anatomi sistem respirasi

77
Wendra, dr.,M.Kes Bagian Anatomi FK UNJANI 2009

Upload: sanda-adhita-guswindar

Post on 01-Jan-2016

168 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

slide anatomi sistem respirasi

TRANSCRIPT

Page 1: Anatomi Sistem Respirasi

Wendra, dr.,M.KesBagian Anatomi FK UNJANI

2009

Page 2: Anatomi Sistem Respirasi

1. PendahuluanTujuan : O2 CO2Mekanisme:

Breathing/ventilationExternal respirationTransport of gasesInternal respiration

Page 3: Anatomi Sistem Respirasi

Fungsi Sistem RespiratoriusPertukaran antara O2 dan CO2 Mengalirkan udara dari dan ke paruPengaturan keseimbangan asam-basaProteksi terhadap mikroorganisme

Page 4: Anatomi Sistem Respirasi

KlasifikasiA. Berdasarkan fungsi:

Pars Conductorius Nasus s/d bronchiolus terminal Fu/ :

Mengalirkan udara Menjaga kelembaban & temperatur udara Menyaring udara

Pars Respiratorius Bronciolus respiratorius dan alveoli Fu/: pertukaran gas

Page 5: Anatomi Sistem Respirasi

B. Berdasarkan LetakUpper respiratory tract (saluran nafas atas)

1) Nasus2) pharynx

Lower respiratory tract (salur an nafas bawah)

1) Larynx2) Trachea3) Arbor bronchiales dan alveolus

Page 6: Anatomi Sistem Respirasi
Page 7: Anatomi Sistem Respirasi

2.1. Exterior NasusTerdiri atas

1) Radix nasi2) Dorsum nasi3) Apex4) Ala nasi5) Nares6) Septum nasi

Page 8: Anatomi Sistem Respirasi

2.2. Cavum NasiMerupakan

suatu ruang berbentuk segitiga

Septum nasi membagi menjadi 2 buah ruang

Page 9: Anatomi Sistem Respirasi

2.2.a.Tulang Penyusun Dinding Lateral Cavum Nasi

Tersusun dari:Os. NasalOs. MaxillaOs. EthmoidaleConcha nasalis

inferior

Catatan:Concha nasalis superior et media

merupakan bagian Os. Ethmoidale (lihat gb os ethmoidale)

Page 10: Anatomi Sistem Respirasi

2.2.b/c. Tulang Penyusun Atap Dan Lantai Cavum Nasi

Atap:tersusun dari lamina cribrosa Os. EthmoidaleMemiliki lubang-lubang kecil Dilalui oleh filla olfactoria (Nc.I)

Dasar/lantai:Tersusun dari Os. Maxilla

Page 11: Anatomi Sistem Respirasi

2.2.d. Tulang Penyusun Septum Nasi Terdiri atas 2 bagian:

Pars osseusPars cartilago

Pars osseus terdiri atas:Os. VomerLamina perpendicularis

Os. EthomidalePars cartilago:

Tulang rawanCartilago septalis

Page 12: Anatomi Sistem Respirasi

Cavum Nasi Dilapisi oleh mukosaTerdiri atas

1) Regio olfactoria2) Regio respiratoria3) Regio vestibularis4) Apertura nasalis

anterior (nares)5) Apertura nasalis

posterior (choane)

Page 13: Anatomi Sistem Respirasi

Regio Vestibularis (vestibulum nasi) Dinding terdiri atas tulang rawan Dilapisi oleh jaringan kulit Mengandung : folikel rambut; Gld. Sebacea;

M.Erector pili “Limen nasi” batas dgn regio respiratoria

Regio Respiratoria Kaya pembuluh darah Memiliki Gld. Seromucosa

Regio Olfactoria: Letak:

Cranial & medial concha nasalis superior Sisi cranial septum nasi

Kaya reseptor dari Nc. Olfactorius

Page 14: Anatomi Sistem Respirasi

Vascularisasi

Page 15: Anatomi Sistem Respirasi

Inervasi

Page 16: Anatomi Sistem Respirasi

Sinus paranasalisFungsi:

