1

PUSAT PENGAJIAN PENDIDIKAN JARAK JAUH

JMG 214 : GEOGRAFI WILAYAH ASIA TENGGARA

SESI 2011/2012

SIDANG VIDEO: 4 - 5 JUMAAT : 13/4/2012

“URBANISASI DI ASIA TENGGARA”

1. KEPELBAGAIAN KONSEP BANDAR 2. TREN URBANISASI DI ASIA TENGGARA 3. WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN

2

1. KEPELBAGAIAN KONSEP BANDAR

TERLEBIH DAHULU PERLU DIPERKENALKAN SUSUN

TARAF PETEMPATAN (BANDAR & LUAR BANDAR)

MENGIKUT SUSUNAN DARI YANG PALING KECIL

IAITU HAMLET HINGGA KE YANG PALING BESAR

IAITU MEGALOPOLIS. IA ADALAH SUATU KONSEP

YANG TERSANGAT KOMPLEKS KERANA ADA

PERTINDIHAN.

1. HAMLET

2. KAMPUNG

3. PEKAN

4. BANDAR

5. BANDAR BESAR

6. BANDAR RAYA

7. METROPOLIS

8. MEGALOPOLIS

3

LAIN-LAIN KONSEP TENTANG PETEMPATAN

BANDAR

1. KONURBASI (CONURBATION)

2. BANDAR PRIMAT

3. BANDAR BARU

4. BANDAR SATELIT

5. BANDAR SUBURB

6. “BANDAR DALAM BANDAR”

7. CHINA TOWN

8. DORMITORY TOWN

9. BANDAR UIVERSITI

10..BANDAR DI RAJA

11. LINEAR CITY/SUPERLINEAR CITY./SUPERLINE

12. BANDAR MAKLUMAT

13. WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN

(EXTENDED METROPOLITAN REGION)

KADANG-KADANG KONSEP DI ATAS “OVERLAP” DENGAN KONSEP YANG LAIN – CONTOH KONURBASI DAN AGGLOMERASI.

4

BEBERAPA KONSEP URBANISASI: 1. URBANISASI : IALAH PROSES DI MANA

BILANGAN ATAU KADAR PENDUDUK YANG

MENDIAMI KAWASAN BANDAR ADALAH TINGGI.

2. PERTUMBUHAN BANDAR : PERTAMBAHAN

DALAM BILANGAN PENGHUNI BANDAR.

3. KONSEP BANDAR PRIMAT : IALAH CIRI DI

MANA PERTUMBUHAN SESEBUAH BANDAR

DALAM SISTEM BANDAR SESEBUAH NEGARA

YANG JAUH LEBIH BESAR DARIPADA LAIN-LAIN

BANDAR DI NEGARA TERSEBUT.

PERTUMBUHAN BANDAR PRIMAT DI ASIA

TENGGARA TELAH MELAHIRKAN BEBERAPA

BANDAR DENGAN LEBIH 10 JUTA PENDUDUK

IAITU BANGKOK, JAKARTA DAN MANILA. SAIZ

PENDUDUK BANGKOK IALAH 30 KALI GANDA

5

LEBIH BESAR DARIPADA CHIENGMAI IAITU

BANDAR KEDUA TERBESAR DI THAILAND.

4. MEGACITY – MERUPAKAN KAWASAN

METROPOLITAN DENGAN BILANGAN

PENDUDUK MELEBIHI 10 JUTA.

5. A METROPOLIS IALAH BANDAR BESAR DAN

DALAM KEBANYAKAN KES MEMPUNYAI

PENDUDUK MELEBIHI SETENGAH JUTA.

METROPOLIS LAZIMNYA BERPERANAN UTAMA

SEBAGAI PUSAT EKONOMI, POLITIK DAN

BUDAYA DAN MERUPAKAN HUB BAGI

PERINGKAT WILAYAH DAN ANTARABANGSA

BAGI ASPEK PERHUBUNGAN DAN KOMUNIKASI.

6. MEGALOPOLIS (SOMETIMES CALLED A

MEGAPOLIS, MEGAREGION, MEGACITY,

MEGAPOLITAN OR METROPOLITAN) DIDEFINISI

SEBAGAI KAWASAN METROPOLITAN YANG

6

BESAR ATAU SEBAGAI SATU RANTAIAN

KAWASAN BANDAR YANG BETERUSAN.

