pelaksanaan data terbuka - direktori.mampu.gov.my

PELAKSANAAN

SEKTOR AWAM

DATA TERBUKA

RINGKASAN EKSEKUTIF

Dokumen ini menerangkan pelaksanaan inisiatif Data Terbuka Sektor Awam (DTSA) yang telah bermula sejak 2014. Inisiatif DTSA telah menduduki tangga 41 daripada 86 negara melalui penarafan Barometer data terbuka global. Data terbuka adalah merujuk pada data Kerajaan yang boleh diguna secara bebas, boleh dikongsi dan diguna semula oleh rakyat untuk sebarang tujuan. Dokumen ini juga menerangkan Pekeliling Am Bil. 1/2015 dan Garis Panduan Pelaksanaan Data Terbuka Sektor Awam sebagai rujukan kepada kementerian/agensi selaku pembekal set data di portal DTSA, data.gov.my. Diantara isi kandungan di dalam garis panduan tersebut adalah mengenai peranan agensi, 10 prinsip data terbuka, penyediaan set data dan tadbir urus. Portal DTSA sedang dinaik taraf dan dijangka akan siap pada pertengahan 2016.

KANDUNGAN

Latar Belakang ……………………………………………….… 4

Definisi Data Terbuka ………………………………………. 5

Perkongsian dan Faedah ……………………………….… 6

Pekeliling Am Bil. 1/2015…………………………….…… 7 Garis Panduan …………………………………..…….. 8

Ekosistem ……………………………………………..……….… 12

Data Terbuka di Peringkat Global ………………..….. 13 Contoh-contoh Aplikasi Global ……………….. 14

Kualiti Set Data ……………………………………………….. 19

Penambahbaikan Portal DTSA ………………………… 20

Aktiviti DTSA 2015 ………………………………………….. 21

LATAR BELAKANG

Mesyuarat Jawatankuasa IT dan Internet Kerajaan (JITIK) Bil. 1

Tahun 2014 pada 28 Mac 2014 menyaran semua agensi bersedia dan

mengambil tindakan mengenal pasti inisiatif set data bagi

pelaksanaan Data Terbuka dalam setiap bidang perkhidmatan agensi

Portal Data Terbuka Sektor Awam dibangunkan secara dalaman telah dilancarkan sempena Persidangan CIO ASEAN 2014 pada Ogos 2014

4

Perkongsian Data Kerajaan:

G2G, G2B, G2C

Contoh :

maklumat cuaca, jadual perjalanan

kenderaan awam dan harga barangan.

Rahsia Besar

Rahsia

Sulit

Terhad

Terbuka

data.gov.my

LATAR BELAKANG

Definisi Data Terbuka: Data yang boleh digunakan

secara bebas, boleh dikongsi dan digunakan semula

oleh rakyat, agensi Sektor Awam atau swasta.

5

PERKONGSIAN DAN FAEDAH DTSA

6

PEKELILING AM

PEKELILING AM BIL. 1/2015 PELAKSANAAN DATA TERBUKA SEKTOR AWAM

GARIS PANDUAN PELAKSANAAN DATA TERBUKA SEKTOR AWAM

Tujuan Latar

Belakang Takrifan Objektif Prinsip

Pelaksanaan di Agensi

Penyediaan Set Data

Tadbir Urus

Lampiran A: Jenis Fail

Lampiran B: Terma

Penggunaan

Lampiran C: Senarai Semak

Lampiran D: Kategori Set

Data

Lampiran E: Penilaian

7

Tujuan

Latar Belakang

Takrifan

• Set data • Metadata • Data terbuka • Pemilik data • Pengguna data.

• Definisi: Data yang boleh digunakan secara bebas, boleh dikongsikan dan digunakan semula oleh rakyat, agensi kerajaan dan swasta untuk pelbagai tujuan.

• Portal DTSA, data.gov.my dibangunkan pada tahun 2014. Penarafan global di tangga 41 daripada 86 negara.

Memberi panduan bagi melaksanakan data terbuka sektor awam ke arah perkongsian data kerajaan, peningkatan kualiti dan ketelusan penyampaian perkhidmatan.