Tulang lebih ringan

Menjaga kelembaban & membersihkan udara

Page 17: Anatomi Sistem Respirasi

Sinus paranasalis & salurannya

Nama sinus Muara

Maxillaris Meatus nasi inferior

Frontalis Meatus nasi media

Sphenoidalis Reccessus sphenoethmoidalis

Ethmoidalis

Anterior Meatus nasi media

Media Meatus nasi media

Posterior Meatus nasi superior

Page 18: Anatomi Sistem Respirasi
Page 19: Anatomi Sistem Respirasi

Pharynx

Saluran fibromuskular

Letak : Basis cranii – cartilago cricoid

Terdiri atas:NasopharynxOropharynxlarynxopharynx

Page 20: Anatomi Sistem Respirasi

Dinding PharynxTerdiri atas

Fascia Fascia

buccopharyngealOtot

External ; sirkular Internal; longitudinal

Spatium Retropharyngeal Celah potensial Posterior fascia

buccopharyngeal Meluas s/d mediastinum

Page 21: Anatomi Sistem Respirasi

Regio Colli (potongan transversal)

Page 22: Anatomi Sistem Respirasi
Page 23: Anatomi Sistem Respirasi
Page 24: Anatomi Sistem Respirasi

Inervasi PharynxMotorik:

Divisi cranialis NC XNC IX: M.

StylopharingeusSensorik

Via NC. IXparasimpatis

Page 25: Anatomi Sistem Respirasi
Page 26: Anatomi Sistem Respirasi

LimphaticFungsi:

proteksi G.I tractProteksi Respiratory

tractTonsil :

PharingealPalatinaLingualis

Ring of Walldeyer’s

Page 27: Anatomi Sistem Respirasi

NasopharynxLetak: choane s/d

palatum moleFungsi : konduksiStruktur anatomi:

Tonsil pharyngeal (s. adenoid)

Muara tuba eusthacius

Torus tubarius

Page 28: Anatomi Sistem Respirasi

oropharynxLetak : palatum

mole s/d pangkal lidah

Fungsi : Konduksi

(respirasi )G I tract

Struktur anatomi:Tonsila lingualis

Page 29: Anatomi Sistem Respirasi

larynxopharynxBerbatasan dengan

Adytus larynxisesophagus

Page 30: Anatomi Sistem Respirasi
Page 31: Anatomi Sistem Respirasi

Rangka LarynxTerdiri atas 9 buah

cartilago, yaitu:Cartilago thyroid

(1)Cartilago cricoid

(1)Epiglotis (1)Cartilago

arytenoid (2)Corniculata (2)Cuneiformis (2)

Page 32: Anatomi Sistem Respirasi
Page 33: Anatomi Sistem Respirasi
Page 34: Anatomi Sistem Respirasi
Page 35: Anatomi Sistem Respirasi

Interior larynxRongga “Cavum Laryngis”Batas:

laryngopharinx s/d tepi bawah cart. cricoidea.Cavum laryngis terdiri atas 3 bagian:

Pars Vestibularis, terletak diatas plica vestibularis.

Pars Ventrikel, terletak di antara plica vestibularis dan plica vocalis

Pars infraglotic, terletak antara plica vocalis dan tepi bawah cartilago cricoidea

Page 36: Anatomi Sistem Respirasi

Gb. Interior larynx

Page 37: Anatomi Sistem Respirasi

Plica VocalisFungsi:

Mengatur produksi suaraSfingter

Sepasang, letak medial cavum laryngis.Terdiri atas;

Ligamentum vocalis, merupakan jaringan ikat elastik, yang terletak sisi medial conus elasticus (Lig. Cricothyroid lateral).

Musculus vocalis, merupakan otot tipis.