CONTOH TERKEMUKA IALAH SATU KAWASAN

METROPOLITAN “GIANT” YANG BERMULA DI

BOSTON MERENTANGI KE NEW YORK CITY,

PHILADELPHIA DAN WASHINGTON – DENGAN

JUMLAH PENDUDUK MELEBIHI 10 JUTA.

BOSTON – WASHINGTON (NORTHEAST MEGALOPOLIS)

7. A CONURBATION IALAH KAWASAN BANDAR

ATAU AGLOMERASI YANG TERDIRI DARIPADA

BEBERAPA BANDAR BESAR, PEKAN BESAR

7

ATAU SEBUAH KAWSAN BANDAR YANG BESAR

YANG MELALUI PERKEMBANGAN FIZIKAL

TELAH “BERCANTUM” UNTUK MEMBENTUK

SEBUAH KAWASAN BANDAR DAN

PERINDUSTRAIN YANG BERSAMBUNGAN YANG

MEMBANGUN PESAT – SISTEM

PENGANGKUTANNYA SANGAT EFISYEN.

8. ISTILAH "AGLOMERASI" BOLEH DIKAITKAN

DENGAN KONURBASI YANG MERUJUK KEPADA

KELOMPOK BANDAR BESAR – CONTOH - ESSEN

DI GERMANY - DORTMUND DAN DAERAH DI

RHINE-RUHR,

8

\

AN EXAMPLE OF AN AGGLOMERATION IS THE SAN DIEGO-TIJUANA METROPOLITAN AREA. THE CITIES TOGETHER CREATE A BI-NATIONAL AGGLOMERATION BETWEEN MEXICO AND THE UNITED STATES (MELAMPAUI SEMPADAN ANTARABANGSA)

9. SUBURBS (DALAM BAHASA INGGERIS) -

USUALLY REFERRING TO A RESIDENTIAL AREA,

ARE DEFINED IN VARIOUS DIFFERENT WAYS

AROUND THE WORLD.

THEY CAN BE THE RESIDENTIAL AREAS OF A

LARGE CITY, OR SEPARATE RESIDENTIAL

COMMUNITIES WITHIN COMMUTING DISTANCE

OF A CITY.

9

MOST SUBURBS HAVE LOWER POPULATION

DENSITY THAN INNER CITY NEIGHBORHOODS.

MODERN SUBURBS GREW IN THE 20TH

CENTURY AS A RESULT OF IMPROVED ROAD

AND RAIL TRANSPORT AND AN INCREASE IN

COMMUTING.

(10) BANDAR SATELIT

- LAZIMNYA BANDAR SATELIT TERLETAK DI

PINNGIR BANDAR BESAR

- SAIZNYA LEBIH KECIL DARI INDUKNYA.

- KEWUJUDANNYA BERTUJUAN UNTUK ATASI

MASALAH KEKURANGAN TANAH (DI BANDAR

UTAMA) SAMA ADA UNTUK UNTUK RUANG

PERNIAGAAN ATAU PUN PERUMAHAN,

10

MASALAH KESESAKAN LALULINTAS DAN

PENCEMARAN YANG TINGGI.

- KEGIATAN EKONOMINYA DIGERAKKAN KE

ARAH MEMENUHI KEPERLUAN PEKERJAAN,

BARANGAN DAN PERKHIDMATAN PENDUDUK

PUSAT BANDAR.

- SUKAR DIBEZAKAN DENGAN SUBURB

(KAWASAN TEMPAT KEDIAMAN ATAU SUBURB

INDUSTRI PEMBUATAN ATAU SUBURB MEMBELI

BELAH).

11) BANDAR BARU

PETALING JAYA IALAH BANDAR BARU

PERTAMA DI MALAYSIA – 1950AN.

BERFUNGSI SEBAGAI BANDAR SATELIT YANG

PENDUDUKNYA TINGGAL DI PJ DAN BERULANG

11

ALIK KE TEMPAT KERJA DI KL DAN LAIN-LAIN

KAWASAN DI LEMBAH KLANG.

ATAS KEJAYAAN PJ, TIGA LAGI BANDAR BARU

DIASASKAN IAITU SHAH ALAM DAN SUBANG

JAYA.

BANGI IALAH BANDAR BARU DAN DILIHAT

SEBAGAI ”BANDAR UNIVERSITI”.

