manual pengurusanhaiwansemasa bencana … pdf/lain...

MANUAL

PENGURUSANHAIWANSEMASA

BENCANA

(ANIMALEMERGENCY

MANAGEMENTMANUAL–AEMMA)

PRAKATA

ManualPengurusanHaiwanSemasaBencanaatauAnimalEmergencyManagement

Manual(AEMMA)disediakanbertujuanuntukmenjadipanduankepadakakitangan

DVSkhasnyadankepadaagensi-agensilainamnyayangterlibatsemasaberlakunya

bencanaalam didalam pengurusanhaiwan.

Manualinimenerangkansecaraumum danasasbagaimanapihakterlibatiaitu

negeridandaerahbolehmembantumenyelamatkanhaiwansemasaberlakunya

bencana alam sepertibanjir,kemarau,gempa bumi,tsunamidan lain-lain.

Mekanismayangdigunakanuntukpenyediaanmanualiniadalahmenggunapakai

asasPengurusanKrisisPenyakitHaiwan(APTVM 24(a):1/2011)denganmerujuk

kepadaAktaBinatang1953sertaRangUndang-undangKebajikanHaiwan2015

sebagaipanduan.Manakalabencanaalam akibatbanjirdigunakansebagairujukan

didalam menanganiisubencanaini.

KetuaPengarah

JabatanPerkhidmatanVeterinarMalaysia

Jun2016

KANDUNGAN

PRAKATA

KANDUNGAN

PENGENALAN

KATASINGKATAN

BAB1–KESIAPSAGAANDANPERSEDIAANSEBELUM BENCANA

1.Latarbelakang

2.OrganisasiPengurusanHaiwanSemasaBencana

i. JawatankuasaPengurusanHaiwanSemasaBencanaPusat

ii. JawatankuasaPengurusanHaiwanSemasaBencanaNegeri

iii. PasukanAmaranAwal

iv. PasukanPetugasdanSkopTugas

3.MekanismaPengurusanHaiwanSemasaBencana

4.Kemudahan-KemudahanPengurusanBencana

i. PeralatandanFasiliti

ii. TempatPemindahan

iii. Logistik

iv. PeruntukkanKewangan

5.PusatPengurusanKrisisdanPusatOperasiNegeri

6.HazardIdentificationRiskAssessmentandRiskControl(HIRARC)

7.KebajikandanKesejahteraanTernakandanHaiwan(RUUKH)

BAB2–PENGURUSANSEMASABENCANA

1.Latarbelakang

BAB3–PENGURUSANSELEPASBENCANA(SOPs)

1.Latarbelakang

a.PeringkatAwaldanJangkamasaPendek

b.PeringkatPertengahandanJangkamasaSederhana

c.PeringkatAkhirdanJangkamasaPanjang

BAB4–SENARAIKEPERLUANDANCARTAALIR

i. KeperluanPusatpengrusanKrisis/PusatOperasi

ii. KeperluanPetugas

iii. KeperluanKemudahanPengurusanBencana

iv. SenaraiNamapasukanTindakanPantas

v. CartaAlirResponKecemasan

vi. JadualRingkasanAEMMA

RUJUKANDANPENGHARGAAN

PENGENALAN

PengurusanHaiwansemasakrisisakibatbencanaalam perludiambilperhatian

beratsebagaimanapengurusanpertanianyanglain.Malahhaiwansebagaihidupan

bernyawayangamatperludijagakebajikan,keselamatandankesihatanmereka

semasaberlakusesuatubencana.Haiwanternakansebagaiantarasumbermakanan

protin yang utama kepada manusia,sekiranya tidak diurus dengan sempurna

semasaberlakubencana,akanmengakibatkanNegarakehilangansumbermakanan

asasprotinyangakanmemberikesansecaratidaklangsungkepadamanusia.

Bencanaalam sepertibanjir,gempabumi,tsunami,kemarau,kebakarandanlain-lain

bolehberlakudiluarjangkaan.Olehyangdemikian,adalahdijangkakanperlubagi

jabatansentiasabersiapsediadanbersiapsiagabagimenghadapisegaladugaan

bencanayangmelibatkankomoditihaiwan.

ManualPengurusan Haiwan Semasa Bencana (AnimalEmergencyManagement

Manual-AEMMA)adalahdiwujudkanbertujuanuntuk:

i. Menyediakangarispanduandanmekanismasecaramenyeluruhkepada

komunitiyang terlibatdengan krisis akibatbencana melaluiintervensi

penternakan

ii. Melindungiasetternakanbagikomunitiyangterlibatdenganbencana

iii. Membangunkansemulaaktivitipenternakandikalanganpenternakdalam

komunitiyangmengalamibencana

KATASINGKATAN

AEMMA AnimalEmergencyManagementManual

HIRARC HazardIdentification,RiskAssessmentandRiskControl

APTVM ArahanProsedurTetapVeterinarMalaysia

DVS Department of Veterinary Services (Jabatan

PerkhidmatanVeterinar)