GARIS PANDUAN

Objektif

Objektif pelaksanaan: • Menggalakkan perkongsian data • Meningkatkan kualiti dan ketelusan penyampaian

perkhidmatan • Menggalakkan produktiviti ekonomi digital 8

Prinsip

GARIS PANDUAN

1. Data lengkap (Complete data)

2. Sumber Utama (Primary Source)

3. Terkini (Timely)

4. Kebolehcapaian (Accessible)

5. Kebolehbacaan Mesin

(Machine readable)*

6. Tanpa-Diskriminasi (Non-discriminatory)

7. Penggunaan StandardTerbuka

(Use of Open Standard)

8. Pengarkiban Data (Permanent)

9. Hak Penggunaan (Licensing) **

10. Kos Penggunaan (Usage Costs)

* Lampiran A: Jenis Fail ** Lampiran B : Terma Penggunaan 9

Pelaksanaan di Agensi

Penyediaan Set Data

Tadbir Urus Menubuhkan tadbir urus baharu atau menggunakan tadbir urus sedia ada di peringkat Kementerian/agensi

Penyediaan set data: • Pengelasan Set Data** • Penilaian Set Data*** • Penerbitan Set Data - katalog, metadata, boleh diakses, terma penggunaan

Pelaksanaan berasaskan tadbir urus dan aktiviti yang telah dipersetujui oleh Ketua Jabatan masing-masing. *

GARIS PANDUAN

*Lampiran C: Senarai Semak **Lampiran D: Kategori Set Data ***Lampiran E: Penilaian

10

membekal

data.gov.my

USE CASES (UC)

(a) Komuniti Bisnes

(b) Agensi

(c) Individu

UC1 UC2 ….. UCn

Muat turun

Permintaan set data baharu

Pengguna DTSA

Rakyat/Pengguna UC

2 1

3 4 Inovasi

EKOSISTEM DATA TERBUKA SEKTOR AWAM

Pendidikan

Pengangkutan

Kluster (Sektor Awam)

.

.

.

Kewangan

Kesihatan

Sosial

Ekonomi

Pelancongan

Pertanian

11

Portal Data Terbuka Negara Lain

data.gov.uk data.gc.ca daten.berlin.de

Amsterdam Open Data

openbelgium.be data.go.jp

DATA TERBUKA PERINGKAT GLOBAL

12

• Google Translate menggunakan dokumen-dokumen EU yang terdapat dalam kuantiti yang besar untuk melatih dan menguji algoritma penterjemah dan meningkatkan kualiti servis

APLIKASI PENGGUNAAN DATA TERBUKA

13

• Canada telah menyelamatkan sebanyak $3.2 billion yang berpunca dari penipuan dalam kutipan cukai untuk tujuan kebajikan


14

• Denmark findtoilet.dk menggunakan data mengenai kemudahan tandas awam bagi menunjukkan lokasi tandas-tandas awam di kawasan terbabit. Ini memudahkan pesakit-pesakit yang mempunyai masalah pundi kencing yang perlu menggunakan kemudahan tersebut.


15

• UK Mapumental dan Germany Mapnificent menggunakan data tentang harga rumah, masa yang diambil untuk perjalanan ke tempat kerja dan kualiti persekitaran kawasan perumahan untuk memudahkan orang awam memilih tempat tinggal yang sesuai


16

• Danish husetsweb.dk menggunakan maklumat tentang pemilikan hartanah, subsidi kerajaan dan pendaftaran perniagaan tempatan untuk mengenalpasti cara-cara untuk meningkatkan penggunaan tenaga secara cekap di kawasan perumahan, membuat perancangan kewangan dan menyemak senarai kontraktor-kontraktor pembinaan yang berdaftar.


