bab 6 monopoli_copy

BAB 6:STRUKTUR PASARAN

BAB 6:STRUKTUR PASARAN

6.3.PASARAN MONOPOLI

6.3: Struktur Pasaran (Monopoli)

6.3.1 Definisi pasaran monopoli6.3.2 Ciri-ciri pasaran monopoli6.3.3 Faktor kewujudan monopoli6.3.4 Keluk permintaan monopoli, jumlah hasil,hasil purata

dan hasil sut 6.3.5 Keseimbangan jangka pendek6.3.6 Keseimbangan jangka panjang6.3.7 Diskriminasi harga6.3.8 Perbandingan monopoli dengan persaingan

sempurna dalam jangkamasa panjang6.3.9 Kawalan harga oleh kerajaan terhadap monopoli6.3.10 Kebaikan dan kelemahan pasaran monopoli

• Menerangkan ciri-ciri pasaran monopoli• Menerangkan faktor kewujudan monopoli• Mengira jumlah hasil,hasil purata dan hasil sut

berdasarkan jadual• Menerangkan pembentukan keluk permintaan monopoli• Menerangkan kaitan keluk permintaan dengan keluk jumlah

hasil,hasil purata dan hasil sut• Menerangkan keseimbangan firma dalam jangka pendek• Menerangkan keseimbangan firma dalam jangka panjang• Menerangkan konsep diskriminasi harga• Perbandingan monopoli dengan persaingan sempurna

dalam jangkamasa panjang• Kawalan harga oleh kerajaan terhadap monopoli• Kebaikan dan kelemahan pasaran monopoli

OBJEKTIF PENGAJARAN

Definisi

• Satu struktur pasaran yang mempunyai satu pengeluar

sahaja yang mengeluarkan barang yang tidak mempunyai pengganti.

6.3.1. Ciri-ciri pasaran monopoli

6.3.1. a. Firma atau pengeluar tunggal dalam industri

Jika sekiranya hanya terdapat sebuah sahaja firma dalam industri, firma ini dikenali sebagai monopoli tulen

Firma monopoli mempunyai kawalan sepenuhnya ke atas harga barangan/perkhidmatan yang dijual kerana ia merupakan firma tunggal

Firma ini boleh menetapkan harga yang disukainya. Gelagat ini diistilahkan sebagai penentu harga

6.3.1 Ciri-ciri pasaran monopoli

6.3.1 b. Barang dikeluarkan tiada pengganti hampir.

• Barang yang dikeluarkan firma tidak dikeluarkan oleh firma lain

• Hanya sebuah firma sahaja yang sedang menghasilkan sesuatu barang yang tidak ada pengganti hampir di pasaran

• Jika pembeli ingin membeli barang tersebut,ia haruslah dibeli dari firma berkenaan sahaja

6.3.1 Ciri-ciri pasaran monopoli

6.3.1.c Halangan kemasukan

Supaya sesebuah monopoli menjadi lebih stabil, tiada kebebasan masuk dan keluar dalam industri monopoli

Firma diluar pasaran disekat dan dihalang daripada memasuki industri monopoli seperti halangan dari segi:

pemilikan ekslusif bahan mentah

ekonomi mengikut bidangan monopoli yang diberi kerajaan monopoli gabungan firma-firma

Monopoli dalam sesuatu industri terbentuk dan wujud disebabkan perkara-perkara berikut:

a. Kewujudan undang-undang tertentu

Firma monopoli juga terbentuk kesan daripada proses perundangan

Ini berlaku apabila kerajaan bertindak menyekat firma- firma lain daripada menghasilkan barangan yang sama seperti dikeluarkan oleh firma monopoli atau memasuki sesuatu profesion atau industri

Ia boleh dilakukan dengan mengubal undang-undang seperti paten, lesen atau hakcipta.

b. Saiz modal yang besar Monopoli akan terbentuk bila sesebuah firma mengalami ekonomi mengikut bidangan

Ini merupakan keadaan dimana firma akan mengalami kos purata (ATC) pengeluaran yang semakin berkurangan apabila jumlah output bertambah

Firma yang mempunyai jumlah pasaran yang besar akan mempunyai kos per unit yang lebih rendah daripada firma-firma yang lebih kecil saiznya Ini akan membolehkan firma yang lebih besar bersaing dan memasuki industri dan akhirnya terhasillah monopoli yang dikenali sebagai monopoli semulajadi

c. Keupayaan teknologi

• Monopoli mengeluarkan output secara besar-besaran

memerlukan tingkat teknologi yang tinggi.

• Penguasaan ke atas teknologi menyebabkan firma menjadi monopoli.

