras dengan laporan nilai pelaburan asing di Negeri Selangor

oleh MIDA dari tahun 2005 hingga 2009. Sejumlah RM 3.47 billion nilai pelaburan

asing di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur pada tahun 2009. Nilai pelaburan ini

adalah lebih tinggi berbanding dengan daerah-daerah lain di Negeri Selangor yang

hanya bernilai RM557.3 juta sahaja. Nilai ini adalah lebih rendah berbanding pada

tahun 2008 di mana nilai pelaburan asing adalah RM7.69 billion. Kejatuhan 54.88

peratus ini mungkin disebabkan oleh senario ekonomi global yang merundum pada

tahun 2009. Ini memberi kesan kepada ekonomi negara dan Negeri Selangor.

228

Jadu

al 5

.1

Tab

uran

kom

posi

si re

spon

den

stak

ehol

ders

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur m

engi

kut P

BT

Stakeholders

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

L

umpu

r (N

= 31

5)

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

DB

KL

M

BP

J M

BSA

M

PSJ

M

PK

M

PSp

Ju

mla

h P

erat

us

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Kak

itang

an

Sekt

or A

wam

20

36

.36

16

30.7

7 7

13.7

3 9

16.6

7 12

22

.64

13

26

77

24.4

4

Kak

itang

an

Sekt

or S

was

ta

21

38.1

8 24

46

.15

23

45.1

0 28

51

.85

22

41.5

1 15

30

13

3 42

.22

NG

O

3 5.

45

1 1.

92

1 1.

96

1 1.

85

5 9.

43

3 6

14

4.44

Bek

erja

Sen

diri

1

1.82

0

0 4

7.84

2

3.70

1

1.89

8

16

16

5.08

Ahl

i Pol

itik

4 7.

27

3 5.

77

6 11

.76

8 14

.81

6 11

.32

4 8

31

9.84

Pela

jar

Uni

vers

iti

3 5.

45

3 5.

77

3 5.

88

0 0

4 7.

54

3 6

16

5.08

Suri

rum

ah

3 5.

45

3 5.

77

3 5.

88

3 5.

56

3 5.

66

3 6

18

5.71

Pesa

ra

0 0

2 3.

85

4 7.

84

3 5.

56

0 0

1 2

10

3.18

Jum

lah

55

100

52

100

51

100

54

100

53

100

50

100

315

100

228

229

Ini secara tidak langsung mempengaruhi kemasukan pelabur asing ke negeri

Selangor dan melabur di Negeri Selangor.Jadual 5.2 menunjukkan nilai pelaburan

asing di kawasan kajian berbanding dengan lain-lain daerah di Negeri Selangor. Ini

jelas menunjukkan bahawa pelabur asing dan sektor swasta yang lain masih terus

berminat menjalankan aktiviti perindustrian dan perkhidmatan di kawasan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Kerajaan Negeri Selangor telah mengambil beberapa

langkah untuk meningkatkan nilai pelaburan asing di Negeri Selangor terutamanya di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Antara langkah-langkah yang telah diambil

adalah menyediakan kemudahan infrastruktur, memperbaiki sistem pengangkutan

awam, kemudahan internet berkelajuan tinggi dan menambahbaik governans bandar.

Jadual 5.2 Nilai pelaburan asing di kawasan kajian mengikut PBT di negeri Selangor

KAWASAN KAJIAN

TAHUN

2009 2008 2007 2006 2005 KUALA LUMPUR - DBKL - PUTRAJAYA

32 juta 23 juta 39 juta 380 juta NIL

PETALING - MBPJ - MBSA - MPSJ

2 billion 4 billion 399 juta 263 juta 1 billlion

KELANG - MPK 1 billion 433 juta 636 juta 554 juta 985 juta SEPANG - MPS 0 2 billion 53 juta 0 400,000 KUALA SELANGOR - MDKS

57 juta 117 juta 0 8 juta 5 juta

HULU LANGAT

- MPAJ - MPKj

201 juta 87 juta 160 juta 169 juta 231 juta

GOMBAK - MPS 73 juta 147 juta 51 juta 33 juta 3 juta KUALA LANGAT - MDKL

48 juta 770 juta 1 billion 49 juta 48 juta

HULU SELANGOR - MDHS

176 juta 141 juta 6 juta 68 juta 47 juta

SABAK BERNAM - MDSB

0 0 0 0 0

Jumlah Pelaburan Asing di Kawasan ini

557 juta 1 billion 1 billion 0 0

Sumber : MIDA 2009

230

Pandangan dan pendapat sektor swasta termasuk pelabur asing mengenai

KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah penting kerana mereka adalah

antara sektor yang menjana pendapatan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Stakeholders ini berurusan secara langsung dengan PBT, agensi-agensi awam dan

lain-lain agensi berkaitan. Manakala Jadual 5.3 menunjukan pecahan komposisi

struktur organisasi sektor awam dan swasta yang bekerja di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Seramai 41.46 peratus kakitangan sektor awam yang ditemubual

bekerja di peringkat Persekutuan dan responden yang bekerja di sektor swasta di

peringkat Ibupejabat wilayah-bandar raya Kuala Lumpur pula adalah 82.04 peratus.

Tempoh menetap stakeholders di wilayah-bandar raya adalah penting untuk

mengetahui peranan PBT sebagai institusi governans bandar dan sumbangan PBT

kepada stakeholders. Hasil kajiselidik ini didapati seramai 40.95 peratus responden

yang ditemubual telah menetap di kawasan kajian antara 1-5 tahun. Ini jelas

menunjukkan bahawa responden adalah di kalangan golongan muda yang baru bekerja

dan menetap di wilayah ini. Ini mungkin disebabkan faktor-faktor permintaan dan

penawaran pekerjaan yang luas di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Jika lihat dari

aspek PBT pula, responden dari kawasan MBPJ didapati seramai 32.70 peratus

responden telah menetap di kawasan ini antara 6-10 tahun. Manakala seramai 14.60

peratus responden telah menetap di kawasan kajian lebih daripada 31 tahun.

Kumpulan responden ini adalah mereka yang telah lama berkhidmat di sektor

awam atau swasta dan menetap di kawasan kajian. Mereka adalah antara responden

yang penting sebagai stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam kajian

ini. Kumpulan stakeholders ini boleh berkongsi pengalaman mereka mengenai

peranan dan sumbangan PBT sebagai institusi governans bandar kepada pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dari aspek DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Jika dilihat dari aspek PBT pula, responden dari kawasan MBSA didapati

seramai 23.53 peratus responden tinggal di kawasan ini lebih daripada 31 tahun.

Jadual 5.4 menunjukkan ringkasan taburan responden tempoh menetap di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Hubungan stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur dengan PBT dari aspek urusan harian, aduan, maklumbalas awam PBT,

penglibatan aktiviti sosial dan tahap kepuasan perkhidmatan PBT di kawasan mereka

231

Jadu

al 5

.3

Tab

uran

kom

posi

si p

erin

gkat

sek

tor a

wam

dan

sw

asta

di w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Kua

la L

umpu

r

Stakeholders

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

PE

RIN

GK

AT

/ JE

NIS

OR

GA

NIS

ASI

Kak

itan

gan

Sekt

or A

wam

K

akit

anga

n Se

ktor

Sw

asta

Ker

ajaa

n

Per

seku

tuan

Ker

ajaa

n

Neg

eri

Pej

abat

Dae

rah

PB

T

Jum

lah

Ibup

ejab

at

Wila

yah

Caw

anga

n A

nak

Syar

ikat

Ju

mla

h

DB

KL

15

2

3 1

21

20

0 1

4 25

MB

PJ

0 10

2

4 16

24

1

0 0

25

MB

SA

0 0

0 7

7 23

1

3 1

28

MP

SJ

2 2

0 5

9 30

1

2 1

34

MP

K

7 4

0 4

15

25

0 0

3 28

MP

Sp

10

1 2

1 14

15

4

6 2

27

Jum

lah

34

19

7 22

82

13

7 7

12

11

167

Per

atus

an

41.4

6 23

.17

8.54

26

.83

100

82.0

4 4.

19

7.18

6.

59

100

231

232

Jadu

al 5

.4

Tem

poh

men

etap

sta

keho

lder

s di

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur

Tem

poh

Men

etap

di

Kaw

asan

PB

T

(N=

315)

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

RA

YA

KU

AL

A L

UM

PU

R

DB

KL

M

BP

J M

BSA

M

PSJ

M

PK

M

PSp

Jum

lah

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

Bil

%

< 1

tahu

n 2

3.64

1

1.92

1

1.96

2

3.70

1

1.89

2

4 9

2.86

1-5

tahu

n 33

60

14

26

.92

17

33.3

3 19

35

.19

21

39.6

2 25

50

12

9 40

.95

6-10

tahu

n 8

14.5

4 17

32

.70

5 9.

80

11

20.3

7 16

30

.19

12

24

69

21.9

0

11-1

5 ta

hun

1 1.

82

4 7.

70

8 15

.69

6 11

.11

2 3.

77

2 4

23

7.30

16-2

0 ta

hun

1 1.

82

1 1.

92

1 1.

96

1 1.

85

2 3.

77

1 2

7 2.

22

21-2

5 ta

hun

1 1.

82

3 5.

77

3 5.

88

3 5.

56

0 0

1 2

11

3.50

26-3

0 ta

hun

4 7.

27

4 7.

70

4 7.

84

4 7.

41

2 3.

77

3 6

21

6.67

>31

tahu

n 5

9.09

8

15.3

8 12

23

.53

8 14

.81

9 16

.98

4 8

46

14.6

0

Jum

lah

55

100

52

100

51

100

54

100

53

100

50

100

315

100

232

233

adalah penting untuk dikaji. Ini secara tidak langsung dapat melihat peranan PBT

dalam institusi governans bandar dan bagaimana hubungan PBT dengan stakeholders

di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis data deskriptif mengenai hubungan

stakeholders dengan PBT adalah penting untuk mengkaji analisis data inferensi KGB

dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Jadual 5.5 menunjukkan hubungan

stakeholders dengan PBT di kawasan kajian.

Seramai 88.25 peratus responden yang ditemubual pernah berurusan dengan

PBT. Manakala seramai 74.29 peratus responden bersetuju PBT di kawasan mereka

terlibat secara langsung atau tidak langsung dengan aktiviti-aktiviti yang dianjurkan

oleh penduduk. Seramai 63.17 peratus responden berpuashati dengan mutu

perkhidmatan yang disediakan oleh PBT di kawasan mereka. Ini menunjukkan mutu

perkhidmatan PBT sama ada di perkhidmatan kaunter, pengeluaran lesen, kelulusan

pelan atau sistem penyampaiannya adalah memuaskan. Walau bagaimanapun seramai

36.83 peratus responden masih lagi tidak berpuashati dengan mutu perkhidmatan

PBT. Ini jelas menunjukkan masih banyak lagi aspek perkhidmatan PBT dan

hubungan PBT dengan stakeholders perlu diperbaiki.

Kajian ini juga melihat hubungan antara PBT dengan stakeholders. Dalam

menjayakan Agenda 21 pihak PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur aktif

menjalankan aktiviti sosial dan forum bersama stakeholders dalam mengeratkan

hubungan dan mereka bebas mengemukakan isu-isu yang berkaitan di kawasan

mereka. Hasil kajian ini menunjukkan bahawa seramai 74.29 peratus responden

berpendapat PBT terlibat dengan berbagai aktiviti bersama penduduk di kawasan

mereka. Kerjasama stakeholders dan PBT terhadap Agenda 21 juga mendapat

sambutan yang baik. Hasil analisis data deskriptif ini juga menunjukkan bahawa

seramai 50.16 peratus responden bersetuju PBT sentiasa bertindak dan memberi

maklumbalas awam pantas di atas aduan masalah yang diberikan. PBT-PBT di

kawasan mereka sentiasa peka dengan aduan-aduan mengenai masalah infrastruktur

dan isu-isu kejiranan di kawasan mereka. Namun begitu seramai 49.84 peratus

responden masih lagi tidak berpuas hati dengan responsif PBT terhadap aduan-aduan

mereka. Terdapat juga PBT yang tidak bertindak pantas di atas aduan-aduan mereka.

ilangan aduan semakin bertambah setiap hari jika tidak diselesaikan secepat mungkin.

234

Jadu

al 5

.5

H

ubun

gan

stak

ehol

ders

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur d

enga

n PB

T

Stakeholders

W

ilaya

h-B

anda

r R

aya

Kua

la

Lum

pur

(n

= 3

15)

HU

BU

NG

AN

STAKEHOLDERS

DI

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

RA

YA

KU

AL

A L

UM

PU

R D

EN

GA

N P

BT

Per

nahk

ah

Ber

urus

an

deng

an P

BT

Per

nahk

ah

Mem

buat

Se

bara

ng A

duan

K

epad

a P

BT

?

Ada

kah

PB

T

Ber

tind

ak

Pan

tas

pada

A

duan

And

a?

Ada

kah

PB

T

terl

ibat

den

gan

Akt

ivit

i di

Kaw

asan

And

a?

Ada

kah

Ber

puas

hati

D

enga

n M

utu

Per

khid

mat

an

PB

T?

Jum

lah

Tid

ak

Ya

Tid

ak

Ya

Tid

ak

Ya

Tid

ak

Ya

Tid

ak

Ya

Tid

ak

Ya

Kak

itang

an

Sekt

or A

wam

4

73

36

41

41

36

5 72

21

56

10

7 27

8

Kak

itang

an

Sekt

or S

was

ta

15

118

65

68

71

62

49

84

40

93

240

425

Pert

ubuh

an S

osia

l / N

GO

0

14

12

2 12

2

2 12

6

8 32

38

Bek

erja

Sen

diri

0

16

3 13

7

9 14

2

9 7

33

47

Ahl

i Pol

itik

0 31

0

31

8 23

1

30

19

12

28

127

Pela

jar U

nive

rsiti

0

16

0 16

0

16

1 15

5

11

6 74

Su

riru

mah

18

0

18

0 18

0

0 18

7

11

7 83

Pe

sara

0

10

0 10

0

10

9 1

9 1

18

32

Jum

lah

37

278

134

181

157

158

81

234

116

199

471

1050

P

erat

usan

11

.75

88.2

5 42

.54

57.4

6 49

.84

50.1

6 25

.71

74.2

9 36

.83

63.1

7 30

.97

69.0

3

234

235

5.2.2 Aras Kepentingan dan Keefisienan Elemen Governans Bandar serta Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Berdasarkan kepada profil stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur,

analisis data deskriptif mengenai pendapat dan pandangan stakeholders ke atas

penilaian aras kepentingan dan KGB mengenai DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur telah dijalankan. Penentuan aras kepentingan dan KGB ini oleh responden

adalah menggunakan skala ordinal. Menurut Chua (2008), cara yang lebih bermakna

bagi melaporkan data skala ordinal adalah dengan melaporkan nilai median. Walau

bagaimanapun data yang dikumpul terus dari responden adalah data mentah. Data-

data mentah mengenai pandangan responden mengenai tahap kepentingan dan KGB,

DPE wilayah-bandar raya serta senario pembangunan wilayah-bandar Kuala Lumpur

telah ditransformasikan dari skala ordinal (skala Likert) menjadi skala interval yang

digunakan bagi analisis data inferensi seterusnya.

Menurut Riduwan (2007) data ordinal ini boleh ditransformasikan ke bentuk

data interval dengan menggunakan kaedah MSI sepertimana yang diperjelaskan pada

Bab 3. Dengan kaedah SPSS di bawah menu transform satu operasi compute telah

digunakan untuk mengubah label dan tahap kepentingan serta KGB yang disesuaikan

dengan data inverval yang ditransformasikan. Fungsi operasi ini dapat membantu

kajian ini dalam memahami ciri-ciri data yang sesuai untuk dianalisis yang boleh

mengenaralisasi keseluruhan sampel tersebut (Chua 2008). Data baru ini memberikan

skor min baru yang digunakan untuk menganalisis data inferensi yang dibincangkan

dalam bahagian berikutnya. Analisis dilakukan dengan berpandukan seperti di atas

dan nilainya dirank dari tinggi ke rendah, nilai yang besar adalah mewakili tahap

efisien dan nilai yang kecil adalah tidak efisien.

Menurut Ghosh dan Jintana Pakanot (2004) analisis skor min sahaja tidak

mencukupi untuk menentukan ranking keseluruhan kerana tidak menunjukkan

hubungan antara faktor dan pembolehubah sebenarnya. Maka analisis lain seperti

MANOVA, kolerasi Pearson dan regresi pelbagai perlu dalam pengukuran data yang

relevan untuk menghasilkan analisis data inferensi yang baik. Keputusan analisis ini

oleh menjawab persoalan-persoalan dan objektif-objektif kajian. Analisis deskriptif

236

bagi nilai skor min ini juga cuba menjawab persoalan utama kajian iaitu apakah

pendapat dan pandangan stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai

kepentingan dan KGB yang diamalkan oleh PBT? Namun begitu untuk menguatkan

jawapan kepada persoalan utama kajian ini, penyelidikan ini juga menjawab beberapa

soalan yang berkaitan dengannya antaranya

i. Apakah benar pendapat dan pandangan stakeholders di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur mengenai kepentingan dan KGB boleh mempengaruhi peningkatan

DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?

ii. Elemen-elemen KGB manakah menurut pandangan stakeholders telah

mencapai tahap kepentingan dan keefisienan yang tinggi atau rendah di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur? dan

iii. Pada pendapat stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, PBT

manakah yang telah mencapai tahap KGB yang baik dan mampu meningkatkan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?

Analisis kajian di bahagian ini terbahagi kepada 3 penilaian utama iaitu

pertama analisis tahap kepentingan dan keefisienan oleh responden sebagai

stakeholders terhadap KGB. Kedua analisis responden terhadap DPE wilayah-bandar

raya dan ketiga analisis responden terhadap pembangunan wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Analisis tentang KGB menunjukkan bahawa sepuluh (10) elemen KGB

adalah dilihat penting oleh stakeholders. Faktor ini adalah wajar dan seperti yang

diharapkan oleh stakeholders terutamanya sektor swasta dan pelabur asing agar

benar-benar wujud KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Pada peringkat

analisis data deskriptif profil responden wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai

persepsi mereka mengenai tahap KGB PBT masih belum dapat membuktikan

hubungan KGB dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Peringkat seterusnya analis taburan normaliti data untuk tujuan analisis data inferensi.

Manakala Jadual 5.6 dan Jadual 5.7 pula menunjukkan perbandingan label dan tahap

kepentingan serta KGB di kawasan kajian mengikut PBT sebelum dan selepas

tranformasi data. Lampiran B hingga Lampiran G menunjukkan nilai median dan skor

min kepentingan serta KGB di kawasan kajian mengikut PBT.

237

Jadu

al 5

.6

Rin

gkas

an n

ilai

med

ian

kepe

ntin

gan

dan

KG

B,

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

men

giku

t PB

T m

engi

kut

data

or

dina

l ska

la li

kert

P

embo

lehu

bah

DB

KL

M

BP

J M

BSA

M

PSJ

M

PK

M

PSp

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

Pe

nyer

taan

A

wam

4.

5 4

4.5

4 5

4 4.

5 4

5 3.

5 4.

5 4

Ket

elus

an

4 3

4 4

5 4

5 3.

5 4

3 4

3 U

ndan

g-un

dang

5

4 5

4 5

4 5

4 5

3 5

4

Mak

lum

bala

s aw

am

5 3.

5 4

4 4.

5 3

4.5

3 4

3 4.

5 3

Suar

aram

ai

5 3

5 3.

5 5

3.5

5 3

5 3

5 3

Kes

amar

ataa

n 5

3 5

3 5

3 5

3 5

3 5

3 Pe

rkhi

dmat

an

PBT

5

3.5

5 4

5 4

5 4

5 3

5 3.

5

Aka

unta

bilit

i 5

3 5

4 5

4 5

4 5

3 5

3 K

esej

ahte

raan

5

3.5

5 4

5 4

5 4

5 3.

5 5

3 W

awas

an

Stra

tegi

5

3 5

4 5

4 5

3.5

4.5

3 4.

5 3

Day

a Pe

rsai

ngan

E

kono

mi

5 4

5 4

5 3.

5 5

3 5

3 5

4

Pem

bang

unan

W

ilaya

h-B

anda

r Ray

a K

uala

Lum

pur

5 4

5 4

5 4

5 3.

5 5

3 4.

5 3.

75

Not

a : A

ras

kepe

ntin

gan

dan

KG

B b

erda

sark

an n

ilai s

kor m

edia

n

Sa

ngat

pen

ting

/ ef

isie

n

Pe

ntin

g /

efis

ien

Kur

ang

pent

ing

/ ef

isie

n

T

idak

pen

ting

/ ef

isie

n

Sa

ngat

tida

k p

entin

g /

efis

ien

237

238

Jadu

al 5

.7

Rin

gkas

an n

ilai s

kor m

in k

epen

tinga

n da

n K

GB

,DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar ra

ya m

engi

kut P

BT

ber

dasa

rkan

MSI

P

embo

lehu

bah

DB

KL

M

BP

J M

BSA

M

PSJ

M

PK

M

PSp

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

P

enti

ng

Efi

sien

Pe

nyer

taan

A

wam

53

.80

40.1

5 53

.31

43.4

6 54

.82

43.2

0 54

.00

42.1

3 53

.98

38.6

4 52

.86

40.2

6

Ket

elus

an

66.9

6 50

.29

66.0

4 52

.63

69.3

1 51

.67

68.1

3 51

.11

67.1

3 48

.75

66.4

0 48

.74

Und

ang-

unda

ng

59.3

3 44

.62

57.8

7 49

.04

58.l8

46

.82

57.6

9 46

.09

60.1

7 43

.89

58.7

2 45

.64

Mak

lum

bala

s aw

am

55.5

8 39

.95

54.0

6 44

.06

54.7

6 42

.71

54.6

3 41

.48

54.3

4 38

.62

55.2

2 39

.54

Suar

aram

ai

28.5

1 19

.71

27.5

6 20

.73

28.5

7 21

.03

28.2

4 20

.02

28.0

0 19

.09

28.2

2 19

.40

Kes

amar

ataa

n 61

.29

43.3

8 59

.77

45.4

2 61

.61

44.9

2 60

.91

43.4

1 60

.28

41.8

3 60

.90

42.6

6 Pe

rkhi

dmat

an

PBT

11

2.82

82

.18

109.

98

87.3

7 11

2.73

89

.41

111.

65

85.6

3 11

0.55

79

.60

111.

66

81.0

6

Aka

unta

bilit

i 51

.44

36.4

0 51

.13

40.5

2 51

.59

40.4

9 51

.07

38.3

5 51

.83

35.1

7 50

.72

36.0

0 K

esej

ahte

raan

66

.27

47.1

6 65

.83

52.6

9 66

.96

54.8

8 66

.07

50.9

6 65

.55

46.3

8 65

.66

46.4

2 W

awas

an

Stra

tegi

63

.09

47.4

2 62

.27

50.3

1 63

.08

53.1

0 62

.69

49.9

6 61

.96

44.0

6 61

.26

46.5

6

Day

a Pe

rsai

ngan

E

kono

mi

127.

89

96.6

4 12

3.40

99

.19

124.

96

102.

41

124.

30

97.7

6 12

5.58

92

.66

126.

12

95.1

0

Pem

bang

unan

W

ilaya

h-B

anda

r Ray

a K

uala

L

umpu

r

100.

24

79.1

8 99

.96

82.1

0 99

.57

82.7

1 99

.26

79.8

5 10

0.32

75

.53

98.3

6 78

.22

Not

a : A

ras

kepe

ntin

gan

dan

KG

B b

erda

sark

an n

ilai s

kor m

in

T

ingg

i

Se

derh

ana

Ren

dah

238

239

Berdasarkan kepada Jadual 5.8 di atas, stakeholders wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur berpendapat bahawa min skor tahap elemen KGB, keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT adalah 83.31. Stakeholders berpendapat bahawa

PBT mampu memberikan melaksanakan KGB yang efisien. Namun begitu PBTperlu

juga meningkatkan kerjasama dengan sektor swasta dan NGO yang lain agar sentiasa

wujud keharmonian, kesejahteraan dan keselamatan di kawasan mereka. Ini secara

langsung memberi keyakinan kepada pelabur asing untuk terus melabur di kawasan

tersebut. Jadual 5.9 memperincikan lagi pendapat dan pandangan mengenai tahap

kepentingan dan KGB, DPE wilayah-bandar raya dan pembangunan wilayah-bandar

rayanya mengikut golongan stakeholders. Berdasarkan kepada analisis tersebut tidak

banyak perbezaan tahap kepentingan dan KGB mengikut PBT.

Jadual 5.8 Min keseluruhan tahap kepentingan dan keefisienan mengikut pendapat

stakeholders

Bil Elemen-elemen Governans Bandar

Skor Min Keseluruhan n = 315 Kepentinga

n Tahap

Keefisienan Tahap

1. Penyertaan Awam 53.58 Tinggi 41.21 Sederhana 2. Ketelusan 68.39 Tinggi 50.18 Sederhana

3. Perlaksanaan Perancangan Pembangunan dan Undang-undang

59.37 Tinggi 46.11 Sederhana

4. Maklumbalas awam 53.93 Tinggi 43.08 Sederhana 5. Berasaskan Suara Ramai 28.39 Tinggi 20.45 Sederhana 6. Kesamarataan 61.17 Tinggi 42.88 Sederhana

7. Keberkesanan Pentadbiran dan perkhidmatan PBT


8. Akauntabiliti 51.03 Tinggi 34.19 Sederhana 9. Kesejahteraan 65.26 Tinggi 49.48 Sederhana

10. Wawasan Strategik 61.80 Tinggi 47.76 Sederhana Min Elemen Governans

Bandar 61.51 Tinggi 458.657 Sederhana

Pembolehubah lain

1. Daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur


2. Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur


240

Jadu

al 5

.9

Prof

il ta

hap

kepe

ntin

gan

dan

KG

B, D

PE w

ilaya

h-ba

ndar

ray

a K

uala

Lum

pur

dan

pem

bang

unan

w

ilaya

h-ba

ndar

Kua

la L

umpu

r m

engi

kut

pe

ndap

at s

take

hold

ers

Ele

men

-ele

men

G

over

nans

B

anda

r (n

=315

)

SEK

TO

R A

WA

M

SEK

TO

R

SWA

STA

P

ER

TU

BU

HA

N

SOSI

AL

/ N

GO

B

EK

ER

JA

SEN

DIR

I A

HL

I P

OL

ITIK

P

EL

AJA

R

SUR

I R

UM

AH

P

ESA

RA

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Skor

M

in

Pen

ting

Skor

M

in

Efi

sien

Pe

nyer

taan

A

wam

54

.10

44.7

9 53

.26

40.4

6 53

.00

35.8

6 53

.88

36.8

8 56

.52

36.5

8 54

.38

43.4

4 54

.61

42.4

4 48

.90

49.2

0 K

etel

usan

65

.82

53.1

4 66

.96

50.1

0 66

.14

50.2

9 70

.12

43.5

6 69

.77

45.5

2 67

.18

55.3

1 67

.33

54.0

0 73

.80

49.5

0 Pe

rlak

sana

an

Pera

ncan

gan

Pem

bang

unan

da

n U

ndan

g-un

dang

58.8

3 49

.57

57.8

9 45

.67

63.5

7 38

.71

60.7

5 44

.86

59.5

5 37

.68

56.8

8 47

.00

57.0

6 45

.50

60.4

0 59

.90

Mak

lum

bala

s aw

am

56.1

0 44

.23

55.0

1 40

.20

54.8

6 32

.29

57.3

6 37

.94

53.1

6 33

.94

52.5

0 44

.25

52.1

7 52

.56

50.3

0 59

.20

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

27

.65

22.3

2 28

.16

19.1

9 28

.14

17.0

0 29

.25

19.1

9 28

.00

16.4

5 29

.69

20.2

5 29

.56

19.5

0 26

.70

29.7

0 K

esam

arat

aan

61.3

0 49

.77

59.7

7 43

.13

59.7

1 33

.71

62.3

8 38

.44

62.2

6 33

.26

62.6

3 43

.88

62.6

1 42

.11

58.7

0 58

.70

Keb

erke

sana

n Pe

ntad

bira

n da

n pe

rkhi

dmat

an

PBT

112.

18

93.6

8 11

0.43

84

.02

109.

29

66.8

6 11

7.56

77

.13

110.

81

66.5

2 11

4.69

81

.31

114.

56

78.5

6 10

7.60

11

8.4

Aka

unta

bilit

i 52

.90

41.9

7 50

.77

37.5

5 52

.57

32.2

9 50

.81

34.0

0 50

.84

29.3

2 50

.63

40.2

5 50

.39

38.5

6 49

.30

19.5

8 K

esej

ahte

raan

68

.05

54.2

3 65

.35

48.7

3 59

.29

42.5

7 67

.38

40.4

4 68

.06

45.4

8 65

.31

51.6

3 65

.83

50.0

6 62

.80

62.7

0 W

awas

an

Stra

tegi

k 62

.90

52.9

9 62

.91

48.5

4 58

.14

39.7

1 61

.13

45.6

3 60

.65

41.1

6 63

.13

48.1

9 63

.61

45.7

2 61

.90

60.1

0 JU

MLA

H

619.

83

506.

69

610.

51

457.

59

604.

71

389.

29

630.

62

418.

07

619.

62

385.

91

617.

02

475.

51

617.

73

469.

01

600.

4 56

6.98

∑

MIN

E

lem

en K

GB

61

.98

50.6

7 61

.05

45.7

6 60

.47

38.9

3 63

.06

41.8

1 61

.96

38.5

9 61

.70

47.5

5 61

.77

46.9

1 60

.04

56.7

0 D

aya

pers

aing

an

ekon

omi

127.

30

106.

43

126.

11

97.4

5 13

2.14

81

.57

124.

68

91.3

8 11

6.03

79

.68

124.

06

95.1

3 12

4.33

91

.72

125.

60

123.

80

Pem

bang

unan

W

ilaya

h-B

anda

r Ray

a K

uala

Lum

pur

98.7

8 85

.05

101.

09

80.9

0 10

1.29

58

.71

97.0

6 76

.38

91.0

6 67

.94

104.

69

78.6

3 10

4.11

77

.17

103.

12

96.2

0

Not

a : A

ras

kepe

ntin

gan

dan

KG

B b

erda

sark

an n

ilai s

kor m

in

Penu

njuk

T

Ingg

i

Se

derh

ana

Ren

dah

240

241

Walau bagaimanapun tahap kepentingan dan KGB di MBSA adalah antara

tertinggi mengikut pendapat stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Skor

min kepentingan governans bandar yang tertinggi oleh MBSA adalah 62.16 dan skor

min KGB pula adalah 48.82. Walau bagaimanapun stakeholders wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur berpendapat tahap kepentingan (skor min = 127.89) dan keefisienan

(skor min = 96.64) DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah tinggi di

kawasan DBKL. Ini mungkin disebabkan oleh peranan fungsian arahan dan kawalan

Bandaraya Kuala Lumpur di bawah DBKL serta ibunegara Malaysia menjadikan

tarikan utama pelabur asing untuk terus melabur di kawasan ini. Namun begitu tahap

keefisienan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang paling tinggi adalah

kawasan MBSA. Ini mungkin ada perkaitan antara KGB yang tinggi oleh MBSA

boleh mempengaruhi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan ini.

Dari aspek pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, stakeholders

berpendapat bahawa MPK mempunyai tahap kepentingan pembangunan wilayah-

bandar Kuala Lumpur dengan nilai skor min 100.32. Ini mungkin disebabkan

kepentingan faktor dan peranan Pelabuhan Klang di bawah MPK sebagai pintu masuk

utama negara telah menarik minat ramai pelabur melabur di MPK. Namun begitu dari

segi keefisienan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur kawasan MBSA

telah menarik perhatian stakeholders dengan nilai skor min keefisienan 82.71. Ini

mungkin adalah perkaitan dengan tahap KGB yang baik di kawasan MBSA. Rajah 5.1

menunjukkan profil elemen-elemen KGB mengikut PBT wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Manakala Rajah 5.2 pula menunjukkan nilai skor min kepentingan dan KGB,

DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT.

Berdasarkan tiga aras skor min kepentingan dan keefisienan kajian ini,

mendapati bahawa skor min kepentingan governans bandar keseluruhan elemen

governans bandar yang diharapkan oleh stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur adalah 61.51. Ini menunjukkan bahawa kesemua elemen governans bandar

mempunyai pengaruh yang penting kepada KGB di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Hasil analisis kepentingan turut menunjukkan ramai stakeholders

berpendapat bahawa keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT (skor min

kepentingan = 112.14) dan aspek ketelusan (skor min kepentingan = 68.39) dalam

242

Rajah 5.1 Profil keefisienan elemen-elemen governans bandar mengikut PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

Rajah 5.2 Profil skor min kepentingan dan KGB, DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT

243

elemen governans bandar adalah faktor yang paling penting dan amat diperlukan

dalam menentukan minat pelabur asing dan tempatan melabur di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur dan terus meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Walau bagaimanapun skor min kepentingan dan keefisienan berasaskan suara ramai

dalam elemen governans bandar yang paling rendah iaitu 28.39 (skor min

kepentingan) elemen ini perlu diberi perhatian sebagai asas hubungan antara pihak

awam dan swasta dalam menentukan keputusan.

Berbanding tahap kepentingan, purata tanggapan tahap keefisienan

stakeholders terhadap elemen KGB adalah sederhana sahaja (skor min = 45.87).

Antara sepuluh (10) elemen KGB, stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

berpendapat KGB dalam keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT dengan

skor min keefisienan = 83.31 merupakan perkara utama dalam KGB. Ini diikuti aspek

ketelusan dalam KGB dengan skor min keefisienan = 50.18. Walau bagaimanapun

skor min keefisienan berasaskan suara ramai dalam elemen KGB yang paling rendah

iaitu dan 20.45 (skor min keefisienan) elemen ini perlu diberi perhatian sebagai asas

hubungan antara pihak awam dan swasta dalam menentukan keputusan bersama.

Ini menunjukkan bahawa secara keseluruhannya purata KGB menurut

pandangan stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur masih belum

memenuhi tahap keefisienan yang diharapkan. Stakeholders di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur masih mengharapkan PBT-PBT di kawasan kajian terus

melipatgandakan usaha KGB di kawasan PBT mereka. Isu karenah birokrasi dalam

pentadbiran dan perkhidmatan PBT perlu diberi perhatian serius. Amalan-amalan

KGB juga perlu ditambahbaik dan digalakkan hingga peringkat akar-umbi. Prinsip

bottom-up mesti terus diamalkan oleh PBT. Hasil kajian seterusnya menjawab

persoalan kajian, PBT manakah yang telah mencapai tahap kepentingan dan KGB

tinggi yang boleh mempengaruhi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Walaupun skor min KGB hanya persepsi stakeholders sahaja, ini masih

belum cukup untuk membukti perhubungan dan pengaruhnya ke atas DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Maka dengan itu beberapa ujian analisis data inferensi

seperti analisis korelasi Pearson dan regresi berbagai perlu dijalankan.

244

5.2.3 Analisis Taburan Normaliti Kepentingan dan Keefisienan Governans Bandar dan Daya Persaingan Ekonomi Wilayah di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur Mengikut Pihak Berkuasa Tempatan

Bahagian ini melaporkan keputusan analisis statistik inferensi yang menunjukkan nilai

min, sisihan piawaian dan pencongan (skewness) bagi duabelas (12) pembolehubah di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Sepuluh (10) pembolehubah bebas untuk elemen-

elemen KGB dan dua (2) pembolehubah bersandar untuk DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Bahagian ini adalah penting sebelum analisis data

inferensi selanjutnya dijalankan. Penilaian skor min ini dalam kajian ini digunakan

untuk mengukur kecenderungan pusat dengan menggunakan satu nilai untuk mewakili

satu set data. Skor min dalam kajian ini digunakan untuk menilai tahap kepentingan

dan keefisienan pembolehubah bebas untuk elemen-elemen KGB dan pembolehubah

bersandar untuk DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Sisihan piawai dalam kajian ini menghuraikan keserakan pembolehubah iaitu

sama ada nilai-nilai dalam suatu kumpulan data berjauhan atau berdekatan antara satu

sama lain. Pencongan (skewness) yang digunakan dalam kajian ini merupakan nilai

berangka yang boleh memberi maklumat mengenai taburan data yang diperolehi

daripada sampel kajian sama ada normal, pencong positif atau pencong negatif. Nilai

kepencongan bagi taburan normal ialah sifar. Walau bagaimanapun, jika sesuatu

taburan data mempunyai nilai kepencongan yang berada dalam julat -1 hingga +1,

taburan data tersebut boleh dianggap normal (Hair, Anderson, Tatham & Black 2008).

Menurut pandangan stakeholders di setiap PBT elemen-elemen KGB dalam kajian ini

adalah penting untuk meningkat tetapi dari segi amalan governans bandar di PBT

masih lagi kurang efisien dan perlu meningkatkan usaha memperbaiki amalan KGB.

Jadual 5.10 hingga Jadual 5.15 menunjukkan nilai skor min, sisihan piawaian

dan pencongan (skewness) bagi elemen-elemen KGB dan DPE wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur mengikut enam (6) kawasan PBT yang terlibat dalam kajian ini. Hasil

keputusan keseluruhan ujian ini bagi elemen-elemen KGB dan DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur mengikut PBT adalah normal. Maka dengan itu ujian-ujian

inferensi yang selanjutnya boleh dijalankan untuk menganalisis perhubungan antara

pembolehubah-pembolehubah dalam kajian ini.

245

a. Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL)

Jadual 5.10 menunjukkan bahawa semua pengukuran kepentingan elemen-elemen

KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di DBKL

memperolehi nilai min melebihi 53 daripada julat 51 hingga 75 dan melebihi 112

daripada julat 96 ke atas. Keputusan ini menunjukkan bahawa stakeholders di

kawasan DBKL bersetuju bahawa elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah penting bagi pembangunan DBKL.

Keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT merupakan perkara penting dalam

elemen KGB. Namun begitu pengukuran elemen-elemen KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah berbeza di mana kurang

nilai min 50 daripada julat antara 21 hingga 50.

Ini jelas menunjukkan bahawa amalan governans bandar di DBKL masih lagi

kurang efisien. Walau bagaimanapun keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT menurut pendapat stakeholders DBKL berada pada tahap sederhana efisien.

Selain daripada itu kepentingan nilai sisihan piawai bagi duabelas (12) pembolehubah

ini menunjukkan serakan data yang besar kerana kesemua nilai sisihan piawai yang

diperolehi adalah lebih daripada nilai 5. Begitu juga keefisienan nilai sisihan piawai

bagi pembolehubah menunjukkan serakan data yang besar dan jauh dari nilai skor min

dalam taburannya kerana kesemua nilai sisihan piawai lebih daripada 7. Di samping

itu, nilai kepentingan pencongan (skewness) yang diperolehi oleh sepuluh (10)

pembolehubah bebas kajian adalah kurang daripada 1.00.

Begitu juga nilai keefisienan pencongan (skewness) pembolehubah bebas

kajian adalah kurang daripada 1.00. Ini menandakan taburan data yang diperolehi

menghampiri taburan normal (De Vaus 2002 dan 2004). Menurut Bluman (2007) nilai

pencongan yang bertanda negatif yang diperolehi oleh pembolehubah masih lagi

dianggap taburan normal. Maka dengan itu, aspek-aspek kepentingan dan KGB, DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya di DBKL menunjukkan pembolehubah-

pembolehubah tersebut terpencong sedikit ke arah negatif tetapi masih lagi dianggap

taburan normal. Maka dengan itu hasil ujian normaliti ini, analisis data inferensi yang

berkaitan untuk ujian-ujian lain boleh dijalankan.

246

Jadual 5.10 Profil KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT– DBKL

PEMBOLEHUBAH

DEWAN BANDARAYA KUALA LUMPUR (n = 55)

KEPENTINGAN KEEFISIENAN

Skor Min Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Pembolehubah Bebas (KGB) Penyertaan Awam

53.80 5.06 - 0.147 40.15 8.02 - 0.013

Ketelusan 66.96 6.51 - 0.497 50.29 9.60 - 0.604

Perlaksanaan Perancangan Pembangunan dan Undang-undang

59.33 5.77 - 0.471 44.62 11.28 - 0.544

Maklumbalas awam

55.58 5.22 - 0.231 39.95 9.99 - 0.497

Berasaskan Suara Ramai

28.51 2.16 - 0.095 19.71 4.79 - 0.365

Kesamarataan 61.29 4.48 - 0.990 43.38 10.47 - 0.105

Keberkesanan Pentadbiran dan perkhidmatan PBT

112.82 9.02 - 0.142 82.18 15.57 - 0.899

Akauntabiliti 51.44 4.55 - 0.241 36.40 9.11 - 0.362

Kesejahteraan 66.27 6.59 - 0.580 47.16 10.96 - 0.432

Wawasan Strategik

63.09 10.32 - 0.987 47.42 10.32 - 0.847

PEMBOLEHUBAH BERSANDAR Daya persaingan ekonomi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

127.89 10.56 - 0.782 96.64 18.18 - 0.226

Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

100.24 7.93 - 0.789 79.18 15.10 - 0.393

247

b. Majlis Bandaraya Petaling Jaya (MBPJ)

Keputusan Jadual 5.11 ini menunjukkan bahawa stakeholders MBPJ bersetuju bahawa

elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

adalah penting bagi pembangunan MBPJ. Semua pengukuran kepentingan elemen-

elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MBPJ


daripada julat 96 ke atas. Keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

merupakan perkara penting dalam elemen KGB. Namun begitu pengukuran elemen-

elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah

berbeza di mana kurang nilai min 50 daripada julat antara 21 hingga 50.

Keputusan jadual ini menunjukkan bahawa amalan KGB di MBPJ masih lagi

kurang di tahap sederhana. Walau bagaimanapun keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT menurut pendapat stakeholders MBPJ berada pada tahap

sederhana efisien. Selain daripada itu kepentingan nilai sisihan piawai bagi duabelas

(12) pembolehubah ini menunjukkan serakan data yang besar kerana kesemua nilai

sisihan piawai yang diperolehi adalah lebih daripada nilai 5. Begitu juga keefisienan

nilai sisihan piawai bagi pembolehubah menunjukkan serakan data yang besar dan

jauh dari nilai skor min dalam taburannya kerana kesemua nilai sisihan piawai lebih

daripada 7. Di samping itu, nilai kepentingan pencongan (skewness) yang diperolehi

oleh sepuluh (10) pembolehubah bebas kajian adalah kurang daripada 1.00.

Taburan data bagi pembolehubah yang diperolehi menghampiran taburan

normal. Ini adalah kerana nilai keefisienan pencongan (skewness) pembolehubah

bebas kajian adalah kurang daripada 1.00. Namun begitu, nilai pencongan yang

bertanda negatif yang diperolehi oleh pembolehubah masih lagi dianggap taburan

normal. Maka dengan itu, pembolehubah-pembolehubah aspek-aspek kepentingan dan

pada elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur di MBPJ masih lagi dianggap taburan normal walaupun terpencong sedikit

ke arah negatif. Keputusan taburan normal ini boleh membantu analisis data inferensi

yang lain. Maka dengan itu hasil daripada ujian normaliti ini, analisis data inferensi

untuk ujian-ujian lain boleh dijalankan.

248

Jadual 5.11 Profil KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT– MBPJ

PEMBOLEHUBAH MAJLIS BANDARAYA PETALING JAYA (n = 52)


Pembolehubah

Bebas (KGB) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness)

Penyertaan Awam

53.31 4.80 0.069 43.46 8.14 - 0.980

Ketelusan 66.04 6.64 - 0.352 52.63 11.72 - 0.687 Perlaksanaan Perancangan Pembangunan dan Undang-undang

57.87 5.73 - 0.671 49.04 10.84 - 0.787

Maklumbalas awam

54.06 4.24 - 0.564 44.06 10.99 - 0.777


27.56 2.57 - 0.595 20.73 5.75 - 0.589

Kesamarataan 59.77 5.13 - 0.585 45.42 11.26 - 0.767 Keberkesanan Pentadbiran dan perkhidmatan PBT

109.98 8.85 - 0.124 87.37 18.93 - 0.381

Akauntabiliti 51.13 4.30 - 0.996 40.52 8.99 - 0.983 Kesejahteraan 65.83 4.69 - 0.403 52.69 12.24 - 0.708 Wawasan Strategik

62.27 5.99 - 0.458 50.31 11.41 - 0.437


123.40 12.62 - 0.484 99.19 19.40 - 0.621


99.96 9.51 - 0.931 82.10 14.60 - 0.332

249

c. Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA)

Semua nilai skor min kepentingan elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MBSA memperolehi nilai min melebihi 53

daripada julat 51 hingga 75 dan melebihi 112 daripada julat 96 ke atas. Jadual 5.12

menunjukkan bahawa bahawa stakeholders di kawasan MBSA bersetuju bahawa


adalah penting bagi pembangunan MBSA. Stakeholders MBSA juga berpendapat

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT merupakan perkara penting dalam

elemen KGB. Namun begitu nilai skor min elemen-elemen KGB, DPE dan



Ini jelas menunjukkan bahawa amalan KGB di MBSA masih lagi kurang

efisien. Namun begitu, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT menurut

pendapat stakeholders MBSA berada pada tahap sederhana efisien dengan nilai skor

min 89.41. Selain daripada itu kepentingan nilai sisihan piawai bagi duabelas (12)

pembolehubah ini menunjukkan serakan data yang besar kerana kesemua nilai sisihan

piawai yang diperolehi adalah lebih daripada nilai 5. Begitu juga keefisienan nilai

sisihan piawai bagi pembolehubah menunjukkan serakan data yang besar dan jauh dari

nilai skor min dalam taburannya kerana kesemua nilai sisihan piawai lebih daripada 7.

Di samping itu, nilai kepentingan pencongan (skewness) yang diperolehi oleh sepuluh

(10) pembolehubah bebas kajian adalah kurang daripada 1.00.

Nilai keefisienan pencongan (skewness) pembolehubah bebas kajian adalah

kurang daripada 1.00. Ini menandakan taburan data yang diperolehi menghampiri

taburan normal. Nilai pencongan yang bertanda negatif yang diperolehi oleh

pembolehubah masih lagi dianggap taburan normal. Maka dengan itu, aspek-aspek

kepentingan dan elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur di MBSA menunjukkan pembolehubah-pembolehubah tersebut

terpencong sedikit ke arah negatif tetapi masih lagi dianggap taburan normal. Maka

dengan itu hasil daripada ujian normaliti ini, analisis data inferensi yang berkaitan

untuk ujian-ujian lain boleh dijalankan untuk mendapatkan keputusan yang lebih jitu.

250

Jadual 5.12 Profil KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT– MBSA

PEMBOLEHUBAH MAJLIS BANDARAYA SHAH ALAM (n = 51)


Pembolehubah


Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness)

Penyertaan Awam

54.82 4.84 - 0.403 43.20 8.93 - 0.353


58.18 5.96 - 0.395 46.82 11.33 - 0.622

Maklumbalas awam

54.76 4.04 - 0.193 42.71 12.12 - 0.489


28.57 2.19 - 0.351 21.03 5.60 - 0.182


112.73 8.84 - 0.937 89.41 22.17 - 0.056


63.08 8.15 - 0.129 53.10 10.48 - 0.437


124.96 15.99 - 0.216 102.41 21.97 0.076


99.57 14.35 - 0.953 82.71 16.72 - 0.726

251

d. Majlis Perbandaran Subang Jaya (MPSJ)

Keputusan Jadual 5.13 menunjukkan bahawa stakeholders MPSJ bersetuju bahawa


adalah penting bagi pembangunan di kawasan MPSJ. Hasil jadual ini menunjukkan

bahawa semua pengukuran kepentingan elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MPSJ memperolehi nilai min melebihi 53

daripada julat 51 hingga 75 dan melebihi 112 daripada julat 96 ke atas. Keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT oleh MPSJ merupakan antara perkara penting

dalam elemen kepentingan governans bandar dengan nilai skor min 111.65. Namun

begitu nilai skor min elemen-elemen KGB menunjukkan bahawa amalan governans

bandar di MPSJ masih lagi kurang efisien. Jadual ini menunjukkan bahawa DPE dan



Walau bagaimanapun keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

menurut pendapat stakeholders MPSJ berada pada tahap sederhana efisien dengan

nilai skor min 85.63. Selain daripada itu kepentingan nilai sisihan piawai bagi

duabelas (12) pembolehubah ini menunjukkan serakan data yang besar kerana

kesemua nilai sisihan piawai yang diperolehi adalah lebih daripada nilai 5. Begitu juga

keefisienan nilai sisihan piawai bagi pembolehubah menunjukkan serakan data yang

besar dan jauh dari nilai skor min dalam taburannya kerana kesemua nilai sisihan

piawai lebih daripada 7. Di samping itu, nilai kepentingan pencongan (skewness) yang

diperolehi oleh sepuluh (10) pembolehubah bebas kajian adalah kurang daripada 1.00.

Aspek-aspek pembolehubah-pembolehubah kepentingan dan elemen-elemen

KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya di MPSJ dianggap taburan normal

kerana nilai keefisienan pencongan (skewness) pembolehubah bebas kajian adalah

kurang daripada 1.00. Menurut Bluman (2007) nilai pencongan yang bertanda negatif

yang diperolehi oleh pembolehubah juga masih lagi dianggap taburan normal. Maka

dengan kajian inferensi lain boleh dijalankan untuk mengkaji perhubungan antara

pembolehubah. Maka dengan itu hasil daripada ujian normaliti ini, analisis data

inferensi untuk ujian-ujian lain boleh dijalankan untuk keputusan yang lebih jitu.

252

Jadual 5.13 Profil KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT – MPSJ

PEMBOLEHUBAH MAJLIS PERBANDARAN SUBANG JAYA ( n = 54)


Pembolehubah


Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness)

Penyertaan Awam

54.00 4.72 - 0.198 42.13 8.86 - 0.411


57.69 6.01 - 0.379 46.09 11.03 - 0.488

Maklumbalas awam

54.63 4.34 - 0.671 41.48 11.58 - 0.307


28.24 2.44 - 0.244 20.02 5.94 - 0.018


111.65 9.25 - 0.325 85.63 20.69 - 0.109


62.69 7.48 - 0.951 49.96 12.05 - 0.733


124.30 15.26 - 0.989 97.76 22.19 - 0.072


99.26 13.13 - 0.913 79.85 17.36 - 0.634

253

e. Majlis Perbandaran Klang (MPK)

Keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT merupakan perkara penting dalam

elemen KGB. Walau bagaimanapun pengukuran keefisienan elemen-elemen KGB,

DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah berbeza di mana

kurang nilai min 50 daripada julat antara 21 hingga 50. Keputusan Jadual 5.14 skor

nilai min kepentingan pembolehubah menunjukkan bahawa stakeholders MPK

bersetuju bahawa elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur adalah penting bagi pembangunan MPK. Ini menunjukkan bahawa

semua pengukuran kepentingan elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MPK memperolehi nilai min melebihi 53

daripada julat 51 hingga 75 dan melebihi 112 daripada julat 96 ke atas.

Selain daripada itu kepentingan nilai sisihan piawai bagi duabelas (12)

pembolehubah ini menunjukkan serakan data yang besar kerana kesemua nilai sisihan

piawai yang diperolehi adalah lebih daripada nilai 5. Ini jelas menunjukkan bahawa

amalan governans bandar di MPK masih lagi kurang efisien. Namun begitu,

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT menurut pendapat stakeholders

MPK berada pada tahap sederhana efisien dengan nilai skor min 79.60. Begitu juga

keefisienan nilai sisihan piawai bagi pembolehubah menunjukkan serakan data yang

besar dan jauh dari nilai skor min dalam taburannya kerana kesemua nilai sisihan

piawai lebih daripada 7. Di samping itu, nilai kepentingan pencongan (skewness) yang

diperolehi oleh sepuluh (10) pembolehubah bebas kajian adalah kurang daripada 1.00.

Begitu juga nilai keefisienan pencongan (skewness) pembolehubah bebas

kajian adalah kurang daripada 1.00. Ini menandakan taburan data yang diperolehi

menghampiri taburan normal. Nilai pencongan yang bertanda negatif yang diperolehi

oleh pembolehubah masih lagi dianggap taburan normal. Maka dengan itu, aspek-

aspek kepentingan dan keefisienan pada elemen-elemen KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MPK menunjukkan

pembolehubah-pembolehubah tersebut terpencong sedikit ke arah negatif tetapi masih

lagi dianggap taburan normal. Maka dengan itu hasil daripada ujian normaliti ini,

analisis data inferensi untuk ujian-ujian lain boleh dijalankan dalam kajian ini.

254

Jadual 5.14 Profil KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT – MPK

PEMBOLEHUBAH MAJLIS PERBANDARAN KLANG (n = 53)


Pembolehubah Bebas (KGB)

Skor Min Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness)

Penyertaan Awam

53.98 4.81 - 0.664 38.64 8.71 - 0.808


60.17 5.51 - 0.935 43.89 11.00 - 0.268

Maklumbalas awam

54.34 4.97 - 0.472 38.62 10.49 - 0.079


28.00 2.60 - 0.960 19.09 5.22 - 0.036


110.55 8.92 - 0.259 79.60 15.93 - 0.221

Akauntabiliti 51.83 3.95 - 0.402 35.17 9.25 0.030 Kesejahteraan 65.55 7.62 - 0.423 46.38 11.06 - 0.068 Wawasan Strategik

61.96 7.48 - 0.172 44.06 11.21 - 0.402


125.58 11.14 - 0.723 92.66 18.90 - 0.377


100.32 7.73 - 0.994 75.53 15.88 0.783

255

f. Majlis Perbandaran Sepang (MPSp)

Jadual 5.15 menunjukkan bahawa semua pengukuran kepentingan elemen-elemen

KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MPSp


daripada julat 96 ke atas. Keputusan ini menunjukkan bahawa stakeholders MPSp

bersetuju bahawa elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur adalah penting bagi pembangunan MPSp. Keberkesanan pentadbiran

dan perkhidmatan PBT oleh MPSp merupakan perkara penting dalam elemen KGB.

Namun begitu pengukuran keefisienan elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah berbeza di mana kurang nilai min 50

daripada julat antara 21 hingga 50.

Ini jelas menunjukkan bahawa amalan KGB di MPSp masih lagi kurang

efisien. Walau bagaimanapun keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

menurut pendapat stakeholders MPSp berada pada tahap sederhana efisien. Selain

daripada itu kepentingan nilai sisihan piawai bagi duabelas (12) pembolehubah ini

menunjukkan serakan data yang besar kerana kesemua nilai sisihan piawai yang

diperolehi adalah lebih daripada nilai 5.

Keefisienan nilai sisihan piawai bagi pembolehubah menunjukkan serakan

data yang besar dan jauh dari nilai skor min dalam taburannya kerana kesemua nilai

sisihan piawai lebih daripada 7. Di samping itu, nilai kepentingan pencongan

(skewness) yang diperolehi oleh sepuluh (10) pembolehubah bebas kajian adalah

kurang daripada 1.00. Begitu juga nilai keefisienan pencongan (skewness)

pembolehubah bebas kajian adalah kurang daripada 1.00. Ini menandakan taburan

data yang diperolehi menghampiri taburan normal. Nilai pencongan yang bertanda

negatif yang diperolehi oleh pembolehubah masih lagi dianggap taburan normal.

Maka dengan itu, aspek-aspek kepentingan dan keefisienan pada elemen-elemen

KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MPSp

menunjukkan pembolehubah-pembolehubah tersebut terpencong sedikit ke arah

negatif tetapi masih lagi dianggap taburan normal. Maka dengan itu hasil daripada

ujian normaliti ini, analisis data inferensi untuk ujian-ujian lain boleh dijalankan.

