UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA

FAKTOR KOMUNIKASI DAN HUBUNGANNYA DENGAN STRES DI KALANGAN KAKITANGAN UNIVERSITI TEKNOLOGI

MALAYSIA, SKUDAI

HASHIM FAUZY BIN YAACOB

FPP L 1995 8

FAKTOR KOMUNIKASI D.A ... 1\J HUBUNGANNYA DENGAN STRES DI KALAl'1GAN KAKIT ANGAN m�IVERSITI TEKNOLOGI

MALAYSIA, SKUDAI

Oleh

HASPJM FAUZY BIN YAACOB

Tesis dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian syarat bagi mendapatkcm. ijazah }y'Iaster Sains dan Pusat

Pengemb�ngan Dan Pendidikan Lanjutan, Universiti Pert3J1ian Ivlalavsia.

J

Ogos 1995

PENGHARGAAN

Sesungguhnya saya bersyukur kepada Ila}li kerana telah danat 1.

menyiapkan tesis ini. Di samping itt!. saya ingin merakamkan penghargaa..""l

kepada Urriversiti Teknologi :Malaysia yang membiayai pengajian saya.

Saya ingin mengucapkan setinggi-rillggi terima kasih kepada penyella

•. - H' " -rl '""' .. h H .. H Dr R h A b � ah' -penyella saya Ur. 1. J. !'til ...!. . ;:,alle_ a}l.L assaIl, U . -"a.Laman ... "1 u ::;am� aan

kevada sava. Beaitu iU2"a Dr. Bahaman Abu Samah dan En. Abdul Nlua'ti @ -=- J b� J <-.1

Zamri .Ajlman. Tidak lupa juga ucapan terinla kasih kepada Prof. _Madya Dr.

Hi. Nlohd Fadzilah Kamsah TJ.laflQ: menjadi pengerusi iawatankuasa .... r· .enveliae.n J v J V.I J

sebelum beliau bersara.

Setinggi-tinggi penghargaan juga saya tujukan kepada semua pilial< di

U niversiti PertaPjan J\,lalaysia, kal<-.itangan lJTIv'l yang memberi kerjasama

ke"tika penyelidikm dijala..11kan; Perpustakaan Intan_ Bu1:jt Kiara; Perpustakaan

Universiti Kebangsaan 1\1a1avsia _ , Perpustakaan Universiti :r-"falaya dan

rakan-mkan se-perti Enisru' Sau2:gun ,(Indonesia) Nlei Rochat ('Indonesia\. Sved u , '- " oj'

• hd- > � • � .--l '7 ' d- • . 1 • • • • 1< L '> _1' Au Ul l-(anman ::,yeu La!l1 an laIn-.lam yang naa... mampu saya seDutKan al

sini. Akhir sekali kepada isteri f anCll<-anak dan keluarga yang banyak

berkorbc.n untnk saya. T-,ti�"ITA GURU SIAPALAH S.A,.YAf R..t\BBI ZIDNI

IL�/IA1\T (Tuhanku tambahlah akan daku ilmu).

KANDUNGAN

PEr,.JGHi\RGAAN ______ .......... _____________ . __ ._._._ ............ ---.-.- ____ . __

SENARAJ JADUAL.---............................. --. ......................... . 01:"" T A RAI RAJAH JLl'll n •.•.•••.......•.•..............•••..•....................••..••.

i\BSTRAK_ ... _ .............. __________________ ............. _______________________ ._ ... .

ABSTRACT .. -________________ ._._ . .. ...... _. ____________________ . ____ .. .. _ ... .. _._. __ ..

I PENDAHULU .A�l\J ....................................................... .

Stres Dalam Orga_nisasi. __ .. ______________ ._. ___ .......... ____ .. ____ _

Masalah Stres Dalam Orgarusasi ....... ---.--.. -........ .

Definisi Stres .......................................................... .

Proses Stres ............................................................ .

K unik 'D 1 ....... . . om asl a am vTgaIllSa5I .. . ........ ... . . __ . ___ ._ ........ .

Latarbelakang Masala..1,. .. ------.. -.-----.---.---.-..... .... ... -.. -.--

Kenyataan Mas"" 1,;. h .................................................... .

Objektif Kajian ............................................................ .

K -

K " epenbngan aJlan----.----... -.......... . .... ---------.-----.. .. -. .. .

Skop Dan Batasan Kajian ......................... ----------. __ . __ ._

Definisi Istilah ............................................................. .

III

Halaman

11

xii

xiii

xv

1

1

1

3

4

15

17

20

21

21

II

Punca-punca Stres Dalam OrgamsasL .................... .

Kesan-kesan Stres ....................................................... .

