BAB 6

PERALATAN DAN AKSESORI LATIHAN

6.0 PENGENALAN

Merupakan alatan tambahan yang digunakan bagi kerja – kerja pendawaian elektrik

seperti soket keluaran pemegang lampu, suis, fius, ros siling, papan fius agihan dan

sebagainya.

6.1 Soket alur keluar

Soket alur keluar merupakan salah satu punca keluaran bagi sambungan alat-alat mudah

alih ke pengeluaran tetap melalui palam. Terdapat pelbagai jenis saiz dan bentuk soket

keluaran. Saiz piawai bagi soket alur keluar mengikut piawai British (BS) adalah seperti

berikut:-

93

Jadual 10.1 : saiz piawai bagi soket alur keluar

JENIS SOKET ALUR KELUAR ARUS NOMINAL

BS 1363

BS 546

BS 196

BS 1778

BS 4343

13 A

2 A, 13 A, 15 A, 30 A

5 A, 15 A, 30 A

15 A

16 , 30 A, 63 A, 125 A

6.1.1 Struktur binaan

Bahan-bahan untuk soket alur keluar diperbuat daripada bakelit di dalamnya terkandung

terminal-terminal dan tiub-tiub sesentuh bagi pengalir fasa, neutral dan bumi. Tiub-tiub

sesentuh hanya sesuai dengan pin-pin palam tertentu sahaja. Bahan-bahan yang

digunakan untuk tiub-tiub sesentuh adalah daripada fosfor gangsa atau loyang keras

yang berada di tempat yang tidak mudah di sentuh.

6.1.2 Peraturan IEE soket alur keluar

Peraturan-peraturan yang patut diikuti bagi penggunaan soket alur keluar ialah semua

punca bagi soket alur keluar mestilah disambung kepada pengalir keterusan litar bumi

akhir. Selain itu, soket alur keluar tidak boleh dipasang dalam bilik yang menggunakan

air pancut dan kolam air. Bila soket alur keluar dipasang dalam lantai, usaha

perlindungan hendaklah dibuat supaya semasa pembersihan lantai tidak akan berlaku

renjatan elektrik. Di samping itu, soket alur keluar hendaklah di pasang pada dinding

yang ketinggiannya maksimum 150 mm dari lantai. Bagi soket alur keluar, kegunaan

perkakas seisi rumah mestilah berjenis BS 1363. soket alur keluar tidak boleh digunakan

melebihi 250V kecuali dibuat khas. Bilangan soket alur keluar boleh di sambung dari

satu litar akhir.

94

6.2 Ros siling(cyiling rose)

Merupakan tempat penyambungan penamat pendawaian tetap dan ia dapat di

sambungkan ke kod atau kabel yang boleh lentur untuk sambungan ke beban seperti

lampu, kipas siling dan sebagainya. Saiz piawai siling ros mengikut BS 67.

6.2.1 Struktur binaan

Ros siling biasanya mempunyai 2 plat, 3 plat dan 4 plat terminal untuk sambungan kabel

atau kod boleh lentur. Badan siling ros di perbuat daripada bahan penebat yang teguh

seperti plastik atau baklit.

6.2.2 Kaedah pemasangan ros siling pada litar

Pemasangan ros siling pada litar memerlukan penelitian untuk memastikan ros siling

tidak menyebabkan bahaya. Bagi permulaan masukkan penutup ros siling ke dalam

kabel, kemudian buangkan hujung penebat kabel ke dalam plat-plat yang telah

disediakan sama ada plat hidup, neutral dan bumi hendaklah diskrukan dengan ketat.

Selepas itu tapak ros diletakkan dipermukaan lampu. Akhir sekali, masukkan penutup

ros siling kemudian diikatkan dengan kemas disiling.

6.2.3 Peraturan IEE bagi pemasangan ros siling

Peraturan IEE menyatakan bahawa ros siling tidak dibenarkan dipasang melebihi

bekalan 250V. Selain itu, plat fasa tunggal kekal yang terdapat pada ros siling tidak

boleh digunakan pada pendawaian tetap kecuali ia tidak mudah disentuh. Disamping itu

juga, ia tidak boleh dipasang lebih daripada satu kod lentur kecuali ia dibuat khas untuk

berbilang keluaran. Punca ros siling mestilah disambung kepada pengalir perlindungan

pada litar akhir.