256

Jadual 5.15 Profil KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT – MPSp

PEMBOLEHUBAH MAJLIS PERBANDARAN SEPANG (n = 50)


Pembolehubah Bebas (KGB)

Skor Min Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness) Skor Min

Sisihan

Piawai

Pencongan

(Skewness)

Penyertaan Awam

52.86 4.92 - 0.116 40.26 7.79 - 0.978


58.72 5.33 - 0.151 45.64 10.21 - 0.475

Maklumbalas awam

55.22 4.54 - 0.491 39.54 9.62 - 0.363


28.22 2.36 - 0.868 19.40 4.68 - 0.204


111.66 7.49 - 0.730 81.06 14.63 - 0.363


61.26 6.90 - 0.609 46.56 10.66 - 0.696


126.12 10.32 - 0.782 95.10 17.15 - 0.674


98.36 7.44 - 0.403 78.22 13.91 - 0.790

257

5.3 ANALISIS DATA INFERENSI KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

Penyelidikan kuantitatif dikaitkan dengan data numerika yang dikumpul dan dianalisis

dengan menggunakan ujian statistik. Penyelidikan kuantitatif boleh dilakukan melalui

kajian deskriptif atau kajian inferensi. Analisis data inferensi yang digunakan dalam

kajian ini adalah bertujuan untuk menghuraikan perhubungan antara suatu

pembolehubah dengan pembolehubah yang lain. Pembolehubah dalam kajian ini

dibahagikan kepada dua iaitu pembolehubah bebas (independent variables) dan

pembolehubah bersandar (dependent variables). Analisis ini juga bertujuan untuk

membuat generalisasi tentang perhubungan antara pembolehubah dalam sampel kajian

kepada populasi kajian. Analisis ini juga menggunakan statistik inferensi untuk

membuat kesimpulan tentang ciri-ciri populasi berdasarkan ciri-ciri sampel.

Dalam kajian ini pembolehubah yang dikaji adalah elemen-elemen KGB dan

DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis data inferensi digunakan untuk

melihat perkaitan yang wujud antara dua pembolehubah yang dikaji iaitu

pembolehubah bersandar dan pembolehubah bebas yang dimanipulasikan. Elemen-

elemen KGB dikategorikan sebagai pembolehubah bebas dan DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur dikategorikan sebagai pembolehubah bersandar. Perhubungan

antara pembolehubah ini dikategorikan kepada dua jenis iaitu kolerasi dan perbezaan.

Maka dengan itu statistik inferensi yang dilakukan dalam kajian ini adalah

menggunakan ujian-ujian normaliti, analisis faktor, kebolehpercayaan instrumen

kajian dan konsistensi data, MANOVA, ujian kolerasi Pearson dan ujian regresi

pelbagai. Ujian-ujian dapat menentukan keputusan sebenar analisis kajian ini.

Ujian-ujian statistik ini membantu kajian ini untuk menentukan perhubungan

antara pembolehubah-pembolehubah dalam kajian kuantitatif ini. Pembolehubah-

pembolehubah dalam suatu fenomena di bawah kajian kuantitatif dioperasionalkan

dan masalah kajian dinyatakan dalam bentuk persoalan. Ujian-ujian inferensi

menganalisis data dengan lebih tepat. Ujian inferensi kajian ini membantu menjawab

persoalan utama dan beberapa sub-persoalan ujian ini yang berkaitan dengan KGB

dan hubungkaitnya dengan peningkatan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

258

5.3.1 Penilaian Elemen-elemen Keefisienan Governans Bandar, Daya Persaingan Ekonomi dan Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Penilaian item-item setiap elemen-elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur diuji dengan menggunakan analisis faktor. Analisis faktor

dalam kajian ini adalah prosedur yang digunakan untuk mengenalpasti, mengurangkan

dan menyusun sebilangan besar item soalselidik ke dalam konstruk-konstruk tertentu

di bawah suatu pembolehubah bersandar dalam kajian. Soalselidik “Kajian KGB

dalam Meningkatkan DPE Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur yang mengandungi

134 item KGB, 28 item DPE dan 22 item wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

dicadangkan dianalisis dengan menggunakan analisis faktor. Nilai eigen value dan

bentuk graf screen plot menunjukkan bahawa item-item soal selidik tersebut

mengandungi lebih daripada satu faktor.

Berdasarkan keputusan itu, item-item soal selidik ini bukan sahaja uni-

dimensi, iaitu ia mengandungi lebih daripada satu konstruk. Melalui prosedur

pemutaran Varimax, jadual Rotated Component matrix menunjukkan bahawa item-

item soal selidik berbentuk 1 atau 2 dimensi (mengandungi lebih 1 faktor). Analisis

ini juga menunjukkan 134 item KGB, 28 item DPE dan 22 item wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur dalam soal selidik tidak ada satu pun yang disingkir atau pertindihan

konsep antara elemen-elemen KGB. Elemen-elemen KGB yang dianalisis faktor

meramalkan peningkatan peratus varians secara keseluruhan pembolehubah bersandar

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah penyertaan awam 67.35 peratus,

ketelusan 71.59 peratus, perlaksanaan undang-undang 78.65 peratus, maklumbalas

awam 80.75 peratus, berasaskan suara ramai 77.86 peratus, kesamarataan 76.21

peratus, pentadbiran perkhidmatan PBT 76.82 peratus, akauntabiliti 81.89 peratus,

kesejahteraan 78.20 peratus dan wawasan strategik 75.02 peratus.

Analisis faktor aspek keefisienan menunjukkan bahawa kekuatan korelasi

antara faktor-faktor ini adalah kurang daripada 0.70. Nilai r bagi penyertaan awam

adalah antara 0.69, ketelusan 0.55, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

0.67, akauntabiliti 0.64, DPE 0.50 dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur 0.51. Ini bermakna bahawa faktor-faktor ini adalah bebas dan berasingan

259

antara satu sama lain. Ini jelas menunjukkan bahawa konstruk-konstruk setiap elemen

KGB, DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan senario pembangunan wilayah-

bandar raya adalah signifikan dalam kajian ini. Manakala analisis faktor aspek

kepentingan pula menunjukkan bahawa kekuatan korelasi antara faktor-faktor ini

adalah juga kurang daripada 0.70.

Nilai r bagi penyertaan awam adalah antara 0.36, ketelusan 0.38,

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang 0.65, maklumbalas

awam 0.49, kesamarataan 0.48, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

0.40, akauntabiliti 0.61, kesejahteraan 0.69, wawasan strategik 0.63, DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur, 0.26 dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur 0.25. Ini bermakna bahawa faktor-faktor ini adalah bebas antara satu sama

lain. Dengan erti kata lain, faktor-faktor tersebut merupakan konstruk-konstruk yang

berasingan. Ini jelas menunjukkan bahawa 184 konstruk-konstruk setiap elemen

kepentingan KGB, DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan pembangunan

wilayah-bandar raya adalah signifikan dalam kajian ini.

Hasil analisis faktor ini menunjukkan bahawa setiap soalan dalam kajiselidik

ini perlu berkaitan dengan bidang kajian. Konstruk-konstruk yang dibina dalam

soalselidik ini telah dibuat kajian mendalam dengan bidang yang dikaji. Kontruk-

konstruk ini dibina berdasarkan kepada prinsip-prinsip amalan governans bandar yang

banyak digunakan oleh TUGI dan UNDP. Namun begitu elemen-elemen telah

disesuaikan dengan kajian ini. Konstruk-konstruk ini tidak hanya dalam bentuk uni-

dimensi tetapi juga dalam bentuk multi-dimensi. Elemen-elemen KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya mengandungi konstruk-konstruk yang multi-

dimensi yang boleh digunakan sebagai pembolehubah bebas dan pembolehubah

bersandar. Jadual 5.16 menunjukkan ringkasan analisis faktor mengikut elemen-

elemen KGB, peratusan varian dan kolerasi antara fakor.

Manakala Lampiran H hingga Lampiran S menunjukkan item-item dalam

aturan soalselidik yang disusun semula. Bagi meningkatkan kebolehpercayaan soal

selidik ini, item-item di bawah setiap konstruk dinilai kebolehpercayaan dalaman

dengan menggunakan pekali alfa Cronbach.

260

Jadu

al 5

.16

A

nalis

is fa

ktor

ele

men

-ele

men

kep

entin

gan

dan

KG

B, D

PE d

an p

emba

ngun

an w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Kua

la L

umpu

r

No

Item

-ite

m K

ajis

elid

ik

Asp

ek G

over

nans

B

anda

r, D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i da

n W

ilaya

h-B

anda

r R

aya

(n =

315

)

Bil

Item

Se

belu

m

Rot

ated

C

ompo

nent

M

atri

x

Bil

Item

Sel

epas

R

otat

ed

Com

pone

nt

Mat

rix

Rot

ated

Com

pone

nt M

atri

x

Jum

lah

Per

atus

V

aria

n

Rot

ated

C

ompo

nent

M

atri

x Ju

mla

h P

erat

us

Var

ian

Bil

Fak

tor

Sub-

Kon

stru

k

Sub-

Kon

stru

k

Efi

sien

Pe

ntin

g E

fisi

en

Pent

ing

Efi

sien

Pe

ntin

g K

EE

FIS

IEN

AN

K

EP

EN

TIN

GA

N

1.

Peny

erta

an A

wam

12

12

12

12

2

3 Fa

ktor

1

6 35

.14

Fakt

or 1

5

27.0

1 0.

36

Fakt

or 2

6

32.2

1 Fa

ktor

2

4 18

.88

Fakt

or 3

3

11.1

2

2.

Ket

elus

an

15

15

15

15

2 4

Fakt

or 1

12

46

.42

Fakt

or 1

7

21.5

0

0.38

Fa

ktor

2

3 17

.87

Fakt

or 2

3

25.1

7 Fa

ktor

3

3 17

.03

Fakt

or 4

2

10.7

2

3.

Perl

aksa

naan

Pe

ranc

anga

n Pe

mba

ngun

an d

an

Und

ang-

unda

ng

13

13

13

13

1 2

Fakt

or 1

13

78

.65

Fakt

or 1

7

40.0

3

0.65

Fa

ktor

2

6 32

.62

4.

Mak

lum

bala

s aw

am

12

12

12

12

1 3

Fakt

or 1

12

80

.75

Fakt

or 1

5

28.1

7 0.

49

Fakt

or 2

4

20.7

9 Fa

ktor

3

3 18

.05

5.

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

6

6 6

6 1

1 Fa

ktor

1

6 77

.86

Fakt

or 1

6

61.1

1 -

6.

Kes

amar

ataa

n 13

13

13

13

1

3 Fa

ktor

1

13

76.2

1 Fa

ktor

1

5 23

.042

0.

482

Fakt

or 2

4

19.0

3 Fa

ktor

3

4 14

.63

7.

Keb

erke

sana

n Pe

ntad

bira

n &

Pe

rkhi

dmat

an P

BT

24

24

24

24

2

4 Fa

ktor

1

14

41.9

9 Fa

ktor

1

8 45

.99

0.40

1 Fa

ktor

2

7 9.

22

Fakt

or 2

10

34

.83

Fakt

or 3

6

6.51

Fa

ktor

4

3 5.

33 be

rsam

bung

.... 260

261

...sa

mbu

ngan

8.

Aka

unta

bilit

i 11

11

11

11

2

2 Fa

ktor

1

7 46

.61

Fakt

or 1

7

42.0

3 0.

61

Fakt

or 2

4

35.2

8 Fa

ktor

2

4 28

.74

9.

Kes

ejah

tera

an

14

14

14

14

1 2

Fakt

or 1

14

78

.20

Fakt

or 1

8

36.0

3 0.

69

Fakt

or 2

6

34.5

6

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

14

14

14

14

1 2

Fakt

or 1

14

75

.02

Fakt

or 1

9

43.1

9 0.

63

Fakt

or 2

5

32.4

2

11.

Day

a pe

rsai

ngan

ek

onom

i wila

yah-

band

ar

raya

Kua

la L

umpu

r 28

28

28

28

3

5

Fakt

or 1

13

29

.08

Fakt

or 1

9

21.6

5

0.26

Fakt

or 2

6

17.9

3 Fa

ktor

2

7 26

.29

Fakt

or 3

6

17.0

4

Fakt

or 3

8

22.0

5 Fa

ktor

4

5 11

.41

Fakt

or 5

2

6.93

12.

Wila

yah-

Ban

dar R

aya

22

22

22

22

2 4

Fakt

or 1

16

50

.98

Fakt

or 1

11

31

.59

0.25

Fa

ktor

2

6 15

.72

Fakt

or 3

3

15.1

3 Fa

ktor

2

6 25

.26

Fakt

or 4

2

10.1

2

261

5.3.2 Analisis Kebolehpercayaan Data dan Kekonsistenan Pandangan Stakeholders Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Seperti yang dibincangkan dalam Bab Tiga, analisis kebolehpercayaan data dan ujian

kekonsistenan pendapat stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai

elemen-elemen KGB wajarlah diuji. Kebolehpercayaan ujian bermakna ujian itu

konsisten (Tuckman 1978). Sesuatu ujian itu dikatakan mempunyai kebolehpercayaan

yang tinggi sekiranya skor yang sama diperolehi individu yang sama dengan

menjawab ujian yang sama pada masa yang berbeza (Sidek 2007). Bagi tujuan

tersebut, pendapat sejumlah 315 stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

yang dikajiselidik diuji kebolehpercayaan dan konsistensi datanya. Kajian ini

menggunakan analisis Cronbach’s Alpha bagi menguji kebolehpercayaan data dan

tahap kekonsistenan pendapat stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

tentang sepuluh (10) elemen-elemen KGB terdiri daripada penyertaan awam,

ketelusan, perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang, maklumbalas

awam, berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik.

Dua perkara yang berkaitan dengan kajian dan soal selidik ini iaitu 28 item

DPE dan 22 item pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur juga dianalisis

kebolehpercayaan data dan kekonsistenan pendapat stakeholders di kawasan kajian.

Maka dengan itu sejumlah 184 item dalam soalselidik ini dinalisis kebolehpercayaan

data dan kekonsistenan pendapat stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Jadual 5.17 menunjukkan ringkasan hasil analisis kebolehpercayaan data dan ujian

kekonsistenan pendapat stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai

sepuluh (10) elemen KGB, DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Berdasarkan ujian Cronbach’s

Alpha yang dilakukan ke atas sepuluh (10) elemen-elemen KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur menunjukkan keputusan bahawa

Cronbach’s Alpha adalah tinggi iaitu melebihi 0.7. Ini bermakna sepuluh (10) elemen

KGB, DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan pembangunan wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur yang dikaji adalah boleh dipercayai, konsisten dan berasas untuk

analisis dengan lebih lanjut (Rasimah 2006 dan Chua 2008). Bagi semua soalselidik

dalam kajian ini, setelah dianalisis didapati bahawa semua soalan adalah signifikan

262

Jadual 5.17 Keputusan ujian kebolehpercayaan dan konsistensi data

No

Elemen-elemen Keefisienan

Governans Bandar (n = 315)

Bilangan Item

Cronbach’s Alpha Tahap

Keboleh Percayaan

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan

1 Penyertaan Awam 12 0.889 0.941 Tinggi

2 Ketelusan 15 0.901 0.961 Tinggi

3

Perlaksanaan

Perancangan

Pembangunan dan

Undang-undang

13 0.945 0.979 Tinggi

4 Maklumbalas awam 12 0.907 0.980 Tinggi

5 Berasaskan Suara

Ramai 6 0.898 0.952 Tinggi

6 Kesamarataan 13 0.875 0.976 Tinggi

7

Keberkesanan

Pentadbiran dan

Perkhidmatan PBT

24 0.950 0.984 Tinggi

8 Akauntabiliti 11 0.940 0.965 Tinggi

9 Kesejahteraan 14 0.953 0.980 Tinggi

10 Wawasan Strategik 14 0.957 0.867 Tinggi

DUA PEMBOLEHUBAH KAJIAN

11

Daya persaingan

ekonomi wilayah-

bandar raya Kuala

Lumpur Bandar

28 0.956 0.980 Tinggi

12 Wilayah- Bandar

Raya 22 0.944 0.975 Tinggi

Jumlah / Purata

Keseluruhan 184 0.926 0.962 Tinggi

263

di mana nilai adalah menghampiri 1.0. Ini menandakan jawapan soalselidik iniboleh

dipercayai dari segi ketepatan data yang diberikan oleh responden. Kekonsistenan

pandangan dan pendapat stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur tentang

KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur pada umumnya

lebih tinggi dengan purata 0.962 berbanding dengan pendapat stakeholders wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur terhadap kepentingan KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur iaitu 0.926.

Hal ini membayangkan bahawa stakeholders wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur mempunyai kesefahaman yang hampir sama dalam memberi pendapat dan

pandangan mereka berkenaan dengan KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur tetapi kurang bersekefahaman tentang pandangan dan pendapat

mereka mengenai kepentingan KGB, DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur di kawasan kajian. Namun begitu jawapan yang diberikan oleh

responden adalah konsisiten. Secara urutan, pandangan dan pendapat stakeholders

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengenai dimensi-dimensi KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur lebih konsisten pada keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT, kesejahteraan, maklumbalas awam dan beberapa

elemen lain. Manakala keputusan dimensi-dimensi kepentingan KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur pula memaparkan elemen-elemen

wawasan strategik, DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, kesejahteraan adalah

lebih konsistensi berbanding dengan elemen-elemen lain.

Perbezaan tahap konsistensi elemen ini pada asasnya dipengaruhi oleh

pelbagai elemen-elemen KGB, profil KGB dan peranan PBT, stakeholders wilayah-

bandar raya, fungsian PBT dalam wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang dikaji

sepertimana yang digambarkan dalam analisis KGB di bahagian seterusnya. Hasil dari

analisis kebolehpercayaan dan konsistensi oleh responden sebagai wakil stakeholders

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang menjawab soalselidik ini, ujian-ujian

statistik yang lain boleh dijalankan untuk menguji hubungan, faktor, korelasi, kesan

dan pengaruh pembolehubah bebas (elemen-elemen KGB) ke atas pembolehubah

bersandar (DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur). Ujian-ujian yang dijalankan

adalah MANOVA, korelasi Pearson dan regresi pelbagai.

264

5.3.3 Penilaian Kesan Penglibatan Stakeholders dan Hubungan Dengan Pihak Berkuasa Tempatan Terhadap Elemen-Elemen Keefisienan Governans Bandar

Penilaian ini menggunakan ujian MANOVA atau analisis varian multivariat yang

melibatkan lebih daripada satu pembolehubah bersandar dalam data. Tujuan analisis

ini digunakan adalah untuk melihat kesan hubungkait antara kumpulan-kumpulan

stakeholders dengan KGB, DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis

ujian ini juga turut menilai adakah berurusan dengan PBT mempunyai hubungan

dengan kumpulan-kumpulan stakeholders. Penilaian hubungan ini menggunakan

pembolehubah bebas (kumpulan-kumpulan stakeholders) dan tiga (3) pembolehubah

bersandar (elemen-elemen KGB, DPE, wilayah-bandar raya Kuala Lumpur). Dalam

ujian MANOVA ini menguji pembolehubah bebas (kumpulan-kumpulan

stakeholders) sebagai faktor kepada pembolehubah bersandar elemen-elemen KGB,

DPE, wilayah-bandar raya Kuala Lumpur). Ujian MANOVA ini cuba menjawab

beberapa persoalan ujian ini, antaranya :

i. Adakah beberapa kumpulan stakeholders (pembolehubah bebas) dalam kajian

ini merupakan faktor kepada elemen-elemen KGB, DPE dan senario pembangunan

wilayah-wilayah bandar raya Kuala Lumpur (pembolehubah bersandar)?

ii. Antara lapan (8) kumpulan stakeholders ini, yang mana satukah yang benar-

benar merupakan faktor kepada elemen-elemen KGB, DPE dan senario pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur; dan

iii. Berapakah nilai sebenarnya (peratusan) lapan (8) kumpulan stakeholders

dalam kajian ini yang menyumbang kepada tahap KGB, DPE dan senario

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?

Ujian MANOVA ini cuba menjawab beberapa persoalan ujian ini di atas

untuk melihat kesan beberapa kumpulan stakeholders dan urusan harian mereka

dengan PBT sebagai pembolehubah bebas. Ujian ini menguji adakah stakeholders

yang merupakan faktor yang memberi kesan kepada elemen-elemen KGB, DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya yang bertindak sebagai pembolehubah bersandar.

Dalam kes ini beberapa kumpulan stakeholders dan yang berurusan dengan PBT

265

adalah kategori data yang bebas antara satu sama lain. Data-data pembolehubah bebas

ini merupakan data-data nominal dan data-data pembolehubah bersandar adalah data-

data interval. Keputusan Ujian Box’s M pada Jadual 5.18 menunjukkan keputusan

yang tidak signifikan (p > 0.05). Berdasarkan kepada pendapat Chua (2008) dan Hair

(2010) mengenai tatacara ujian MANOVA, Ujian Box’s M menunjukkan bahawa data

mematuhi syarat kesamaan kovarias ujian MANOVA, iaitu dalam sampel kajian

varians bagi duabelas (12) pembolehubah bersandar merentasi kedua-dua

pembolehubah bebas adalah sama dengan populasinya.

Jadual 5.18 Keputusan Ujian Box’s M

Box's M 845.163

F 10.055

df1 78

df2 74,980.176

Sig. 0.235

Manakala keputusan ujian Pillai’s Trace dalam jadual Multivariate Tests

pada Jadual 5.19 menunjukkan bahawa ada kesan utama pembolehubah bebas iaitu

stakeholders [F(84, 2100) = 6.084 , p < 0.05] dan urusan dengan PBT [F(12, 294) =

5.297 , p < 0.05] yang signifikan terhadap duabelas (12) pembolehubah bersandar

dalam ujian MANOVA ini. Walau bagaimanapun, tiada kesan interaksi antara kedua-

dua pembolehubah bebas ini, stakeholders dan urusan PBT terhadap pembolehubah

bersandar kajian [F(12, 294) = 6.118 , p > 0.05]. Keputusan ini menunjukkan bahawa

kedua-dua pembolehubah bebas ini mempengaruh pembolehubah bersandar kajian

secara individu. iaitu tiada kesan interaksi antara kedua-dua pembolehubah bebas itu

terhadap pembolehubah-pembolehubah bersandar. Secara keseluruhannya analisis ini

telah menjawab persoalan ujian terhadap kesan utama pembolehubah-pembolehubah

bebas kumpulan stakeholders dan urusan dengan PBT yang signifikan terhadap

keduabelas (12) pembolehubah-pembolehubah bersandar dalam kajian ini. Ini jelas

menunjukkan bahawa peranan stakeholders begitu penting kepada KGB di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Stakeholders dapat mengukur tahap KGB yang diamalkan

oleh PBT-PBT dalam meningkat DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

266

Jadual 5.19 Keputusan ujian Pillai’s Trace dalam jadual Multivariate Tests

Effect Value F Hypothesis df Error df Sig.

Intercept Pillai's Trace 0.927 313.245 12.000 294.000 0.000 Wilks' Lambda 0.073 313.245 12.000 294.000 0.000 Hotelling's Trace 12.786 313.245 12.000 294.000 0.000 Roy's Largest Root

12.786 313.245 12.000 294.000 0.000

Stakeholders

Pillai's Trace 1.370 6.084 84.000 2,100.000 0.000 Wilks' Lambda 0.181 6.920 84.000 1,808.627 0.000 Hotelling's Trace 2.211 7.695 84.000 2,046.000 0.000 Roy's Largest Root

1.079 26.983 12.000 300.000 0.000

Urusan dengan PBT

Pillai's Trace 0.178 5.297 12.000 294.000 0.000 Wilks' Lambda 0.822 5.297 12.000 294.000 0.000 Hotelling's Trace 0.216 5.297 12.000 294.000 0.000 Roy's Largest Root

0.216 5.297 12.000 294.000 0.000

Stakeholders * Urusan dengan PBT

Pillai's Trace 0.200 6.118 12.000 294.000 0.308 Wilks' Lambda 0.800 6.118 12.000 294.000 0.308 Hotelling's Trace 0.250 6.118 12.000 294.000 0.308 Roy's Largest Root

0.250 6.118 12.000 294.000 0.308

Secara keseluruhan, keputusan Jadual 5.11 (b) ujian multivariate tests

menunjukkan bahawa ada kesan kumpulan stakeholders dan urusan dengan PBT ke

atas pembolehubah bersandar iaitu elemen-elemen KGB yang mempengaruhi DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang signifikan. Ujian Box’s M dalam jadual ini

menunjukkan keputusan yang signifikan. Ini memberi makna bahawa data memesong

daripada salah satu syarat kesamaan kovarians. Berdasarkan keputusan analisis ini

kajian ini menjawab persoalan ujian dan melaporkan bahawa secara keseluruhan

kumpulan stakeholders dan urusan dengan PBT merupakan faktor bagi elemen-

elemen KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis ujian MANOVA

dilaksanakan ke atas pembolehubah- bersandar secara keseluruhan menunjukkan

bahawa ada perbezaan secara signifikan antara kumpulan stakeholders dan urusan

dengan PBT dengan elemen-elemen KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang

melibatkan beberapa PBT. Merujuk kepada Jadual 5.20, keputusan ujian Levene's Test

of Equality of Error Variances menguji sama ada varians antara kategori-kategori

dalam pembolehubah bersandar merentasi kategori-kategori dalam pembolehubah

267

bebas adalah sama. Keputusan ujian menunjukkan bahawa sepuluh (10)

pembolehubah bersandar itu adalah signifikan pada p < 0.05. (Ujian Homogeneity of

variances ini diperlukan dalam prosedur analisis Stepdown. Oleh kerana analisis data

ujian MANOVA ini menggunakan prosedur analisis Enter,analisis boleh diteruskan.

Jadual 5.20 Keputusan ujian Levene's Test of Equality of Error Variances

Elemen Keefisienan Governans Bandar

F df1 df2 Sig.

Penyertaan Awam 5.710 9 305 0.000

Ketelusan 5.537 9 305 0.000

Perlaksanaan Undang-Undang 5.601 9 305 0.000

Maklumbalas awam 5.024 9 305 0.000

Suara Ramai 6.705 9 305 0.000

Kesamarataan 5.456 9 305 0.000

Pentadbiran PBT 2.411 9 305 0.000

Akauntabiliti 9.852 9 305 0.000

Kesejahteraan 9.349 9 305 0.000

Wawasan Strategik 4.305 9 305 0.000

Daya Persaingan Ekonomi 5.805 9 305 0.000

Pembangunan Wilayah-Bandar

Raya 8.263 9 305 0.000

Jadual 5.21 menunjukkan ringkasan keputusan ujian MANOVA yang

menunjukkan bahawa Test of Between Subjects Effects kumpulan stakeholders dan

urusan dengan PBT secara signifikan ada kesan utama terhadap dua belas

pembolehubah bersandar elemen KGB dalam kajian. Walau pun kumpulan

stakeholders ada kesan utama terhadap dua belas pembolehubah bersandar elemen

KGB tetapi dalam urusan dengan PBT menunjukkan bahawa secara signifikan ada

kesan utama terhadap sembilan (9) pembolehubah bersandar. Hanya t iga (3) sahaja

pembolehubah bersandar menunjukkan bahawa tiada kesan interaksi antara urusan

dengan PBT dengan pembolehubah bersandar iaitu penyertaan awam[ F(1,305)=5.71,

p>0.05], ketelusan [F(1,305) = 5.54, p > 0.05] dan perlaksanaan undang-undang

[F(1,305) = 5.60, p > 0.05]. Namun begitu hasil ujian di atas menunjukkan bahawa

268

Jadu

al 5

.21

K

eput

usan

ujia

n an

alis

is M

AN

OV

A –

Kes

an p

engl

ibat

an s

take

hold

ers

dan

urus

an h

aria

n de

ngan

PB

T te

rhad

ap e

lem

en K

GB

No

Pem

bole

huba

h B

ersa

ndar

(n

= 3

15)

Lev

ene'

s T

est

of E

qual

ity

of

Err

or

Var

ianc

es(a

)

Tes

t of B

etw

een

Subj

ects

E

ffec

ts

Nila

i R

2

Est

imat

ed M

argi

nal M

eans

Stakeholders W

ilaya

h- B

anda

r R

aya

Kua

la L

umpu

r P

erna

h B

erur

usan

Den

gan

PB

T

Stakeholders

U

rusa

n de

ngan

PB

T

Sekt

or

Aw

am

Sekt

or

Swas

ta

NG

O

Bek

erja

Se

ndir

i A

hli

Polit

ik

Pela

jar

Uni

vers

iti

Suri

rum

ah

Pesa

ra

Tid

ak

Ya

1 Pe

nyer

taan

A

wam

F(

9,30

5) =

5.

71, p

< 0

.05

F(7,

305)

=

6.19

, p <

0.0

5 F(

1,30

5) =

5.

71, p

> 0

.05

0.15

3 (1

5.3%

) 40

.64

49.2

0 43

.44

36.8

8 40

.08

35.8

6 42

.44

36.5

8 39

.35

41.1

1

2 K

etel

usan

F(

9,30

5) =

5.

54, p

< 0

.05

F(7,

305)

=

3.05

, p <

0.0

5 F(

1,30

5) =

5.

54, p

> 0

.05

0.07

3 (7

.3%

) 48

.82

49.5

0 55

.31

43.5

6 49

.56

50.2

9 54

.00

45.5

2 48

.96

49.7

3

3 Pe

rlak

sana

an

Und

ang-

Und

ang

F(9,

305)

=

5.60

, p <

0.0

5 F(

7,30

5) =

7.

56, p

< 0

.05

F(1,

305)

=

5.60

, p >

0.0

5 0.

159

(15.

9%)

46.9

4 59

.90

47.0

0 44

.88

44.8

5 38

.71

45.5

0 37

.68

44.4

3 46

.28

4 M

aklu

mba

las

awam

F(

9,30

5) =

5.

02, p

< 0

.05

F(7,

305)

=

5.02

, p <

0.0

5

F(1,

305)

=1

1.13

, p <

0.

05

0.22

5 (2

2.5%

) 36

.33

59.2

0 44

.25

37.9

4 39

.42

32.2

9 42

.56

33.9

4 36

.15

41.8

9

5 Su

ara

Ram

ai

F(9,

305)

=

6.71

, p <

0.0

5 F(

7,30

5) =

6.

71, p

< 0

.05

F(1,

305)

=1

0.65

, p <

0.

05

0.25

2 (2

5.2%

) 18

.39

29.7

0 20

.25

19.1

9 19

.37

17.0

0 19

.50

16.4

5 17

.70

20.6

4

6 K

esam

arat

aan

F(9,

305)

=

5.46

, p <

0.0

5 F(

7,30

5) =

5.

46, p

< 0

.05

F(1,

305)

=1

4.19

, p <

0.

05

0.29

1 (2

9.1%

) 40

.43

58.7

0 43

.88

38.4

4 43

.10

33.7

1 42

.11

33.2

6 38

.39

43.1

4

7 Pe

ntad

bira

n PB

T

F(9,

305)

=

2.41

, p <

0.0

5 F(

7,30

5) =

2.

41, p

< 0

.05

F(1,

305)

=2

1.92

, p <

0.

05

0.38

0 (3

8.1%

) 75

.63

118.

40

81.3

1 77

.13

82.6

5 66

.86

78.5

6 66

.52

71.6

4 84

.34

8 A

kaun

tabi

liti

F(9,

305)

=

9.85

, p <

0.0

5 F(

7,30

5) =

9.

85, p

< 0

.05

F(1,

305)

=

8.56

, p <

0.0

5 0.

182

(18.

2%)

37.0

2 44

.00

40.2

5 34

.00

35.4

2 32

.29

38.5

6 29

.32

34.2

4 37

.23

9 K

esej

ahte

raan

F(

9,30

5) =

9.

35, p

< 0

.05

F(7,

305)

=

9.35

, p <

0.0

5 F(

1,30

5) =

6.

83, p

< 0

.05

0.16

4 (1

6.4%

) 46

.80

62.7

0 51

.63

40.4

4 46

.67

42.5

7 50

.06

45.4

8 44

.19

49.6

1

10

Waw

asan

St

rate

gik

F(9,

305)

=

4.31

, p <

0.0

5 F(

7,30

5) =

4.

31, p

< 0

.05

F(1,

305)

=

7.38

, p >

0.0

5 0.

169

(16.

9%)

48.5

0 60

.10

48.1

9 45

.63

46.0

9 39

.71

45.7

2 41

.16

44.0

5 48

.22

11

Day

a Pe

rsai

ngan

E

kono

mi

F(9,

305)

=5.

81,

p <

0.05

F(

7,30

5) =

5.81

, p

< 0.

05

F(1,

305)

=1

3.03

, p <

0.

05

0.26

4 (2

6.4%

) 93

.47

123.

80

95.1

3 91

.38

93.1

5 81

.57

91.7

2 79

.68

86.1

1 96

.88

12

Pem

bang

unan

W

ilaya

h-B

anda

r Ray

a

F(9,

305)

=8.

26,

p <

0.05

F(

7,30

5) =

8.26

, p

< 0.

05

F(1,

305)

=1

2.56

, p <

0.

05

0.23

9 (2

3.9%

) 74

.39

96.2

0 78

.63

76.3

8 78

.588

58

.71

77.1

7 67

.94

71.7

6 77

.96

268

269

tiada kesan interaksi antara kedua-dua pembolehubah bebas stakeholders berurusan

dengan PBT yang signifikan (p > 0.05) terhadap duabelas (12) pembolehubah

bersandar dalam kajian ini.

Nilai R2 dalam jadual ini menunjukkan bahawa kumpulan stakeholders dan

urusan dengan PBT menyumbang sebanyak penyertaan awam 15.3 peratus perubahan

dalam pembolehubah bersandar. Keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

merupakan menyumbang tertinggi kepada perubahan dalam pembolehubah bersandar

iaitu 38.1 peratus. Ini jelas menunjukkan bahawa kumpulan stakeholders merupakan

penyumbang utama kepada mutu perkhidmatan dan pentadbiran PBT. Kepelbagaian

stakeholders wilayah-bandar raya Kuala Lumpur memainkan peranan utama kepada

kejayaan perlaksanaan KGB. Lain-lain pembolehubah bebas yang menyumbang

kepada perubahan pembolehubah bersandar dalam KGB yang diamalkan oleh PBT

adalah ketelusan 7.3 peratus dan perlaksanaan undang-undang 15.9 peratus.

Jadual ini juga menunjukkan bahawa secara signifikan kumpulan

stakeholders dari sektor swasta mengatasi kumpulan stakeholders yang lain dalam

aspek duabelas (12) pembolehubah bersandar terutamanya dalam elemen KGB.

Contoh dari aspek pentadbiran dan perkhidmatan PBT (min : Sektor Awam = 75.63,

Sektor Swasta = 118.40, NGO = 81.31, Bekerja Sendiri = 77.13, Ahli Politik = 82.65,

Pelajar Universiti = 66.86, Surirumah = 78.56, Pesara = 66.52) dan kesejahteraan (min

: Sektor Awam = 46.80, Sektor Swasta = 62.70, NGO = 51.63, Bekerja Sendiri =

40.44, Ahli Politik =46.67, Pelajar Universiti = 42.57, Surirumah = 50.06, Pesara =

45.48). Sektor swasta pula juga ada kesan terhadap DPE (min : Sektor Awam = 93.47,

Sektor Swasta = 123.80, NGO = 95.13, Bekerja Sendiri = 91.38, Ahli Politik =

93.15, Pelajar Universiti = 81.57, Surirumah = 91.72, Pesara = 79.68) dan

pembangunan wilayah-bandar raya (min : Sektor Awam= 74.39, Sektor Swasta =

96.20, NGO = 78.63, Bekerja Sendiri = 76.38, Ahli Politik = 78.59, Pelajar Universiti

= 58.71, Surirumah = 77.17, Pesara = 67.94).

Ini jelas menunjukkan bahawa kumpulan stakeholders sektor swasta

merupakan antara faktor utama kepada pelaksanaan KGB oleh PBT di wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur. Golongan ini amat peka kepada peranan kerajaan persekutuan,

270

negeri dan PBT dalam meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini

secara langsung menunjukkan bahawa kumpulan stakeholders yang lain juga masih

juga penting sebagai rakan pembangunan PBT dalam meningkatkan DPE di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Berdasarkan kepada jadual di atas, walau bagaimanapun

dari aspek berurusan dengan PBT secara signifikannya kumpulan stakeholders yang

pernah berurusan secara langsung atau tidak langsung dengan PBT untuk

mendapatkan perkhidmatan PBT merupakan kumpulan yang dapat menentukan dan

mempunyai persepsi mengenai KGB PBT dalam meningkatkan DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur. Misalnya persepsi mereka mengenai aspek pentadbiran dan

perkhidmatan PBT (min : Tidak = 39.35, Ya = 41.11).

Walaupun mereka tidak pernah berurusan dengan PBT tetapi masih lagi

menerima perkhidmatan PBT di kawasan mereka seperti kutipan sampah, dan

pembersihan parit serta longkang. Kumpulan stakeholders ini masih mempunyai

persepsi tertentu mengenai KGB yang diamalkan oleh PBT. Maka dengan kedua-dua

golongan ini masih lagi dianggap sebagai rakan pembangunan PBT dalam

menjayakan amalan KGB. Secara ringkasnya, ujian ini telah menjawab beberapa

persoalan ujian ini ini bahawa stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

merupakan faktor kepada elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-wilayah

bandar raya Kuala Lumpur. Sektor swasta merupakan antara kumpulan stakeholders

yang memberi kesan kepada elemen KGB, DPE dan pembangunan wilayah-wilayah

bandar raya Kuala Lumpur. Ini diikuti kumpulan NGO, ahli politik, sektor awam,

bekerja sendiri, pesara, pelajar universiti dan suri rumah.

Secara keseluruhannya, keputusan analisis menunjukkan bahawa dalam

populasi kajian, kumpulan stakeholders dan urusan harian dengan PBT menyumbang

sebanyak 38.1 peratus dalam perubahan pembolehubah bersandar terutamanya aspek

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, 29.1 peratus daripada perubahan

dalam pembolehubah bersandar kesamarataan dan 26.4 peratus daripada perubahan

dalam pembolehubah bersandar DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini jelas

menunjukkan bahawa aspek urusan harian stakeholders dengan PBT keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT, kesamarataan merupakan elemen-elemen KGB

yang perlu diberi perhatian setiap PBt dalam meningkatkan DPE.

271

5.3.4 Penilaian Kekuatan Perhubungan Antara Elemen Keefisienan Governans Bandar, Daya Persaingan Ekonomi dan Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Penilaian dan pengukuran kekuatan hubungan linear antara pembolehubah bebas dan

pembolehubah bersandar yang dikaji boleh dilakukan dengan menggunakan ujian

korelasi Pearson. Menurut Chase dan Brown (2000), korelasi Pearson ialah

pengukuran berparameter yang digunakan bagi melihat kekuatan hubungan antara dua

pembolehubah. Bagi mengukuhkan lagi analisis ujian MANOVA yang menguji

hubungan stakeholders dengan elemen-elemen KGB, ujian korelasi Pearson

digunakan. Dalam kajian ini perhubungan antara elemen KGB sebagai pembolehubah

bebas, manakala DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai

pembolehubah bersandar diuji dengan menggunakan ujian korelasi Pearson. Ujian ini

bagi mengenalpasti perhubungan antara pembolehubah-pembolehubah yang

menggunakan skala interval sebagai skala pengukuran. Dalam kajian ini terdapat tiga

pembolehubah yang menggunakan skala interval iaitu keefisienan elemen KGB

sebagai pembolehubah bebas, persaingan ekonomi wilayah-bandar raya dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai pembolehubah bersandar.

Jadual 5.22 menunjukkan skala kekuatan nilai pekali korelasi Pearson

sebagai rujukan untuk mengkaji perhubungan antara pembolehubah bebas dan

bersandar dalam kajian ini. Keputusan analisis ujian korelasi Pearson menguji jika

terdapat perhubungan yang positif dan signifikan antara pembolehubah bebas elemen-

elemen KGB dengan pembolehubah bersandar DPE wilayah-bandar raya dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Tujuannya adalah untuk

mengenalpasti kekuatan perhubungan antara elemen KGB, DPE dan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini secara langsung menjawab persoalan kajian

mengenai hubungan antara elemen KGB dengan DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Ujian ini juga menilai kekuatan perhubungan antara pembolehubah bebas

dan pembolehubah bersandar enam (6) kawasan PBT di wilayah-bandar raya. Ujian

korelasi Pearson ini juga cuba mengukuh persoalan ujian ini antaranya ;

i. Apakah terdapat kekuatan perhubungan yang signifikan antara KGB dengan

DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?;

272

ii. Antara sepuluh (10) elemen-elemen KGB ini, manakah yang mempunyai

hubungan yang paling kuat dan positif dengan DPE wilayah-bandar raya dan senario

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?;

iii. Antara sepuluh (10) elemen-elemen KGB ini, yang manakah mempunyai

hubungan yang lemah dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan senario

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? dan;

iv. Antara enam (6) PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur kawasan kajian,

PBT yang manakah mempunyai hubungan kuat dengan elemen-elemen KGB dan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?

Jadual 5.22 Kekuatan nilai pekali rorelasi Pearson

Saiz Pekali Korelasi (r) Kekuatan Korelasi

0.91 hingga 1 atau -0.91 hingga - 1.00 Sangat Kuat

0.71 hingga 0.90 atau – 0.71 hingga - 0.90 Kuat

0.51 hingga 0.70 atau -0.51 hingga -0.70 Sederhana

0.31 hingga 0.50 atau -0.31 hingga -0.50 Lemah

0.11 hingga 0.30 atau -0.11 hingga -0.30 Sangat Lemah

0.00 Tiada Korelasi

Sumber : Hair 2010

Manakala Jadual 5.23 dan Rajah 5.3 menunjukkan ringkasan keseluruhan

ujian korelasi Pearson antara pembolehubah bebas elemen-elemen KGB dengan DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur sebagai pembolehubah

bersandar. Berdasarkan kepada jadual ini jelas menunjukkan bahawa elemen-elemen

KGB yang mempunyai hubungan yang kuat dan positif dengan pembolehubah DPE

dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Nilai kolerasi koofisien antara keefisienan

elemen KGB dengan DPE wilayah-bandar raya adalah antara 0.684 hingga 0.878.

Begitu juga nilai kolerasi koofisien dengan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Elemen KGB manakah yang mempunyai hubungan paling kuat dengan DPE?

273

Jadu

al 5

.23

U

jian

kore

lasi

Pea

rson

ant

ara

elem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

(n =

315

)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

Kee

fisi

enan

G

over

nans

Ban

dar

(r)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

deng

an K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ika

n N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

741

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.66

1 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

etel

usan

0.

709

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.66

6 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Pe

rlak

sana

an

Pera

ncan

gan

Pem

bang

unan

dan

U

ndan

g-un

dang

0.73

8 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

717

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Mak

lum

bala

s aw

am

0.75

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

725

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

0.

847

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.72

9 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

Kes

amar

ataa

n 0.

878

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.77

1 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

K

eber

kesa

nan

Pent

adbi

ran

dan

Perk

hidm

atan

PB

T

0.87

6 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

767

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Aka

unta

bilit

i 0.

687

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.69

8 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

K

esej

ahte

raan

0.

684

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.70

9 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

W

awas

an S

trat

egik

0.

817

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.76

2 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

273

274

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

Raj

ah 5

.3

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

de

ngan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

r = 0.741 r = 0.709 r = 0.738

r = 0.755

r = 0.847

r = 0.878

r = 0.876

r = 0.687

r = 0.684

r = 0.817

r = 0.661

r = 0.666

r = 0.717

r = 0.725

r = 0.729

r = 0.771

r = 0.767 r = 0.698 r = 0.709 r = 0.762

274

275

Antara elemen-elemen KGB yang mempunyai hubungan yang kuat dan

positif dengan pembolehubah bersandar DPE ialah kesamarataan (nilai r = 0.878),

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT (nilai r = 0.876), berasaskan suara

ramai (nilai r = 0.847), wawasan strategik (nilai r = 0.817) dan penyertaan awam (nilai

r = 0.741). Jika dilihat pula hubungan antara elemen KGB dengan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur tetap mempunyai hubungan yang kuat dan positif.

Di mana kesamarataan (nilai r = 0.771), keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT (nilai r = 0.767), wawasan strategik (nilai r = 0.762), suara ramai (nilai r = 0.729)

dan maklumbalas awam (nilai r = 0.725)

Perhubungan yang positif ini menunjukkan bahawa dalam populasi kajian

itu, secara relatif peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dipengaruhi

oleh elemen-elemen KGB. Ini menunjukkan analisis korelasi digunakan untuk

menghuraikan darjah mana satu pembolehubah berhubung secara linear kepada suatu

lagi pembolehubah. Analisis ujian korelasi Pearson ini jelas menunjukkan bahawa

terdapat perhubungan kuat dan positif antara keefisienan elemen KGB dengan DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Namun begitu tiada satu pun

sepuluh (10) elemen KGB yang mempunyai hubungan yang lemah dengan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dengan nilai r kurang dari 0.50.

Analisis ini jelas menunjukkan bahawa amalan-amalan KGB oleh PBT

merupakan antara faktor kepada meningkatnya DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur perlu menjalinkan

hubungan perniagaan dengan badan-badan korporat antarabangsa dan NGO demi

mengeratkan hubungan antara sektor kerajaan, swasta dan rakyat. Walau

bagaimanapun keputusan ujian korelasi ini tidak boleh menentukan yang manakah

antara pembolehubah bebas ini merupakan peramal (prediator) terbaik kepada DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini boleh diuji sekali dengan menggunakan ujian

regresi pelbagai. Ini adalah untuk melihat antara sepuluh (10) peramal terbaik elemen

KGB kepada DPE. Maka dengan itu, ujian ini menjawab persoalan kajian iaitu

terdapat perhubungan antara elemen KGB dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Jadual 5.24 hingga Jadual 5.29 menunjukkan ringkasan ujian korelasi

Pearson mengikut PBT dan dijelaskan pada bahagian berikutnya.

276

a. Penilaian kekuatan perhubungan elemen keefisienan governans bandar, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di Kawasan Dewan Bandaraya Kuala Lumpur

Jadual 5.24 dan Rajah 5.4 menunjukkan ringkasan ujian korelasi Pearson antara

pembolehubah bebas elemen-elemen KGB dengan pembolehubah bersandar DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan DBKL. Berdasarkan

kepada jadual ini jelas menunjukkan bahawa pembolehubah bebas elemen-elemen

KGB mempunyai hubungan yang kuat dan positif dengan pembolehubah bersandar

DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Kekuatan ini boleh mengukur elemen-

elemen KGB yang lain. Antara elemen-elemen KGB yang mempunyai hubungan yang

kuat dan positif dengan pembolehubah bersandar DPE ialah wawasan strategik (nilai r

= 0.899), keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT (nilai r = 0.808),

kesamarataan (nilai r = 0.771) dan berasaskan suara ramai ( nilai r = 0.763).

Perancangan pembangunan masa hadapan dan wawasan strategik DBKL

mengenai pembangunan Bandaraya Kuala Lumpur telah memberi keyakinan kepada

stakeholders mengenai kemampuan DBKL untuk terus berdaya saing dengan bandar-

bandar lain di peringkat global. Ini juga selaras dengan fungsian Bandaraya Kuala

Lumpur sebagai ibu negara, pusat kawalan dan arahan pentadbiran negara. Ini sokong

pula dengan keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan DBKL yang menyediakan

kemudahan serta infrastruktur di Bandaraya Kuala Lumpur. Kemudahan E-Kerajaan

dan OSC yang diamalkan oleh DBKL telah banyak membantu meningkatkan

keefisienan perkhidmatannya. Ini telah meningkatkan keyakinan pelabur asing untuk

terus melabur di kawasan Bandaraya Kuala Lumpur.

Analisis ujian korelasi Pearson ini jelas menunjukkan bahawa terdapat

perhubungan kuat dan positif antara keefisienan elemen KGB dengan DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan DBKL. Perhubungan

yang positif ini menunjukkan bahawa dalam populasi kajian itu, secara relatif

peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dipengaruhi oleh amalan

elemen-elemen KGB dan hubungan antara pemerintah dan rakyat. Semakin tinggi

perhatian kepada amalan KGB oleh DBKL semakin tinggi DPE di Bandaraya Kuala

Lumpur dan kawasan persekitarannya yang mempengaruhi pembangunannya.

277

Jadu

al 5

.24

U

jian

kore

lasi

Pea

rson

ant

ara

elem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur –

DB

KL

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

(n =

315

)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

Kee

fisi

enan

G

over

nans

Ban

dar

(r)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

L

umpu

r de

ngan

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ikan

N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

628

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.56

7 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

etel

usan

0.

694

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.70

8 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Pe

rlak

sana

an

Pera

ncan

gan

Pem

bang

unan

dan

U

ndan

g-un

dang

0.60

4 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

601

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Mak

lum

bala

s aw

am

0.59

8 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

602

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

0.

763

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.63

4 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Kes

amar

ataa

n 0.

771

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.68

1 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

eber

kesa

nan

Pent

adbi

ran

dan

Perk

hidm

atan

PB

T

0.80

8 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

688

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Aka

unta

bilit

i 0.

566

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.48

6 L

emah

P

< 0.

01

Posi

tif

Kes

ejah

tera

an

0.61

4 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

603

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Waw

asan

Str

ateg

ik

0.89

9 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

801

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

277

278

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

Raj

ah 5

.4

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r bag

i kaw

asan

DB

KL

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

r = 0.628 r = 0.694 r = 0.604

r = 0.598

r = 0.763

r = 0.771

r = 0.808

r = 0.566

r = 0.614

r = 0.899

r = 0.567

r = 0.708

r = 0.601

r = 0.602

r = 0.634

r = 0.681

r = 0.688 r = 0.486 r = 0.603 r = 0.801

278

279

b. Penilaian kekuatan perhubungan elemen keefisienan keefisienan governans, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan Majlis Bandaraya Petaling Jaya

Berdasarkan kepada Jadual 5.25 dan Rajah 5.5 jelas menunjukkan bahawa

pembolehubah bebas elemen-elemen KGB mempunyai hubungan yang kuat dan

positif dengan pembolehubah bersandar DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

di kawasan MBPJ. Antara lima elemen-elemen KGB yang mempunyai hubungan

yang kuat dan positif dengan pembolehubah bersandar DPE ialah kesamaratan (nilai r

= 0.917), berasaskan suara ramai (nilai r = 0.896), keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT (nilai r = 0.887), penyertaan awam (nilai r = 0.872) dan

maklumbalas awam (nilai r = 0.805). Jadual 5.25 menunjukkan ringkasan ujian

korelasi Pearson antara pembolehubah bebas elemen-elemen KGB dengan

pembolehubah bersandar DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

bagi kawasan MBPJ.

Ini adalah berbeza dengan penilaian perhubungan antara pembolehubah

bebas KGB dengan pembolehubah bersandar DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Aspek-aspek kesamaratan dalam elemen KGB menjadi antara perkara utama

dalam agenda pembangunan MBPJ. Ini selaras dengan LA 21 yang merupakan aktiviti

utama MPBJ menggalakkan semua penduduk MBPJ tanpa mengira agama dan

bangsa untuk sama-sama menjaya LA 21. MBPJ merupakan PBT yang pertama

dipilih oleh KPKT untuk melaksanakan LA 21 selaras dengan wawasan pembangunan

mapan. Setiap penduduk berpeluang mengemukakan masalah dan cadangan untuk

memperbaiki mutu perkhidmatan dan pentadbiran MBPJ. Rakyat menjadi tulang

belakang kepada pembangunan MBPJ.

Antara strategik perlaksanaan LA 21 di MPBJ adalah setiap perancangan

pembangunan dan keputusan yang diambil adalah berdasarkan kepada suara ramai

penduduk. MBPJ mengadakan siri forum dan dialog dalam menjayakan konsep

pembangunan bersama rakyat. Ini secara tidak langsung meningkatkan mutu

perkhidmatan dan pentadbiran MBPJ kepada orang ramai. Perhubungan yang positif

ini dipengaruhi oleh elemen-elemen KGB secara relatifnya telah menjana peningkatan

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur terutamanya di kawasan MBPJ.

280

Jadu

al 5

.25

U

jian

kore

lasi

Pea

rson

ant

ara

elem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur –

MB

PJ

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (n

= 3

15)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

deng

an K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ikan

N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

872

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.77

6 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

K

etel

usan

0.

679

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.63

1 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Pe

rlak

sana

an

uat

P <

0.01

Po

sitif

81

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

94

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

06

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

85

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

57

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

29

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

42

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

280

60

K

Pera

ncan

gan

Pem

bang

unan

dan

U

ndan

g-un

dang

0.78

1 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

7

Mak

lum

bala

s aw

am

0.80

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

7

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

0.

896

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.7

Kes

amar

ataa

n 0.

917

Sang

at

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.8

Keb

erke

sana

n Pe

ntad

bira

n da

n Pe

rkhi

dmat

an P

BT

0.

887

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.7

Aka

unta

bilit

i 0.

755

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.8

Kes

ejah

tera

an

0.74

4 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

8W

awas

an S

trat

egik

0.

772

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.7

281

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

Raj

ah 5

.5

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r bag

i kaw

asan

MB

PJ

r = 0.872 r = 0.679 r = 0.781

r = 0.805

r = 0.896

r = 0.917

r = 0.887

r = 0.755

r = 0.744

r = 0.772

r = 0.776

r = 0.631

r = 0.760

r = 0.781

r = 0.794

r = 0.806

r = 0.785 r = 0.857 r = 0.829 r = 0.742

281

282

c. Penilaian kekuatan perhubungan elemen keefisienan governans bandar, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan Majlis Bandaraya Shah Alam

Perancangan pembangunan masa hadapan dan keberkesanan pentadbiran serta

perkhidmatan MBSA telah memberi keyakinan kepada stakeholders mengenai

kemampuan MBSA untuk terus berdaya saing dengan bandar-bandar lain di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Kemudahan E-Kerajaan dan OSC yang diamalkan oleh

MBSA telah banyak membantu MBSA meningkatkan keefisienan perkhidmatannya.

Ini disokong pula dengan penyediaan kemudahan serta infrastruktur di Bandaraya

Shah Alam. Ini telah meningkatkan keyakinan pelabur asing untuk terus melabur di

kawasan Shah Alam. Analisis ujian korelasi Pearson ini jelas menunjukkan bahawa

terdapat perhubungan kuat dan positif antara keefisienan elemen KGB dengan DPE

dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di MBSA.

Perhubungan yang positif ini menunjukkan bahawa dalam populasi kajian

itu, secara relatif peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dipengaruhi

oleh elemen-elemen KGB. Semakin tinggi sokongan kepada amalan KGB oleh

MBSA semakin tinggi DPE di Bandaraya Shah Alam. Jadual 5.26 dan Rajah 5.6

menunjukkan ringkasan ujian korelasi Pearson antara pembolehubah bebas elemen-

elemen KGB dengan pembolehubah bersandar DPE dan pembangunan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MBSA. Berdasarkan kepada jadual ini jelas

menunjukkan bahawa pembolehubah bebas elemen-elemen KGB mempunyai

hubungan yang kuat dan positif dengan pembolehubah bersandar DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan MBSA.

Antara lima elemen-elemen KGB yang mempunyai hubungan yang kuat dan

positif dengan pembolehubah bersandar DPE di MBSA ialah keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT (nilai r = 0.949), kesamarataan (nilai r = 0.943),

berasaskan suara ramai (nilai r = 0.922), perlaksanaan undang-undang (nilai r = 0.839)

dan maklumbalas awam (nilai r = 0.878). Begitu juga perhubungan yang kuat dan

positif KGB dengan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan

MBSA. Nilai kolerasi koofisiennya antara 0.63 hingga 0.863. MBSA perlu terus

meningkatkan peranannya sebagai pentadbir pembangunan Shah Alam.

283

Jadu

al 5

.26

Ujia

n ko

rela

si P

ears

on a

ntar

a el

emen

-ele

men

KG

B d

enga

n D

PE d

an p

emba

ngun

an w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Kua

la L

umpu

r –

Maj

is B

anda

raya

Sha

h A

lam

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (n

= 3

15)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

Kee

fisi

enan

G

over

nans

Ban

dar

(r)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

deng

an K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ikan

N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

769

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.67

8 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

etel

usan

0.

