PROGRAM TRANSFORMASI MINDA Siri 2/2019

(OVERVIEW PERKHIDMATAN AWAM NEGERI SABAH)

PENGENALAN KEPADA JENTERA PENTADBIRAN KERAJAAN NEGERI SABAH

• Sistem dan struktur pentadbiran moden negeri Sabah – 3 era:

1. Pentadbiran Berpiagam Borneo Utara 1881-1942 (North Borneo Chartered Company).

2. Pentadbiran Jajahan Kolonial Kerajaan Inggeris 1948 – 1963.

3. Pentadbiran Negeri Sabah Selepas Merdeka 1963 – kini.

1.

Pentadbiran Negeri di bawah Syarikat Berpiagam Borneo Utara

(1881 – 1942)

1.1. Pengenalan

• Tahun 1881 – Kerajaan Inggeris menyerahkan Watikah Diraja kepada Syarikat Berpiagam untuk menjalankan operasi perniagaan di Borneo Utara,

• 7 Ogos 1881 Sir William Hood Treacher dilantik sebagai Gabenor pertama,

• Gabenor melantik pegawai-pegawai untuk membantunya mentadbir Borneo Utara.

08/04/2019 4 PTM, INSAN, JKM

Sambungan…

• Tahun 1888, Syarikat Berpiagam BU diberi perlindungan oleh Kerajaan Inggeris daripada ancaman lanun supaya syarikat dapat menjalankan operasi perniagaan tanpa gangguan.

• Pentadbiran BU bertukar menjadi pentadbiran Usaha Sama (Joint Venture) antara Kerajaan Inggeris dan pengurusan Syarikat BU.

08/04/2019 5 PTM, INSAN, JKM

Sambungan…

• Status BU bertukar dari penguasaan sebuah syarikat kepada penguasaan perlindungan Kerajaan Inggeris.

• Merubah polisi pentadbiran syarikat dari pentadbiran perniagaan ke pentadbiran dalam bentuk operasi kerajaan.

08/04/2019 6 PTM, INSAN, JKM

1.2. Objektif Syarikat Berpiagam

• Objektif utama:

1. Menjaga kepentingan pemegang-pemegang saham syarikat;

2. Menekankan perkembangan perniagaan dan keuntungan syarikat.

08/04/2019 7 PTM, INSAN, JKM

Lembaga Pengarah (London)

Pemegang Saham

Majlis Penasihat (1883)

Majlis Perundangan

(1912)

Setiausaha Kerajaan (Urus Setia)

Gabenor

Residen

Pegawai Daerah

Ketua Anak Negeri

Ketua Kampung

Pentadbiran Residensi

Jabatan

Buruh K/api JKR Perubatan Pej.

Ukur Hutan

1.3 STRUKTUR PENTADBIRAN SYARIKAT BERPIAGAM (1881-1942)

Treasury

08/04/2019 8 PTM, INSAN, JKM

08/04/2019 9 PTM, INSAN, JKM

PENTADBIRAN BORNEO UTARA DI BAWAH JAJAHAN KOLONIAL KERAJAAN INGGERIS

(1948 – 1963)

2.

08/04/2019 10 PTM, INSAN, JKM

08/04/2019 11 PTM, INSAN, JKM

2.1 PENGENALAN

• Pentadbiran Syarikat Berpiagam berakhir setelah Peperangan Dunia Kedua meletus pada tahun 1941.

• Semasa WWII, Jepun memerintah BU dengan membahagikannya kepada 2 bahagian:

- Seikai Shiu (Residensi Pantai Barat dan Pedalaman; dan

- Tokai Shiu (Residensi Pantai Timur).

08/04/2019 12 PTM, INSAN, JKM

Sambungan…

• Semasa pemerintahan Jepun, semua jabatan tidak berfungsi;

• Setelah WWII tamat, BU ditadbir oleh Pentadbiran Tentera British (BMA) sehingga 15 Julai 1946.

• 15 Julai 1946, Pentadbiran Kerajaan Kolonial bermula sehingga 16 September 1963.

08/04/2019 13 PTM, INSAN, JKM

2.2 Objektif Pentadbiran Kolonial Kerajaan Inggeris

• Melaksanakan pemerintahan Kerajaan Jajahan Inggeris (pemerintahan kolonial);

• Menjaga kepentingan dan pelaburan pihak British dan Eropah;

• Membekalkan pasaran British dengan hasil-hasil sumber asli yang diperolehi dari BU; dan

• Memberi perkhidmatan sosial seperti kesihatan dan pendidikan kepada masyarakat tempatan.