17

KUALITI

SET DATA

MENGIKUT

BINTANG

Maklumat/data tersedia di laman web

untuk kegunaan terbuka

Data tersedia dalam format

berstruktur

Data tersedia dalam format

non-propritery yang boleh dibaca oleh

pelbagai perisian

Data terus disambungkan kepada sumber

sebenar (sistem yang

menjana data tersebut)

Data turut disambung

kepada data-data lain berkaitan

untuk memaparkan

analisis real-time

18

TEKNOLOGI SOKONGAN - CKAN

• Penerbitan dan Pencarian Set Data

• Simpanan dan Pengurusan Data

• Penglibatan dengan Pengguna

• Penambahan Fungsi melalui API

PENAMBAHBAIKAN PORTAL DTSA

19

AKTIVITI-AKTIVITI DTSA

HACKATHON

20

AKTIVITI-AKTIVITI DTSA SESI LIBAT URUS KLUSTER PENGANGKUTAN

21

AKTIVITI-AKTIVITI DTSA SESI LIBAT URUS KLUSTER PERTANIAN

22

LAMPIRAN A

JENIS FAIL

1. Teks Biasa (Plain Text) 2. Dokumen Teks (Text Document) 3. Helaian Lejar (Spreadsheets) 4. Comma Separated Values (CSV) 5. HyperText Markup Language (HTML) 6. JavaScript Object Notation (JSON) 7. Extensible Markup Language (XML) 8. Resource Description Framework (RDF) 9. Imej Diimbas (Scanned image) 10. Format Berhak Milik (Proprietary formats)

23

LAMPIRAN B

TERMA PENGGUNAAN

Penggunaan data atau penggunaan semula data hendaklah mematuhi terma dan syarat seperti di bawah.

1. Penggunaan data di bawah terma ini Pemilik data memberi kebenaran penggunaan data tanpa sebarang caj.

2. Pengguna boleh melaksanakan perkara yang berikut: (i) Salin, terbit, edar dan pindah data; (ii) Adaptasi data; (iii) Guna data secara komersial dan tidak komersial; dan (iv) Gabung data dengan data lain atau rangkum data dalam produk atau aplikasi.

3. Sekiranya melaksanakan mana-mana daripada yang dinyatakan pada para 2, pengguna HENDAKLAH:

(i) Menyatakan sumber data dalam produk atau aplikasi berdasarkan pernyataan yang ditentukan oleh pemilik data;

(ii) Menyediakan pautan kepada Terma Penggunaan ini; dan (iii) Sekiranya pemilik data tidak menyediakan pernyataan pemilik harta intelek data,

pengguna hendaklah menggunakan pernyataan seperti yang berikut: "Data dan maklumat tertakluk di bawah Terma Penggunaan Data Terbuka Kerajaan Malaysia 1.0 "

24

LAMPIRAN B TERMA PENGGUNAAN

4. PENGECUALIAN Terma Penggunaan ini tidak memperuntukkan sebarang hak terhadap: (i) Data peribadi; (ii) Nama, jata, logo atau sebarang simbol rasmi pemilik data; (iii) Logo organisasi sektor awam atau jabatan; (iv) Lambang diraja dan lambang tentera; (v) Hak pihak ketiga yang mana pemilik data tiada kuasa terhadapnya; (vi) Sebarang hak harta intelek termasuk paten, tanda dagangan dan hak reka bentuk; dan (vii) Dokumen identiti seperti Pasport Malaysia, MyKad.

5. TIADA JAMINAN (i) Data adalah dalam bentuk seperti yang disediakan oleh pemilik data. Pemilik data

dikecualikan daripada sebarang representasi, waranti, obligasi dan liabiliti berhubung data; dan

(ii) Pemilik data tidak bertanggungjawab terhadap sebarang ralat dan kehilangan data. Pemilik data juga tidak bertanggungjawab terhadap sebarang jenis kehilangan, kecederaan atau kerosakan kesan daripada penggunaan data tersebut. Pemilik data tidak memberikan jaminan data disediakan secara berterusan.

6. UNDANG-UNDANG Terma Penggunaan ini ditadbir oleh undang-undang di bawah bidang kuasa dan pemilik data

ialah pemilik utama bagi data tersebut.