701

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.63

0 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Perl

aksa

naan

Pe

ranc

anga

n Pe

mba

ngun

an d

an

Und

ang-

unda

ng

0.83

9 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

798

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Mak

lum

bala

s aw

am

0.82

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

790

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

0.

922

Sang

at K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

810

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Kes

amar

ataa

n 0.

943

Sang

at K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

830

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Keb

erke

sana

n Pe

ntad

bira

n da

n Pe

rkhi

dmat

an P

BT

0.

949

Sang

at K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

863

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Aka

unta

bilit

i 0.

709

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.84

6 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

K

esej

ahte

raan

0.

641

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.77

4 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

W

awas

an S

trat

egik

0.

702

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.68

4 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

283

284

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

Raj

ah 5

.6

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r bag

i kaw

asan

MB

SA

r = 0.769 r = 0.701 r = 0.839

r = 0.943

r = 0.922

r = 0.949

r = 0.709

r = 0.641

r = 0.702

r = 0.678

r = 0.630

r = 0.798

r = 0.790

r = 0.810

r = 0.830

r = 0.853 r = 0.846 r = 0.774 r = 0.684

r = 0.828

284

285

d. Penilaian kekuatan perhubungan elemen keefisienan governans bandar, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan Majlis Perbandaran Subang Jaya

Jadual 5.27 dan Rajah 5.7 menunjukkan ringkasan ujian korelasi Pearson antara

pembolehubah bebas elemen-elemen KGB dengan pembolehubah bersandar DPE dan

pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MPSJ. Berdasarkan

kepada jadual ini jelas menunjukkan bahawa pembolehubah bebas elemen-elemen


DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Antara elemen-elemen KGB yang

mempunyai hubungan yang kuat dan positif dengan pembolehubah bersandar DPE

ialah kesamarataan (nilai r = 0.922), keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

(nilai r = 0.902), berasaskan suara ramai (nilai r = 0.898), penyertaan awam (nilai r =

0.817) dan perlaksanaan undang-undang (nilai r = 0.813).

Seperti MBPJ juga aspek kesamaratan dalam elemen KGB menjadi agenda

utama pembangunan bersama rakyat dan MPSJ. Ini selaras dengan wawasan

pembangunan MPSJ iaitu setiap warga MPSJ adalah rakan pembangunan MPSJ.

MPSJ telah mengamalkan LA 21 sejak 10 tahun dahulu. Perancangan pembangunan

masa hadapan MPSJ telah memberi keyakinan kepada stakeholders mengenai

kemampuan MPSJ untuk terus berdaya saing dengan bandar-bandar lain di wilayah-

bandar Kuala Lumpur. Ini sokong pula dengan keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan MPSJ menyediakan kemudahan serta infrastruktur di kawasan Subang

Jaya. Kemudahan E-Kerajaan dan OSC yang disediakan oleh MPSJ telah banyak

membantu MPSJ meningkatkan keefisienan perkhidmatannya.

MPSJ juga sering mengadakan sesi forum dan dialog dengan sektor swasta,

orang awam dan NGO. Ini telah meningkatkan keyakinan pelabur asing untuk terus

melabur di kawasan Subang Jaya sebagai antara pusat perdagangan dan perniagaan

utama di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis ujian korelasi Pearson ini juga

menunjukkan bahawa terdapat perhubungan kuat dan positif antara keefisienan

elemen KGB dengan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan

MPSJ. Perhubungan yang positif ini menunjukkan bahawa semakin tinggi perhatian

dan amalan KGB oleh MPSJ semakin tinggi DPE di kawasan Subang Jaya.

286

Jadu

al 5

.27

Ujia

n ko

rela

si P

ears

on a

ntar

a el

emen

-ele

men

KG

B d

enga

n D

PE d

an p

emba

ngun

an w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Kua

la L

umpu

r –M

ajlis

Per

band

aran

Sub

ang

Jaya

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (n

= 3

15)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

deng

an

Kee

fisi

enan

Gov

erna

ns

Ban

dar

(r)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ikan

N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

817

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.73

5 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

etel

usan

0.

701

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.66

2 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Pe

rlak

sana

an

Pera

ncan

gan

Pem

bang

unan

dan

U

ndan

g-un

dang

0.81

3 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

791

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Mak

lum

bala

s aw

am

0.79

8 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

765

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

0.

898

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.79

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

Sang

at

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.81

8 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

.902

K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

807

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

.722

Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

804

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

.679

Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

735

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

.772

K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

744

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

286

.922

Kes

amar

ataa

n 0

Keb

erke

sana

n Pe

ntad

bira

n da

n Pe

rkhi

dmat

an P

BT

0

Aka

unta

bilit

i 0

Kes

ejah

tera

an

0W

awas

an S

trat

egik

0

287

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

Raj

ah 5

.7

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r bag

i kaw

asan

MPS

J

r = 0.817 r = 0.701 r = 0.813

r = 0.798

r = 0.898

r = 0.922

r = 0.902

r = 0.722

r = 0.679

r = 0.772

r = 0.735

r = 0.662

r = 0.791

r = 0.765

r = 0.795

r = 0.818

r = 0.807 r = 0.804 r = 0.735 r = 0.744

287

288

e. Penilaian kekuatan perhubungan elemen keefisienan governans bandar, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan Majlis Perbandaran Klang

Berdasarkan kepada Jadual 5.28 dan Rajah 5.8 pembolehubah bebas elemen-elemen


DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan MPK. Antara elemen-

elemen KGB yang mempunyai hubungan yang kuat dan positif dengan pembolehubah

bersandar DPE ialah wawasan strategik (nilai r = 0.905), kesamarataan (nilai r =

0.894), keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT (nilai r = 0.879), berasaskan

suara ramai (nilai r = 0.837) dan kesejahteraan (nilai r = 0.800). Jadual 5.12 (g)

menunjukkan ringkasan ujian korelasi Pearson antara pembolehubah bebas elemen-

elemen KGB dengan pembolehubah bersandar DPE dan pembangunan wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MPK.

Pembangunan Bandar Klang adalah selaras dengan perancangan

pembangunan masa hadapan dan wawasan strategik MPK seperti yang telah

termaktub dalam dokumen RSN Selangor dan Rancangan Tempatan Daerah Klang

yang disediakan oleh JPBD. Pembangunan masa depan Bandar Klang adalah seiring

dengan peranan Pelabuhan Klang sebagai hub pintu negara. Ini sokong pula dengan

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan MPK menyediakan pelbagai kemudahan

serta infrastruktur di Bandar Klang dan Pelabuhan Klang. Kemudahan applikasi E-

Kerajaan untuk proses permohonan dan sistem kemudahan OSC yang diamalkan oleh

MPK telah membantu meningkatkan keefisienan perkhidmatannya.

Analisis ujian korelasi Pearson ini jelas menunjukkan bahawa terdapat

perhubungan kuat dan positif antara keefisienan elemen KGB dengan pembangunan

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan MPK. MPK bertindak sebagai

pemudahcara kepada pelabur—pelabur asing dan tempatan. Ini telah meningkatkan

keyakinan pelabur asing untuk terus melabur di kawasan Bandar Klang dan Pelabuhan

Klang. Perhubungan yang positif ini secara relatifnya semakin tinggi elemen-elemen

KGB semakin meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan

MPK. Semakin bertambah amalan-amalan KGB oleh MPK semakin tinggi DPE di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur terutamanya di kawasan Klang.

289

Jadu

al 5

.28

U

jian

kore

lasi

Pea

rson

ant

ara

elem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur –

MPK

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (n

= 3

15)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

deng

an K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ikan

N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

689

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.64

1 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

etel

usan

0.

788

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.73

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

Pe

rlak

sana

an

Pera

ncan

gan

Pem

bang

unan

dan

U

ndan

g-un

dang

0.73

9 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

720

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Mak

lum

bala

s aw

am

0.79

3 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

747

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

Ber

asas

kan

Suar

a 0.

837

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.70

5 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.79

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.79

4 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.60

5 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

707

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.82

7 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

289

Ram

ai

Kes

amar

ataa

n 0.

894

Keb

erke

sana

n Pe

ntad

bira

n da

n Pe

rkhi

dmat

an P

BT

0.

879

Aka

unta

bilit

i 0.

716

Kes

ejah

tera

an

0.80

0 W

awas

an S

trat

egik

0.

905

290

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A

KU

AL

A L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

Raj

ah 5

.8

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

de

ngan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r bag

i kaw

asan

MPK

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

r = 0.689 r = 0.788 r = 0.739

r = 0.793

r = 0.837

r = 0.894

r = 0.879

r = 0.716

r = 0.800

r = 0.905

r = 0.641

r = 0.735

r = 0.720

r = 0.747

r = 0.705

r = 0.795

r = 0.794 r = 0.605 r = 0.707

r = 0.827

290

291

f. Penilaian kekuatan perhubungan elemen keefisienan governans bandar, daya persaingan ekonomi dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di kawasan Majlis Perbandaran Sepang

Perancangan pembangunan masa hadapan MPSp adalah selaras dengan wawasan

strategiknya berdasarkan kepada Rancangan Tempatan Daerah Sepang. Ini telah

memberi keyakinan kepada stakeholders mengenai kemampuan MPSp untuk terus

berdaya saing dengan bandar-bandar lain di peringkat wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Seperti PBT-PBT lain, MPSp juga melaksanakan LA21 di mana setiap

penduduk di kawasan MPSp digalakkan bersama-sama menjayakan pembangunan

MPSp. MPSp telah memperuntukkan setiap hari Rabu sebagai hari bersama pelanggan

dimana sesi forum diadakan bersama stakeholders yang lain. Penduduk boleh

mengemuka apa-apa masalah yang berkaitan kawasan mereka. Ini sokong pula dengan

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan MPSp menyediakan kemudahan serta

infrastruktur di Bandar Salak Tinggi, KLIA dan Cyberjaya.

Jadual 5.29 dan Rajah 5.9 menunjukkan ringkasan ujian korelasi Pearson

antara pembolehubah bebas elemen-elemen KGB dengan pembolehubah bersandar

DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur bagi kawasan MPSp.

Antara lima elemen-elemen KGB yang mempunyai hubungan yang kuat dan positif

dengan pembolehubah bersandar DPE ialah wawasan strategik (nilai r = 0.895),

kesamarataan (nilai r = 0.757), keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT

(nilai r = 0.742), ketelusan (nilai r = 0.695) dan berasaskan suara ramai ( nilai r =

0.666). Berdasarkan kepada jadual ini jelas menunjukkan bahawa pembolehubah

bebas elemen-elemen KGB mempunyai hubungan yang kuat dan positif dengan

pembolehubah bersandar DPE dan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Amalan-amalan KGB oleh MPSp telah meningkatkan keyakinan pelabur-

pelabur asing dan tempatan untuk terus melabur di kawasan Cyberjaya sebagai bandar

bestari dan hub ICT R & D negara. Analisis ujian korelasi Pearson ini juga

menunjukkan bahawa terdapat perhubungan kuat dan positif antara elemen-elemen

KGB dengan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur terutamanya di

kawasan MPSp. Ini menunjukkan bahawa semakin tinggi perhatian kepada amalan-

amalan KGB oleh MPSp semakin tinggi DPE di kawasan MPSp.

292

Jadu

al 5

.29

U

jian

kore

lasi

Pea

rson

ant

ara

elem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur –

MPS

p

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (n

= 3

15)

Kor

elas

i Pea

rson

D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a de

ngan

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

K

orel

asi P

ears

on

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

deng

an K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r (r

)

Kek

uata

n K

oler

asi

Sig.

(2 ta

iled)

Nila

i Si

gnif

ikan

N

ilai

Sign

ifik

an

Peny

erta

an A

wam

0.

598

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.47

3 L

emah

P

< 0.

01

Posi

tif

Ket

elus

an

0.69

5 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

643

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Perl

aksa

naan

Pe

ranc

anga

n Pe

mba

ngun

an d

an

Und

ang-

unda

ng

0.61

7 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

586

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Mak

lum

bala

s aw

am

0.62

8 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

578

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Ber

asas

kan

Suar

a R

amai

0.

666

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.53

4 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

Kes

amar

ataa

n 0.

757

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

0.63

5 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

K

eber

kesa

nan

Pent

adbi

ran

dan

Perk

hidm

atan

PB

T

0.74

2 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

571

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Aka

unta

bilit

i 0.

570

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

0.46

1 L

emah

P

< 0.

01

Posi

tif

Kes

ejah

tera

an

0.58

0 Se

derh

ana

P <

0.01

Po

sitif

0.

545

Sede

rhan

a P

< 0.

01

Posi

tif

Waw

asan

Str

ateg

ik

0.89

5 K

uat

P <

0.01

Po

sitif

0.

768

Kua

t P

< 0.

01

Posi

tif

292

293

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

Raj

ah 5

.9

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

de

ngan

DPE

dan

pem

bang

unan

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la L

umpu

r bag

i kaw

asan

MPS

p

PE

MB

AN

GU

NA

N

WIL

AY

AH

-BA

ND

AR

R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

r = 0.598 r = 0.695 r = 0.617

r = 0.628

r = 0.666

r = 0.757

r = 0.742

r = 0.570

r = 0.580

r = 0.895

r = 0.473

r = 0.643

r = 0.586

r = 0.578

r = 0.534

r = 0.635

r = 0.571 r = 0.461 r = 0.545 r = 0.768

293

294

5.3.5 Penilaian Pengaruh Hubungan Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur Kepada Perubahan Dalam Keefisienan Governans Bandar

Dalam menganalisis pengaruh perhubungan antara DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur terhadap perubahan dalam KGB ujian analisis regresi pelbagai telah

digunakan. Ujian ini adalah berbeza dengan ujian korelasi Pearson yang tidak

mengambilkira pembolehubah peramal (predictor variable) dan pembolehubah

kriterion (criterion variable). Ujian regresi pelbagai boleh menentukan bagaimana

beberapa set atau dimensi pembolehubah bebas dapat dijangka mempengaruhi

hubungan dengan pembolehubah bersandar. Dalam ujian regresi pelbagai ini,

pembolehubah bebas adalah elemen KGB (X) dinamakan pembolehubah peramal.

Pembolehubah bersandar adalah DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dinamakan

sebagai pembolehubah kriterion. Skor pembolehubah kriterion (Y) diramal dengan

menggunakan pembolehubah peramal (X1, X2, X3….dan X10) dimana k ≥ 2.

Persamaan regresi pelbagai ditunjukkan :

Y = b1 X1 + b2 X2 + b3 X3……+b10 X10 + a

Di mana :

• b merupakan pekali regresi untuk setiap pembolehubah peramal

• a ialah pemalar regresi

Analisis ujian regresi pelbagai cuba menjawab persoalan utama kajian ini

iaitu adakah terdapat perhubungan yang signifikan antara elemen-lemen KGB dengan

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Maka dengan itu untuk menguatkan lagi

persoalan kajian ini, beberapa sub-persoalan ujian juga turut membantu untuk

memahami hasil ujian analisis ini, iaitu :

i. Antara sepuluh (10) elemen KGB, elemen yang manakah benar-benar ada

hubungan yang signifikan dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini?;

ii. Antara enam (6) kawasan PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini, PBT

yang mana satukah yang mempunyai nilai regresi yang paling tinggi terhadap DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur?;

295

Seterusnya bagi memperincikan keputusan kajian, analisis regresi pelbagai

kaedah enter digunakan bagi menentukan sumbangan elemen-elemen KGB terhadap

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Selain itu, analisis tersebut dijalankan untuk

mengenalpasti elemen-elemen KGB yang menjadi peramal terbaik kepada DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Keputusan lengkap analisis tersebut ditunjukkan

dalam Jadual 5.30. Analisis regresi di antara elemen-elemen KGB dengan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur menunjukkan terdapat hubungan linear yang

signifikan [F (10,304) = 260.708 , P < 0.05] antara sepuluh (10) elemen-elemen KGB

dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Keputusan analisis regresi pelbagai

menunjukkan bahawa sepuluh (10) pembolehubah peramal dimasukkan ke dalam

model regresi pada p <0.05.

Ini bermakna bahawa sepuluh (10) pemboleh peramal itu merupakan faktor

bagi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Keputusan ini mengukuhkan lagi

objektif kajian iaitu elemen-elemen KGB merupakan faktor kepada peningkatan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur Seterusnya, keputusan kajian dalam Jadual 5.30

menunjukkan sepuluh (10) elemen KGB menjelaskan bahawa 89.6 peratus perubahan

varian dalam DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini bermakna kesepuluh

(10) elemen KGB menyumbang sebanyak 89.6 peratus kepada DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur. Maka dengan itu keputusan analisis regresi pelbagai di atas

menjawab persoalan ujian penyelidikan bahawa penyertaan awam, ketelusan,

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang, maklumbalas awam,

berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT, akauntabiliti, kesejahteraan, wawasan strategik merupakan faktor kepada

peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Di samping itu, keputusan kajian menunjukkan keberkesanan pentadbiran

dan perkhidmatan PBT merupakan peramal terbaik kepada DPE wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur (β = 0.551, p < 0.05) diikuti oleh maklumbalas awam (β = -0.438, p <

0.05), wawasan strategik (β = 0.297 , p < 0.05), ketelusan (β = 0.295 , p < 0.05) dan

kesamarataan (β = 0.236 , p < 0.05). Keputusan yang signifikan ini menunjukkan

bahawa sepuluh (10) elemen KGB dalam model regresi pelbagai yang dibentukkan

pembolehubah kriterion dan pembolehubah peramal boleh digeneralisasikan kepada

296

populasinya. Nam begitu hanya keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT,

maklumbalas aw wawasan strategik, ketelusan dan kesamarataan dianggap sebagai

lima (5) perama rbaik elemen KGB dalam ujian regresi pelbagai ke atas DPE

wilayah-bandar a Kuala Lumpur. Secara ringkasnya, hasil ujian ini cuba

membuktikan dim

yang sangat sign

penemuan ujian

pembolehubah b

pembolehubah b

menunjukkan ca

KGB dan DPE d

Jadual 5.30 Ring

No Pembo

1. Penyertaa

2. Ketelusan

3. Perlaksana

pembangu

undang

4. Maklumb

5. Berasaska

6. Kesamara

7. Keberkes

dan perkh

8. Akauntabi

9. Kesejahte

10. Wawasan

un

am,

l te

ray

ensi-dimensi kelima-lima peramal terbaik ini mempunyai hubungan

ifikan kepada peramal elemen KGB. Ini secara langsung menguatkan

korelasi Pearson antara pembolehubah bebas elemen KGB dengan

ersandar DPE. Di mana terdapat kekuatan perhubungan antara

ebas KGB dengan pembolehubah bersandar DPE. Rajah 5.10

rta aliran pengaruh hubungan antara pembolehubah-pembolehubah

i wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

kasan analisis regresi pelbagai : Faktor peramal elemen-elemen KGB

lehubah (n = 315) β T Sig

n awam -0.023 -0.631 0.529

0.295 8.704 0.000

an perancangan

nan dan undang- 0.045 0.904 0.348

alas awam -0.438 -7.282 0.000

n suara ramai 0.089 1.539 0.125

taan 0.236 3.195 0.002

anan pentadbiran

idmatan PBT 0.551 10.155 0.000

liti 0.004 0.086 0.931

raan -0.013 -0.315 0.753

strategik 0.297 9.239 0.000

F 260.708

R2 0.896

297

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N U

ND

AN

G -

UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

(β =

0.5

51, p

< 0

.05)

(β =

0.2

95 ,

p <

0.0

5)

(β =

-0.4

38, p

< 0

.05)

(β =

0.2

36 ,

p <

0.0

5)

(β =

0.2

97 ,

p <

0.0

5)

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

[F (1

0,30

4) =

260

.708

, P

< 0.

05]

R2 =

0.896

Raj

ah 5

.5

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra p

embo

lehu

bah

beba

s K

GB

(per

amal

) dan

pem

bole

huba

h sa

ndar

an D

PE (k

rite

rion

)

R2 =

0.892

R2 =

0.872

R2 =

0.908 R2 =

0.871

R2 =

0.907

297

298

Ini adalah selaras dengan hasrat kerajaan untuk melaksanakan program

transformasi ekonomi (ETP) menjadikan sebuah negara maju dan berdaya saing

dengan berpendapatan tinggi dengan ekonomi pendapatan negara kasar (PNK) bernilai

RM1.7 trillion pada tahun 2020 (PEMANDU 2010). Namun begitu, kejayaan program

tarnsformasi ini bergantung kepada perlaksanaan dan penyampaian yang efisien. Ini

memerlukan sektor awam dan swasta bekerjasama untuk menjayakannya. Maka

dengan itu, hasrat tersebut perlu dilaksanakan oleh PBT dengan memberi komitmen

kepada sektor swasta dengan berperanan sebagai pemudahcara bagi memastikan

pembiayaan telus, perlaksanaan pantas dan akauntabiliti jelas sepanjang penyampaian

ETP. PBT perlu komited untuk menjadi rakan kongsi yang senang didekati untuk

menjalankan tugas dengan pantas dan efisien.

i. Dimensi-dimensi Konteks Keberkesanan Pentadbiran dan Perkhidmatan PBT yang Meramal Keefisienan Governans Bandar

Berdasarkan kepada Jadual 5.30 keputusan ujian regresi pelbagai pengaruh elemen

KGB ke atas DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, didapati keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT dalam elemen KGB merupakan peramal yang

terbaik kepada DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Maka dengan itu dimensi-

dimensi keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT diuji dengan ujian regresi

pelbagai. Hasil ujian analisis regresi di antara dimensi-dimensi konteks keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT yang meramal KGB menunjukkan terdapat

hubungan linear yang signifikan [F (24, 290) = 99.762 , p < 0.05] antara duapuluh

empat (24) dimensi-dimensi keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT dalam

elemen-elemen KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Jadual 5.31 dan Rajah 5.6

(a) menunjukkan ringkasan analisis regresi pelbagai bagi dimensi-dimensi konteks

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT yang meramal KGB.

Jadual ini menjelaskan bahawa dimensi-dimensi dalam keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT menyumbang sebanyak 89.6 peratus kepada

KGB. Ini jelas menunjukkan bahawa keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT merupakan antara faktor utama kepada KGB kepada peningkatan DPE di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. PBT-PBT di wilayah-bandar raya sentiasa

meningkatkan keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan mereka. Di samping itu,

299

Jadual 5.31 Ringkasan analisis regresi pelbagai : Dimensi konteks keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT yang meramal KGB

No Dimensi-dimensi Keberkesanan Pentadbiran

dan Perkhidmatan PBT (n = 315) β t Sig

1. Mekanisme sistem penyampaian (delivery system) -0.112 -2.078 0.039

2. Peranan dan tanggungjawab ahli majlis dalam pembangunan kawasan PBT 0.360 6.850 0.000

3. Kemudahan Agensi Setempat (OSC) PBT untuk mempercepatkan proses kelulusan permohonan

0.526 4.013 0.000

4. Perlaksanaan program Local Agenda 21 0.193 3.835 0.000

5. Proses dan kaedah tender terbuka untuk pembekalan dan projek 0.203 3.755 0.000

6. Layanan dan perkhidmatan Hotline PBT 0.086 1.436 0.152

7. Layanan dan masa perkhidmatan di kaunter jabatan-jabatan PBT 0.004 0.078 0.938

8. Perkhidmatan kaunter serahan borang rmohonan lesen dan pelan 0.037 0 0.627

9 rkhidmatan di kaunter bayaran cukai, lesen n kompaun 0.078 0 0.491

10 rkhidmatan kaunter bergerak untuk bayaran kai, lesen dan kompaun -0.119 -2 0.027

11 emudahan perkhidmatan kaunter untuk rang Kurang Upaya (OKU) -0.305 -3 0.001

12 emudahan perkhidmatan kaunter untuk arga Emas 0.426 4 0.000

13

14

15

16

17

18

19

20

2

pe

. Peda

. Pecu

. KO

. KW

. Tempoh pembayaran balik untuk bayaran terlebih bayar 0.253 3

. Perkhidmatan online semakan cukai, kelulusan permohonan pelan dan lesen -0.425 -5

. Perkhidmatan online proses kelulusan permohonan pelan dan lesen -0.112 -1

. Perkhidmatan online pembayaran yuran proses pelan, cukai, lesen dan kompaun 0.208 2

. Proses rayuan kelulusan pelan, pengurangan cukai, kompaun dan lanjutan tempoh lesen berniaga

0.091 1

. Kemudahan perkhidmatan sewaan kemudahan sukan dan dewan orang ramai 0.447 6

. Kemudahan perkhidmatan pusat sumber / perpustakaan PBT -0.099 -1

. Pengurusan sampah dan bahan sisa pepejal 0.075 -1

1 Kaedah pengurusan dan penyelesaian aduan awam 0.317 3

F 99 R2 0

.487

.690

.225

.398

.888

.296 0.001

.380 0.000

.886 0.060

.868 0.004

.297 0.196

.725 0.000

.711 0.088

.458 0.146

.744 0.000

.762 .892

300

Sew

aan

Kem

udah

an S

ukan

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A K

UA

LA

L

UM

PU

R

(β =

0.2

53, p

< 0

.05)

(β =

0.5

26, p

< 0

.05)

(β =

-0.3

05, p

< 0

.05)

(β =

0.1

93 ,

p <

0.0

5)

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

[F

(10,

304)

= 2

60.7

08 ,

P <

0.05

]

Raj

ah 5

.11

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra d

imen

si-d

imen

si k

onte

ks k

eber

kesa

nan

pent

adbi

ran

dan

perk

hidm

atan

PB

T

R2 =

0.896

KEBERKESANAN PENTADBIRAN DAN PERKHIDMATAN PBT

Kau

nter

War

ga E

mas

Pen

guru

san

Adu

an A

wam

Kau

nter

War

ga O

KU

Tem

poh

Bay

aran

Bal

ik

Per

khid

mat

an O

nlin

e B

ayar

an

Kae

dah

Ten

der

Ter

buka

Kem

udah

an A

gens

i Set

empa

t

Per

anan

Ahl

i Maj

lis

Per

khid

mat

an O

nlin

e Se

mak

an

Pro

gram

Loc

al A

gend

a 21

(β =

0.4

25, p

< 0

.05)

(β =

0.36

0, p

< 0

.05

(β =

0.3

17, p

< 0

.05)

(β =

0.2

08, p

< 0

.05)

(β =

0.2

03, p

< 0

.05)

(β =

0.4

47, p

< 0

.05)

(β =

0.4

26, p

< 0

.05)

R2 = 0.892

300

301

keputusan ujian analisis regresi pelbagai ini menunjukkan bahawa Kemudahan OSC

PBT untuk mempercepatkan proses kelulusan permohonan dalam dimensi-dimensi

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT merupakan peramal terbaik kepada

KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Ini adalah kerana kemudahan OSC di setiap PBT di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur telah membawa banyak perubahan kepada proses permohonan

kelulusan pelan dan bangunan di PBT. Penubuhan Agensi OSC setempat di PBT

sejak tahun 2006 telah mempercepatkan dan mempermudahkan proses permohonan

kelulusan pelan. Ini merupakan antara langkah kerajaan untuk mengurangkan karenah

birokrasi di PBT. Perkhidmatan online semakan cukai, kelulusan permohonan pelan

dan lesen juga merupakan antara peramal terbaik dalam keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT. Antara sebelas (11) peramal utama lain dalam keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT yang signifikan kepada KGB adalah :

a. Kemudahan perkhidmatan sewaan kemudahan sukan dan dewan orang ramai (β =

0.447 , p < 0.05);

b. Kemudahan perkhidmatan kaunter untuk Warga Emas (β = 0.426 , p < 0.05);

c. Perkhidmatan online semakan cukai, kelulusan permohonan pelan dan lesen (β =

0.425 , p < 0.05);

d. Peranan dan tanggungjawab ahli majlis dalam pembangunan kawasan PBT (β

=0.360 , p < 0.05);

e. Kemudahan Agensi Setempat (OSC) PBT untuk mempercepatkan proses

kelulusan permohonan (β = 0.526 , p < 0.05);

f. Kaedah pengurusan dan penyelesaian aduan awam (β = 0.317, p < 0.05);

g. Kemudahan perkhidmatan kaunter untuk Orang Kurang Upaya (OKU) (β = -

0.305, p < 0.05);

h. Tempoh pembayaran balik untuk bayaran terlebih bayar (β = 0.253 , p < 0.05);

i. Perkhidmatan online pembayaran yuran proses pelan, cukai, lesen dan kompaun (β

= 0.208 , p < 0.05) ;

j. Proses dan kaedah tender terbuka untuk pembekalan dan projek (β = 0.203 , p <

0.05) ; dan

k. Perlaksanaan program Local Agenda 21 (β = 0.193 , p < 0.05)

302

ii. Dimensi-dimensi Konteks Maklumbalas awam PBT yang Meramal Keefisienan Governans Bandar

Hasil ujian analisis regresi di antara dimensi-dimensi konteks maklumbalas awam

PBT yang meramal KGB menunjukkan terdapat hubungan linear yang signifikan [F

(12, 302) = 172.203 , p < 0.05] antara dua belas (12) dimensi-dimensi maklumbalas

awam PBT dalam elemen-elemen KGB. Jadual 5.32 dan Rajah 5.12 menunjukkan

ringkasan analisis regresi pelbagai bagi dimensi-dimensi konteks maklumbalas awam

PBT yang meramal KGB. Jadual ini menjelaskan bahawa dimensi-dimensi dalam

maklumbalas awam menyumbang sebanyak 87.2 peratus kepada KGB. Di samping

itu, keputusan ujian analisis regresi pelbagai ini menunjukkan bahawa maklumbalas

awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Warga Emas dalam

dimensi-dimensi maklumbalas awam PBT merupakan peramal terbaik kepada KGB

di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Antara empat (4) peramal utama dalam maklumbalas awam PBT yang

signifikan kepada KGB dan memberi pengaruh kepada DPE adalah :

a. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Warga

Emas (β = 0.241 , p < 0.05);

b. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah-masalah yang diterima

daripada Biro Pengaduan Awam (BPA) (β = 0.237 , p < 0.05);

c. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Orang

Kurang Upaya (OKU) (β = 0.226 , p < 0.05); dan

d. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan

masyarakat awam (β = 0.210 , p < 0.05)

Secara ringkas keputusan analisis ini menunjukkan bahawa tindakan PBT

terhadap setiap maklumbalas awam yang terima dari stakeholders di wilayah-bandar

raya merupakan perkara penting dalam KGB yang perlu diberi perhatian sewajarnya.

Masalah dan isu yang dikemukakan oleh stakeholders perlu tindakan segera agar

keperluan masyarakat dapat dipenuhi dan persekitaran kehidupan mereka lebih selesa.

Tindakan PBT kepada maklumbalas dari pihak swasta dan NGO ini juga antara faktor

kepada peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

303

Jadual 5.32 Ringkasan analisis regresi pelbagai : Dimensi-dimensi konteks maklumbalas awam PBT yang meramal KGB

No Dimensi-dimensi Maklumbalas awam

(n = 315)

β t Sig

1. Perlaksanaan dan pemantauan E-Aduan -0.062 -0.931 0.353

2. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan masyarakat awam

0.210 3.129 0.002

3. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan komuniti perniagaan dan penjaja

0.035 0.532 0.595

4. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Orang Kurang Upaya (OKU)

0.226 3.353 0.001

5. Maklumbalas awam dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Warga Emas

0.241 2.915 0.004

6. Maklu as awam dan tindakan PBT terhad san sosial daripada projek-projek pemb sebelum dilaksanakan

0.088 1.377 0.170

7. Maklu as awam dan tindakan PBT terhad san sosial daripada projek-projek pemb yang sedang dilaksanakan

0.120 1.482 0.139

8. Maklu as awam dan tindakan PBT terhad san sosial daripada projek-projek pemb selepas dilaksanakan

-0.036 -0.451 0.652

9. Makluterhadoleh m

10. Maklterhadarip

11. Makluditerimrasuah

12. Maklupemb

mbalap ke

inaan mbalap ke

inaan mbalap ke

inaan
mbalas awam dan tindakan PBT ap masalah-masalah yang ditimbulkan edia masa
0.003 0.064 0.949

umbalas awam dan tindakan PBT dap masalah-masalah yang diterima ada Biro Pengaduan Awam (BPA)

0.237 3.483 0.000

mbalas awam dan tindakan PBT yang a dari orang awam mengenai amalan

dan salahguna kuasa kakitangannya -0.012 -0.169 0.866

mbalas awam dan tindakan PBT isu-isu angunan di sempadan kawasan pentadbiran -0.037 -0.571 0.568

F 172.203

R2 0.872

304

MAKLUMBALAS AWAM

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A

KU

AL

A L

UM

PU

R

(β =

0.2

4 , p

< 0

.05)

(β =

0.2

37, p

< 0

.05)

(β =

0.2

26, p

< 0

.05)

(β =

0.2

10 ,

p <

0.0

5)

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

[F (1

0,30

4) =

260

.708

, P

< 0.

05]

Raj

ah 5

.12

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra d

imen

si-d

imen

si k

onte

ks m

aklu

mba

las

awam

R2 =

0.896

Mak

lum

bala

s aw

am d

an

tind

akan

PB

T t

erha

dap

mas

alah

dan

kep

erlu

an W

arga

E

mas

Mak

lum

bala

s aw

am d

an

tind

akan

PB

T t

erha

dap

mas

alah

-mas

alah

yan

g di

teri

ma

dari

pada

Bir

o P

enga

duan

Mak

lum

bala

s aw

am d

an

tind

akan

PB

T t

erha

dap

mas

alah

dan

kep

erlu

an O

rang

K

uran

g U

paya

(OK

U)

Mak

lum

bala

s aw

am d

an

tind

akan

PB

T t

erha

dap

mas

alah

dan

kep

erlu

an

mas

yara

kat a

wam

R2 = 0.872

304

305

iii. Dimensi-dimensi Konteks Wawasan Strategik PBT yang Meramal Keefisienan Governans Bandar

Berdasarkan kepada Jadual 5.30, ujian regresi pelbagai diuji sekali ke atas wawasan

strategik untuk menilai dimensi-dimensi yang mana merupakan faktor penyumbang

kepada wawasan strategik ini. Jadual 5.33 dan Rajah 5.13 menunjukkan ringkasan

analisis regresi pelbagai bagi dimensi-dimensi konteks wawasan strategik PBT yang

meramal KGB. Hasil ujian analisis regresi di antara dimensi-dimensi konteks

wawasan strategik PBT yang meramal KGB menunjukkan terdapat hubungan linear

yang signifikan [F (14, 297) = 209.810 , p < 0.05] antara empat belas (14) dimensi-

dimensi wawasan strategik PBT dalam elemen-elemen KGB wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Jadual ini menjelaskan bahawa dimensi-dimensi dalam wawasan

strategik PBT menyumbang sebanyak 90.8 peratus kepada KGB.

Di samping itu, keputusan ujian analisis regresi pelbagai ini menunjukkan

bahawa menurut pandangan dan pendapat stakeholders wawasan strategik PBT

kepada perlaksanaan pelan strategik pembasmian kemiskinan bandar oleh PBT

merupakan peramal terbaik kepada KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Antara tujuh (7) peramal utama dalam wawasan strategik PBT yang signifikan

kepada KGB dan memberi pengaruh kepada DPE wilayah-bandar raya adalah :

a. Perlaksanaan pelan strategik pembasmian kemiskinan bandar oleh PBT (β = 0.458

, p < 0.05);

b. Jaringan kerjasama PBT dengan badan-badan antarabangsa dan lain-lain bandar di

seluruh dunia (β = -0.424 , p < 0.05);

c. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan pelabur asing (β = 0.316 , p

< 0.05);

d. Pelan strategik pembangunan pelancongan bandar oleh PBT (β = -0.274 , p <

0.05);

e. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan lain-lain jabatan /agensi

kerajaan antarabangsa (β = 0.217 , p < 0.05);

f. Pelan strategik dan pengindahan senitaman bandar (β = 0.210 , p < 0.05); dan

g. Perlaksanaan pelan strategik sistem teknologi maklumat oleh PBT (β = 0.199 , p <

0.05)

306

Jadual 5.33 Ringkasan analisis regresi pelbagai : Dimensi-dimensi konteks wawasan strategik PBT yang meramal KGB

No Dimensi-dimensi Wawasan Strategik

(n = 315) β t Sig

1. Jaringan kerjasama PBT dengan badan-badan antarabangsa dan lain-lain bandar di seluruh dunia

-0.424 -5.679 0.000

2. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan lain-lain jabatan /agensi kerajaan antarabangsa

0.217 3.264 0.001

3. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan pelabur asing 0.316 5.033 0.000

4. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan pertubuhan-pertubuhan sosial antarabangsa 0.109 2.270 0.024

5. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan lain-lain jabatan /agensi kerajaan -0.043 -0.886 0.376

6. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan pelabur-pelabur tempatan 0.030 0.558 0.577

7. Perkongsian pengetahuan dan maklumat PBT dengan pertubuhan-pertubuhan sosial tempatan 0.153 0.022

8. Perlaksanaan pelan strategik pembangunan ekonomi bandar oleh PBT -0.018 0.682

9. Perlaksanaan pelan strategik pembasmian kemiskinan bandar oleh PBT 0.458 0.000

10. Perlaksanaan pelan strategik sistem teknologi maklumat oleh PBT 0.199 0.000

11. Perlaksanaan pelan strategik sistem pengangkutan awam oleh PBT 0.149 2.019 0.044

12. Perlaksanaan pelan strategik kemudahan awam dan infrastruktur oleh PBT -0.070 -0.875 0.382

13. Pelan strategik dan pengindahan senitaman bandar 0.210 4.921 0.000

14. Pelan strategik pembangunan pelancongan bandar oleh PBT -0.274 -4.371 0.000

F 209.810 R2 0.908

Keputusan ini menunjukkan bahawa PBT-PBT perlu menyediakan beberapa

polisi dan program berdasarkan kepada pandangan dan pendapat penduduk.

Pembangunan ekonomi, sosial dan fizikal yang dinamik dan strategik selaras dengan

kepentingan rakyat dan wawasan kerajaan yang boleh menjana pertumbuhan dan

meningkatkan ekonomi bandar. ogram ini dapat menambahbaik KGB

dan meningkatkan DPE wilayah-

lebih baik dan meningkatkan nilai

Polisi dan pr

bandar raya Kuala Lumpur pada ke

pelaburan asing dan tempatan.

2.305

-0.411

9.459

4.482

dudukan yang

307

WAWASAN STRATEGIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A

KU

AL

A L

UM

PU

R

(β =

0.2

17, p

< 0

.05)

(β =

0.4

58, p

< 0

.05)

(β =

0.3

16, p

< 0

.05)

(β =

-0.2

74, p

< 0

.05

(β =

0.2

10, p

< 0

.05)

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

[F (1

0,30

4) =

260

.708

, P

< 0.

05]

R2 = 0.896

Raj

ah 5

.13

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra d

imen

si-d

imen

si k

onte

ks w

awas

an s

trat

egik

Pel

an s

trat

egik

pem

basm

ian

kem

iski

nan

band

ar

Jari

ngan

ker

jasa

ma

bada

n-ba

dan

anta

raba

ngsa

Pel

an s

trat

egik

pem

bang

unan

pe

lanc

onga

n ba

ndar

Per

kong

sian

pen

geta

huan

de

ngan

pel

abur

asi

ng

Per

kong

sian

pen

geta

huan

ja

bata

n /a

gens

i ker

ajaa

n

Pel

an s

trat

egik

dan

pe

ngin

daha

n se

nita

man

ban

dar

Per

laks

anaa

n pe

lan

stra

tegi

k si

stem

tekn

olog

i mak

lum

at

(β =

-0.4

24, p

< 0

.05)

(β =

0.1

99, p

< 0

.05)

R2 = 0.908

307

308

iv. Dimensi-dimensi Konteks Ketelusan yang Meramal Keefisienan Governans Bandar

Berdasarkan kepada ujian analisis regresi pelbagai KGB dan DPE, didapati ketelusan

merupakan antara peramal terbaik kepada KGB. Maka dengan itu memastikan

keputusan tersebut ujian regresi pelbagai telah dijalankan ke atas bagi dimensi-

dimensi konteks ketelusan ini. Hasil ujian analisis regresi di antara dimensi-dimensi

konteks ketelusan yang meramal KGB menunjukkan terdapat hubungan linear yang

signifikan [F (15, 299) = 134.439 , p < 0.05] antara lima belas (15) dimensi-dimensi

ketelusan PBT dalam elemen-elemen KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Jadual 5.34 dan Rajah 5.14 menunjukkan ringkasan analisis regresi pelbagai bagi

dimensi-dimensi konteks ketelusan yang meramal KGB. Jadual ini menjelaskan

bahawa dimensi-dimensi dalam ketelusan menyumbang sebanyak 87.1 peratus kepada

KGB. Di samping itu, keputusan ujian analisis regresi pelbagai ini menunjukkan

bahawa maklumat kelulusan permohonan pelan tatatur dan bangunan dalam dimensi-

dimensi ketelusan merupakan peramal terbaik kepada KGB di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Antara enam (6) peramal utama dalam ketelusan yang signifikan

kepada KGB dan memberi pengaruh kepada DPE wilayah-bandar raya adalah:

a. Maklumat kelulusan permohonan pelan tatatur dan bangunan (β = 0.349 , p <

0.05);

b. Proses tender terbuka untuk pembekalan dan projek (β = 0.335 , p < 0.05);

c. Maklumat dan data laporan tahunan PBT(β = 0.311 , p < 0.05);

d. Maklumat keputusan tender pembekalan dan projek (β = -0.243 , p < 0.05);

e. Capaian maklumat mengenai projek-projek PBT yang gagal (β = 0.225 , p <

0.05); dan

f. Maklumat kelulusan permohonan lesen seperti papan iklan, penjaja, tadika (β =

0.182 , p < 0.05)

Hasil keputusan ujian ini menunjukkan bahawa ketelusan dalam sistem

pentadbiran PBT adalah penting terutamanya dalam keperluan menyediakan

maklumat-maklumat projek pembangunan yang ada berkaitan dengan kepentingan

rakyat. Capaian maklumat-maklumat ini adalah mudah dan berkesan. Jika aspek

ketelusan terus diamalkan, DPE wilayah-bandar raya pasti meningkat.

309

Jadual 5.34 Ri is regresi pelbagai : Dimensi-dimensi konteks ke eramal KGB

No Dimensi-d

1. Maklumat perb

pembangunan P

2. Proses tender

dan projek

3. Maklumat kep

projek

4. Proses permoho

penjaja, tadika

5. Maklumat kel

rti papan

6. es permoho

7. klumat kel

tur dan ba

8. aian maklu

g sedang da

9. aian makl

PBT yang gag

10. Maklumat lama

jabatannya

11. Maklumat dan

12. Capaian Lapora

kepada pihak a

13. Pembentangan

Jawatankuasa P

14. Proses pelaksan

Rating PBT

15. Proses maklum

awam

ngkasan analistelusan yang m

imensi Ketelusan (n = 315) β t Sig elanjaan pengurusan dan

BT 0.080 1.398 0.163

terbuka untuk pembekalan 0.335 4.612 0.000

utusan tender pembekalan dan -0.243 -3.456 0.001

nan lesen seperti papan iklan, -0.109 -1.695 0.091

ulusan permohonan lesen

iklan, p a, tadika 0.182 3.228 0.001

nan pe atur dan bangunan -0.0 -0.475 0.635

ulusan ohonan pelan

ngunan0.34 5.360 0.000

mat me i projek-projek PBT

n akan anakan 0.07 1.775 0.077

umat m nai projek-projek

al 0.22

n Web PBT dan jabatan--0.0

data laporan tahunan PBT 0.31

n Penyata Kewangan PBT

wam 0.02

bajet tahunan PBT kepada

ersatuan Penduduk dan NGO 0.01

aan dan keputusan Sistem Star -0.0

at dan maklumbalas awam aduan 0.01

F

R2

28

9

6

enjaj

lan tat

perm

ngena

dilaks

enge

sepe

Pros

Ma

tata

Cap

yan

Cap
5 4.832 0.000
50 -1.277 0.203

1 6.025 0.000

0 0.402 0.688

0 0.251 0.802

88 -1.975 0.049

9 0.351 0.726

134.439

0.871

310

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A

KU

AL

A L

UM

PU

R

(β =

-0.2

43, p

< 0

.05)

(β =

0.3

49, p

< 0

.05)

;

(β =

0.3

35, p

< 0

.05)

(β =

0.3

11, p

< 0

.05)

;

(β =

0.1

82, p

< 0

.05)

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

[F (1

0,30

4) =

260

.708

, P <

0.0

5]

KETELUSAN

Mak

lum

at k

elul

usan

pe

rmoh

onan

pel

an ta

tatu

r

Pro

ses

tend

er te

rbuk

a u

ntuk

pe

mbe

kala

n da

n pr

ojek

Mak

lum

at d

an d

ata

lapo

ran

tahu

nan

PB

T

Mak

lum

at k

eput

usan

tend

er

pem

beka

lan

dan

proj

ek

Cap

aian

mak

lum

at m

enge

nai

proj

ek-p

roje

k P

BT

yan

g ga

gal

Mak

lum

at k

elul

usan

pe

rmoh

onan

lese

n

R2 = 0.896

(β =

0.2

25, p

< 0

.05)

Raj

ah 5

.14

C

arta

alir

an k

eput

usan

ana

lisis

hub

unga

n an

tara

dim

ensi

-dim

ensi

kon

teks

ket

elus

an

R2 = 0.871

310

311

v. Dimensi-dimensi Konteks Kesamarataan Yang Meramal Keefisienan Governans Bandar

Jadual 5.35 dan Rajah 5.13 menunjukkan ringkasan analisis regresi pelbagai bagi

dimensi-dimensi konteks kesamarataan PBT yang meramal KGB. Maka dengan itu

memastikan keputusan tersebut ujian regresi pelbagai telah dijalankan ke atas bagi

dimensi konteks kesamarataan ini. Hasil ujian analisis regresi di antara dimensi-

dimensi konteks kesamarataan yang meramal KGB menunjukkan terdapat hubungan

linear yang signifikan [F (13, 301) = 225.612 , p < 0.05] antara (13) tiga belas

dimensi-dimensi kesamarataan dalam elemen-elemen KGB. Jadual ini menjelaskan

bahawa dimensi-dimensi dalam kesamarataan menyumbang sebanyak 90.7 peratus

kepada KGB. Di samping itu, keputusan ujian analisis regresi pelbagai ini

menunjukkan bahawa perlaksanaan projek-projek pembangunan meliputi keseluruhan

kawasan PBT tanpa mengira fahaman politik dalam dimensi kesamarataan merupakan

peramal terbaik kepada KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Amalan kesamarataan dalam pentadbiran PBT mampu meningkatkan KGB.

Ini jelas menunjukkan bahawa elemen kesamarataan merupakan salah satu faktor

kepada DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Antara (7) tujuh peramal utama

dalam kesamarataan yang signifikan kepada KGB adalah :

a. Projek-projek pembangunan meliputi keseluruhan kawasan (β = 0.280 , p < 0.05);

b. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk Warga Emas (β = 0.278 , p

< 0.05);

c. Semua kaum berhak dan berpeluang mengemukakan masalah mereka kepada PBT

(β = 0.254 , p < 0.05);

d. Penduduk berpeluang menyertai tender terbuka pembekalan dan projek (β =

0.244 , p < 0.05);

e. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk Orang Kurang Upaya

(OKU) (β = 0.186 , p < 0.05);

f. Semua kaum berhak dan berpeluang terlibat dalam proses membuat keputusan

bersama PBT (β = -0.142 , p < 0.05); dan

g. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk semua peringkat umur (β = -

0.136 , p < 0.05)

312

Jadual 5.35 Ringkasan analisis regresi pelbagai : Dimensi-dimensi konteks kesamarataan yang meramal KGB

No Dimensi-dimensi Kesamarataan (n = 315) β t Sig

1. Semua kaum berhak dan berpeluang

mengemukakan masalah mereka kepada PBT 0.254 -5.485 0.000

2. Semua kaum berhak dan berpeluang terlibat

dalam proses membuat keputusan bersama PBT -0.142 -3.134 0.002

3. Penduduk berpeluang menyertai tender terbuka

pembekalan dan projek 0.244 4.749 0.000

4. Peruntukan kewangan kepada setiap Jawatankuasa

Persatuan Penduduk (JKP) -0.076 -2.179 0.030

5. Projek-projek pembangunan meliputi

keseluruhan kawasan 0.280 4.933 0.000

6. Penyediaan kemudahan dan infrastruktur di seluruh

kawasan 0.028 0.535 0.593

7. Penyediaan kemudahan lot-lot kedai untuk semua

kaum -0.099 -1.880 0.061

8. Kemudahan dan ruang perniagaan penjaja kecil

untuk semua kaum 0.097 1.684 0.093

9. Penyediaan kemudahan rumah kos rendah untuk

semua kaum 0.050 1.104 0.270

10. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur

untuk semua kaum 0.077 1.745 0.082


untuk semua peringkat umur -0.136 -3.090 0.002


untuk Orang Kurang Upaya (OKU) 0.186 3.080 0.002


untuk Warga Emas 0.278 4.871 0.000

F 225.612

R2 0.907

313

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A

KU

AL

A L

UM

PU

R

(β =

0.1

86, p

< 0

.05)

(β =

0.2

80, p

< 0

.05)

(β =

0.2

54, p

< 0

.05)

(β =

0.2

44, p

< 0

.05)

(β =

-0.1

36, p

< 0

.05)

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N G

OV

ER

NA

NS

BA

ND

AR

[F (1

0,30

4) =

260

.708

, P

< 0.

05]

R2 = 0.907

KESAMARATAAN

Pro

jek-

proj

ek p

emba

ngun

an

mel

iput

i kes

elur

uhan

kaw

asan

Pen

yedi

aan

kem

udah

an d

an

infr

astr

uktu

r un

tuk

War

ga E

mas

Sem

ua k

aum

ber

hak

men

gem

ukak

an m

asal

ah

Pen

dudu

k be

rpel

uang

men

yert

ai

tend

er te

rbuk

a

Pen

yedi

aan

kem

udah

an d

an

infr

astr

uktu

r O

KU

Sem

ua k

aum

ber

pelu

ang

terl

ibat

da

lam

pro

ses

mem

buat

kep

utus

an

Pen

yedi

aan

kem

udah

an u

ntuk

se

mua

per

ingk

at u

mur

Raj

ah 5

.13

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra d

imen

si-d

imen

si k

onte

ks k

esam

arat

aan

dala

m K

GB

(β =

0.2

78, p

< 0

.05)

(β =

-0.1

42, p

< 0

.05)

313

314

5.3.6 Penilaian Pengaruh Hubungan Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur Kepada Perubahan Dalam Keefisienan Governans Bandar Mengikut Pihak Berkuasa Tempatan

Selaras dengan keputusan ujian regresi pelbagai pada Jadual 5.30 dan Jadual 5.31

hingga Jadual 5.35 seterusnya bagi memperincikan keputusan kajian ini, analisis

regresi pelbagai kaedah enter digunakan sekali bagi menentukan sumbangan elemen-

elemen KGB terhadap DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT.

Keputusan lengkap analisis tersebut ditunjukkan dalam Jadual 5.36. Analisis regresi

pelbagai di antara elemen-elemen KGB dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur mengikut PBT ini menunjukkan terdapat hubungan linear yang signifikan

antara sepuluh (10) elemen KGB dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

mengikut PBT, DBKL [F(10,44) = 75.676, p < 0.05], MBPJ [F(10,41) = 54,798, p <

0.05], MBSA [F(10,40) = 76.244, p < 0.05], MPSJ [F(10,43) = 45.513, p < 0.05],

MPK [F(10,42) = 57.903, p < 0.05] dan MPSp [F(10,39) = 35.495, p < 0.05].

Keputusan ujian regresi dalam Jadual 5.36 dan Rajah 5.16 menunjukkan

sepuluh (10) elemen KGB menjelaskan bahawa lebih 90 peratus perubahan varian

dalam DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT. Ini bermakna sepuluh

(10) elemen KGB di PBT menyumbang lebih daripada 90 peratus kepada DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. KGB di MBSA menyumbang 95 peratus kepada

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini diikuti DBKL 94.5 peratus, MPK 93.2

peratus, MBPJ 93 peratus, MPSJ 91.4 peratus dan MPSp 90.1 peratus. Ini jelas

membuktikan bahawa PBT-PBT ini cukup komited melaksanakan KGB untuk

meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Jadual 5.15 juga

menunjukkan bahawa dimensi-dimensi keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT di DBKL, MBSA, MPK dan MPSP merupakan peramal terbaik kepada KGB

yang mempengaruhi peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Maka dengan itu PBT-PBT ini perlu sentiasa meningkatkan mutu

perkhidmatan mereka dari semasa ke semasa selaras dengan perubahan ekonomi

dunia. Pelbagai pendekatan telah dansedang dilaksanakan oleh PBT selaras dengan

hasrat kerajaan untuk menjadikan Malaysia antara destinasi pelaburan asing utama

negara-negara Eropah dan Amerika di rantau Asia Pasifik.

315

Jadu

al 5

.36

Rin

gkas

an a

nalis

is re

gres

i pel

baga

i : F

akto

r per

amal

ele

men

-ele

men

KG

B k

epad

a D

PE w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Kua

la L

umpu

r Men

giku

t PB

T

Pem

bole

huba

h /

Pera

mal

(n

= 3

15)

DB

KL

M

BP

J M

BSA

M

PSJ

M

PK

M

PSp

Β

T

Sig

β T

Si

g Β

T

Si

g β

T

Sig

β t

Sig

Β

T

Sig

Peny

erta

an

awam

-0

.074

-1

.279

0.

208

0.40

5 2.

716

0.01

0 -0

.126

-1

.096

0.

280

0.07

8 0.

558

0.58

0 -0

.041

-0

.596

0.

003

-0.0

03

-0.9

92

0.32

7

Ket

elus

an

0.34

0 4.

958

0.00

0 0.

057

0.59

5 0.

555

2.88

0 2.

880

0.00

4 0.

088

0.78

4 0.

437

0.08

8 2.

845

0.00

7 0.

400

4.28

2 0.

000

Perl

aksa

naan

pe

ranc

anga

n pe

mba

ngun

an

dan

unda

ng-

unda

ng

0.01

5 0.

189

0.85

1 -0

.565

-2

.870

0.

003

2.08

7 2.

087

0.00

3 0.

206

1.33

2 0.

190

0.20

6 -0

.542

0.

591

0.06

0 0.

672

0.50

6

Mak

lum

bala

s aw

am

-0.7

07

-6.3

05

0.00

0 -0

.001

-0

.008

0.

994

-1.5

24

-1.5

24

0.00

0 -0

.410

-2

.388

0.

001

-0.4

10

-3.5

07

0.00

1 -0

.670

-4

.143

0.

000

Ber

asas

kan

suar

a ra

mai

-0

.028

-0

.202

0.

841

-0.0

74

-0.4

38

0.00

3 0.

320

0.32

0 0.

751

0.17

2 1.

021

0.00

2 0.

172

1.02

9 0.

309

0.05

3 0.

366

0.71

7

Kes

amar

ataa

n 0.

131

0.79

3 0.

432

0.55

8 2.

619

0.01

2 -0

.179

-0

.179

0.

000

0.36

5 1.

489

0.14

4 0.

365

-0.2

01

0.84

1 0.

135

0.64

8 0.

521

Keb

erke

sana

n pe

ntad

bira

n da

n pe

rkhi

dmat

an

PBT

0.53

4 6.

308

0.00

0 0.

405

2.85

3 0.

004

3.76

0 3.

760

0.00

1 0.

373

2.16

0 0.

003

0.37

3 5.

551

0.00

0 0.

535

3.66

4 0.

001

Aka

unta

bilit

i -0

.133

-1

.661

0.

104

0.03

2 0.

262

0.00

2 -1

.840

-1

.840

0.

003

-0.0

56

-0.4

69

0.00

4 -0

.056

0.

856

0.39

7 -0

.005

-0

.049

0.

961

Kes

ejah

tera

an

0.23

5 2.

435

0.01

9 0.

120

0.95

7 0.

394

1.01

7 1.

017

0.31

5 0.

054

0.46

4 0.