Kesan Stres Ke Atas Individu ................................... .

Tr C V II t o ' . .!"..esan vtres �,-e.n as rganlsasL .............................. .

Tahap Stres Yang Di Alami Oleh Anggota Organisasi ..................................................................... .

V.omun·;l/��;

Dan Hubung�n�TY� nengan Ctr<>s .L""- • tir,Cl.i:J.l aJ..Ul.ya.L.l' .1 J� _ ..... ...

Model Facet ................................................................................................... ..

Angkubah Komunikasi Yang Berkaitan Dengan Stres ................................................................ .

P �a1- '" . . �·e!·alla...ll u am \Jl·gartlSasl .................................. .

frJim Komunikasi ................................................. .

Sistem Komltnikasi .............................................. .

Bebanan Komunikasi. .......................................... .

Faktor Pelibadi. ................................................... .

III Y�EDlH--1 DAN REKABEN 10K PEl''1''fELID1KAN ....

� k �-

- tu 1 K ,. l(ang a KOnsep a.L ..... aJlan ............................................. .

IV

23

23

32

33

34

37

40

45

45

49

59

63

65

69

69

� /'.. .. .. --- .. 1 " -. -. -. -. -. .. UetlIusl uperaslOnal AngKunah-angKUna!l ........... .

A..ngkubah. Berganrunv ........................................ . _ _ 0

Hipotesis Kajian ........................................................ .

�- K .. �;.awaSall -<_aJlall ........................................................ .

Populasi ...................................................................... .

Persampelan .............................................................. .

Bon""" " C::"'m.n�l _ ..!.. LL.l4:...i:' ......... -. t.r�..a. .......................................................... � ............ .

"ilenAa�at Vano-k-a Ca...,...".",1 ..LV.l ..L � P .. f'\. ..LlU--. .... J .l...LLpC.l. ...................................................... .

tv! ilih S -

. enl- ampel. ................................................ .

Instrumen Kaiian ..................................................... . J

Kesahall ........................................................••.....

Dr- TT!!�-.L '<1 U j-la.H •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

V _L.r;l_L.-o---y-"'yn r...o;;;UV!.t::!.lP __ .lLCl Clu..L ........................................... ..

p 1 ....... t �-engumpu_a..n va a ............................................... .

Dr·--·-..·..,,-lalis! .... ,--- "�ta I <:;115ill !SillI va .............................................. .

v

71

71

73

77 IF

78

79

79

81

81

84

QQ uu

88

89

89

90

Ll\ .. nalisis Disk....-rivt'...r ..................................................... . L

Urum d«-n Jantl..na ........................................... .

StahlS Perkah"winan ........................................ .

Taraf Pendidikan ............................................ .

Jawatan ............................................................ .

Pe��'" 1 �man P.�-l/hi·almat· ..L .llbu.La...I...I:. &.J�.L.l\...l ............................... .

Peranan Dalam Organisasi.. ........................ .

Iklim Komurrikasi. ......................................... .

Sistem KOlllunikasi ........................................ .

Faktor Peribadi .............................................. .

T-Lap Tf ----ur·!L.,.-: Tf -ki:Lang�- T vrr. If au ....... UUl �u.b.l J'o..d l • au U .llVJ. ......... .

Stres ................................................................. .

• 1" H' ..

K .. l\naUSlS _ JpOreSlS _aJlan .......................................... .

Perbezaan Tahar> Stres Kumu-ulan .L .L ,-, - n T"O � . 1 ::xJKongan _ an IJ<roteslona_ .. � .... �*= .. e ..... . . . . ..... " .. .... ;"" ...... ..

Perkaitan Antara Peranan Uaiam Organisasi Dan Stres ........................................................... ..

VI

Halaman

93

93

94

96

97

98

103

124

127

133

137

Perkaitan .. "l.ntara I.kiim Komunikasi Dan Shes ............................................................ .

Perkaitari ft..ntara Sistem Komu...1likasi D"hr. Stres ............................................................. .

Perkaitan Antara Bebanan Komunikasi Uan Stres ............................................................ ..

Perkaitan Antara F aktor Peribadi

Perkaitan AntMa Angkubah KOffiUPikasi Kumuiatif Dengan Stres ................................ .

- • v " A n K ul Yerbezaan .L,-Orelasl nntara LJ'ua ump an Kakitang<ln UTM ............................................ .

RINGKASA..l"\J, ¥..ESIMPULAN DA1'J CADANGAN ...

Fil1gkasa..l1 ...................................................................... .

VI "1 "1 ..... r ·· .r .lasruan .f-..... apan .................................................. .