RUUKH RangUndang-UndangKebajikanHaiwan

SOPs StandardOperatingProcedures

KPPV KetuaPengarahPerkhidmatanVeterinar

PBS Bahagian Pengurusan Biosekuriti dan Sanitari

Phytosanitari

ADIC AnimalDiseaseInformationCentre

MKN MajlisKeselamatanNegara

NGO NonGovernmentOrganization

SKAPP SeksyenKawalandanPembasmianpenyakit

EPIS SeksyenEpidemiologidanSurvelen

PTD PegawaiTadbirDiplomatik

EO EmolumenOfficer

ICS IncidentCommandSystem

RAT RapidActionTeam

IPPV IbuPejabatPerkhidmatanVeterinar

PRO PublicRelationOfficer

ID IdentificationDetail

BAB1–KESIAPSIAGAANDANPERSEDIAANSEBELUM BENCANA

1.Latarbelakang

Babinimenerangkanmekanismakesiapsiagaandanpersiapanmenghadapi

bencana didalam pengurusan haiwan secara umum bagisetiap aktiviti

pengurusanbencana.Kesiapsiagaandanpersiapanperludiadakansemasadi

dalam keadaantenang(peacetime)bagimemudahkansemuapihakdalam

mengurushaiwansemasabencana.Inidapatmengelakkankerugianyang

lebihbesarjikaterdapatpersiapanpengurusanbencanayangsistematik.

Babinijugamenerangkansegalakeperluantambahandanpenambahbaikkan

mekanismapengurusankrisispenyakithaiwansediaadakepadapengurusan

haiwan semasa bencana merangkumiskop tugas dan tanggungjawab

JawatanKuasa,IncidentCommandSystem (ICS),PasukanPetugas,Desk

Officer,kemudahandanperalatantambahanmenghadapibencana,Pusat

Pengurusan Krisis dan Pusat-pusat Operasi, keperluan logistik serta

peruntukankewangantambahan.Senaraisemakjugadisediakanbersama-

samadenganpenyediaankeperluanberkaitan.

2.OrganisasiPengurusanHaiwanSemasaBencana

OrganisasiPengurusanHaiwansemasabencanaperludiaktifkanyangterdiri

daripada:

a.JawatankuasaPengurusanHaiwanSemasaBencanaPusat

b.JawatankuasaPengurusanHaiwanSemasaBencanaNegeri

c.PasukanAmaranAwal(PAA)

d.PasukanPetugasdanSkopTugas

Skop tugas dan tanggungjawab perlu diperincikan dengan jelas bagi

memastikan kelancaran komunikasidan tindakan pengurusan semasa

berlakubencana.

a.Jawatankuasa Pengurusan Haiwan Semasa Bencana Pusat

(JKPHSBP).

Adalah merupakan sekumpulan pihakpengurusan tinggiyang akan

membincangkan berkaitan arahan,polisidan halatuju bagisetiap

aktivitiyangdirancanguntukmaklumandantindakanPAA.

Jawatankuasa iniakan diaktifkan sebaik sahaja PAA menerima

maklumat berkaitan bencana dari ADIC. Jawatankuasa ini

dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Perkhidmatan Veterinarserta

keahlian terdiri dari Pengarah-Pengarah DVS Negeri, Pengarah-

PengarahBahagianIPPVdanAgensi-agensi(kerajaan,swasta,NGO)

berkaitanjikaterdapatpenglibatanhaiwandanternakan.

Jawatankuasainiakanbersidangapabilaberlakusesuatukrisisatau

bencanayangmelibatkanpopulasihaiwanatauternakan.

UrusetiabagimesyuaratJKPHSBPadalahterdiridaripegawai-pegawai

didalam kumpulanPAA.

b.Jawatankuasa Pengurusan Haiwan Semasa Bencana Negeri

(JKPHSBN)

Jawatankuasa peringkat negeri terbabit perlu diwujudkan bagi

mengurus segala perjalanan aktivitiberkaitan bencana diperingkat

negeri tersebut. Jawatankuasa ini adalah dipengerusikan oleh

PengarahDVSnegeriterlibatsertakeahliandariBahagian-bahagiandi

DVSnegeridandaerahterbabitsertaagensikerajaanlainyangterlibat.

JKPHSBN akan bersidang selepas mendapat maklumbalas dari

mesyuaratJKPHSBPdansetiapselepasselesaisesuatuaktivitibagi

mengemaskinimaklumatuntukdibawakepadaJKPHSBP.

Maklumat yang diperolehihasildarimesyuarat JKPHSBN akan

disalurkanolehDeskOfiserNegerikepadaPegawaiLiasonPAAuntuk

dibawakeperingkattinggijabatanuntuktindakanselanjutnya.

PihakJKPHSBN perlumengenalpastiseorangDeskOfficer dinegeri

yangdiberitanggungjawabsebagaipegawaifokalatau“contactperson”

yang akan menerima,menyalurdan penghubung segala maklumat

kepadaPegawaiLiasonPAAdiIPPV.

Desk OfiserNegeri(Ketua Bahagian Kesihatan)bertanggungjawab

menjagamaklumatataudatapelaporannegeridanapabilamenerima

sesuatupelaporanyangluarbiasa,DeskOfiserperlumemaklumkan

kepadaPengarahDVSnegeribagitindakanlanjut.DeskOfficeriniakan

bertindak sebagaipegawailiason negeriyang akan berkomunikasi

secara aktif bagipenerimaan dan penyaluran segala maklumat

bencana dinegeri kepada pihak PAA di IPPV untuk tindakan

JawatankuasaPengurusanHaiwanSemasaBencanaPusatdanNegeri.