• Contoh: Microsoft.

d. Pemilikan ekslusif bahan mentah/sumber

Sebuah monopoli akan terbentuk jika terdapat sebuah firma yang dimiliki atau mengawal keseluruhan penawaran bahan mentah/sumber yang diperlukan dalam pengeluaran sesuatu output

Ini kerana firma tersebut boleh menghalang persaingan daripada firma-firma lain yang menghasilkan output yang sama

e. Penggabungan firma

Monopoli juga boleh terbentuk daripada gabungan firma-firma yang berada dalam sesebuah pasaran melalui pembelian firma-firma pesaing oleh firma induk

Bila ini berlaku, tidak wujud lagi firma-firma lain dalam pasaran kecuali monopoli yang baru terbentuk

6.3.3. Mengira jumlah hasil, hasil purata danhasil sut

• Jumlah hasil (TR) = P x Q

• Hasil purata ( AR ) = TR

Q

• Hasil sut ( MR ) = ∆ TR

∆Q

6.3.3.a) Pembentukan Keluk permintaan Firma monopoli merupakan pengeluar tunggal dalam pasaran.

Dengan itu keluk permintaan bagi firma monopoli juga merupakan keluk permintaan bagi industri monopoli.

Sesebuah firma monopoli boleh mengubah tingkat harga dan output tanpa kehilangan kesemua pengguna.

Ini bermakna bagi meningkatkan kuantiti output yang diminta, harga output perlu diturunkan dan sebaliknya.

Jadual 6.3.3 a) Jadual permintaan monopoli

Harga seunit (P) Kuantiti diminta (Qd) 12 0

11 1

10 2

9 3

8 4

7 5

6 6

5 7

4 8

3 9

2 10

Rajah 6.3.3 a) Keluk permintaan monopoli

P

12

9

3 6

6

Q

D

A

B

C

Persamaan umum keluk permintaan

Kerana keluk permintaan monopoli berkecerunan negatif, jadi persamaan umum keluk permintaan ialah:

P = a - bQ

P = Harga output

a = Pemalar (harga pada kuantiti kosong)

b = Kecerunan keluk permintaan

Q = Kuantiti output

6.3.3.b). Kaitan keluk permintaan dengan TR, AR dan MR

Hasil total (TR) ialah kuantiti darab dengan harga, iaitu:

TR = P x Q

Kerana keluk permintaan monopoli berkecerunan negatif, harga tidak akan sama dengan hasil sut tetapi sama dengan hasil purata

AR = TR/Q

Keluk permintaan monopoli juga merupakan keluk hasil purata (AR). Ia memberikan tingkat harga bagi setiap unit output monopoli. Telah diberi persamaan umum permintaan monopoli sebagai P = a - bQ. Oleh itu, persamaan hasil purata (AR) juga merupakan P = a - bQ.

Hasil sut (MR) monopoli sentiasa lebih rendah daripada tingkat harga kerana harga terpaksa diturunkan untuk menambahkan kuantiti diminta

MR = TR/Q

Jadual 6.3.3 b) mengira TR, AR dan MR

Q (unit) P (RM) TR (RM) AR (RM) MR (RM)

0 17.50

1 16.00

2 14.50

3 13.00

4 11.50

5 10.00

6 8.50

7 7.00

8 5.50

9 4.00

Jadual 6.3.3 b) jawapan contoh pengiraan

Q (unit) P (RM) TR (RM) AR (RM) MR (RM) 0 17.50 0 - -

1 16.00 16.00 16.00 16.00

2 14.50 29.00 14.50 13.00

3 13.00 39.00 13.00 10.00

4 11.50 46.00 11.50 7.00

5 10.00 50.00 10.00 4.00

6 8.50 51.00 8.50 1.00

7 7.00 49.00 7.00 - 2.00

8 5.50 44.00 5.50 - 5.00

9 4.00 36.00 4.00 - 8.00

Rajah 6.3.3 b) kaitan Keluk permintaan dengan TR,AR dan MR berdasarkan rajah.