K -'II -11 --- -.. � ... �',aeuah Yenyelld.tl<a..-rt ........................... '" .......... .

Hasil F .... aJlall ........................................................ .

Kesimpulan ................................................................. .

T }"' • -r " n ,...., ri Imp.JKa51 �,ajlan van L.a�angcJl ... ''' .. ee ..... e.''uu.ee .. . ' ... . '' ... e ''''''

Implikasi ............................................................. .

VI!

Haloman

140

143

144

146

148

149

151

151

153

153

154

162

166

166

CadfuigarL ...................................................... , ..... .

- d l� tu' �- .. A 1 n t C<L.f.anovan Un k Kallan l-\J.(3.Il Ja ang ........... .

J '-'

BIBLICGRAFI ............................................................. .

LA�"1PIP,.A]'.,,r .......... , .................................................... ..

A S K 1... M " t P .... .. 'urat _ euenaran _, enja!an.r�an Jenye!ldkan ...

B S 1 . . 1'1 r-...i B h

... K 1 • . oaiSenUlK ua.laill a lasa LV!!3..!aysla ............ ..

,., ""'0 � tlS�li' cI;1, T'>alam Uah � <:.a lno- - er' C' L. ;::, 'a. � U.u-. U D ,.a.� Log I"' ............. ..

VITA ............................................................................ .

VI!!

Halaman

168

168

173

183

184

209

SENARAI JADUAL

Jadu;:}l

1 Juml�h K�kitangan U1M Skudai Tidal< Tenuasuk Kak' t� '" c-' tl-' R�l�' lJ�- c� t..��1--� 1 " l�angan �U� �� ajar au ..... avau.r�a1- •••••••••••••••••••..•

2 Taburan Responden I\1engikut Kumpulan

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Ja,vatan .......................................................................... .

Nilai Kebolehpercayaan Instrumen Kajian ............... .

'T'_l-ur-- Umur Dan Tru ... tiIr R-s-'-n.-_.J_--i i:UJ -dll ' " • d ... e 'plJIIUell ................... ..

Taburan Responden rv1enbikut Perkahvvi.J.lan DatI JatltLTla .................................................................... ..

Taburan Tarat Pendidikan Responden ...................... .

�labl1r" ..... 1(atego� laTH"''''''''''' D��p..,.n£io ..... _ __ !,.-t..!:. =. .t.."'!:.._ ..i.!. j ,,-�-y!,.-!.. !,.!,.�!.. !."-�u- ''--'''..!..L�'-LL "' ... ,;c-'"' ..................... .

T . �- . P 1 aDuran KeKerapan -engruaman ............................... ..

T-buf""" Kpkpl";:}P"'ll Ko-£11lc De-an"'''n --.. a f a..r.. l __ ..... -----'"---..JL ---. ___ ""'- lUlil_ 1 .l. r Lu..t. ••••••••••••••••••••••••••

Skor Konflik Peranan Responden ............................... .

Taburan Kekerapan Kesamaran Peranan ................ .

� , v ' D . nl 1 aburan .L,-eKerapan I enyertaan Ja�am � ,Ir .. � Tor • Ivlemouar r-...epu.msan ..................................................... .

IX

Halaman

80

90

94

95

97

98

99

100

102

103

104

Jadual

15

16

18

19

20

22

CLr-- 'T'_ h?p K "'t·-_,l_UKL- -n Rp�""" -- -i-n ....,KU1 Id.l .... . � .... t! t!IU aa . �,"_opU11Ut! 1 .•••.•••.••••••••••••••

Taburan Kekerapan Tahap Kepercayaan ................ _

,-" T h Tr R d :JKOf _Q __ ap 1'..evefcavaa..n 1:: eSpon __ en .................... .. - � '" -

'T' _ t..-----n Trel/pr� p" -- .-pan" "p

c;"'kon - an l(:iuUra .1'00.. J"�_ a an 1 a vV g ..................... .

Skor Tahap Sokongan Responden ............................ .

Taburan Kekerapo..n Tahap Komunika«l Ke Atas _ .. _

,-" rp , K .,

. K At "'" , ::J.tCor 1 anap omUl"11Kasl e L _ as l�espona.en ........ .

24 Taburan Kekerapan Tahap Komunikasi

26

28

Ke Bav.rah ..................................................................... .

Taburan Kekerapan Komunikasi NIendata:r ........... .

T 1.. K . B b -- nik ­.L auuran .ekerapan e anii.1i. KOI!lili 'asi Berlebihall .................................................................... .

29 Skor Bebfu"1an Komur.ikasi Berlebilicln Responde:n ............................................................. _ ..... .