Page 38: Anatomi Sistem Respirasi

Rima GlotidisGlotis merupakan istilah umum untuk

alat/aparatus penghasil suara, terdiri atas: plica vocalis dan processus vocalis

Rima glotidis adalah celah/ apertura yang terletak di antara kedua plica vocalis

Bentuknya berubah sesuai dengan posisi plica vocalis

Page 39: Anatomi Sistem Respirasi

Gb. Rima Glotidis dan Perubahan Bentuknya

Page 40: Anatomi Sistem Respirasi
Page 41: Anatomi Sistem Respirasi

Plica VestibularisFalse vocal cordTerletak antara cart.arytenoid dan

cart.thyroidTidak berperan dalam produksi suaraTerdiri atas 2 buah ligamentum vestibularisRima Vestibularis: ruang di antara kedua

lig. TersebutVentrikel larynx : lekukan diantara plica

vocalis dan vestibularis.

Page 42: Anatomi Sistem Respirasi

Otot-Otot Terdiri atas :

Otot-otot ekstrinsik larynx:Depresor : Mm. InfrahyoidElevator : Mm. Suprahyoid & M.

StylopharingeusOtot-otot instrinsik larynx

Fungsi mengubah bentuk rima glotisSemua otot itu di-inervasi oleh N. laryngeus

reccurrent, kecuali M. crycothyroid oleh N. laryngeus externus, cabang dari N. laryngeus superior.

Page 43: Anatomi Sistem Respirasi

Tabel. Otot-Otot Instrinsik larynx

Page 44: Anatomi Sistem Respirasi

Gb. Otot-Otot Instrinsik larynx

Page 45: Anatomi Sistem Respirasi

Vascularisasi larynxArteri:

A. laryngeus superior, cabang a. thyroidea superior.

A. laryngeus inferior, cabang a. thyroidea inferior.

Vena:Parelel dengan arteri, semua bermuara di vena

jugularis interna.

Page 46: Anatomi Sistem Respirasi

Limfatik:Nn.Ll. Cervicalis superior profundusNn.Ll. Pretrahealis dan Paratrachealis

Inervasi:N. laringeus internus, sensorik larynxN. laryngeus recurrent, semua otot larynx

(motorik), kecuali m. cricothyroidN. laryngeus externus, inervasi m. cricothyroid

(motorik)

Page 47: Anatomi Sistem Respirasi

Gb. Vascularisasi dan Inervasi larynx

Page 48: Anatomi Sistem Respirasi
Page 49: Anatomi Sistem Respirasi

Trachea dan Arbor BronchialisTrachea

Bronchus prinsipalis/primer

Bronchus lobaris/sekunder

Bronchus

segmentalis/tersier

Bronchiolus terminalis

Bronchiolus respiratorius

Alveolus

Page 50: Anatomi Sistem Respirasi

TracheaBatas : V.C 6 (cart.

Cricoidea) S/d V.T 5 (angulus sternalis)

Terdiri atas rangkaian cincin cartilago

Tiap cincin dihubungkan oleh ligamentum annulare

Bentuk cartilago “C shape” dan terbuka di posterior

Page 51: Anatomi Sistem Respirasi

Terdapat lapisan otot polos, untuk mengatur diameter trachea yang diinervasi saraf simpat

Vincin cartilago trachea yang terakhir disebut dengan ” CARINA”

Selanjutnya akan menjadi Bronchus principalis

Page 52: Anatomi Sistem Respirasi

Reflex ProtektifJenis: Sneezing dan batukTerjadi periode Apnea

Page 53: Anatomi Sistem Respirasi
Page 54: Anatomi Sistem Respirasi

Proyeksi Pulmo dan Pleura Pada Dinding Thorax

1. Proyeksi PulmoApex : masuk rongga leher

2,5 cm di atas 1/3 tengah claviculaAnterior:

Pulmo kanan: articulatio sternocalvicularis s/d articulatio xiphosternalis

Pulmo kiri : Art.sternoclavicularis, ICS IV ke lateral ICS VI, LMC membentuk incisura cardiaca.

Posterior Vert. Cervicalis VII s/d vert. Thoracalis X

Inferior : menyilang costa VI LMC; costa VIII linea

midaxillaris; costa X .