645

0.05

4 0.

247

0.80

6 0.

052

0.41

2 0.

682

Waw

asan

st

rate

gik

0.61

2 7.

838

0.00

0 0.

081

1.11

4 0.

272

1.86

4 1.

864

0.07

0 0.

161

1.96

5 0.

000

0.16

1 5.

464

0.00

0 0.

550

4.75

1 0.

000

Nila

i F

75.6

76

54.7

98

76.2

44

45.5

13

57.9

03

35.4

95

Nila

i R2

0.94

5 0.

930

0.95

0 0.

914

0.93

2 0.

901

Ujia

n A

NO

VA

[F

(10,

44) =

75.

678,

p

< 0.

05]

[F(1

0,41

) = 5

4.79

8, p

< 0.

05]

[F(1

0,40

) = 7

6.24

4, p

< 0.

05]

[F(1

0,43

) = 4

5.51

3, p

< 0.

05]

[F(1

0,42

) = 5

7.90

3, p

< 0.

05]

[F(1

0,39

) =

35.4

95, p

< 0

.05]

315

316

PE

NY

ER

TA

AN

AW

AM

KE

TE

LU

SAN

PE

RL

AK

SAN

AA

N

UN

DA

NG

-UN

DA

NG

MA

KL

UM

BA

LA

S A

WA

M

SUA

RA

RA

MA

I

KE

SAM

AR

AT

AN

PE

RK

HID

MA

TA

N P

BT

AK

AU

NT

AB

ILIT

I

KE

SEJA

HT

ER

AA

N

WA

WA

SAN

ST

RA

TE

GIK

DA

YA

PE

RSA

ING

AN

E

KO

NO

MI

WIL

AY

AH

-B

AN

DA

R R

AY

A

K

UA

LA

LU

MP

UR

EL

EM

EN

KE

EF

ISIE

NA

N

GO

VE

RN

AN

S B

AN

DA

R

DE

WA

N B

AN

DA

RA

YA

K

UA

LA

LU

MP

UR

PIH

AK

BE

RK

UA

SA

TE

MP

AT

AN

MA

JLIS

BA

ND

AR

AY

A

PE

TA

LIN

G J

AY

A

MA

JLIS

BA

ND

AR

AY

A

SHA

H A

LA

M

MA

JLIS

PE

RB

AN

DA

RA

N

SUB

AN

G J

AY

A

MA

JLIS

PE

RB

AN

DA

RA

N

KL

AN

G

MA

JLIS

PE

RB

AN

DA

RA

N

SEP

AN

G

R2 =

0.945

R2 =

0.930

R2 =

0.950

R2 =

0.914

R2 =

0.932

R2 =

0.901

Raj

ah 5

.16

Car

ta a

liran

kep

utus

an a

nalis

is h

ubun

gan

anta

ra e

lem

en-e

lem

en K

GB

den

gan

DPE

men

giku

t PB

T w

ilaya

h-ba

ndar

raya

Kua

la

Lum

pur

316

317

5.4 KESIMPULAN

Secara keseluruhannya, bab ini telah membincangkan hasil penilaian keefisienan

govornans bandar berdasarkan kepada pandangan stakeholder wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Pendekatan ini memudahkan analisis KGB dijalankan bagi

menentukan faktor yang mempunyai kelebihan dan berpengaruh dalam meningkatkan

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Penilaian ke atas faktor penentu DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur tidak hanya kepada kelebihan kemudahan fizikal,

kelebihan pasaran dan sumber manusia serta kelebihan sumber ekonomi tetapi KGB.

Sejumlah sepuluh (10) elemen KGB telah diuji dan dinilai berdasarkan kriteria tahap

kepentingan dan keefisienan pandangan stakeholders ke atas KGB dalam

mempengaruhi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur daripada pandangan

stakeholders umumnya adalah pada tahap sederhana baik. Ini menunjukkan bahawa

proses dan amalan KGB oleh PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mula

memberi perhatian kepada perkara-perkara seperti penyertaan awam, ketelusan,

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang, maklumbalas awam,

berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT, akauntabiliti, kesejahteraan, wawasan strategik dalam merancang dan

membangunkan kawasan mereka. Apabila PBT-PBT di wilayah-bandar raya memberi

perhatian khusus kepada amalan-amalan KGB, ini mewujudkan kesan langsung

kepada kelebihan aglomerasi ekonomi, seterusnya pembangunan wilayah-bandar raya

yang lebih berdaya saing dengan wilayah-bandar raya yang lain. Kajian ini mendapati

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT antara faktor penting dalam

meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Ini dibuktikan dengan jelas melalui penambahbaikan mekanisma sistem

penyampaian, OSC PBT untuk mempercepatkan proses kelulusan permohonan,

perkhidmatan atas talian proses kelulusan permohonan pelan dan lesen serta layanan

dan masa perkhidmatan di kaunter jabatan-jabatan PBT. Antara stakeholder wilayah-

bandar raya yang memperolehi faedah daripada mutu pentadbiran dan perkhidmatan

PBT adalah sektor swasta yang terdiri daripada pelabur asing dan tempatan. Peranan

318

sektor swasta di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah penting sebagai penaja

sumber ekonomi bandar. Bila sumber ekonomi bandar meningkat di bandar ini secara

langsung meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Kajian ini juga mendapati aspek ketelusan dalam elemen KGB merupakan

antara faktor kepada peningkatan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Perkara-perkara seperti capaian maklumat mengenai projek-projek PBT, proses tender

terbuka pembekalan dan projek, maklumat laporan penyata kewangan perbelanjaan

dan pendapatan PBT serta proses maklumbalas aduan awam. Elemen-elemen KGB ini

juga telah meningkatkan kerja sama antara pihak awam dan swasta. KGB dilihat

sebagai satu konsep dan kerangka pengurusan bandar yang melibatkan jaringan setiap

stakeholders dalam wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Penemuan ini adalah

konsisten dengan 92 peratus yang menyatakan bahawa KGB yang efisien boleh

mempengaruhi peningkatan ekonomi sesebuah bandar.

Ujian MANOVA mendapati pembolehubah bebas (kumpulan-kumpulan

stakeholders) merupakan faktor kepada pembolehubah bersandar elemen-elemen

KGB, DPE, wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Jika dilihat pada ujian korelasi

Pearson pula terdapat hubungan yang kuat dan positif antara elemen-elemen KGB

(pembolehubah bebas) dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Bagi

memperkuatkan ujian analisis korelasi Pearson ini, keputusan analisis regresi pelbagai

pula menunjukkan KGB adalah sebagai pembolehubah peramal dimasukkan ke dalam

model regresi pada p < 0.05. Ini bermakna bahawa KGB itu merupakan faktor

pengaruh hubungan bagi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Kajian ini juga

membuktikan bahawa MBSA, DBKL, MPK, MBPJ, MPSJ dan MPSp merupakan

PBT yang mempunyai kelebihan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Bab enam kajian ini menganalisis indeks penunjuk pengukuran KGB

mengikut PBT. Ini adalah penting untuk menganalisis dan menilai tahap semasa KGB

PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Keputusan indeks penunjuk ini

membantu mencari punca-punca kelemahan KGB di peringkat PBT. Maka dengan

penambahbaikan KGB PBT ke arah yang lebih baik dapat dijalankan dengan mudah

dan berkesan. Ini secara langsung boleh meningkatkan DPE PBT pada masa hadapan.

319

BAB VI

ANALISIS INDEKS PENUNJUK PENGUKURAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI

WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

6.1 PENGENALAN

Bandar-bandar raya dunia kini menjadi tumpuan utama berdasarkan penonjolannya

dalam ekonomi dunia, peranan signifikannya dalam arena global dan imejnya di mata

dunia dari aspek ekonomi, keselamatan dan sosial. Aspek kemampuan negara-negara

berdaya saing di peringkat global kini menjadi kriteria utama bagi negara-negara di

seluruh dunia untuk menarik pelabur-pelabur asing melabur ke negara mereka.

Negara-negara maju memperakui hasil laporan penunjuk indeks pengukuran DPE

sebagai panduan pelan pelaburan sebelum mereka membuat keputusan untuk melabur

di negara berkenaan. Misalnya Laporan Daya Persaingan Global 2009-2010 oleh

Forum Ekonomi Dunia (WEF) dan Laporan Tahunan Daya Persaingan Dunia 2010

oleh Institut Pengurusan Pembangunan (IMD) yang telah menyediakan beberapa

indeks pengukuran daya saing beberapa kedudukan beberapa buah negara.

Pembolehubah-pembolehubah indeks pengukuran DPE kedua-dua laporan ini

menekankan aspek-aspek mikro dan makro ekonomi sesebuah negara.

Bagaimanakah kriteria dan penunjuk KGB dapat mengukur kedudukan KGB

PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Penyelidikan penunjuk indeks

pengukuran governans bandar oleh UN-HABITAT dan Amalan Governans yang Baik

untuk Pembangunan Tempatan oleh UNDP hanya menekan aspek-aspek kesejahteraan

pembangunan sosial, pembangunan mapan dan program pembasmian kemiskinan di

bandar. Ini menunjukkan bahawa penyelidikan penunjuk indeks pengukuran KGB dan

DPE dijalankan secara berasingan tanpa dilihat hubungan antara pembolehubah-

pembolehubah elemen-elemen KGB dan DPE dalam konteks wilayah-bandar raya.

320

Walau bagaimanapun terdapat juga elemen-elemen KGB disebut secara tidak

langsung dalam laporan penunjuk indeks pengukuran DPE global ini. Misalnya

penunjuk institusi dan keefisienan kerajaan yang menekankan kepada aspek kerjasama

sektor awam dan swasta. Jadual 6.1 menunjukkan ringkasan penunjuk-penunjuk

indeks pengukuran KGB dan DPE yang digunapakai dan diperakui oleh negara-

negara seluruh dunia. Namun begitu, terdapat juga laporan-laporan khusus penunjuk

indeks pengukuran yang berkaitan dengan governans misalnya penunjuk indeks

pengukuran persepsi rasuah oleh Transparency International (TI) dan World Wide

Control of Corruption oleh World Governance Indicators. Laporan ini bertujuan

untuk mengukur integriti agensi awam, swasta dan orang awam mengenai aspek-

aspek ketelusan dan akauntabiliti dalam urusan harian mereka.

Penunjuk-penunjuk indeks pengukuran governans bandar dan DPE yang

disediakan oleh pelbagai badan antarabangsa yang kadangkalanya kurang menepati

konteks pembangunan negara kita yang sedang menuju ke arah negara maju

menjelang tahun 2020. Penunjuk-penunjuk indeks pengukuran yang disediakan oleh

badan-badan antarabangsa ini tidak melihat aspek-aspek DPE di peringkat wilayah-

bandar raya. Menurut Harrison (2005) wilayah bandar raya memainkan peranan

utama dalam menentukan DPE sesebuah negara. DPE tidak hanya bergantung

kepada kemudahan infrastruktur bertaraf dunia, kemajuan teknologi maklumat, k-

ekonomi dan sumber manusia tetapi amalan governans bandar baik .

Berdasarkan kepada hasil penemuan kajian pada bab lima, jelas

menunjukkan bahawa terdapat hubungan yang signifikan antara elemen-elemen KGB

dengan peningkatan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Walau bagaimanapun

dalam penemuan kajian ilmiah bab dua, tiada lagi kajian yang mengkaji hubung kait

KGB dan DPE dalam konteks wilayah-bandar raya. Namun begitu ada disebut secara

tidak langsung mengenai pengaruh governans bandar ke atas daya saing bandar. Bab

ini meneliti secara mendalam persoalan kajian bagaimanakah penunjuk governans

bandar mengukur kedudukan KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut

PBT? Dengan menilai kerelevanan penunjuk indeks pengukuran KGB, kedudukan

PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut kawasan PBTyang menjadi

panduan kepada PBT-PBT lain untuk meningkatkan KGBnya.

321

Jadu

al 6

.1

Rin

gkas

an p

enun

juk-

penu

njuk

inde

ks p

engu

kura

n go

vern

ans

band

ar d

an D

PE g

loba

l

Kaj

ian-

kajia

n L

epas

Pen

unju

k In

deks

Pen

guku

ran

Ele

men

-ele

men

Kee

fisi

enan

Gov

erna

ns B

anda

r D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah

Ban

dar

Ray

a

Penyertaan Awam

Ketelusan Perlaksanaan

Undang-Undang

Maklumbalas

Suara Ramai

Kesamarataan

Perkhidmatan PBT

Akauntabiliti

Kesejahteraan

Wawasan Strategik

Kemudahan Fizikal

Sumber Manusia

Sumber Ekonomi

Governanss

1. P

enun

juk

Inde

k P

engu

kura

n G

over

nans

Ban

dar

oleh

UN

H

abit

at 2

000

a K

eber

kesa

nan

Pent

adbi

ran

PBT

�

�

b Pe

nglib

atan

Aw

am

�

�

c K

esam

arat

aan

�

�

2. P

enun

juk

Inde

ks G

over

nans

yn

g B

aik

untu

k P

emba

ngun

an T

empa

tan

2007

ole

h U

ND

P

a Pe

rwak

ilan

�

�

�

b

Aka

unta

bilit

i

�

�

c

Keb

erke

sana

n

�

�

d

Peng

libat

an A

wam

�

�

e

Ket

elus

an

�

f

Kes

elam

atan

�

g K

esam

arat

aan

�

be

rsam

bung

...

321

322

...sa

mbu

ngan

3. K

ajia

n In

deks

Int

egri

ti

Nas

iona

l 200

7 ol

eh I

nsti

tut

Inte

grit

i Mal

aysi

a

A

Ras

uah

�

�

b

Kua

liti P

enya

mpa

ian

Khi

dmat

A

wam

�

c A

mal

an E

tika

Pern

iaga

an d

an

Tan

ggun

gjaw

ab S

osia

l

�

d K

eman

tapa

n In

stitu

si

Kel

uarg

a da

n K

omun

iti

e K

ualit

i Hid

up d

an

Kes

ejah

tera

an

Mas

yara

kat

�

f B

udi B

ahas

a

4. L

apor

an P

enun

juk

Sist

em S

tar

Rat

ing

PB

T

2009

ole

h K

PK

T

a Pe

ngur

usan

dan

Pe

ntad

bira

n

�

b Pe

rkhi

dmat

an T

eras

�

c

Peng

urus

an P

elan

ggan

�

d Pe

nyer

taan

Kom

uniti

dan

Pa

ndan

gan

Pend

uduk

�

�

bers

ambu

ng...

322

323

...sa

mbu

ngan

4.

Lap

oran

Das

ar

Per

band

aran

Neg

ara

2006

a G

over

nans

Ban

dar

yang

E

fekt

if

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

b Pe

mba

ngun

an E

kono

mi

Ban

dar

yang

Kuk

uh,

Din

amik

dan

Ber

daya

Sa

ing

�

�

�

4. L

apor

an T

ahun

an D

aya

Sain

g G

loba

l 200

9-20

10

oleh

Wor

ld E

cono

mic

F

orum

(WE

F)

a In

stitu

si

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

b

Infr

astr

uktu

r

�

c K

esta

bila

n M

akro

ekon

omi

�

d Pe

ndid

ikan

Asa

s da

n K

esih

atan

�

e Pe

ndid

ikan

Tin

ggi d

an

Lat

ihan

�

f K

eefi

sien

an P

asar

an

Bar

anga

n

�

g K

eefi

sien

an P

asar

an

Bur

uh

�

h K

ecan

ggih

an P

asar

an

Kew

anga

n

�

i K

esed

iaan

Tek

nolo

gi

�

323

324

6.1.1 Analisis Indeks Penunjuk Pengukuran Daya Persaingan Malaysia

Buat pertama kalinya Malaysia telah mencapai kedudukan di kalangan sepuluh

(10) negara paling berdaya saing di dunia mengikut laporan World Competitiveness

Yearbook 2010 (WCY), yang diterbitkan hari ini oleh Institute for Management

Development (IMD) di Switzerland. Malaysia terus memperbaiki kedudukan

semenjak mula menyertai laporan IMD World Competitiveness Yearbook pada

tahun 1999. Malaysia mencatatkan pencapaian yang memberangsangkan dalam

kedudukan daya saing pada tahun ini, meningkat lapan (8) kedudukan untuk berada

di kedudukan sepuluh (10) teratas. Dengan nilai indeks sebanyak 87.23 pada tahun

2010, Malaysia tergolong dalam negara-negara maju yang paling berdaya saing di

dunia bersama Singapura, Hong Kong, Amerika Syarikat, Switzerland, Australia,

Sweden, Kanada, Taiwan dan Norway.

Kedudukan yang julung kali dicapai ini jelas berlandaskan inisiatif yang

inovatif dan berani yang telah diambil oleh kerajaan pada tahun kebelakangan ini

bagi memacu pembangunan dan pertumbuhan ekonomi serta mewujudkan sektor

swasta yang berdaya tahan, walaupun dalam kelembapan ekonomi global. Ini

menunjukkan bahawa kerjasama awam dan swasta telah berjaya serta dapat

dijadikan asas bagi pertumbuhan yang kukuh, stabil dan menyeluruh di masa

hadapan. Pencapaian yang memberangsangkan dalam Keefisienan Kerajaan, di

mana Malaysia meningkat kepada sepuluh (10) kedudukan dari kedudukan ke

sembilanbelas (19). Ini menunjukkan PTK yang dilancarkan oleh kerajaan mula

membuahkan hasil. PTK yang dilancarkan pada tahun 2009 memberi fokus kepada

usaha-usaha kerajaan dalam bidang utama seperti memperkukuhkan persekitaran

perniagaan, membanteras rasuah, memperbaiki infrastruktur, mempermudahkan

prosedur kerajaan dan mengukuhkan sistem pendidikan.

Dalam usaha kerajaan melaksanakan dasar yang berkesan bagi

meningkatkan daya saing, usahawan Malaysia termasuk Industri Kecil dan

Sederhana (IKS) telah memainkan peranan penting dalam menggunakan

persekitaran perniagaan ini untuk membawa perubahan dan memacu pertumbuhan.

Laporan ini menjadi strategik terhadap usaha-usaha yang dijalankan oleh peniaga.

325

Faktor kefisienan perniagaan telah meningkat sebanyak (9) sembilan anak tangga

kepada kedudukan ke empat (4) daripada kedudukan ke tigabelas (13). Di dalam

kedua-dua faktor ini, telah memperbaiki prestasi Malaysia kini mengatasi negara-

negara maju seperti Luxembourg, Switzerland, Kanada, Denmark dan Sweden.

Keputusan ini adalah sesuatu yang perlu dibanggakan oleh semua rakyat Malaysia.

Seperti yang dinyatakan oleh Perdana Menteri semasa pengumuman MEB

pada 30 Mac 2010, kerajaan sedang rancak merangka strategik untuk menjadi

mendorong Malaysia ke arah matlamat yang dicita-citakan untuk menjadi sebuah

negara maju menjelang 2020. Dengan konsep ‘new way of doing things’ akan

memperbaiki infrastruktur fizikal dan kemanusiaan adalah asas kepada prestasi

yang kukuh. Kerajaan terus mendapat input dari sektor swasta dalam mencipta

sinergi dan kerjasama erat dengan semua peniaga Malaysia yang merangkumi GLC

dan IKS. Peningkatan kedudukan yang ketara ini adalah hasil daripada pelaksanaan

konsep 1Malaysia, di mana, ‘Rakyat Didahulukan, Pencapaian Diutamakan’

membawa maksud bekerjasama bagi menunjukkan keyakinan berterusan yang

diberikan oleh pasaran global kepada Malaysia.

Apakah langkah pro-aktif kerajaan untuk tingkatkan prestasi

perkhidmatannya? Kerajaan harus terus memperbaiki sistem penyampaian

perkhidmatan, meningkatkan pelaburan berkualiti tinggi, membantu IKS dalam

menghadapi cabaran persaingan global, dan yang paling utama adalah untuk terus

memberi penekanan terhadap melahirkan bidang inovatif dan kreatif di kalangan

rakyat. Semenjak penubuhan PEMUDAH pada bulan Februari 2007, yang

bermatlamat untuk meningkatkan ketelusan dan memudahkan proses serta

prosedur, kesan nyata telah dapat dilihat dari segi proses yang lebih mudah dan

pengurangan dalam prosedur. Ini telah menyumbang kepada penambahbaikan

dalam persekitaran perniagaan di Malaysia yang memberi kesan positif pada

kedudukan faktor keefisienan kerajaan dan keefisienan perniagaan. Misalnya,

bilangan hari bagi memulakan perniagaan hanyalah 3 hari berbanding 11 hari

sebelumnya dan disasar untuk dikurangkan kepada 1 hari. Ini merupakan indikator

kepada kemudahan untuk memulakan dan menjalankan perniagaan telah

menunjukkan peningkatan. Kini perubahan ini telah menarik lebih ramai pelabur.

326

Jadual 6.2 dan 6.3 menunjukkan analisis laporan IMD World

Competitiveness Yearbook dan kedudukan Malaysia di kalangan negara-negara

maju dan Asia Pasifik. Walaupun Malaysia berada di kalangan 10 negara yang

berdaya saing di antara negara-negara di dunia dan berada di kedudukan ke 5 di

antara negara-negara di Asia Pasifik, Malaysia perlu terus berusaha untuk

mengekalkan pencapaian ini. Perkara ini adalah penting dalam konteks untuk

mencapai status ekonomi berpendapatan tinggi menjelang 2020. Dalam hal ini

Malaysia perlu menangani cabaran-cabaran berikut:

i. Penambahbaikan secara berterusan sistem penyampaian kerajaan untuk

memudahkan perniagaan dan menyediakan perkhidmatan;

ii. Mengukuhkan ekonomi melalui pelaburan asing dan tempatan yang berkualiti

tinggi serta berdaya maju;

iii. Membantu IKS dalam menghadapi cabaran persaingan global;

iv. Meneruskan penekanan terhadap pembelajaran sepanjang hayat dan

membimbing tenaga kerja yang berbakat; dan

v. Memacu produktiviti dan daya saing berteraskan pemikiran kreatif dan

inovatif.

Dalam konteks menghadapi cabaran ini, Perbadanan Produktiviti

Malaysia (MPC) telah memulakan penstrukturan program dan aktivitinya

berdasarkan Transformation, Innovation dan Partnership. Ini adalah untuk

memastikan transformasi perniagaan ke arah lebih produktif melalui kaedah proses

dan sistem produktiviti serta inovasi. Ini mewujudkan kesan berganda kepada

umum melalui jalinan kerjasama dengan rakan tempatan dan luar negara. MPC

memberi penekanan kepada proses dan inovasi sosial untuk meningkatkan budaya

inovasi yang dapat menyumbang kepada peningkatan secara lonjakan berganda

dalam produktiviti dan keefisienan. Dari segi kerjasama, MPC meningkatkan

jalinan dengan melibatkan lebih banyak rakan kerjasama tempatan dan

antarabangsa untuk capaian yang lebih meluas. Sejajar dengan kerjasama

antarabangsa, MPC telah menjalankan kajian daya saing peringkat negeri bersama

dengan IMD. Sehingga kini, sebanyak lima (5) kajian telah dijalankan untuk negeri

Selangor, Sabah, Terengganu, Lembah Kelang dan Wilayah Persekutuan Kuala

327

Jadu

al 6

.2

Ind

eks

dan

kedu

duka

n da

ya p

ersa

inga

n M

alay

sia

tahu

n 20

10 d

enga

n ne

gara

-neg

ara

lain

di

duni

a da

ri a

spek

pre

stas

i ek

onom

i, ke

efis

iena

n ke

raja

an, p

erni

agaa

n da

n in

fras

truk

tur

Neg

ara

Ked

uduk

an K

esel

uruh

an

Pre

stas

i Eko

nom

i K

eefi

sien

an K

eraj

aan

Kee

fisi

enan

Per

niag

aan

Infr

astr

uktu

r In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

Si

ngap

ura

100

1 73

.14

5 87

.39

2 79

.58

1 74

.98

11

Hon

g K

ong

99.3

6 2

82.5

3 4

92.3

2 1

79.4

7 2

58.2

2 23

U

SA

99.0

9 3

100

1 52

.81

22

66.8

5 13

91

.80

1 Sw

itze

rlan

d 96

.13

4 66

.07

10

79.1

3 3

72.7

9 7

81.6

1 3

Aus

tral

ia

92.1

7 5

69.9

3 7

72.4

5 4

74.4

8 5

66.9

3 18

Sw

eden

90

.89

6 61

.18

15

61.7

1 13

71

.73

9 84

.05

2 K

anad

a 90

.46

7 62

.56

12

65.2

8 10

69

.47

10

79.6

3 4

Tai

wan

90

.44

8 60

.51

16

69.0

9 6

77.6

3 3

69.6

3 17

N

orw

ay

89.9

9 9

58.3

0 19

67

.23

7 72

.18

8 77

.33

7 M

AL

AY

SIA

87

.23

10

69.7

4 8

66.2

6 9

76.9

7 4

51.0

3 25

Lux

embo

urg

86.8

7 11

62

.76

11

64.0

8 12

72

.82

6 62

.92

21

Bel

anda

85

.65

12

61.8

7 14

57

.34

17

64.9

5 15

73

.53

12

Den

mar

k 85

.59

13

46.4

2 30

64

.21

11

68.0

9 11

78

.73

5 Q

atar

83

.83

15

93.4

9 2

66.5

9 8

58.7

7 19

33

.73

37

Jerm

an

82.7

3 16

68

.31

9 47

.97

28

52.4

5 25

77

.29

8 Is

rael

80

.33

17

41.1

0 36

59

.44

16

66.0

9 14

69

.78

16

Chi

na

80.1

8 18

89

.79

3 50

.39

25

50.2

8 28

45

.36

31

Fin

land

80

.00

19

33.8

9 44

61

.65

15

60.8

9 16

78

.68

6 N

ew Z

eala

nd

78.5

3 20

46

.02

31

69.7

4 5

54.1

4 22

59

.32

22

U.K

ingd

om

76.8

1 22

55

.11

23

45.5

7 29

51

.64

26

70.0

1 15

Sum

ber :

IMD

Wor

ld C

ompe

titiv

enes

s Ye

arbo

ok 2

010

327

328

Jadu

al 6

.3

Inde

ks d

an k

edud

ukan

day

a pe

rsai

ngan

Mal

aysi

a ta

hun

2010

den

gan

nega

ra-n

egar

a di

Asi

a Pa

sifi

k da

ri a

spek

pre

stas

i eko

nom

i,

kee

fisi

enan

ker

ajaa

n, p

erni

agaa

n da

n in

fras

truk

tur

Neg

ara

Ked

uduk

an K

esel

uruh

an

Pre

stas

i Eko

nom

i K

eefi

sien

an K

eraj

aan

Kee

fisi

enan

Per

niag

aan

Infr

astr

uktu

r In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

In

deks

K

edud

ukan

Si

ngap

ura

100

1 73

.14

3 87

.39

2 79

.58

1 74

.98

1

Hon

g K

ong

99.3

6 2

82.5

3 2

92.3

2 1

79.4

7 2

58.2

2 7

Aus

tral

ia

92.1

7 3

69.9

3 5

72.4

5 3

74.4

8 5

66.9

3 4

Tai

wan

90

.44

4 60

.51

7 69

.09

5 77

.63

3 69

.63

3

MA

LA

YSI

A

87.2

3 5

69.7

4 6

66.2

6 6

76.9

7 4

51.0

3 8

Chi

na

80.1

8 6

89.7

9 1

50.3

9 9

50.2

8 11

45

.36

9

New

Zea

land

78

.53

7 46

.02

11

69.7

4 4

54.1

4 8

59.3

2 6

Kor

ea

76.2

5 8

55.6

4 9

49.3

2 10

51

.44

10

63.7

0 5

Tha

iland

73

.23

9 72

.37

4 56

.06

7 56

.01

7 23

.58

10

Jepu

n 72

.09

10

37.6

2 13

39

.11

13

54.0

9 9

72.6

5 2

Indi

a 64

.57

11

56.7

1 8

44.5

6 11

60

.41

6 11

.69

11

Indo

nesi

a 60

.75

12

50.8

4 10

52

.63

8 43

.89

13

10.7

2 12

Fili

pina

56

.53

13

41.9

5 12

43

.34

12

46.0

2 12

9.

89

13

Su

mbe

r : IM

D W

orld

Com

petit

iven

ess

Year

book

201

0

328

329

Lumpur. Kajian ini menyediakan tanda aras daya saing, mengenalpasti kekuatan

dan kelemahan untuk penambahbaikan bagi negeri-negeri berkaitan. Untuk

menjadikan kajian ini lebih bermakna, ia perlu dijalankan secara berterusan supaya

arah aliran daya saing peringkat negeri dapat dipantau. Semua negeri-negeri di

Malaysia terlibat di dalam kajian ini supaya laporan daya saing negara dapat

diterbitkan. Oleh yang demikian, adalah penting bagi MPC untuk terus memantau

prestasi daya saing negara dan mengekalkan hubungan erat melalui jalinan

kerjasama yang berterusan dengan IMD dan agensi penarafan antarabangsa yang

lain untuk meningkatkan lagi kedudukan daya saing Malaysia secara global.

Jika dikaji lebih mendalam lagi laporan IMD ini, selain daripada aspek

ekonomi, perniagaan dan infrastruktur, laporan ini juga melihat dari aspek

keefisienan kerajaan. Di bawah kategori keefisienan kerajaan terdapat beberapa

perkara yang disentuh dari aspek governans antaranya ketelusan, keputusan

kerajaan mengenai wawasan strategik pembangunan negara, perlaksanaan

peraturan dan undang-undang, usaha kerajaan menangani isu rasuah, penglibatan

awam dalam pembangunan negara dan kesamarataan antara kaum dan gender

dalam merebut peluang di atas potensi pembangunan negara. Laporan IMD ini juga

menitikberat peranan governans dalam meningkatkan DPE negara.

Merujuk kembali Jadual 6.2 dan 6.3, pada ruang keefisienan kerajaan

Malaysia berada pada kedudukan ke 9 dengan nilai skor 66.26 dan di kalangan

negara-negara Asia Pasifik pula Malaysia berada pada kedudukan ke 6. Negara-

negara maju yang lain seperti Amerika Syarikat dan United Kingdom berada pada

kedudukan jauh ke bawah di tangga 22 dan 29. Di kalangan negara-negara Asia

Pasifik Malaysia telah berjaya mendahului negara Asia yang lain seperti China,

Korea dan Jepun. Ini jelas menunjukkan bahawa Kerajaan Malaysia sentiasa

menekankan aspek-aspek governans selain daripada pembangunan fizikal, sosial

dan pembangunan ekonomi. Penekanan ini telah berjaya menyakinkan pelabur-

pelabur asing melabur di Malaysia. Begitu juga dengan pelabur-pelabur tempatan

terutamanya IKS yakin dengan perancangan dan usaha-usaha kerajaan. Ini adalah

selaras dengan hasrat kerajaan untuk mengembangkan sektor ini sebagai penaja

ekonomi negara tanpa bergantung kepada pelaburan asing.

330

Namun begitu dalam aspek kajian ini, maklumat dalam laporan IMD ini

boleh dijadikan asas rujukan dan perbandingan kepada indeks penunjuk

pengukuran KGB dalam meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Jadual 6.4 menunjukkan indeks dan kedudukan daya persaingan Malaysia

tahun 2010 dengan negara-negara lain di dunia dari aspek keefisienan governans.

Malaysia berjaya meletakkan kedudukannya di bawah sepuluh (10) yang terbaik

dari aspek ketelusan, keputusan kerajaan dalam melaksanakan wawasan strategik,

pelaksanaan peraturan dan undang-undang serta penglibatan awam dalam

pelaksanaan pembangunan. Berbanding dengan negara-negara maju yang lain

seperti Australia, Jerman, Kanada dan Perancis.

Namun begitu Malaysia perlu menambahbaik kaedah pencegahan rasuah

dalam urusan pentadbirannya. Kedudukan di tangga duapuluh enam (26)

berbanding dengan negara-negara lain di dunia boleh menyebabkan pelabur-

pelabur asing tidak berminat melabur di negara kita. Negara maju seperti Denmark,

New Zealand, Finland, Sweden dan Singapura telah mengambil langkah-langkah

yang proaktif dan agresif membasmi gejala rasuah dalam urusan pentadbiran

negara mereka. Aspek kesamarataan antara gender, kaum dan golongan tertentu

dalam menikmati pembangunan negara juga perlu dipertingkatkan. Kedudukan di

tangga duabelas (12) boleh diperbaiki lagi masa hadapan dengan menambahbaik

peluang kesamarataan semua peringkat rakyat dalam menikmati pembangunan.

Jadual 6.5 pula menunjukkan indeks dan kedudukan daya persaingan

Malaysia tahun 2010 dengan negara-negara di Asia Pasifik dari aspek keefisienan

kerajaan. Malaysia berada pada kedudukan yang baik iaitu di bawah (lima) 5 yang

terbaik dari aspek ketelusan, keputusan kerajaan dalam melaksanakan

pembangunan pelaksanaan peraturan dan undang-undang, penglibatan awam serta

kesamaratan dalam pelaksanaan pembangunan berbanding dengan negara-negara

Asia Pasifik yang maju seperti Australia, Hong Kong, Jepun, Korea dan China.

Manakala aspek rasuah dalam urusan pentadbiran negara, Malaysia berada di ke

tujuh (7). Namun begitu kerajaan terus mengambil langkah proaktif dan agresif

untuk memperbaiki kedudukan ini dari kedudukan ke tujuh (7) kepada kedudukan

ke tiga (3) setaraf negara maju yang lain.

331

Jadu

al 6

.4

Inde

ks d

an k

edud

ukan

day

a pe

rsai

ngan

Mal

aysi

a ta

hun

2010

den

gan

nega

ra-n

egar

a la

in d

i dun

ia d

ari a

spek

kee

fisi

enan

gov

erna

ns

Neg

ara

Ket

elus

an

Kep

utus

an K

eraj

aan

Per

atur

an d

an

Und

ang-

Und

ang

Pen

cega

han

Ras

uah

Pen

glib

atan

Aw

am

Kes

amar

ataa

n

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Sing

apur

a 7.

59

1 8.

28

1 7.

67

1 7.

75

5 8.

83

1 8.

08

1 Q

atar

7.

06

2 6.

64

2 6.

32

4 6.

58

14

7.93

4

7.16

6

Fin

land

6.

99

3 6.

15

5 6.

08

5 8.

25

3 7.

07

13

7.43

3

Swed

en

6.93

4

6.21

3

5.36

16

7.

82

4 6.

71

17

7.51

2

Nor

way

6.

90

5 5.

25

11

5.15

17

6.

64

13

8.28

2

7.32

5

Den

mar

k 6.

75

6 6.

03

6 5.

91

8 8.

55

1 7.

80

5 7.

36

4 L

uxem

bour

g 6.

45

7 5.

94

8 5.

76

11

7.31

8

8.24

3

7.04

9

New

Zea

land

6.

36

8 5.

08

14

4.51

23

8.

38

2 6.

63

18

6.84

13

Sw

itze

rlan

d 6.

29

9 6.

02

7 5.

82

10

7.67

6

7.41

10

7.

15

7 M

AL

AY

SIA

5.

98

10

6.20

4

6.93

3

4.73

26

7.

76

6 6.

90

12

Chi

le

5.94

11

5.

47

10

5.03

19

5.

71

20

6.97

14

6.

69

15

Aus

tral

ia

5.80

12

4.

40

20

5.84

9

7.40

7

7.31

11

7.

07

8 E

ston

ia

5.79

13

5.

64

9 5.

49

14

5.32

24

3.

61

53

5.60

40

A

ustr

ia

5.45

14

5.

14

12

5.65

12

7.

12

10

7.46

9

6.96

11

B

elan

da

5.26

16

3.

91

26

5.05

18

7.

25

9 7.

27

12

6.83

14

Je

rman

5.

25

17

4.49

19

4.

35

28

6.45

16

6.

80

16

6.40

21

P

eran

cis

4.94

18

3.

69

30

3.47

40

5.

67

21

6.18

22

6.

67

16

Isra

el

4.65

20

4.

09

25

6.04

7

4.39

28

4.

87

41

6.67

16

Ir

elan

d 4.

59

21

3.77

28

6.

05

6 6.

27

17

5.87

27

6.

58

19

Indo

nesi

a 4.

58

22

4.12

23

4.

56

22

1.70

41

5.

84

28

6.06

29

Sum

ber :

IMD

Wor

ld C

ompe

titiv

enes

s Ye

arbo

ok 2

010

331

332

Jadu

al 6

.5

Ind

eks

dan

kedu

duka

n da

ya p

ersa

inga

n M

alay

sia

tahu

n 20

10 d

enga

n ne

gara

-neg

ara

di A

sia

Pasi

fik

dari

asp

ek k

eefi

sien

an

gove

rnan

s

Neg

ara

Ket

elus

an

Kep

utus

an K

eraj

aan

Per

atur

an d

an

Und

ang-

Und

ang

Pen

cega

han

Ras

uah

Pen

glib

atan

Aw

am

Kes

amar

ataa

n

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Inde

ks

Ked

uduk

an

Sing

apur

a 7.

59

1 8.

28

1 7.

67

1 7.

75

2 8.

83

1 8.

08

1

New

Zea

land

6.

36

2 5.

80

3 4.

51

8 8.

38

1 6.

63

6 6.

84

4

MA

LA

YSI

A

5.98

3

6.20

2

6.93

3

4.73

7

7.76

2

6.90

3

Aus

tral

ia

5.80

4

4.40

6

5.84

4

7.40

3

7.31

5

7.07

2

Hon

gkon

g 4.

82

5 4.

21

7 6.

94

2 6.

48

5 6.

33

7 6.

45

5

Indo

nesi

a 4.

58

6 4.

12

8 4.

56

7 1.

70

10

5.85

9

6.06

10

Jepu

n 4.

45

7 3.

26

10

4.02

11

6.

85

4 5.

76

11

5.39

6

Tai

wan

4.

39

8 4.

11

9 5.

37

5 5.

40

6 6.

07

8 6.

25

8

Kor

ea

4.33

9

5.01

4

2.95

13

3.

67

8 7.

67

4 6.

35

7

Tha

iland

3.

70

10

3.24

11

4.

09

10

1.79

9

5.84

10

5.

88

12

Indi

a 3.

64

11

2.94

12

4.

44

9 1.

53

12

5.62

12

5.

95

11

Chi

na

3.27

12

4.

55

5 4.

68

6 1.

61

11

7.70

3

6.09

9

Fili

pina

1.

65

13

1.70

13

3.

18

12

0.46

13

3.

85

13

5.80

13

Su

mbe

r : IM

D W

orld

Com

petit

iven

ess

Year

book

201

0

332

333

6.2 ANALISIS INDEKS PENUNJUK PENGUKURAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

Sehingga kini, sebahagian besar dari penunjuk-penunjuk indeks pengukuran yang

digunakan untuk mengukur tahap governans bandar dan DPE sesebuah negara itu

banyak dipandu oleh kajian-kajian organisasi kerajaan dan NGO antarabangsa.

Kajian penunjuk-penunjuk indeks pengukuran tahap governans bandar dan DPE

dijalankan secara berasingan atas dasar kepentingan dan keperluan kajian di

sesebuah negera. Menurut Fatimah (2008), DPE sesebuah bandar tidak lagi dilihat

dari aspek pembangunan fizikal sahaja tetapi juga elemen-elemen governan bandar

yang efisien. Persoalannya, apakah penunjuk-penunjuk tersebut sesuai dan penting

digunakan di negera-negara sedang membangun? Bagaimanakah penunjuk-

penunjuk ini boleh digunakan dalam ruang lingkup wilayah-bandar raya?

Bagaimanakah indeks penunjuk-penunjuk pengukuran elemen-elemen KGB boleh

digunakan untuk mengukur DPE wilayah-bandar raya?

Bagi menjawab persoalan ini, indeks penunjuk-penunjuk pengukuran

KGB diformulasikan bertujuan untuk mendapatkan skor pencapaian semasa tahap

KGB. Bagi memformulasikan penunjuk-penunjuk ini, pengiraan matematik mudah

bagi setiap penunjuk yang digunakan perlu ditentukan berdasarkan kepada

maklumbalas daripada soal-selidik yang telah dijalankan sebelum ini. Indeks

penunjuk pengukuran KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini diuji

pada enam (6) PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang menjadi kes kajian

ini. Sebanyak seratus tiga puluh empat (134) penunjuk pengukuran KGB untuk

sepuluh (10) elemen-elemen KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

digunakan dalam kajian ini. Manakala sejumlah duapuluh lapan (28) penunjuk

DPE wilayah-bandar raya pula digunakan dalam kajian ini.

Penunjuk-penunjuk ini sebahagian besarnya diadaptasi daripada kajian-

kajian yang telah dilakukan oleh organisasi kerajaan dan NGO antarabangsa.

Lampiran T dan U merupakan parameter dalam soalselidik yang dijadikan sebagai

kategori dan bilang penunjuk-penunjuk keefisienan mengikut aspek governans

bandar dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang menjadi panduan

menyediakan indeks penunjuk pengukuran. Jadual 6.6 menunjukkan ringkasan

334

jumlah keseluruhan nilai skor median KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

mengikut PBT. Berdasarkan kepada keputusan taburan median keefisienan elemen

governans bandar di atas jelas menunjukkan bahawa elemen perkhidmatan dan

pentadbiran PBT adalah paling tinggi iaitu 86.25 bagi wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur berbanding dengan elemen-elemen KGB yang lain. Ini jelas menunjukkan

bahawa perkhidmatan dan pentadbiran PBT adalah penting.

Ini mungkin dipengaruhi oleh bilangan penunjuk yang paling banyak iaitu

duapuluh empat (24) items. Manakala taburan median keefisienan elemen

governans bandar paling rendah bagi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ialah

elemen suara ramai iaitu 18.83. Bilangan penunjuk elemen ini juga paling rendah

iaitu 6 items. Walau bagaimanapun tinggi atau rendah nilai median keefisienan

governans wilayah-bandar raya masih belum lagi dianggap sebagai indeks

penunjuk KGB bagi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Langkah seterusnya

adalah pengiraan indeks penunjuk dan wajaran bagi sepuluh (10) elemen governans

Bandar yang menentukan tahap sebenar KGB di wilayah-bandar raya.

Jadual 6.6 Taburan jumlah keseluruhan median KGB dan DPE mengikut PBT

Perkara PBT Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur Jum Min KGB DBKL MBPJ MBSA MPSJ MPK MPSp

Penyertaan Awam

43 46 47 45.5 37 42 260.5 43.42

Ketelusan 51 55 60 53 50 48.5 317.5 52.92 Perlaksanaan Undang-undang

51 52 52 51 45 51.5 302.5 50.42

Maklumbalas 43 48 44 43 36 39 253 42.17 Suara ramai 18 22 19 18 18 18 113 18.83 Samarata 43 49 45 39 40 40 256 42.67 Perkhidmatan PBT

86 94.5 93 88.5 76 79.5 517.5 86.25

Akauntabiliti 42 44 43 41 34 38.5 242.5 40.42 Sejahtera 49 56 56 56 45 46.5 308.5 51.42 Wawasan 48 54 56 50 42 44 294 49.00 Jumlah 474 520.5 515 485 423 447.5 Min KGB PBT

47.4 52.05 51.50 48.50 42.30 44.75

335

6.2.1 Pengiraan Jumlah Median dan Penunjuk Elemen-elemen Keefisienan Governans Bandar Bagi Indeks Penunjuk Pengukuran

Aras pengukuran memberi arah kepada kaedah analisis statistik yang digunakan.

Skala pengukuran asas yang digunakan dalam instrumen indeks penunjuk

pengukuran ini adalah skala ordinal. Skala ordinal digunakan bagi menggambarkan

susunan nilai sesuatu kualiti pembolehubah. Skala ordinal merupakan skala yang

mempunyai kategori-kategori yang bebas antara satu sama lain dan disusun dalam

pangkatan. Skala ini bermula daripada daripada peringkat yang paling rendah

hinggalah kepada peringkat yang lebih tinggi. Skala ordinal mampu membezakan

kategori dan nilai susunan secara pemeringkatan sahaja. Perkara utama bagi

mengenalpasti kepentingan penunjuk pengukuran ini adalah dengan menentukan

median keefisienan bagi setiap penunjuk yang digunakan.

Bagi tujuan pengiraan indeks penunjuk pengukuran ini, tahap keefisienan

sepuluh (10) elemen KGB dengan satu ratus tigapuluh empat (134) penunjuk dan

duapuluh lapan (28) penunjuk DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur diukur

berdasarkan kepada persepsi responden dengan menggunakan lima poin Skala

Likert ( 1 = sangat tidak efisien, 2 = tidak efisien, 3 = kurang efisien, 4 = efisien, 5

= sangat efisien). Dalam konteks ini, pembolehuba

penunjuk pengukuran menjadi dimensi dan bebera

penunjuk-penunjuk yang boleh diukur. Kemudian d

membuat item yang boleh dinilai dalam bentuk skor.

Maka dengan itu jumlah skor bagi setiap

nilai skor median. Menurut Chua (2008), penggun

Likert adalah sesuai memberi gambaran seben

responden kajian. Nilai skor median ini diperolehi

Manakala Lampiran W hingga Lampiran V menu

keefisienan bagi setiap elemen dan konstruk K

bagaimanapun tinggi atau rendah nilai median keef

kawasan PBT masih belum lagi dianggap sebagai in

PBT ini. Langkah seterusnya adalah pengiraan inde

10 elemen KGB. Penunjuk ini menentukan keadaan

h yang diukur sebagai indeks

pa sub-konstruk yang menadi

apat dijadikan titik tolak untuk

penunjuk ditunjukkan melalui

aan nilai median dalam skala

ar pendapat daripada semua

daripada hasil applikasi SPSS.

njukkan jumlah skor median

GB mengikut PBT. Walau

isienan governans di kawasan-

deks penunjuk KGB bagi PBT-

ks penunjuk dan wajaran bagi

semasa KGB oleh PBT.

336

6.3 KAEDAH PENGIRAAN INDEKS PENUNJUK KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

Penunjuk indeks pengukuran keefisienan elemen-elemen governans bandar

meneliti secara mendalam senario sebenar governans bandar yang diamalkan dan

dilaksanakan oleh PBT untuk meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Hasil penunjuk indeks pengukuran ini menjadi panduan kepada kajian ini

untuk mengenalpasti cadangan-cadangan yang sesuai untuk KGB untuk

meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Sesuatu nilai skor

median elemen-elemen keefisienan governans di kawasan PBT dengan jumlah skor

tinggi atau rendah masih belum lagi dianggap sebagai indeks penunjuk KGB bagi

PBT-PBT ini. Langkah seterusnya adalah pengiraan indeks penunjuk dan wajaran

bagi 10 elemen governans bandar. Formula pengiraan indeks penunjuk pengukuran

mengikut elemen KGB dan PBT ditunjukkan di bawah:

Contoh pengiraan indeks penunjuk pengukuran penyertaan awam dalam elemen

KGB di DBKL

0.7167 X 100

Indeks Penunjuk Elemen 1

KGB

=


KGB

=

43 60


KGB =

43 12 x 5

Jumlah Skor Median Elemen1 KGB Jumlah Konstruk Elemen1 KGB x Aras Tertinggi KGB

Peratus Elemen1

KGB

X 100


KGB

=

X

X 100

71.7 peratus =

337

Penunjuk KGB yang disesuaikan dengan hasil peratusan indeks penunjuk

pengukuran KGB adalah:

i) < 10 peratus – Tidak Efisien

ii) 11 peratus hingga 35 peratus – Kurang Efisien

iii) 36 peratus hingga 55 peratus – Sederhana Efisien

iv) 56 peratus hingga 75 peratus –Efisien

v) > 76 peratus – Sangat Efisien

Contoh formula pengiraaan indeks penunjuk pengukuran mengikut

elemen KGB bagi wilayah- bandar raya Kuala Lumpur.

Jumlah Keseluruhan Elemen KGB Mengikut PBT

Jumlah Bil PBT

0.7167 (DBKL) + 0.7767(MBPJ) + 0.7833(MBSA) + 0.7583(MPSJ) + 0.5667 (MPK) + 0.70 (MPSp)

6

= 4.2917 = 0.7153

6

Jumlah Pekali

Wajaran Penunjuk

Keefisenan Governans

Bandar

= Jumlah Penunjuk

Elemen Keefisenan Governans Bandar

X Peratusan Keefisenan Governans Bandar

71.53 = 0.7153 X 100

Jumlah Keseluruhan Indeks Penunjuk Elemen KGB di Wilayah Bandar Raya Kuala Lumpur Megikut PBT

338

Jumlah Keseluruhan

Peratus Indeks Penunjuk KGB 1-10

di Wilayah Bandar Raya

Kuala Lumpur Mengikut PBT

= ∑KGB1 +∑KGB2+∑KGB3+∑KGB4+∑KGB5

∑KGB6 +∑KGB7 +∑KGB8 +∑KGB9 +∑KGB10

= =

7.17 + 6.80 + 7.85 + 7.17 + 6.00 + 6.61 + 7.17 + 7.64 + 7.00 +6.86 70.27

Nota :

KGB1 – Penyertaan Awam KGB2 - Ketelusan KGB3 - Perlaksanaan Perancangan Pembangunan dan Undang-undang KGB4 – Maklumbalas KGB5 – Berasaskan Suara ramai KGB6 – Kesamarataan KGB7 – Keberkesanan Pentadbiran dan Perkhidmatan PBT KGB8 – Akauntabiliti KGB9 – Kesejahteraan KGB10 – Wawasan Strategik

Hasil keputusan analisis indeks penunjuk pengukuran KGB dan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dibahagikan kepada enam (6) PBT iaitu

DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp. Jadual dan ulasan analisis indeks

penunjuk KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT

ditunjukkan pada bahagian berikutnya. Walau bagaimanapun hasil keputusan

indeks penunjuk keefisienan ini perlu tindakan susulan oleh PBT untuk

menambahbaik mana-mana elemen governans bandar yang tidak efisien atau

kurang efisien. Penilaian prestasi KGB PBT dan tindakan susulan penambahbaikan

adalah perlu sebagai panduan menilai tahap semasa pencapaian KGB dan

meletakkan PBT pada tahap kedudukan yang sesuai mengikut ranking.

Formula pengiraaan peratus indeks penunjuk pengukuran KGB dan DPE

bagi wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dianalisis mengikut PBT. Elemen-elemen

339

KGB dan DPE merupakan faktor utama dalam analisis indeks pengukuran ini. Ini

secara langsung menggalakkan PBT dapat meningkatkan DPE bandar mereka. Di

samping itu, penilaian pencapaian ini dapat mengemaskini elemen KGB PBT yang

berprestasi tinggi supaya sentiasa menjaga dan memelihara tahap keefisienan dan

keberkesanan governans bandar mereka. Ini juga boleh menjadi kajian kes

berinspirasi dan contoh yang baik kepada PBT yang lain.

Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran ini tidak hanya sebagai

menentukan kedudukan dan ranking sahaja. Kedudukan KGB PBT di tempat

pertama atau kedua tidak memberi sebarang makna jika tanpa sebarang tindakan

untuk memperbaiki kelemahannya hasil keputusan ini. Keputusan ini boleh

dijadikan garispanduan kepada PBT untuk memperbaiki setiap kelemahan yang

terdapat pada setiap penunjuk yang telah dikenalpasti. Jadual 6.7 menunjukkan

skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB.

Jadual 6.7 Skala penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB

Bil

Peratusan Penilaian Prestasi

Keefisienan Governans Bandar

Penunjuk Keefisienan

Governans Bandar Tindakan

1 Kurang 10 Tidak Efisien Menyediakan pasukan

khas untuk memantau dan bimbingan berterusan

2 10 hingga 35 Kurang Efisien Menyediakan latihan dan

sokongan khas untuk meningkatkan keefisienan

3 36 hingga 55 Sederhana Efisien Memberi kepujian dan

cabaran untuk meningkatkan keefisienan

4 56 hingga 75 Efisien Memberi sokongan dan

sumber yang wajar untuk terus meningkatkan KGB

5 lebih 75 Sangat Efisien Mengemukakan sebagai

kajian kes berinspirasi bagi PBT yang lain

Sumber : Sistem Star Rating PBT oleh KPKT dan TUGI 2002

340

6.3.1 Keputusan Analisis Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – DBKL

Berdasarkan kepada Jadual 6.6 mengenai penilaian pandangan stakeholders DBKL

dan taburan jumlah keseluruhan nilai skor median KGB didapati elemen

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, ketelusan dan perlaksanaan

perancangan pembangunan dan undang-undang mencatatkan nilai skor median

yang tinggi. Namun begitu berdasarkan Jadual 6.8 dan Rajah 6.1 (a) hasil

keputusan analisis indeks penunjuk KGB untuk DBKL didapati elemen

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang (0.7846) serta

akauntabiliti (0.7636) dalam governans bandar mencatatkan jumlah penunjuk KGB

paling tinggi berbanding dengan elemen-elemen yang lain.

Berdasarkan kepada indeks penunjuk pengukuran KGB, perlaksanaan

perancangan pembangunan dan undang-undang serta akauntabiliti menunjukkan

bahawa kedua-dua elemen ini telah mencapai elemen governans bandar wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur yang sangat efisien di kawasan DBKL. Ini diikuti

elemen penyertaan awam, maklumbalas dan perkhidmatan PBT dengan jumlah

penunjuk KGB 0.7167. Ini menunjukkan bahawa indeks penunjuk pengukuran

KGB bagi elemen ini adalah efisien. Indeks penunjuk pengukuran elemen KGB

yang paling rendah adalah berasaskan suara ramai dengan nilai jumlah penunjuk

0.60. Namun begitu indeks penunjuk pengukuran KGB bagi elemen-elemen lain

dianggap efisien yang boleh dipertingkatkan lagi kea rah yang lebih baik.

Berdasarkan kepada hasil keputusan indeks ini, untuk kekal berdaya saing

di arena global dan terus menarik pelabur melabur ke Bandaraya Kuala Lumpur,

DBKL perlu terus menambahbaik perlaksanaan governans bandar ke arah lebih

efisien terutamanya elemen-elemen seperti penyertaan awam, ketelusan,

maklumbalas, berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran

dan perkhidmatan PBT, kesejahteraan dan wawasan strategik. Perlaksanaan

kerajaan elektronik dalam urusan harian DBKL telah meningkatan KGB DBKL.

Peranan agensi setempat DBKL juga membantu melancarkan urusan perkhidmatan

dan pentadbiran DBKL terutama dalam hal-hal permohonan. Perlaksanaan ini

boleh memberi keyakinan kepada pelabur asing melabur di kawasan DBKL.

341

Jadu

al 6

.8 A

nalis

is in

deks

pen

unju

k pe

nguk

uran

ele

men

-ele

men

KG

B –

DB

KL

DE

WA

N B

AN

DA

RA

YA

KU

AL

A L

UM

PU

R (

DB

KL

)

Bil

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

Per

atus

an

Waj

aran

K

eefi

sena

n G

over

nans

B

anda

r

Jum

lah

Per

atus

P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

1.

Peny

erta

an A

wam

43

12

5

60

0.71

67

100

71.7

2.

Ket

elus

an

51

15

5 75

0.

6800

10

0 68

3.

Perl

aksa

naan

U

ndan

g-un

dang

51

13

5

65

0.78

46

100

78.5

4.

Mak

lum

bala

s 43

12

5

60

0.71

67

100

71.7

5.

Suar

a ra

mai

18

6

5 30

0.

6000

10

0 60

6.

Kes

amar

ataa

n 43

13

5

65

0.66

15

100

66.1

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

86

24

5 12

0 0.

7167

10

0 71

.7

8.

Aka

unta

bilit

i 42

11

5

55

0.76

36

100

76.4

9.

Kes

ejah

tera

an

49

14

5 70

0.

7000

10

0 70

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

48

14

5 70

0.

6857

10

0 68

.6

Ju

mla

h 47

4 13

4

670

702.

7

702.