30 Taburan Kekerapan Kurang Bebana.."'1. Komurtikasi ................................................................... .

x

Halaman

105

107

107

108

109

112

113

114

;-tL .1..J..u

118

120

121

122

Jadual

31

32

33

34

35

Skor Tahap Kurang Bebiman KOllUI'.ikasi Responden ..................................................................... .

Taburan Kekerapan Kebimbangan BerkomuniK..'lsi TLem Vanu D--1·.c£ it i LO 1: u:::; til •....•.....••......•.•............•........•....•....•••••

Tabnran Kekerapan Kebimbfl.ngan Berkomullikasi Item Yang 1'Jegafrl ....................................................... . '--.J' '--.I

Sk � - -r - . - B � unik ' .or 1 ahap Kebmlbangan erKom .as! �-�pon.:l-n 1,esL • _ue - ........................................... ........................ .

c.t-. ... �� 1 -

K' -i1.::l�i R ,"no dpTI '-'..,..O.L laoap _onlU!llJ< ...... � L e_r_n _�L ........................ .

36 Skor Tahap KomUliikasi Kumpula..n Sokongan dan Pro-fesional ................................ oo .. oo ...... oo .. oo ..... oooo .. oo .. oo .. oo ........... .................... ..

37 Skor Petanda Stres Responden .................................. .

38 Perbezaan Skor Tahap Sues Responden Profesional Dan Sokongan .......................................... .

39 Taburan Kesakitai1. Fizikal Yang Kronik Dan �. �� .. . .. R d-::,tres J<..eruaupan .espon ·cu ..................................... .

40 Ujian-t Petanda Stres Bagi Kumpulan Sokongan Dan Profesic}nal .................................................................................................. ..

41 Ringkasal1 Perkaitan Antara Angkubah-angkuba.lt Komunikasi Dan Sires ................................................. .

42 Perkaitan Antara Al1£kubah Bebas Kumulatif (]

43 Perbezaan Koreiasi Komunikasi Dan Stres Antara Kumpuian Sokongan Dan ProfesionaL ................... .

Xl

Halama.n

126

127

129

130

134

134

136

147

148

150

SENARAI RAJAH

Rajah

1 Nlodel Facet Oleh Beeb.T Dan Ne\v"TIlan ..•................

2 Rangka Konseptual Kajian . ....... ............................... .

Xli

Haiaman

44

70

· b . . ... . k 1 d c �T ' '.h D . A ,striLk teslS yang dJl<emUka_ an -",epa a ...... -enat Urllverslu .l ertaI' ... la...n !v1alaysia sebagai memenfutn sebahagia.o"'l daripada syara! untuk ijazall :rvlaster SaLYlS.

FAKTOR KOMUNIKASI DAN HUBUNGANNyA DENGAN STRES Dl KALANGAN KAKIT M�GAN UNIVERSITI TEKNOLOGI 1\·1ALAYSIA,

SKUDAI

Oleh

HASHI�1 FAUZY BIN YAACI !tl

II lY- 9� ,-,gos _ :J

D • Tl_ Lr -!\Jfd S'1' .... LT�;; LT� ��-.l engerusl LJ'.l . .l.lJ . � '.l . alleu .l .lCl.J.l .l.las�a.u Fakulti F-usat Pengembangan dan Pendidikan Lanjutan

Objektif kajian ini ia1ah untuk mengenal pasti tahap stres di kalangan

kakitangan Upiversiti Teknologi !v1aJaysia (ll l'M), tahap amalan kOffinnikasi

komunikasi, sistem komu .. nikasi, bebanan komunikasi dan kebimbfulgan

berkomunikasi ill kalangan kakitangan UTIvf, serta

membanding-kan tahaD Derkaitan antara komunikasi dengan stres di kalam!:an I -.l '--' '"'

kakitangan sokongan dan profesional UTIv'I, Skudai. Seramai 230 responden _ u ___ -"'-

telah dipilih daripada sejumlah 2013 yang menjadi ka:.ldtangru� UTIvl, Skudai.

Sampel telrll""t dipilih secara rawak Tujuh hipotesls telah diuji menggunakcul

ujian-t dan pekali korelasi Pearson.

xm

Ujian-t digunakan lliltU:k melihat perbezaan tahap stres di kalangan

ka..kitaJlgan manakala korelasi Pearson digunakan w""1.tuk melihat perkaitan

antara angkubah.

Hasil kajian ini menunjukkan tahap stres di kalangan kakitangan 1)TM

adalah di tahap sederhana. Tidak terdapat perbezaan antara kakitangan

sokongan dan profesional. Begitu juga tahap amalan komunikasi adalah

berada di tahap sederhana kecuali komunikasi mendatar yang berada di

ta..hap yang tinggi.

