Pembiakan dan Pertumbuhan : Sistem Pembiakan ManusiaNOTA Organ Pembiakan Lelaki : Struktur dan Fungsi

Organ Pembiakan Wanita :

Struktur Dan Fungsi

Banding Beza - Sperma dan ovum Persamaan1. 2. 3. Sperma Merupakan sel pembiakan Dihasilkan dalam badan manusia Mempuyai nukleus 1. 2. 3. Ovum Merupakan sel pembiakan Dihasilkan dalam badan manusia Mempunyai nukleus

Perbezaan1. 2. 3. Sperma Sel pembiakan lelaki Sel terkecil dalam badan manusia Mempunyai bahagian ekor untuk bergerak Dihasilkan oleh individi lelaki 1. 2. 3. Ovum Sel pembiakan wanita Sel terbesar dalam badan manusia Tidak mempunyai ekor

4. 5.

4. Dihasilkan oleh invidiu wanita 5. Boleh hidup selama 24 jam dalam badan wanita 6. Berbentuk bulat

Boleh hidup selama 72 jam dalam badan wanita 6. Berbentuk seperti berudu

Pembiakan dan Pertumbuhan : Sistem Pembiakan ManusiaBAHAN P&P Lampiran 1

Lampiran 2 - Latihan Pengukuhan Arahan : 1. Jawab semua soalan.

Tuliskan bahagian-bahagian organ pembiakan lelaki dan wanita dalam jadual di bawah.

Bahagian organ seks lelaki 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Bahagian organ seks wanita 1. 2. 3. 4. 5.

2.

Lengkapkan jadual di bawah.

Bahagian 1. 2. 3. Duktus sperma 4.

Fungsi Menghasilkan sperma dan hormon testosteron Melindungi testis dan menetapkan suhu lebih rendah sedikit daripada suhu badan

Menolong menghantar sperma ke organ seks wanita

5. Ovari 6. 7. 8. Membenarkan fetus berkembang jika persenyawaan berlaku Menolak oum yang matang dari ovari ke uterus

3.

(a) (b) (c)

Sperma ialah sel _______________ dalam badan manusia. Ovum ialah sel _______________ dalam badan manusia. Labelkan rajah berikut.

Sperma

Ovum

Jawapan Latihan Pelajar

1. D 5. B 9. B 13. C 17. D

2. A 6. C 10. C 14. D 18. A

3. C 7. A 11. B 15. D 19. A

4. C 8. D 12. C 16. C 20. B

Pembiakan dan Pertumbuhan : Sistem Pembiakan ManusiaLATIHAN Pilih jawapan yang betul. 1 Organ yang manakah antara berikut tidak terlibat dalam sistem pembiakan lelaki? A Testis B Duktus sperma C Vesikel Simen D Ginjal Organ yang manakah antara berikut tidak terlibat dalam sistem pembiakan wanita? A Ureter B Faraj C Ovari D Tiub Fallopio Apakah fungsi testis? A Menyimpan sperma B Mengaktifkan sperma C Menghasilkan sperma D Membawa sperma keluar dari testis Apakah fungsi ovari? A Menyimpan ovum B Membesarkan saiz ovum C Menghasilkan ovum D Membawa keluar ovum dari ovari

2

3

4

Rajah 1

5 6

Rajah 1 menunjukkan sel pembiakan jantan. Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, yang manakah letaknya bahan baka? Antara penyataan berikut, yang manakah tidak benar? A Ovum boleh hidup dalam masa 24 jam sebelum disenyawakan. B Sperma boleh hidup selama 72 jam di dalam badan wanita. C Pertemuan ovum dan sperma berlaku pada bahagian uterus. D Sperma boleh bergerak sendiri tetapi ovum tidak boleh bergerak.

Rajah 2

7

Rajah 2 menunjukkan sebahagian daripada organ pembiakan wanita. Apakah proses yang paling penting berlaku pada bahagian berlabel X? A Persenyawaan B Penempelan C Pengovulan

8

D Pembesaran Antara berikut, yang manakah tidak benar tentang organ dan fungsinya? Organ Fungsi A Testis Menghasilkan sperma B Vesikel simen Menghasilkan cecair semen C Duktus sperma Menyalurkan sperma dari testis ke uretra D Uretra Menyalurkan air kencing sahaja

Rajah 3

9

Rajah 3 menunjukkan satu urutan proses kejadian manusia. Antara berikut, yang manakah benar tentang X dan Y?

Proses X Y A Penempelan Bayi B Persenyawaan Fetus C Persenyawaan Embrio D Pengovulan Ovum 10 Antara penyataan berikut, yang manakah tidak benar? A Pengovulan ialah proses pembebasan ovum matang dari ovari ke tiub Fallopio. B Persenyawaan antara ovum dengan sperma berlaku pada tiub Fallopio. C Zigot yang terhasil selepas persenyawaan akan menempel pada dinding tiub Fallopio. D Zigot akan berkembang menjadi fetus selama sembilan bulan. 11 Antara berikut yang manakah urutan yang betul bagi perjalanan sperma dalam badan seorang wanita? A Serviks Faraj Uterus Tiub Fallopio B Faraj serviks Uterus Tiub Fallopio C Faraj Uterus Serviks Tiub Fallopio D Serviks Faraj Tiub Fallopio Uterus

Percantuman gamet jantan dan betina berlaku di dalam badan haiwan betina.

12 Penyataan di atas bermaksud A persenyawaan. B persenyawaan luar. C persenyawaan dalam. D pendebungaan. 13 Bahagian ini berfungsi menyalurkan sperma dari testis ke vesikel semen. Apakah bahagian yang dimaksudkan? A Ureter B Skrotum C Duktus sperma D Vesikel semen 14 Antara berikut bahagian manakah yang tidak dilalui oleh sperma? A Uretra B Duktus sperma C Vesikel semen D Skrotum

Soalan 15 hingga soalan 20 berdasarkan ringkasan arahan di bawah ini. Ringkasan Arahan A I, II, III B I, II C II, III D I

