ALATAN TANGAN DALAM

KERJA KAYU

1. PENGENALAN

Pada amnya alatan tangan dalam kerja kayu dapat dikelompokan kepada :-

1.1. Alat Menanda dan Merancang Tanda

1.2. Alat mengapit dan Menyangga

1.3. Alat Memotong

1.4. Alat Memukul dan Memutar

1.5. Alat Menajam

ALAT MENANDA

DAN

MERANCANG TANDA

1.1. Alat Menanda dan Merancang

1.Pembaris Keluli

Pembaris keluli ini diperbuat daripada keluli berkarbon tinggi yang tahan karat dan keras.Permukaan pembaris keluli ditandai dengan ukuran sentimeter (cm) dan milimeter (mm).Pembaris keluli ini bersaiz 300 mm dan 1000 mm.Lihat rajah 1 di sebelah :

Rajah 1 : Pembaris keluli

a)Kegunaan alat ini ialah :--mengukur dan memindahkan -membina garisan lurus pada

permukaan -menguji kerataan permukaan

b) Cara menggunakan pengukur keluliadalah seperti yang berikut.Lihat.Rajah !(a),(b) ( c) di sebelah.

Rajah 1(a) : Mengukur panjang

Rajah 1(b) : Menguji Kerataan

Rajah 1( c ) :Membina Garisan Lurus

3.Pita Pengukur

Pita pengukur diperbuat daripada plastik atau keluli.Panjang pita

pengukur yang biasa dapat dilihat ialah antara 2.0 meter hingga 8.0

meter.Kegunaan pita pengukur ialah untuk mengukur jarak yang

pendek serta panjang.Pita pengukur juga boleh digunakan

untuk memindahkan ukuran. Lihat Rajah 3 di bawah.

Rajah 3 : Pita Pengukur

4.Pisau Penanda

Pisau penanda ialah sejenis pisau kecil yang diperbuat daripada keluli

khas.Pisau penanda digunakan untuk menandakan garisan yang akan dipotong

dengan gergaji atau pahat semasa membuat tanggam.Lihat rajah 4 di bawah.

5.Pensil Tukang

Mata dan badan pensil ini lebih lebar dan tebal. Permukaannya berbentuk

segiempat tepat.Pensil ini khas untuk kerja kasar sahaja seperti menanda dan

merancang tanda.

Rajah 4 : Pisau Penanda

10.Tolok Penanda

Tolok penanda diperbuat daripada kayu.Tolok penanda mempunyai badan dan pelaras.Mata terdapat pada kayu pelaras.Terdapat dua jenis tolok penanda iaitu Tolok Penanda satu paku(mata) dan Tolok Penanda Tanggam Puting(dua mata). Lihat rajah 9 di bawah.

Rajah 9 : Tolok Penanda

a)Kegunaan Tolok Penanda.-Tolok penanda digunakan untuk

menandai ukuran tebal atau lebar kayu.

-Tebal atau lebar kayu itu dapat ditandai

dengan garisan selari dengan

iras kayu yang dibuat pada sisi atau

permukaan kayu.

-Garisan ini menunjukkan tebal atau

lebar kayu dalam ukuran yang

seragam.Cara menanda tebal kayu,garisan

selari dibuat pada sisi kayu Lebar

kayu,garisan selari dibuat pada permukaan

kayu

Rajah 9(a) : Tanda Tebal kayu

Rajah 9(b) : Tanda Lebar kayu

b) Cara-cara menggunakan Tolok Penanda.1.Longgarkan skru tangan,Laraskan badan tonggak mengikut ukuran yang dikehendaki.Kemudian, ketatkan skru tangan itu semula.Lihat rajah 10 bawah.2.Semasa menggunakan tolok ini pastikan bahawa badan tonggak ditolak rapat ke sisi atau permukaan kayu.3.Tolok ini perlu dicondongkan sedikit ke depan supaya mudah ditolak. Pastikan bahawa mata taji tolok penanda menggores permukaan kayu untuk membentuk garisan kerja

Rajah 10 : Cara menanda

ALAT MENGAPIT

DAN

MENYANGGA

1.2.Alat Mengapit dan Menyangga

Proses kerja-kerja pemasangan, samada kerja logam atau kerja kayu, alat-alat khas hendaklah digunakan untuk mengapit dan menyangga benda-benda kerja yang berasingan supaya aktiviti amali dapat dilakukan dengan mudah dan selamat.