R

Q0R/P

e>1

e>1

e<1

e<1

e=1

e=1

0

AR

Q

MR

TR

q1

q1

Dalam monopoli, hasil purata adalah selalu lebih tinggi daripada hasil sut dan kecerunan keluk hasil sut adalah dua kali lebih curam dari keluk hasil purata. Ini dapat dibuktikan dengan:

AR = P = a – bQ …. (i) Seterusnya:

TR = Q(P) …. (ii) Dengan masukkan (i) ke (ii)

TR = Q(a – bQ) = aQ - bQ²

Persamaaan bagi MR MR = ΔTR/ΔQ

MR = a – 2bQ

6.3.4 Keseimbangan monopoli dalam jangka pendek

6.3.4 a.  Pendekatan jumlah hasil total [TR] dan jumlah kos total [TC]

Berdasarkan pendekatan jumlah hasil dan jumlah kos, sebuah firma monopoli akan memaksimumkan keuntungan dengan mengeluarkan output yang menghasilkan perbezaan positif di antara hasil total (TR) dengan kos total (TC) yang paling besar

Jadual 6.2.3: Keseimbangan monopoli melalui jadual

Q

Unit P TR AR MR TC AC MC +/-

0 17.50 10.00

1 16.00 24.00

2 14.50 30.00

3 13.00 35.00

4 11.50 42.00

5 10.00 50.00

6 8.50 58.50

7 7.00 71.40

8 5.50 98.40

9 4.00 126.00

Ringgit Malaysia

Jadual 6.2.3: Keseimbangan monopoli melalui jadual Q

Unit P TR AR MR TC AC MC +/-

0 17.50 0 - - 10.00 - - - 10.00

1 16.00 16.00 16.00 16.00 24.00 14.00 14.00 - 8.00

2 14.50 29.00 14.50 13.00 30.00 15.00 6.00 -.1.00

3 13.00 39.00 13.00 10.00 35.00 11.67 5.00 4.00

4 11.50 46.00 11.50 7.00 42.00 10.50 7.00 4.00

5 10.00 50.00 10.00 4.00 50.00 10.00 8.00 0.00

6 8.50 51.00 8.50 1.00 58.50 9.75 8.50 - 7.50

7 7.00 49.00 7.00 - 2.00 71.40 10.20 12.90 - 22.40

8 5.50 44.00 5.50 - 5.00 98.40 12.30 27.00 - 54.40

9 4.00 36.00 4.00 - 8.00 126.00 14.00 27.60 - 90.00

Ringgit Malaysia

6.3.3.a) Pendekatan Jumlah hasil dan jumlahkos secara rajah

Q

TC dan TR

04

TRTC

46

42

RM4.00

6.3.4 b.  Pendekatan hasil sut dan kos sut

Berdasarkan pendekatan ini, monopoli akan memaksimumkan keuntungan dengan menghasilkan output apabila

MR = MC

Jadual 6.2.3: Keseimbangan monopoli melalui jadual Q

Unit P TR AR MR TC AC MC +/-

0 17.50 0 - - 10.00 - - - 10.00

1 16.00 16.00 16.00 16.00 24.00 14.00 14.00 - 8.00

2 14.50 29.00 14.50 13.00 30.00 15.00 6.00 -.1.00

3 13.00 39.00 13.00 10.00 35.00 11.67 5.00 4.00

4 11.50 46.00 11.50 7.00 42.00 10.50 7.00 4.00

5 10.00 50.00 10.00 4.00 50.00 10.00 8.00 0.00

6 8.50 51.00 8.50 1.00 58.50 9.75 8.50 - 7.50

7 7.00 49.00 7.00 - 2.00 71.40 10.20 12.90 - 22.40

8 5.50 44.00 5.50 - 5.00 98.40 12.30 27.00 - 54.40

9 4.00 36.00 4.00 - 8.00 126.00 14.00 27.60 - 90.00

Ringgit Malaysia

Pemaksimum untung monopoli melalui pendekatan sut

P/C/R

Q

MC

AC

ARMR

11.5

10.5

4

7.0

Keseimbangan monopoli juga boleh ditentukan melalui pendekatan matematik. Katakan diberi fungsi:

Keseimbangan tercapai apabila MC = MR

93 - 10Q = 5 + 12Q

P = 31.5 - 5QMC = 5 + 12Q

MR = 93 - 10Q

12Q + 10Q = 93 - 5 22 = 88 Q = 4 unit

P = 31.5 - 5(4)

P = RM11.50.

Asas penting keseimbangan monopoli: Sekiranya monopoli mengeluarkan output bila hasil sut lebih besar daripada kos sut (MR > MC), ia tidak akan memaksimumkan keuntungan

Firma mesti menambahkan output sehingga MR = MC dan keuntungan akan dapat dimaksimumkan.

Sekiranya firma mengeluarkan output pada kos sut lebih besar daripada hasil sut (MC > MR) output perlu dikurangkan sehingga tahap di mana MC = MR dan keuntungan dapat dimaksimumkan.