DASAR KERAJAAN JUGA TELAH DIGUNAKAN

DALAM KONTEKS PEMBANGUNAN WILAYAH DI

BEBERAPA LEMBAGA KEMAJUAN WILAYAH –

KEJARA, DARA, KESEAR, JENGKA DAN

KETENGAH.

BANDAR BARU DI LKW IALAH BUKIT BESI,

KETENGAH JAYA, SERI BANDI, CENEH BARU,

CERUL. BANDAR BARU JUGA DIKENALI SEBAGI

”CITY IN THE FIELD”

12

PERBEZAAN PENDAPAT

PJ IALAH BANDAR BARU DAN ADA JUGA YANG

MENYATAKANNYA SEBAGAI BANDAR SATELIT.

PJ JUGA ADA CIRI-CIRI SUBURB. MACAM 3 IN 1.

12. BANDAR TERANCANG: PUTRAJAYA IS A

PLANNED CITY, LOCATED SOUTH OF KUALA

LUMPUR, THAT SERVES AS THE FEDERAL

ADMINISTRATIVE CENTRE OF MALAYSIA.

THE SEAT OF GOVERNMENT WAS SHIFTED IN

1999 FROM KUALA LUMPUR DUE TO THE

OVERCROWDING AND CONGESTION THERE.

NEVERTHELESS, KUALA LUMPUR REMAINS AS

MALAYSIA'S NATIONAL CAPITAL AND ALSO AS

THE COMMERCIAL AND FINANCIAL CENTRE.

13

2. TREN URBANISASI DI ASIA TENGGARA JADUAL 1 : PERATUS POPULASI BANDAR DI

ASIA TENGGARA: 1960 - 2020

14

RAJAH 1 : TABURAN BANDAR DI ASIA TENGGARA

15

3. WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN

PROSES GLOBALISASI DAN PEMBANGUNAN

MANUSIA SEJAGAT MEPUNYAI IMPAK YANG

TERSANGAT BESAR TERHADAP

PEMBANGUNAN RUANG SESEBUAH NEGARA,

KHASNYA DI KAWASAN BANDAR.

INI DISEBABKAN BANDAR ADALAH FOKUS

KEGIATAN EKONOMI, SOSIAL DAN POLITIK.

PEMBANGUNAN EKONOMI DI SELURUH ASIA

KINI LEBIH CENDERUNG UNTUK TERTUMPU DI

KAWASAN BANDAR RAYA METROPOLITAN.

INI DISEBABKAN BANDAR UTAMA (LAZIMNYA

IBU NEGERI) MEMPUNYAI KELEBIHAN DARI

SEGI DAYA SAING BERBANDING DENGAN

BANDAR LAIN DALAM HIERARKI SUSUNAN

BANDAR DISESEBUAH NEGARA.

16

OLEH ITU KEPESATAN PEMBANGUNAN

MENYEBABKAN PEMBANGUNAN LEBIH

TERTUMPU DI BANDAR UTAMA.

GOLONGAN PELABUR LUAR LEBIH BERMINAT

UNTUK MELABUR DIKAWASAN METROPOLITAN

INI.

SALAH SATU IMPAK LANGSUNG PROSES

PEMBANGUAN PERBANDARAN YANG

DISOKONG DENGAN PROSES PERINDUSTRIAN

PEAST IALAH PERKEMBANGAN DENGAN APA

YANG DIKENALI SEBAGAI:

ZON PERI-BANDAR

ATAU

WILAYAH METROPOLITAN YANG

TIDAK TERKAWAL.

17

CONTOH

1. DAR ES SALAAM, TANZANIA YANG

MENGALAMI MASALAH INI DAN MENDAPATI

70% PENDUDUK KAWASAN PERI-BANDARNYA

MENDIAMI KAWASAN SETINGGAN (SLUM AREA).

2. BEIJING CHINA PULA KEMASUKAN

MIGRAN DARI LUAR BANDAR MENYEBABKAN

PROSES REBAKAN BANDAR (URBAN SPRAWL)

SEHINGGA MENYUKARKAN KAWALAN GUNA

TANAH.

PROSES REBAKAN BANDAR INI TURUT JUGA

BERLAKU DISEKITAR BANDARAYA UTAMA DI

ASIA TENGGARA TERMASUK KUALA LUMPUR.

18

JUSTERU PROSES REBAKAN (URBAN SPRAWL)

YANG PESAT TELAH MEMBENTUK FENOMENA

YANG DIKENALI SEBAGAI ”WILAYAH

METROPOLITAN LANJUTAN” (EXTENDED

METROPOLITAN REGION).