08/04/2019 14 PTM, INSAN, JKM

2.3 STRUKTUR PENTADBIRAN BU DI BAWAH JAJAHAN KOLONIAL KERAJAAN INGGERIS 1946-1963

GABENOR

KETUA S/U (KETUA

PERKHIDMATAN)

MAJLIS PENASIHAT

(1946-1950)

MAJLIS PERUNDANGAN

(1950-1963)

JAWATANKUASA

EKSEKUTIF (1950-1963)

JABATAN: 1. KASTAM

2. IMIGRESEN & BURUH

3. PERTANIAN

4. AUDIT

5. POLIS & PENJARA

6. PENDIDIKAN

7. HUTAN

8. TANAH

9. LAUT

10. PERUBATAN

PEGUAM NEGARA

SU KEWANGAN

AKAUNTAN NEGERI

RESIDEN PANTAI BARAT

RESIDEN PANTAI TIMUR

RESIDEN LABUAN &

PEDALAMAN

DO/KAN/KK

DO/KAN/KK

DO/KAN/KK 08/04/2019 15 SS PTM, INSAN, JKM

3.

PENTADBIRAN AWAM NEGERI

SELEPAS KEMERDEKAAN

3.1. PENGENALAN

Dua jenis Perkhidmatan Awam di Negeri Sabah selepas merdeka pada tahun 1963

1. Perkhidmatan Awam Persekutuan – jabatan dan agensi Persekutuan yang beroperasi di Negeri Sabah

2. Perkhidmatan Awam Negeri – jabatan dan agensi Negeri yang ditubuhkan oleh Kerajaan Negeri Sabah.

3.2. Perkhidmatan Awam Persekutuan

a) Jabatan-jabatan yang telah wujud di Sabah (Borneo Utara) sebelum merdeka. Semua fungsinya diambil oleh Kerajaan Persekutuan selepas merdeka (Jab. Audit, Jab. Penerangan, Jab. Imigressen, Jab. Buruh, Jab. Penjara, Polis, Jab. Pelajaran, JHDN, Jab. Guaman, dll);

b) Jabatan-jabatan yang diwujudkan setelah mencapai kemerdekaan (cawangan Badan-badan Berkanun Persekutuan – FAMA, FELDA, MARA dll.);

c) JPA Persekutuan Cawangan Sabah ditubuhkan pada tahun 1963 dengan nama Pejabat Perjawatan Persekutuan (Sabah & Sarawak). Ia ditukar kepada JPA Cawangan Sabah pada 1 Januari 1987 dan ditutup pada bulan Disember 1989.

08/04/2019 18 PTM, INSAN, JKM

Sambungan…

d) Suruhanjaya Perkhidmatan Awam Persekutuan Cawangan Negeri Sabah ditubuhkan melalui ketetapan JK Perhubungan Awam Negeri Sabah, Sarawak dan Semenanjung.

08/04/2019 19 PTM, INSAN, JKM

Sambungan…

• Fungsi SPAM Cawangan Negeri Sabah:

– Memastikan pelantikan anak-anak Negeri Sabah ke jawatan-jawatan dalam Perkhidmatan Awam Persekutuan;

– Bertanggungjawab terhadap perlantikan dalam semua hal perkhidmatan bagi kakitangan yang dilantik ke jawatan dalam Perkhidmatan Persekutuan di Sabah

08/04/2019 20 PTM, INSAN, JKM

Sambungan…

• Tanggungjawab Kerajaan Persekutuan dalam Perkhidmatan Awam Negeri:

Pembayaran pencen, gratuiti & elaun persaraan kepada semua kakitangan tetap dan berpencen dalam Perkhidmatan Awam Negeri dan Persekutuan;

Kuasa meluluskan pewujudan jawatan Gred 17 dan ke atas yang berstatus tetap dan berpencen;

Kerajaan Negeri berkuasa mewujudkan jawatan kontrak. Pembayaran gaji dan gratuiti ditanggung oleh Kerajaan Negeri.

08/04/2019 21 PTM, INSAN, JKM

3.3. PERKHIDMATAN AWAM NEGERI SELEPAS TAHUN 1963

Jabatan dan agensi negeri yang di tubuh oleh kerajaan negeri selepas

penubuhan Malaysia.

3.4. STRUKTUR PENTADBIRAN KERAJAAN NEGERI SELEPAS TAHUN 1963

TYT YANG DI-PERTUA NEGERI

SABAH

KABINET NEGERI SABAH

DUN

SPEAKER AHLI DIPILIH

SURUHANJAYA PERKHIDMATAN AWAM NEGERI

SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI

JABATAN PERSEKUTU

AN

JABATAN NEGERI

SUT KEM. KEWANGAN

SUT-SUT BADAN

BERKANUN KERAJAAN TEMPATAN

PEGUAM NEGERI

RESIDEN

DO

KAN

KEMENTERIAN NEGERI

LEMBAGA TABUNG GETAH

LEMBAGA LETRIK SABAH

08/04/2019 24 PTM, INSAN, JKM

3.5. SURUHANJAYA PERKHIDMATAN AWAM NEGERI (SPAN)

• Ditubuhkan di bawah Perkara 36 Perlembagaan Negeri;

o Bertanggungjawab ke atas perlantikan, pengesahan jawatan, pelantikan ke jawatan tetap dan berpencen, kenaikan pangkat, pertukaran dan kawalan tatatertib ke atas kakitangan Perkhidmatan Awam Negeri.