Rajah 4

15

Rajah 4 menunjukkan pandangan sisi sistem pembiakan wanita. Antara bahagian berlabel P, Q dan R, yang manakah tidak terlibat dalam proses pembiakan? I R II Q III P 16 Antara bahagian organ seks lelaki berikut yang manakah terlibat dalam sistem pembiakan? I Ureter II Testis III Duktus sperma 17 Antara penyataan berikut yang manakah benar? I Sperma merupakan sel terkecil dalam badan manusia. II Ovum merupakan sel terbesar di dalam badan manusia. III Sperma boleh bergerak pantas dengan menggunakan bahagian ekornya. 18 Pilih penyataan yang betul tentang ovum. I Ovum adalah gamet betina. II Ovum dihasilkan oleh ovari. III Ovum mempunyai bahagian nukleus, sitoplasma dan membran sel. 19 Pilih penyataan yang betul tentang sperma. I Sperma adalah gamet jantan. II Sperma dihasilkan oleh testis. III Sperma mempunyai bahagian kepala, badan dan ekor. 20 Apakah persamaan antara sperma dan ovum? I Mempunyai nukleus II Mempunyai sitoplasma III Mempunyai ekor untuk bergerak

Pembiakan dan Pertumbuhan : Pembiakan Seks dan AseksNOTA KBKK

Persamaan dan Perbezaan antara Pembiakan Seks dan Aseks PersamaanPembiakan Seks Pembiakan Aseks

1. Berlaku pada haiwan dan tumbuhan

1. Berlaku pada semua haiwan dan tumbuhan

PerbezaanPembiakan Seks 1. Melibatkan gamet jantan dan gamet betina 1. Pembiakan Aseks Tidak melibatkan gamet jantan dan betina

2.

Berlaku pada tumbuhan melibatkan proses pendebungaan dan persenyawaan

2.

Berlaku pada tumbuhan tetapi tidak melibatkan proses pendebungaan dan persenyawaan

3.

Tumbuhan menghasilkan buah dan biji benih Berlaku ada haiwan melibatkan persenyawaan luar dan dalam Berlaku dalam kadar yang lambat Hanya melibatkan satu jenis pembiakan

3.

Tumbuhan menghasilkan spora

4.

4.

Berlaku pada haiwan tetapi tidak melibatkan persenyawaan luar dan dalam Berlaku dengan kadar yang cepat Terdapat banyak jenis pembiakan seperti pertunasan, belahan dedua, penjanaan semula, batang rayap dan pengsporaan. Tidak mempunyai struktur pembiakan khusus Hanya satu induk terlibat Individu baru hanya daripada satu keturunan

5. 6.

5. 6.

7. Mempunyai struktur pembiakan khusus 8. 9. Melibatkan dua individu induk Individu baru merupakan gabungan dua keturunan induk

7.

8. 9.

Pembiakan dan Pertumbuhan : Pembiakan Seks dan AseksLATIHAN Latihan 1 (Pengukuhan) Jawab soalan-soalan yang berikut. 1. Sel-sel pembiakan bagi sesuatu organisma dinamai ________________ . 2. Pembiakan yang melibatkan percantuman antara dua gamet jantan dan betina dinamai __________________ __________________ . 3. Pembiakan yang tidak melibatkan gamet jantan dan betina dinamai __________________ __________________ .

4.

5.

6. Nyatakan cara pembiakan organisma berikut:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Organisma Rumput Yis Mukor Cendawan Paku pakis Strawberi Halia Bakteria Paramesium Planaria Pegaga

Cara Pembiakan Batang rayap

Latihan 2 (Model Soalan PMR) 1. Antara haiwan berikut yang manakah boleh melakukan pembiakan aseks? A. Hidra B. Ikan Gapi C. Sotong D. Udang 2. Antara berikut yang manakah boleh melakukan pembiakan seks dan aseks? A. Yis B. Lumut C. Paku Pakis D. Lalang

3.

Rajah 1 menunjukkan satu kumpulan tumbuhan yang boleh membiak secara aseks. Apakah cara pembiakan yang dimaksudkan? A. Pertunasan B. Penjanaan semula C. Pengsporaan D. Persyewaan luar 4.

Rajah 2 menunjukkan satu cara pembiakan sejenis organisma. Apakah cara pembiakan yang berlaku ke atas organisma ini? A. Pengsporaan B. Belahan dedua C. Penjanaan semula D. Batang rayap 5. Antara pernyataan berikut yang manakah tidak benar? A. Manusia dan haiwan peringkat tinggi membiak secara seks. B. Semua tumbuhan hanya membiak dengan cara seks. C. Semua kumpulan haiwan vertebrata membiak secara seks. D. Tumbuhan yang membiak dengan cara vegetatif juga boleh melakukan pembiakan seks. 6.

Maklumat di atas merupakan salah satu cara membiak secara aseks. Apakah haiwan yang boleh membiak dengan cara demikian? A. Hidra B. Cacing planaria C. Cacing tanah D. Bunga raya 7. Tumbuhan yang membiak secara aseks boleh menghasilkan spora, batang rayap dan rizom. Antara tumbuhan berikut yang manakah terkecuali?

A. B. C. D.

Paku pakis Strawberi Halia Bunga raya

8.

Rajah 3 menunjukkan sebahagian daripada pembiakan aseks. Apakah haiwan yang sesuai mewakili X? A. Yis B. Planaria C. Mukor D. Bakteria Antara pasangan organisma dan cara pembiakan berikut yang manakah tidak benar? Cara Pembiakan Organisma Belahan Dedua A. Bakteria Penjanaan semula B. Planaria Vegetatif C. Rumput Pertunasan D. Cendawan

9.

10.

Rajah 4 menunjukkan sebahagian cara pembiakan vegetatif. Apakah contoh yang sesuai bagi rizom? A. Yis B. Lengkuas C. Pokok mangga D. Ubi kayu 11.

Maklumat di atas merupakan ciri-ciri satu tumbuhan. Antara berikut tumuhan manakah yang dimaksudkan? A. Lumut B. Mukor C. Lalang D. Paku pakis 12. Antara pernyataan berikut yang manakah kerupakan contoh atau hasil pembiakan aseks? A. Penghasilan bayi tabung uji B. Kelahiran anak lembu laut C. Penghasilan pokok bunga cempaka melalui batang D. Anak buaya yang menetas daripada telurnya 13.