25

LAMPIRAN C

SENARAI SEMAK : PELAKSANAAN DATA TERBUKA AGENSI

Format Berhak Milik (Proprietary formats)















26

LAMPIRAN D KATEGORI SET DATA

Bil. Kategori Data Contoh Set Data

1 Syarikat Pendaftaran Syarikat/Perniagaan. 2 Jenayah dan pengadilan Statistik jenayah, keselamatan. 3 Cerapan bumi Meteorologi/cuaca, pertanian, perhutanan,

perikanan dan pemburuan. 4 Pendidikan Senarai sekolah, prestasi sekolah, kemahiran

digital. 5 Tenaga dan persekitaran Tahap pencemaran, penggunaan tenaga. 6 Kewangan dan kontrak Transaksi perbelanjaan, kontrak dikeluarkan,

panggilan tender, tender masa depan, perbelanjaan tempatan, perbelanjaan nasional (dirancang dan dibelanjakan).

7 Geospatial Topografi, poskod, peta nasional, peta tempatan.

Senarai ini tidak komprehensif dan hanya untuk tujuan rujukan. Nilai dan kepentingan data berubah mengikut konteks. Agensi sektor awam hendaklah mengutamakan keterbukaan set data mengikut budi bicara dan fungsi teras agensi.

27

LAMPIRAN E PENILAIAN DATA TERBUKA

Jika jawapan kepada soalan adalah “Ya”, data boleh dimasukkan ke dalam Katalog Data Terbuka. Sebarang maklum balas “Tidak” menunjukkan bahawa data sama ada tidak layak untuk dimasukkan ke dalam Katalog Data Terbuka atau halangan yang mungkin wujud perlu diberikan perhatian sebelum data tersebut boleh dimasukkan, dan pengecualian kes memerlukan kelulusan khas.

Bil. Senarai Semak Data Terbuka Ya Tidak Catatan

1 Privasi 1.1 Adakah data bebas daripada maklumat yang boleh secara

langsung atau tidak langsung mengenal pasti individu?

2 Hak milik Agensi boleh menghubungi Pegawai Undang-Undang (PUU) agensi untuk membantu dalam penilaian ini.

2.1 Adakah bahan hanya termasuk kandungan yang dicipta dan dimiliki oleh Kerajaan Malaysia (contoh: adakah telah dipastikan bahawa tiada kandungan pihak ketiga yang termasuk dalam kandungan)?

2.2 Sudahkah dipastikan tiada terma penggunaan eksklusif untuk pihak lain menggunakan atau mengakses bahan?

3 Kekangan undang-undang, kontrak atau dasar Agensi boleh menghubungi PUU untuk membantu dalam penilaian ini.

28

LAMPIRAN E PENILAIAN DATA TERBUKA

Bil. Senarai Semak Data Terbuka Ya Tidak Catatan

3.1 Adakah pengeluaran kepada orang awam dan penggunaan data dibenarkan di bawah undang-undang, kontrak atau dasar termasuk sebarang data berkenaan undang-undang privasi jika berkaitan?

3.2 Jika ada kekangan atau had dari segi undang-undang, kontrak atau dasar bagi pengeluaran kepada orang awam atau penggunaan data, adakah ia telah diberikan perhatian sewajarnya?

4 Kawalan Keselamatan

4.1 Adakah pengeluaran kepada orang awam dan penggunaan data mematuhi keperluan dasar penjaminan maklumat nasional?

4.2 Adakah pegawai keselamatan maklumat atau pegawai bertanggungjawab di agensi telah dihubungi bagi memastikan semua kawalan keselamatan telah dilaksanakan?

5 Rangka Kerja Harga

5.1 Adakah data tersedia kepada orang awam tanpa kutipan bayaran? 6 Sumber Primer 6.1 Adakah agensi mempunyai tanggungjawab utama (pemilik data)

dalam pengurusan data?

6.2 Adakah data lengkap (contoh: sub data telah diambil kira)? 6.3 Bolehkah data disediakan dalam format yang boleh dibaca dan

diproses oleh mesin (contoh: CSV)?

29

TADBIR URUS DATA TERBUKA

SEKTOR AWAM

30

pelaksanaan data terbuka - direktori.mampu.gov.my

Documents