Sues didapati mempunyai perkaitan yang positif dan signifikan dengan

semua angkubah utama komunikasi iaitu perlh1'llh1'l dalam organisasi, ildim

komunikasi, sistem komunikasi, bebanan komunikasi dan kebimbangan

berkomunikasi. Bagaimal1apun daripada duabelas angkubah tersebut, konflik

peranan dan kesanuuan peranan mempunyai perkaitan yang lebih kuat

berbanding dengan angkuba..h-angkubah yang lain.

Perbandingan perkaitan antara komunikasi dengan stres di kpJangan

kakitangan sokongan dan profesional tidak menampakkan perbezaan korelasi

kecuali bagi angkubah penyertaan dalam membuat keputusan.

XIV

Abtsract of thesis submitted to the Senate of Universiti Pertanian Nl;:;laysia in partial fil if-'Jrnent of the requirements for the degr'ee of Nlaster of S-cience"

COl\.1l\tlU:r-�ICATION FACTORS AND THEIR RELATIONSHIPS \-\l1TH

STRESS ArviONG STAFF OF UNIVERSITI TEKNOLuGI MALAYSIA,

Chailll1an

SKUDAI.

HASHIM FAUZY BIN YAACOB

"'r TTi ryfd Saile1.. H-f Hassan lJ 0 rl,o.l. .L 0 �l d;� .L

C � ... y-:r I " ... .--,. , . .. """"".-1 � .. entre tor tX"renSlOn and LOntlnujflg hutlcatlon

The objective of th.e srady was, to identify the level of stress, the level of

communication, the relations,hip between roles hI. organisation, communication

climate; commUIlicanon system (communication structure); commlli-ucanon

load and commupjcation app:rehera..sion ,�ith stress among UTIvI stalf; and to

support and profeSSional staff.

Two hundred and thirty respondents were selected randomly from a

total of 2013 IJThI staffs, in Skudai. Seven hypothesis were tested using t-test

'In'a Pparsu-n rb ..... elati·u-n Tho t-te�t TAras ncaa to rf',uo",l f-hp v�r",';na !pnpl," .. f L_ � ___ u _ �.,I.. ..L __ � .. .L.L"- _ ,,'t' '-Let,,- _ .r.. .... li ...... LLi.� _ _ K�J .LI.. b--" .... � ...... ..!..

suess among the staffs while Pearson Correlation was used to Hnd out the

relationsb1p between va..riables.

xv

The results showed that the level of stress among UTM staffs was

moderate. This applied to both professional and support

Communication practices level was also moderate, except for horizontal

communication which was high.

Sh'ess was found to have a positive relationship with all the main

communication vruiables namely roles in organisation. communication climate,

communication system, communication load and communication

apprehension. However among the twelve communication variables; role

conflict, role ambiguity, openness, supportive cOITlmunication and horizontal

communication have a strong relationship compared to other va.-riables.

Communication and stress relationship among professional and support staff

did not reveal a distinction in correlation, except for the participation in

decision making.

xvi

BABl

PENDAHULUAJ'.J

Stres Dalam Organisasi

Masalah Stres Dalam Organisasi

Sektor industri di ft...m.erika mengalami penguiangan daya pengeluaran

berjumlah US$ 17 bilion berpunca daripada masalah yang berkaitan dengan

shes. Di sam ping itu kerugian sebanyak, US$ 60 billon dialami setiap tahun

oleh organisasi kenma ketegangal1 fizikal yang berpunca daripada stres

(�vfatteson dan Ivaneevich, 1989).

Hasil penyelidikan di Amerika Syru...!Ikat pada tahun 1984 pula

mendapati :

1. Lebih kurang 85% daripada kemalangan dalam industri adalah disebab­

kan oleh ketidakupayaan menghadapi stres.

2. Penyakit jantung berkaitan dengan stres menyebabkan kerugian lebLlt US$

135 juta Ul1tuk setiap had bekelja.

3. Stres yang berkaitan dengan sakit kepala merupakan punea utama pemba­

ziran dan kerugian masa dalam industri.

4. tv'Iasalah psikologikal dan psikosomatik menjrumbang lebih dari 60% k05

ketidakupayaan pekerja dan dalam jangkamasa p�'1.jang sebanyak US$ 26

bilion dibelanjakan untuk masalah ini khususnya bagi bi! kesihatan.

penekanan, telah menjadi isu yang penting kepada pengurusan, perubatan dan

kesiliaw.n aWEl..m. LaHhan u..ntnk menghadapi gejala ini secara profesiona1 telan me-

di bidang penglITUSan, penlbatanF kerja sosialj pentadbircJl

Sanyak orl?;aIlisasi telah mula menvediakan progra.lll ne:ng:urusan stres bagi ... ioJ' J ___ ........ ...l ...... ..... ....

kaUiiSeful.g set-.ing2:alah kepada bentuk tempi rripnosis. Terdapat juga beberapa _ _f....J' ... ..... ... ... J ........ .....

institusi k.;.,.usus diDertang(Tun�J·a�vabka.."'i untuk meneliti masalah ini seperti Tne ..I.. _o-� ...