7/10

= 7

0.27

341

342

Rajah 6.1 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi DBKL

Hasil keputusan indeks penunjuk keefisienan ini juga DBKL perlu

mengambil tindakan susulan untuk menambahbaik mana-mana elemen governans

bandar yang efisien. Elemen-elemen KGB seperti penyertaan awam, ketelusan,


dan perkhidmatan PBT, kesejahteraan dan wawasan strategik perlu diberi

sokongan dan sumber yang wajar untuk terus meningkatkan KGB di DBKL.

Penilaian prestasi KGB dan tindakan susulan ini adalah perlu kepada DBKL

sebagai panduan untuk menilai tahap pencapaian KGB. Ini menggalakkan DBKL

meningkatkan DPE bandar mereka pada masa kini dan hadapan. Ini secara tidak

langsung boleh meningkatkan fungsian Bandaraya Kuala Lumpur sebagai pusat

kawalan dan arahan kepada sektor perkhidmatan kewangan dan perbankan selain

daripada berperanan sebagai ibunegara . Di samping itu, elemen KGB seperti

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang serta akauntabiliti

yang sangat efisien ini boleh menjadi kajian kes berinspirasi dan contoh yang baik

kepada PBT yang lain. DBKL boleh meningkatkan, mengemaskini dan memelihara

tahap keefisienan dan keberkesanan governans bandar mereka untuk memberi

keyakinan kepada pelabur asing melabur di DBKL. Jadual 6.9 menunjukkan

penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di DBKL.

343

Jadual 6.9 Penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di DBKL

Bil

Elemen-elemen

Keefisienan Governans

Bandar



Bandar

Penunjuk KeefisienanGovernans

Bandar

Tindakan

1. Penyertaan

Awam 71.67 Efisien

Memberi sokongan dan sumber yang wajar untuk terus meningkatkan KGB

2. Ketelusan 68 Efisien Memberi sokongan dan


3. Perlaksanaan

Undang-undang

78.46 Sangat Efisien

Mengemukakan sebagai kajian kes berinspirasi bagi

PBT yang lain

4. Maklumbalas 71.67 Efisien Memberi sokongan dan


5. Suara ramai 60 Efisien Memberi sokongan dan


6. Kesamarataan 66.15 Efisien Memberi sokongan dan


7. Perkhidmatan

PBT 71.67 Efisien


8. Akauntabiliti 76.36 Sangat Efisien


PBT yang lain

9. Kesejahteraan 70 Efisien Memberi sokongan dan


10. Wawasan Strategik

68.57 Efisien Memberi sokongan dan


344

6.3.2 Keputusan Analisis Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – MBPJ

Penilaian pandangan stakeholders mengenai KGB di DBKL berbeza dengan

pandangan stakeholders di MBPJ seperti Jadual 6.6 yang menunjukkan taburan

jumlah keseluruhan nilai skor median mengenai KGB di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur mengikut PBT. Pandangan stakeholders di MBPJ didapati elemen

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, kesejahteraan penduduk dan

wawasan strategik mencatatkan nilai skor median yang tinggi. Walau

bagaimanapun hasil keputusan analisis indeks penunjuk KGB untuk MBPJ

berdasarkan Jadual 6.10 dan Rajah 6.2 didapati elemen perlaksanaan perancangan

pembangunan dan undang-undang (0.80), maklumbalas (0.80), akauntabiliti (0.80)

dan kesejahteraan (0.80) mencatatkan indeks penunjuk KGB yang paling tinggi.

MBPJ dan lain-lain stakeholders terlibat secara interface sebagai rakan

pembangunan bandar dalam kedudukan saksama. Penglibatan bersama dalam

pembangunan menjana kualiti hidup yang lebih baik.

Berdasarkan kepada indeks penunjuk pengukuran KGB bagi kawasan

MBPJ didapati penyertaan awam, perlaksanaan perancangan pembangunan dan

undang-undang, maklumbalas, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik telah

mencapai elemen governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang

sangat efisien. Manakala elemen ketelusan dan berasaskan suara ramai

mencatatkan jumlah penunjuk KGB yang paling rendah 0.7333. Walau

bagaimanapun indeks penunjuk pengukuran KGB bagi elemen ini bagi MBPJ

adalah efisien yang boleh membantu PBT meningkatkan mutu perkhidmatannya.

Berdasarkan kepada hasil keputusan indeks ini juga, MBPJ perlu terus

meningkatkan perlaksanaan governans bandar ke arah lebih efisien untuk kekal

berdaya saing menarik pelabur melabur di kawasan Petaling Jaya. Ini adalah kerana

Petaling Jaya adalah antara kawasan perdagangan dan perindustrian utama di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Jika MBPJ tidak memandang serius aspek-

aspek KGB ini, kemungkinan Petaling Jaya tidak mampu bertahan berdaya saing

dengan bandar-bandar lain di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

345

Jadu

al 6

.10

A

nalis

is in

deks

pen

unju

k pe

nguk

uran

ele

men

-ele

men

KG

B –

MB

PJ

MA

JLIS

BA

ND

AR

AY

A P

ET

AL

ING

JA

YA

(M

BP

J)

Bil

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Kon

stru

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

Per

atus

an

Waj

aran

K

eefi

sena

n G

over

nans

B

anda

r

Jum

lah

Per

atus

P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

1.

Peny

erta

an A

wam

46

12

5

60

0.76

67

100

76.7

2.

Ket

elus

an

55

15

5 75

0.

7333

10

0 73

.3

3.

Perl

aksa

naan

U

ndan

g-un

dang

52

13

5

65

0.80

00

100

80

4.

Mak

lum

bala

s 48

12

5

60

0.80

00

100

80

5.

Suar

a ra

mai

22

6

5 30

0.

7333

10

0 73

.3

6.

Kes

amar

ataa

n 49

13

5

65

0.75

38

100

75.4

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

94.5

24

5

120

0.78

75

100

78.8

8.

Aka

unta

bilit

i 44

11

5

55

0.80

00

100

80

9.

Kes

ejah

tera

an

56

14

5 70

0.

8000

10

0 80

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

54

14

5 70

0.

7714

10

0 77

.1

Ju

mla

h 52

0.5

134

67

0

77

4.6

77

4.6/

10 =

77.

46

345

346

Rajah 6.2 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MBPJ

Kegagalan untuk berdaya saing dengan bandar-bandar lain secara tidak

langsung menyebabkan pelabur-pelabur asing kurang berminat untuk melabur di

kawasan ini. MBPJ perlu terus mengamalkan dan menambahbaik konsep KGB

terutamanya elemen-elemen seperti penyertaan awam, ketelusan, maklumbalas,

berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT, kesejahteraan dan wawasan strategik. Stakeholders dan MBPJ

perlu mengamalkan KGB agar stakeholders terus memperolehi dan menggunakan

kuasa, pe ngaruh mereka dalam membuat keputusan yang berkaitan agar menjamin

kehidupan berkualiti mereka di Bandar dan kawasan persekitarannya.

Ini adalah selaras dengan pandangan Kearns dan Paddison (2000) bahawa

governans bandar adalah proses formulasi dan perlaksanaan polisi pembangunan

bandar melalui persetujuan bersama antara pelbagai pihak yang bertujuan untuk

memperbaiki kualiti hidup di bandar ke arah yang lebih baik. Maka dengan itu

KGB merupakan salah satu faktor kepada peningkatan DPE wilayah-bandar raya.

MBPJ dan lain-lain stakeholders terlibat secara interface sebagai rakan

pembangunan bandar dalam kedudukan saksama untuk menjamin kedudukan

MBPJ sebagai antara PBT yang terpenting. Jadual 6.11 menunjukkan penilaian

prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MBPJ.

347

Jadual 6.11 Penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MBPJ

Bil

Elemen-elemen


Bandar



Bandar

Penunjuk Keefisienan Governans

Bandar

Tindakan

1. Penyertaan

Awam 76.67 Sangat

Efisien


PBT yang lain

2. Ketelusan 73.33 Efisien Memberi sokongan dan


3. Perlaksanaan

Undang-undang

80 Sangat Efisien


PBT yang lain

4. Maklumbalas 80 Sangat Efisien


PBT yang lain

5. Suara ramai 73.33 Efisien Memberi sokongan dan


6. Kesamarataan 75.38 Sangat Efisien


PBT yang lain

7. Perkhidmatan

PBT 78.75 Sangat

Efisien


PBT yang lain

8. Akauntabiliti 80 Sangat Efisien


PBT yang lain

9. Kesejahteraan 80 Sangat Efisien


PBT yang lain




PBT yang lain

348

6.3.3 Keputusan Analisis Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – MBSA

Stakeholders MBSA berpendapat bahawa taburan jumlah keseluruhan nilai skor

median KGB yang paling tinggi adalah elemen ketelusan, kesejahteraan dan

wawasan strategik yang dirangka oleh MBSA adalah untuk menjamin

kesejahteraan penduduk dan pembangunan MBSA. Pandangan penilaian aras

keefisienan ini berbeza dengan pendapat stakeholders di DBKL dan MBPJ.

Pandangan penilaian KGB ini ditunjukkan pada Jadual 6.6. Berdasarkan kepada

Jadual 6.12 dan Rajah 6.3, hasil keputusan analisis indeks penunjuk KGB untuk

MBSA adalah sama dengan pandangan penilaian KGB di mana elemen-elemen

ketelusan, kesejahteraan dan wawasan strategik KGB adalah paling tinggi iaitu

0.80 berbanding dengan elemen-elemen yang lain penunjuk KGB.

Berdasarkan kepada indeks penunjuk pengukuran KGB ini antara elemen-

elemen governans bandar wilayah-bandar raya Kuala Lumpur telah mencapai tahap

sangat efisien di kawasan MBSA adalah ketelusan (0.80), kesejahteraan (0.80),

wawasan strategik (0.80), penyertaan awam (0.7833), akauntabiliti (0.7818) dan

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT (0.7750). Manakala elemen

KGB yang efisien adalah perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-

undang (0.7333), maklumbalas (0.7333), kesamarataan (0.6923) dan suara ramai

(0.6333). Ini menunjukkan bahawa hampir 40 peratus KGB di MBSA masih

belum mencapai tahap yang memuaskan terutamanya dari aspek mengendalikan

pandangan orang ramai mengenai pembangunan MBSA.

MBSA sedang merangka strategi menjayakan perlaksanaan governans

bandar ke arah lebih efisien terutamanya elemen-elemen seperti penyertaan awam,

ketelusan, maklumbalas, berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT, kesejahteraan dan wawasan strategik. Ini

selaras dengan pendekatan baru Kerajaan Negeri Selangor memperkenalkan

Jawatankuasa Pilihan Khas Mengenai Keupayaan, Kebertanggungjawaban dan

Ketelusan Selangor atau (SELCAT), ditubuhkan pada 2 Jun 2010. Tujuannya

antara lain untuk mengesan sebarang penyelewengan kerajaan pada masa lalu dan

masa kini sama ada di peringkat PBT atau kerajaan negeri.

349

Jadu

al 6

.12

Ana

lisis

inde

ks p

enun

juk

peng

ukur

an e

lem

en-e

lem

en K

GB

- M

BSA

MA

JLIS

BA

ND

AR

AY

A S

HA

H A

LA

M (M

BSA

)

Bil

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Kon

stru

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

Per

atus

an

Waj

aran

K

eefi

sena

n G

over

nans

B

anda

r

Jum

lah

Per

atus

P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

1.

Peny

erta

an A

wam

47

12

5

60

0.78

33

100

78.3

2.

Ket

elus

an

60

15

5 75

0.

8000

10

0 80

.0

3.

Perl

aksa

naan

U

ndan

g-un

dang

52

13

5

65

0.73

33

100

73.3

4.

Mak

lum

bala

s 44

12

5

60

0.73

33

100

73.3

5.

Suar

a ra

mai

19

6

5 30

0.

6333

10

0 63

.3

6.

Kes

amar

ataa

n 45

13

5

65

0.69

23

100

69.2

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

93

24

5 12

0 0.

7750

10

0 77

.5

8.

Aka

unta

bilit

i 43

11

5

55

0.78

18

100

78.2

9.

Kes

ejah

tera

an

56

14

5 70

0.

8000

10

0 80

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

56

14

5 70

0.

8000

10

0 80

Ju

mla

h 51

5 13

4

670

753.

1

75

3.1

/10

= 75

.31

349

350

Rajah 6.3 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MBSA

Demi untuk meningkat KGB di PBT-PBT di negeri Selangor ini

dicadangkan penubuhan Jawatankuasa Khas Menambaikkan KGB PBT.

Jawatankuasa ini boleh membantu PBT-PBT dalam merangka program KGB

mereka. MBSA perlu diberi sokongan dan sumber-sumber yang wajar kepada

penambahbaikan elemen-elemen governans bandar yang efisien seperti

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang, maklumbalas dan

kesamarataan untuk terus meningkatkan KGB di MBSA. Penilaian prestasi KGB

dan tindakan susulan ini adalah perlu kepada MBSA sebagai panduan untuk

menilai tahap pencapaian KGB MBSA ke arah meningkatkan DPE bandar .

Elemen-elemen governans bandar yang tahap KGB yang memuaskan

seperti penyertaan awam, ketelusan, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan

PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik boleh menjadi kajian kes

berinspirasi dan contoh yang baik kepada PBT yang lain. Walau bagaimanapun,

melalui penilaian pencapaian ini, MBSA tidak boleh berpuashati sahaja tetapi

boleh menambahbaik, mengemaskini dan memelihara tahap keefisienan dan

keberkesanan governans bandar mereka ke tahap yang lebih baik. Jadual 6.13

menunjukkan penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MBSA.

351

Jadual 6.13 Penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MBSA

Bil

Elemen-elemen


Bandar



Bandar


Bandar

Tindakan

1. Penyertaan Awam 78.33

Sangat Efisien


PBT yang lain

2. Ketelusan 80 Sangat Efisien


PBT yang lain

3. Perlaksanaan

Undang-undang









7. Perkhidmatan PBT 77.50 Sangat

Efisien


PBT yang lain

8. Akauntabiliti 78.18 Sangat Efisien


PBT yang lain



PBT yang lain

10. Wawasan Strategik 80 Sangat

Efisien


PBT yang lain

352

6.3.4 Keputusan Analisis Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – MPSJ

Jadual 6.6 menunjukkan bahawa taburan jumlah keseluruhan nilai skor median

KGB mengikut penilaian pandangan stakeholders MPSJ mendapati elemen

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, kesejahteraan dan ketelusan

mencatatkan nilai skor median yang tinggi. Namun begitu berdasarkan Jadual 6.14

dan Rajah 6.4 menunjukkan hasil keputusan analisis indeks penunjuk KGB untuk

MPSJ didapati elemen kesejahteraan (0.80), wawasan strategik (0.80),

perlaksanaan perancagan pembangunan dan undang-undang (0.7846) serta

penyertaan awam (0.7583) mencatatkan jumlah penunjuk KGB paling tinggi dan

sangat efisien bagi MPSJ berbanding dengan elemen-elemen yang lain.

Indeks penunjuk pengukuran KGB yang mencatatkan efisien ialah

akauntabiliti (0.7455), keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT (0.7375),

maklumbalas (0.7167), ketelusan (0.7067), berasaskan suara ramai (0.60) dan

kesamarataan (0.60). MPSJ perlu memperbaiki prestasi KGB ke tahap yang sangat

efisien. Ini adalah selaras dengan hasrat MPSJ untuk menjadikan kawasan Subang

Jaya sebagai hub perniagaan utama di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. MPSJ

perlu memberi perhatian kepada elemen berasaskan suara ramai dan kesamarataan

dalam KGB. Kesamarataan memastikan semua kemudahan dan perkhidmatan

diagihkan secara adil dan mudah dicapai oleh semua penduduk.

Penglibatan stakeholders di MPSJ dalam struktur dan proses membuat

keputusan adalah secara komprehensif dan holistik tanpa sebarang batasan.

Penghakupayaan (empowerment) dan keempunyaan (ownership) adalah sebagai

landasan konsep rakan pembangunan yang beroperasi di MPSJ. Stakeholders MPSJ

juga berpeluang menyuarakan pandangan dan gagasan tentang persekitaran

kehidupan dan masa hadapan di kawasan mereka. Perlaksanaan E-Aduan di MPSJ

sejak tahun 2005 telah berjaya membentuk hubungan antara MPSJ dan warga

bandarnya. Polisi, program dan projek berorientasikan rakyat yang mengutamakan

tanggungjawab, akauntabiliti dan ketelusan sesuai dengan lunas demokrasi yang

diamalkan di negara kita. Ini secara langsung meningkatkan maklumbalas

stakeholders terhadap keperluan-keperluan penting mereka di bandar.

353

Jadu

al 6

.14

A

nalis

is in

deks

pen

unju

k pe

nguk

uran

ele

men

-ele

men

KG

B –

MPS

J

MA

JLIS

PE

RB

AN

DA

RA

N S

UB

AN

G J

AY

A (M

PSJ

)

Bil

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Kon

stru

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

Per

atus

an

Waj

aran

K

eefi

sena

n G

over

nans

B

anda

r

Jum

lah

Per

atus

P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

1.

Peny

erta

an A

wam

45

.5

12

5 60

0.

7583

10

0 75

.8

2.

Ket

elus

an

53

15

5 75

0.

7067

10

0 70

.7

3.

Perl

aksa

naan

U

ndan

g-un

dang

51

13

5

65

0.78

46

100

78.5

4.

Mak

lum

bala

s 43

12

5

60

0.71

67

100

71.7

5.

Suar

a ra

mai

18

6

5 30

0.

6000

10

0 60

6.

Kes

amar

ataa

n 39

13

5

65

0.60

00

100

60

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

88.5

24

5

120

0.73

75

100

73.8

8.

Aka

unta

bilit

i 41

11

5

55

0.74

55

100

74.6

9.

Kes

ejah

tera

an

56

14

5 70

0.

8000

10

0 80

.0

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

50

14

5 70

0.

8000

10

0 80

.0

Ju

mla

h 48

5 13

4

670

725.

1

72

5.1/

10 =

72.

51

353

354

Rajah 6.4 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MPSJ

Hasil keputusan indeks penunjuk keefisienan ini, MPSJ perlu

menambahbaik perlaksanaan elemen governans bandar yang efisien seperti

ketelusan, maklumbalas, berasaskan suara ramai, kesamarataan, keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT serta akauntabiliti perlu diberi sokongan dan

sumber yang wajar untuk terus meningkatkan KGB di MPSJ. Penilaian prestasi

KGB dan tindakan susulan ini adalah perlu kepada MPSJ sebagai panduan untuk

menilai tahap pencapaian KGB dan menggalakkan MPSJ meningkatkan DPE

bandar dan menarik lebih ramai pelabur melabur di MPSJ. MPSJ perlu juga

menambahbaik aplikasi kerajaan elektronik dari aspek sistem maklumat dan proses

pemohonan lesen dan pelan. Keefisienan e-permohonan kelulusan pelan dan lesen

boleh meningkatkan keberkesanan perkhidmatan MPSJ. Elemen governans bandar

yang sangat efisien di MPSJ seperti penyertaan awam, perlaksanaan perancangan

pembangunan dan undang-undang, kesejahteraan serta wawasan strategik ini boleh

menjadi kajian kes berinspirasi dan contoh yang baik kepada PBT yang lain

bagaimana MPSJ boleh memelihara tahap KGB mereka. Ini adalah hasil kejayaan

MPSJ menambahbaik pengurusan e-aduan dan kemampuan MPSJ ini boleh

dijadikan model yang baik kepada PBT-PBT yang lain. Jadual 6.15 menunjukkan

penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MPSJ.

355

Jadual 6.15 Penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MPSJ

Bil

Elemen-elemen


Bandar



Bandar


Bandar

Tindakan

1. Penyertaan

Awam 75.83

Sangat Efisien


PBT yang lain



3. Perlaksanaan

Undang-undang



PBT yang lain





6. Kesamarataan 60 Efisien Memberi sokongan dan


7. Perkhidmatan

PBT 73.75 Efisien


8. Akauntabiliti 74.55 Efisien Memberi sokongan dan




PBT yang lain


80 Sangat Efisien


PBT yang lain

356

6.3.5 Keputusan Analisis Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – MPK

Pandangan stakeholders mengenai KGB di MPK berbeza dengan pandangan

stakeholders di DBKL, MBPJ, MBSA dan MPSJ seperti yang ditunjukkan pada

Jadual 6.6 mengenai taburan jumlah keseluruhan nilai skor median mengenai KGB

di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT. Pandangan stakeholders di

MBK mendapati elemen keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT,

kesejahteraan penduduk, perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-

undang serta wawasan strategik mencatatkan nilai skor median yang tinggi. Walau

bagaimanapun jika nilai pada hasil keputusan analisis indeks penunjuk KGB untuk

MPK berdasarkan Jadual 6.16 dan Rajah 6.5 mendapati elemen perlaksanaan

perancangan pembangunan dan undang-undang (0.6923), ketelusan (0.6667) dan

kesejahteraan (0.6429) mencatatkan indeks penunjuk KGB yang paling tinggi

tetapi dari segi indeks penunjuk tahapnya adalah efisien.

Lain-lain elemen KGB yang mencapai tahap efisien ialah keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT (0.6333), akauntabiliti (0.6182) dan

kesamaratan (0.6154). Berdasarkan kepada indeks penunjuk pengukuran KGB

bagi kawasan MPK didapati terdapat indeks penunjuk KGB yang rendah tapi masih

dianggap sebagai efisien seperti penyertaan awam (0.5667), maklumbalas (0.60),

berasaskan suara ramai (0.60) dan wawasan strategik (0.60). Berdasarkan kepada

hasil keputusan indeks ini, MPK perlu terus meningkatkan perlaksanaan amalan

KGB untuk terus kekal berdaya saing kerana peranan MPK sebagai pintu masuk

utama ke wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini adalah peranan Pelabuhan Klang

yang terletak di kawasan MPK merupakan pelabuhan utama negara dan mampu

menarik pelabur melabur ke kawasan MPK dan persekitarannya.

Jika DPE Bandar Klang terus meningkat, pelabuhan Klang juga mampu

berdaya saing untuk menjadi sebagai antara pelabuhan yang terpenting di dunia dan

salah satu hub utama logistik barangan import dan eskport negara. Manakala

Bandar Klang mampu menjadi antara bandar utama di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur yang boleh menjadi daya tarikan pelabur asing dan menyediakan pelbagai

peluang pekerjaan kepada penduduk di kawasan persekitarannya.

357

Jadu

al 6

.16

Ana

lisis

inde

ks p

enun

juk

peng

ukur

an e

lem

en-e

lem

en K

GB

– M

PK

MA

JLIS

PE

RB

AN

DA

RA

N K

LA

NG

(MP

K)

Bil

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns B

anda

r

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Kon

stru

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

Per

atus

an

Waj

aran

K

eefi

sena

n G

over

nans

B

anda

r

Jum

lah

Per

atus

P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

1.

Peny

erta

an A

wam

37

12

5

60

0.56

67

100

56.7

2.

Ket

elus

an

50

15

5 75

0.

6667

10

0 66

.7

3.

Perl

aksa

naan

U

ndan

g-un

dang

45

13

5

65

0.69

23

100

69.2

4.

Mak

lum

bala

s 36

12

5

60

0.60

00

100

60

5.

Suar

a ra

mai

18

6

5 30

0.

6000

10

0 60

6.

Kes

amar

ataa

n 40

13

5

65

0.61

54

100

61.5

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

76

24

5 12

0 0.

6333

10

0 63

.3

8.

Aka

unta

bilit

i 34

11

5

55

0.61

82

100

61.8

9.

Kes

ejah

tera

an

45

14

5 70

0.

6429

10

0 64

.3

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

42

14

5 70

0.

6000

10

0 60

Ju

mla

h 42

3 13

4

670

623.

5

62

3.5/

10 =

62.

35

357

358

Rajah 6.5 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MPK

Berdasarkan kepada hasil keputusan indeks penunjuk keefisienan ini,

MPK dan cadangan penubuhan Jawatankuasa Khas Menambaikkan PBT oleh

KPKT perlu mengambilkira tindakan susulan untuk menambahbaik kesepuluh (10)

elemen-elemen governans bandar yang efisien. Berdasarkan kepada Jadual 6.16

menunjukkan elemen-elemen governans bandar yang efisien seperti penyertaan

awam, ketelusan, perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang,


dan perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik perlu

diberi sokongan serta sumber yang wajar untuk terus meningkatkan KGB di MPK.

Berdasarkan kepada Jadual 6.17 ini juga menunjukkan penilaian prestasi

dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MPK. Penilaian prestasi tahap semasa KGB

dan tindakan susulan ini adalah perlu kepada MPK sebagai panduan untuk menilai

tahap pencapaian KGB dan menggalakkan MPK meningkatkan DPE di kawasan

bandarnya. Prestasi KGB MPK dipantau dari masa ke semasa untuk memastikan

KGB MPK sentiasa mencapai tahap keefisienan yang memuaskan. Ini untuk

memastikan Pelabuhan Klang dan Bandar Klang menjadi antara pusat pertumbuhan

ekonomi utama di negeri Selangor. Ini secara langsung menggalakkan

pertumbuhan ekonomi di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

359

Jadual 6.17 Penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MPK

Bil

Elemen-elemen


Bandar



Bandar


Bandar

Tindakan

1. Penyertaan

Awam 56.67 Efisien




3. Perlaksanaan

Undang-undang



4. Maklumbalas 60 Efisien Memberi sokongan dan






7. Perkhidmatan

PBT 63.33 Efisien




9. Kesejahteraan 64.29 Efisien Memberi sokongan dan



60 Efisien Memberi sokongan dan


360

6.3.6 Keputusan Analisis Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur – MPSp

Walau bagaimanapun berdasarkan kepada Jadual 6.18 dan Rajah 6.6 hasil

keputusan analisis indeks penunjuk KGB untuk MPSp didapati elemen

perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang (0.7923)

mencatatkan jumlah penunjuk KGB paling tinggi dan sangat efisien bagi MPSp

berbanding dengan elemen-elemen yang lain. Berdasarkan kepada penilaian

pandangan stakeholders MPSp seperti yang ditunjukkan pada Jadual 6.6, taburan

jumlah keseluruhan nilai skor median KGB mendapati elemen keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT, perlaksanaan perancangan pembangunan dan

undang-undang serta ketelusan mencatatkan nilai skor median yang tinggi.

Lain-lain elemen yang mencatatkan jumlah penunjuk KGB yang tinggi

tetapi indeks penunjuk KGB adalah efisien bagi MPSp ialah elemen penyertaan

awam (0.70), akauntabiliti (0.70), kesejahteraan (0.6643), keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT (0.6625), maklumbalas (0.65), ketelusan

(0.6467), wawasan strategik (0.6286), kesamarataan (0.6154) dan berasaskan suara

ramai (0.60). MPSp perlu memperbaiki prestasi KGB ke tahap yang sangat efisien.

Ini adalah selaras dengan peranan MPSp untuk menjadikan Daerah Sepang sebagai

salah satu pintu utama ke wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini adalah kerana

KLIA merupakan antara pintu masuk dan tumpuan utama pembangunan di negeri

Selangor amnya dan Daerah Sepang khasnya. Tambahan pula Cyberjaya di

Sepang merupakan bandar R & D dan hub ICT utama negara.

Pembangunan di Daerah Sepang terutamanya di sekitar kawasan KLIA,

Cyberjaya dan Bandar Salak Tinggi merupakan antara kawasan tarikan pelabur.

Cyberjaya yang mampu menjadi antara pusat penyelidikan dan pembangunan

(R&D) ICT negara. Maka dengan itu MPSp perlu melaksanakan dan

menambahbaik KGBnya demi meningkatkan DPE di kawasan MPSP terutamanya

di kawasan Cyberjaya dan Bandar Baru Salak Tinggi. Ini adalah kawasan ini

merupakan hub ICT utama negara dengan nilai pelaburannya lebih RM1 billion

pada tahun 2009. Ini adalah selaraskan penemuan analisa bab 5 di mana terdapat

hubungan antara KGB dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

361

Jadu

al 6

.18

A

nalis

is in

deks

pen

unju

k pe

nguk

uran

ele

men

-ele

men

KG

B –

MPS

p

MA

JLIS

PE

RB

AN

DA

RA

N S

EP

AN

G (M

PSp

)

Bil

Ele

men

-ele

men

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Kon

stru

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k E

lem

en

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

Per

atus

an

Waj

aran

K

eefi

sena

n G

over

nans

B

anda

r

Jum

lah

Per

atus

P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns

Ban

dar

1.

Peny

erta

an A

wam

42

12

5

60

0.70

00

100

70.0

2.

Ket

elus

an

48.5

15

5

75

0.64

67

100

64.7

3.

Perl

aksa

naan

U

ndan

g-un

dang

51

.5

13

5 65

0.

7923

e 10

0 79

.2

4.

Mak

lum

bala

s 39

12

5

60

0.65

00

100

65

5.

Suar

a ra

mai

18

6

5 30

0.

6000

10

0 60

6.

Kes

amar

ataa

n 40

13

5

65

0.61

54

100

61.5

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

79.5

24

5

120

0.66

25

100

66.2

8.

Aka

unta

bilit

i 38

.5

11

5 55

0.

7000

10

0 70

9.

Kes

ejah

tera

an

46.5

14

5

70

0.66

43

100

66.4

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

44

14

5 70

0.

6286

10

0 62

.9

Ju

mla

h 44

7.5

134

67

0

66

5.9

66

5.9/

10 =

66.

59

361

362

Rajah 6.6 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi MPSp

MPSp dan cadangan penubuhan Jawatankuasa Khas Menambaikkan PBT

oleh KPKT perlu mengambil tindakan susulan untuk menambahbaik sembilan (9)

elemen governans bandar yang efisien. Berdasarkan kepada Jadual 6.18

menunjukkan elemen-elemen governans bandar yang efisien seperti penyertaan

awam, ketelusan, maklumbalas, berasaskan suara ramai, kesamarataan,

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan

wawasan strategik perlu diberi sokongan dan sumber yang wajar oleh jawatankuasa

ini untuk terus merangka program-program meningkatkan KGB di MPSp.

Perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang adalah

elemen governans bandar yang sangat efisien di MPSp (79.23) yang boleh menjadi

kajian kes berinspirasi dan contoh yang baik kepada PBT yang lain. MPSp

menerimapakai Akta Kerajaan Tempatan (Akta 171) dan Akta Jabatan

Perancangan Bandar dan Desa (Akta 172). Hasil indeks penunjuk keefisienan ini

dapat membantu MPSp menambahbaik, mengemaskini dan memelihara tahap

keefisienan dan keberkesanan governans bandar yang tidak efisien. Ini secara

langsung meningkat DPE MPSp dan Cyberjaya sebagai Hub ICT negara. Penilaian

dan tindakan susulan ini boleh dijadikan sebagai panduan kepada MPSp untuk

meningkatkan DPE bandar. Berdasarkan kepada Jadual 6.19 menunjukkan

penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MPSp.

363

Jadual 6.19 Penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di MPSp

Bil

Elemen-elemen


Bandar



Bandar


Bandar

Tindakan

1. Penyertaan

Awam 70 Efisien




3. Perlaksanaan

Undang-undang



PBT yang lain

4. Maklumbalas 65 Efisien Memberi sokongan dan






7. Perkhidmatan

PBT 66.25 Efisien


8. Akauntabiliti 70 Efisien Memberi sokongan dan







364

6.3.7 Keputusan Perbandingan Indeks Penunjuk Keefisienan Governans Bandar Antara Pihak Berkuasa Tempatan di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Jika dibuat penilaian ke atas semua indeks penunjuk KGB ke semua enam PBT

yang dipilih di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur, maka lahirlah Jadual 6.20 dan

Rajah 6.7 yang menunjukkan analisis keseluruhan indeks penunjuk pengukuran

elemen-elemen KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Analisis ini mendapati

MBPJ mencatatkan jumlah wajaran penunjuk KGB yang paling tinggi iaitu 77.46

peratus, diikuti oleh MBSA 75.32 peratus dan MPSJ 72.08 peratus. Jika dilihat

pada kategori tahap indeks penunjuk KGB didapati MBPJ dan MBSA telah

mencapai tahap governans bandar sangat efisien. Lain-lain PBT hanya mencapai

tahap KGB yang efisien yang masih boleh meningkatkan mutu perkhidmatannya.

MBPJ telah mencapai tahap indeks penunjuk governans bandar yang

sangat efisien dari segi penyertaan awam, perlaksanaan perancangan pembangunan

dan undang-undang, maklumbalas, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik. PBT yang

mencatat keputusan keseluruhan indeks penunjuk KGB yang rendah ialah MPSp

(66.60 peratus) dan MPK (62.36 peratus) tetapi dari segi pada kategori tahap

indeks penunjuk KGB kedua-dua PBT telah mencapai tahap efisien. Kedua-dua

PBT ini perlu meningkatkan elemen-elemen KGB seperti penyertaan awam,

ketelusan, perlaksanaan perancangan pembangunan dan undang-undang,


dan perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik.

Penekanan aspek KGB ini adalah penting kerana MPK dan MPSp adalah

antara PBT yang terpenting di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan Negeri

Selangor sesuai peranan mereka sebagai pintu masuk utama dan pusat R&D ICT

negara. Ini secara mampu meyakinkan dan menarik pelabur asing untuk melabur

di kedua-dua kawasan ini yang percaya dengan sistem pentadbiran negara dan

kerajaan negeri yang telus dan akautabiliti. Seperti yang telah dijelaskan pada bab

sebelumnya, PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur merupakan antara

institusi governans bandar yang melaksanakan amalan governans bandar.

365

Jadu

al 6

.20

Ana

lisis

kes

elur

uhan

inde

ks p

enun

juk

peng

ukur

an e

lem

en-e

lem

en K

GB

wila

yah-

band

ar ra

ya K

uala

Lum

pur

Bil

Ele

men

-ele

men

Kee

fisi

enan

G

over

nans

Ban

dar

Pen

unju

k K

eefi

sien

an G

over

nans

Ban

dar

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

Jum

lah

Min

Per

atus

E

lem

en-e

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

Ban

dar

Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

DB

KL

M

BP

J M

BSA

M

PSJ

M

PK

M

PSp

Ju

mla

h

1.

Peny

erta

an A

wam

0.

7167

0.

7667

0.

7833

0.

7583

0.

5667

0.

7000

4.

2917

71

.53

2.

Ket

elus

an

0.68

00

0.73

33

0.80

00

0.70

67

0.66

67

0.64

67

4.23

34

70.5

6 3.

Pe

rlak

sana

an U

ndan

g-un

dang

0.

7846

0.

8000

0.

7333

0.

7846

0.

6923

0.

7923

4.

5871

76

.45

4.

Mak

lum

bala

s 0.

7167

0.

8000

0.

7333

0.

7167

0.

6000

0.

6500

4.

2167

70

.28

5.

Suar

a ra

mai

0.

6000

0.

7333

0.

6333

0.

6000

0.

6000

0.

6000

3.

7666

62

.78

6.

Kes

amar

ataa

n 0.

6615

0.

7538

0.

6923

0.

6000

0.

6154

0.

6154

3.

9384

65

.64

7.

Perk

hidm

atan

PB

T

0.71

67

0.78

75

0.77

50

0.73

75

0.63

33

0.66

25

4.31

25

71.8

8 8.

A

kaun

tabi

liti

0.76

36

0.80

00

0.78

18

0.74

55

0.61

82

0.70

00

4.40

91

73.4

9 9.

K

esej

ahte

raan

0.

7000

0.

8000

0.

8000

0.

8000

0.

6429

0.

6643

4.

4072

73

.45

10.

Waw

asan

Str

ateg

ik

0.68

57

0.77

14

0.80

00

0.75

83

0.60

00

0.62

86

4.28

57

71.4

3 Ju

mla

h P

erat

us P

enun

juk

Kee

fise

nan

Gov

erna

ns B

anda

rMen

giku

t PB

T

7.02

5526

7.

746

7.53

23

7.20

76

6.23

55

6.65

98

42.4

0672

6 70

.68

Ked

uduk

an K

eefi

sien

an G

over

nans

B

anda

r P

BT

di W

ilaya

h B

anda

r R

aya

Kua

la L

umpu

r 4

1 2

3 6

5

Efi

sien

Not

a E

fisi

en

Sang

at

Efi

sien

365

366

Rajah 6.7 Hasil keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB bagi PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

Berdasarkan kepada Jadual 6.20 menunjukkan elemen-elemen governans

bandar yang efisien di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur seperti penyertaan

awam, ketelusan, maklumbalas, berasaskan suara ramai, kesamarataan,

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, akauntabiliti, kesejahteraan dan

wawasan strategik perlu diberi sokongan dan sumber yang wajar oleh

jawatankuasa ini untuk terus meningkatkan KGB di MPSp. Cadangan penubuhan

Jawatankuasa Khas Menambaikkan PBT oleh KPKT perlu mengambilkira tindakan

susulan untuk menambahbaik sembilan (9) elemen governans bandar yang lain dari

efisien ke prestasi yang lebih baik. Perlaksanaan perancangan pembangunan dan

undang-undang adalah elemen governans bandar yang sangat efisien di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur yang boleh menjadi kajian kes berinspirasi dan contoh

yang baik kepada PBT yang lain di negeri-negeri lain. Penilaian dan tindakan

susulan ini boleh sebagai panduan kepada PBT-PBT lain di Malaysia untuk

meningkatkan DPE wilayah-bandar raya mereka selaras dengan MEB dan PTK

yang laksanakan oleh kerajaan. Berdasarkan kepada Jadual 6.21 menunjukkan

penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur yang boleh diberi perhatian serius oleh PBT-PBT yang berkenaan.

367

Jadual 6.21 Keseluruhan penilaian prestasi dan tindakan ke atas penunjuk KGB di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

Bil

Elemen-elemen


Bandar


Keefisienan


Bandar

Tindakan

1. Penyertaan

Awam 71.53 Efisien




3. Perlaksanaan

Undang-undang



PBT yang lain







7. Perkhidmatan

PBT 71.88 Efisien









368

6.4 ANALISIS INDEKS PENUNJUK PENGUKURAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

Penilaian pandangan stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ke atas

duapuluh lapan (28) penunjuk DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur telah diuji

melalui sesi temubual persepsi dengan beberapa stakeholders yang telah diadakan

pada bulan Ogos 2009. Lampiran VI menunjukkan bahawa aras keefisienan DPE

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT. Jumlah keseluruhan nilai skor

median yang tertinggi bagi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah MBPJ

dengan nilai skor 105 berbanding dengan PBT-PBT lain seperti MBSA (nilai skor

median 104), DBKL (nilai skor median 102), MPSp (nilai skor median 96), MPK

(nilai skor median 90) dan MPSJ (nilai skor median 89.5).

Stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur berpendapat MBPJ

telah melaksanakan dan menambah baik sistem penyampaian kerajaan terutamanya

dari aspek kelulusan permohonan lesen dan projek-projek pembangunan. Pusat

agensi setempat (OSC) di MBPJ telah memberi kemudahan kepada pelabur-pelabur

dan pemaju untuk mempercepatkan proses kelulusan permohonan. Kemudahan

perkhidmatan atas talian (online) di MBPJ juga telah mempercepatkan proses

kelulusan permohonan, semakan permohonan dan proses pembayaran cukai. Di

samping itu juga MBPJ telah menjalin hubungan perniagaan dengan pelabur-

pelabur asing dan tempatan dalam menggalakkan pelaburan langsung di kawasan

Petaling Jaya. MBPJ dan agensi-agensi lain telah menambahbaik kemudahan

sistem rangkaian komunikasi dan internet berkelajuan tinggi.

Di samping itu juga, MBPJ telah menjayakan beberapa program untuk

meningkatkan kesejahteraan penduduknya seperti bandar selamat, kempen

kebersihan dan kawalan penyakit. MBPJ juga memastikan bekalan air dan elektrik

mencukupi tanpa gangguan, persekitaran yang sejahtera dan selamat memperbaiki

sistem lalulintas, sistem pengangkutan awam yang efisien dan menyediakan

kemudahan-kemudahan bertaraf antarabangsa seperti sekolah, kemudahan membeli

belah dan perumahan esklusif untuk pelabur-pelabur asing ini. Berdasarkan kepada

Lampiran VI mengenai penilaian pandangan stakeholders mengenai DPE wilayah-

369

bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT, MBPJ telah mencatat nilai skor median

yang tinggi. Namun begitu berdasarkan Jadual 6.22 menunjukkan analisis

keseluruhan dan perbandingan kedudukan indeks penunjuk pengukuran KGB dan

DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Manakala Rajah 6.8 menunjukkan hasil keputusan indeks penunjuk

pengukuran KGB dan DPE bagi PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Analisis menunjukkan ada kesamaan dengan penilaian skor median pandangan

stakeholders mengenai DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur di mana MBPJ

mencatatkan kedudukan indeks 0.75, MBSA - 0.7429, DBKL – 0.7286, MPSp –

0.6857, MPK – 0.6429 dan MPSJ 0.6393. Berdasarkan kepada hasil keputusan

indeks penunjuk pengukuran KGB dan DPE bagi PBT-PBT di wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur menunjukkan bahawa tahap KGB MBPJ dan MBSA adalah

sama dengan tahap DPE nya. Namun begitu indeks penunjuk pengukuran KGB dan

DPE bagi DBKL, MPSJ, MPK dan MPSp tidak mempunyai kedudukan yang sama

dan tiada kekuatan antara satu sama lain.

Misalnya tahap KGB di DBKL berada di kedudukan 4 di antara PBT-PBT

yang dikaji tetapi pada tahap DPE DBKL berada di kedudukan ke 3. Hasil

keputusan indeks penunjuk pengukuran KGB dan DPE bagi PBT-PBT di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur menunjukkan bahawa kedua-dua pembolehubah ini

tidak ada perhubungan antara satu sama lain. Ini berbeza dengan ujian statistik

yang lain seperti korelasi Pearson dan regresi pelbagai yang menilai pengaruh,

perkaitan, perbezaan, perhubungan dan kesan antara pembolehubah seperti KGB

dan DPE. Berdasarkan kepada keputusan ujian analisis regresi pelbagai

menunjukkan bahawa terdapat hubungan antara pembolehubah KGB dan

pembolehubah DPE. Penggunaan indeks ini bukan hanya untuk menentukan

kedudukan semasa KGB dan DPE bagi PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Kedudukan tahap dan skor KGB dan DPE PBT ini tidak memberi maksud

yang signifikan kepada pembangunan ekonomi wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Tindakan ke atas skor dan kedudukan KGB dan DPE PBT ini menjadi

panduan kepada PBT untuk menyediakan progam-program dan memperbaiki

amalan-amalan perlaksanaan KGB PBT-PBT dari masa ke semasa.

370

Jadu

al 6

.22

A

nalis

is k

esel

uruh

an d

an p

erba

ndin

gan

kedu

duka

n in

deks

pen

unju

k pe

nguk

uran

KG

B d

an D

PE

wila

yah-

band

ar r

aya

Kua

la

Lum

pur

Bil

Pih

ak

Ber

kuas

a T

empa

tan

Jum

lah

Med

ian

Ara

s K

eefi

sien

an

Jum

lah

Kon

stru

k E

lem

en

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

Ara

s T

erti

nggi

K

eefi

sien

an

Jum

lah

Ara

s K

onst

ruks

K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

Jum

lah

Pen

unju

k D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i W

ilaya

h B

anda

r R

aya

Kua

la

Lum

pur

Ked

uduk

an

Day

a P

ersa

inga

n E

kono

mi

Jum

lah

Pen

unju

k K

eefi

sien

an

Gov

erna

ns

Ban

dar

di

Wila

yah

Ban

dar

Ray

a K

uala

L

umpu

r

Ked

uduk

an

Kee

fisi

enan

G

over

nans

B

anda

r

1.

DB

KL

10

2 28

5

140

0.72

86

3 0.

7074

4

2.

MB

PJ

105

28

5 14

0 0.

7500

1

0.77

69

1

3.

MB

SA

104

28

5 14

0 0.

7429

2

0.76

87

2

4.

MPS

J 89

.5

28

5 14

0 0.

6393

6

0.72

39

3

5.

MPK

90

28

5

140

0.64

29

5 0.

6313

6

6.

MPS

p 96

28

5

140

0.68

57

4 0.

6679

5

Ju

mla

h K

esel

uruh

an I

ndek

s P

enun

juk

Pen

guku

ran

Day

a P

ersa

inga

n E

kono

mi W

ilaya

h-B

anda

r R

aya

Kua

la L

umpu

r 4.

1894

4.27

61

Ju

mla

h P

urat

a In

deks

Pen

unju

k P

engu

kura

n D

aya

Per

sain

gan

Eko

nom

i Wila

yah-

Ban

dar

Ray

a K

uala

Lum

pur

0.69

82

0.

7126

370

371

Rajah

6.8 Hasil

keputusan indeks penunjuk

pengukura

n KG

B dan DP

E bag

i PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur

Penggunaan indeks penunjuk pengukuran dalam kajian ini memberi panduan

kepada PBT atau pihak-pihak pengkaji yang lain yang berkaitan dengan governans

bandar untuk melihat pencapaian PBT dalam melaksanakan KGB dan DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur atau bandar-bandar lain Malaysia. Penilaian KGB dan

DPE wilayah-bandar raya boleh dibuat setiap tahun oleh PBT atau kerajaan negeri

atau KPKT untuk melihat pencapaian dan kemajuan tahunan PBT. Dengan jumlah

seratus tigapuluh empat (134) penunjuk-penunjuk KGB dan duapuluh lapan (28)

penunjuk DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur boleh dijadikan panduan kepada

PBT atau kerajaan negeri atau KPKT untuk membantu PBT meningkatkan KGB dan

DPE. Walau bagaimanapun penunjuk-penunjuk pengukuran KGB dan DPE bukanlah

sesuatu penunjuk yang statik atau tetap. Penunjuk-penunjuk ini boleh diubahsuai dan

tambahbaik oleh PBT-PBT yang terlibat selaras dengan perubahan-perubahan

pembangunan semasa PBT dan dasar-dasar kerajaan yang dinamik seperti MEB, PTK

dan RMK10.

6.5 KESIMPULAN

372

Fungsi dan peranan PBT sentiasa mendapat perhatian umum. Beberapa masalah

pelaksanaan dasar-dasar kerajaan yang berlaku di PBT adalah berpunca daripada

beberapa kekangan organisasi yang dihadapi oleh PBT. Akibat daripada itu, sistem

penyampaian perkhidmatan PBT dikatakan lemah dan tidak bermaya. Keadaan ini

telah berlanjutan sehingga menimbulkan kebimbangan bahawa sekiranya ia tidak

ditangani dengan segera , ini memberi kesan ke atas daya saing negara. Keputusan

indeks penunjuk pengukuran KGB bagi PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur menunjukkan bahawa MBPJ berada di kedudukan pertama, diikuti pula

MBSA, MPSJ, DBKL, MPSp dan MPK. Walau bagaimanapun indeks penunjuk

pengukuran DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mengikut PBT menunjukkan

terdapat perbezaan dari segi jumlah indeks dan kedudukan PBT di mana MBPJ di

kedudukan pertama, ikuti MBSA, DBKL, MPSP, MPK dan MPSJ.

Ini menunjukkan bahawa dalam penilaian indeks penunjuk pengukuran tidak

terdapat perhubungan dan pengaruh antara penunjuk KGB dengan DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Penunjuk ini hanya menentukan kedudukan semasa KGB

PBT. Penilaian indeks penunjuk pengukuran ini boleh dijalankan setiap tahun oleh

PBT atau kerajaan negeri atau KPKT untuk melihat pencapaian tahunan PBT dalam

melaksanakan KGB dan DPE di peringkat PBT wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Dengan jumlah seratus tigapuluh empat (134) penunjuk-penunjuk KGB dan duapuluh

lapan (28) penunjuk DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur boleh dijadikan

panduan kepada PBT atau kerajaan negeri atau KPKT untuk membantu PBT-PBT

seluruh Malaysia meningkatkan KGB dan DPE seperti mana yang disarankan dalam

MEB, PTK dan RMK10 untuk meningkatkan mutu perkhidmatan dan sistem

penyampaian kerajaan.

Saranan dalam dokumen MEB dan RMK10 telah menyediakan beberapa

strategik pembangunan ekonomi, fizikal, sosial dan alam sekitar untuk negara menuju

ke arah Negara maju menjelang tahun 2020 dan bersedia untuk meletakkan Malaysia

antara lima kedudukan terbaik dalam senarai IMD daya saing dunia. Malaysia mampu

untuk berada pada kedudukan ini jika PBT-PBT di seluruh Malaysia melaksanakan

tanggungjawab meningkatkan sumber ekonomi, memperbaiki kemudahan

373

infrastruktur dan sistem pengangkutan awam dan menambahbaik sistem penyampaian.

Penunjuk-penunjuk KGB dan DPE di wilayah pembangunan boleh digunakan untuk

menilai tahap governans bandar dan DPE setiap PBT yang berkaitan. PBT-PBT boleh

menyemak penunjuk-penunjuk yang mempunyai nilai skor yang rendah dan

melakukan penambahbaikan. Penunjuk-penunjuk ini boleh dijadikan panduan untuk

merangka strategik proses penambahbaikan KGB dan DPE wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur.

KPKT yang telah melaksanakan sistem star rating PBT sejak tahun 2008.

Sistem star rating PBT yang diamalkan hanya berdasarkan penilaian ke atas empat (4)

kriteria utama iaitu pengurusan, perkhidmatan teras, pengurusan pelanggan dan

penyertaan komuniti serta pandangan penduduk. Tujuan star rating PBT ini adalah

untuk menilai tahap pencapaian penyampaian perkhidmatan PBT, meletakkan PBT

pada tahap kedudukan yang sesuai mengikut ranking agar PBT dapat meningkatkan

DPE masing-masing dan mengemaskini ciri-ciri PBT yang berprestasi tinggi supaya

sentiasa menjaga dan memelihara tahap keefisienan dan keberkesanan organisasi.

Penunjuk-penunjuk KGB dan DPE wilayah-bandar raya boleh diubahsuai mengikut

keperluan, keadaan dan corak pembangunan negeri.

Pelaksanaan SSR-PBT oleh KPKT boleh mengambilkira penunjuk-penunjuk

KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur kajian ini. Penunjuk-penunjuk ini

boleh diubahsuai sebagai perisian komputer dan disediakan atas talian setiap PBT agar

stakeholders boleh mengisi borang perisian ini ketika melayari laman web PBT yang

berkaitan. Diharapkan penunjuk-penunjuk KGB dan DPE di ini boleh membantu PBT

menjayakan wawasan kerajaan melaksanakan dasar-dasar transformasi negara ke arah

negara maju seperti mana dalam dokumen MEB dan PTK. KPKT boleh

menambahbaik sistem SSR-PBT yang dijalankan setiap tahun dengan mengambilkira

penunjuk-penunjuk KGB dan DPE ini. Bab tujuh merupakan bahagian terakhir

penyelidikan ini yang merumuskan keseluruhan bab yang dibahagikan kepada

sumbangan dan kesan penyelidikan ini kepada aspek mikro dan makro kepada sistem

organisasi PBT sebagai institusi governans bandar melaksanakan mekanisma KGB

dan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

374

BAB VII

RUMUSAN

7.1 PENGENALAN

Pembangunan wilayah-bandar raya telah melalui banyak perubahan dari aspek fizikal,

ekonomi dan sosial. Namun begitu, kadar perubahan dunia juga menjadi lebih pesat,

lebih-lebih lagi dalam masa satu dekad yang lalu. Dunia kini semakin bersaing dan

semakin global. Ini membawa cabaran besar kepada semua sektor dalam negara. Jika

dahulu Malaysia bersaing dengan sebilangan kecil negara membangun, kini Malaysia

harus bertanding dengan negara-negara lain seluruh dunia. Ekonomi yang dahulu

tertutup kini telah menjadi lebih terbuka dan mula menyaingi Malaysia di pasaran

dunia. Negara-negara maju sentiasa mendesak negara-negara membangun supaya

membuka pasaran mereka dan bersaing secara langsung dengan syarikat-syarikat

asing. Peranan kerajaan di setiap peringkat perlu pro-aktif merebut peluang ini.

Ini bermakna usaha untuk membangunkan Malaysia telah menjadi lebih sukar

dan lebih mencabar. PBT mempunyai peranan yang amat besar dalam menyahut

cabaran ini, dalam menjadikan bandar-bandarnya lebih berdaya saing. PBT tidak

boleh lagi bertanding atas penyediaan kemudahan infrastruktur atau atas penyediaan

pakej insentif semata-mata. Malaysia sudah termasuk dalam kategori negara yang

harus bersaing atas asas kualiti, sama ada kualiti barangan atau kualiti perkhidmatan.

Maka dengan itu, demi untuk menyahut cabaran ini PBT perlu melaksanakan KGB.

Bab ini merumuskan secara keseluruhan kajian KGB dan DPE dalam konteks

wilayah-bandar raya. Apakah hubungan KGB dengan DPE kepada wilayah-bandar

raya? Apakah sebenarnya peranan PBT dalam meningkat DPE wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur? Apakah faedah KGB kepada PBT? Bagaimanakah sumbangan KGB

dan DPE kepada perlaksanaan dasar-dasar pembangunan negara?

375

7.2 PENEMUAN KAJIAN Secara umumnya, governans bandar merupakan satu bentuk mekanisme penyediaan

perkhidmatan yang baik untuk masyarakat. Jaminan kestabilan governans bandar ini

menarik minat pelabur asing untuk terus melabur di sesebuah negara, negeri atau

bandar. Maka dengan itu peluang-peluang pekerjaan dapat diwujudkan dan sesebuah

negara mampu untuk berdaya saing. Governans bandar juga berpegang kepada

prinsip-prinsip sebagai asas kepada pelaksanaan dan kejayaan untuk membangunkan

bandar. Dengan itu kefahaman tentang governans bandar dan perbandaran harus

dicerna dari pengalaman setempat dan yang dicanai menggunakan beberapa

perspektif. Memandangkan sehingga sebahagian besar daripada penyelidikan tentang

DPE wilayah-bandar raya hanya tertumpu kepada bandar-bandar raya yang terletak di

negara-negara maju sahaja tanpa mengkaji elemen-elemen KGB.

Seperti mana yang dijelaskan sebelum ini, tujuan kajian adalah untuk

merumus kepentingan KGB untuk meningkatkan dan mengekalkan DPE di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Bahagian ini menerangkan secara ringkas penemuan

kajian berdasarkan kepada objektif-objektif kajian yang telah digariskan sebelum di

Bab 1. Bahagian seterusnya menjelaskan pencapaian objektif-objektif kajian

berdasarkan kepada hasil penemuan kajian yang telah dijalankan. Maka dengan itu

dijangkakan kajian ini dapat mengisi sebahagian daripada kekurangan kajian-kajian

terdahulu tentang hubungan antara governans bandar dan wilayah-bandar raya. Di era

globalisasi ini amalan governans bandar yang baik sahaja tidak mencukupi untuk

meningkatkan DPE di wilayah-bandar raya.

Berdasarkan kepada kajian ilmiah KGB dan DPE yang dijalankan pada Bab

2, KGB boleh dianggapkan adalah satu set kompleks nilai-nilai, norma-norma, proses

dan institusi di mana bandar-bandar diuruskan dengan lebih efisien. Pengurusan

bandar yang efisien dengan menggunakan pendekatan KGB boleh menjadikan

wilayah-bandar raya itu lebih produktif, berdaya saing dan berekonomi mapan.

Beberapa kajian mengenai governans bandar sering berkait rapat dengan kerajaan

tempatan. PBT pula dianggap sebagai institusi perlaksanaan governans bandar. Maka

dengan itu KGB adalah salah satu mekanisma baru PBT untuk meningkatkan DPE.

376

7.2.1 Objektif Menjelaskan Peranan Elemen-elemen Keefisienan Governans Bandar Dalam Meningkatkan Daya Persaingan Ekonomi di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Berdasarkan kepada objektif ini, kajian mendapati bahawa pertumbuhan pesat

perbandaran dan kesedaran komuniti dalam sistem kerajaan tempatan yang melihat

PBT sebagai institusi governans bandar semakin bertambah. Adalah cabaran kepada

kerajaan tempatan untuk menyediakan asas-asas perkhidmatan bandar yang cukup dan

efisien selaras dengan perubahan keadaan global. Di samping itu elemen-elemen

governans bandar harus sentiasa diberi keutamaan dalam agenda pembangunan

perbandaran negara. Tibalah masanya untuk perubahan dalam governans bandar yang

efisien dan peranan kerajaan tempatan perlu disemak sistemnya. Ini secara langsung

dapat membina sesebuah organisasi yang efisien dan berkesan dalam menghadapi

proses perbandaran yang semakin pesat.