08/04/2019 25 PTM, INSAN, JKM

SPAN (sam…)

1. Suruhanjaya: Pengerusi, Tim. Pengerusi & 7 orang ahli Lembaga Suruhanjaya yang dilantik oleh TYT dan bertanggungjawab kepada TYT.

2. Urus Setia Suruhanjaya: terdiri daripada pegawai-pegawai awam, di ketuai oleh Setiausaha SPAN.

bertanggungjawab melaksanakan fungsi suruhanjaya dalam semua aspek berkaitan dengan perkhidmatan awam.

melaksanakan tugas-tugas mengikut fungsi SPAN.

Mengandungi 2 komponen utama:

3.6. PERKHIDMATAN AWAM NEGERI (PANS)

• Jentera pentadbiran kerajaan

• merancang, melaksana memantau/menilai hal ehwal pentadbiran dan pembangunan negeri.

08/04/2019 27 PTM, INSAN, JKM

STRUKTUR PENTADBIRAN NEGERI SABAH MASAKINI

Jemaah Kabinet

Dewan

Undangan

Negeri

TYT Yang

Dipertua Negeri

Jabatan Ketua Menteri/Pej. SKN

Suruhanjaya

Perkhidmatan

Awam Negeri

10 Kementerian

(23) Kuasa-Kuasa Tempatan

(25) Jabatan (13) Badan-

Badan Berkanun

(22) Pentadbiran Daerah

(11) Pentadbiran Daerah Kecil 08/04/2019 28 PTM, INSAN, JKM

I. SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI

• Mengetuai Perkhidmatan Awam Negeri; dan

• Setiausaha Tetap, Jabatan Ketua Menteri.

08/04/2019 29 PTM, INSAN, JKM

II. KEMENTERIAN-KEMENTERIAN NEGERI

menggubal dan merumus dasar untuk diputuskan oleh Kabinet;

mempastikan dasar-dasar kementerian dilaksana oleh agensi-agensi pelaksana di bawah kementerian;

diketuai oleh Menteri dan dibantu oleh Pembantu Menteri;

Setiausaha Tetap sebagai Ketua Pentadbiran sesebuah kementerian.

08/04/2019 30 PTM, INSAN, JKM

III. JABATAN-JABATAN NEGERI

Agensi pelaksana dasar yang digubal di peringkat kementerian;

Diketuai oleh Pengarah.

08/04/2019 31 PTM, INSAN, JKM

IV. BADAN-BADAN BERKANUN NEGERI

• Ditubuhkan di bawah enekmen kementerian;

• Dasar dibuat oleh Lembaga Pengarah dan operasi di bawah pengawasan Kementerian berkenaan;

• Memberi perkhidmatan kepada kumpulan sasar tertentu;

• Terlibat dalam aktiviti perniagaan atau industri yang tidak diterokai oleh sektor swasta atau atas kepentingan nasional;

• Diketuai oleh seorang Pengurus Besar.

08/04/2019 32 PTM, INSAN, JKM

V. KUASA-KUASA TEMPATAN

Memberi perkhidmatan dan kemudahan moden kepada masyarakat tempatan;

Menjalankan fungsi mengikut Perintah Tetap (Standing Orders), Undang-Undang Kecil (By-Laws), Ordinan Kerajaan Tempatan 1961 dan peraturan-peraturan yang dikeluarkan oleh KKTP&P;

Diketuai oleh Presiden (Majlis Perbandaran) atau Pengerusi (Lembaga Bandaran dan Majlis Daerah)

08/04/2019 33 PTM, INSAN, JKM

VI. PENTADBIRAN DAERAH

• Sistem Residensi dimansuhkan pada tahun 1979;

• Daerah ditadbir oleh Pejabat Daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah kecuali Kota Kinabalu, Sandakan dan Tawau;

• Berperanan untuk merancang, melaksana, menyelaras dan menilai semula semua jenis perkhidmatan dan pembangunan di peringkat daerah.

08/04/2019 34 PTM, INSAN, JKM

VII. PENTADBIRAN ANAK NEGERI

Mentadbir undang-undang dan adat resam Anak Negeri di setiap daerah;

Diketuai oleh Pengarah dan Pejabat Hal Ehwal Anak Negeri Sabah di bawah KKT&P.

08/04/2019 35 PTM, INSAN, JKM

3.7. PENUTUP…

Perkara-perkara penting dalam sistem Pentadbiran Negeri Selepas Kemerdekaan:

o Pengenalan sistem berkementerian (Jemaah Menteri);

o Penglibatan ahli-ahli politik dalam jentera pentadbiran negeri – sebagai wakil masyarakat dalam sistem pemerintahan demokrasi;

o Penubuhan Perkhidmatan Awam Persekutuan dan Perkhidmatan Awam Negeri; dan

o Penubuhan SPA Persekutuan dan SPA Negeri.

08/04/2019 36 PTM, INSAN, JKM

Sekian,

Terima kasih…. Selamat Maju Jaya

08/04/2019 37 PTM, INSAN, JKM