National Institute On vVorkers Compensation dan The A....merican Instit-ute of

.-.. P 1- d' - " . 1 :;rress " _ ertll(,JIlg-perllll -.fig stres Jllga meramaikan SITes C.J<all

bernilai ta-.hu� I'jfirul .&..'-JUU melalui

- " menJaC'J

:t<tJdmat

industri

seperti

1m menunjukkan bahawa gejala i.'1i dirama!kan tenlS meningkat

dan menladi ancaman kepada iIldividu dan orp'anisasi di AmerIKa Svarikat. , ___ 0 J

Kesemua kenyataan di atas ad?Jah berdasarl.;;:an fenomena di AmerIKa

n ·� .j-lr h 1 li 1'lr .L l 1- ,.l'l - , • • � hebe :;!yanKih ...... erElJl...a _ auyar.;;: penye lClll,all i.e .. ,,"..Il .... muat dl sampmg WUJI1. .. iliya rapa

instihlsi yfu"1g khusus berkaitan dengan stres di negara tersebut. Di Iv1alaysia

penumpuan kepada masalah sires masih kurang tetapi masalah InI ternyata

berlaku di dalam masya..rakat nega..ra iP.i dan tidal< dapat dielakkan. 1vfa.ka berto!a.k

3

Definisi Stres

� h . 1 '� ,",-{1\ � til ' • • • ' . � .. U.ler ( 17�1J 1 Ke LKa cuba mengenengailkan satn Konsepsl tenrang stres, • , '-'" � .!.. � .

menyatakan setakat :[Pi tidak ada satu. ko:nsepsualisasi sert-...a kesetujuan tentang

.J h . . ,-f • 1 ,- ' � . d ' 1.. 1 1 uetlmsl �an operaSlona.l. ... entang stres� IrLl a ata1.L -t<erana stres merupar:an satll

masalah ya. ..... g kompleks dan sangat luas untuk diselidiki.

Schuler mendeHnisikan stres sebagai keadaait dinamik di mana individu

menghadapi pertentarl.gan deng<:l.ll kesempaw.llf hambaum atau desakan berki.litan

d A":!_ • • d ' . h 'l ' .' 1 " k ' 1 . 'dak ' engan apa yfulg u.1illg' .. nkannya an. m mana a5L.-.p .. asll O..ljful.g .... aKful seDage.i ti . �

pasti , . � .. d T ' • A r' . •• uan pen-bng, N.Latieson an .L vancevlcl1 menuen..'1lSlkan stres sebagai

-filldakbaJas yang diubah...suai, disederhanaka..n oleh perbezaa..n individut iaitu

sebagai akibat daripada sebara..ng ti..ndakbalas, keadaan atau peristiwa yang

menetapkan desakan atau permintaan tertentu. ke atas seseorang,

tvfcGrath (1976) berpendapat shoes adalah sat"tl set keadaan yang

menyebabkan seseorang it"a mempunyai stres iaitu str� melibatkan intera...�i

antaTa peribadi dengan persekjtaran. Sesuatu yang berlaku di per .... ngkat luaran

Beberapa sarja..lla lain memberikan defini .. i St-res yang secara 1.:husus dikaitkan dengan organisasi atau keadaan kerja. lui adalah kera..�a ,"Vlljud stres

4

dil,enali sebaQ"ai stres di temvat keria atau shes onrarusasi. tvlenurut Beehr dan v .1. ; V

Newman (1978), stres or2:ii.nisasi arau pekeIiaan iiila11 satu keadaan di mana , � v � I

faktor-fcJ<tor yang berkaitan d.eng£'� kerja berintercJq;j dengcJl pekerja Imtuk

h l.. k ' .. l ' fi . 1 · o.' d · . I · ' • . , menguL au ____ eadaa..� PSlkO.!Ogl atau _LSlO.!OgI penbaLI terse but ,mmda atau tU.buh)

Quick (19�4) menegaskfu� stres organisasi ialah pola umum mobilisasi kuasa

bawa..tt sedar individu akibat bertentan2:an dengan sebaranQ' desakan of2'anisasi <--; tJ' U U

at::lll la�";a qh'p� nrcrmlisasi bernunca dati desakan bersifat keorgapJsasian dan - - �'-�J . '-' - -� - � o� -�r <CJ

dialami oleh individu.