PBT tidak hanya dilihat sebagai badan kerajaan yang menyediakan

pembangunan dan perkhidmatan semata-mata kepada warga bandarnya sahaja. PBT

perlu mengamalkan prinsip-prinsip KGB dalam menghadapi pelbagai cabaran dan

bersedia untuk berdaya saing di peringkat global. Kajian-kajian ilmiah di bab 2 jelas

membuktikan bahawa banyak kajian-kajian mengenai DPE wilayah-bandar raya

berkaitan dengan governans bandar. Namun begitu dalam konteks kajian ini KGB

telah dijadikan sebagai salah satu parameter dalam menentukan DPE wilayah-bandar

raya. Elemen-elemen KGB seperti penyertaan awam, ketelusan, perlaksanaan

perancangan pembangunan dan undang-undang, maklumbalas awam, berasaskan

suara ramai, kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT,

akauntabiliti, kesejahteraan dan wawasan strategik sering dibincangkan oleh sarjana-

sarjana barat mengenai perubahan baru sistem pengurusan dan pentadbiran bandar.

Kerajaan persekutuan, negeri atau PBT juga tidak hanya perlu melabur wang

yang banyak untuk menyediakan kemudahan infrastruktur yang bertaraf antarabangsa

dan bangunan pencakar langit semata-mata untuk pelabur melabur di wilayah-bandar

raya. Apa yang penting kepada pelabur-pelabur ini untuk kawasan bandar adalah

sistem birokrasi PBT dan agensi-agensi kerajaan yang lain tidak merumitkan dan

hubungan strategik antara sektor awam dan swasta sentiasa dipertingkatkan.

377

Stakeholders wilayah-bandar raya dianggap sebagai rakan pembangunan

dalam kerangka KGB menjadi landasan kepada kefahaman dan amalan meningkatkan

DPE. Stakeholders dalam KGB bukan bermakna memberi kuasa kepada mereka

untuk membangun dan menguruskan wilayah-bandar raya. Mereka selalunya dilihat

lebih sebagai penerima manfaat pembangunan sahaja tanpa diberi peluang

menjalinkan kerjasama dengan kerajaan dalam membangunkan wilayah-bandar raya.

Berdasarkan kepada objektif dan pendekatan kajian yang menilai persepsi

stakeholders mengenai aspek KGB dalam meningkat DPE wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur, seramai 315 sampel yang terdiri dari pelbagai stakeholders di wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur dijalankan sebagai responden kajian.

Kajian mendapati bahawa elemen-elemen KGB dilihat penting oleh

stakeholders dalam meningkat DPE dan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala

Lumpur. Analisis deskriptif ini juga mendapati bahawa 63.17 peratus stakeholders

berpuas hati dengan mutu perkhidmatan PBT. Walau bagaimanapun seramai 44.76

peratus stakeholders berpendapat PBT telah mengamalkan governans bandar sangat

efisien, 44.18 peratus pula mengatakan amalan governans bandar oleh PBT adalah

efisien dan 11.06 peratus pula mengatakan tidak efisien. Bagaimanapun, PBT mesti

menambahbaik mutu perkhidmatan mereka ke arah yang lebih efisien agar dapat terus

meningkatkan DPE di kawasan mereka. Analisis deskriptif penilaian persepsi

stakeholders mengenai KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mendapati

bahawa skor min tahap KGB PBT-PBT adalah 45.87 iaitu di tahap sederhana.

Antara elemen-elemen KGB yang mempunyai nilai skor min yang tinggi

(83.31) adalah keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT. Elemen KGB

berasaskan suara ramai mempunyai nilai skor min yang paling rendah iaitu 20.45.

Walaupun secara puratanya tahap governans bandar PBT di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur adalah efisien mengikut pandangan stakeholders, namun begitu banyak

lagi usaha-usaha perlu dijalankan oleh PBT untuk meningkatkan KGB dalam

memperbaiki mutu perkhidmatannya demi menjamin kesejahteraan penduduknya.

Penemuan analisis deskriptif ini jelas menunjukkan bahawa pendapat dan pandangan

stakeholders adalah penting untuk memperbaiki mutu perkhidmatan PBT. Ini secara

tidak langsung akan meningkatan KGB wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

378

7.2.2 Objektif Mengenalpasti Elemen-elemen Keefisienan Governans Bandar yang Mempengaruhi Daya Persaingan Ekonomi Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Analisis deskriptif tidak cukup untuk membuktikan kekuatan dan pengaruh

perhubungan antara elemen-elemen KGB dalam mempengaruhi DPE di wilayah

bandar raya Kuala Lumpur. Seperti mana objektif kajian ini, analisis inferensi telah

digunakan dengan menjalankan ujian korelasi Pearson dan regresi pelbagai untuk

menilai hubungan antara pembolehubah bebas (elemen-elemen KGB) dan

pembolehubah bersandar (DPE) di enam (6) PBT yang mewakili wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Berdasarkan kepada keputusan ujian Pearson didapati terdapat

perhubungan yang kuat dan positif antara pembolehubah elemen-elemen KGB dengan

DPE dengan nilai korelasi koofisen 0.684 hingga 0.878. Antara elemen-elemen KGB

yang paling kuat dan positif hubungannya dengan DPE ialah kesamarataan,

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, berasaskan suara ramai, wawasn

strategik dan penyertaan awam. Ini jelas menunjukkan bahawa berdasarkan kepada

persepsi stakeholders bahawa amalan-amalan KGB oleh PBT telah mempengaruhi

peningkatan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Dalam memahami dan menilai perhubungan antara KGB dan DPE wilayah-

bandar raya, analisis mengenai faktor-faktor yang mempengaruhi perhubungan ini

dijalankan dengan menggunakan ujian regresi pelbagai. Ujian ini dapat menentukan

dimensi-dimensi dalam elemen KGB yang mempengaruhi hubungan dengan DPE.

Dimensi dalam pembolehubah bebas (KGB) dianggap sebagai pembolehubah peramai

(predictor) dan pemboleh bersandar (DPE) merupakan pembolehubah kriterion.

Keputusan ujian regresi pelbagai menunjukkan bahawa elemen-elemen KGB

mempunyai perhubungan 89.6 peratus perubahan varian dalam DPE wilayah-bandar

raya Kuala Lumpur. Ujian ini juga menunjukkan bahawa keberkesanan pentadbiran

dan perkhidmatan PBT merupakan peramal terbaik dengan nilai β = 0.551, p < 0.05.

Antara peramal utama dalam keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT yang

mempengaruhi DPE wilayah-bandar raya adalah kemudahan perkhidmatan online,

peranan dan tanggungjawab ahli majlis dalam pembangunan PBT, kemudahan agensi

setempat (OSC), kaedah pengurusan dan penyelesaian aduan awam, kemudahan

perkhidmatan kaunter yang efisien dan mesra pelanggan.

379

Keputusan analisis untuk mengukur kekuatan dan pengaruh perhubungan

antara KGB dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur untuk tidak memadai untuk

mengetahui tahap semasa KGB PBT di wilayah-bandar raya. Maka dengan antara

objektif utama kajian ini ada untuk menilai indeks penunjuk pengukuran semasa KGB

PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Maklumat indeks pengukuran ini adalah

merujuk kepada persepsi dan pandangan pelbagai stakeholders di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur. Berdasarkan kepada keputusan indeks pengukuran ini didapati bahawa

keseluruhan KGB di wilayah-bandar Kuala Lumpur adalah sederhana efisien ialah

70.68. Namun begitu MBPJ mempunyai indeks pengukuran yang tinggi iaitu 77.46

berbanding dengan lima (5) PBT yang lain.

Kedudukan MBPJ indeks yang tinggi ini adalah dipengaruhi oleh beberapa

elemen KGB seperti penyertaan awam, ketelusan, perlaksanaan perancangan

pembangunan dan undang-undang, maklumbalas awam, berasaskan suara ramai,

kesamarataan, keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT, akauntabiliti,

kesejahteraan dan wawasan strategik. Indeks pengukuran ini tidak hanya

menunjukkan angka kedudukan KGB PBT sahaja. Penilaian prestasi KGB ini disusuli

dengan tindakan-tindakan yang perlu diambil untuk menambahbaik KGB oleh PBT

seperti menyediakan pasukan petugas khas untuk memantau dan memberi bimbingan

berterusan kepada PBT. Selain daripada itu kerajaan menyediakan latihan dan

sokongan khas untuk memperbaiki KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Keputusan ini boleh dijadikan panduan kepada PBT untuk memperbaiki

mana-mana elemen KGB yang lemah. Kedudukan semasa KGB MBPJ ini jelas

menunjukkan bahawa MBPJ telah mengambil langkah serius untuk memperbaiki

amalan governans bandarnya dengan lebih efisien demi menjaga peranannya sebagai

antara bandaraya utama di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang sentiasa menjadi

tarikan pelabur asing. MPK pula berada pada kedudukan yang paling rendah iaitu

62.36. Kesemua elemen-elemen KGB PBT tidak berada pada kedudukan yang

memuaskan. MPK perlu mengambilkira langkah-langkah untuk memperbaikinya.

Sejak peralihan pucuk pimpinan kerajaan Malaysia pada April 2009, banyak

perubahan telah dilakukan oleh Perdana Malaysia ke enam, YAB Dato’ Sri Mohd

Najib Tun Razak. Gagasan 1 Malaysia Rakyat Didahulukan, Pencapaian Diutamakan

380

menjadi langkah pertama kerajaan untuk menjamin keperluan rakyat di samping

meningkatkan prestasi dan produktiviti negara. Peranan kerajaan tidak hanya

menyediakan pembangunan untuk manfaat rakyat dan kerajaan yang mengetahui

segalanya telah berakhir. Kini segalanya sedang dan telah mengalami transformasi

perlahan-lahan tetapi secara holistik dan konsisten. Ini adalah selaras dengan tujuan

dan objektif kajian melihat di mana perlaksanaan KGB oleh PBT sebagai mekanisma

untuk memposisikan negara untuk terus berdaya saing di peringkat global.

PBT yang dianggap sebagai badan kerajaan diperingkat mikro perlulah

mengambil cabaran transformasi kerajaan ini untuk dijayakan diperingkat tempatan.

Kajian ini diharapkan menjadi salah satu platform dan perintis kepada PBT-PBT

dalam melaksanakan KGB di seluruh Malaysia. Ini adalah selaras dengan hasrat

kerajaan untuk melihat negara maju menjelang tahun 2020. Kerangka MEB, PTK,

PTE dan RMK 10 yang menjadi asas kepada pelan, polisi dan program kerajaan

untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara maju menjelang tahun 2020.

Rakyat, sektor swasta, NGO, golongan minoriti dan kumpulan marginalisasi yang lain

tidak lagi dianggap sebagai penerima faedah dan manfaat pembangunan sahaja tetapi

mestilah dianggap sebagai rakan bersama kerajaan menjayakan pembangunan.

Mutu perkhidmatan kerajaan di peringkat persekutuan, negeri dan tempatan

perlulah juga mengalami proses transformasi selaras dengan hasrat kerajaan. Sistem

penyampaian dan perkhidmatan kerajaan perlulah lebih efisien setanding dengan

negara-negara maju yang lain. Mutu pentadbiran dan perkhidmatan PBT perlu lebih

efisien dengan meningkatkan kerajaan elektronik, kelulusan permohonan dan

bertindak pantas di atas aduan-aduan yang diberikan. Ini secara langsung dapat

memberi keyakinan pelabur asing dan tempatan melabur di wilayah-bandar raya. Ini

secara langsung dapat meningkatkan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Nilai

pelaburan domestik dan luar negara ke wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mampu

meletakkan negara ke tahap yang lebih tinggi. Kajian ini jelas membuktikan bahawa

dari persepektif stakeholders terdapat hubungan yang kuat antara KGB dan DPE

dalam meniningkatkan pembangunan wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Kajian ini

juga dapat membentuk satu pemahaman yang jelas mengenai kepentingan KGB di

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dalam meningkatkan DPEnya.

381

7.3 ASPEK PERSPEKTIF KONSEP KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

Sejauh manakah elemen-elemen KGB mempengaruhi mutu perkhidmatan PBT dalam

menentukan corak pembangunan dan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Bagi

menjawab persoalan kajian di atas kita perhatikan mengenai pola perdagangan luar

semakin mencabar. Manakala saingan menarik modal antarabangsa kian sengit.

Tambahan lagi, persekitaran ekonomi global kini, pantas bertukar. Dalam keadaan ini,

sektor swasta perlu menyahut cabaran untuk menjadi peneraju pertumbuhan ekonomi

yang lebih dinamik, kreatif dan inovatif. Pembangunan sebenarnya adalah bertujuan

untuk menghasilkan kemajuan sosial dan material khususnya berkaitan dengan nilai-

nilai kesaksamaan, keseimbangan dan keadilan kepada sebahagian besar penduduk

sesebuah negara setelah mereka mendapat peluang yang lebih baik untuk menguasai

sumber-sumber pembangunan di persekitaran.

Satu faktor yang agak besar kesan daripada perubahan ini ialah berlakunya

perubahan dalam aspek-aspek tertentu dalam struktur komuniti masyarakat yang

menjadi komponen utama struktur pentadbiran negara. Pelabur asing, usahawan

tempatan, pekerja berpengetahuan tinggi dan stakeholders wilayah-bandar raya yang

lain, semuanya pasti berinteraksi dengan kakitangan PBT dalam menjalankan aktiviti

mereka. Sektor swasta, sama ada orang asing atau tempatan, memerlukan

perkhidmatan yang efisien dan memudahkan pekerjaan mereka. Jika perkhidmatan

yang baik tidak dapat diberikan, peniaga dan pelabur mencari negara lain di mana

kualiti perkhidmatan dipentingkan. Begitulah derasnya arus dunia sekarang. Yang

cepat dan efisien mendapat habuan luar biasa, sementara yang lambat dan tidak efisien

mendapat sisa-sisa.

Oleh itu, governans bandar yang efisien seharusnya menjadi amalan harian

PBT selain pemberi khidmat dan pemudahcara kepada aktiviti sektor swasta serta

urusan harian bersama stakeholders wilayah-bandar raya yang lain. Tambahan lagi,

masyarakat sekarang lebih bermaklumat dan lebih berpengetahuan. Mereka lebih

sedar tentang hak-hak mereka dan kewajipan kerajaan. Mereka berupaya

membandingkan pengalaman mereka dengan apa yang berlaku di negara lain, dan

382

dengan itu merasa kurang sabar dengan mutu perkhidmatan yang tidak memuaskan.

Isu-isu governans bandar juga menarik perhatian mereka dan diberi perhitungan

tinggi. Perkhidmatan PBT yang bermutu, pengurusan awam yang baik, sama rata,

akauntabiliti dan telus dianggap sebagai hak mereka, sebagai satu permintaan yang

wajar kerana mereka membayar cukai untuk mendapat perkhidmatan yang diberi.

Seperti perubahan arus dunia, PBT juga tidak dapat lari dari peningkatan

keperluan dan kesedaran rakyat. Apabila sesebuah negara menjadi semakin maju, dan

rakyatnya semakin berpengetahuan, tuntutan atas kualiti perkhidmatan PBT sentiasa

meningkat. Ini adalah satu cabaran, stakeholders wilayah-bandar raya berganding

bahu bersama-sama sentiasa meningkatkan kualiti dan mengejar pembaikan, supaya

PBT dapat menjadi satu organisasi maju dalam ertikata yang sebenar. Malaysia

merupakan sebuah negara yang aman, tenteram dan tidak ada keganasan. Di negara ini

tiada kegiatan-kegiatan yang merosakkan perniagaan dan pelaburan, tiada

demonstrasi, tiada mogok dan tiada tindakan yang tidak bertanggungjawab oleh mana-

mana pihak.

Negara kita aman, tetapi hanya dengan keamanan sahaja tidak menjamin

negara untuk mencapai pertumbuhan ekonomi yang baik dan meningkatkan daya

saing negara dengan negara-negara lain. Oleh itu PBT memerlukan governans yang

efisien sebagai mekanisma yang berupaya dan mampu menangani banyak masalah

dan karenah birokrasi dalam urusan perkhidmatan kerajaan. Maka dengan itu

keefisienan governans merupakan faktor penting selain faktor-faktor lain seperti

keamanan dan undang-undang. Secara umumnya, apabila sesebuah PBT

mengamalkan governans yang efisien dalam setiap pelaksanaan tugas dan

tanggungjawabnya, berteraskan prinsip integriti, akauntabiliti, pengamanahan dan

pengawasan serta ketelusan, kemungkinan sesebuah PBT berjaya serta mendapat

penarafan yang cemerlang. Sehubungan itu, governans yang efisien merupakan suatu

proses, bermula dengan perancangan yang teliti, seterusnya pelaksanaan pentadbiran

dan pengurusan PBT yang berkesan, saksama, telus, beramanah, berakauntabiliti dan

berintegriti. Pelaksanaan berkesan itu pula diperkukuhkan dengan penilaian dan

pemantauan berterusan, berlandaskan kepada matlamat untuk memenuhi kehendak

pelanggan dan stakeholders.

383

7.3.1 Implikasi

Kenapa KGB itu begitu penting dilaksanakan oleh PBT di wilayah-bandar raya?

Adakah stakeholders berpuashati dengan amalan governans bandar oleh PBT? Dalam

menjawab persoalan ini perlu dilihat terlebih dahulu sesebuah organisasi dan

pengurusan PBT ditahap penarafan yang tinggi telah dicapai, usaha tidak boleh

terhenti di situ. Malah adalah penting dipastikan tahap cemerlang tersebut

dipertahankan dan dikekalkan. Ini bermakna, amalan governans yang baik sahaja

tidak memadai dan perlu kepada governans bandar yang lebih efisien. Ini merupakan

suatu proses yang berterusan dan perlu dibudayakan bagi menjamin kecemerlangan

yang berpanjangan. Soal kebahagiaan tidak lagi terhad kepada menerima manafaat

pembangunan sahaja, sebaliknya penglibatan setiap stakeholders wilayah-bandar raya

dalam proses bagaimana proses pembangunan di rancang, dilaksanakan dan dinilai

dengan mengamalkan konsep penghakupayaan (empowerment), perwakilan dan

perundingan. Ini adalah paradigm daripada memerintah (ruling) kepada governing.

Ketika dulu pembangunan bercitarasa pemimpin bersifat government off the

people, buy the people, force the people telah mewujudkan ketidaksamaratan

pembangunan sosial dari aspek peluang menikmati pembangunan. Namun ketika ini

telah berlaku perubahan di mana aspek-aspek amalan governans dilaksanakan secara

holistik di peringkat nasional atau tempatan. Wujudlah pembangunan bercitarasa

pemimpin bersifat government of the people, by the people, for the people. Amalan

governans di bandar oleh PBT atau agensi-agensi awam di wilayah-bandar raya

adalah satu konsep dan kerangka pengurusan bandar yang melibatkan jaringan antara

setiap stakeholders dalam menentukan arah tuju pembangunan. KGB adalah salah

satu pendekatan baru kerajaan tempatan yang lebih telus, bertanggungjawab dan

berfokus mendahulukan rakyat.

Bagaimanakah KGB boleh dicapai dan dijayakan oleh kerajaan dan

stakeholders yang lain di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Elemen-elemen KGB

boleh dicapai melalui perkongsian secara strategik melalui wawasan yang sama,

penyertaan yang aktif oleh semua stakeholders dan aliran maklumat yang bebas.

Keterbukaan dalam KGB adalah :

384

i. Perundingan yang ikhlas dengan setiap stakeholders tanpa mengira kaum atau

bangsa wilayah-bandar raya. Sikap terkebukaan, ketelusan dan kesamarataan PBT

memberi keyakinan stakeholders kepada organisasi dan pengurusan PBT ;

ii. Memberi kemudahan dan laluan untuk mendapatkan maklumat yang tepat;

iii. Memastikan setiap stakeholders di wilayah-bandar raya turut terlibat dalam

membuat keputusan mengenai perkara yang memberi kesan kepada kehidupan

mereka; dan

iv. PBT mengadakan sesi penerangan berkala dengan stakeholders mengenai

dasar, program dan projek yang akan dijalankan.

Perlaksanaan KGB mestilah dinamik untuk memenuhi kehendak dan

permintaan rakyat. Kemimpinan yang berkualiti dan penyertaan orang ramai yang

berkesan di peringkat tempatan amat diperlukan sekiranya matlamat kerajaan hendak

dicapai. Maka dengan itu stakeholders wilayah-bandar raya bersama-sama membuat

keputusan yang bijak dan mengurangkan kejadian salahguna kuasa. Cabaran

memenuhi kepelbagaian citarasa dan kepentingan kumpulan yang wujud melalui

penyertaan rakyat dalam pentadbiran PBT. Tindakan ini tanpa mengkompromi

objektif dan matlamat PBT KGB di peringkat wilayah-bandar perlu berorientasikan

pelanggan dan program tindakan yang berinovasi. Maka dengan itu KGB di peringkat

PBT dianggap berperanan sebagai pemudahcara pembangunan.

Adakah kajian ini membuktikan terdapat hubungan antara KGB dan DPE?

Berdasarkan kepada analisis perspektif konsep KGB, kajian ini jelas membuktikan

bahawa 89.6 peratus elemen KGB mempunyai hubungkait dengan DPE. KGB juga

adalah salah satu konsep dan kerangka pengurusan bandar yang melibatkan jaringan

antara setiap stakeholders dengan pemimpin dan pembuat dasar dalam menentukan

pembangunan sosial, ekonomi dan fizikal di wilayah-bandar raya. Ini melibatkan

kerjasama dan pertalian yang rapat antara kerajaan dan stakeholders wilayah-bandar

raya yang lain. Kerjasama ini penting membina dan meningkatkan keyakinan

stakeholders kepada kerajaan dan meningkatkan DPE.

385

7.3.2 Sumbangan

Perspektif konsep KGB dan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini

menunjukkan stakeholders wilayah-bandar raya berpengaruh, memperolehi dan

menggunakan kuasa untuk menyuarakan pandangan dan gagasan mereka dalam

membuat keputusan yang berkaitan dengan kehidupan dan masa hadapan mereka di

bandar. Kerajaan, perniagaan dan masyarakat terlibat secara interface sebagai rakan

pembangunan wilayah-bandar raya dalam kedudukan saksama. Ini dapat

mengamalkan komunikasi terbuka antara kerajaan dan stakeholders. Kesaksamaan

dengan memastikan semua kemudahan dan perkhidmatan diagihkan secara adil dan

mudah dicapai oleh setiap stakeholders. Penghakupayaan (empowerment) dan

keempuyaan (ownership) sebagai landasan konsep rakan pembangunan beroperasi.

Satu proses formulasi dan perlaksanaan polisi pembangunan bandar melalui

persetujuan bersama antara pelbagai pihak yang bertujuan untuk memperbaiki kualiti

hidup mereka di bandar ke arah yang lebih baik. PBT dan stakeholders di wilayah-

bandar raya perlu ada sinergi bistari. Polisi, program dan projek berorientasikan rakyat

yang mengutamakan tanggungjawab, akauntabiliti dan ketelusan sesuai dengan lunas

demokrasi. Penglibatan stakeholders wilayah-bandar raya secara participatory

planning dalam struktur dan proses membuat keputusan secara komprehensif dan

holistik tanpa sebarang batasan. Manfaat 1Malaysia, Rakyat Didahulukan, Pencapaian

Diutamakan menjadi lebih signifikan bagi semua stakeholders.

Bagi rakyat, terutamanya bagi mereka yang tinggal di luar bandar dan

mempunyai pendapatan isirumah yang rendah, ini seharusnya telah meningkatkan

kualiti kehidupan mereka secara menyeluruh dan menerapkan perasaan perpaduan

yang lebih tinggi. Lebih ramai kaum Bumiputera menikmati manfaat kerana akses

dipertingkatkan dan ianya berdasarkan kepada keperluan dan merit dan bukannya

‘hubungan peribadi’ seseorang individu. Sementara itu, komuniti perniagaan

menikmati manfaat daripada keadaan yang memberikan laluan mudah dan telus dalam

berurusan dengan Kerajaan, infrastruktur yang lebih efisien untuk melakukan

perniagaan dan kualiti tenaga kerja yang lebih baik. Ini menyakinkan pelabur untuk

melabur di wilayah-bandar raya.

386

7.4 PERANAN PERANCANG BANDAR DI PERINGKAT PERSEKUTUAN, NEGERI DAN PBT DALAM MENINGKATKAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

Seperti mana kerajaan lain di seluruh dunia, Kerajaan Malaysia berhadapan dengan

persekitaran global yang pesat berubah. Harapan dan tuntutan terhadap perlaksanaan

governans bandar secara efisien oleh PBTsemakin meningkat, kedudukan fiskal

semakin meruncing dan isu menjadi semakin kompleks bila mana isu tersebut

merentasi sempadan tradisi organisasi dan geografi. Persekitaran ini memerlukan

pendekatan baru. Dengan aspirasi Malaysia untuk menjadi negara berdaya saing dan

berpendapatan tinggi, Kerajaan perlu bertindak sebagai sebuah perbadanan yang

kompetitif. Justeru, Kerajaan khususnya sektor awam, perlu ditransformasikan.

Cabaran dan peluang yang melangkaui sempadan tradisi agensi Kerajaan di Malaysia

yang kian meningkat memerlukan kerjasama yang lebih erat antara agensi.

Justeru itu, pendekatan keseluruhan kerajaan (whole of government

approach) yang diguna pakai dapat memastikan isu yang melibatkan beberapa agensi

ditangani dengan memberi tumpuan kepada rakyat sebagai pelanggan. Pendekatan ini

memerlukan agensi bekerja merentasi sempadan portfolio dan merentasi peringkat

persekutuan, negeri dan tempatan sebagai kerajaan bersepadu. Ini dapat mengelakkan

daripada keadaan yang mana agensi bertindak secara berasingan atau silo. Pendekatan

keseluruhan kerajaan terutamanya PBT digunakan untuk penggubalan dasar,

pembangunan program dan penyampaian outcome. Secara umumnya, harapan rakyat

semakin meningkat supaya perkhidmatan sektor awam setanding dengan

perkhidmatan terbaik dalam sektor swasta.

Selaras dengan itu, Kerajaan terus responsif, fleksibel dan mengamalkan

pendekatan rundingan dalam menyediakan perkhidmatan kepada rakyat. Penyampaian

perkhidmatan kerajaan direka bentuk bagi menyediakan perkhidmatan yang efisien

dan mudah kepada rakyat dan perniagaan berasaskan pemahaman serta jangkaan

keperluan pelanggan. Usaha berinovatif terdahulu telah membuahkan hasil yang

positif. Penambahbaikan kepada dasar fiskal, perundangan perniagaan dan kerangka

institusi juga telah membawa kepada peningkatan kedudukan Malaysia dalam IMD

World Competitiveness Scoreboard.

387

7.4.1 Implikasi

Dalam tempoh setahun dari 2009 ke 2010, kedudukan negara meningkat daripada

tempat ke-18 kepada tempat ke-10. Usaha untuk mempermudah urusan perniagaan,

yang kebanyakannya dipacu oleh PEMUDAH, telah menghasilkan outcome yang

jelas. Sebagai ukuran kejayaan, Malaysia berada di kedudukan ke-23 di kalangan 183

negara berasaskan indeks pencapaian Ease of Doing Business 2010 yang dikeluarkan

oleh Bank Dunia. Di rantau Asia Timur dan Pasifik, Malaysia berada di kedudukan

keempat selepas Singapura, Hong Kong SAR dan Thailand. Peranan perancang

bandarperlu diselaraskan, dipergiatkan dan diperluaskan bagi memudahkan lagi

perkhidmatan untuk rakyat, perniagaan dan perdagangan yang mana keberkesanan dan

tempoh respons ditanda aras dengan amalan terbaik antarabangsa.

Pegawai perancang bandar di setiap peringkat kerajaan terlibat dengan

proses dan perkhidmatan merentasi agensi bagi memenuhi keperluan pengguna dan

mudah digunakan dengan memanfaatkan teknologi terkini. Saluran dan kaedah baru

penyampaian perkhidmatan ini diteroka untuk meluaskan liputan seluruh negara.

Perhatian sewajarnya diberi kepada aspek keselamatan dan privasi untuk melindungi

data peribadi dan perniagaan bagi memperoleh kepercayaan dan keyakinan rakyat

dalam menggunakan perkhidmatan ini. Kerajaan mengguna pakai pendekatan

rundingan dan mendapat input serta maklum balas secara proaktif daripada pelbagai

pihak berkepentingan dalam kerajaan, sektor swasta dan NGO dalam merangka dasar,

pelan dan program pembangunan kerajaan.

Ini membolehkan kerajaan menerima input secara langsung daripada pihak

barisan hadapan, memberi maklum balas kepada perkara yang menjadi perhatian

pihak berkepentingan dan menambah baik kualiti penyelesaian. Tindakan ini

memastikan kehendak dan keperluan rakyat dan perniagaan diambil kira. Pemantauan

berterusan persepsi rakyat dan perniagaan dilaksana menerusi tinjauan secara berkala

bagi menilai sejauh mana program kerajaan diterjemah menjadi outcome yang dapat

dilihat, disentuh dan dirasai oleh rakyat dan perniagaan. Maklum balas dan idea

penambahbaikan daripada kaji selidik berkenaan dikumpul sebagai input bagi

merangka dasar, pelan dan program pembangunan Kerajaan. Untuk menanam budaya

388

mesra rakyat di kalangan agensi barisan hadapan, kepuasan pelanggan dijadikan

komponen kepada petunjuk prestasi utama mereka.

Pemerkasaan dan pemencaran kuasa diberi tumpuan sejajar dalam membuat

keputusan akan diturunkan kepada beberapa agensi barisan hadapan supaya keputusan

dapat dibuat dengan segera bagi membolehkan agensi ini memberi respons yang lebih

baik selaras dengan tuntutan pelanggan yang semakin meningkat. Pemerkasaan ini

turut diiringi peningkatan akauntabiliti dan keperluan membina keupayaan bagi

membolehkan prestasi yang disasar dapat dicapai. Persaingan yang lebih hebat

diperkenal dalam perkhidmatan PBT bagi menggalakkan agensi untuk belajar dari

amalan terbaik, menjadi lebih responsif terhadap tuntutan pelanggan yang sentiasa

berubah dan terus berusaha mencapai prestasi yang lebih cemerlang.

Pengenalan persaingan prestasi di kalangan agensi setara seperti persaingan

sesama jabatan, dijangka akan memberi respons yang lebih cepat terhadap kehendak

pelanggan yang berubah dan mewujudkan kitaran penambahbaikan, inovasi dan kawal

kendiri yang berterusan bagi menghasilkan perkhidmatan yang berkualiti. Sistem star

rating yang telah dibangunkan bagi menilai dan menentukan kedudukan prestasi PBT

berasaskan empat kriteria, iaitu keberkesanan pengurusan, kualiti perkhidmatan teras,

tahap rundingan dengan komuniti dan kepuasan pelanggan. Sistem star rating ini

boleh diakses oleh awam secara atas talian yang telah mewujudkan suasana

persaingan di kalangan PBT ke arah meningkatkan penyampaian perkhidmatan.

Tanggapan ini sebenarnya menyentuh kebanyakan jabatan-jabatan kerajaan. Dengan

itu, tanggapan dan persepsi ini perlu dilenyapkan.

Jika tidak, mungkin timbul krisis kepercayaan dalam governans bandar PBT.

Karenah birokrasi, layanan kurang mesra, dan gejala rasuah boleh menyebabkan

perkhidmatan PBT dipandang rendah. Rakyat menjadi sinis terhadap apa-apa usaha

perkhidmatan agensi-agensi kerajaan dan PBT, serta menganggap jentera governans

bandar tidak boleh diharap. Para usahawan tempatan dan pelabur asing pula tidak

berminat untuk melabur dan menanam modal di negara ini sekiranya ianya sistem

birokrasinya terlalu sukar dan menyusahkan serta kurang kerjasama antara pihak

kerajaan dan swasta untuk menaja ekonomi negara.

389

7.4.2 Sumbangan

Sehingga kini, Kerajaan telah memainkan peranan yang penting sebagai pelabur

strategik utama dan peneraju ekonomi negara. Strategi ini berjaya menjadikan

Malaysia sebagai sebuah negara berpendapatan sederhana, dengan GLC yang besar

dan mantap, termasuk beberapa GLC yang telah bertapak di peringkat serantau atau

antarabangsa. Maka dengan itu peranan perancang bandar diperluaskan untuk

melaksanakan KGB di semua kerajaan persekutuan, negeri dan tempatan. Peranan

pegawai perancang bandar diperluaskan sebagai salah satu pemudah cara antara orang

awam, swasta dan NGO yang memangkinkan pewujudan persekitaran yang boleh

melancar sektor swasta menerusi dasar dan peraturan yang berkesan.

Secara umumnya, apabila pegawai perancang bandar mengamalkan prinsip-

prinsip governans bandar yang efisien dalam setiap pelaksanaan tugas dan

tanggungjawabnya yang berteraskan prinsip integriti, akauntabiliti, amanah dan

ketelusan.Ini meningkatkan peranan JPBD di peringkat persekutuan, negeri dan PBT

untuk lebih berjaya dan mendapat penarafan yang tinggi dan cemerlang. Sehubungan

itu, KGB merupakan suatu proses, bermula dengan perancangan yang teliti,

seterusnya pelaksanaan pentadbiran dan pengurusan PBT semua peringkat yang

efisien, berkesan, saksama, telus, beramanah, berakauntabiliti dan berintegriti. Kini

tahap kesedaran, kepekaan dan keprihatinan anggota masyarakat telah meningkat.

Stakeholders ini tahu dan mengamalkan hak-hak mereka secara aktif dan terbuka.

Governans bandar yang efisien itu hanya dikatakan sebagai cemerlang atau

gemilang apabila mencapai suatu tahap atau piawaian dan penarafan tertentu, yang

merupakan pengukur prestasi pencapaian ke arah budaya kecemerlangan PBT.

Apabila tahap yang cemerlang atau penarafan yang tinggi telah dicapai, usaha tidak

boleh terhenti di situ. Malah adalah penting dipastikan tahap cemerlang tersebut

dipertahankan dan dikekalkan. Ini bermakna, amalan governans bandar yang efisien

merupakan suatu proses yang berterusan dan hendaklah dibudayakan bagi menjamin

kecemerlangan yang berpanjangan. Dalam era globalisasi masa kini, aspek penarafan

adalah suatu yang menjadi lumrah. Ini memberi penunjuk asas keyakinan kepada

pelabur tentang kemampuan sesebuah negara untuk terus maju.

390

7.5 PERANAN PIHAK BERKUASA TEMPATAN SEBAGAI INSTITUSI PERLAKSANAAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DI WILAYAH-BANDAR RAYA

Malaysia diiktirafkan dari pelbagai aspek, termasuk daya saing negara di peringkat

antarabangsa melalui pelbagai laporan penarafan seperti Laporan Bank Dunia, IMD

World Competitiveness Report, WEC Global Competitiveness Report dan sebagainya.

Semakin tinggi kedudukan sesebuah negara dalam senarai penarafan tersebut, semakin

tinggi pula status dalam konteks daya saing berbanding negara lain. Antara komponen

penting yang menentukan kedudukan Malaysia dalam laporan-laporan penarafan oleh

badan-badan antarabangsa adalah peranan kerajaan dan swasta yang menerajui

pembangunan negara. Prestasi KGB terutamanya di peringkat PBT, yang banyak

memberi kesan signifikan secara tidak langsung kepada penarafan keseluruhan daya

saing negara. KPKT telah melaksanakan penilaian penarafan ke atas semua PBT

berpandukan empat (4) kriteria utama, iaitu pengurusan, perkhidmatan teras,

pengurusan pelanggan dan penyertaan komuniti dan pandangan penduduk.

Jika KPKT menambahbaik penilaian penarafan PBT ke arah elemen-elemen

KGB, ini meningkatkan tahap akauntabiliti dan ketelusan dalam sistem penyampaian

perkhidmatan PBT. Kerjasama antara PBT, sektor swasta dan orang awam mampu

meningkatkan ekonomi bandar dan secara tidak langsung meningkatkan kepercayaan

pelabur asing untuk melabur di kawasan PBT. Kakitangan kerajaan atau pegawai

perancang bandar pada dekad awal kemerdekaan negara, dianggap sebagai enjin

penggerak awal kepada proses perancangan dan pembangunan negara. Penglibatan

dan peranan sektor swasta belum lagi dituntut, bahkan pada ketika itu sektor swasta

hanya beroperasi mengikut dasar atau arahan yang telah ditetapkan oleh Kerajaan.

Namun begitu suasana ini mulai berubah pada dekad tahun 1980an apabila

kerajaan bersepakat untuk turut menjadikan sektor swasta sebagai enjin penggerak

utama kepada proses pembangunan negara. Peranan sektor awam telah mula

menyaksikan perubahan di mana sektor ini berperanan sebagai regulator dan

fasilitator bagi memudahkan urusan sektor swasta. Perubahan ini telah diberi

penekanan apabila kerajaan memperkenalkan dasar penswastaan sektor awam dan

swasta. Bermula dari situlah peranan PBT sebagai pemudahcara ekonomi bandarnya.

391

7.5.1 Implikasi

Berdasarkan kepada persoalan kajian, adalah terdapat pengaruh dan hubungan KGB

dengan DPE di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur? Elemen KGB manakah yang

merupakan faktor utama yang mempengaruhi DPE. Berdasarkan ujian regresi pelbagai

didapati 89.6 peratus KGB mempengaruhi DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Ujian korelasi Pearson jelas menunjukkan bahawa keberkesanan pentadbiran dan

perkhidmatan PBT dalam elemen KGB mempunyai kekuatan perhubungan yang

positif iaitu 87.6 peratus dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ujian

regresi pelbagai juga menunjukkan bahawa terdapat pengaruh hubungan keberkesanan

pentadbiran dan perkhidmatan PBT sebanyak 89,2 peratus dengan DPE wilayah-

bandar raya Kuala Lumpur. Kedua-dua ujian ini jelas menunjukkan bahawa

keberkesanan pentadbiran dan perkhidmatan PBT merupakan pengaruh dan berkaitan

dengan DPE wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini jelas menunjukkan peranan dan

sumbangan PBT adalah penting dalam melaksanakan KGB dan meningkatkan DPE


Apakah kesannya jika governans bandar tidak efisien di peringkat PBT?

Governans bandar yang tidak efisien di peringkat PBT wujud kelemahan yang ketara

iaitu imej negatif perkhidmatan masih dianggap birokratik, lembab, tidak mesra, tidak

responsif kepada keperluan rakyat, tidak efisien dan tidak profesional dalam

menjalankan tugas. Persepsi negatif ini sedikit sebanyak dipengaruhi oleh prejudis

lama, tetapi ia juga berasaskan kenyataan semasa. Boleh dikatakan ramai rakyat yang

pernah mengalami layanan kurang memuaskan daripada kakitangan PBT. Imej

perkhidmatan juga dicemari gejala rasuah. Ini disebabkan orang ramai cenderung

mengaitkan perkhidmatan yang mempunyai kuasa pentadbiran dan penguatkuasaan

undang-undang mudah melakukan rasuah. Kecenderungan ini masih wujud pada hari

ini, bahkan berleluasa. Namun gejala ini terus dikawal dan dibentaras oleh kerajaan.

Kini, keadaan dan persekitaran negara telah berubah dengan begitu ketara

sekali. Ekonomi negara yang terbuka menyebabkan negara perlu bersaing dalam

pasaran global yang amat pantas dan kompetitif. KGB boleh menambah baik LA 21

yang diamalkan oleh PBT di mana dasar berorentrasikan pelanggan sebagai satu cara

392

untuk meningkat maklumbalas terhadap keperluan stakeholders wilayah-bandar raya.

Ini dapat menangani keperluan ekonomi, sosial dan alam sekitar bersama, antaranya :

i. Merumus wawasan masa hadapan yang mapan berdasarkan kepada

persetujuan bersama dengan pelbagai stakeholders sebagai rakan pembangunan;

ii. Mewujudkan badan atau institusi yang terdiri daripada pelbagai stakeholders

untuk menguruskan proses membuat keputusan;

iii. Melibatkan masyarakat tempatan tanpa mengira kaum dan bangsa dalam

melaksanakan aktiviti dan program pembangunan bandar; dan

iv. Pendekatan bottom-up di mana stakeholders bekerjasama dengan sektor awam,

swasta dan NGO merancang, bertanggungjawab dan menguruskan kawasan

persekitaran mereka ke arah pembangunan mapan;

Sektor awam di peringkat PBT perlu sentiasa peka dan bersedia menyahut

cabaran ini agar tidak tercicir dari arus perubahan yang sedang melanda. PBT tidak

boleh lagi menjadi pemerhati, serta bersikap pasif atau tunggu dan lihat kepada

perubahan yang pantas berlaku di sekeliling kesan daripada anjakan ekonomi dan

teknologi . Oleh itu, perkhidmatan PBT perlu dibarisi dan dianggotai oleh modal insan

yang terdiri dari pegawai dan kakitangan yang benar-benar berketrampilan,

profesional dan berwibawa. Satu lagi elemen penting dalam sistem penyampaian

awam yang cemerlang ialah aspek integriti modal insan. Integriti mencakupi perkara-

perkara yang lebih besar daripada isu rasuah semata-mata (integrity goes beyond

corruption). Konsep integriti membawa maksud kepada nilai-nilai amanah, boleh

dipercayai, jujur, taat dan mempunyai sifat-sifat peribadi yang teguh. Anggota

perkhidmatan awam PBT yang berintegriti seharusnya berpegang kepada konsep

kejujuran intelek (intellectual honest). Ini bermakna ia perlu sentiasa jujur dalam

mentadbir dasar-dasar, program-program kerajaan, ikhlas semasa memberikan

pendapat atau nasihat, tidak menyembunyikan sebarang maklumat penting dan

mustahak yang boleh menjejaskan prestasi organisasi pengurusan dan matlamat untuk

menjayakan KGB di peringkat PBT dan seterusnya kepada negeri dan negara.

393

7.5.2 Sumbangan

Antara sumbangan yang terpenting dalam kajian ini adalah penilaian indeks penunjuk

pengukuran KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Bagaimanakah kriteria

dan penunjuk KGB dapat mengukur kedudukan KGB PBT di wilayah-bandar raya

Kuala Lumpur? Indeks penunjuk pengukuran KGB mampu menilai senario semasa

amalan-amalan KGB oleh PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Ini dapat

membantu PBT merancang dan merencana amalan-amalan KGB diperingkat jabatan-

jabatan PBT. Dalam memastikan sistem penyampaian perkhidmatan yang lebih

berkesan di peringkat PBT, sektor awam hendaklah mendengar pandangan pelanggan

mereka tidak kira siapa – swasta, orang ramai dan lain-lain. Ini lebih-lebih lagi

penting dalam menggubal dasar-dasar Kerajaan, khususnya berkaitan penyediaan

garis panduan, rang undang-undang tertentu serta kriteria bagi meluluskan sesuatu

permohonan. Sebagai contoh, pihak swasta menyarankan supaya proses konsultasi

atau musyawarah sentiasa diadakan di antara pihak Kerajaan dan pihak swasta,

khususnya sebelum sesuatu dasar, garis panduan atau rang undang-undang tertentu

diperkenalkan. Ini adalah bagi membolehkan input dan pandangan yang lebih

menyeluruh diperolehi dari semua pihak yang terlibat.

PBT seharusnya mesti membangunkan kluster yang lebih kukuh dan

berperanan sebagai inkubator untuk syarikat baru, memastikan perkongsian

perkhidmatan dan membangunkan lebih banyak perniagaan. Bukti menunjukkan,

pembangunan bandaraya membantu meningkatkan pendapatan penduduk kawasan

sekitar pinggir bandarnya, terutamanya apabila mereka diintegrasikan ke dalam

jaringan rantaian penawaran. Perkongsian pintar dan berkesan antara sektor awam dan

swasta terus diamalkan sebagai mekanisma penggerak agenda transformasi ekonomi

tempatan dan negara. Fasa baru perkongsian awam-swasta (PPP) terus dilaksanakan

dengan memastikan perkongsian risiko dan pulangan saksama yang berimpak besar.

Perubahan asas perlu dilakukan dalam pelbagai aspek, bukan sahaja dalam prestasi

ekonomi dan sosial, tetapi juga dalam memenuhi janji, penyampaian perkhidmatan

dan amalan-amalan KGB oleh PBT yang memperkukuh keupayaan bagi

membangunkan wilayah-bandar raya. Fungsi PBT atau kerajaan negeri adalah

pemudahcara bukan penghadang kepada stakeholders yang lain. Berurusan dengan

mana-mana agensi kerajaan seharusnya bersifat menyenangkan bukan menyusahkan.

394

7.6 DASAR-DASAR PEMBANGUNAN DAN PERBANDARAN NEGARA MENGENAI KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR

Sekiranya Malaysia ingin mencapai matlamatnya sebagai negara manju, negara harus

membina hubungan strategik, kuat dan teguh serta dipacu pasaran berasaskan

permintaan yang menghubungkan sektor pertumbuhan kepada MEB. Malaysia

mendapat manfaat daripada pendekatan baru ini. Namun begitu, asas kepada semua

strategi ini ialah kefahaman yang baru dan jelas mengenai peranan sektor perniagaan

dan Kerajaan. Pada masa yang sama, Kerajaan hanya bertindak sebagai pemangkin

dalam mencapai kekayaan dari segi pembangunan ekonomi, sosial dan fizikal. Di

samping menjamin keselamatan dan kesejahteraan penduduk.

Kerajaan tempatan secara asas adalah mekanisma kolektif rakyat, bagi

melaksanakan aspirasi yang tidak dapat dilakukan dengan berkesan secara

bersendirian seperti memelihara keselamatan, memastikan kebajikan dan mencipta

kemakmuran. Pada dasarnya lagi, kerajaan berdaya maju adalah kerajaan yang terus

berusaha untuk menyediakan eko sistem terbaik agar setiap warga dapat terus

memberi pandangan dan teguran setiap dasar yang akan dan telah dijalankan. Oleh

yang demikian, kerajaan ingin perjelaskan dua prinsip penting kepada pentadbiran ini.

Pertamanya, kerajaan mahukan kehidupan rakyat hari ini lebih baik daripada hari

semalam dan kehidupan mereka pada masa depan terus lebih baik lagi daripada hari

ini. Ke arah matlamat tersebut, kerajaan perlu terus memberi khidmat kepada rakyat

dengan memakmurkan kehidupan dan memelihara kebajikan mereka.

Sekalipun kerajaan tidak mempunyai jawapan terhadap semua persoalan,

namun dalam konteks sejarah Negara Malaysia telah terbukti selama ini kerajaan yang

memerintah berjaya menangani aspirasi rakyat terbanyak. Sejak sekian lama, kerajaan

bersungguh untuk mewujudkan eko sistem terbaik bagi merealisasikan hasrat menjadi

sebuah negara maju serta berpendapatan tinggi. Keduanya pula, adalah untuk

menggerakkan ekonomi negara dan meletakkannya kembali atas landasan

pertumbuhan yang sihat dan mapan. Medan persaingan ekonomi tidak lagi terhenti

hanya di peringkat negara tetapi antara wilayah-bandar raya. Aktiviti ekonomi dengan

sendirinya tertumpu di bandar dan kepadatan firma serta modal insan berpengetahuan

mendorong produktiviti serta inovasi.

395

7.6.1 Implikasi

Hakikatnya, trend perbandaran di Malaysia semakin meningkat. Pada masa ini, 67

peratus daripada penduduk tinggal di kawasan bandar. Berdasarkan kepadatan

tersebut, Kerajaan berusaha memastikan bahawa kawasan bandar selesa didiami

dengan liputan kemudahan asas yang mencukupi. MEB merupakan tunjang penting

kepada Malaysia yang sedang dibentuk, struktur yang dapat member khidmat kepada

masyarakat pada masa akan datang. GTP – satu program penyampaian dalam enam

Bidang Keberhasilan Utama – merupakan satu tiang asas kepada rumah ini. Tiang

asas kedua ialah ETP yang pemangkin untuk membangunkan MEB sebagai mercu

pembangunan ekonomi negara. Dan lantainya, asas di mana kesemua rakyat Malaysia

terus bergerak ke hadapan adalah Rancangan Malaysia Ke-10 dan Ke-11.

Bahawa era ‘Kerajaan tahu segalanya’ telah berakhir. Rakyat dan golongan-

golongan seperti pemimpin perniagaan dan pelabur – ingin serta layak untuk

melibatkan diri dalam proses pembuatan polisi. PBT perlu membangunkan

pendekatan yang lebih konsultatif dalam melibatkan stakeholders paling utama.

Hanya melalui proses tersebut, PBT boleh meluaskan pandangan, mencabar pemikiran

sedia ada dan membantu membina ketelusan dan keterbukaan semua ke arah yang

betul. Inilah hala tuju yang diamalkan oleh PBT ambil. Keterangkuman

(inclusiveness) atau penyertaan menyeluruh merupakan pra-syarat utama bagi

memupuk semangat kekitaan dan pemuafakatan di dalam MEB. Isu penyertaan

menyeluruh MEB di mana tidak ada seorang pun yang terpinggir dalam menyumbang

dan mengecapi hasil penjanaan kekayaan seiring dengan kemajuan negara.

Walaupun dari segi realitinya, adalah mustahil untuk negara mencapai

kesaksamaan yang sempurna dalam ekonomi global dan terbuka. Masyarakat yang

berteraskan penyertaan dan keterlibatan bersama kerajaan mampu memastikan PBT

boleh mengurangkan jurang ketidaksamaan. PBT mampu membantu mereka yang

paling memerlukan dan melibatkan penyertaan semua rakyat Malaysia yang

berkebolehan dalam usaha melahirkan tenaga kerja yang berdaya saing. Persaingan

kini bukan lagi di antara negara tetapi juga antara wilayah-bandar raya. Bagi Malaysia

melonjak ke arah sebuah ekonomi berpendapatan tinggi, PBT mesti meraih pulangan

396

lumayan dengan pelaksanaan strategi untuk membina densiti, pembangunan kluster

dan pengkhususan dalam sektor bernilai tinggi.

Menyedari peranan ini, wilayah-bandar raya Kuala Lumpur dan wilayah-

wilayah lain perlu dibangunkan supaya lebih sesuai didiami dan mampu menarik lebih

ramai pelabur asing dan tempatan. Ini menjadi sebahagian daripada perancangan

wilayah-bandar raya yang lebih komprehensif dan bersepadu. PBT adalah satu

institusi yang bertanggungjawab untuk melaksanakan dan memantau undang-undang

pembangunan bandar. PBT digambarkan sebagai gudang kepercayaan dan kuasa

rakyat yang mewakili mereka untuk satu tempoh yang tetap bagi tujuan

mengenalpasti, mobilisasi, mengorganisasi, memberi panduan dan mengarahkan

semua sumber yang ada. Ini juga terlibat sama ada sumber manusia atau sebaliknya,

untuk memudahkan perancangan dan transformasi masyarakat, yang disertai

masyarakat itu sendiri, ke arah peningkatan kesejahteraan rakyat, melalui kenikmatan

yang adil ke atas segala keperluan, hak, aspirasi dan keamanan kekal rakyat.

KGB peringkat PBT adalah bagaimana kerajaan, masyarakat sivil, NGO dan

sektor swasta beinteraksi antara satu sama lain. Governans bandar yang efisien boleh

dilihat sebagai satu pelaksanaan kuasa ekonomi, politik dan pentadbiran dalam

menguruskan bandar pada semua peringkat. KGB meliputi mekanisma, proses dan

institusi, yang mana stakeholders menyuarakan kepentingan, hak, menjalankan

kewajipan. KGB juga diharapkan mencapai matlamat dan proses yang membantu PBT

mencari jalan penyelesaian untuk menangani kemiskinan, ketidaksamarataan dan

ketidaktelusan. Cabaran utama masa depan dalam mengamalkan KGB peringkat PBT

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur adalah suasana yang berubah-ubah di samping

menghadapi persaingan terutamanya di peringkat antarabangsa kerana kehendak

stakeholders juga turut berubah-ubah. Selain itu cabaran dan ancaman globalisasi kian

menjadi nyata. Daya saing negara perlu dipertingkatkan melalui usaha-usaha

meningkatkan ketelusan, akauntabiliti dan integriti yang merupakan ciri-ciri utama

bagi KGB. Oleh itu usaha berterusan juga diperlukan untuk memastikan tahap integriti

yang tinggi bagi perkhidmatan dan pegawai sentiasa dipelihara. PTK dan MEB

diharapkan terus menjadi platform kepada kejayaan perlaksanaan KGB bagi

menyokong dasar-dasar pembangunan dan perbandaran negara.

397

7.6.2 Sumbangan

Bagaimanakah KGB PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur mampu

melaksanakan gagasan dan inspirasi kerajaan untuk memposisikan negara antara yang

terbaik berdaya saing di peringkat global? Kerjasama antara pelbagai stakeholders

dalam perlaksanaan pembangunan lebih berbentuk penglibatan bersama dalam

perancangan dan pembangunan (participatory planning and development). Dalam

hubungan ini cabaran yang wujud ialah bagaimana dapat ketiga-tiga sektor ini

membina kesepakatan bagi memacu PBT membangunkan wilayah-bandar raya? Masa

depan juga memperlihatkan gandingan kerjasama ketiga-tiga sektor iaitu sektor awam,

swasta dan NGO terus dipertingkatkan. Jaminan kerjasama ini menjana kestabilan

ekonomi politik dan kesejahteraan negara. PBT perlu meningkatkan ekonomi

wilayah-bandar raya demi menjayakan usaha kerajaan ini. Ini secara langsung

memberi keyakinan kepada pelabur asing untuk terus melabur di bandar-bandar utama

di Malaysia. Dalam suasana persekitaran global yang semakin mencabar, daya saing

negara berada pada kedudukan penuh berisiko dan boleh tergugat sehingga boleh

memberi kesan ke atas kualiti kehidupan dan kesejahteraan masyarakat.

Kerajaan, pada asasnya, mahu menjamin soal kebajikan jangka panjang bagi

semua rakyat Malaysia. PBT berperanan untuk memastikan kestabilan, keterbukaan

dan kesaksamaan dalam persekitaran selamat yang menggalakkan, dan tidak

menggugat atau menghalang pertumbuhan. Persaingan harus digalakkan bagi

mewujudkan pasaran yang dinamik dan efisien. Sekiranya perlu, sokongan daripada

sektor awam terus diberikan. Prinsip rakyat didahulukan bererti kerajaan lebih

menumpukan perhatian kepada aspek yang dikehendaki dan diperlukan oleh rakyat

jelata. Bagi memahami setiap kehendak dan keperluan rakyat, PBT perlu mewujudkan

pelbagai proses komunikasi dengan orang ramai. Sekiranya PBT tidak menukar

haluannya, maka PBT tidak mampu untuk terus menambah baik mutu perkhidmatan

dan kualiti hidup rakyat. Walau bagaimanapun, jika PBT melipatgandakan usahanya

untuk menarik pelaburan, memacu peningkatan dalam produktiviti dan terus

berinovasi, wilayah-bandar raya terus bersaing dengan jayanya dalam ekonomi global

dan mencapai status berpendapatan tinggi. PBT yang pro-aktif mampu meletakkan

wilayah-bandar rayanya bersaing dengan wilayah-bandar raya yang lain.

398

7.7 CADANGAN PENYELIDIKAN MASA HADAPAN

Kajian ini memfokuskan kajian elemen-elemen KGB dan DPE di peringkat PBT

wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Wilayah-bandar raya Kuala Lumpur yang

terlibat dalam kajian adalah DBKL, MBPJ, MBSA, MPSJ, MPK dan MPSp yang

berperanan sebagai fungsian kawalan dan arahan pembangunan Negeri Selangor.