Daripada maklumat di atas, apakah tumbuhan yang mempunyai ciri-ciri tersebut? A. Pokok cili B. Paramesium C. Lumut D. Amoeba Ringkasan arahan A I, II, III B I, II C II, III D I

14. Antara berikut, yang manakah biasanya membiak secara pembiakan aseks? I Siput II Hidra III Planaria 15. Antara berikut yang manakah tumbuhan berbunga dan boleh membiak secara seks? I Lengkuas II Bawang merah III Ubi keledek 16. Semua pernyataan berikut adalah benar kecuali I Pembiakan seks melibatkan proses persenyawaan II Organisma peringkat rendah biasanya melakukan pembiakan aseks III Kebanyakan organisma unisel seperti ameba, paramesium dan bakteria membiak secara aseks. 17. Antara berikut tumbuhan yang manakah melakukan pembiakan vegetatif melalui batang rayap? I Ubi keledek II Strawberi III Pokok padi 18. Apakah kelebihan organisma yang membiak secara seks? I Individu baru yang dihasilkan adalah gabungan genetik kedua-dua induknya II Percantuman gamet jantan dan betina membentuk zigot III Penglibatan individu jantan dan betina dalam proses pembiakan seks 19. Apakah kepentingan pembiakan kepada organisma hidup? I Menyambung zuriat bagi mengekalkan keturunan II Menyesuaikan diri dengan alam sekitar III Menang dalam persaingan untuk mendapatkan makanan 20. Antara berikut organisma yang manakah membiak melalui pembentukan spora?

I II III

Alga hijau Paku pakis Cendawan

Pembiakan dan Pertumbuhan : Pembiakan Seks dan AseksNOTA KBKK

Persamaan dan Perbezaan antara Pembiakan Seks dan Aseks PersamaanPembiakan Seks Pembiakan Aseks

1. Berlaku pada haiwan dan tumbuhan

1. Berlaku pada semua haiwan dan tumbuhan

PerbezaanPembiakan Seks Pembiakan Aseks

1.

Melibatkan gamet jantan dan gamet betina

1.

Tidak melibatkan gamet jantan dan betina

2.

Berlaku pada tumbuhan melibatkan proses pendebungaan dan persenyawaan

2.

Berlaku pada tumbuhan tetapi tidak melibatkan proses pendebungaan dan persenyawaan

3.

Tumbuhan menghasilkan buah dan biji benih Berlaku ada haiwan melibatkan persenyawaan luar dan dalam Berlaku dalam kadar yang lambat Hanya melibatkan satu jenis pembiakan

3.

Tumbuhan menghasilkan spora

4.

4.

Berlaku pada haiwan tetapi tidak melibatkan persenyawaan luar dan dalam Berlaku dengan kadar yang cepat Terdapat banyak jenis pembiakan seperti pertunasan, belahan dedua, penjanaan semula, batang rayap dan pengsporaan. Tidak mempunyai struktur pembiakan khusus Hanya satu induk terlibat Individu baru hanya daripada satu keturunan

5. 6.

5. 6.

7. Mempunyai struktur pembiakan khusus 8. 9. Melibatkan dua individu induk Individu baru merupakan gabungan dua keturunan induk

7.

8. 9.

LATIHANLatihan 1 (Pengukuhan) Jawab soalan-soalan yang berikut. 1. Sel-sel pembiakan bagi sesuatu organisma dinamai ________________ . 2. Pembiakan yang melibatkan percantuman antara dua gamet jantan dan betina dinamai __________________ __________________ . 3. Pembiakan yang tidak melibatkan gamet jantan dan betina dinamai __________________ __________________ .

4.

5.

6. Nyatakan cara pembiakan organisma berikut:

Organisma

Cara Pembiakan Batang rayap

1.2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

RumputYis Mukor Cendawan Paku pakis Strawberi Halia Bakteria Paramesium Planaria Pegaga

Latihan 2 (Model Soalan PMR) 1. Antara haiwan berikut yang manakah boleh melakukan pembiakan aseks? A. Hidra B. Ikan Gapi C. Sotong D. Udang 2. Antara berikut yang manakah boleh melakukan pembiakan seks dan aseks? A. Yis B. Lumut C. Paku Pakis D. Lalang

3.

Rajah 1 menunjukkan satu kumpulan tumbuhan yang boleh membiak secara aseks. Apakah cara pembiakan yang dimaksudkan? A. Pertunasan B. Penjanaan semula C. Pengsporaan D. Persyewaan luar 4.

Rajah 2 menunjukkan satu cara pembiakan sejenis organisma. Apakah cara pembiakan yang berlaku ke atas organisma ini? A. Pengsporaan B. Belahan dedua C. Penjanaan semula D. Batang rayap 5. Antara pernyataan berikut yang manakah tidak benar? A. Manusia dan haiwan peringkat tinggi membiak secara seks. B. Semua tumbuhan hanya membiak dengan cara seks. C. Semua kumpulan haiwan vertebrata membiak secara seks. D. Tumbuhan yang membiak dengan cara vegetatif juga boleh melakukan pembiakan seks. 6.

Maklumat di atas merupakan salah satu cara membiak secara aseks. Apakah haiwan yang boleh membiak dengan cara demikian? A. Hidra B. Cacing planaria C. Cacing tanah D. Bunga raya 7. Tumbuhan yang membiak secara aseks boleh menghasilkan spora, batang rayap dan rizom. Antara tumbuhan berikut yang manakah terkecuali? A. Paku pakis B. Strawberi

C. D.

Halia Bunga raya

8.

Rajah 3 menunjukkan sebahagian daripada pembiakan aseks. Apakah haiwan yang sesuai mewakili X? A. Yis B. Planaria C. Mukor D. Bakteria

9.

Antara pasangan organisma dan cara pembiakan berikut yang manakah tidak benar? Cara Pembiakan Organisma Belahan Dedua A. Bakteria Penjanaan semula B. Planaria Vegetatif C. Rumput Pertunasan D. Cendawan

10.

Rajah 4 menunjukkan sebahagian cara pembiakan vegetatif. Apakah contoh yang

sesuai bagi rizom? A. Yis B. Lengkuas C. Pokok mangga D. Ubi kayu

11.

Maklumat di atas merupakan ciri-ciri satu tumbuhan. Antara berikut tumuhan manakah yang dimaksudkan? A. Lumut B. Mukor C. Lalang D. Paku pakis

12. Antara pernyataan berikut yang manakah kerupakan contoh atau hasil pembiakan aseks? A. Penghasilan bayi tabung uji B. Kelahiran anak lembu laut C. Penghasilan pokok bunga cempaka melalui batang D. Anak buaya yang menetas daripada telurnya

13.