95

6.3 Suis

Suis merupakan satu alat mekanikal yang memutus, membawa dan menyambung arus

litar secara manual dalam keadaan normal. Saiz piawai yang digunakan ialah mengikut

piawai british (BS 3676) pada sambungan domestik. Suis yang digunakan dalam fasa

tunggal mestilah dari jenis suis kutub tunggal. Terdapat pelbagai jenis suis kutub tunggal

yang digunakan sekarang, tetapi berbeza dari segi bentuk, kawalan dan sebagainya.

Diantaranya ialah:-

i. Suis satu hala.

ii. Suis dua hala.

iii. Suis perantaraan.

6.3.1 Struktur binaan

Suis biasanya diperbuat daripada bahan penebat yang baik dan tahan daripada arus yang

mengalir melaluinya terutama pada bahagian penutup, suis dan badan. Bahan yang

digunakan ialah dari jenis baklit. Terdapat 2 terminal atau lebih, bagi punca sambungan

di antara pengalir fasa bekalan dan beban. Kendalian pemutusan litar suis terdiri

daripada 2 jenis, iaitu sambung dan putus cepat serta celah mikro

6.3.2 Peraturan IEE pemasangan suis

Terdapat beberapa peraturan bagi pemasangan suis. Bekalan hendaklah di pasang dalam

bentuk 2 dawai satu daripadanya kutub berbumi. Semua fius dan alat kawalan satu kutub

haruslah di sambung ke dawai hidup sahaja. Tandakan semua suis dan pemutus litar

yang tidak ketahui tugasnya. Suis yang digunakan untuk mengawal peralatan lampu dan

peralatan elektrik mestilah di asingkan dari peralatan tersebut, kecuali pengalir hidup

suisnya hendaklah sependek-pendek yang boleh dan dihadangkan sekelilingnya. Selain

itu suis yang digunakan untuk bilik mandi mestilah diletakkan di tempat yang tidak

mudah dicapai oleh pengguna. Di samping itu arus nominal bagi setiap suis yang

96

mengawal litar lampu dicas mestilah tidak boleh dikurangkan lebih 2 kali ganda jumlah

arus tetap yang mengalir dalam litar. Sekiranya suis yang digunakan untuk mengawal

lampu filamen dan dicas, arus nominalnya mestilah tidak boleh kurang daripada jumlah

arus lampu filamen dan 2 kali ganda arus tetap bagi lampu yang dicas.

6.4 Papan fius agihan

Papan fius agihan merupakan sesuatu tempat agihan pengalir kabel litar akhir, fungsi

sebenarnya ialah pengalir fasa, neutral dan bumi

6.4.1 Struktur binaan papan fius agihan

Terdapat beberapa bahagian bagi struktur binaan fius agihan iaitu :-

i. Badan papan agihan di perbuat daripada kotak kayu atau kotak logam

ii. Dalamnya terkandung beberapa tapak dan penghubung fius, terminal neutral

dan terminal bumi. Terminal-terminal ini hendaklah di asingkan agar tidak

tersentuh. Kadar nominal arus di dalam papan agihan bergantung pada jumlah

arus beban dalam litar akhir

97

6.5 BERIKUT ANTARA CONTOH AKSESORI-AKSESORI YANG DIGUNAKAN SEPANJANG LATIHAN INDUSTRI DI JALANKAN.

1 8

2

7

3

4 5 6

1. Hook 5. Bekas Soket

2. Tee box 6. Alatur Kipas

3. Penyambung Trunking 7. Papan Fius Agihan

4. Soket 8. Elbow

4 way box

Long band

Running coupler 2 way box

Inspection tee

Saddle Cooper bush

98

1

2 5

6 3 7

8 4

1. Drill 5. Pita Pengukur

2. Spring Pelentur pvc konduit 6. Playar

3. Pemutar Skru 7. Pemotong wayar

4. Gergaji besar konduit (besi) 8. Gergaji kecil

1

2

4

3 5

1. Sesiku L

2. Wall pluck

3. Timbang air

4. Spanar boleh laras

5. Tukul besi

99

Fibber cutter Generator Welding set

Wayar sambungan Slape Cable ties

Trunking Megger earth tester Multimiter

Dies Bender

Hekker

100