Peralatan ini direkebentukkan khas untuk jenis pemasangan yang tertentu.Antara peralatan untuk kerja mengapit dan menyangga ialah ragum meja, apit G, Apit F, Apit panjang,Apit Rencong,Kakaktua dan lain-lain lagi.

a. Ragum Meja

1.Ragum meja terdapat pada meja kerja kayu dan logam(Lihat Rajah 12 di bawah).

2.Ragum meja dilapik dengan kayu pada kedua-dua rahangnya untuk mengelakkan permukaan benda kerja daripada rosak semasa diapit.

3.Rahang ragum meja logam pula dilapik dengan logam lembut (biasanya aluminium)

untuk menjaga permukaan kerja.

4.Kegunaan utama ragum meja ialah untuk memegang benda kerja semasa ianya dikerjakan.

5.Perhatian- Jangan menggunakan ragum meja sebagai andas.

Rajah 12 : Ragum Meja

b. Apit G dan Apit F1.Bahagian pemidang Apit G dan Apit F diperbuat daripada bahan keluli.

2.Saiz Apit G dan Apit F ditentukan oleh jarak bukaan maksimum antara bahagian rahang.

3.Kegunaan Apit G dan Apit F adalah untuk :

-mengapit kayu ketika proses mengglukan dua kepingan kayu.

-memegang kayu yang hendak digerudikan, dipahat, atau digergajikan.

4.Apit G digunakan bersama-sama kayu kecil atau reja kayu untuk melindungi permukaan benda kerja yang diapit.Lihat rajah 13 di bawah.

Rajah 12 : Apit G dan Apit F

f. Kakak Tua

Kakak tua digunakan untuk mengeluarkan paku,

memotong dawai, dan sebagainya.Kakak tua biasanya

bersaiz antara 125mm hingga 300mm.Kakaktua terdiri

daripada lengan, rivet,rahang, dan kuku.

Gambarajah 15 : Kakak tua

ALAT MEMOTONG

DAN

MENAJAM

1.3 : Alat Memotong dan Menajam

Alat-alat dalam bahagian ini ialah untuk menyediakan kayu kepada saiz dan bentuk yang dikehendaki.Alat memotong ialah seperti gergaji kerat, gergaji belah, gergaji puting, dan gergaji lengkung halus.Manakala bagi menajamkan alat-alat ini pula ia adalah seperti ketam pelicin, ketam kasar,ketam tetingkat, ketam pangkas, ketam lurah, dan ketam golek.

a. Jenis-jenis Ketam

Terdapat pelbagai jenis ketam tangan yang ada di dalam bengkel.Ketam yamg sentiasa digunakan dalam proses membuat kerja kayu dan perabut ialah:

1.ketam kasar

2.ketam pelicin

3.ketam golek

4.ketam lurah

5.ketam pangkas

6.ketam tetingkat

7.ketam pancaguna

8.ketam kasar sepanjang 500-750 mm.

1.Ketam Kasar

a-Ketam Kasar

-Terdiri daripada jenis kayu atau logam

-Digunakan untuk mengetam permukaan kayu osecara kasar kepada saiz yang diperlukan dengan cepat

-Permukaan kayu yang dihasilkan adalah kasar dan perlu diketam semula dengan ketam pelicin kepada saiz yang tepat.