Daripada maklumat di atas, apakah tumbuhan yang mempunyai ciri-ciri tersebut? A. Pokok cili B. Paramesium C. Lumut D. Amoeba

Ringkasan arahanA I, II, III B I, II C II, III D I

14. Antara berikut, yang manakah biasanya membiak secara pembiakan aseks? I Siput II Hidra III Planaria 15. Antara berikut yang manakah tumbuhan berbunga dan boleh membiak secara seks? I Lengkuas II Bawang merah III Ubi keledek 16. Semua pernyataan berikut adalah benar kecuali I Pembiakan seks melibatkan proses persenyawaan II Organisma peringkat rendah biasanya melakukan pembiakan aseks III Kebanyakan organisma unisel seperti ameba, paramesium dan bakteria membiak secara aseks. 17. Antara berikut tumbuhan yang manakah melakukan pembiakan vegetatif melalui batang rayap? I Ubi keledek II Strawberi III Pokok padi 18. Apakah kelebihan organisma yang membiak secara seks? I Individu baru yang dihasilkan adalah gabungan genetik kedua-dua induknya II Percantuman gamet jantan dan betina membentuk zigot III Penglibatan individu jantan dan betina dalam proses pembiakan seks 19. Apakah kepentingan pembiakan kepada organisma hidup? I Menyambung zuriat bagi mengekalkan keturunan II Menyesuaikan diri dengan alam sekitar III Menang dalam persaingan untuk mendapatkan makanan 20. Antara berikut organisma yang manakah membiak melalui pembentukan spora? I Alga hijau II Paku pakis III Cendawan

JAWAPANLatihan 2 1. A 5. B 9. D 13. C 17. B 2. D 6. B 10. B 14. C 18. D 3. C 7. D 11. C 15. A 19. D 4. B 8. D 12. C 16. A 20. A

Pembiakan dan Pertumbuhan : Kitar Haid, Persenyawaan dan Perkembangan EmbrioNOTA Kitar Haid 1. Kitar haid ialah edaran perkembangan dan kemerosotan dinding uterus yang berkait dengan perkembangan ovum. 2. Satu kitar haid yang lengkap mengambil masa lebih kurang 28 hari. 3. Dalam satu kitar haid terdapat beberapa perkara penting seperti pengeluaran haid, tempoh kesuburan, pengovulan, persenyawaan, penempelan. 4. Pengeluaran haid berlaku jika ovum tidak disenyawakan,dinding uterus yang menebal akan merosot atau reput dengan pengeluaran mukus, serpihan sel dan darah dari faraj. 5. Tempoh kesuburan ialah jangkamasa sekitar pembebasan ovum iaitu antara hari kesebelas hingga keenambelas dalam sesuatu kitar haid. Kemasukan sperma ke dalam saluran pembiakan wanita dalam tempoh ini boleh menyebabkan kehamilan. 6. Pengovulan ialah satu proses di mana ovum yang matang dibebaskan ke dalam tiub Fallopio dari ovari yang berlaku dalam masa tempoh kesuburan.Sekiranya sperma terdapat di dalam salur ini akan menyebabkan proses persenyawaan berlaku. 7. Persenyawaan ialah satu proses percantuman antara sperma dan ovum dalam tempoh kesuburan dalam tiub Fallopio. 8. Penempelan ialah satu proses pelekatan zigot ke dinding uterus selepas beberapa hari proses persenyawaan berlaku. Sekiranya penempelan berlaku dinding uterus akan menebal bagi membekalkan makanan dan oksigen kepada embrio untuk berkembang menjadi fetus sehingga 9 bulan 10 hari. Dalam tempoh ini haid tidak berlaku , penebalan dinding akan berkekalan sehingga kelahiran bayi. Perkembangan embrio 1.

2. Embrio terkandung di dalam pundi yang berisi bendalir amnion yang

melindungi embrio daripada sebarang renjatan. 3. Selepas lapan minggu embrio berkembang, embrio mempunyai struktur utama badan yang lengkap. Pada peringkat ini embrio dikenali sebagai fetus. 4. Keseluruhan tempoh perkembangan zigot mengambil masa selama 40 minggu dan tempoh ini dikenali sebagai tempoh kehamilan. 5. Kelahiran berlaku secara berperingkat seperti berikut :

Pembiakan dan Pertumbuhan : Pembiakan TumbuhanNOTA Bunga 1. 2. 3. Sekuntum bunga yang lengkap terdiri daripada sepal, ranggi, stamen, dan pistil. Stamen ialah organ pembiakan jantan bagi bunga. Pada stamen terdapat anter yang mengeluarkan butir debunga, iaitu gamet jantan bunga. Pistil ialah organ pembiakan betina bagi bunga. Pada pistil terdapat ovari yang mengandungi ovul, iaitu gamet betina bunga.

Pendebungaan 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Pendebungaan ialah proses pemindahan debunga dari anter ke stigma. Pendebungaan berlaku dengan dua cara, iaitu pendebungaan sendiri dan pendebungaan kacuk. Persenyawaan berlaku selepas pendebungaan. Butir debunga bercantum dengan ovul untuk membentuk zigot. Zigot akan berkembang menjadi embrio dan akhirnya menjadi buah. Pendebungaan dibantu oleh agen pendebungaan seperti haiwan, angin, dan air. Pembiakan aseks pada tumbuhan berlaku melalui pembiakan vegetatif atau melalui spora. Tumbuhan berbunga melakukan pembiakan aseks melalui pembiakan vegetatif, iaitu sama ada melalui batang, daun, rizom, bebawang, umbisi, tuber, sulur dan daun. Tumbuhan tidak berbunga seperti cendawan dan paku pakis membiak melalui spora.

Pembiakan dan Pertumbuhan : Pendebungaan dan Agen Pendebungaan

NOTA Pendebungaan 1. 2. 3. Pendebungaan ialah satu proses pemindahan debunga daripada anter ke stigma. Pendebungaan boleh berlaku dibantu oleh agen-agen pendebungaan seperti angin, haiwan dan air. Pendebungaan boleh berlaku dengan dua cara iaitu pendebungaan sendiri dan pendebungaan kacuk.