6.3.4. c) Keadaan keuntungan firma dalam jangkapendek

i. Untung lebih normal.

ii. Untung normal

iii. Untung kurang normal

i. Untung lebih normal monopoli dalam jangka pendek

P/C/R

Q

MC

AC

ARMR

P2

P1

q0

P0

ii. Untung normal monopoli dalam jangka pendek

P/C/R

Q

MCAC

ARMR

P1

qo

Po

iii. Untung kurang normal (rugi)

P/C/R

Q

MC AC

ARMR

P2

q0

P0

6.3.5 Keseimbangan firma monopoli jangka panjang

ACLMC

Q

P/R/C

Rajah 6.3.5 Keseimbangan firma monopoli jangka panjang

AR=D=P

MR

P2P3

q0

A

P1 B

q1

C

P0 D

SMC1SAC1

SMC2SAC2

SMC = LMC = MR

Diskriminasi harga ialah amalan mengenakan harga yang berlainan bagi output atau perkhidmatan yang sama kepada kumpulan pengguna yang berlainan atau pada tempat yang

berlainan

i. Keanjalan permintaan yang berbeza

Pembeli atau pasaran yang berbeza mempunyai kesanggupan membayar yang berbeza terhadap sesuatu output. Oleh kerana citarasa dan keutamaan pembeli terhadap output adalah unik, keanjalan permintaan terhadap output tersebut adalah berbeza Dengan keanjalan permintaan yang berbeza, diskriminasi harga akan menghasilkan jumlah hasil yang lebih besar berbanding jika output dijual pada satu harga yang sama.

ii. Pasaran boleh diasingkan

Firma mesti boleh memisahkan/membahagikan pengguna kepada kumpulan-kumpulan yang berbeza

Berdasarkan usia, kedudukan geografi, pekerjaan dan keanjalan permintaan serta kedudukan mereka terpisah

iii. Tambahan kos lebih kecil daripada tambahan hasil

Untuk melaksanakan diskriminasi harga, memerlukan tambahan kos

Jika tambahan kos daripada pelaksanaan diskriminasi harga lebih kecil daripada tambahan jumlah hasil, aktiviti diskriminasi harga akan berjaya dan sebaliknya.

iv. Tidak boleh dijual semula

Firma mesti mampu mengelakkan seseorang pengguna daripada menjual semula mana-mana output kepada pengguna lain ataupun ciri-ciri output yang dikeluarkan mesti tidak boleh dijual semula

Jika ini berlaku, diskriminasi harga tidak akan berjaya.

Menurut A.C.Pigou terdapat 3 darjah diskriminasi harga iaitu:

i. Diskriminasi harga darjah pertama/sempurna

Dalam diskriminasi harga darjah pertama, monopoli akan mengenakan harga yang berlainan untuk setiap output yang dijual.

Ia menetapkan harga maksimum yang mampu dibayar oleh pengguna (reservation price) bagi setiap unit yang dibeli dan dengan itu pengguna tidak akan menikmati apa-apa lebihan pengguna

Ini juga merupakan diskriminasi harga yang maksimum dan dengan itu dikenali juga sebagai diskriminasi harga yang sempurna

ii. Diskriminasi harga darjah kedua/blok

Dalam diskriminasi harga darjah kedua, pengguna- pengguna dibahagikan kepada beberapa kumpulan dan harga yang berlainan akan dikenakan kepada kumpulan yang berbeza.

Contohnya perkhidmatan kesihatan kepada golongan kaya dan berpendapatan rendah.

iii. Diskriminasi harga darjah ketiga/pasaran

Monopoli akan mengenakan harga yang berlainan untuk pasaran yang berlainan berdasarkan keanjalan permintaan untuk setiap pasaran adalah berbeza

Q

P

Pasaran Monopoli

Q

P

Pasaran A

Q

P

Pasaran B

AR

MC

MR

44

30

AR

MR

20

42

10

55

MR

AR

Kesan dari diskriminasi harga :

Ini bermakna monopoli dapat meningkatkan hasilnya sebanyak RM70.00 setelah melaksanakan diskriminasi harga  

Jumlah hasil sebelum diskriminasi harga = RM1320.00

Selepas diskriminasi harga    

Jumlah hasil pasaran AJumlah hasil pasaran B

Jumlah hasil selepas diskriminasi harga

===

(RM42 x 20 unit) = RM840.00(RM55 x 10 unit) = RM550.00(840 + 550) = RM1390.00

Tambahan hasil selepas diskriminasi harga = (1390 – 1320) = RM70.00

a. Harga

Harga monopoli lebih tinggi daripada PPS

Dengan itu kebajikan pengguna dalam PPS lebih besar berbanding dengan kebajikan pengguna dalam pasaran monopoli.

b. Kuantiti

c. Untung

Perbandingan PPS dengan monopoli:

d. Kecekapan pengeluaran

Syarat firma mencapai kecekapan dalam pengeluaran : (AC paling minimum).