-Panjang ketam kasar ini antara 355-380 mm

2.Ketam Pelicin-Sebagaimana juga ketam kasar, badan ketam pelicin juga ada yang diperbuat daripada logam dan kayu.-Badannya terdapat yang berukuran 203- 228 mm.-mata keluli yang tajam dan lurus selebar 37 mm hingga 62 mm.-Kegunaannya ialah untuk mengetam permukaan kayu selepas diketam dengan ketan kasar kepada saiz yang lebih tepat.

3. Ketam Tetingkat Ketam ini dibina khas untuk membuat tetingkat pada

tepi atau hujung kepingan kayu. Ketam ini juga terdapat pelbagai jenis dan bentuk. Ketam ini boleh didapati untuk kerja khas seperti

ketam tetingkat berlaras, ketam tetingkat mata hujung dan ketam tetingkat mata tepi.

4.Ketam Pangkas Ketam ini dibuat khas untuk mengetam penghujung atau pangkal kayu

secara melintang ira. Ketam ini sangat berguna untuk membuat kerja-kerja penyudah atay

kerja kecil yang tidak dapat dikerjakan dengan ketam yang lain seperti menyediakan kumai serong.

Ketam pangkas ini bersaiz kecil, panjangnya ialah 170 mm dan lebarnya 50 mm.

5.Ketam Lurah Ketam lurah ini dibina dengan dengan mata yang seumpamanya bagi

membina lurah atau saluran yang selari di sepanjang ira kayu dengan jarak yang tertentu dari tepi kayu.

Ketam lurah ini mempunyai satu penahan di bahagian tepi yang boleh dilaraskan untuk menetapkan jarak dari tepinya.

6. Ketam Golek

Ketam golek digunakan untk mengetam bahagian tepi permukaan kayu kecil yang cembong.

Ketam ini diperbuat daripada logam. Bermata lengkung ataupun lurus untuk kerja yang berasingan

7. Ketam Pancaguna

Ketam ini besar dan berat. Ketam ini digunakan untuk membuat tetingkat dan lurah Ketam ini diperbuat daripada logam Ketam ini mempunyai mata pemotong pelbagai saiz.

Jenis-jenis ketam

b.Jenis-jenis Gergaji

Proses kerja-kerja di bengkel kerja kayu memerlukan gergaji untuk memotong atau membelah kayu.Terdapat pelbagai jenis gergaji.Proses memotong kayu mengikut urat selari memerlukan gaji belah.Memotong kayu melintang urat kayu memerlukan gergaji kerat. Perbezaan utama antara kedua –dua gergaji ini ialah pada bentuk giginya.saiz mata gergaji tangan ditentukan oleh panjang mata gergaji dari hujung ke tumit dan bilangan giginya dalam 25 mm.Terdapat beberapa jenis gergaji yang selalu digunakan, antaranya ialah:

1. Gergaji Kerat2. Gergaji Belah3. Gergaji Puting4. Gergaji Lengkung Halus5. Gergaji Bajang6. Gergaji Tebok7. Gergaji Ekor Tikus

1. Gergaji Kerat

Gergaji kerat digunakan khas untuk mengerat kayu secara melintang ira kayu.

Gergaji kerat mempunyai gigi berbentuk pisau di hujungnya dan tepi hadapannya bersudut antara 70 darjah-80 darjah kepada garisan giginya.

Gergaji kerat mempunyai bilanagn gigi nya antara 5 hingga 9 batang bagi setiap 25 mm.

Gergaji kerat biasanya panjang antara 550 mm – 700 mm.

Lihat rajah di bawah yang menunjukan saiz dan bilangan gigi

.

Rajah : Gergaji Kerat

2. Gergaji Belah

Gergaji belah digunakan khas untuk membelah kayu yang telah digergajikan mengikut atau selari dengan ira kayu.

Gergaji belah mempunyai gigi yang berbentuk serupa dengan mata pahat dan tepi hadapannya bersudut tepat denagn garis giginya.