Agen Pendebungaan 1. 2. Agen pendebungaan tumbuhan ialah angin, serangga dan air. Perbandingan antara agen pendebungaan angin dengan serangga:

Struktur 1. Tangkai 2. Saiz bunga 3. Petal 4. Nektar 5. Bau 6. Stamen 7. Debunga

Agen Angin Panjang Kecil Berwarna putih/pudar Tidak menghasilkan nektar Tidak berbau Filamen panjang dan anter besar Bilangan banyak, kecil dan ringan

Agen Serangga Pendek Besar Berwarna terang Menghasilkan nektar Berbau harum Filamen pendek dan anter kecil Bilangan sedikit, besar dan melekit

8. Stigma 9. Stil

Panjang, berbulu dan terdedah Panjang

Pendek dan melekit Pendek

Pembiakan dan Pertumbuhan : Pendebungaan dan Agen PendebungaanLampiran P 1 - Latihan Pengukuhan Bahagian A Arahan : Tulis jawapan anda dalam petak yang disediakan dengan menulis perkataan betul (B) / salah (S). 1. Proses pemindahan debunga dari anter ke stigma dipanggil pendebungaan. 2. Proses pedebungaan tidak berlaku pada paku pakis. 3. Semua tumbuhan berbunga melakukan proses pendebungaan. 4. Persenyawaan dalam tumbuhan merupakan proses yang berlaku selepas proses pendebungaan. 5. Pendebungaan sendiri berlaku pada bunga yang sama atau bunga yang yang berlainan tetapi pada pokok yang sama. 6. Pendebungaan kacuk selalunya berlaku pada pokok betik. 7. Pendebungaan kacuk boleh berlaku pada tumbuhan berlainan spesies. 8. Pokok jagung mempunyai organ jantan dan betina pada pokok yang sama tetapi berlainan bunga. 9. Pokok betik mempunyai organ jantan dan betina pada pokok yang berlainan. 10. Pendebungaan kacuk pada tumbuhan boleh menghasilkan buah dan biji benih yang lebih baik. Bahagian B Arahan : Isi tempat kosong dalam petak/kotak dengan perkataan yang sesuai.

Stamen Debunga Stigma Stil Tangkai

Pendek dan anter kecil Pendek dan melekit Panjang

Ranggi Nektar Bau LATIHAN (MODEL SOALAN PMR) 1 Apakah proses pendebungaan? A Penghasilan debunga daripada anter B Pemindahan debunga dari anter ke stigma C Pertemuan gamet jantan dan gamet betina dalam ovari D Penghasilan salur debunga di dalam stil untuk membolehkan gamet jantan melaluinya. Tidak berbau

2

Apakah definisi yang sesuai bagi maklumat di atas? A Pendebungaan B Pendebungan sendiri C Pendebungaan kacuk D Persenyawaan

Bunga Spesies A Rajah 1 3

Bunga Spesies B

Rajah 1 menunjukkan satu proses pendebungaan yang berlaku antara dua pokok yang sama spesies. Antara proses yang ditunjukkan oleh P, yang manakah betul? A Pendebungaan B Pendebungaan sendiri C Pendebungaan kacuk D Persenyawaan gamet

Rajah 2 4 Di dalam Rajah 2, proses K, L, M dan N adalah kemungkinan-kemungkinan berlakunya pendebungaan. Antara proses itu yang manakah adalah merupakan pendebungaan sendiri? A K dan L B K dan M

5

C L dan M D L dan N Bahagian manakah pada bunga yang menerima debunga semasa proses pendebungaan? A Stigma B Stil C Stamen D Ovari

6

7

8

9

Maklumat di atas adalah ciri sekuntum bunga yang dikaji oleh sekumpulan pelajar. Apakah kemungkinan agen pendebungaan bunga itu? A Air B Manusia C Angin D Serangga Antara berikut, yang manakah benar bagi bunga yang didebungakan oleh serangga? A Bunga mempunyai filamen yang panjang B Bunga mempunyai ranggi yang berwarna-warni C Bunga tidak mempunyai nektar atau madu D Bunga mempunyai saiz yang kecil Antara bunga berikut yang manakah didebungakan oleh serangga? A Bunga keembung B Bunga jagung C Bunga lalang D Bunga padi Antara bunga berikut, yang manakah didebungakan oleh serangga? A Bunga keembung B Bunga jagung C Bunga lalang D Bunga padi

10

Rajah 3 Rajah 3 menunjukkan urutan pembentukan zigot. Antara berikut, yang manakah benar tentang bahagian berlabel P,Q dan proses R? A B P Stil Stil Q Salur debunga Filamen Proses R Pendebungaan Persenyawaan

11

C Gamet betina Gamet Jantan Persenyawaan D Gamet jantan Gamet betina Pendebungaan Antara berikut, yang manakah benar tentang urutan perjalanan yang dilalui oleh sel pembiakan jantan bunga semasa proses pendebungaan dan persenyawaan? A Anter Stigma Salur debunga Ovul B Anter Salur debunga Stigma Ovul C Stigma Anter Salur debunga Ovul D Stigma Ovul Anter Salur debunga

Rajah 4 12 Rajah 4 menunjukkan pengelasan pendebungaan tumbuhan. Antara berikut, yang manakah menerangkan tentang pendebungaan X? A Berlaku pada bunga yang sama dari pokok yang sama. B Berlaku pada bunga yang berlainan tetapi pada pokok yang sama. C Berlaku pada bunga yang berlainan dan pokok berlainan tetapi spesies yang sama. D Berlaku pada bunga yang berlainan dan pokok berlainan dan spesies berlainan.

13

14

P, Q, R dan S merupakan peringkat yang terlibat sebelum pembentukan biji benih. Antara berikut, urutan peringkat manakah betul bagi pembentukan biji benih? A P, Q, R, S B R, Q, S, P C R, Q, P, S D Q, S, R, P Antara bahagian bunga berikut,yang manakah masih membolehkan proses pendebungaan berlaku walaupun ketiadaan bahagian ini? A Stil B Stigma

C D

Ovari Filamen

15

Antara urutan berikut yang manakah benar? A P, Q, R, S B P, S, Q, R C P, S, R, Q D P, R, S, Q

Soalan 16 hingga soalan 20 berdasarkan ringkasan arahan di bawah ini. Ringkasan Arahan A I, II, III B I, II C II, III D I

16

Antara bunga berikut yang manakah bersifat dwiseks? I Bunga raya II Bunga semarak api III Bunga alamanda

17

18

19

Maklumat di atas adalah ciri-ciri sekuntum bunga. Antara bunga berikut, yang mempunyai cirri berkenaan? I Bunga lalang II Bunga jagung III Bunga keembung Antara tumbuhan berikut, yang manakah boleh melakukan pendebungaan sendiri? I Bunga betik II Bunga padi III Bunga mangga Antara pernyataan berikut, yang manakah betul? I Agen-agen pendebungaan membantu proses pendebungaan.