Monopoli mencapai keseimbangan pada kos purata sedang menurun sedangkan PPS mencapai keseimbangan pada kos purata paling minimum

Jadi PPS mencapai kecekapan dalam pengeluaran sedangkan monopoli tidak tercapai.

e. Kecekapan Peruntukan sumber

Syarat firma mencapai kecekapan dalam penggunaan sumber ialah : (P = MC).

Firma monopoli mencapai keseimbangan pada tingkat output di mana harga lebih besar daripada kos sut (P > MC). Jadi firma monopoli tidak mencapai kecekapan dalam peruntukan sumber.

PPS mencapai keseimbangan pada tingkat output di mana harga sama dengan kos sut (P = MC). Jadi firma PPS mencapai kecekapan dalam peruntukan sumber.

Monopoli akan sentiasa memaksimumkan keuntungannya dengan mengenakan harga yang paling tinggi. Bagi menjamin

kebajikan pengguna dan dalam masa yang sama tidak mengabaikan firma monopoli, kerajaan akan mengawal

monopoli

Pengawalan harga oleh kerajaan ke atas monopoli

a. Menetapkan harga berdasarkan hasil purata sama dengan kos purata

P/C/R

Q

MC

AC

D=P=ARMR

qo

P1

Po

A

0

P2 C

q1

6.3.9 Kebaikan-kebaikan monopoli

a. Membolehkan firma mencapai ekonomi bidangan

Apabila dimonopoli sesuatu keluaran, firma tersebut dapat mengeluarkan secara besar-besaran dan mencapai ekonomi bidangan

Kesannya harga dapat dikurangkan dan dalam masa yang sama output dapat ditingkatkan.

Kebaikan-kebaikan monopoli

b. Menggalakkan perkembangan teknologi baru dalam pengeluaran

Dalam jangka panjang firma monopoli akan memperoleh untung lebih normal

Dengan itu firma monopoli mempunyai sumber pembiayaan untuk melaksanakan R&D dan seterusnya meningkatkan teknologi pengeluaran dan kualiti output tersebut.

Kelemahan-kelemahan monopoli

a. Monopoli tidak mencapai kecekapan peruntukan

Syarat kecekapan peruntukan sumber ialah sesebuah firma mencapai tingkat keseimbangan bilamana harga sama dengan kos sut (P = MC).

Tetapi bagi firma monopoli pada tingkat keseimbangan, harga sentiasa lebih tinggi berbanding dengan kos sut dan ini mengurangkan kebajikan pengguna.

Kelemahan-kelemahan monopoli

b. Monopoli tidak mencapai kecekapan pengeluaran

Pada tingkat keseimbangan firma monopoli sentiasa mengeluarkan output pada tingkat kos purata sedang menurun dan bukannya pada kos purata minimum

Kecekapan pengeluaran berlaku apabila firma mengeluarkan output pada kos purata paling minimum

Dengan itu firma monopoli tidak akan mencapai kecekapan dalam pengeluaran.

Kelemahan-kelemahan monopoli c. Aktiviti lambakan kesan diskriminasi harga akan merugikan rakyat dalam negara

Lambakan ialah satu bentuk diskriminasi harga di mana firma monopoli akan menjual lebih murah di pasaran luar negeri berbanding pasaran dalam negeri

Kesannya rakyat dalam negeri terpaksa menanggung kos pengeluaran yang tinggi dan ada antaranya yang tidak mampu untuk membelinya.

Kelemahan-kelemahan monopoli

d. Tidak menggalakkan perkembangan teknologi baru

Tanpa saingan dalam industri monopoli, kadang-kadang menyebabkan firma monopoli tidak mahu menjalankan R&D kerana ianya akan meningkatkan kos pengeluaran

Selain itu mereka berpendapat kuasa monopolinya terus kekal dan hanya memberi tumpuan untuk memaksimumkan harga sahaja.

Kelemahan-kelemahan monopoli

e. Agihan pendapatan yang semakin tidak adil

Dengan matlamat untuk memaksimumkan keuntungan, firma monopoli akan sentiasa memastikan harga yang dikenakan pada tahap paling maksimum dengan mengawal kuantiti penawaran

Kesannya pengguna terpaksa membayar dengan harga yang tinggi sedangkan pemilik-pemilik monopoli terus meningkatkan kekayaan mereka yang akhirnya menyebabkan agihan pendapatan semakin tidak adil.