Deskofiserinibolehberfungsisebagaisetiausahadidalam mesyuarat

JKPHSBNdanbertindaksebagaipenghubungkepadaPegawaiLiason

PAA.

c.PasukanAmaranAwal(PAA)

PAA adalah satu pasukan yang diwujudkan diperingkatIPPV bagi

memantau dan menyelia keseluruhan pengurusan bencana bagi

memastikanperjalananpengurusanhaiwansemasabencanadiurus

denganefisiendanefektif.PAA terdiridaribeberapapegawaiyang

akan membantu Jawatankuasa untukpenyediaan polisi,dasardan

halatujupengurusanhaiwankepadapihakMenteridanKementerian.

Perlantikan ahliPAA boleh terdiridaribeberapa ahlilain mengikut

keperluanskoptugassepertiberikut:

i. Komander(PengarahPBSmerangkapKetuaPasukanAmaran

Awal)–memantaukeseluruhanperjalananaktivitipengurusan

haiwan semasa bencana sehingga selesaiserta penyediaan

laporanlengkapbencana.

ii. PegawaiPerhubungan Awam (PRO Perancang)– mengurus

segalaurusanberkaitankesedaranawam,media,orangramai,

NGOdanantaraagensi.

iii. PegawaiLiason(KetuaSKAPP)-menguruskomunikasiantara

Jawatankuasa,PasukanPetugas,DeskOfiserdanmaklumat

PusatPengurusan Krisis dan Operasiuntuk disalurkepada

Komanderbagitindakanselanjutnya.Jugamenjadisetiausaha

bagi mesyuarat JKPHSBP dan menerima maklumat dari

JKPHSBN.

iv. PegawaiKewangan (PTD Kewangan dan EO) – mengurus

segalabentukkeperluankewangan(federaldannegeri)bagi

pengurusanhaiwansemasabencana

v. PegawaiLogistik(PTD/PegawaiPenyelidik)-mengurussegala

urusan kemudahan, lojing, pengangkutan, dan peralatan

berkaitanpengurusanhaiwansemasabencana

vi. Pegawaikeselamatan(PegawaiHIRARC)-menguruskebajikan

pasukan petugas dari segi keselamatan, kesihatan dan

kebajikanpekerjasemasapengurusanhaiwandidalam bencana.

PegawaiKeselamatan iniakan mengikutSOP sepertiyang

digariskan didalam HIRARC dan Dasar Keselamatan dan

KesihatanPekerjaanDVS.

vii. PegawaiPusatKrisis(KetuaSeksyenEPIS)– mengurusdan

menyelarassegalaaktivitidiPusatPengurusanKrisis.Pegawai

PusatKrisis perlu sentiasa berkerjasama dengan Pegawai

Liason untuk pengemaskinian maklumat dan aktiviti

pengurusanbencana.

d.PasukanPetugasdanSkopTugas

Adalah kumpulan pelaksana yang akan menjalankan tugasan bagi

setiap aktivitiyang telah dirancang dan diberikan tugasan oleh

KomanderPAA.

Pasukanpetugassediadasemasakrisispenyakithaiwandigunapakai

dan ditambah bilangan pasukan petugas mengikutskop tugasan

semasaberlakubencana.Iniadalahkeranasemasakrisispenyakit

haiwan,beberapaskoptugasanadalahtidakdiwujudkan,manakala

semasa bencana pasukan petugas berikutadalah diperlukan bagi

membantutugasanmenyelamatternakandanhaiwan.

Bilangan pasukan petugas bagi setiap kategori yang bertugas

dilapangan atau dikawasan krisis/bencana adalah mengikut

kesesuaiantahapkrisis/bencanayangditentukanolehJawatankuasa

PengurusanHaiwanSemasaBencanaPusatdanNegeri.

Setiap pasukan terdiridaripada empat ke lima orang termasuk

pemandu.

SenaraiPasukanPetugas

PasukanPetugasyangdiwujudkanbagipengurusanhaiwansemasa

bencanaadalahterdiriseperti:

i. PasukanTindakanPantas(RapidActionTeam,RAT)

ii. PasukanSurvelandanBancian

iii. PasukanPampasan

iv. PasukanPenyelamatdanPemindahan

v. PasukanKebajikan

vi. PasukanKesihatan

vii. PasukanPemulihan

viii. PasukanPemusnahdanPelupusan

ix. PasukanDekontaminasidanDisinfeksi

x. PasukanLogistik

xi. PasukanKeselamatan/Penguatkuasa

SkopTugasPasukan

i. PasukanTindakanPantas(RapidActionteam,RAT)

PasukaniniadalahterdiridariPegawaiVeterinaryangtelahdilatih

untuk menjalankan penyiasatan penyakitsecara epidemiologidan

bertindaksetelahdiaktifkanolehPAA atauPasukanAmaranAwal.

Mereka iniadalah terdiridariPegawaiVeterinar dariBahagian

KesihatanNegeri,MakmalVeterinarKawasandanInstitutPenyelidikan

Veterinar.

Pasukaninihanyadiaktifkanapabilaberlakukrisispenyakithaiwandan

tidak diaktifkan semasa berlaku bencana melainkan berlaku krisis

penyakithaiwan pada masa kejadian bencana.Ahlipasukan RAT

adalahsepertidilampiran.