Page 55: Anatomi Sistem Respirasi

Proyeksi Pleura Superior : 2,5 cm di atas 1/3 tengah

clavicula.Anterior

Kanan: art. Sternocalvicula s/d art. xiphosternalis

Kiri : idem, ICS 4 ke lateral ICS 6 LMC membentuk incicura cardiaca.

Inferior Cartilago costa 8, Linea midclavicularis Costa 10, Linea midaxillaris Costa 12, linea scapularis

Page 56: Anatomi Sistem Respirasi
Page 57: Anatomi Sistem Respirasi

Letak Paru Terhadap Cavum ThoraxLetak : Cavum

pulmonumDilapisi oleh lapisan

pleura, yaitu:Pleura parietalePleura viscerale

Diantarnya terdapat cavum pleura, berisi cairan pelura

Page 58: Anatomi Sistem Respirasi

PleuraMerupakan lapisan fibro-serosaTerdiri atas 2 lapisan kontinu:

1) Pleura parietalis, melapisi sisi dalam cavum pulmonum.

2) Pleura visceralis, melekat pada paru.Diantara kedua lapis pleura terdapat

rongga pleura. Hillus pulmonalis terdapat peralihan

kedua pleura “ ligamentum pulmonum”

Page 59: Anatomi Sistem Respirasi

Berdasarkan letaknya, pleura parietalis dibagi atas 4 bagian:

1. Pleura costalis, melapisi permukaan dalam dinding thorax.

2. Pleura mediastinalis, melapisi sisi lateral mediastinum

3. Pleura diafragmatica, melapisi permukaan atas diafragma.

4. Pleura cervicalis (s. pleura cupula), melapisi apex pulmo,

Page 60: Anatomi Sistem Respirasi

Recessus costodiafragmaticaRecessus costodiafragmatica:Celah potensial yang terletak pada

pertemuan titik terbawah pleura costalis dengan bagian perifer pleura diafragmatica.

Recessus costomediastinalisRecessus costomediastinalis:Celah potensial yang terletak pada

pertemuan titik terbawah pleura costalis dengan bagian perifer pleura mediatinalis.

Page 61: Anatomi Sistem Respirasi

Recessus costodiafragmatica

Recessus costomediastinalis

Gb. Rontgen Thorax P.A (Normal)

Page 62: Anatomi Sistem Respirasi

Vascularisasi & Inervasi PleuraArteri

Pleura parietale : A. intercostales, a. thoracica interna & a.phrenica superior

Pleura visceralis/pulmonis Aa. bronchiales

limfePleura parietale : KGB dinding ThoraxPleura viscerale : KGB hillus pulmonis

InervasiPleura parietale :

Nn. intercostalesN. phrenicus

Pleura visceralis :

Page 63: Anatomi Sistem Respirasi

Anatomi Pulmo A. STRUKTUR EXTERNAL PARUTerdapat dalam cavum pleuraLobulasi pulmo:

Pulmo dextra: Lobus superior Lobus media Lobus Inferior

Pulmo sinistra: Lobus superior Lobus Inferior

Page 64: Anatomi Sistem Respirasi

Bentuk: kerucutApex Basis

Medial :Hillus pulmonis, terdapat bronchus

prinsipalis, a.v pulmonalisRadix pulmonis : semua struktur yang

terdapat di hilus pulmonisLigamentum pulmonalis: membungkus radix

pulmonis, terbentuk dari pertemuan antara pleura parietalis dan visceralis.