Daripada defiJli�i di ata5 dapatlah dirumuskii.TI bahawa proses SITes adalah

keadaan tekanan yang berlaku ke atc� minda da.n pJ.buli badan manusia

disebabkan oleh hambatafl iaitu. teKfu"la.n ycmg menghalang individu danpada

melakukan apa yang mereka ingh'lkan atau ker-JIangan sesuatu yang mereka

inginkan. �lanakala stres organisasi ialah keadaan tindakbalas dan tekanan ke atas

minda dan tubuh badan manusia disebabkan hambatan dan desakan ValiQ' berlaku

dalam organisasi.

Proses Stres

J U

Shes selalu difokuskall kepada natij::l it atau ;:; 1c.ibat yang negatif, tetapi

sebenarnya sesetengah shoes adalah bermanfaat terutamanya apabila dikaitkan

5

dengan pe:ningkatan kerja. Dalam bent-uk U terbalik, SITes yang terlalu rendall.

menvebabkan Dencaoaian kelia vanQ' rendah Hvaneevich dan Matteson, 1987; J ':' .1. J J 0 '\

Sehubungan dengan ini stres boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu

stres yang positif (eustres) dan stres yang negatif (distres). Eustres adalah adaptif,

kOp.strll·kHf dan berti .. nd::. kbalas secara positif terhadap stres. Distres i::l 1::1 h.

ciri-ci!i negatif demo tidak

konstruktif atau maladaDuve (Ouid� dan Ouick 1984). Di da1an:l KaHan ini Denum-..L , -- -- ' , J .L

....l 1 .. .. ... ... k "1 " * .. pua..n auiOllaS!. UIDenKan :epaua UlSrres.

Proses SITes berlak-u dalam 1:-.entuk psikologi atau kOgDiti.1 dan :fi�iologi.

Hans Selye, sa..1c.na stres yang ulung dan dia..'1.ggap paling bc.nyak melakukc.n

-_'. ' e-.ll�yyp1l1 ·dik· an men�en<:>'; �rr' e� menl-el'<:lekar .., ... neoe etr0" b,n.l<:>irn rialarr hen�nir .....- "'-' D ____ "-L IJ ......- Li.

� 1.tJ..J'.I.: ... , Y.I. 'lJU'L,..U lJ''L '-'lJ' "-'.1.s:."-.L'� '-4. It. IU" � 'L "'-L"'-

�ndakbalas bersifat psiko-fi-Biologikal. rvlelalui kon...sep GAS '\General Adaptation ... ... ...

iaitu, secara umum, adaptasi da:1'\ sindrom_ Ko:nsep general (umum) digunakan

ke:nma punea stres :membeli kesaB. kepada beberapa bahagian dalam t-ulYllI.'1.

manusia. Adaptasi merujuk kepada ransa..'1.gan iaihl ketahanan yang terbentuk

unhlk membtili.tu. tubuh melakukan penyesuClian atau menghadapi punea SITes

dan sindrom ialah reaksi yang mILne-nl . Fasa-fasa ini dikenali. sebagai amaran f

tentru.""1.gan. dan kelesua..'1. (Ivancevich dan tviatteson, 1987; \\T'l'.ite da.."'l Be(lnar, 1991).

6

Pada pe:tingkat amararl., pUllea si:ies dljangka dan ancamannya

dikolllunikasikan melalui sistem saraf ke otak. Adaptasi. meng:ambil ben�\ .... ' v

perub3.han mendad::.k lmsur-unsur kimia d:i dalam V.lbn h. Pertukaran ini berlaku

secara tiba-tiba keti..ka plInCa-punca stres memberi kesc.fl kepada individu secara

dal . 1 . rk ..1 • • 1 • • umum ::> am Ja....'1.g.r:;a masa yang panJang JLa punca stres ulJang.L<a sebaga.J.