LAIN ISTILAH:

KOTADESA

McGEE (1991) MENYATAKAN PEMBANDARAN

YANG BERLAKU DI SEKITAR PINGGIRAN

BANDAR RAYA DI ASIA TENGGARA DILIHAT

SEBAGAI PROSES KOTADESA IAITU CANTUMAN

PERKATAAN KOTA DAN DESA – MERUJUK

KEPADA PROSES PERBANDARAN TANPA

MENYEBABKAN MIGRASI SECARA BESAR-

BESARAN.

19

MAKA ZON PERI-BANDAR/WML IALAH

KAWASAN TRANSISI YANG TURUT SAMA

MENJADI FOKUS PELBAGAI INTERAKSI

EKONOMI WILAYAH TERSEBUT (WML).

CIRI-CIRI WILAYAH METROPOLITAN

1. KAWASAN YANG PADAT DENGAN PENDUDUK

– MASIH RANCAK DENGAN AKTIVITI PERTANIAN

2. PERTAMBAHAN PESAT PEKERJA SEKTOR

BUKAN PERTANIAN.

3. TAHAP PENYEDIAAN INFRASTRUKTUR YANG

BAIK.

4. TERDAPAT BEKALAN SUMBER MANUSIA

YANG BANYAK DAN MURAH YANG DATANGNYA

DARI KAWASAN PERI-BANDAR.

20

5. PERSEKITARAN DAN MOBILITI BARANGAN

DAN PEKERJA YANG KONDUSIF BAGI TUJUAN

PELABURAN.

6. WUJUDNYA TANGGAPAN UMUM YANG

KURANG BAIK TERHADAP ZON PERI-BANDAR

INI MENYEBABKAN PIHAK PEMERINTAH

SEOLAH-OLAH KURANG BERI PERHATIAN

TERHADAP ZON INI.

KEPENTINGAN WML

TIDAK SEMUA BANDAR RAYA UTAMA DI ASIA

TENGGARA MEMPAMIRKAN CIRI YANG SAMA

DARI SEGI PERKEMBANGAN WML INI.

PADA UMUMNYA WML KINI TELAH DITERIMA

SECARA KONSENSUS SEBAGAI PENGGERAK

PROSES URBANISASI DI ASIA DAN ASIA

21

TENGGARA. INI BERDASARKAN BETAPA

PENTINGNYA WML:

1. DISEBABKAN KOS YANG TINGGI DI

KAWASAN PUSAT BANDAR UTAMA UNTUK

TERUS MEMBANGUN TELAH

MENYEBABKAN PERLUNYA

DISENTRALISASI BAGI BEBERAPA AKTIVITI

EKONOMI – PERLU DI BAWA KE KAWASAN

LUAR DARI PUSAT.

2. PEMBANGUNAN KAWASAN LUAR BANDAR

YANG LOKASINYA BEGITU HAMPIR DENGAN

BANDAR BESAR TELAH MEWUJUDKAN

KAWASAN “PINGGIRAN” YANG DAPAT

MEMBERI KHIDMAT KEPADA PENGGUNA

“PUSAT” YANG MEMPUNYAI PENDAPATAN

YANG TINGGI YANG BOLEH

DIBELANJAKAN UNTUK FAEDAH MEREKA DI

PINGGIR.

22

3. KEWUJUDAN POLA JARINGAN

PENGAGIHAN BARANGAN DAN

PENGELUARAN DIPERINGKAT WILAYAH

YANG MEMBOLEHKAN GOLONGAN

PENGUSAHA MEMPEROLEHI PEKERJA DI

KAWASAN PINGGIRAN DENGAN UPAH

YANG MURAH BAGI MENJANAKAN PROSES

PENGELUARAN UNTUK PASARAN GLOBAL.

4. CORAK PENGANGKUTAN MODEN,

LEBUHRAYA BERTINGKAT SERTA

TEKNOLOGI KOMUNIKASI YANG BEGITU

CANGGIH MEMBOLEHKAN UNSUR

INTEGRASI DENGAN KAWASAN-KAWASAN

PINGGIR YANG SETERUSNYA DAPAT

MENGERAKKAN AKTIVITI, PERTUKARAN

DAN PERGERAKAN ANTARA PUSAT-

PINGGIR.