TugasdanTanggungjawab

Menjalankanpenyiasatanepidemiologidanpenyakithaiwan

Menjalankanpostmortem keatasternakanmatidanhampirmati

Mengambilsampeluntukujianpengesahandimakmal

Tugasanlainsepertiyangdigarisdidalam APTVM Perkhidmatan

Veterinar

ii. PasukanSurvelandanBancian

Ketua: KetuaBahagianKesihatan

Ahli: KakitanganTeknikalDVSdanPemandu

AhliBantuanTambahan: DariAgensiLain/NGO


• Membuatsurvelanpenyakitterhadaphaiwanyangmenghadapi

bencana

• Membuatbanciandanmerekodhaiwanyangsihat,sakit,mati,

cedera,dilupus,dimusnah dan lain-lain akibatbencana dan

penyakitdikawasanbencana.

• Merekodsemuakategorihaiwanbagiurusanbayaranpampasan

dimanaperlu

• Mengurusaktivitiberkaitansurvelendanbancianhaiwan

• Menghantarmaklumatdan laporan berkaitan kepada Desk

Ofiser

iii. PasukanPampasan

Ketua: KetuaBahagianIndustri

Ahli: KakitanganTeknikaldanPejabatDVS

AhliBantuantambahan: DariAgensiLain/NGO


• Mengurusaktivitiberkaitanurusanpampasanhaiwan

• Membuatbayaranpampasankeatashaiwanatauternakanyang

dimusnahkan/matiakibatbencanasepertiyangtelahditentukan

olehJKPHSBP

• Merekodsemuaaktivitiberkaitanbayaranpampasan


Ofiser

iv. PasukanPenyelamatdanPemindahan

Ketua: KetuaBahagianIndustriNegeri




• MembantuPenternak/Pengusahaternakanuntuk“destocking”

ternakansebaikmenerimalaporanamaranawalbencana

• Membantumenyelamathaiwansemasabencana

• Membantumembawa/memindahkanhaiwanketempatselamat

atau“shelter”sementarayangditentukan.

• Mencaridan menyelamathaiwan-haiwan yang terperangkap

(stranded)semasabencana

• Membuat bancian serta merekod bilangan haiwan yang

diselamatkan dan dipindahkan dan memaklumkan kepada

PasukanSurvelendanBancian.Tugasinibolehjugadijalankan

olehPasukanSurvelendanBancian

• MemberiID kepada haiwan-haiwan yang diselamatkan dan

dipindahkanjikatiadamempunyaiID


Ofiser

v. PasukanKebajikan

Ketua: KetuaBahagianIndustriNegeri




Bertugas menjaga kebajikan haiwan sepertimemberimakan dan

minum kepadahaiwanyangdiselamatkanditempatpemindahan

• Memastikan kebajikan haiwan sepertiditempatpemindahan

dijagarapi

• Memastikanhaiwanyangdiselamatkandiletakditempatselamat

dandiberimakansertaminum secukupnya

• Merekodbekalanmakananternakanyangdikeluarkandanyang

diterima

• Memastikansegalakeperluankebajikanhaiwansemasakrisis

danbencanaterjaga

• Merekodsegalaaktivitiberkaitankebajikan


Ofiser

vi. PasukanKesihatan

Ketua: KetuaBahagianKesihatan




• Bertugasmenjagakesihatanhaiwanyangdiselamatkandalam

keadaansihat

• Memberirawatankesihatansepertiubat,vaksindanlain-lain

• Membuatrondaankesihatandisetiaptempatpemindahandan

tempathaiwandiselamatkan

• Merekodsegalaaktivitikesihatansepertipengeluaranubatan,

jenispenyakit,bilanganhaiwanyangsakit,bilanganhaiwanyang

matidanlain-lain


Ofiser

vii. PasukanPemulihan

Ketua: KetuaBahagianIndustri/Regulatori

Ahli: KakitanganTeknikalDVS



• Membuatkerja-kerjapemulihanpenternakan

• Membantupenternakuntukpengurusanpenternakandarisegi

nasihatteknikal,subsiditernakan,subsidimakanan,subsidi

ubatandanlain-lainyangberkaitanmengikutjangkamasayang

ditetapkan oleh Jawatankuasa Pengurusan Krisis/Bencana

PenyakitHaiwanNegeri

• Membantupemulihankadang/reban

• Membantumencarisumberternakan

• Membantumencarisumbermakananternakan

• Merekodsegalaaktivitiberkaitanpemulihan


Ofiser

viii. PasukanPemusnahdanPelupusan

Ketua: KetuaBahagianPentadbiran

Ahli: KakitanganPejabat



• Menjalankanaktivitiberkaitanpenghapusan/pemusnahandan

pelupusanhaiwan

• Memastikan kawasan pelupusan adalah kawasan yang telah

dikenalpastisesuaiuntukpelupusan

• Memusnahkanhaiwanyangsakitmenggunakankaedahyang

telahdikenalpasti

• Merekodsemuaaktivitiberkaitanpemusnahandanpelupusan

• Membuatbancianhaiwanyangdimusnahdandilupus


Ofiser

ix. PasukanDekontaminasidanDisinfeksi

Ketua: KetuaBahagianIndustri




• Menjalankan tugasan berkaitan aktivitidekontaminasidan

disinfeksi

• Memastikan semua premis,kawasan,kandang dan tempat2

terjangkit/bencanadidekontaminasi

• Memastikansemuaperalatandidisinfek

• Memastikan semua tempatpelupusan didekontaminasidan

didisinfek

• Merekodsemuaaktivitiberkaitandekontaminasidandidisinfek

direkod


Ofiser

x. PasukanLogistik

Ketua: KetuaBahagianPentadbiranNegeri




• Mengurusurusanberkaitanlogisticsepertikeperluankenderaan,

peralatan,kewangan,ubatan,kakitangandanpasukanpetugas

• Menguruspembelianperalatan,ubatan,makanandll

• Mengurusperolehanperalatan,ubatan,makanandlldaripihak

“donor”