II III 20

Manusia juga merupakan sebahagian daripada agen pendebungaan. Pendebungaan kacuk lebih banyak membawa keburukan daripada kebaikan. Apakah kelebihan bunga yang bersifat uniseks? I Bunga akan melakukan pendebungaan kacuk II Bunga akan menghasil buah dan biji benih lebih bermutu III Tumbuhan yang terhasil mewarisi sifat dari dua induk

NOTA Pendebungaan 1. 2. 3. Pendebungaan ialah satu proses pemindahan debunga daripada anter ke stigma. Pendebungaan boleh berlaku dibantu oleh agen-agen pendebungaan seperti angin, haiwan dan air. Pendebungaan boleh berlaku dengan dua cara iaitu pendebungaan sendiri dan pendebungaan kacuk.

Agen Pendebungaan 1. 2. Agen pendebungaan tumbuhan ialah angin, serangga dan air. Perbandingan antara agen pendebungaan angin dengan serangga:

Struktur 1. Tangkai

Agen Angin Panjang

Agen Serangga Pendek

2. 3. 4. 5. 6.

Saiz bunga Petal Nektar Bau Stamen

7. Debunga 8. Stigma 9. Stil

Kecil Berwarna putih/pudar Tidak menghasilkan nektar Tidak berbau Filamen panjang dan anter besar Bilangan banyak, kecil dan ringan Panjang, berbulu dan terdedah Panjang

Besar Berwarna terang Menghasilkan nektar Berbau harum Filamen pendek dan anter kecil Bilangan sedikit, besar dan melekit Pendek dan melekit Pendek

JAWAPAN Latihan Pengukuhan Bahagian A 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Betul Betul Betul Betul Betul Betul Salah Betul Betul Betul

Latihan (Model Soalan PMR)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

B B C B A C B A D C A C B D B A B C B A

Pembiakan dan Pertumbuhan : Percambahan Biji Benih

NOTA RINGKAS (KBKK) 1. 2. Percambahan ialah proses pertumbuhan anak benih dari peringkat pertumbuhan embrio menjadi anak benih. Biji benih terdiri daripada tiga bahagian utama iaitu kulit biji, embrio dan kotiledon.

3. Urutan proses percambahan adalah seperti berikut:

Pembiakan dan Pertumbuhan : Percambahan Biji Benih

BAHAN P&P Lampiran P1 Aktiviti 1 : Perbincangan Kumpulan

Tujuan : Membuat pemerhatian ke atas pelbagai biji benih

Arahan : 1. Perhatikan setiap jenis biji benih yang diberikan. 2. Kenal pasti sama ada biji benih mempunyai dua atau satu kotiledon. Jika perlu gunakan kanta pembesar. 3. Lukis setiap satu contoh biji benih yang mempunyai satu dan dua kotiledon dan labelkan bahagian-bahagian kotiledon, plumul, radikel, embrio, mikropil, hilum dan kulit biji.

Soalan 1. Beri contoh-contoh biji benih monokot dan dikot . 2. Apakah fungsi kotiledon kepada biji benih? 3. Apakah fungsi kulit biji benih? 4. Apakah struktur yang mula-mula muncul apabila biji benih bercambah? 5. Mengapakah biji benih perlu direndam sebelum dicambahkan?

Lampiran P 2 - Latihan Pengukuhan Arahan : Jawab semua soalan dengan mengisi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.

1.

_________________ adalah proses di mana _________________ muncul dari _________________ _________________ dan seterusnya berkembang menjadi tumbuhan baru. Peringkat awal perkembangan tumbuhan dipanggil _________________ _________________ . Peringkat awal percambahan, anak benih mendapat makanan daripada _________________ . Semasa percambahan, proses _________________ berlaku untuk mendapatkan _________________ .

2. 3. 4.

Pembiakan dan Pertumbuhan : Percambahan Biji BenihLATIHAN - MODEL SOALAN PMR1 Apakah bahagian yang membantu membekalkan makanan pada peringkat awal percambahan? A Plumul B Radikel C Hilum D Kotiledon

2

Antara biji benih tumbuhan berikut yang manakah bersifat monokotiledon? A Padi B Getah C Kacang hijau D Kacang tanah

P Kotiledon gugur apabila makanan habis Q Radikel muncul dari biji benih R Batang yang membengkok menarik kotiledon keluar dari testa S Plumul muncul dari celah kedua-dua kotiledon

3

Maklumat di atas merupakan peringkat-peringkat biji benih kacang panjang bercambah. Antara urutan berikut, yang manakah betul? A PQRS B QRSP C QPSR D SRSP

4

Antara penyataan berikut, yang manakah tidak berlaku semasa percambahan? A Respirasi berlaku untuk mendapatkan tenaga B Fotosintesis berlaku untuk menyimpan tenaga kimia C Kotiledon membekalkan makanan kepada anak benih D Radikel tumbuh lebih awal berbanding dengan plumul

5

Sebelum mencambahkan biji benih kacang kita perlu merendamnya ke dalam air semalaman. Langkah ini bertujuan untuk A mengaktifkan enzim kotiledon. B melembutkan dan memecahkan testa C menurunkan suhu biji benih D membolehkan plumul muncul dari kotiledon

6

Apakah peranan air dalam proses percambahan biji benih? A Untuk memenuhi syarat berlakunya fotosintesis B Untuk pembahagian dan pembezaan sel dalam tisu biji benih C Untuk membolehkan proses pernafasan berlaku dengan berkesan D Untuk mengaktifkan enzim dan melembutkan testa supaya biji benih telap udara

7

Antara biji benih berikut, yang manakah bercambah secara hipogeal? A Biji jagung B Kacang tanah C Biji getah D Biji rambutan

Rajah 18 Rajah 1 menunjukkan biji benih tumbuhan monokotiledon sedang bercambah. Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, bahagian manakah berfungsi untuk membekalkan makanan kepada biji benih yang bercambah?