23

KAJIAN KES WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN : JAKARTA, K. LUMPUR & BANGKOK MEGALOPOLIS (SOMETIMES CALLED A

MEGAPOLIS, MEGAREGION, MEGACITY,

MEGAPOLITAN OR METROPOLITAN) DIDEFINISI

SEBAGAI KAWASAN METROPOLITAN YANG BESAR

ATAU SEBAGAI SATU RANTAIAN KAWASAN

BANDAR YANG BETERUSAN.

JAKARTA

WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN JAKARTA

MELIPUTI:

1. JAKARTA

2. TIGA BANDAR BERHAMPIRAN IAITU;

A) BOGOR,

B) TANGERANG

C) BEKASI

24

MAKA SINGKATAN BAGI 4 KAWASAN BANDAR

INI IALAH JABOTABEK (JAKARTA, BOGOR,

TANGERANG DAN BEKASI)

SINGKATAN BAGI 3 WML LAIN (BOGOR,

TANGERANG DAN BEKASI) IALAH

BOTABEK.

GABUNGAN POPULASI JABOTABEK IALAH 17

JUTA (1990) IAITU JAKARTA SAHAJA 9.3 JUTA,

DENGAN MAJORITINYA IALAH DI BOTABEK.

PADA TAHUN 2000 JAKARTA IALAH BANDAR

KE-10 TERBESAR DI DUNIA BERASAKAN

BILANGAN POPULASI IAITU 12.7 JUTA.

TETAPI DENGAN MENGAMBILKIRA

JABODETABEK, IA MERUPAKAN YANG KEDUA

TERBESAR DI DUNIA.

25

DENGAN DEMIKIAN GUNATANAH DI

JABOTABEK MEMPUNYAI CIRI-CIRI GABUNGAN

BANDAR DAN LUAR BANDAR.

INI DIMANIFESTASI MELALUI PENINGKATAN

DALAM MEMPELBAGAILKAN DAN

MENGKORMESIALKAN AKTIVITI PERTANIAN,

KEMASUKAN PELABURAN LUAR, PEMBANGUAN

INFRASTRUKTUR KHASNAYA DALAM BIDANG

PENGANGKUTAN DAN KOMUNIKASI.

PERUBAHAN-PERUBAHAN INI TELAH

MENINGKTAKAN LAGI PERHUBUNGAN LUAR

BANDAR-BANDAR SERTA MERPATAKAN

JURANG PERBEZAAN BANDAR-LUAR BANDAR.

PEMBENTUKAN WILAYAH TERSEBUT YANG

BEGITU KETARA DI ASIA DIISTILAHAKAN

SEBAGAI DESAKOTA GABUNGAN PERKATAN

INDONESIA DESA DAN KOTA.

26

RAJAH 3: JABOTABEK

A) JAKARTA

B) BOGOR,

C) TANGERANG

D) BEKASI

27

RAJAH 4 : BANDAR JAKARTA

28

JAKARTA, - METROPOLITAN AREA

TANGERANG DAN BEKASI – INNER RING

BOGOR – OUTER RING

JADUAL 6 : PERTUMBUHAN PENDUDUK BAGI WML JAKARTA IAITU JABOTABEK (DALAM JUTA)

1990 2000 PERTUMBUHAN

TAHUNAN (%) JAKARTA 8.2 8.3 0.16

BOTABEK 8.8 12.7 3.7

JABOTABEK 17 21,0 2.1

INDONESIA 179.3 202.0 1.2

SECARA PERBANDINGAN PERTUMBUHAN

PENDUDUK JAKARTA LEBIH RENDAH, TETAPI

PERTUMBUHAN PENDUDUK WILAYAH

LANJUTAN INI KESELURUHANNNYA

BERKEMBANG DENGAN BEGITU PESAT.

JUMLAH PENDUDUK TERSEBAR DI KETIGA-TIGA

ZON (TAHUN 2000):

29

1. ZON METROPOLITAN (PUSAT) – 8.3 JUTA

2. GABUNGAN ZON DALAMAN (INNER RING) DAN

ZON LUARAN (OUTER RING) 12.7 JUTA.

3. KESELURUHAN JAKARTA EXTENDED REGION

IALAH 21.134 JUTA.