• Memastikansemuakeperluanlogisticadalahmencukupi

• Mengurusstoratautempatsimpananperalatandanmakanan

dengansempurna

• Merekodsegalaaktivitiberkaitanlogistic


Ofiser

Melaporsegala keperluan berkaitan logistic kepada Pegawai

LogistikPAA

xi. PasukanKeselamatan/Penguatkuasa

Ketua: KetuaPenguatkuasaanVeterinar




• Menjalankan tugasan menjaga keselamatan haiwan yang

diselamatkan

• Memastikan tiada haiwan dibenarkan keluar dan masuk

kekawasankrisis/bencana

• Merekod semua aktiviti berkaitan penguatkuasaan dan

keselamatanhaiwan


Ofiser

xii. PasukanDestockingdanRe-stocking

Ketua: KetuaBahagianIndustri/Regulatori




Mencari alternative kepada penternak untuk “destocking”

ternakanmereka

Mengenalpastipembeliuntukmembeliternakan

Mengenalpasti rumah sembelih yang mampu menjalankan

penyembelihandalam jumlahyangbanyak

Mengenalpastipembelihasilanternakan

Memberibantuanternakanataubayaranpampasan

Mengenalpasti tempat penyembelihan sementara bagi

penyembelihandaruratdenganpengawasanpengawaijabatan

Memastikanhargajualanternakandanhasilanternakanadalah

ditahapberpatutan

Mencarialternativeuntukre-stockingternakan

Membantu penternak mencari sumber ternakan untuk

penternakansemula

MelaporsegalaaktivitiyangdijalankankepadaDeskOfiser

3.MekanismaPengurusanHaiwanSemasaBencana

i. MenggunapakaimekanismaPengurusanKrisisPenyakitHaiwansedia

adadenganpenambahankeahliandariBahagian-bahagianlaindiIPPV.

Semasa bencana kakitangan DVS negerijuga digunasama bagi

membantu negeri terlibat. Bantuan juga boleh diminta dengan

kerjasamaagensi-agensiluarDVSsertaNGOyangditugaskanbersama

ketikabencanaberlaku.

ii. Semuahaiwandanternakanperlumempunyaitandapengenalan(ID)

bagimengenalpastituanpunya.Tuanpunyahaiwanpeliharaanadalah

juga digalakkan untuk meletakkan microcip pada haiwan-haiwan

mereka bagi memudahkan pengesanan haiwan apabila berlaku

kehilanganhaiwantersebut.

iii. PusatPengurusanKrisisdiIPPVyangterletakdiBahagianPengurusan

BiosekuritidanSPSakandiaktifkansertaPusatOperasinegeriterbabit

semasakejadianbencanaberlaku.

iv. PegawaiTeknikaldanBukanTeknikaldariDVSperlubersediauntuk

diarahbertugassemasaberlakunyabencanaataukrisispenyakit.Pihak

Pengurusan TinggiJabatan perlu mengarahkan semua kakitangan

jabatandarisemuaBahagiandiIPPVdanDVSNegeriuntukbersama-

sama membantu mengembeleng tenaga bagimenanganikejadian

bencanaataukrisispenyakithaiwan. Apabilaberlakubencanaatau

wabakpenyakityangmelibatkanhaiwan,ianyamerupakanisuNegara

yangmestiditanganisepenuhnyaolehsemuapegawaijabatanbukan

sahajadariBahagianPengurusanBiosekuritidanSPStetapimelibatkan

semuaBahagian-bahagianlainjuga.

v. Tempat pemindahan ternakan sementara perlu diwujudkan dan

dikenalpastikawasanyangbersesuaian.Tempatpemindahaniniboleh

menggunakankemudahansediaadasamadadaripihakkerajaanatau

persendirian dan boleh dilalui(accessible)semasa banjir.Kriteria

pemilihantempatadalahsepertidiperenggan4(b).

vi. Haiwandanternakanperludipastikanstatuskesihatan.Jikadidapati

sakitperludiasing,dirawatataudisingkirdarihaiwanatauternakan

yang sihat.Jika haiwan/ternakan yang ditemuiberada didalam

keadaansakitterukatausakitberjangkit,makapasukanpetugasperlu

memastikan haiwan/ternakan tersebut dimusnahkan dan dilupus

sempurna bagimengelakkan perebakan penyakit serta menjaga

kebajikanhaiwantersebut.

vii. Tempatpelupusandankumbahanhaiwan/ternakanyangsesuaiperlu

dikenalpasti.Tempat-tempatiniperlulahjauhdaripuncasumberair

dankawasanpenempatan.

viii. Kebajikan haiwan yang dipindahkan perlulah diambilkira seperti

keluasantapak,makanandanminuman,sertatempatteduhan.

ix. Peruntukkan kewangan yang mencukupi perlu disediakan bagi

memastikankelancaranpengurusanbencana.

x. KebajikanPasukanPetugassepanjangpengurusanbencanamestilah

diambilperhatian.

xi. Keutamaan menyelamat diberikan kepada ternakan dan haiwan

kesayanganyang“stranded”didalam bencanabanjir.Jikaternakan

beradadidalam reban,kandangataukawasanyangtinggi,ternakan

tersebuttidakperludipindahkan,hanyamemerlukanpasukanpetugas

untukpengurusankebajikan,kesihatan,makandanminum ternakan

tersebut.