Keenam-enam PBT yang terlibat dengan kajian ini adalah merupakan kawasan

perbandaran utama di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur. Kajian ini membuktikan

bahawa 89.6 peratus elemen-elemen KGB mempengaruhi peningkatan DPE di

keenam-enam PBT-PBT di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur ini. Jabatan Kerajaan

Tempatan KPKT telah menjalankan SSR-PBT setiap tahun sejak dilancarkan pada

tahun 2007. Sistem penggredan digunakan untuk menggredkan setiap penyampaian

perkhidmatan dan khidmatnya kepada masyarakat oleh PBT.

Penggredan tersebut berdasarkan ke atas empat (4) kriteria seperti

pengurusan, perkhidmatan teras, pengurusan pelanggan, penyertaan komuniti dan

pandangan penduduk. SSR-PBT yang dilaksanakan oleh KPKT boleh ditambahbaik

dengan memasukkan elemen-elemen KGB. Maka dengan itu peranan KGB boleh

diperluaskan di peringkat PBT sebagai institusi governans bandar. Ini membantu

melaksanakan amalan elemen-elemen KGB di peringkat PBT. Ini adalah selaras

dengan hasrat kerajaan untuk merangka perkhidmatan PBT yang berorientasikan

rakyat dan memudahkan sektor perniagaan. Ini secara tidak langsung

memperkukuhkan sistem penyampaian kerajaan sebagai pemudahcara yang efisien

dan efektif bagi menggalakkan pertumbuhan yang dipacu oleh sektor swasta.

Demi memperluaskan konsep KGB di peringkat PBT, penyelidikan lanjutan

mengenai peranan KGB dalam meningkat DPE di wilayah-bandar raya boleh juga

dijalankan di kawasan PBT lain yang berstatus bandar seperti Perbadanan Putrajaya,

Majlis Perbandaran Selayang (MPS), Majlis Perbandaran Ampang Jaya (MPAJ) dan

Majlis Perbandaran Kajang (MPKj). Kawasan-kawasan PBT ini merupakan antara

kawasan-kawasan pertumbuhan ekonomi dan gunatanah utama di Negeri Selangor.

Kebanyakan guna tanah utama di kawasan ini adalah sektor perniagaan, perindustrian

dan perumahan. Kajian ini juga boleh melihat peranan elemen-elemen KGB dan DPE

399

dalam menentukan pembangunan di kawasan wilayah-bandar raya ini. Di samping itu

untuk meluaskan penyelidikan KGB dan DPE pada masa hadapan, penyelidikan ini

juga dijalankan di kawasan PBT yang berstatus luarbandar seperti Majlis Daerah

Kuala Selangor (MDKS), Majlis Daerah Sabak Bernam (MDKS), Majlis Daerah

Kuala Langat (MDKL), Majlis Daerah Hulu Selangor (MDHS). Tujuan kajian ini

dijalankan untuk melihat perspektif stakeholders PBT-PBT lain mengenai peranan

KGB dalam meningkatkan DPE di kawasan luar bandar. Kajian ini juga mengkaji

senario pelaburan pelabur asing dan tempatan di kawasan luar bandar.

Di samping itu juga kajian mengenai pengaruh elemen-elemen KGB kepada

DPE boleh dijalankan di beberapa kawasan PBT di negeri-negeri lain di Malaysia

termasuk Sabah dan Sarawak. Bermula dari sini, kajian boleh melihat senario elemen-

elemen KGB dalam mempengaruhi DPE di wilayah-bandar raya di negeri-negeri lain

terutamanya bandar-bandar utama yang berperanan sebagai ibu negeri seperti Johor

Bahru, Georgetown, Ipoh, Seremban, Melaka, Kuantan, Alor Setar, Kota Bahru,

Kuala Terengganu, Kuching, Kota Kinabalu dan Kangar. Kemungkinan stakeholders

di bandar-bandar utama ini mempunyai perspektif dan pandangan yang berbeza

mengenai pengaruh elemen-elemen KGB ke atas DPE berbanding dengan pandangan

stakeholders di wilayah-bandar raya Kuala Lumpur.

Apa yang menarik mengenai penyelidikan ini adalah berkenaan

hubungankait elemen-elemen KGB dan DPE dengan pembangunan wilayah ekonomi

koridor yang telah dilancarkan oleh kerajaan pada tahun 2007. Tujuan utama

perancangan jangka panjang wilayah ekonomi koridor ini adalah merangka strategik

pembangunan ekonomi negara berdasarkan kepada potensi-potensi sedia ada yang

terdapat setiap negeri di Malaysia. Penyelidikan KGB dan DPE ini boleh dijalankan di

wilayah ekonomi koridor seperti Iskandar Malaysia (Johor), Wilayah Ekonomi

Koridor Utara (Perak, Pulau Pinang, Kedah dan Perlis), Wilayah Ekonomi Koridor

Timur (Pahang, Terengganu dan Kelantan), Koridor Pembangunan Sabah dan

Koridor Pembaharuan Tenaga Sarawak. Wilayah-wilayah ekonomi koridor ini

melibatkan beberapa PBT yang mempunyai peranan yang cukup kuat untuk

melaksanakan pembangunan koridor ini. Penyelidikan ini lebih menarik kerana

beberapa wilayah ekonomi koridor ditadbir oleh parti-parti politik yang berbeza.

400

7.8 KESIMPULAN

Globalisasi dan liberalisasi perdagangan merupakan satu lagi cabaran getir pada masa

kini. Ianya menuntut agar perdagangan dan perniagaan bersaing sama rata dalam

suasana level playing field. Keadaan ini menuntut supaya jentera pentadbiran kerajaan

dan sektor swasta mengamalkan integriti di dalam semua sistem pengurusan dan

pentadbiran yang mengutamakan ketelusan, akauntabiliti, keadilan, predictability,

keefisienan dan keberkesanan dalam memberi perkhidmatan agar mempunyai daya

saing global yang tinggi. Ini adalah elemen-elemen penting yang dapat mencegah

peluang dan ruang kepada pecah amanah, perlakuan rasuah, salah guna kuasa dan

penyelewengan. Kerajaan menggalakkan sesi dialog dan perbincangan mengenai idea,

inisiatif dan pelaksanaan dasar dan polisi kerajaan.

Suara-suara daripada sektor NGO atau masyarakat sivil ini mula didengar

dan diambil kira dalam membuat dasar atau mengatur program dan aktiviti Kerajaan.

Apabila Kerajaan memperkenalkan Wawasan 2020 dan agenda pembangunan negara

diteruskan dalam rancangan Malaysia lima tahun, peranan ketiga-tiga sektor ini dalam

satu sinergi menjadi semakin penting. Selepas kejatuhan pemerintahan komunis pada

tahun 80an dan kemudiannya krisis kewangan pada tahun 90an, isu-isu rasuah, salah

guna kuasa dan penyelewengan menjadi agenda penting di peringkat global. Antara

pengajaran yang diperoleh daripada kedua-dua perkembangan ini ialah rasuah, salah

guna kuasa dan penyelewengan wujud berleluasa kerana sistem pengurusan dan

pentadbiran yang tidak demokratik, tidak telus, tiada akauntabiliti dan keadilan serta

pegawai yang menjalankan tugas tidak beretika dan berintegriti.

Keperluan pencapaian diutamakan adalah anjakan paradigma bagi pihak

kerajaan meningkatkan tahap ketelusan dan kebertanggungjawaban. Hasil keputusan

yang ketara perlu diperlihatkan dan dirasai oleh rakyat dan dilaksanakan dengan

segera. Mencipta kebersatuan atau perpaduan di dalam sebuah wilayah-bandar raya

yang mempunyai pelbagai agama dan budaya adalah suatu perkara yang amat

mencabar. PBT memainkan peranan yang besar di sini. Ini adalah kerana perpaduan

di peringkat negara bermula di peringkat tempatan. Bila hubungan antara kaum itu

kuat KGB boleh dijayakan dan meningkatkan DPE wilayah-bandar raya.

http://www.bruneiresources.com/pdf/goodgov_ahmadmartadha_efficiency.pdf

http://www.bruneiresources.com/pdf/goodgov_ahmadmartadha_efficiency.pdf

401

RUJUKAN Abbot, C. 1997. The international city hypothesis: An approach to the recent history

of U.S cities. Journal of Urban History 24(1): 28-52 Abdul Halim Ali. 2000. Leadership and good governance. in Good governance :

Issues and challenges. Samsudin Osman, Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (pnyt.). INTAN : 3-20

Abdullah Al-Ahsan & Young B.S. 2008. Guidance for good governance:

Explorations in Qur’anic, scientific and cross-cultural approaches. International Islamic University Malaysia Press

Abrahamson, M. 2004. Global Cities. New York: Oxford University Press Ache, P 2000. Vision and creativity. Challenge for city-regions. Future 32 (5) :435-

449 Ahmad Atory Hussain. 1991. Kerajaan tempatan: Teori dan peranan di Malaysia.

Dewan Bahasa dan Pustaka Ahmad Atory Hussain & Malike Ibrahim. 2006. Administrative modenization in the

Malaysian local government. A study in promoting efficiency, effectiveness and productivity. Pertanika Journal Social Science and Humanities 14(1):51-62

Ahmad Atory Hussain. 2007. Tadbir urus korporat: Ke arah tadbir urus yang

berkualiti dalam sektor awam dan swasta. Utusan Publication and Distributors Sdn Bhd

Ahmad Martadha Mohammad. 2002. Bureaucractic efficiency and democratic

accountability in the context of good governance. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Ahmad Sarji Abdul Hamid. 2002. Ethics and accountability for good governance in

the private sector. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Aishah Edri, 2002. Introduction cities in the 21st century urban issues and challenges

editors Sharifah Norazizan Syed Ab Rashid, Aishah Edris, Nobaya Ahmad. Penerbit UKM

402

Akinwumi, A. E, Boddy. M & Michael, P, 2006. City Matters: Competitiveness, Cohesion and Urban Governance, Cities 23(4):306-307

Albrow, M. 1970. Bureaucracy. New York. Preager Publishers.33-66 Allen, M, 1997. Ideas that matter : The world of Jane Jacobs . Allen. M. (ed). Ginger

Press.Owen Sound, Ontario Amen, Michael Mark, Kevin Archer, and M. Martin Bosman. 2006. Relocating

Global Cities : From The Center To The Margins. Lanham, Md : Rowman & Littlefield

Antonelli, C. 2003. Knowledge complementary and fungeability : Implication for

regional strategy. Journal of the Regional Studies Association 37(6&7): 595-606

Audi, R. 1998. Epistemology 2nd Edition: A contemporary introduction to the theory

of knowledge. Routledge: Taylor and Francis Audit Commission for Local Authorities and the National Health Service in England

and Wales. 1993. Passing the bucks : The Impact Of Standard Spending Assessments On Economy, Efficiency And Effectiveness. 2 Vols. London: H.M.S.O

Bairner. A. 2007. City. Dlm. The Blackwell encyclopedia of sociology. Ritzer.G (ed)

Blackwell Publishing Ltd. Bagaeen, S. G. 2006. Redeveloping Former Military Sites: Competitiveness, Urban

Sustainability And Public Participation. Cities 23(5):339-352 Bailey, N & Turok, I,2001. Central Scotland as a polycentric urban region: Useful

planning concept or chimera? Urban Studies. 38 (4) :697-715 Baker, D, Epstein, G & Pollin, R. 1998. Globalization and progressive economic

policy. Cambridge University Press Barber,M.P 1972. Public Administrative.London : MacDonald and Evans Barking, D. 2000, Urban management in the global economy in global city regions

their emerging forms. Edited Roger Simmonds and Gary Hack. London Press Taylor and Francis Group : 209-213

Baud, I, Sridharan, N & Pfeffer, K. 2008. Mapping urban poverty for local

governance in Indian mega-city : The case of Delhi. Urban Studies 45 (7): 1385-1412

Bunnell, T, Barter, P. A. & Morshidi Sirat. 2002. Kuala Lumpur Metropolitan Area: A

Globalizing City-Region. Cities 19(5): 357-370Begg, I. 1999. Cities and Competitivess. Urban Studies 36(5/6) : 795-810

http://www.ncl.ac.uk/guru/publications/publication/14229


403

Begg, I. 2002. Urban Competitiveness : Policies For Dynamic Cities. Bristol: Policy

Press Begg, I. 2002. Investability : The key to competitive regions and cities? Policy review

section. Journal of the Regional Studies Association 36(2) : 187-200 Bell,S & Hindmoor, A. 2009. The governance of public affairs. Journal of Public

Affairs 9 : 149-159 Benneworth, P, Roberts S & Conroy, L. 2002. Strategic connectivity, sustainable

development and the new English regional governance. Journal of Environmental Planning and Management 45(2): 199-218

Benneworth, P & Hospers, Gert-Jan. 2007. Urban competitiveness in the knowledge

economy: Universities as new planning animateurs. Progress in Planning 67(2) :105-197

Benninger, C. 1995. Urban governance in Asia. Cities 12 (3):213-213 Bennis,W.G. 1981, Organisational developments and the fate of bureaucracy in Fred

A Kramer (ed) Perspective on public bureaucracy. Edisi ke 3 . Cambridge. Mass Winthrop. 1981

Berg, L & Braun, E. 1999. Urban competitiveness, marketing and the need for

organizing capacity. Urban Studies 36(5&6): 987-1000 Beuregard, R.A. 1991. Capital restructuring and the new built environment of global

cities: New York and Los Angeles. International Journal of Urban and Regional Research, 15 (1) : 90-105

Bevir, M. 2007. Encyclopedia of governance Vol 1 and II. University of California,

Berkeley USA. Sage Publication Ltd Bevir, M. 2009. Key concepts in governance. Sage Publication Ltd Bierstedt, R. 1964. Power and progress : Essay on sociology theory. New York : Mc

Graw Hill Book Co. Bingham, L. B . 2006. The new urban governance: Processes for engaging citizens

and stakeholders . Review of Policy Research 23(4): 815 – 826 Blau, P. 1964. The dynamics of bureaucracy. University of Chicago Press Bluman, A. 2008. Elementary statistics: A step by step approach 7th edition.

McGraw-Hill Higher Education Boddy, M. 1999. Geographical economics and urban competitiveness : A critique.

Urban Studies 26 (5&6) : 811-842

404

Boddy, M & Economic and Social Research Council (Great Britain). 2003. Urban

transformation and urban governance : shaping the competitive city of the future. Bristol: Policy Press

Boddy, M. 2003. Urban transformation and urban governance : Shaping the

competitive city of the future. Bristol: Policy Press Boddy, M & Parkson, M. 2004. City matters : competitiveness, cohesion and urban

governance. Bristol: Policy Pess Bogason, P. 2000. Public policy and local governance : Institutions in the postmodern

society. Cheltenham. UK Edward Elgar Bogart, W. 1998. The economics of cities and suburb. New Jersey : Prentice Hall Borger,B.D & Kerstens,K. 1996. Cost efficiency of Belgian local governments : A

comparative analysis of FDH, DEA and econometric approaches . Regional Science and Urban economics, 26,145-170

Borja, J. & Castells, M. 1997. Local & global : Management of cities in the

information age. London : UNCHS (Habitat) & Earthscan Boschken, H.L. 2008. A multiple-perspective construct of the American global city.

Urban Studies 45(1): 3-28 Boschma, R. A. 2004. Competitiveness of regions from an evolutionary perspective.

Journal of the Regional Studies Association 28(9): 1001-1014 Boyne, G.A. 1997. Competition and local government in international perspective in

urban studies. Edited by Ronan Paddison and W.F. Lever Jessica Kingsley, Publishe. London

Brannan, T, John, P & Stoker, G.2006. Re-energizing citizenship: Strategies for civil

servant. Macmillan Publishers Ltd Brenner, N. 1999. Globalization as reterritorialisation: The rescaling of urban

governance in the European Union. Urban Studies 36(3): 431-451 Brenner, N. 2000. Entrepreneurial cities, glocalizing states and the new politics of

scale: Thinking the political geographies of urban governance in Western Europe. Working paper 76a and 76b. Centre for European Studies, Harvard University

Brenner, N. 2004. New state spaces: urban governance and the rescaling of statehood.

Oxford University Press Brenner, N & Roger, K . 2006. The Global Cities Reader, The Routledge urban

reader series. London ; New York: Routledge

http://www.sciencedirect.com.www.ezplib.ukm.my/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V9H-4HR7270-1&_user=6470374&_coverDate=12%2F31%2F2006&_alid=870624903&_rdoc=30&_fmt=high&_orig=mlkt&_cdi=5899&_sort=v&_st=17&_docanchor=&view=c&_ct=72&_acct=C000012458&_version=1&_urlVersion=0&_userid=6470374&md5=201612b7c2623eb64cfd8cb4148d159e#bbib2

405

Brownill, S & Carpenter, J .2009. Governance and `integrated' planning: The case of sustainable communities in the Thames Gateway, England. Urban Studies 46(2): 251-274

Brown, E, Derudder, B & Parnreiter, C. 2007. World city networks and global

commodity chains: Towards a world-systems’ integration. GaWC Research

Bulletin 236. Loughborough University. United Kingdom Bryan,L & Fraser,J. 1999.Race for the world : Strategies to build a great global firm.

Harvard Business Press Buck, N. H. 2005. Changing cities: Rethinking urban competitiveness, cohesion, and

governance. Basingstoke: Palgrave Macmillan Budd, L & Hirmis, A.K. 2004. Conceptual framework for regional competitiveness.

Journal of the Regional Studies Association 28(9) : 1015-1028 Building and Social Housing Foundation (Great Britain). 2000. New frontiers in good

urban governance. Coalville: Building and Social Housing Foundation Bunnell, T, P, Barter, A, & Morshidi Sirat. 2002. Kuala Lumpur Metropolitan Area: A

Globalizing City-Region. Cities 19(5):357-370. Bures, R.M. 2007 City planning / urban design. Dlm. The Blackwell encyclopedia of

sociology. Ritzer.G (ed) Blackwell Publishing Ltd. Burns, P. 2003. Regime theory, state government and a takeover of urban education.

Journal of urban affairs 25(3): 285-303 Butler, C.J. 1999. Cities in competition: Equity issues. Urban Studies 26(5&6): 865-

892 Camdessus, M. 1997. Do we still need the IMF in an era of massive capital flows?

The Economic Club of New York. IMF Publication. Campbell, D & Fiske, D.1959. Convergent and Discriminant Validation.

Psychological Bulletin Vol. 56 Campbell, B.C. 1995. The growth of American government: Governance from the

Cleveland Era to the present, Indiana University Press, Bloomington Campbell, T. 2001. Innovation and risk taking:Urban governance in Latin America in

Global-city region. Scott. A.J. Oxford Univerisy Press: 214-235 The Canada International Development Agency (CIDA), 2006 Cars, G. 2002. Urban governance, institutional capacity and social milieux, Urban

and regional planning and development. Aldershot: Ashgate

http://www.bruneiresources.com/pdf/goodgov_allanchang.pdf

http://www.bruneiresources.com/pdf/goodgov_allanchang.pdf

406

Castells, M. 1992. The informational city: Information technology, economic restructuring and the urban-regional process. Blackwell publishers

Castells, M. 1996. The rise of the network society. The information age: Economy,

society and culture Vol I. Blackwell Publishers Inc Castells, 1997. Power of identity. The information edge : Economy. Social and culture

vol 1 . Blackwell Publishers Inc Castells, M. 1998. End of millennium. The information age: Economy, society and

culture Vol III. Blackwell Publishers Inc Castells, M & Himanen, P. 2002. The information society and welfare state: The

Finnish Model. Oxford University Press Castells, M. 2004. The power of identity. The information age: Economy, society and

culture Vol II. Blackwell Publishers Inc Castells, M. 2004. The network society: A cross-cultural perspective . Edward Elgar

Publishing Limited Castiglione, D. 2007. Accountability in Encyclopedia of governance Vol 1 and II.

University of California, Berkeley USA. Sage Publication LtdCawley, Mary, Bertrand, N & Kreibich, V. Editors. 2006 Europe's City-Regions Competitiveness: Growth Regulation and Peri-Urban Land Management. Journal of Rural Studies

Centre for Development and Enterprise. 2002. Johannesburg, Africa's World City : A

Challenge To Action, CDE research ;. Johannesburg, South Africa: Centre for Development and Enterprise.

Chamhuri Siwar. 2002. Recommendations of the national conference on urban issues

and challenges – Developing solution for cities in the 21st century. Penerbit UPM

Chandler, C. Ralph & Plano, C. Jack: The public administration dictionary. John

Wiley and Son, New York, : 263-264 Chang. A. 2002. The way forward: A review of current initiative to address corporate

governance issues in the public sector in Malaysia. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Chapin, T. S. 2007. Local governments as policy entrepreneurs: Evaluating Florida’s

"concurrency experiment" Urban Affairs Review 42(4): 505 – 532

http://www.bruneiresources.com/pdf/goodgov_chileshe_ethics.pdf

407

Chapman, R & Lowndes, V. 2008. Faith in governance? The potential and pitfalls of involving faith groups in urban governance. Planning, Practice and Research 23 (1): 57-75

Chase, W & Brown, F.2000. General statistics 4th edition. John Wiley & Sons, Inc. Cheshire, P. 1999. Cities in competition: Articulating the gains from integration.

Urban Studies 36(5&6): 843-864 Chhotray,V & Stoker, G. 2010. Governance theory and practice: A cross-disciplinary

approach. Palgrave Macmillan, United Kingdom Chileshe, J.H. 2002. Ethics and accountability in good governance. Kertas Prosiding

The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Choguill, M.B.G. 1996 . A ladder of community participation for under developed

countries. Habitat International 20(3) : 431-444 Chrislip,D.D & Larson, C.E .1994. Collaborative leadership: How citizens and civic

leaders can make a difference. San Francisco, Jossey-Bass Publisher Chua Yan Piaw. 2008. Asas statistik penyelidikan. Mac Graw Hill Education Chu,Y. Wah. 2008. Deconstructing the global city: Unravelling the linkages that

underlie Hong Kong's world city status. Urban Studies, 45(8): 1625-1646 Chu, Y.W. 2008. Deconstructing the global city: Unravelling the linkages that

underlie Hong Kong's world city status. Urban Studies 45(8) : 1625 - 1646 Church, A & Reid,P, 1996. Urban power, international networks and competition: The

example of cross-border competition. Urban Studies, 33: 1297-1319 Christaller,W.1966. Central place in Southern Germany. Englewood Cliffs. New

Jersey: Prentice Hall Colebatch, H.K 2002. Urban planning and good governance. Kertas Prosiding The

International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Connell, J. 2000. Sydney : The Emergence Of A World City. South Melbourne, (Vic.) ;

Oxford: Oxford University Press. Cook, R. I. 2008. Business improvement districts and the governance of urban

centres. PhD Thesis. University of Manchester. Unpublished.



408

Copeland-Carson, Jacqueline. 2004. Creating Africa In America : Translocal Identity In An Emerging World City, Contemporary Ethnography. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Cox, R.W. 1987. Production, power and world Order : Social forces in the making of

history. New York : Columbia University Press Cox, R.W. 1996. A perspective on globalization. Dlm. Mittleman, J.H (pnyt).

Globalization : Critical reflections: 21-32. Boulder, CO : Lynne Rienner Crozier,M,J, Huntington,S.P & Watanuki,J. 1975, The crisis of democracy: Report on

the governability of democracies to the trilateral commission.Cullinane, S & Cullinane, K. 2003. Hong Kong city profile. Cities 20 (4):279-288

D’Arcy, E & Keogh, G .1999. The property market and urban competitiveness: A

review. Urban Studies 36(5&6): 917-928 Dahl,A. R. 1961. Who governs. New Heaven. Yale University Press Davies, S.J. 2003. Partnerships versus regimes. Why regime theory cannot explain

urban coalitions in the United Kingdom. Journal of Urban Affairs 35(3): 253-269

Davies, J. S. 2005. Innovations in urban governance. Abingdon: Routledge Davis. G . 2000 . Policy capacity and the future of governance. St Leonards, NSW :

Allen & UnwinDavoudi, S 2003. European briefing: Polycentricity in European spatial planning: From an analytical tool to a normative agenda. European Planning Studies, 11 (8) : 979-999Davoudi, S. & Evans, N. 2005. The challenge of governance in regional waste planning. Environment and Planning C: Governance and Policy 23(4): 493-517

DeSimone, L.D & Pollitt, C. 2007. New public management in Europe. Management

online review Dekker, K & Van Kempen, R. 2004. Urban governance within the big cities policy.

Ideals and practice in Den Haag. The Netherlands. Cities 21 (2): 109-117 Department for Communities and Local Government (DCLG). 2008. National

improvement and efficiency strategy. United Kingdom Derudder,B., Taylor, P.J., Witlox,F & Catalano, G. 2003. Hierarchical tendencies and

regional patterns in the world city network : A global urban analysis of 234 cities. Journal of the Regional Studies Association 37(9): 875-886

Derudder, B. 2006. The Global Cities Reader Neil Brenner, Roger Keil (eds) (2006).

Routledge, Abingdon and New York. Cities 23(5):403-404

http://www.amazon.co.uk/s/ref=ntt_athr_dp_sr_1?_encoding=UTF8&search-alias=books-uk&field-author=Professor%20David%20de%20Vaus

409

Desimone, L. D & Popoff, F. 2000. Eco-efficiency the business link to sustainable development. The MIT Press

Devas, N. 2000. Connections betwen urban governance and poverty : analysing the

stage one city case studies, urban governance, partnership and poverty working paper. Birmingham: University of Birmingham, International Development Department

Devas, N & Philip, A. 2004. Urban governance, voice, and poverty in the developing

world. London: Earthscan Publications

de Vaus, D, 2001. Research Design in Social Research SAGE Publication Ltd de Vaus, D, 2002. Analyzing Social Science Data: 50 Key Problems in Data Analysis:

SAGE Publication Ltd Dicken, P. 1992. Global shift: The internationalization of economy activity. 2nd

edition. Paul Chapman Publishing Ltd Dicken, P. 1999. Global shift: Transforming the world economy. 3rd edition. Paul

Chapman Publishing Ltd Dicken, P. 2003. Global shift: Reshaping the global economic map in the 21st century.

4th edition. Sage Publication Dicken, P. 2007. Global shift: Mapping the changing contours of the world economy.

5th edition. Sage Publication Dickinson, R.E.1964. City and region. London Routledge DiGaetano, A & Klemanski, J. 1993. Urban regime capacity: A comparison of

Birmingham, England and Detroit, Michigan. Journal Urban Affairs 15: 367-384

DiGaetano, A. 1997. Urban governing alignments and realignments in comparative

perspective : Development politics in Boston, Massachusetts and Bristols, England, 1980-1996. Urban Affairs Review 32 (6): 844-870

DiGaetano, A & Lawless, P. 1999. Urban governance and industrial decline :

Governing structures and policy agendas in Birmingham and Sheffield, England and Detroit, Michigan, 1980-1997. Urban Affairs Review 34 (4): 546-577

DiGaetano, A & Klemanski, J . 1999. Power and city governance : Comparative

perspectives on urban development. Globalization and community series. University of Minnesota Press

DiGaetano, A & Storm, L. 2003. Urban governance in comparative perspective: An

integrated approach. Urban Affairs Quarterly 38(3): 356-395

410

DiGaetano, A. 2009, The birth of urban governance. A comparison of political modernization in Boston, Massachusets and Bristol England 1800-1870, Journal of Urban History 35(2): 259-287

Doel, M & Hubbard, P. 2002. Taking world cities literally. Marketing the city in

global space of flows. Cities 6(3): 351-368 Dollery, B & Johnson, A. 2005. Enhancing efficiency in Australian Local

Government: An evaluation of alternative models of municipal governance. Urban Policy and Research 23(1):73-85

Dong. M.C, David. K.T & Cavusgill. S.T. 2008. Efficiency of governance

mechanisms in China distribution channels. International Business Review 17(5): 509-519

Donovan, C. 2007. Bottom up approach in Encyclopedia of governance Vol 1 and II.

University of California, Berkeley USA. Mark Bevir (ed). Sage Publication Ltd Duggett, M. 2002. Good Governance or Good Public Administration? Kertas

Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Ebner, A. 2004. Innovation policies and locational competitiveness: Lessons from

Singapore. Journal of Technology Innovation 12(2): 47-66 Elander, I. 2002. Partnership and urban governance. International Social Science

Journal 59(193&194):191-204 Eibach, Joachim & Esser. 2007. Special issue : Urban governance and petty conflict in

early modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press Eisenstadt, S.N. 1959, Bureaucracy, Bureaucratization and Debureaucratizayion.

Administrative Science Quarterly IV.3:302-321 Eisinger, P. 2004. Global Competitiveness And Livability: Why Some Cities Succeed

In The International Marketplace Elander, I 2002. Partnerships and urban governance. International Social Science

Journal.59, 193/194 :191-204 Eraydin, A. 2008. The impact of globalisation on different social groups:

Competitiveness, social cohesion and spatial segregation in Istanbul. Urban Studies 45(8) : 1663-1691

Eraydin, A. 2008. Network governance for competitiveness: Role of the policy

networks in the economic performance of settlements in the Izmir Region. Urban Studies 45 (11): 2291-2321

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ijur.2006.30.issue-3/issuetoc

411

Erik, V. M, Bolt, G & Kempen, R. V. 2006. Urban governance and social cohesion: Effects of urban restructuring policies in two Dutch cities. Cities 23 (4):279-290

Evans, B, Joas, M, Sundback, S & Theobald, K, 2005. Governing Sustainable Cities.

Earthscan Fagotto, E & Fung, A. 2006 Empowered Participation in Urban Governance: The

Minneapolis Neighborhood Revitalization Program. International Journal of Urban and Regional Research 30(3): 638–655

Fainstein, S & Fainstein N. 1996. City planning and political value : An updated view.

Dlm Campbell, Scott and Susan Fainstein (pnyt.). Reading in planning theory. Oxford, Malden, MA: Blackwell Publisher

Fatimah Hj Yusof. 2008. Kajian daya saing bandar pertengahan: Kuantan Pahang.

Tesis Dr, Fal. Program Pengajian Sosial, Pembangunan dan Persekitaran, Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan, Universiti Kebangsaan Malaysia

Fatimahwati Ibrahim & Mohd Zaini Abd Karim. 2004. Efficiency of local

governments in Malaysia and its correlates. International Journal of Management Sciences 11(1): 57-70. Faculty of Economics, Universiti Utara Malaysia

Farazmand, A & Pinkowski, J. 2007. Handbook of globalization, governance and

public administration. Taylor & Francis Group Feiock, R. C. 2009. Metropolitan governance and institutional collective action.

Urban Affairs Review 44(3): 356 – 377 Ferlie, E, Pettigrew, A, Ashburne, L, & Fitzgerald, L 1996. The new public

management in action. Oxford. Oxford University Press Fraenkel, J.R & Wallen, N.E. 1996. How to Design and Evaluate Research. Mc.

Fraw-Hill Inc.USA : Frederickson, G. 1980. New public administration. University of Alambama Press Friedmann, J & Wolff. G . 1982. World city formation: An agenda for research and

action. International of Urban and Regional Research Vol 6: 309-344 Friedmann, J. 1986. The world city hypothesis. Development and Change. 17(1): 69-

83 Friedmann, J. 1990. Being in the world: Globalization and localization. Theory,

Culture and Society. 7(2-3): 311-328


412

Friedmann, J .1995.Where we stand? A decade of world city research. In Knox, P.L & Taylor, P.J (pnyt.).World cities in a world system. Cambridge University Press: 21-47

Fukuda-Parr & Ponzio. 2002. Governance: Past, present and future, Background

papers for fourth global forum on reinventing government, UN DESA, New York: 108–129

Fulford, R 1997. Abattoir for sacred cows: Three decades in the life of a classic in

Ideas that matter : The world of Jane Jacobs . Allen. M. (ed). Ginger Press.Owen Sound, Ontario :111-113

Fontan, J.M., Hamel, P., Morin, R & Shragge, E. 2008. Community organizations and

local governance in a metropolitan region. Urban Affairs Review, 12(8): 115-123

Fujita, M., Krugman, P & Venables, A. 1999. The spatial economy : Cities, regions &

international trade. Cambridge, Massachusetts : MIT Press Fuller, C & Geddes, M. 2008. Urban governance under neoliberalism: New labour and

the restructuring of state-space. The Author Journal Compilation Editional Board of Antipode.

Foley, M.W. & Edward, B. 1996. The paradox of civil society. Journal of Democracy

7(3) : 38-52 Gales, L.P. 1998. Regulations and governance in European cities. Blackwell

Publishers Garcia, M. 2006. Citizenship practices and urban governance in European cities.

Urban Studies 43(4): 745-765 Gamble. A. 2000a. Politic and fate. London : Polity Press Gamble. A. 2000b. Economic governance, in J. Pierre (ed). Debating Governance,

Oxford: Oxford University Press. Gardiner. B, Martin. R & Tyler.P. 2004. Competitiveness, productivity and economic

growth across the European Regions. Journal of the Regional Studies Association 28(9): 1045-1068

Gershon, P. 2007. Releasing resources to the front line : Independent review of public

sector efficiency. HM Treasury, United Kingdom Giap,T.H & Kang,C.2004. The Asian Economic Panel Meeting. 12-13 April 2004,

Hong Kong. Enhancing Singapore’s competitiveness: Some fundamental rethinking




413

Gibb, K. 2003. Land, property and economic competitiveness : Policy priorities in Central Scotland. Glasgow: University of Glasgow, Urban Change and Policy Research Group

Giddens, A. 1994. The consequences of modernity. London : Polity Press Giddens, A. 2006. Sociology 5th Edition. London : Polity Press Giguere, S, 2004. Building new forms of governance for economic and employment

development. New forms of governance for economic development. OECD: 9-37

Giguere, S, 2005. The drivers of growth : Why governance matters? OECD: 11-37 Gilbert. A. 2006. Good urban governance : Evidence from a model city? Bulletin of

Latin American Research 25(3) : 392-419 Gillen, M. 2005. Urban governance and vulnerability: Exploring the tensions and

contradictions in Sydney's response to bushfire threat. Cities 22(1):55-64 Gilroy, R. 2005. Meeting the information needs of older people: A challenge for local

governance. Local Government Studies 31(1): 39-51 Globalization and World City Network (GaWC), 2008. Loughborough University Goodstadt, V & Buchan. G . 2002. A strategy approach to community planning:

Repositioning the statutory development plan. Dlm P. Healey, G. Cars, A. Madanipour & C.De Magalhaes, (eds). Urban governance, institutional capacity and social milieux, Ashgate, Aldershot : 168–190

Goldsmith, A. 2007. Is governance reform a catalyst for development? Governance :

An International Journal of Policy, Administration and Institutions 20(2) : 165-186

Gordon, I . 1999. Internationalisation and urban competition. Urban Studies 36(5/6):

1001-1016 Goss, S.2001. Making local governance work. Basingstoke, Palgrave Gossing. S.P, et.al. 2005. The eco-efficiency of tourism. Ecological Economics. 54(4):

417-434 Gottdiener, M & Budd, L. 2005. Globalization in key concepts in urban studies. Sage

Publication Graham. S. 1999. Global grids of glass. On global cities, telecommunications and

planetary urban networks. Urban Studies 36(5/6): 929-950

http://www.amazon.com/Multivariate-Data-Analysis-Joseph-Hair/dp/0138132631/ref=sr_1_3?s=books&ie=UTF8&qid=1279449941&sr=1-3

http://www.amazon.com/Multivariate-Data-Analysis-Joseph-Hair/dp/0138132631/ref=sr_1_3?s=books&ie=UTF8&qid=1279449941&sr=1-3

http://ils-gateway.pnm.my/cgi-bin/gw/chameleon?sessionid=2009040701&skin=portal1&lng=ms&inst=consortium&conf=.%2fchameleon.conf&host=192.168.0.34%2b1111%2bDEFAULT&patronhost=192.168.0.34%201111%20DEFAULT&search=SCAN&function=INITREQ&SourceScreen=INITREQ&scant1=Mansor%20Hasan&scanu1=1003&elementcount=1&t1=Hamzaid%20Yahya&u1=1003&pos=1&rootsearch=FREEFORM&beginsrch=1

http://ils-gateway.pnm.my/cgi-bin/gw/chameleon?sessionid=2009040701&skin=portal1&lng=ms&inst=consortium&conf=.%2fchameleon.conf&host=192.168.0.34%2b1111%2bDEFAULT&patronhost=192.168.0.34%201111%20DEFAULT&search=SCAN&function=INITREQ&SourceScreen=INITREQ&scant1=Mansor%20Hasan&scanu1=1003&elementcount=1&t1=Teori%20ekonomi%20perdagangan%20antarabangsa%20%2f%20%20oleh%20Hamzaid%20Yahya%2C%20Mansor%20Jusoh&u1=4&pos=1&rootsearch=FREEFORM&beginsrch=1

http://ils-gateway.pnm.my/cgi-bin/gw/chameleon?sessionid=2009040701&skin=portal1&lng=ms&inst=consortium&conf=.%2fchameleon.conf&host=192.168.0.34%2b1111%2bDEFAULT&patronhost=192.168.0.34%201111%20DEFAULT&search=SCAN&function=INITREQ&SourceScreen=INITREQ&scant1=Mansor%20Hasan&scanu1=1003&elementcount=1&t1=Kuala%20Lumpur%20%3a%20%20Dewan%20Bahasa%20dan%20Pustaka%2C%20%201990&u1=2009&pos=1&rootsearch=FREEFORM&beginsrch=1

http://ils-gateway.pnm.my/cgi-bin/gw/chameleon?sessionid=2009040701&skin=portal1&lng=ms&inst=consortium&conf=.%2fchameleon.conf&host=192.168.0.34%2b1111%2bDEFAULT&patronhost=192.168.0.34%201111%20DEFAULT&search=SCAN&function=INITREQ&SourceScreen=INITREQ&scant1=Mansor%20Hasan&scanu1=1003&elementcount=1&t1=Kuala%20Lumpur%20%3a%20%20Dewan%20Bahasa%20dan%20Pustaka%2C%20%201990&u1=2009&pos=1&rootsearch=FREEFORM&beginsrch=1

414

Green, F.J, Tracey, P & Cowling, M. 2007. Recasting the city into city-regions. Place promotion, competitiveness benchmarking and the quest for urban supremacy. Growth and Change 38(1): 1-22

Greffe, X, 2005. The instruments of good governance. Local governance and the

drivers of growth : Why governance matters? OECD: 39 – 88 Great Britain. Office of the Deputy Prime Minister. 2005. Efficiency technical note

(ETN) for local government. London: Office of the Deputy Prime Minister Grossmann, M.2007. Efficiency in Encyclopedia of governance Vol 1 and II.

University of California, Berkeley USA. Mark Bevir (ed) Sage Publication Ltd Gualini, E. 2005. Reconnecting space, place and institutions: Inquiring into local

governance capacity in urban and regional research. Dlm The network society :A new context for planning. Albrechts.L & Manoelbaum. S.J (ed). Routledge : 284:306

Gwartney, J. D & Stroup, R. L. 2003. Economics: Private and public choice . 10th

Edition. Thomson-Western Haikio, L. 2007. Expertise, representation and the common good: Grounds for

legitimacy in the urban governance network. Urban Studies 44(11): 2147-2162 Hair, Joseph, F, Anderson, Rolph. E, and Black, William C. 2010. Multivariate Data

Analysis (7th Edition) Prentice Hall Hall, P. 1996. The global city. International Social Science Journal, 147: 15-24 Hall, P. 2001. Global city-regions in the 21st century in the global city-region. Scott,

A.J(pnyt.) Oxford University Press :59-77 Hamedinger, A & Wolffhardt, A. 2008. The impact of EU area-based programmes on

local governance: Towards a `Europeanisation'. Urban Studies 45(13): 2669-2687

Hamilton, D. K., Miller, D. Y., & Paytas, J. 2004. Exploring the horizontal and

vertical dimensions of the governing of metropolitan regions. Urban Affairs Review 40(2): 147 - 182.

Hamzaid Yahya & Mansor Jusoh , 1990 Teori ekonomi perdagangan antarabangsa :

Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur Hardt,M & Negri A. 2000. Empire. Cambridge Mass : Harvard University Press Haron Siraj.2000. Good governance and the challenges of globalization. In Good

governance : Issues and challenges Samsudin Osman Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (ed). INTAN:116-120

http://joeg.oxfordjournals.org/








415

Harrison, G.2007. Empowerment in Encyclopedia of governance Vol 1 and II. University of California, Berkeley USA. Mark Bevir (ed). Sage Publication Ltd

Harrison, J. 2006. Re-reading the New Regionalism: A Sympathetic Critique. Space

and Polity 10(1) : 21–46 Harrison, J. 2007. From competitive regions to competitive city-Regions: A new

orthodoxy, but some old mistakes. Journal of Economic Geography 7(3): 311-332

Harrison, J. 2008. City–Regions and governance. Connecting cities: City-regions. A

research publication for the 9th World Congress of Metropolis 2008 in Sydney, Australia : 49-70

Harrison, J. 2009. Life after region: The evolution of city-regionalism in England.

Globalization and World Cities Research Group (GaWC) Research Bulletin 326. Loughborough University.

Healey, P. Cameron, S, Davoudi et. Al. 1995. Introduction : The city – crisis, change

and invention. Dlm Healey, Cameron, S, Davoudi, S et. al. (eds) Managing cities : The new urban context : 1:20 Chichester : John Wiley & sons

Healey, P. 1997. Collaborative planning: Shaping places in fragmented societies.

McGraw-Hill, New York Healey, P. 1998. Collaborative planning in a stakeholder society, Town Planning

Review 69 (1): 1–21 Healey, P, Cars, Gn, Madanipour. A & Magalhaes, C.d. 2002. Transforming

Governance, Institutionalist Analysis and Institutional Capacity. Dlm. Cars, G, P. Healey, A. Madanipour and C de Magalhaes, (eds). Urban governance, institutional capacity and social milieux. Aldershot: Ashgate, 2002 : 6-28

Healey, P. 2004. Creativity and urban governance. Policy Studies 25(2) : 87-102 Healey, P. 2005. Governance capacity, policy networks and territorial specificities.

Dlm The network society :A new context for planning. Albrechts.L & Manoelbaum. S.J (pnyt.). Routledge : 307:312

Healey, P. 2006. Transforming governance: Challenges of institutional adaptation and

a new politics of space. European Planning Studies 14(3) : 299-319 Held, D & Mc Grew, A. 2000. The great globalization debate in The global

transformation. Held and Mc Grew (pnyt.) Reader Cambridge : Polity press Henton, D & Welesh, K. 1998. Linking the economy to the livable community. San

Giago : The James Irvine Foundation



416

Henton, D. 2001. Lesson from Silicon Valley. Governance in a global city-region in Global city-region, Scott A.J (pnyt.) Oxford University Press: 391-400

Herrera,S & Pang. G, 2005. Efficiency of public spending in developing country : An

efficiency frontier approach. World Bank Publication Higgott, R. 2002. From colonialism to global governance: A brief genealogy of extra-

territorial politics. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Hillier, J. 2007. Stretching Beyond the Horizon : A Multiplanar Theory of Spatial

Planning and Governance. Aldershot: Ashgate Hambleton, R. 1991. The Regeneration of US and British Cities” Local Government

Studies, September/October: 53-69. Hamilton, D. K., Miller, D. Y & Paytas, J. 2004. Exploring the horizontal and vertical

dimensions of the governing of metropolitan regions. Urban Affairs Review 40(2) : 147 - 182

Hines, C. 2000. Localisation : A Global Manifesto. Newcastle upon Tyne. United

Kingdom : Earthscan Publication Hirst, P.Q & Thomson, G. 1996. Globalization in question : The international

economy and the possibilities of governance. Cambridge: Polity Press Hirschman, A.D. 1958 .The strategy of economy development. New Haven : Yale

University Press Ho, K.C. 2006. Globalization and Southeast Asian capital cities. Pacific Affairs 78(4)

: 535-541 Hobson, P. A. R, St-Hilaire, F & McMillan, M. L. 1997. Urban governance and

finance : A question of who does what? Montreal: Institute for Research on Public Policy

Hohn, U & Neuer, B. 2006. New urban governance: Institutional change and

consequences for urban development. European Planning Studies 14(3): 292-298

Holden , M. 2010. Public participation and local sustainability : Questioning a

common agenda in urban governance . International Journal of Urban and regional Research : 1468-2427

Holzner, B. M & Joop W. de Wit. 2003. Supporting decentralised urban governance :

Training women municipal councillors in Mumbai, India. The Hague: Institute


417

of Social StudiesHoyler, M , Freytag, T. & Mager, C. 2006 Advantageous fragmentation? Reimagining metropolitan governance and spatial planning in Rhine-Main. Journal of Built Environment 32(2): 124-136

Hoyler, M & Kloosterman, R.C . 2008. Polycentric puzzles mega-city regions seen

through the lens of advanced producer services. Journal of the Regional Studies Association 42(8): 1055-1064

Hubbard. R. 1999. Criteria of good governance. Optimum, The Journal of Public

Management 30(2): 55-65 Huggins.R. 2003. Creating an United Kingdom competitiveness index. Regional and

local benchmarking. Regional Studies 37(1) : 89-96 Hyden,G. 1992. Governance and politics in Africa in Hyden & Bratton, B (ed).

Governance and politics in Africa. Lynne Rinner, Boulder Co Irazabal, C. 2005. City making and urban governance in the Americas : Curitiba and

Portland. Aldershot: AshgateImbroscio, L.D, 1998. Reformulating urban theory: The division of labor between state and market reconsidered. Journal of Urban Affairs 20(3) : 233-248

Imbroscio, L.D. 2003. Overcoming the neglect of economics in urban regime theory.

Journal of Urban Affairs 25(3) : 271-284 International of Management Development (IMD): World Competitiveness Yearbook.

2010. Switzerland Imries. R & Raco. M. 1999 . How new is the new local governance? Lessons from the

United Kingdom, Transactions of the Institute of British Urban Geographers 24 :45–63

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri Selangor, 2002. Rancangan Struktur

Negeri Selangor Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia. 2006. Dasar

Perbandaran Negara Jabatan Perdana Menteri, 2010. Program Transformasi Kerajaan : Pelan Hala Tuju Jacobs, J 1984.Cities and the wealth of cities. Vintage. New York Jacquette. D. 2002. Ontology.Acumen Publishing Limited Jacquier, C. 2005. On relationships between integrated policies for sustainable urban

development and urban governance. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie 96 (4) : 363-376


418

Jayasuriya, K. 2000. Authoritarian liberalism, governance and the emergence of the regulatory state in post-crisis East Asia. in R. Robinson, M. Beeson, K Jayasuria & Hyuk-Rae Kim (pnyt.) Politic and markets in the wake of the Asian crisis. London & New York: Routledge : 315-330

Jayum Anak Jawan. 2002. Democratizing local governance. Dlm. Cities in the 21st

century: Urban issues and challenges. Sharifah Norazizan Syed Abd Rashid, Aishah Edris & Nobaya Ahmad (pnyt.). Penerbit UPM

Jessop, B. 1997. Governance of complexity and the complexity of governance:

Preliminary remarks on some problems and limits of economic guidance. Dlm: A. Amin and J. Hausner, Editors, Beyond market and hierarchy: Interactive governance and social complexity, Edward Elgar, Cheltenham (1997) : 95–108

Jessop, B. 2002. Liberalism, neoliberalism, and urban governance: A State-

theoretical perspective. Department of sociology, Lancaster University, Lancaster, United Kingdom. Published by Blackwell Publishers

John, P. 2001. Local governance in Europe. London Sage Publication Ltd Johnson, C. 1982. MITI and the Japanese miracle. Standford, CA. : Stanford

University Press Johnson, C. 1987. Political institutions and economic performance : The government-

business relationship in Japan, South Korea and Taiwan. Dlm Deyo, F.C (ed). The political economy of the new Asian Industrialism: 136-164. Ithaca, New York : Cornell University Press.

Johnson, C. 1995. Japan : Who governs? The rise of the developmental state. New

York & London : W.W. Norton & Company Johnston, M. 2007. Transparency in Encyclopedia of governance Vol 1 and II.

University of California, Berkeley USA. Mark Bevir (pnyt.) Sage Publication Ltd

Jones, P. 2003. Introducing social theory. Polity Press Jones, T. Morphet M, J & Allmendinger, P. 2006. The contested strategies of local

governance; Community strategies, development plans and local government modernisation. Journal Environment and Planning Vol 38: 533-551

Jones Lang La Salle Research 2004, Report Property Market, various issues Jong Youl Lee. 2003. Theory and application of urban governance : The case of

Seoul. Journal of Urban Technology 10(2): 69-86 Jouve, B. 2005. From government to urban governance in Western Europe: A critical

analysis . Public Administration and Development Vol 25:285–294


419

Jouve, B. 2008. Urban governance : Towards the emergence of a new policy instrument? International Social Science Journal 59(193/194):343-357

Kearns, J.A. 1992. Active citizenship and urban governance. Transactions of the

institute of British Geographers New Series 17(1): 20-34 Kearns, J. A & Paddison, R. 2000. New challenges for urban governance. Urban

Studies 27 (5-6) : 845-850 Keating, M. 2000. The Future of governance, St Leornards, NSW : Allen & Unwin Keil, A. 2006. New urban governance processes on the level of neighbourhoods.

European Planning Studies 14(3): 336-364 Kersl, K, Peter. 1995. The determinants of urban competitiveness : A survey. Dlm

Peter Karl Kresl and Gary Gappert (pnyt,) North American cities & the global economy challenges and opportunities. Urban Affairs Revbiew.44:45-69.Thousand Oaks, California : Sage

Kitson, M, Martin, R & Tyler. P. 2004. Regional competitiveness : An elusive yet key

concept? Journal of the Regional Studies Association 28 (9) : 991-1000 Kim, Y. T. 1999. Neoliberalism and the decline of the developmental state. Journal of

Comtemporary Asia 29 (4) : 441-461 Kim, K. S. & Dickey, J. 2006. Role of urban governance in the process of bus system

reform in Seoul. Habitat International 30: 1035-1046 Kloosterman, R.C & Musterd, 2001. The polycentric urban region: Towards a

research agenda. Urban Studies.38 (4) : 623-633 Knox, P L.& Taylor P. J. 1995. World cities in a world-system. Cambridge ; New

York: Cambridge University Press Knox, P.L. 2002. World cities and organization of global space in Geographies of

Global Change. Taylor, P.J and Watts M.J (pnyt.).Blackwell Publishing Oxford :3-20

Kooiman, J .1993. Modern governance—New society government interactions, Sage,

London Kooiman, J. 2000. Level of governing : Interactions as a central concept. In J. Pierre

(ed), Debating Governance: Oxford University Press Kooiman, J. 2003. Governing as governance, London. Sage Kresl, P.K. 1995. The determinants of urban competitiveness in North American

Cities and Global Economy : Challenges and Opportunities. Kresl, P.K dan Gappert, G (pnyt.). Sage Publication Ltd

420

Kresl, P.K & Singh.B. 1999. Competitiveness and the urban economy; Twenty-four large US metropolitan areas. Urban Studies 36(5&6) : 1017-1028

Kubiszyn, T. & Borich, G. 2000. Educational Testing and Measurement : Classroom

Application and Practice. Sixth Edition. New York : John Wiley & Sons, Inc.Kuper, A & Kuper, J. 2004. Accountability. The Social Science Encylopedia 3rd edition. Routledge: Taylor and Francis Group

Kuble,D & Heinett, H. 2005. Metropolitan governance. Routledge: Taylor and

Francis Group Kuper, A. 2004. The social science encyclopedia 3rd edition. Routledge : Taylor &

Francis Group Lamothe, S, Lamothe, M & Feiock, R. C. 2008. Examining local government service delivery arrangements over time .Urban Affairs Review 44(1): 27 - 56.

Lauder, K. 2000. Public interest partnership: Governance innovations in Southeast

Asia. Dlm Good governance : Issues and challenges. Samsudin Osman, Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (ed). INTAN : 152-181

Laurila, H. 2004. Urban governance, competition and welfare. Urban Studies 41(3):

683-696 Laquian, A.A. 2008. The planning and governance of Asia’s mega-urban regions.

Department of Economic and Social Affairs, United Nations Secretariat Lee-Smith, D & Davinder, L. 1998. Good governance and urban development in

Nairobi. Nairobi, Kenya: Mazingira Institute Leftwich, A. 2000. Bringing politics back in: Towards a model of the developmental

state. The Journal of Development Studies 31(3) : 400-427 Lemanski, C. 2007. Global Cities in the South: Deepening social and spatial

polarisation in Cape Town. Cities 24(6):448-461. Lever, F.W & Turok, I . 1999. Competitive cities: Introduction to the review. Urban

Studies 36(5&6): 791-794 Lever, F.W. 1999. Competitive cities in Europe. Urban Studies 36(5&6) : 1029- 1036 Levinson, D. 2003. Perspectives on efficiency in transportation. International Journal

of Transport Management, Vol 51: 145-155 Lindell, I . 2008. The multiple sites of urban governance: Insights from an African

city. Urban Studies 45(9) :1879-1901 List, F. 1996. The national system of political economy. Terj. New York : Augustus

Kelley



421

Lo, Fu-Chen, Yue-Man Yeung, and Net Library Inc. 1998. Globalization And The World Of Large Cities. Tokyo ; New York: United Nations University Press

Lowndes, V, Pratchett, L & Stoker, G. 2006. The CLEAR Framework. Social Policy

and Society 5(2):281-291 Luedde-Neurath, R. 1998. State intervention and export-oriented development in

South Korea. Dlm. White, G. (pnyt.). Development states in East Asia : 68-112 London : Macmillan Press

Tun Dr. Mahathir Mohamad, 2003. Suasana tadbir urus hari ini. Globalisasi,

Perkongsian Pintar dan Kerajaan. Koleksi Ucapan Pilihan Dr Mahathir Mohamad oleh Hashim Makaruddin. Utusan Publication and Distributor Sdn Bhd : 43-52

M. Bakri Musa. 2007. Towards competitive Malaysia : Development challenges in the

21st century. Strategic Information and Research Development Centre Madanipour, A, A.Hull & P. Healey. 2001. The Governance of Place: Space and

planning processes. Aldershot: Ashgate Malaysia, 2010. Rancangan Malaysia Ke10 (RM10), Economic Planning Unit Malecki, E. J. 2002. Hard and Soft Networks for Urban Competitiveness.Urban

Studies 39(5–6): 929–945 Malmberg, A & Maskell, P. 1997. Towards an explaination of regional specialization

& industrial aglomeration. European Planning Studies. 5 : 25-41 Maloney, W, Smith, G & Stoker, G. 2000. Social capital and urban governance: A

more contextualized top-down perspective. Political Studies Vol 48:802-820 Mathur, O.P. 1999. India : the challenge of urban governance. New Delhi: National

Institute of Public Finance & Policy in collaboration with Centre for Urban and Community Studies, University of Toronto.

Marini, F. (ed) 1971. Towards a new public administration : The Minnowsbrook

perspective. Scranto : Chandler Publishing Co Marissing, E.V, Bolt. G & Kempen. R. V. 2006. Urban governance and social

cohesion : Effect of urban restructuring policies in two Dutch cities . Cities, 23(4) : 279-290

Martinussen, J. 1997. Society, state, and market: A guide to competing theories of

development. Zed Books Marwah, S. 2008. On regions and governance. Urban Affairs Review, 37(4): 592 - 595 Mason, Paul. 2007. Sydney, Global cities. London: Evans


422

Md Khairi Ismail & Zalihan Latip. 2002. Governance issues in international trade: Focussing on the BIMP-EAGA. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Megie. A.2007. Subsidiarity in Encyclopedia of governance Vol 1 and II. Bevir, M.

(pnyt,) University of California, Berkeley USA. Sage Publication Ltd Mehta, M.D. 2007. Good Governance in Encyclopedia of governance Vol 1 and II.