9

Antara penyataan berikut, yang manakah benar? A Biji benih berasal daripada ovul yang disenyawakan B Kotiledon dalam biji benih digunakan untuk proses fotosintesis C Proses percambahan adalah proses yang melibatkan fotosintesis D Spora merupaka biji benih tumbuhan tak berbunga dan mempunyai kotiledon

10

Apakah kepentingan proses respirasi semasa proses percambahan? A Untuk membekalkan glukosa kepada biji benih B Untuk menghasilkan air bagi proses fofosintesis C Untuk membekalkan tenaga kepada biji benih D Untuk menghasilkan gas karbon dioksida bagi proses fotosintesis

11

Apakah ransangan yang menyebabkan radikel tumbuh ke bawah? A Air B Graviti C Cahaya D Jisim

12

Seluruh kulit biji adalah kalis air dan udara. Bagaimanakah biji benih menyerap air untuk membolehkan percambahan berlaku? A Melalui mikropil B Melalui proses resapan C Melalui liang pada hilum D Melalui kotiledon yang pecah Antara berikut, bahagian manakah yang akan berkembang menjadi pucuk? A Radikel B Plumul C Mikropil D Kotiledon

13

Rajah 214 Rajah 2 menunjukkan biji benih kacang panjang. Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, yang manakah berfungsi untuk menyimpan bahan makanan?

Soalan 15 hingga saoalan 20 berdasarkan ringkasan arahan di bawah ini. Ringkasan ArahanA I, II, III B I, II C II, III D I

15

Antara biji benih tumbuhan berikut, yang manakah bercambah secara epigeal?

I

II

III

16

Antara berikut, yang manakah merupakan faktor percambahan biji benih? I Air II Udara III Suhu yang sesuai

17

Apakah bahagian yang terlibat dengan embrio? I Plumul II Radikel III Kotiledon

18

Antara berikut penyataan yang manakah benar tentang percambahan? I Semasa proses percambahan fotosintesis tidak berlaku. II Percambahan memerlukan oksigen untuk proses respirasi. III Biji benih membenarkan udara dan air masuk melalui mikropil.

19

Antara berikut yang manakah tidak memainkan peranan semasa proses percambahan? I Hilum II Plumul III Radikel

20

Antara penyataan berikut, yang manakah betul? I Suhu persekitaran tidak penting semasa percambahan. II Biji benih benih menyerap air supaya testa pecah dan embrio keluar. III Biji benih bercambah memerlukan oksigen yang banyak kerana kadar

respirasi berlaku dengan cepat.

Pembiakan dan Pertumbuhan : Penyelidikan Terkini tentang Pembiakan ManusiaNOTA RINGKAS (KBKK)

TIP 1. Pelajar hendaklah menyedari bahawa perbincangan sub-topik ini hanyalah melibatkan dua perkara sahaja iaitu Mengatasi Kemandulan dan Mencegah Kehamilan. 2. Semasa pelajar mempelajari tajuk ini, hendaklah sentiasa mengaitkan dengan sistem pembiakan manusia. Fungsi-fungsi bahagian setiap sistem pembiakan manusia mestilah diketahui dengan baik. 3. Pelajar tidak perlu membuat rujukan yang lebih mendalam tentang tajuk ini ,

memadai dengan merujuk buku teks SPBT dan buku-buku rujukan lain peringkat PMR sahaja. 4. Soalan peperiksaan yang mungkin dikeluarkan adalah satu atau dua soalan sahaja dan memadai merujuk buku-buku latihan sains PMR sahaja.

Pembiakan dan Pertumbuhan : Penyelidikan Terkini tentang Pembiakan ManusiaLATIHAN - Model Soalan PMR 1 Antara berikut, yang manakah merupakan bukan sebab kemandulan? A Penghasilan ovum tidak normal B Usia sperma yang sangat pendek C Pengasilan sperma yang sedikit bilangannya D Pengambilan pil perancangan keluarga

Ovum seorang perempuan dikeluarkan dan disimpan dalam radas makmal Sperma seorang lelaki dicampurkan kepada ovum Selepas persenyawaan berlaku, zigot dimasukkan ke dalam uterus perempuan semula.

2 Daripada maklumat di atas, antara pernyataan berikut yang manakah benar? A Proses menunjukkan satu cara pemandulan B Proses menunjukkan satu cara penghasilan bayi tabung uji C Proses menunjukkan bagaimana pemandulan ke atas perempuan dilakukan D Proses menunjukkan bagaimana peringkat penempelan selepas persenyawaan

3 Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, bahagian manakah proses tubektomi dilakukan?

4 Antara langkah berikut yang manakah perlu diambil sekiranya seseorang ingin mencegah kehamilan daripada berlaku? A Mengampil pil kesuburan ovum B Melakukan pembedahan vasektomi C Mengenal pasti proses pengovulan berlaku D Melakukan proses penghasilan bayi tabung uji

5 Rajah 2 menunjukkan system pembiakan lelaki. Antara bahagian berlabel P, Q, R dan S , bahagian yang manakah proses vasektomi dilakukan? A P B Q

C R D S

6 Rajah 3 menunjukkan maklumat ringkas penyelidikan terkini tentang pembiakan manusia. Antara berikut yang manakah termasuk dalam perkara X? A Penggunaan kondom B Penggunaan spermisid C Tubektomi D Persenyawaan in vitro

7 Antara berikut yang manakah benar tentang pil perancang keluarga? A Digunakan untuk menutup saluran tiub Fallopio B Pil mengandungi hormon estrogen dan progesteron C Proses melibatkan terhalangnya zigot dari menempel di dinding uterus D Pil mengandungi bahan untuk membunuh sperma lelaki daripada mensenyawakan ovum.

- Duktus sperma diikat pada dua bahagian - Pemotongan dilakukan di antara dua bahagian ikatan

8

Daripada maklumat di atas , apakah cara pemandulan yang dilakukan? A Tubektomi B Vasektomi

C Spermisid D IUD (Alat pencegah kehamilan)

9

Inseminasi buatan merupakan salah satu cara mengatasi kemandulan. Antara berikut yang manakah berkaitan inseminasi? A Sejenis alat dipasang dalam uterus B Sejenis ubat yang digunakan untuk membunuh sperma C Sperma dan ovum dimasukkan ke dalam tiub fallopio dengan menggunakan alat pembedahan untuk menggalakkan persenyawaan D Cara mengatasi lelaki yang kekurangan sperma dengan cara memasukkan sperma ke dalam uterus dengan menggunakan peralatan permanian berhadas

10 Yang berikut merupakan sebab-sebab pencegahan kehamilan dilakukan kecuali A kesihatan ibu yang tidak mengizinkan B mengatasi masalah kepadatan penduduk C menjarangkan anak dalam sesuatu keluarga D menguji kaedah perubatan yang terkini oleh ahli sains

Soalan 11 hingga 15 berdasarkan ringkasan arahan di bawah ini. Ringkasan ArahanA I, II, III B I, II C II. III D I