4.Kemudahan-kemudahanPengurusanBencana

Kemudahan-kemudahan seperti a) peralatan dan fasiliti, b) tempat

pemindahan,c)logistik dan d)peruntukkan kewangan perlu disediakan

semasa proses persiapan dan penyediaan pengurusan bencana bagi

memastikan segala kemudahan dan peralatan tersebutada dan dapat

diagihkandenganefisien.

a. PeralatandanFasiliti

Perludisediakandandikenalpastipembekal-pembekal.Peralatandan

fasilitisecaraumum sepertiberikutadalahdiperlukan:

i. Peralatan-peralatanpengesanandanpengekanganhaiwanseperti

drone,mobilecoral,talilasso,twitcher,‘netcatcher’dll

ii. Peralatanbedding,sangkar,reban,“shelter”dll

iii. Peralatanpengangkutanhaiwan

iv. Peralatanmakanandanminuman

v. Peralatanrawatanhaiwan

vi. Fasilitibekalanair

vii. Fasilitisistem kumbahan

viii. Fasilititempatpenyimpananmakananhaiwan

Perincianadalahsepertididalam Bab4.

b. Tempatpemindahansementaraternakan/haiwan

Perlu dikenalpastidisetiap negeriserta direkodkan mengikutciri-ciri

berikut:

i. Setiap daerah dalam negeriperlu mengenalpastisekurang-

kurangnya5kawasanpemindahansementara

ii. Kawasanpemindahansementaramestilahkawasantanahtinggi

yang mudah dilalui oleh kenderaan berat/trak/kenderaan

pengangkutanlain

iii. Mempunyaisumberair(paipair/sumberairsemulajadi/tankerair)

iv. Mempunyaisumber makanan sepertipadang rumput (lebih

diutamakan),silaj,pelletdanbijirin

v. Tempatpemindahanataukandangsementarahaiwanmestilah

berbumbung

vi. Tanahrizabkerajaan,(jikatanahpersendirian,perlulahmendapat

persetujuandarituanpunyatanahterlebihdahulu)

c. Logistik

PegawaiLogisticPAA sebagaipenyelarasuntukmemastikansegala

kemudahan pengurusan bencana sepertipengangkutan Pasukan

Petugas,pengangkutanhaiwan/ternakan,tempatpenginapanpasukan

danlain-lainyangberkaitanadalahdisediakandanmencukupibagi

pengurusanbencana.

PasukanLogistikperlusentiasaberhubungdenganPegawaiLogistik

bagipenyelarasanurusanberkaitanlogistic.

Perincian kemudahan dan peralatan dan lain-lain keperluan adalah

sepertidiBab4.

d. PeruntukkanKewangan

PegawaiKewangan PAA perlu mencarisumber kewangan yang

mencukupibagikegunaansemasaberlakubencanasamadadengan

menggunakan peruntukkan sediaada jabatan atau kementerian,

peruntukkankecemasanatausumberkewanganyanglainmengikut

prosedurkewangansemasa.Penggunaansumberkewanganlainperlu

berintegriti.

5.PusatPengurusanKrisisdanPusatOperasiNegeri

PusatPengurusanKrisisdanPusatOperasiNegerisediadaperludilengkapi

dengansegalakeperluankemudahanpengurusanbencana{rujukPerenggan

4(a,b,c,d)}selaindarikeperluanuntukpengurusankrisispenyakithaiwan.

PegawaiPusatKrisisPAAdanDeskOfiseradalahmerupakanpenyelarasbagi

PusatPengurusanKrisisIPPVdanPusatOperasinegerimasing-masing.

PusatPengurusanKrisisdanPusatOperasiNegeriakanberfungsisebagai

pusatpenyaluran dan pengurusan maklumatdan informasi,pengurusan

kemudahansemasabencana,perhubunganawam,penyaluranarahan,polisi

jabatansertalain-lainaktivitiberkaitan.

PegawaiPusatKrisisdankakitanganlainyangbertugasperlusentiasaberada

dipusat-pusattersebutdanmenjalankantugasandantanggungjawabseperti

yangdigariskan.

Terdapatdua(2)peringkatpusatoperasiiaitu:

i. PusatPengurusanKrisis-diperingkatIbupejabat

ii. PusatOperasiNegeri-diperingkatNegeri

Nota :PusatOperasiLapangan diperingkatlapangan boleh diaktifkan

mengikutkeperluanolehDVSNegeri

PerinciankeperluantambahanPusatPengurusanKrisisdanPusatOperasi

NegeriadalahsepertidiBab5.