Page 65: Anatomi Sistem Respirasi
Page 66: Anatomi Sistem Respirasi

Permukaan Pulmo (Facies Pulmo)

Pada permukaan pulmo terdapat: 1) Facies diafragmatica (basis)2) Facies costalis3) Facies mediastinalis4) Margo anterior5) Margo posterior6) Margo inferior

Page 67: Anatomi Sistem Respirasi

Fascies mediastinalis

Terdapat hillus pulmonis dan radixPerbedaan anatomi radix pulmonis dextra dan

sinistra:Radix dextra

2 bronchus prinsipalis (bronchus eparterialis) 2 arteri pulmonalis 2 vena pulmonalis

Radix sinistra Bronchus principalis (bronchus hyparterial) Arteri pulmonalis Vena pulmonalis

Page 68: Anatomi Sistem Respirasi

B. STRUKTUR INTERNAL PULMOTerdiri atas

Bronchus intrapulmonaris + bronchiolus+ alveolus

Jaringan ikat paru (parenkim)Bronchus intrapulmonaris

2-3 Bronchus lobaris (bronchus sekunder)10 Bronchus segementalis (bronchus tersier)Bronchiolus terminalisBronchiolus respiratorius

Disusun oleh cartilago, khas:Semakin distal semakin sedikit jumlahnya &

irreguler.

Page 69: Anatomi Sistem Respirasi

BronchiolusDibagi atas : bronchiolus terminalis dan

respiratoriusCiri:

Cartilgo (-)Jaringan otot polos dominanInervasi oleh saraf otonom:

Simpatis, efek bronchodilatasi Parasimpatis, efek bronchoconstrictie

Fu/ mengatur resistensi aliran udaraKlinis : asma bronchiale

Page 70: Anatomi Sistem Respirasi

Alveolus dan ductus alveolusDuctus alveolus menghubungkan sacus

alveoli dan bronchiolus respiratoriusSetiap paru mengandung 150 juta alveoli.Setiap alveoli dikeliling oleh anyaman

kapiler yang berasal dari a.v pulmonalis, serta anyaman jaringan ikat elastik.

Jaringan ikat elastik berfungsi menjaga bentuk dan posisi alveoli selama proses respirasi.

Fungsi pertukaran gas

Page 71: Anatomi Sistem Respirasi

Dinding alveolus tersusun atas:1. Sel –sel epitel squamosa simpleks;

Type I cells.2. Dust cell (makrofag)3. Septal cells, type II cells ;

menghasilkan surfactant Fungsi untuk mengurangi tegangan

permukaan alveolus dan menjaga alveoli tetap terbuka

Kelainan : Respiratory distress syndrome

Page 72: Anatomi Sistem Respirasi

Vascularisasi Pulmo 1. Arteri

Terdiri atas 2 sistem sirkulasi, yaitu:1) Sirkulasi

Pulmonal; transport oksigen & CO2

2) Sirkulasi Bronchial; suplai jaringan paru

Atrium kanan

Atrium kiri

Paru

Ven

trik

el

kan

an

Ven

trik

el

kir

i

Arteri pulmonal

is

Vena pulmonalis Aort

a

Page 73: Anatomi Sistem Respirasi

Sirkulasi pulmonalArteri pulmonalis

Berasal dari ventrikel dekstra 2 cabang

Ramus dekstra, di caudal bronkhus prinsipalis Ramus sinistra, di cranial bronkhus prinsipalis

Page 74: Anatomi Sistem Respirasi

Vena pulmonal Menerima darah dari paru, pleura visceralis dan

cabang-cabang bronkhus Muara ke atrium sinistra

Vascularisasi BronchialArteri bronchialis

Asal : aorta thoracalis (2 permukaan kiri & 1 kanan)

Melekat di dorsal & ikut percabangan bronchus Variasi : a. bronchialis dekstra dari a.

intercostales IIIVena bronchialis

Paralel dengan arteri Bermuara ke vena azygos dan hemiazygos

Page 75: Anatomi Sistem Respirasi

Inervasi pulmoSaraf otonom:

Simpatis : truncus simpaticus, ganglia paravertebralis III, IV dan V

Parasimpatis: nervus vagus

Page 76: Anatomi Sistem Respirasi

KGB tracheobronchiales superior

Permukaan paru

Parenkim paru

KGB pulmonale

KGB bronchopulmonale (hillus)

KGB tracheobronchiales inferior

KGB tracheobronchiales media

KGB paratrachealis dekstra

KGB paratrachealis sinistra

Ductus limfatikus dexter: Ductus thoracicus

Page 77: Anatomi Sistem Respirasi