Bevir, M. (pnyt,) University of California, Berkeley USA. Sage Publication Ltd Merrien.F.X. 1998. Governance and modern welfare states. International Social

Science Journal Vol 50 : 57-67 Merwe, I. 2004. The global cities of Sub-saharan Africa : Fact or fiction? Urban

Forum 15 (1): 36-47 Meza, V,G.2008. Local governance in Mexico : The cases of two historic-centre

partnerships. Urban Studies 45 (5 & 6): 1011-1036 Minogue, M., Palidano, C & Hume, D. 1998. Beyond the new public management :

Changing ideas and practices in governance. Cheltenham Mitchneck, B. 2007. Governance and land use decision-making in Russian cities and

regions. Europe-Asia Studies 59(5) : 735-760 Mittleman, J.H. 1996. The dynamic of globalization. Dlm Mittleman, J.H (ed).

Globalization : Critical Reflection : 1-19. Boulder, CO : Lynne Rienner Miraftab, F. 2004. Making neo-liberal governance: The disempowering work of

empowerment, International Planning Studies 9(4): 239–259 Mohd. Majid Konting.1993. Kaedah Penyelidikan Pendidikan. Dewan Bahasa dan

Pustaka. Mohd Yusof Kasim, Mohd Shukri Hajinoor & Rashila Ramli. 2001. Citizen

perception of good governance: The case of Malaysian professional : Issues and challenges. Samsudin Osman, Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (pnyt.). INTAN: 219-231

Montgomery, M. R., Stren, Richard, Cohen, Barney and Reed, Holly. E. 2004. The

challenge of urban governance : Cities Transformed : Demographic change and its implication in developing world : 355-409

Morris, R. J, Trainor, R. H. & Urban History Group (Great Britain). 2000. Urban

governance : Britain and beyond since 1750, Historical urban studies. Aldershot: Ashgate



423

Morshidi Sirat.1993. Ketidaksamaan ruangan di Semenanjung Malaysia- Satu tinjauan teori berkaitan dan respons kerajaan. Penerbit Universiti Sains Malaysia

Morshidi Sirat.1998. Globalizing Kuala Lumpur: A liveable city? Journal Kinabalu

IV:78-97 Morshidi Sirat.1998. Producer services and growth management of a metropolitan

region: The case of Kuala Lumpur, Malaysia. Asia Pacific Viewpoint. 39(2):231-235

Morshidi Sirat & Suriati Ghazali. 1999. Globalization of economic activity and third

world cities: A case study of Kuala Lumpur. Utusan Publication and Distribution Sdn Bhd

Morshidi Sirat. 2000. Globalising Kuala Lumpur and the strategic role of the producer

services sector. Urban Studies 37 (12) : 2217-2240 Morshidi Sirat. 2005. Urban competitiveness and liveability in Malaysian context:

Indicators, determinant and policy making. Kertas Kerja Konvensyen Kebangsaan Hari Perancangan Bandar Sedunia 2005. Perancangan Ke Arah Bandar Sejahtera. Anjuran bersama Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia dan Pertubuhan Perancang Malaysia, 17-18 November

Moulaert, F & Nussbaumer, J. 2005. Defining the social economy and its governance

at the neighbourhood level: A methodological reflection. Urban Studies 42(11): 2071-2088.

Muhammad A Al-Butaey. 2002. Islamic perspectives on good governance. Kertas

Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Mustapa Mohamed. 2000. Building partnership for good governance. Dlm Good

governance : Issues and challenges. Samsudin Osman, Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (pnyt.). INTAN : 281-285

Murphy, R . D . 2002. Politics, political science and urban governance. Annual Review

f Political Science Vol 5 : 63-85 Mydral. G.1957. Economic theory and underdeveloped regions. London :Duckworth. Navarrete, D,M & Modvar, C. 2007. Stakeholders in Encyclopedia of governance Vol

1 and II. Bevir, M. (pnyt,) University of California, Berkeley USA. Sage Publication Ltd

Newman, P & Thornley, A. 2005. Planning world cities : Globalization and urban

politics. Basingstoke, Hampshire [England] ; New York: Palgrave Macmillan

424

Nicolas, F. 2002. Enhancing good governance: The role of the financial system in Korea. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Norris, D. F. 2001. Whither metropolitan governance? Urban Affair Review 36(4):

532-550 Nowlan, D. 1997. Jane Jacobs among the economists, in Ideas that matter : The world

of Jane Jacobs . Allen. M. (ed). Ginger Press.Owen Sound, Ontario :111-113 Oatley, N. 1998. Cities, economic competition and urban policy. Paul Chapman

Publishing LtdOffice of the Deputy Prime Minister United Kingdom (ODPM). 2004a. Delivering efficiency in local services. ODPM Publication

Office of the Deputy Prime Minister United Kingdom (ODPM). 2004b. Competitive

European cities: Where do the core cities stand?. ODPM Publication Office of the Deputy Prime Minister United Kingdom (ODPM). 2005. The framework

for city-regions. ODPM Publication Office of the Deputy Prime Minister United Kingdom (ODPM). 2006. Chapter 10 –

Have policies made cities more competitive? State of English cities. ODPM Publication : 37-66

Office of the Deputy Prime Minister United Kingdom (ODPM). 2006. Chapter 11 –

Have policies made cities better governed? State of English cities. ODPM Publication : 67-94

OECD. 2001. Why does metropolitan governance matter? Cities for citizens :

Improving metropolitan governance : 23-51 OECD. 2006. The governance of metro-regions. OECD Territorial Review:

Competitive cities in global economy : 156 – 244 OECD, 2006 . Territorial reviews: Competitive cities in the global economy. OECD. 2007. Spatial Planning for Competitiveness. OECD Territorial Review :

Competitive cities , a new entrepreneurial paradigm in spatial development : 97-121

Ohmae, K. 1995. The end of the nation-state: The rise of regional economics. New

York : The Free Press Owen, K. 2002. The Sydney 2000 Olympics and urban entrepreneurialism : Local

variations in urban governance. Australian Geographical Studies 40(3): 323-336

425

The Oxford dictionary of philosophy 2007, Oxford University Press, Pacione, M. 2009. Urban geography: A global perspective, Edisi Ke 3 New

YorkRoutledge Pain. K. 2007. The Urban Network Transformation: Planning City-Regions in the

New Globalisation Wave GaWC Research Bulletin 225. Loughborough University. United Kingdom

Pain, K. 2008. Examining core-periphery relationships in a global city-region: The

case of London and South East England. Journal of the Regional Studies Association 42 (8) : 1161-1172

Pain. K. 2008. City–Regions and Economic Development. Connecting cities: City-

regions. A research publication for the 9th World Congress of Metropolis 2008 in Sydney : 21-48

Pain. K & Hall, P. 2008. Informational quantity versus informational quality : The

perils of navigating the space of flows. Regional Studies Association 42 (8): 1065-1078

Palmer, S & Togerson, D.J. 1999. Education and debate, economic notes. Definitions

of efficiency. BMJ. Vol 318: 1136-1139 Panitch, L. 1996. Rethinking the role of the state. Dlm. Mittelman, J.H (ed).

Globalization : Critical Reflections : 83-113. Boulder, CO : Lynne Rienner Paquin, J. 2007. Global / world cities. Dlm. The Blackwell encyclopedia of sociology.

Ritzer.G (ed) Blackwell Publishing Ltd. Parkinson, M. & Martin, B . 2004 . (pnyt). City matters : Competitiveness, cohesion,

and urban governance. UK : Policy Press Parkinson, M. 2005. Local strategies in a global economy : Lessons from competitive

cities. The drivers of growth : Why governance matters? OECD : 133 - 174 Parr, J.B, 2004. The Polycentric urban region: A closer inspection. Journal of the

Regional Studies Association 38(3): 231-240 Parr, J.B, 2005. Perspectives on the city-region. Journal of the Regional Studies

Association 39(5): 555-566 Pastor. M. 2006. Cohesion and competitiveness: Business leadership for regional

growth and social equity. OECD Territorial Reviews. Competitive cities in the global economy: 393-406

Pearce, G & Ayres, S. 2009. Governance in the English Regions: The role of the

regional development agencies. Urban Studies 46(3): 537-557




426

PEMANDU, 2010. Program transformasi negara: Hala tuju untuk Malaysia. Unit Pengurusan Prestasi dan Perlaksanaan. Jabatan Perdana Menteri Malaysia Peters, B.G. 1996. The future of governing: Four emerging models, Kansas University Press, LawrencePeters, B.G. 2000. Governance and Comparative Politics, in J.Pierre (ed). Debating Governance. Oxford : Oxford University Press

Peter, J. 2001. Local governance in Western Europe. London, Thousand Oaks & New

Delhi, Sage Phang Siew Nooi . 2001. Urban governance: Positioning local government in

Malaysia to meet the challenges of urban century: Dlm Good governance : Issues and challenges. Samsudin Osman, Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (ed). INTAN: 143-151

Phang Siew Nooi. 2008. Transforming local government in Malaysia implication for

centralization and democratization. Journal of Malaysia Chinese Studies Vol 11:97-110

Phares, D. 2004. Governance or government in metro areas: Introduction. In: D.

Phares, Editor, Metropolitan governance without metropolitan government?, Ashgate, Aldershot (2004), pp. 1–6.

Pierre, J. 1998 Partnerships in urban governance—European and American

experience, Macmillan, London Pierre, J. 1999. Model of urban governance : The Institutional dimension of urban

politics. Urban Affairs Review Vol 34 : 372-396 Pierre, J. & Peter. Guy. B . 2000. Governance, politics and the state. Political

analysis. Macmillan Press Ltd Pierre, J & Stoker. G. 2000. Towards multi-level governance. In P. Dunleavy, A.

Gamble, I. Holliday and G. Peele (pnyt.). Developments in British Politics 6. Basingstoke : Macmillian

Pierre, J. 2000. Introduction: Understanding governance. Dlm Pierre (ed.). Debating

Governance, Oxford : Oxford University Press Pierre, J. 2005. Comparative urban governance: Uncovering complex causalities,

Urban Affairs Review 40 (4): 446–462 Pillay, U. 2004. Are globally competitive ‘city-regions’ developing in South Africa?:

Formulaic aspirations or new imaginations? Urban Forum 15 (4) : 340-364 Pina, V. & Torres, L. 2001. Analysis of the efficiency of local government services

delivery. An application to urban public transport. Transportation Research Part A. Policy and Practice 35(10): 929-944

427

Popham, J. 1990, Modern Educational Measurement. A Practitioner’s Perspective.2nd

Edition, Prentice Hall, Englewood Cliffs. New Jersey Polenske, K. R. 2004. Competition, collaboration and cooperation: An uneasy triangle

in networks of firms and regions. Journal of the Regional Studies Association 28 (9) : 1029-1044

Poppelaars. C. 2007. Resource exchange in urban governance: On the means that

matter Urban Affairs Review 43 (1):3 – 27

Porio, E & Global Urban Research Initiative in Southeast Asia. 1997. Urban governance and poverty alleviation in Southeast Asia : Trends and prospects. Loyola Heights, Quezon City, Philippines: Center for Social Policy and Public Affairs, Ateneo de Manila University

Porter, M.E. 1996. Competitive advantage, agglomeration economies & regional

policies. International Regional Science Review, 19 (1&2) : 160-179 Porter, M.E.1998. The competitive advantage of a nation. New York. The Free Press Porter, M. E. 2003. The economic performance of regions. Journal of the Regional

Studies Association 37 (6 &7) : 549-578 Porter, M. E, Christian H. M. Ketels, & Great Britain. Dept. of Trade and Industry.

2003. UK Competitiveness: Moving To The Next Stage, DTI economics paper. [London]: Department of Trade and Industry

Porter, M. E, & Claas van der Linde. 2003. Toward a new conception of the

environment-competitiveness relationship, Journal of economic perspectives Porter, M. E, Klaus. S & Peter K. C, World Economic Forum., World Economic

Forum. Meeting, and Harvard University. Center for International Development. 2003. The Global Competitiveness Report 2002-2003 : World Economic Forum, Geneva, Switzerland 2003. New York: Oxford University Press

Porter, M. E. 2008. On Competition. Updated and expanded edition. Harvard

Business Press Propris, L.D & Wei, P. 2007. Governance and competitiveness in the Birmingham

Jewellery District. Urban Studies 44 (11): 2165- 2486 Prud‘ Homme, R & Lee. C. 1999. Size, sprawl, speed and the efficiency of cities.

Urban Studies 35 (11): 1849-1858 Punter, J & Hooper, A. 2006. Capital Cardiff 1975-2020 : Regeneration,

Competitiveness And The Urban Environment. Cardiff: University of Wales Press



428

Putnam, R. 1993. Making democracy work. Princeton University Press Raco, M. 1999. Competition, collaboration and the new industrial districts :

Examining the institutional turn in local economic development. Urban Studies 36(5&6): 951-965

Ramanathan.2002. Konsep asas politik. Dewan Bahasa dan Pustaka Rao, P. S. N. 2006. Urban governance and management : Indian initiatives. New

Delhi: Indian Institute of Public Administration in association with Kanishka Publishers, Distributors

Rasimah Arifin. 2006. A guide to data management and analysis using SPSS for

Windows. Penerbit Universiti Teknologi Mara Ritzer, G. 2007. The Blackwell encyclopedia of sociology. Blackwell Publishing Ltd. Reeder, D. A, Rodger, R & Colls, R. 2004. Cities of ideas: civil society and urban

governance in Britain 1800-2000 : Eessays in honor of David Reeder. Aldershot: Ashgate

Ren-Yang, D.Y & Kai-Wang, H. 2008. Dilemma of local governance under the

development zone fever in China: A case study of the Suzhou Region. Urban Studies 45 (5 & 6): 1037-1054

Rhodes, R.A.W. 1996 , The new governance: Governing without government,

Political Studies Vol 44: 652–657 Rhodes, R.A.W. 1997. Understanding Governance : Policy Networks, Governance,

Reflexivity and Accountability. Buckingham : Open University Press Rhodes, R.A.W. 2000. Governance and public administration. In: J. Pierre, Editor,

Debating governance—Authority, steering and democracy, Oxford University Press, Oxford , pp. 54–90

Richards, D & Smith, M. J. 2005. Governance and Public Policy in UK. Oxford

University Press Riduwan Engkos Achmad Kuncoro. 2007. Cara menggunakan dan memaknai analisis

jalur. Penerbit Alfabeta Rogerson, R.J. 1999. Quality of life and city competitiveness. Urban Studies 36 (5&6)

: 969-986 Rosenau, J. 1992. Governance, order and change in world politics. In J. Rosenau and

E.O. Czempiel (eds.). Governance without government. Cambridge University Press

429

Rosenau, J. 2000. Change, complexity and governance in a globalizing space. In J. Pierre (ed.). Debating governance. Oxford : Oxford University Press

Rusniah Ahmad. 2002. The Ethics of good Governance and whistle-blowing Social

and legal perspectives Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Rustam Abbas. 2002. Globalisation and urban government: The role of local

government in promoting good governance in Malaysia Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Sassen, S. 1991. The global city : New York, London, Tokyo. Princeton, New Jersey :

Princeton University Press Sassen, S. 2002. Locating cities on global circuits. Environment & Urbanization, 14

(1) : 13-30 Sassen, S. 2008. Cities in today’s global Age. Connecting cities networks : A research

publication for the 9th World Congress of Metropolis 2008 in Sydney, Australia : 21-48

Sakinah Muslim. 2000. Good governance : Konsep, amalan dan cabaran dalam

pentadbiran. Pemantapan urus tadbir sektor awam . INTAN : 63 – 72 Salet, W, Thonkey, A & Kreukels, A. 2003. Metropolitan governance and spatial

planning : Comparative case studies of European city-regions. Spon Press Savitch, H.V & Kantor, P. 2002. Cities in the international marketplace: The political

economy of urban development in North America and Western Europe. Cities 21 (6) :552-555Schmidheiny, S. 2000. Eco-efficiency creating more value with less impact. World Business Council for Sustainable Development (WBCSD).

Scott, A.J. 2001. Global City-Regions : Trends, Theory , Policy. United Kingdom:

Oxford University Press. Scott, A.J. & Storper, M. 2003. Regions, globalization ,development. Journal of the

Regional Studies Association 37 (6&7) : 579-594 Sellers, J. M. 2002. The nation-state and urban governance : Towards multilevel

analysis. Urban Affairs Review, 37 (4) : 611- 641

430

Sharifah Hayati Syed Ismail al-Qudsy,2002. Efektif governans di Malaysia menurut perspektif Islam. Penerbit Universiti Malaya

Sharifah Norazizan Syed Abd Rashid. 2002. Collaborative governance for managing

diversity. Dlm. Cities in the 21st century: Urban issues and challenges. Sharifah Norazizan Syed Abd Rashid, Aishah Edris & Nobaya Ahmad (eds). Penerbit UPM

Shen, J. 2004. Urban competitiveness and urban governance in globalizing world.

Asian Geographer 23(1-2) : 113-123 Shen, J. 2004. Cross-border urban governance in Hong Kong : The role of state in a

globalizing city region. The Professional Geographer 56(4) : 530 – 543 Shieh, L & Friedmann, J. 2008.Restructuring urban governance.City 12(2) : 25-35 Shaifuddin Abdullah, 2008. Politik Baru: Mematangkan Demoraksi Malaysia. Institut

Terjemahan Negara Sidek Mohd. Noah. 2007. Reka Bentuk Penyelidikan: Falsafah, Teori dan Praktis.

Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia Simmie, J & Sennett, J . 1999. Innovative clusters: Global or local linkages? National

Institute Economic Review, 170 : 87-98 Simmie, J. 2003. Innovation and urban regions as national and international nodes for

the transfer and sharing knowledge. Journal of the Regional Studies Association 37 (6&7) : 607-620

Simmonds, R & Gary, H. 1999. Global City Regions : Their Emerging Forms. New

York: E & FN Spon Simone, A. M., and United Nations Human Settlements Programme. 2002. Principles

and realities of urban governance in Africa. Nairobi, Kenya: UN-HABITAT Sity Daud, 2004. Globalisasi dan negara pembangunan. Akademika : Jurnal Sains

Kemasyarakatan dan Kemanusiaan, Bil 64 UKM : 27-42 Social Sciences Citation Index (SSCI) & International Bibliography of the Social

Science (IBSS) 2010 Sokol, M, Egeraat, C.V & Williams, B. 2008. Revisiting the informational city : Space

of flows, polycentricity and the geography of knowledge-intensive business services in the emerging global city-region of Dublin. Journal of the Regional Studies Association 42(8) : 1133-1146

Stewart, K. 2006. Designing good urban governance indicators: The importance of

citizen participation and its evaluation in Greater Vancouver. Cities 23(3):196-204




http://usj.sagepub.com/

431

Stohr, W.B. 1990. Global challenge and local response. Initiatuve economic regeneration in contempary Europe : Mansell London

Stoker, G . 1995. Public-private partnerships and urban governance. Paper presented

to the Housing Studies Association Conference. Department of Government, University of Strathclyde, Glasgow

Stoker, G. 1996a. Governance as theory : Five propositions. Paper presented to

Enjeux des Debats sur la Governance, Universite de Laussane, November. Department of Government, University of Strathclyde, Glasgow

Stoker, G. 1996b. Redefining local democracy in Local democracy and local

government. Pratchett,L & Wilson, D (pnyt.) Macmillan, London Stoker, G. 1998. Public–private partnerships in urban governance. In: J. Pierre, Editor,

Partnerships in urban governance—European and American experience, Macmillan, London (1998): 34–51

Stoker, G. 2006. Public value management: A new narrative for networked

governance? American Review of Public Administration 36(1):44-57 Stone, C. 1989. Regime politics: Governing Atlanta 1946-1988.University Press of

Kansas Stoner, J.A.F & Wankel, C.W. 1986. Management. Edisi ke 3. Englewood Cliffs:

Prentice-Hall Strange, S. 1996. The retreat of the state : The diffusion on power in the world

economy. Cambridge: Cambridge University Press Sulaiman Mahbob. 2006. Good governance for development: Private sector

perspectives Published by Malaysian Institute of Integrity Taylor, P. J. 1996. Leading world cities: Empirical evaluations of urban nodes in

multiple networks. Urban Studies 4 (9): 1593-1608 Taylor, M. 2000. Communities in the lead: Power, organizational capacity and capital.

Urban Studies 37(5&6): 1019-1035 Taylor, P. J. 2004. World city network: A global urban analysis. New York, Canada:

Routledge Taylor, P. J. 2008. The way we were: Command and control centres in the global

space-economy on the eve of the 2008 geo-economics transition. GaWC Research Bulletin 289. Loughborough University

Taylor, P. J .2008. World city network. Connecting cities: Networks. A research

publication for the 9th World Congress of Metropolis 2008 in Sydney, Australia : 47-72

432

Taylor, P.J, Evans, D.M & Pain, K. 2008. Application of the interlocking network model to mega-city regions: Measuring polycentricity within and beyond city-regions. Journal of the Regional Studies Association 42 (8) : 1079-1094

Taylor, P. J. 2009. Measuring the World City Network: New Developments and

Results. GaWC Research Bulletin 300. Loughborough University, United Kingdom

Thambipillai, P. 2002. Regional security and good governance Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Thomas, H. 1996. Locality, urban governance and contested meanings of place, race, equality and local governance project paper. Cardiff: Department of City & Regional Planning, University of Wales College of Cardiff.

Thye, Lee Lam. 2002. Urban governance in managing and governing of cities. Dlm.

Cities in the 21st century: Urban issues and challenges. Sharifah Norazizan Syed Abd Rashid, Aishah Edris & Nobaya Ahmad (pnyt.). Penerbit UPM

Thye, Lee Lam. 2009. Urban centres. The key to create more efficient cities. News

Strait Times Torisu, E. 2006. Policies to enhance city attractiveness: Achievements and new

challenges. OECD Territorial Reviews. Competitive cities in the global economy: 339-339

Travers, T. 2006. Governance for metropolitan sustainability. OECD Territorial

Reviews. Competitive cities in the global economy: 407-414 Treffer, E.M. 2008. Scales, regimes and urban governance of Glasgow. Journal of

Urban Affairs 30(1):87-102 Tricker, B. 2000. Editorial corporate governance –the subject whose time has come.

Corporate Governance 8 (4): 289-296 Tuckman, B. W. 1978. Conducting educational research. (2nd. ed.). United States:

Harcourt Brace Jovanovich, Publishers. Turner, M & Hume, D. 1997. Governance, Administration and development: Making

the state work. Basingstoke Turok, I. 1999. Urban labour markets: The causes and consequence of change. Urban

Studies 36(5&6) : 893-916 Turok, I & Bailey, N. 2004. Twin Track Cities? Competitiveness And Cohesion In

Glasgow And Edinburgh. Progress in Planning 62 (3):135-204

http://www.unhabitat.org/

433

Turok, I. 2004. Cities, regions and competitiveness. Journal of the Regional Studies Association 28 (9): 1069-1084

Turok, I. 2006. The connections between social cohesion and city competitiveness.

OECD Territorial Reviews. Competitive cities in the global economy: 353-366 United Nations Development Programme (UNDP). 2000. The urban governance

initiative. Kuala Lumpur United Nations Development Programme (UNDP). 2003. The Urban Governance

Initiative (UNDP-TUGI). Environment and Urbanization 15(1): 159 – 169 United Nations. Economic and Social Commission for Western Asia. 2000. Urban

governance and participatory development. New York: United Nations United Nations Centre for Human Settlements )UN- HABITAT). 1997. The Istanbul

Declaration and the habitat Agenda, Nairobi United Nations Centre for Human Settlements (UN-HABITAT). 2001. Cities in

globalizing world: Global report on human settlements. Earthscan United Nations Centre for Human Settlements (UN- HABITAT). 2002. Principle of

good governance. Website www.unhabitat.org United Nations Centre for Human Settlements (UN-HABITAT). 2002. The global

campaign on urban governance United Nations Centre for Human Settlements (UN-HABITAT). 2008. Urban world:

Harmonious cities. China and India in focus. UN- HABITAT Yarwood, J. R. 2006. The Dublin-Belfast development corridor: Ireland's Mega-City

Region? Aldershot, England ; Burlington, VT: Ashgate Vijver, K. van der, Jan Terpstra, & Universiteit Twente. Instituut voor

Maatschappelijke Veiligheidsvraagstukken. 2004. Urban safety: Problems, governance, and strategies. Enschede: IPIT, University of Twente

Van Kempen. R. & Dekker, K. 2000. Urban governance within the Big Cities Policy:

Ideals and practice in Den Haag, the Netherlands. Cities 21(2):109-117 Waldo, D. (ed) 1971.Public Administration in a time of turbulence. Scranton :

Chandler Publishing Co. Wallerstein, I. 1974. The modern world system, capitalist agriculture and the origins

of the European world economy in the sixteenth century. New York : Academic Press

Wallerstein, I. 1979. The capitalist world-economy. Cambridge : Cambridge

University Press

434

Wallerstain, I. 1984. The politics of the world-economy.Cambridge : Cambridge University Press

Waley, P. 2007. Tokyo-as-world-city: Reassessing the role of capital and the state in

urban restructuring. Urban Studies 44(8) : 1465 - 1490 Waters, M. 1995. Globalization. London and New York : Routledge Webster, D & Muller,L 2000. Urban competitiveness assessment in developing

country urban region: The road forwaward. Paper presented at World Bank course “ Towards a methodology for conducting city development strategies” in Washington D.C 29 March 2000

Webster, C & Lee, S. 2005. The global emergence of private planning and

governance. Dlm The network society :A new context for planning. Albrechts.L & Manoelbaum. S.J (ed). Routledge : 229-245

White, L.D, 1974, Introduction to the study of public administration. Edisi 4. New

York : Free Press Williams J.C, 1978. Human behavior in organization, Cincinnati : South Western

Publishing Co Williams, A. A. & E. Giardina. 1993. Efficiency in the public sector: The theory and

practice of cost-benefit analysis: Edward Elgar William, G. 1999. Institutional capacity and metropolitan governance. The greater

Toronto area. Cities 16 (3) : 171-180 Williamson,O.E 1985.The economic institution of capitalism. Free Press. New York Winden, W.N. 2006. Globalization and urban competitiveness: Challenges for

different types of urban regions. OECD Territorial Reviews. Competitive cities in the global economy: 303-316

World Bank. 2007. Governance and Development. Washington, DC. World Bank World Bank. 1997. The state in a changing world. World development report.

Washington D.C: Oxford University Press World Economic Forum. 2008. The global competitiveness report 2008-2009.

Published by World Economic Forum World Economic Forum. 2008. The financial development report 2008. Published by

World Economic Forum Wu, F. 2000. Global and local dimensions of place-making: Remaking Shanghai as a

world city. Urban Studies 37(8) : 1359-1377

435

Wu, F. 2002. China’s changing urban governance in the transition towards a more market-oriented economy. Urban Studies 39(7): 1071-1093

Wu, F & Zhang, J. 2007. Planning the competitive city-region the emergence of

strategic development plan in China. Urban Affairs Review, 42(5):714-740 Yusof Kassim, Kassim Nasnur & Dullah Mulok . 2002. The role of government and

governance in economic development: The Malaysia experience. Kertas Prosiding The International Conference on Good Governance: Perspectives and Practices was jointly organised by the Faculty of Business, Economics and Policy Studies of the University Brunei Darussalam with the Civil Service Institute of the Prime Minister's Office. 28 - 29th September

Zhao, S.X.B & Zhang, L, 2007. Foreign direct investment and the formation of global

city-regions in China. Journal of the Regional Studies Association 41(7) : 979-994

Zulkifli Mohammad al-Bakri, 2008. Integriti dalam Islam. Penerbit Universiti Sains

Islam Malaysia Zulkurnain Hj Awang. 2000. Governance innovations : The demand side of quality.

Dlm Good governance : Issues and challenges. Samsudin Osman, Zulkurnian Awang & Sarojini Naidu (eds). INTAN : 185-203

Zulkurnain Hj Awang. 2002. Kerjasama sektor awam dan swasta Dlm Efektif

governans di Malaysia menurut perspektif Islam. Sharifah Hayati Syed Ismail al-Qudsy(pnyt.) Penerbit Universiti Malaya

436

LAMPIRAN A

437

KERTAS SOAL SELIDIK

KAJIAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DALAM

MENINGKATKAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI

WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR

NO SIRI

KOD KAWASAN

01 - DEWAN BANDARAYA KUALA LUMPUR

02 - MAJLIS BANDARAYA PETALING JAYA

03 - MAJLIS BANDARAYA SHAH ALAM

04 - MAJLIS PERBANDARAN SUBANG JAYA

05 - MAJLIS PERBANDARAN KLANG

06 - MAJLIS PERBANDARAN SEPANG

438

PENGENALAN Ini adalah satu penyelidikan PhD bertajuk Keefisienan Governans Bandar Dalam Meningkatkan Daya

Persaingan Ekonomi Bandar di Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur. Soal selidik ini bertujuan untuk

mendapatkan pandangan golongan berkepentingan di bandar (city stakeholders) seperti kakitangan sektor

kerajaan, swasta, pertubuhan bukan kerajaan (NGO), ahli politik, pelajar dan surirumah mengenai

keefisienan governans bandar di kawasan pihak berkuasa tempatan (PBT) yang berkaitan dalam

mempengaruhi daya persaingan ekonomi bandar. Soal selidik ini di struktur kepada beberapa bahagian :

Latarbelakang dan profil responden, pandangan tentang tahap keefisienan governans bandar PBT, daya

persaingan ekonomi bandar dan pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur. Anda terpilih secara

random sebagai informan utama. SEMUA MAKLUMAT YANG DIBERIKAN ADALAH SULIT dan

hanya tujuan keperluan penyelidikan akademik sahaja. Jika anda menghadapi masalah atau inginkan

bantuan berkaitan pengisian soal selidik ini sila hubungi :

AZMIZAM BIN ABDUL RASHID (P 43282) Tel: 03-89268141 , 012-2757172 Faks: 03-89222267

Email : [email protected]

PROF. MADYA DR. HAMZAH BIN JUSOH Tel: 03-89215683/5680 Fax: 03-89213334 / 89251168

Email: [email protected]

DR. JALALUDDIN BIN ABDUL MALEK Tel: 03-89215683/5680 Fax: 03-89213334 /89251168

Email: [email protected]

Pada bahagian C,D dan E, sila tandakan � aras kepentingan setiap perkara berikut mengikut tahap

elemen-elemen keefisienan governans bandar yang boleh mempengaruhi daya persaingan ekonomi bandar

di kawasan anda. Aras 1 sebagai Sangat Tidak Penting....... Aras 5 sebagai Sangat Penting. Kemudian

tandakan � aras keefisienan elemen-elemen governans bandar yang diamalkan oleh PBT di kawasan

anda. Aras 1 sebagai Sangat Tidak Efisien... Aras 5 sebagai Sangat Efisien. Setiap perkara dalam soal

selidik ini adalah berdasarkan kepada persepsi dan pengalaman anda terhadap tahap kualiti pentadbiran dan

mutu perkhidmatan PBT yang boleh membantu meningkatkan keefisienan governans bandar di kawasan

anda.

Pemenang Anugerah Kualiti Perdana Menteri 2006

439

BAHAGIAN A : LATARBELAKANG RESPONDEN Sila isikan tempat kosong dan tanda �. Pilih jawapan yang sesuai setiap kenyataan berikut : 1. Adakah anda seorang? Kakitangan Sektor Awam Bekerja Sendiri Surirumah Kakitangan Sektor Swasta Ahli Politik Pesara Kakitangan Pertubuhan Sosial / NGO Pelajar Universiti Lain-lain nyatakan

2. Alamat : 3. Jantina : Lelaki Perempuan 4. Umur : Bawah 20 tahun 26-30 tahun 36-40 tahun 46 – 50 tahun 56- 60 tahun 21-25 tahun 31-35 tahun 41-45 tahun 51 – 55 tahun Lebih 61 tahun

5. Bangsa : Melayu Cina India Lain-lain nyatakan 6. Tempoh menetap di kawasan ini : Kurang 1 tahun 6-10 tahun 16-20 tahun 26 – 30 tahun 1-5 tahun 11-15 tahun 21-25 tahun Lebih 31 tahun

7. Tahap pendidikan tertinggi Sekolah Rendah PMR STPM Sarjana Muda PhD Sekolah Menengah SPM Diploma Sarjana

8. Pendapatan sebulan isirumah Kurang RM1,000 RM3,001 -RM5,000 RM7,001-

RM9,000 RM11,001-

RM13,000 RM1,001- RM3,000 RM5,001-RM7,000 RM9,001-

RM11,000 Lebih RM13,001

Jika anda bekerja di sektor kerajaan, sila jawab soalan 9 dan 10 9. Jika bekerja dengan sektor kerajaan, nyatakan organisasi: Kerajaan Persekutuan Pejabat Daerah Pusat Pengajian Tinggi Kerajaan Negeri Pihak Berkuasa Tempatan Badan Berkanun

10. Tempoh lama bekerja di sektor kerajaan, nyatakan : Kurang 1 tahun 6-10 tahun 16-20 tahun 26 – 30 tahun 1-5 tahun 11-15 tahun 21-25 tahun Lebih 31 tahun

Jika anda bekerja di sektor swasta, sila jawab soalan 11 hingga 14 11. Jika bekerja dengan sektor swasta,nyatakan bidang kerja? Perlombongan & kuari Pembinaan Pengangkutan & komunikasi Pendidikan

Pembuatan Perdagangan borong & runcit Pengantaraan kewangan Kesihatan

Bekalan elektrik,gas & air Hotel & restoran Aktiviti hartanah Lain-lain nyatakan

12. Tempoh lama bekerja di sektor swasta, nyatakan : Kurang 1 tahun 6-10 tahun 16-20 tahun 26 – 30 tahun 1-5 tahun 11-15 tahun 21-25 tahun Lebih 31 tahun

13. Status syarikat anda Ibu pejabat Wilayah Cawangan Anak Syarikat

14. Dimanakah ibu pejabat syarikat anda? Amerika Syarikat Perancis Jepun Malaysia Kanada China Singapura Lain-lain nyatakan United Kingdom India Australia

440

Jika anda bekerja dengan pertubuhan sosial / NGO, sila jawab soalan 15 dan 16 15. Jika bekerja dengan pertubuhan sosial / NGO, jenis pertubuhan sosial / NGO? Alam sekitar Penjagaan kesihatan Kanak-kanak Jawatankuasa Persatuan Penduduk Keagamaan Warga emas Kebajikan hal-ehwal wanita Orang kurang upaya (OKU) Lain-lain nyatakan

16. Tempoh lama bekerja di pertubuhan sosial / NGO, nyatakan : Kurang 1 tahun 6-10 tahun 16-20 tahun 26 – 30 tahun 1-5 tahun 11-15 tahun 21-25 tahun Lebih 31 tahun

BAHAGIAN B : HUBUNGAN ANDA DENGAN PIHAK BERKUASA TEMPATAN (PBT) 17. Pernahkah anda berurusan dengan PBT ? Tidak Ya 18. Jika tidak, kenapa? Jika ya, sila jawab soalan 19 dan 20 19. Jika ya, berapa kali berurusan dengan PBT ? Setiap hari 3 kali seminggu 2 kali sebulan Sekali seminggu 4 kali seminggu Setahun sekali 2 kali minggu Sebulan sekali Lain-lain nyatakan

20. Apakah urusan anda dengan PBT? (jika perlu, tandakan tidak lebih dari 3 perkara) Permohonan lesen Sebagai Ahli Majlis Bayaran Kompaun Kelulusan pelan Mesyuarat Jabatan Forum / Dialog Aduan awam Bayaran cukai pintu Lain-lain nyatakan

21. Pernahkah anda membuat sebarang aduan kepada PBT ? Tidak Ya Jika ya, sila jawab soalan 22 hingga 25 22. Jika ya, bagaimanakah cara anda membuat aduan ? (jika perlu, tandakan tidak lebih dari 3 perkara) Surat Sistem E-Aduan Persatuan Penduduk Email Majlis Forum Media Massa Berjumpa sendiri Sistem khidmat ringkas Lain-lain nyatakan dengan Pegawai PBT (SMS)

23. Apakah perkara yang anda adukan? (jika perlu, tandakan tidak lebih dari 3 perkara) Mutu perkhidmatan kaunter PBT Bekalan Elektrik Anjing liar Kelewatan permohonan Jalanraya Keselamatan Bayaran cukai pintu Sampah Kejiranan Bekalan air Perparitan Lain-lain nyatakan

24. Berapa lamakah PBT ambil tindakan terhadap aduan anda? Kurang seminggu 3 minggu 3 bulan Seminggu Sebulan Tiada tindakan 2 minggu 2 bulan Lain-lain nyatakan

25. Kaedah pemberitahuan PBT terhadap status aduan anda: Laman Web PBT Telepon Lain-lain nyatakan Email Surat Sistem Khidmat Pesanan Ringkas (SMS) Tiada makluman

441

26. Adakah PBT terlibat dengan aktiviti penduduk di kawasan anda? Tidak Ya 27. Jika ya, apakah aktiviti PBT terlibat bersama penduduk? (jika perlu, tandakan tidak lebih dari 3 perkara) Majlis Gotong-royong Perayaan Kebudayaan Sukaneka Perayaan Keagamaan Majlis Forum/ Dialog Lain-lain nyatakan

28. Adakah anda berpuashati dengan mutu perkhidmatan PBT? Sangat tidak berpuashati Kurang berpuashati Sangat Berpuashati Tidak berpuashati Berpuashati

29. Jika sangat tidak berpuashati / tidak berpuashati / kurang berpuashati, kenapa? 30. Jika berpuashati / sangat berpuashati, kenapa? BAHAGIAN C : ELEMEN-ELEMEN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR OLEH PBT i. Penyertaan Awam

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E

Sangat tidak penting

Tidak penting

Kurang penting Penting Sangat

penting Sangat tidak Efisien

Tidak Efisien

Kurang Efisien Efisien Sangat

Efisien

Aras Kepentingan Penyertaan Awam

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 31. Majlis Forum / Dialog PBT bersama

masyarakat awam

32. Majlis Forum / Dialog PBT bersama pertubuhan sosial / NGO

33. Majlis Forum / Dialog PBT bersama komuniti perniagaan

34. Mesyuarat pegawai-pegawai PBT bersama Jawatankuasa Persatuan Penduduk (JKP)

35. Penyertaan penduduk dalam penyediaan rancangan struktur dan tempatan

36. Penglibatan awam dalam proses membuat keputusan projek-projek PBT

Aras Kepentingan Aras Keefisienan

A B C D E A B C D E Sangat tidak

penting Tidak

penting Kurang penting Penting Sangat


Tidak Efisien


Efisien 37. Penglibatan PBT dalam aktiviti dan program

masyarakat setempat

38. Penglibatan pihak swasta dalam aktiviti dan program masyarakat setempat

39. Penglibatan NGO dalam aktiviti dan program masyarakat setempat

40. Penglibatan ahli-ahli politik dalam aktiviti dan program masyarakat setempat

41. Penglibatan Ahli Majlis sebagai penaung kepada Jawatankuasa Persatuan Penduduk (JKP)

42. Peranan dan tanggungjawab pegawai PBT sebagai Liason officer Jawatankuasa Persatuan Penduduk (JKP).

442

ii. Ketelusan Aras Kepentingan

Ketelusan Aras Keefisienan

A B C D E A B C D E 43. Maklumat perbelanjaan pengurusan dan

pembangunan PBT

44. Proses tender terbuka untuk pembekalan dan projek

45. Maklumat keputusan tender pembekalan dan projek

46. Proses permohonan lesen seperti papan iklan, penjaja, tadika

47. Maklumat kelulusan permohonan lesen seperti papan iklan, penjaja, tadika

48. Proses permohonan pelan tatatur dan bangunan

49. Maklumat kelulusan permohonan pelan tatatur dan bangunan

50. Capaian maklumat mengenai projek-projek PBT yang sedang dan akan dilaksanakan

51. Capaian maklumat mengenai projek-projek PBT yang gagal

52. Maklumat laman Web PBT dan jabatan-jabatannya

53. Maklumat dan data laporan tahunan PBT

54. Capaian Laporan Penyata Kewangan PBT kepada pihak awam

55. Pembentangan bajet tahunan PBT kepada Jawatankuasa Persatuan Penduduk dan NGO

56. Proses pelaksanaan dan keputusan Sistem Star Rating PBT

57. Proses maklumat dan maklumbalas aduan awam

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E


Tidak penting



Tidak Efisien


Efisien iii. Perlaksanaan Perancangan Pembangunan dan Undang-undang

Aras Kepentingan Peraturan / Undang-undang Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 58. Perlaksanaan polisi,program dan projek

kerajaan persekutuan dan negeri oleh PBT

59. Perlaksanaan dan penguatkuasaan Akta Kerajaan Tempatan, Akta 172

60. Perlaksanaan dan penguatkuasaan Akta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, Akta 176 dan garispanduan JPBD oleh PBT

61. Perlaksanaan dan penguatkuasaan Akta Kualiti Alam Sekeliling, Akta 127A oleh PBT

62 Perlaksanaan dan penguatkuasaan Akta Jalan, Parit dan Bangunan, 1974 (Akta 133)

63. Penguatkuasaan kawalan pembangunan di kawasan sensitif alam sekitar

64. Perlaksanaan dan pemantauan Rancangan Fizikal Negara

65. Perlaksanaan dan pemantauan Dasar Perbandaran Negara

66. Perlaksanaan dan pemantauan Rancangan Struktur

443

67. Perlaksanaan dan pemantauan Rancangan Tempatan

68. Perlaksanaan dan pemantauan Rancangan Kawasan Khas

69. Perlaksanaan dan pemantauan program-program kualiti seperti ISO, KPI dan Penandaras

70. Perlaksanaan dan pemantauan Sistem Star Rating PBT

iv. Maklumbalas Awam

Aras Kepentingan Maklumbalas

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 71. Perlaksanaan dan pemantauan E-Aduan

72. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan masyarakat awam

73. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan komuniti perniagaan dan penjaja

74. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Orang Kurang Upaya (OKU)

75. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap masalah dan keperluan Warga Emas

76. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap kesan sosial daripada projek-projek pembinaan sebelum dilaksanakan



penting Tidak



Tidak Efisien


Efisien 77. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap

kesan sosial daripada projek-projek pembinaan yang sedang dilaksanakan

78. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap kesan sosial daripada projek-projek pembinaan selepas dilaksanakan

79. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap masalah-masalah yang ditimbulkan oleh media masa

80. Maklumbalas dan tindakan PBT terhadap masalah-masalah yang diterima daripada Biro Pengaduan Awam (BPA)

81. Maklumbalas dan tindakan PBT yang diterima dari orang awam mengenai amalan rasuah dan salahguna kuasa kakitangannya

82. Maklumbalas dan tindakan PBT isu-isu pembangunan di sempadan kawasan pentadbiran

v. Berasaskan Suara Ramai (Consensus)

Aras Kepentingan Berasaskan Suara Ramai

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 83. Prosedur dan proses perlantikan ahli majlis

dengan mengambilkira pandangan awam

84. PBT mengambilkira pandangan awam sebelum menjalankan projek pembangunan

85. PBT mengambilkira pandangan awam mengenai penyediaan kemudahan awam dan

444

infrastruktur 86. PBT mengambilkira pandangan awam

mengenai isu alam sekitar

87. PBT mengambilkira pandangan awam mengenai isu kesesakan lalulintas

88. PBT mengambilkira pandangan awam mengenai isu tempat letak kereta

vi. Kesamarataan

Aras Kepentingan Kesamarataan

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 89. Semua kaum berhak dan berpeluang

mengemukakan masalah mereka kepada PBT

90. Semua kaum berhak dan berpeluang terlibat dalam proses membuat keputusan bersama PBT

91. Penduduk berpeluang menyertai tender terbuka pembekalan dan projek

92. Peruntukan kewangan kepada setiap Jawatankuasa Persatuan Penduduk (JKP)

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan


penting Tidak



Tidak Efisien


Efisien 93. Projek-projek pembangunan meliputi

keseluruhan kawasan

94. Penyediaan kemudahan dan infrastruktur di seluruh kawasan

95. Penyediaan kemudahan lot-lot kedai untuk semua kaum

96. Kemudahan dan ruang perniagaan penjaja kecil untuk semua kaum

97. Penyediaan kemudahan rumah kos rendah untuk semua kaum

98. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk semua kaum

99. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk semua peringkat umur

100. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk Orang Kurang Upaya (OKU)

101. Penyediaan kemudahan awam dan infrastruktur untuk Warga Emas

vii. Keberkesanan Pentadbiran dan Perkhidmatan PBT

Aras Kepentingan Keberkesanan Pentadbiran dan Perkhidmatan PBT

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 102. Mekanisme sistem penyampaian (delivery

system)

103. Peranan dan tanggungjawab ahli majlis dalam pembangunan kawasan PBT


105. Perlaksanaan program Local Agenda 21

106. Proses dan kaedah tender terbuka untuk pembekalan dan projek

107. Layanan dan perkhidmatan Hotline PBT

445

108. Layanan dan masa perkhidmatan di kaunter jabatan-jabatan PBT

109. Perkhidmatan dan pentadbiran cawangan-cawangan PBT

110. Perkhidmatan kaunter serahan borang permohonan lesen dan pelan

111. Perkhidmatan di kaunter bayaran cukai, lesen dan kompaun

112. Perkhidmatan di kaunter semakan cukai, lesen dan kompaun

113. Perkhidmatan kaunter bergerak untuk bayaran cukai, lesen dan kompaun

114. Kemudahan perkhidmatan kaunter untuk Orang Kurang Upaya (OKU)

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan


penting Tidak



Tidak Efisien


Efisien 115. Kemudahan perkhidmatan kaunter untuk

Warga Emas

116. Tempoh pembayaran balik untuk bayaran terlebih bayar

117. Perkhidmatan online semakan cukai, kelulusan permohonan pelan dan lesen

118. Perkhidmatan online proses kelulusan permohonan pelan dan lesen

119. Perkhidmatan online pembayaran yuran proses pelan, cukai, lesen dan kompaun

120. Proses rayuan kelulusan pelan, pengurangan cukai, kompaun dan lanjutan tempoh lesen berniaga

121. Kemudahan perkhidmatan sewaan kemudahan sukan dan dewan orang ramai

122. Kemudahan perkhidmatan pusat sumber / perpustakaan PBT

123. Pengurusan sampah dan bahan sisa pepejal

124. Pengurusan kebersihan jalan raya, parit dan taman-taman awam

125. Kaedah pengurusan dan penyelesaian aduan awam

viii. Akauntabiliti

Aras Kepentingan Akauntabiliti

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 126. Perlaksanaan dan pemantauan Pelan Integriti

Nasional (PIN)

127. Perlaksanaan dan pemantauan undang-undang dan peraturan

128. Akauntabiliti PBT terhadap isu-isu sosial, fizikal, ekonomi dan alam sekitar

129. Program-program PBT dalam meningkatkan integriti di kalangan kakitangannya

130. Peranan PBT dalam menghapuskan rasuah dan salahguna kuasa di kalangan kakitangannya

446

131. Tindakan PBT terhadap kakitangannya yang mengamalkan rasuah dan salahguna kuasa

132. Tindakan PBT terhadap pemaju kerana ketidakpatuhan garis panduan dan syarat-syarat perancangan

133. Tindakan PBT terhadap pengilang-pengilang kerana ketidakpatuhan sistem pengurusan pembuangan sisa kilang

134. Tindakan PBT terhadap orang awam kerana ketidakpatuhan Akta Jalan, Parit dan Bangunan, 1974 (Akta 133)



penting Tidak



Tidak Efisien


Efisien 135. Tindakan PBT terhadap orang awam kerana

ketidakpatuhan sistem lalulintas dan tempat letak kereta

136. Tindakan PBT terhadap orang awam kerana ketidakpatuhan kebersihan dan kawalan penyakit

ix. Kesejahteraan

Aras Kepentingan Kesejahteraan Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 137. Perlaksanaan dan pemantauan kerahsiaan

maklumat PBT

138. Pengurusan dan pencegahan pencemaran alam sekitar

139. Persediaan menghadapi bencana seperti tanah runtuh, banjir kilat, kebakaran dan lain-lain

140. Kemudahan pusat-pusat penempatan bencana tanah runtuh, banjir kilat, kebakaran dan lain-lain

141. Kerjasama PBT dan Kementerian Kesihatan dalam mengatasi masalah penyakit berjangkit

142. Perlaksanaan kempen kebersihan dan kawalan penyakit oleh PBT

143. Perlaksanaan kawalan vektor penyakit berjangkit oleh PBT

144. Kawalan pencegahan penyakit-penyakit berjangkit oleh PBT

145. Kawalan kebersihan gerai dan pusat penjaja makanan oleh PBT

146. Perlaksanaan dan pemantauan amalan kitar semula oleh PBT

147. Pelaksanaan kempen keselamatan dan penjagaan alam sekitar

148. Kerjasama PBT dan polis dalam mengatasi masalah jenayah di bandar

149. Perlaksanaan dan pemantauan bandar selamat oleh PBT

150. Kerjasama PBT,NGO, pihak swasta dan masyarakat awam dalam aspek alam sekitar dan keselamatan di bandar

447

x. Wawasan Strategik Aras Kepentingan

Wawasan Strategik Aras Keefisienan

A B C D E A B C D E 151. Rangkaian dengan badan-badan antarabangsa

dan lain-lain bandar di seluruh dunia

152. Perkongsian pengetahuan dan maklumat dengan lain-lain jabatan /agensi kerajaan antarabangsa

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan


penting Tidak



Tidak Efisien


Efisien 153. Perkongsian pengetahuan dan maklumat

dengan pelabur asing

154. Perkongsian pengetahuan dan maklumat dengan pertubuhan-pertubuhan sosial antarabangsa

155. Perkongsian pengetahuan dan maklumat dengan lain-lain jabatan /agensi kerajaan

156. Perkongsian pengetahuan dan maklumat dengan pelabur-pelabur tempatan

157. Perkongsian pengetahuan dan maklumat dengan pertubuhan-pertubuhan sosial tempatan

158. Pelan strategik pembangunan ekonomi bandar

159. Pelan strategik pembasmian kemiskinan bandar

160. Pelan strategik sistem teknologi maklumat

161. Pelan strategik sistem pengangkutan awam

162. Pelan strategik kemudahan awam dan infrastruktur

163. Pelan strategik dan pengindahan senitaman bandar

164. Pelan strategik pembangunan pelancongan bandar

BAHAGIAN D : DAYA PERSAINGAN EKONOMI BANDAR xi. Daya Persaingan Ekonomi Bandar

Aras Kepentingan Daya Persaingan Ekonomi Bandar

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 165. Perlaksanaan liberalisasi sektor kewangan

dan perkhidmatan

166. Pasukan Petugas Khas Pemudahcara Perniagaan (PEMUDAH)


168. Kerjasama PBT dengan pengilang / pelabur asing

169. Kerjasama PBT dengan pengilang-pengilang tempatan

170. Kemudahan sistem rangkaian, laluan komunikasi (ICT) dan informasi berteknologi tinggi

171. Kemudahan perkhidmatan online di PBT dalam proses kelulusan lesen perniagaan

448

172. Kemudahan perkhidmatan online di PBT dalam proses kelulusan pelan

Aras Kepentingan

Aras Keefisienan


penting Tidak



Tidak Efisien


Efisien 173. Kemudahan perkhidmatan online di PBT

dalam proses pembayaran cukai / kompaun

174. Keharmonian, kesejahteraan dan keamanan di bandar

175. Peranan kerajaan untuk meningkatkan ekonomi bandar

176. Peranan kerajaan dalam meningkatkan tenaga kerja mahir,berkualiti dan berpendidikan yang luas

177. Insiatif kerajaan dalam membantu usahawan tempatan yang menjalankan aktiviti rantaian pembekalan dan perkhidmatan

178. Insiatif kerajaan untuk menggalakkan pasaran tempatan ke pasaran global

179. Usaha-usaha kerajaan untuk melahirkan masyarakat berpengetahuan dan moden

180. Insentif kerajaan untuk menggalakkan kegiatan pelaburan asing

181. Insentif kerajaan untuk meningkatkan aktiviti innovasi dan perpindahan teknologi

182. Kapasiti bekalan air dan elektrik yang mencukupi tanpa gangguan

183. Penyediaan kemudahan sistem lalulintas dan pengangkutan awam di bandar

184. Penyediaan kemudahan infrastruktur dan perkhidmatan laut dan udara

185. Penyediaan kawasan elit dan esklusif untuk golongan professional pelabur asing

186. Kemudahan pemilikan hartanah untuk golongan professional pelabur asing

187. Penyediaan kemudahan sekolah antarabangsa

188. Cawangan universiti-universiti ternama di dunia

189. Peningkatan peruntukan geran penyelidikan universiti

190. Penyediaan kemudahan riadah dan hiburan bertaraf antarabangsa

191. Penyediaan kemudahan hotel antarabangsa, pusat membeli-belah dan hypermarket

192. Penyediaan kemudahan persidangan dan pameran produk antarabangsa

BAHAGIAN E : WILAYAH-BANDAR RAYA KUALA LUMPUR xii. Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Aras Kepentingan Aras Keefisienan A B C D E A B C D E


Tidak penting



Tidak Efisien


Efisien

Aras Kepentingan Pembangunan Wilayah-Bandar Raya Kuala Lumpur

Aras Keefisienan A B C D E A B C D E 193. Peranan kerajaan dalam meningkatkan

fungsian Wilayah-Bandar raya Kuala

449

Lumpur sebagai pusat kawalan dan arahan utama negara

194. Kedudukan Wilayah-Bandar raya Kuala Lumpur sebagai pusat perdagangan dan pentadbiran utama negara

195. Peranan PBT dalam menyelenggara kemudahan dan perkhidmatan di bandar

196. Pelaksanaan dan pemantauan konsep bandar selamat oleh PBT

197. Penyediaan infrastruktur pendidikan dan pusat latihan tempatan oleh PBT untuk memberikan latihan kemahiran

198. Kemudahan sistem rangkaian, laluan komunikasi (ICT) dan informasi berteknologi tinggi

199. Kemudahan sistem tanpa wayar (wireless) dan ’broadband’ berkelajuan tinggi di bandar

200. Perkhidmatan online kerajaan dan lain-lain agensi berkaitan.

201. Perkhidmatan online syarikat-syarikat utiliti.

202. Sistem pengurusan lalulintas

203. Sistem pengurusan tempat letak kereta

204. Sistem pengangkutan awam

205. Sistem pengangkutan udara dan kemudahan lapangan terbang antarabangsa

206. Sistem kemudahan pengangkutan laut dan pelabuhan

207. Kapasiti bekalan elektrik dan air yang cukup tanpa gangguan kepada penduduk

208. Penyediaan kawasan elit dan ekslusif untuk golongan professional pelabur asing

209. Penyediaan kemudahan hospital swasta

210. Penyediaan kemudahan sekolah antarabangsa

211. Cawangan universiti- universiti ternama di dunia

212. Penyediaan kemudahan riadah dan hiburan

bertaraf antarabangsa

213. Kemudahan dan infrastruktur universiti dan pusat penyelidikan

214. Penyelenggaraan kemudahan dan utiliti awam oleh PBT / syarikat penyelenggaraan kemudahan

BAHAGIAN F : PANDANGAN UMUM MENGENAI HUBUNGAN KEEFISIENAN GOVERNANS BANDAR DALAM PENINGKATAN DAYA PERSAINGAN EKONOMI BANDAR 215. Mengapakah anda menetap di kawasan atau syarikat anda membuka firma di Wilayah-Bandar raya

Kuala Lumpur?

450

216. Persepsi umum anda terhadap keefisienan governans bandar yang diamalkan oleh PBT di kawasan anda

217. Apakah pandangan anda tentang kerjasama antara PBT dengan pihak awam, NGO dan swasta di kawasan anda ?

218. Pada pendapat anda, apakah perkara-perkara penting yang perlu dilakukan oleh PBT dalam menggalakkan pertumbuhan firma dan syarikat-syarikat pelabur asing melabur di Wilayah-Bandar raya Kuala Lumpur?

219. Pada pendapat anda, apakah perkara-perkara penting yang perlu dilakukan oleh PBT untuk menggalakkan Wilayah-Bandar raya Kuala Lumpur mampu berdaya saing dengan bandar-bandar lain di seluruh dunia?

TERIMA KASIH ATAS SOKONGAN DAN KERJASAMA ANDA AZMIZAM BIN ABDUL RASHID

NO 30, JALAN SAUJANA ¼, TAMAN DESA SAUJANA, SG MERAB DALAM, 43000 KAJANG SELANGOR

dr azmizam

Documents