6.HazardIdentification,RiskAssessmentandRiskControl–HIRARC

Keselamatan,kebajikan dan kesejahteraan kakitangan petugasDVS perlu

diambil berat seperti yang disarankan didalam HIRARC dan Dasar

KeselamatandanKesihatanPekerjaanDVS.PasukanpetugasDVSiniadalah

merupakan benteng pertahanan pertama yang akan berhadapan dengan

penyakithaiwandanjuga“keganasan”haiwansemasapengurusanhaiwan

danternakantersebut.

Adalah menjadidasarDVS untuk menyediakan persekitaran kerja yang

selamatdansihatuntuksemuakakitangannyadanorang-oranglainyang

mungkinterjejasolehaktiviti-aktivitinya.Kemudahanuntukberibadahjuga

perludisediakan.

PegawaiKeselamatan(SafetyOfficer)yangdikenalpastididalam PAAakan

menyelarasdanmemantauurusanberkaitankebajikanPasukanPetugas..

7.KebajikandanKesejahteraanTernakandanHaiwan(RangUndang-Undang

KebajikanHaiwan)

Pengurusan ternakan dan haiwan semasa krisis dan bencana perlulah

mengambilkirakebajikandankesejahteraanternakandanhaiwanseperti

yangtermaktubdidalam RangUndang-UndangKebajikanHaiwan.

BAB2–PENGURUSANSEMASABENCANA

1.Latarbelakang

Pengurusan semasa bencana bermula darisaatamaran awalbencana

diterimaolehpihakDVSdariagensiberkaitantentangancamanbencanayang

berlaku.Pengurusanyangdimaksudkanadalahberupatindakandanprosedur

yangperludijalankandandilakukansemasamulamenerimaamaranawal

bencanasehinggabencanadiisytiharselesai.

Pengurusan semasa bencana yang melibatkan pihakDVS adalah apabila

ianya melibatkan komodititernakan dan haiwan peliharaan.Organisasi

PengurusanHaiwanSemasaBencanasertaaktivititerlibatadalahdiaktifkan

danberoperasisepertiyangdigariskandidalam manualini.Aliranrespon

kecemasan perlulah diikutibagimemastikan kelancaran dan kecekapan

pengurusanhaiwansemasabencana.

Pusat-pusatKrisis dan Operasimula diaktifkan dan beroperasidisetiap

peringkatyangterlibat.Pusat-pusatKrisisdanOperasiinibertindaksebagai

pusatpenyelarasanbagisemuaaktivitiberkaitanpengurusanhaiwansemasa

bencana.Segalaarahan,polisi,informasi,maklumat,data,logistic,kewangan,

pasukan petugas dan kemudahan pengurusan semasa bencana adalah

berpusatdisini.SegalaarahandanpolisiadalahdariperingkatPusatdan

perlaksanaanadalahdiperingkatnegeri.

BAB3–PENGURUSANSELEPASBENCANA

1.Latarbelakang

Pengurusanselepasbencanaadalahmerupakanaktivitipemulihandalam

penternakanselepasbencanadiisytiharselesaiiaitudenganpenarikanbalik

perwartaanbencana(sepertipenarikanbalikpewartaanpenyakit).

Satu laporan lengkap perlu disediakan sebaik semua aktivitiberkaitan

pengurusanhaiwansemasabencanaselesai.

Operasipemulihan boleh dikategorikan didalam beberapa peringkatdan

jangkamasaseperti:

a.PeringkatawaldanJangkamasapendek

Tempohmasatindakanadalahsegeraselepasamaranbencanaditarikbalik

sehingga sebulan selepasbencana.Semua tindakan jangka pendekbagi

menghidupkan semula industipenternakan perlu dilaksanakan.Sebagai

contoh sepertikerja-kerja membersih kawasan kandang,memperbaiki

kerosakankecilkandangsertaperalatanladangdansebagainya

b.Peringkatpertengahandanjangkamasasederhana

Tempohmasaadalahselepassebulandariperingkatawaldanberterusan

mengikutkeperluan dan kebiasaannya sehingga 3 tahun.Peringkatini

merupakanperingkatpemulihandanberterusandariperingkatawaldalam

membangunkan semula usaha penternakan.Pengurusan pinjaman atau

sebarangbantuanditeruskanbagimemulakansemulabidangpenternakan

olehpenternak.Kemusnahanyangnyataperlupenggantianataudifikirkan

tempatyanglebihsesuaiuntukpenternakan.

c.Peringkatakhirdanjangkamasapanjang

Perancanganpemulihanjangkapanjangamatpentingdalam menjanasemula

industripenternakan.Kerja-kerja pemulihan pengurusan penternakan dan

psikologipenternakperludiambilkirasupayausahapenternakanyangcekap

dan selamatdapatdirancang semula.Ekonominegara dan pendapatan

penternakperludititikberatkandalam perancanganjangkamasapanjang.

Skim-skim tertentubagibidangpenternakandapatdiwujudkandandirancang

semulaselepassesuatubencanaberlaku.

BAB4–SENARAIKEPERLUANDANCARTAALIR

1.KeperluanPusatPengurusanKrisis/PusatOperasi

Komputer

Mesinfax

Alattelekomunikasi–Telefon,telefonmudahalihdenganpower

bank

GPS

Television

Peta

Dataasasternakandiseluruhnegeri

Dataasashaiwandiseluruhnegeri

ContactnumbersemuaAhlijawatankuasadanpasukanpetugas

seluruhnegeri

Numbertelefonsemuapusatoperasinegeridanlapangan

Ubatanasasrawatanternakandanhaiwan

Peralatanasaskekanganternakandanhaiwan

Pakaiankeselamatanpekerja

2.KeperluanPetugas

Peralatanpenginapanpetugassepertikhemah,“sleepingbag”

danlain-lain.