RAJAH 5 : SISTEM BANDAR DI INDONESIA

30

RAJAH 6 : PULAU JAWA – JAKARTA, BANDUNG, SURABAYA & SEMARANG

31

KUALA LUMPUR – LEMBAH KLANG-LANGAT

32

RAJAH 8 : KUALA LUMPUR DAN KAWASAN

SEKELILINGNYA

33

RAJAH 8: WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN LEMBAH KLANG-LANGAT

34

DI MALAYSIA

LEMBAH KLANG-LANGAT IALAH SEBUAH WILAYAH

METROPOLITAN LANJUTAN.

IA MERUJUK KEPADA SELURUH KAWASAN BANDAR

RAYA METROPOLITAN KUALA LUMPUR DAN

BANDAR GABUNGAN.

TERDAPAT 3 ZON

1. ZON TERAS

2. ZON DALAMAN

3. ZON LUARAN (PINGGIRAN

1. BANDARAYA KUALA LUMPUR - ZON TERAS.

2. KAWASAN SUBURB IAITU:

PETALING JAYA

SUBANG JAYA

KAJANG

KLANG

35

SEBAGAI ZON DALAMAN.

3. DAERAH

HULU SELANGOR,

KUALA SELANGOR,

SEPANG

KUALA LANGAT

SEBAGAI ZON LUARAN.

KESELURUHAN KELUASAN 3 ZON IALAH 4000

KILOMETER PERSEGI.

PADA PRINSIPNYA WML LEMBAH KLANG-LANGAT

MENGGABUNGKAN BANDAR RAYA METROPOLITAN

KUALA LUMPUR, PETALING JAYA, SUBANG JAYA,

KLANG, SHAH ALAM, SELAYANG, AMPANG JAYA

DAN KAJANG.

KEKUATAN WML INI IALAH MENERUSI PENYEDIAAN

RUANG NIAGA MODEN DI TERASNYA IAITU MERCU

36

TANDA NEGARA DAN IMEJ GLOBAL IAITU KLCC

DENGAN MENARA BERKEMBAR PETRONAS.

LAIN-LAIN IMEJ GLOBAL IALAH LITAR SEPANG F1, KLIA

DAN PUTRA JAYA SEBAGAI SOKONGAN KEPADA

KEPESATAN PERKEMBANGAN WML LEMBAH KLANG-

LANGAT.

KLUSTER AKTIVITI EKONOMI TUMBUH DENGAN

PESATNYA DI SEKITAR PINGGIR BANDAR KUALA

LUMPUR DAN ZON-ZON INI MENJADI TARIKAN

PELABURAN UNTUK PELBAGAI KEGIATAN

PERINDUSTRIAN, PERDAGANGAN DAN

PERKHIDMATAN.

KESAN UTAMA PERKEMBANGAN WILAYAH

METROPOLITAN LANJUTAN IAITU KE ARAH

PEMBENTUKAN BANDAR RAYA MEGA.

KUALA LUMPUR 2009 : 1.8 JUTA

37

PADA UMUMNYA PENDUDUK KUALA LUMPUR PADA

TAHUN 2000 IALAH DISEKITAR 1.2 JUTA, TETAPI

LAIN-LAIN BANDAR DI ZON DALAMAN IALAH 2.6 –

KESELURUHANNYA IALAH 3.8 JUTA.

JADUAL 7 : PENDUDUK BANDAR DI LEMBAH KLANG-LANGAT

38

JADUAL 8 : PERTUMBUHAN PENDUDUK DI ZON LUARAN

39

PEMBANDARAN DESA DI PINGGIRAN WML

PENUMPUAN AKTIVITI EKONOMI DI WML

LEMBAH KLANG-LANGAT INI MENDORONG

PERKEMBANGAN BANDAR BERHAMPIRAN

METROPOLIS KUALA LUMPUR KHUSUSNYA

PETALING JAYA, SUBANG JAYA, SHAH ALAM

KLANG, SELAYANG, AMPANG JAYA DAN

KAJANG.

NAMUN APA YANG LEBIH MENARIK IALAH

PERTUMBUHAN BANDAR KECIL DAN

PEMBANDARAN DI PINGGIRAN WML (LIHAT

JADUAL 8)

ZON LUARAN LEMBAH KLANG-LANGAT

MEMPAMIRKAN KADAR PERTUMBUHAN

PENDUDUK BANDAR BAGI TEMPOH 1991-2000

MELEBIHI 6% DAN KADAR INI MENGATASI

40

KADAR PERTUMBUHAN PENDUDUK PENDUDUK

KUALA LUMPUR BAGI TEMPOH YANG SAMA

(SILA BACA LAMPIRAN 1 DI BAWAH)