Gergaji belah mempunyai bilangan gigi antara 3 hingga 6 bilah bagi setiap 25 mm.

Gergaji ini mempunyai tiga jenis iaitu jenis kecil, jenis sederhan, dan jenis besar

Penggunaan gergaji ini bergantung kepada ketebalan kayu yang hendak dibelah.

Panjang gergaji kerat ini ialah antara 600 mm hingga 700 mm.

Rajah : Gergaji Belah

Cara-cara menggunakan gergaji tangan

1. Condongkan gergaji 45°daripada benda kerja apabila mengergaji belah.

2. Condongkan gergaji 60° daripada benda kerja apabila mengergaji kerat.

3. Gergaji Puting Gergaji puting mempunyai mata yang nipis yang terpaksa diperkuatkan oleh

jalur logam ( patil keluli) di belakang matanya. Ia merupakan gergaji kecil yang mempunyai gigi-gigi yang halus sesuai

untuk memotong kayu-kayu yang kecil. Biasanya penahan tepi digunakan semasa menggergajikan menggunakan

gergaji puting. Bentuknya hampir sama dengan gergaji kerat dan mempunyai mata kecil anta

12 hingga 14 bilah bagi setiap 25 mm. Kegunaannya adalah untuk mengerat secara lurus untuk membuat tanggam

seperti membuat puting dan lain-lain.

Rajah : Gergaji Putting

4.Gergaji Lengkung halus

Gergaji ini mempunyai mata yang sangat halus dipasang pada bingkai logam yang tegak.

Panjang matanya ialah 150 mm.

Gergaji lengkug halus ini digunakan untuk membuat lengkung yang sempit pada papan nipis pada bahagian dalam dan luar.

c. Jenis-Jenis Pahat

Terdapat empat (4) jenis pahat dalam proses kerja kayu.Pahat-

pahat ini mempunyai fungsi yang berlainan dalam membuat

sesuatu kerja.pahat ini biasanya diperbuat daripada

keluli.Manakala bahagian pemegang atau hulu pula diperbuat

daripada kayu atau plasti yang tahan diketuk

Pahat-pahat tersebut ialah :• Pahat Pelubang (Kerja Kasar)• Pahat Parut (Kerja halus)• Pahat Kuku Jenis Peraut-Serong Dalam• Pahat Kuku Jenis Pengukir-Serong Luar

i. Pahat Pelubang dibuat dengan matanya yang tebal supaya tahan diketuk dengan gandin semasa membuat lubang atau kerja-kerja kasar.

ii. Sudut menajamkan mata menggunakan batu asah pula antara 30° hingga 35°.

iii. Semasa mencanai matanya mestilah bersudut 20° hingga 25°.Lihat rajah di sebelah

1. Pahat Pelubang atau Pahat Kukuh

i. Pahat peraut pada kebiasaannya, mata pahat ini adalah serong pada bahagian tepinya serta serongan itu adalah lebih panjang dan nipis.Matanya tebal dibahagian tengah dan nipis pada bahagian tepi.Ini menyebabkan ianya tidak sekuat pahat pelubang.

ii. Lebar matanya antara 3 mm hingga 50 mm

iii. Sudut menajamkan mata pahat ini ialah 25°.Manakala untuk menajamkan menggunakan mesin pencanai pula ialah 20°.

iv. Pahat peraut sesuai untuk kerja-kerja meraut seperti mengemaskan tanggam dan acuan yang mempunyai pelbagai bentuk kumai.

v. Gandin diperlukan semasa mengetuk pahat ini.

2. Pahat Peraut atau Pahat Tepi Serong

i. Pahat jenis ini biasanya digunakan untuk mendapat permukaan yang melengkung

ii. Pahat jenis ini bersaiz antara 3mm hingga 40 mm

3. Pahat Kuku Jenis Peraut – Serong Dalam

3. Pahat Kuku Jenis Peraut – Serong Luar

i. Pahat jenis ini biasanya digunakan untuk membuat lurah tepat.

ii. Ia sesuai membuat lengkung dalam kerja ukir-mengukir.

iii. Matanya bersaiz antara 3mm hingga 40 mm.