1 1 1 . · k& 1 -1 1 • _ _ 1... • l d . 1 . me:roanaya, auaprrun mung_,ll mengamoll oenrtU< menenrang Kea· _aan re:rseour

atau mengalah kepadanya iaitu keadaan di mana tubuh dan minda bertindakbalas

secara serentak bagi menentuk.an sarna ada individu menghadapi situasi tersebut

ahu melupakannya. Apabila tind;:\kbalas perIu diperta.hap.kan pada tempoh yang

W.llla, adrenalin dirembes ke dalam dara..lt. lni menyebabkan kelesuan tubuh dan

individu mengalami tahau keIesuan (\rvllite dan Bednar, 1991). _ � \ r

Berbeza dengan SeIye, Lazarus (1993) memberi..kan empat konsep yang

berkaitan dengan proses stres i3itu. (1) agen penyebab Inaran atau d31aman,

Lazaru.s hubllil.i!an peribam-uerse1-J.taran, (2) Penilaian ( oleh minda atau sistem '!..J _ .L , , ,

fisiolngi) yID"'1.g membezakan a..ncaman atau baltaya serra apa ya..ng baik; (3) proses penyelesaian yang Aiganakan oleh .minda atau p.lbuh unt"k menghadapi desakan

dan (4) bentuk yang kompleks daripada kesan ke atas minda dan tubuh, yang

selolu diruiuk sebag3i reaksi stres. r _

7

Lazarus memberikan tiga bentuk stres iaitu. (1) kemusnahan (hanu), yang

merujuk kepada kemusnahan bersifat psikologi (2) aneaman (threat)! iaitu

kemllsnahan yang belurn terjaoi tetapi mungkin mendatang dan (3) eabfi.Ian. (chal-

lenge), hasil dati perminta.'m atau desakan yang diya1-jffi dapat diatasi dengan

menggerakkan dan membina kaedah menghadapinya secara berkesan"

vValaupun terdapat beberapa perbezaan antara pendekatan dua tokoh

urama stres yang sering diambil pendapat mereka iaitu. Selye dan Lazarus; namun

kedua-duanya menekankan tiga komponen utama stres iaitu punca stres

(stressor), proses stres yang berlaku di dalam minda dan tubuh manusia serm stres

yanQ" Inerupakan natiJ"ah da.-i proses tersebut. _ u �

Seeara ringkas, komponen yang menghasilkan stres boleh dibahagikan kepada pertama, pUl1ea stres (stressor) iaitu ransan.gan yang dilihat sebagai

ancaman atau membangkitkan perasaan negaf...f. Lebih banyak punea stres maka

5ema..1cin besar kemungkinan stres yang berterusan. :Menurut McLean (1979) dan

vvThite dan Bednar (1991) stres yang muncul akibat ransangan punea stres tidaklah

disebabkan oleh sesuatu plllea sahaja tetapi mungkin berupa interaksi yang

kompleks antara banvak PUllea stres. Kedua ialah kekerapan terdedah kepada .L J .L

ur.sUY-UIlsur punea stres dan ketiga ialah darjah kesakitan fizikal dan emosi ya.tg

berpunca daripada punea srres. Dalam bentuk mendatar hubungan ketiga-tiga

aspek terse but ialah punea SITes, proses dalam minda atau tubuh dan stres.

KomurJkasi Dalam Organisasi

Q (}

K ., . d

"1 • • � "1 "1 "1 - .. . .. ... 11 "1 - 1; .. -OmUnlKasl ruam orgalusasl rel(;l..n Ciltenma Olen a..f\il-anll pengunlSan,

komunikasi. psikoiogi organisasi. psikologi industri dan tingkahlaku organisasi

sebagai UIlSlIT yo..ng sa..ngat penHng dalam proses pengorgaJrisasian dan keberkesa-

nan organisasi. Kesemua teori pengurusan Y<htg utama iaitu Teori Pengl.u'llsa...n

Budava G-rQ"anisasi menekankan aSDeK komunikasi sebagai salah SarlI tema vano-J {.; � < .I b

utarrla.

Menurut Da.�els dan Spiker (1991) komunikasi berasaskan teari Pemi.kll'an

¥Jasik dan SaintLfik adalah alat untuk nfr.ak pe .... "-ur.·"'all lTIPno-;;tural .-lan' r L ... .1.L& u...;:J ..Ll.l_ "'0-' '1' '' -- ...

menyelaraskan proses pengorganisasian. Komunikasi melibatkan perancaItgan

dfu"'1 proses membuat keputusan yo..ng dipusatkan pada l-tirarki di perm.gkat atac;:.

Polisi organisasi dan mesej mengenai orientasi tugas adalah bentpa arahan dari

. , b ' 1 • t ' , "1..... k ' . , tu uuru_" mem en .laporan Ten a..�g masal<Lrt yang lJt:"L aIran aengan � gas.

Teori Hubunga.Tl Marrll5ia van,; berkembang: seiak 1920an pula memberi J ...., ...., � ..l.

penekanan yang lebih terhadap kOffiU!llkasi berbandmg dengan era Idasik dan

sebagai matlamat pengurus membuat pernyataan kepada pekerja tetapi wlrJk

plhak pengurn<.an mendengar apa yang pekerja ingin nyata.kan. Teori ini