RUMUSAN KES MALAYSIA

DI ASIA TENGGARA BANDAR MEGA (MEGACITY)

IALAH JAKARTA, BANGKOK DAN MANILA

(LEBIH 10 JUTA PENDUDUK)

BANDAR RAYA MEGA SEBENARNYA

MERUPAKAN WILAYAH PERBANDARAN ATAU

KONURBASI YANG MENGGABUNGKAN BANDAR

RAYA METROPLITAN KUALA LUMPUR DENGAN

BANDAR BESAR LAIN IAITU PETALING JAYA,

SUBANG JAYA, KLANG, SHAH ALAM,

SELAYANG, AMPANG JAYA DAN KAJANG

41

TERMASUK BANADR KECIL SERTA KAWASAN

DESA DISEKITARNYA.

NAMUN BAGI KES MALAYSIA IA BELUM BOLEH

DILABELKAN SEBAGAI BANDAR MEGA, NAMUN

KONURBASI INI LEBIH DIKENALI SEBAGAI

WILAYAH METROPOLITAN LANJUTAN.

KAWASAN YANG PALING DINAMIK IALAH ZON-

PERI BANDAR YANG TERLETAK ZON PALING

HAMPIR ATAU DIPINGGIRAN WILAYAH

METROPOLITAN KUALA LUMPUR.

DISEBABKAN WILAYAH PINGGIRAN INI

MENGGABUNGKAN GUNA TANAH DESA DAN

BANDAR TANPA ADA BATASAN SEMPADAN

ATAU DIKOTOMI DESA-BANDAR YANG JELAS –

MAKA IA DISEBUTKAN ZON LUARAN WML ATAU

42

KAWASAN PERI BANDAR YANG BELUM

TERBANDAR SEPENUHNYA.

Sila baca Petikan berikut:

43

44

BANGKOK

TERBAHAGI KEPADA 3 ZON UTAMA IAITU:

1. ZON METROPOLITAN

2. INNER RING

3. OUTER RING

POPULASI BANGKOK IALAH 8.5 JUTA (1990) DAN 10

JUTA (2000).

EXTENDED BANGKOK METROPOLITAN REGION

(EMR) MEMPUNYAI 17.5 JUTA PENDUDUK DAN

MENYUMBANG KEPADA 28% JUMLAH PENDUDUK

SELURUH THAILAND SEDANGKAN BANGKOK

SAHAJA MEMPUNYAI 10 JUTA PENDUDUK (TAHUN

2000). BETAPA SIGNIFIKANNYA WML DALAM

KONTEKS MENJADI BANDAR BANGKOK SEBAGAI

45

PRIMATE CITY ATAU MEGA CITY – 10 JUTA

PENDNDUK DAN 17 JUTA DENGAN

MENGAMBILKIRA KAWASAN WML.

RAJAH 9 : BANGKOK EXTENDED METROPOLITAN REGION

46

RAJAH 8 : WILAYAH-WILAYAH DI THAILAND

47

WILAYAH METROPOLITAN BANGKOK MELIPUTI

AYUTHAYA, CHACHOENGSAO, CHON BARI, RATCHA

BARI, SUPAN BARI DAN SAMUT SONGKHRAM

ADALAH DALAM KAWASAN BULATAN 100KM

DARIPADA PUSAT BANDAR BANGKOK.

PENDUDUK BAGI WILAYAH INI DIJANGKA

MENINGKAT KEPADA 23 JUTA (2010).

TERDAPAT AKTIVITI CAMPURAN PERTANIAN DAN

BUKAN PERTANIAN, PENINGKATAN DALAM

PEKERJAAN SEKTOR PEMBUAT DIKAWASAN

BANGKOK.

TELAH BERLAKU TRANSFORMASI DARIPADA

TANAMAN PADI KEPADA TERNAKAN HAIWAN,

PEMPROSESAN MAKANAN DENGAN NILAI TAMBAH

YANG TINGGI SERTA PENGELUARAN RUMPUT BAGI

PUSAT PERMAINAN GOLF.

48

JUSTERU ITU WM BANGKOK TELAH

MEMPERLIHATKAN PENINGAKTAN DALAM

PERHUNGAN BANDAR DENGAN KAWASAN TERAS

DALAM DAN LUAR.