Gambar rajah : Jenis-jenis pahat

Gambarajah : Cara mengasah pahat

ALAT MENUKUL

DAN

MEMUTAR

1.4. Alatan Menukul Dan MemutarProses kerja kayu di dalam bengkel kerja kayu melibatkan berbagai jenis Alatan.Peralatan-peralatan tersebut boleh di kelaskan kepada dua Bahagian iaitu Peralatan Menukul dan Peralatan Memutar.A. Alat Menukul :i. Tukul Kuku Kambing(Tukul Besi Berkuku)ii. Tukul Besi Warringtoniii. Tukul Besi Kepala atau Bongkol Bulativ. Gandinv. Pembenam Paku

B. Alatan Memutar :i. Pemutar Skru Jenis Alur dan Pemutar Skru Philipii. Gerudi tanganiii. Gerudi Giarsala

A. Alatan Menukuli. Tukul Kuku Kambing(Tukul Besi Berkuku)

-Tukul kuku kambing mempunyai pemegang yang dibuat daripada kayu atau besi

dan bahagian bongkolnya bengkok dan terbelah

-Saiznya ditentukan mengikut berat kepala biasanya antara 260 g hingga 1.2 kg.

-Saiz lazimnya antara 0.5 kg hingga 0.6 kg

-Tukul ini digunakan untuk mengetuk dan mencabut paku.

i. Tukul Besi Warrington. Tukul warrington mempunyai bongkol berbentuk baji yang melintang. Bongkol berbentuk baji ini dapat mengetuk paku halus yang dipegang

di celah jari. Saiz semua jenis tukul ditentukan oleh berat kepalanya.Saiznya

ditentukan mengikut nombor 00 ke 12, saiz 2/3, beratnya 0.4 kg merupakan saiz tukul yang sesuai untuk kerja am.

Bongkol berfungsi menukul paku yang kecil seperti paku panel serta menekan kayu hiasan dan venir ke temaptnya semasa diglu dan bahagian untuk mengetuk paku di bahagian tepi perabut yang sempit

iii.Gandin

Gandin kayu digunakn untuk memahat dan memasang atau menanggalkan tanggam.

Kepala gandin berbentuk selinder atau segi empat .

Gandin diperbuat daripada kayu keras.

B.Alat Memutar

Alat memutar adalah alat yang digunakan untuk memasang antaradua kayu dengan cara pusingan sama ada mengikut arah jam atau lawan jam dengan menggunakan skru.

1.Pemutar Skru Jenis Alur dan Jenis Philip-Terdiri daripada dua jenis iaitu jenis biasa atau pub bergear.-Matanya dibuat daripada keluli aloi bentuk bulat dan hujung samada kepala atau Philips.-Panjang matanya antara 75mm hingga 300mm.-Pemegangnya dibuat daipada kayu atau plastik.-Kegunaan alat ini aialah untuk memasang atau menaggalkan skru.

2.Gerudi

Gerudi terdiri daripada dua jenis :

-Gerudi bergear lebih ringan

-Gerudi jenis gear sal(engkol)

Kegunaan gerudi ialah untuk memudahkan kerja

melubang

Terdapat beberapa jenis mata antaranya

-Mata tengah

-Mata terlaras

-Mata paku

-Mata pulas

-Mata Froster

-Mata Pelubang benam

a. Gerudi tangan

• Gerudi tangan digunakan untuk membuat lubang yang berdiameter tidak melebihi 8 mm.

• Bahagian utama gerudi ialah hulu, pemegang tepi, tangkai engkol, piring gear, pinion, bindu, dan rahang.

• Gerudi tangan digunakan bersama mata gerudi pintal.