11 Antara berikut yang manakah cara mencegah kehamilan? I II Kondom Spermisid

III Tubektomi

12 Antara berikut, yang manakah cara-cara mengatasi kemandulan?

I II

Kaunseling Rawatan hormon

III Bayi tabung uji

13 Apakah sebab-sebab yang memungkinkan seseorang perempuan mandul? I II Tiub Fallopio tersumbat Kegagalan ovari menghasilkan ovum

III Kegagalan ovum tersenyawa menempel pada uterus

14 Apakah sebab-sebab yang memungkinkan seseorang lelaki itu mandul? I II Pemancutan sperma terlalu awal Penghasilan sperma yang tidak mencukupi

III Pemotongan duktus sperma yang menyebabkan pengeluaran sperma terhalang

15 Bahagian yang manakah pada perempuan yang berkaitan dengan kemandulan? I II Ovari Tiub Fallopio

III Pundi kencing

Pembiakan dan Pertumbuhan : Penyelidikan Terkini tentang Pembiakan ManusiaBAHAN P&PNOTA RINGKAS (KBKK)

TIP1. Pelajar hendaklah menyedari bahawa perbincangan sub-topik ini hanyalah melibatkan dua perkara sahaja iaitu Mengatasi Kemandulan dan Mencegah Kehamilan.

2. Semasa pelajar mempelajari tajuk ini, hendaklah sentiasa mengaitkan dengan sistem pembiakan manusia. Fungsi-fungsi bahagian setiap sistem pembiakan manusia mestilah diketahui dengan baik.

3. Pelajar tidak perlu membuat rujukan yang lebih mendalam tentang tajuk ini , memadai dengan merujuk buku teks SPBT dan buku-buku rujukan lain peringkat PMR sahaja.

4. Soalan peperiksaan yang mungkin dikeluarkan adalah satu atau dua soalan sahaja dan memadai merujuk buku-buku latihan sains PMR sahaja.

Lampiran P 2

LATIHAN - Model Soalan PMR 1 Antara berikut, yang manakah merupakan bukan sebab kemandulan? A Penghasilan ovum tidak normal B Usia sperma yang sangat pendek C Pengasilan sperma yang sedikit bilangannya D Pengambilan pil perancangan keluarga

Ovum seorang perempuan dikeluarkan dan disimpan dalam radas makmal Sperma seorang lelaki dicampurkan kepada ovum Selepas persenyawaan berlaku, zigot dimasukkan ke dalam uterus perempuan semula.

2 Daripada maklumat di atas, antara pernyataan berikut yang manakah benar? A Proses menunjukkan satu cara pemandulan B Proses menunjukkan satu cara penghasilan bayi tabung uji C Proses menunjukkan bagaimana pemandulan ke atas perempuan dilakukan D Proses menunjukkan bagaimana peringkat penempelan selepas persenyawaan

3 Antara bahagian berlabel A, B, C dan D, bahagian manakah proses tubektomi dilakukan?

4 Antara langkah berikut yang manakah perlu diambil sekiranya seseorang ingin mencegah kehamilan daripada berlaku? A Mengampil pil kesuburan ovum B Melakukan pembedahan vasektomi

C Mengenal pasti proses pengovulan berlaku D Melakukan proses penghasilan bayi tabung uji

5 Rajah 2 menunjukkan system pembiakan lelaki. Antara bahagian berlabel P, Q, R dan S , bahagian yang manakah proses vasektomi dilakukan? A P B Q C R D S

6 Rajah 3 menunjukkan maklumat ringkas penyelidikan terkini tentang pembiakan manusia. Antara berikut yang manakah termasuk dalam perkara X? A Penggunaan kondom B Penggunaan spermisid C Tubektomi D Persenyawaan in vitro

7 Antara berikut yang manakah benar tentang pil perancang keluarga? A Digunakan untuk menutup saluran tiub Fallopio B Pil mengandungi hormon estrogen dan progesteron C Proses melibatkan terhalangnya zigot dari menempel di dinding uterus D Pil mengandungi bahan untuk membunuh sperma lelaki daripada mensenyawakan ovum.

- Duktus sperma diikat pada dua bahagian - Pemotongan dilakukan di antara dua bahagian ikatan 8 Daripada maklumat di atas , apakah cara pemandulan yang dilakukan? A Tubektomi B Vasektomi C Spermisid D IUD (Alat pencegah kehamilan)

9

Inseminasi buatan merupakan salah satu cara mengatasi kemandulan. Antara berikut yang manakah berkaitan inseminasi? A Sejenis alat dipasang dalam uterus B Sejenis ubat yang digunakan untuk membunuh sperma C Sperma dan ovum dimasukkan ke dalam tiub fallopio dengan menggunakan alat pembedahan untuk menggalakkan persenyawaan D Cara mengatasi lelaki yang kekurangan sperma dengan cara memasukkan sperma ke dalam uterus dengan menggunakan peralatan permanian berhadas

10 Yang berikut merupakan sebab-sebab pencegahan kehamilan dilakukan kecuali A kesihatan ibu yang tidak mengizinkan B mengatasi masalah kepadatan penduduk C menjarangkan anak dalam sesuatu keluarga D menguji kaedah perubatan yang terkini oleh ahli sains

Soalan 11 hingga 15 berdasarkan ringkasan arahan di bawah ini. Ringkasan ArahanA I, II, III B I, II C II. III D I

11 Antara berikut yang manakah cara mencegah kehamilan? I II Kondom Spermisid

III Tubektomi

12 Antara berikut, yang manakah cara-cara mengatasi kemandulan? I II Kaunseling Rawatan hormon

III Bayi tabung uji

13 Apakah sebab-sebab yang memungkinkan seseorang perempuan mandul? I II Tiub Fallopio tersumbat Kegagalan ovari menghasilkan ovum

III Kegagalan ovum tersenyawa menempel pada uterus

14 Apakah sebab-sebab yang memungkinkan seseorang lelaki itu mandul? I II Pemancutan sperma terlalu awal Penghasilan sperma yang tidak mencukupi

III Pemotongan duktus sperma yang menyebabkan pengeluaran sperma terhalang

15 Bahagian yang manakah pada perempuan yang berkaitan dengan kemandulan?

I II

Ovari Tiub Fallopio

III Pundi kencing

JAWAPAN:1. D 2. B 3. B 4. B 5. C 6. D 7. B 8. B 9. D 10. D 11. A 12. A 13. A 14. B

15.

B