KAWASAN INNER RING (DALAMAN) BANGKOK

MERUPAKAN KAWASAN YANG ALAMI PROSES

TRANSFORMASI EKONOMI YANG SANGAT PESAT

DICERMINKAN MELALUI PENURUNAN DALAM

KADAR PEKERJAAN SEKTOR PERTANIAN DAN

PENINGKATAN DALAM PEKERJAAN DI SEKTOR

PERINDUSTRIAN PEMBUATAN, PERDANGAN DAN

PERKHIDMATAN.

49

RUMUSAN UMUM WML DI A. TENGGARA

KUALA LUMPUR

BANDARAYA KUALA LUMPUR DIKELILINGI WILAYAH

DENGAN KEPADATAN PENDUDUK YANG RENDAH.

IA BERKEUPAYAAN MENGAWAL PERTUMBUHAN

PENDUDUK MENERUSI PENUBUHAN BANDAR BARU

DAN BEBERAPA PUSAT SUBURBAN/PEKAN KECIL

(KEBANYAKAN SEBAGAI KAWASAN PERUMAHAN –

TERES, BEKEMBAR DAN RUMAH KEDAI

MERUPAKAN KONSEP UMUM) YANG DIINTEGRASI

DENGAN PUSAT KOMERSIAL YANG TERLETAK

DISEPANJANG JARINGAN JALARAYA YANG BEGITU

MAJU DAN BERTINGKAT-TINGKAT.

PENUBUHAN KUALA LUMPUR SEBAGAI WILAYAH

PERSEKUTUAN TELAH MENYUMBANG KEPADA

50

PROSES PERTUMBUHAN YANG TERKAWAL DAN

MEMPUYAI CIRI-CIRI WILAYAH METROPOLITAN

LANJUTAN YANG BERLAINAN DENGAN BANDAR-

BANDAR DI ASIA TENGGARA.

KLANG, SUBANG JAYA DAN PETALING JAYA

ADALAH SUBURB UTAMA DAN JUGA MERUPAKAN

BANDAR SATELIT BAGI KUALA LUMPUR.

KAWASAN SUBURB JUGA TERDPAT DILAIN

BANDAR SEPERTI IPOH, JOHOR BHARU, KOTA

KINABALU, KUCHING DAN PENANG.

51

LAIN-LAIN BANDAR DI ASIA TENGGARA

DISEBALIKNYA BANDAR JAKARTA, MANILA DAN

BANGKOK BERCIRIKAN KEPADATAN YANG TINGGI.

SETIAP WML INI MEMPUNYAI POPULASI YANG

TINGGI DIKAWASAN PINGGIRNYA. CONTOH

BANGKOK MEMPUNYAI 10 JUTA POPULASI PADA

TAHUN 2000, SEDANGKAN SECARA

KESELURUHANNYA DENGAN WMLNYA IALAH 17.5

JUTA.

KAWASAN PINNGIRAN MASIH JUGA MELIBATKAN

DIRI DALAM AKTIVITI PENANAMAN PADI.

TERDAPAT JUGA PERGERAKAN AKTIVITI EKONOMI

KE KAWASAN PINGGIR UNTUK MENGAMBIL

PELUANG TAWARAN BURUH YANG RAMAI

DIKAWASAN PINGGIR.

52

INI BERLAKU DISEPANJANG RANGKAIAN

JALANRAYA MODEN YANG MENGHUBUNGI

BANGKOK, JAKARTA DAN MANILA DENGAN

KAWASAN PINGGIRANNYA.

TENAGA BURUH KEBANYAKANNYA IALAH

GOLONGAN WANITA YANG SERING BERULANG KE

KAWSAN BANDAR UNTUK BEKERJA DAN PEROLEHI

PENDAPATAN.

KECEPATAN PERTUMBUHAN PENDUDUK.

LONDON MENGAMBIL MASA 130 TAHUN UNTUK

MENGALAMI PERTUMBUHAN PENDUDUK DARIPADA

1 KE 8 JUTA.

1. BANGKOK HANYA MENGAMBIL MASA 45 TAHUN.

2. LEBIH HEBAT LAGI IALAH DHAKA 37 TAHUN

3. TETAPI SEOUL TERSANGAT HEBAT IAITU HANYA

25 TAHUN.

53

RAJAH 9 : PEMBAHAGIAN RUANG BAGI NEGARA ASIA SECARA HIPOTETIKAL

54

RAJAH 10 : BANDAR RAYA DENGAN LEBIH 5 JUTA PENDUDUK DI SELURUH DUNIA

55