• Saiz mata gerudi pintal ialah 0.4mm hingga 12.5mm.

• Ia boleh membiuat lubang pada kayu dan logam.

• Semasa mengerudi logam, mata gerudi hendaklah dibubuh minyak untuk mengelak mata panas dan terbakar.

b. Gerudi Engkol

• Gerudi engkol digunakan untuk menebuk lubang pada kayu.

• Saiznya ditentukan pada hayunan pemegangnya.

• Bahagian utamanya ialah kepala, pemegang, rangka, cincin sesondol, gear sehala, bindu, dan rahang.

• Gerudi engkol digunakan bersama mata gerimit.

• Saiz mata gerimit adalah lebih besar jika dibandingkan dengan mata gerudi pintal.

• Ia tidak boleh membuat lubang pada logam.

3. Senggerek

• Senggerek digunakan untuk membuat lubang kecil pada kayu.

• Untuk membuat lubang, pusingkan mata senggerek ke kanan dan ke kiri sambil menekan.

1.5 Alat Menajam

1.5.1 Kikir MenajamSejenis alatan tangan yang diperbuat daripada keluli bermutu

tinggi.Kegunaan kikir ialah untuk memotong, menipis, dan melicinkan permukaan sesuatu komponen kerja.

Bagi menghasilkan sesuatu kerja dengan cepat dan permukaan yang licin, pemilihan kikir mestilah dibuat dengan tepat.Pelbagai jenis kikir yang terdapat di dalam bengkel kerja kayu. Antaranya ialah :

a. Kikir Pipih Tirusb. Kikr Pipih Kasarc. Kikir Belah Rotand. Kikir Bulate. Kikir Segi Empat samaf. Kikir Segi Tigag. Kikir Pipih Nipish. Kikir Bentuk Pisau

a. Kikir Pipih Tirus

Kikir pipih tirus digunakan dalam kerja-kerja am yang melibatkan berbagai-bagai jenis kerja yang berlainan.

Gigi kikir beperanan kepada pengkelasan dred iaitu sederhana, kasar, halus dan sangat halus.

Pada permukaan kikir, giginya dipotong silang intan dan terdapat gigi lurus pada kedua-dua belah tepi, dua pertiga panjangnya berbentuk selari dan satu pertiga panjang hujungnya berbentuk tirus.

b. Kikir Pipih Kasar

Gred kiki pipih kasar terdiri daripada gred kasar hingga sangat halus.

Kikir jenis ini perlu digunakan untuk kerja-kerja penyudahan.

Salah satu tepi kikir ini tiada gigi dan tepi ini digelar tepi selamat.

Tepi selamat digunakan semasa mengikir tepi penjuru dalam.

c. Kikir Belah Rotan

Kikir ini digunakan untuk kerja-kerja penyudah bahagian yang telah siap.Gigi pada permukaan rata berbentuk wajik.Gigi pada permukaan yang melengkung berbentuk silang.

d. Kikir Bulat

Kikir ini juga dikenali sebagai kikir ekor tirus.

Kikir ini digred dari pada kasar hingga gred halus.

Bentuk giginya lurus dan bersilang.

Kikir ini digunakan untuk membesarkan lubang yang berbentuk bulat

dan lubang melengkung.

Kesimpulan.

Penulisan tugasan ini amat berharga kerana memberi pendedahan cara penggunaan alatan tangan yang betul. Pengalaman ini akan kami gunakan nanti apabila bertugas di sekolah nanti. Penulisan ini memberi penjelasan dan pemahaman yang mantap tentang fungsi sesuatu alatan tangan.

Pengalaman ini mungkin tidak dapat diulangi di waktu dan tempat yang lain. Kami juga dapat mengenali berbagai jenis alatan kerja tangan dan ada yang kami tidak mengetahui nama dan fungsinya. Penulisan kreatif ini dapat memberi kefahaman kepada kami tentang fungsi alat kerja tangan.