TempatPenginapan

Peralatanberkaitanpengurusanhaiwan/ternakan

Lampupicit(torchlight)

Bajureflector

Pakaianuntukbertugas(overall,boot,sarungtangan,bajuhujan,

PPE(jikaberlakuwabakpenyakit)danlain-lain)

TempatIbadah

3.KeperluanKemudahanPengurusanBencana

Kandangmudahalih(coral)

Talilasso

Twitcher

Travis

Towel

Sangkar

Vibrator

Trak10tan

Tangkiair

Tongmakanan

Hosair

Pacuan4roda

Alatpengesanternakan/haiwan(drone)

Bekasminuman

Bekasmakanan

Trukpengangkut

Botpengangkut

Khemah-khemah

Alat-alatpengekanganternakan

Catcher,tranquilizer,blow/dartgun

Bekalanmakananternakan

Generatorset

Peralatanrawatan/postmortem kit

Kenalpasti senarai pembekal-pembekal (ternakan, peralatan,

makanan,fasilitidanlain-lain)

4.SenaraiNamaPasukanTindakanPantas(RAT)

Bil.Nama TempatBertugas No.Telefon AlamatEmail

1 ChiaPekChinBahagianVeterinar,

DOASarawak

013-

8176609

chiapc70@sarawaknet.

gov.my

2 Dr.Norinabt.Lokman MVKBukitTengah012-

[email protected]

3 Dr.Normahbt.YusopMDVKotaKinabalu,

Sabah

019-

8814124

Normah.Yusop@sabah.

gov.my

4Dr.MasAyuSurayabt.Abd.

Rahman

DVSW.P.Kuala

Lumpur

019-

[email protected]

5 Dr.Zarinabt.Mohamed MVKKotaBharu013-

[email protected]

6Dr.SairaBanubt.Mohamed

RejabDVSNKedah

013-

[email protected]

7Dr.NikHamidahbintiNik

HusinDVSNSelangor

013-

3961661

[email protected]

v.my

8 Dr.AndreaLim LiLiMakmalVeterinar

DiagnosaSarawak

012-

8897087

[email protected]

v.my

5.CARTAALIRANRESPONKECEMASANBENCANA

6.JADUALRINGKASANAEMMA

Bi

l

Objektif PilihanTindakan ImplikasidanIsu

1 Menyediakangaris

panduandan

mekanismasecara

menyeluruhkepada

komunitiyang

terlibatdengan

krisisakibat

bencanamelalui

intervensi

penternakan

Destocking

(pengeluaran/penjual

ansegera

.Sesuaibagikesdiperingkatawal

dankejadianbencanaberlaku

dalam tempohperlahan

.Memberiperlindungan

keselamatanjangkapanjang

kepadaasetternakan

.Membantumendapatkan

pendapatanawalanpenternak

sebelum kejadianbencana

.Sebagaipuncapendapatanbagi

pembelianmakananatauupahgaji

pekerjasemasabencana

Destocking

(penyembelihan

segera)

.Sesuaijikabencanaberlaku

diluarjangkaan

.Wangjualandigunakanuntuk

menampungsemasabencana

.memerlukaninfrastrukturasas

danpengedarandaging

2 Melindungiaset

ternakanbagi

komunitiyang

terlibatdengan

bencana

ServisVeterinar

(ServisKlinikal

Veterinarutama,

bantuansektor

veterinarswasta)

.Berkeupayaanmemberiimpak

positifdalam melindungidan

membinasemulaasetdikesemua

peringkatkecemasansemasa

bencana

.Kesiapsiagaansepertipemberian

vaksindanrawatanpencegahan

.Bolehdilaksanakanbersekali

semasaaktivitilain(seperti

semasamemberimakanan,

minumandanpenyenggaraan

ternakan)untuklindungternakan

.Memerlukanoperasidan

keupayaansektorservisseperti

kerajaan,swastadanNGOserta

keperluanveterinar

BekalanMakanan

(relokasiternakan,

makanansemasa

kecemasan)

.Bagimengekalkanasetternakan

semasadanselepasbencana

.Memerlukankesediaanmakanan,

pasture,pengangkutandanstor

penyimpanan

.Semasakemarautermasukjuga

bantuanminumandan

kelengkapannya

.Keperluankosbagipemakanan

danlogistikmungkintinggidan

meningkat

Keperluanbekalanair .Bagimengekalkanasetternakan

danminuman .Memerlukansumberairyang

mencukupidanberkualitisemasa

bencana

.Perlusatusistem pengurusanair

tempatanyangefektif

.Mungkinmemerlukankosyang

tinggibagipembelian/penyediaan

peralatansepertitangkiairdanlori

tangkiair

Tempatpenempatan

danperlindungan

ternakan

.Bergantungkepadakeperluan

kepelbagaianspesisternakan,

perludilindungidaripanas,hujan

dankesejukan,menjaga

keselamatanternakan,

mengelakkanhaiwanberkeliaran

danpersediaansementara

persekitaranyangmunasabah

untukmanusiadanternakannya

sertabagimempermudahkan

urusanpengurusan

.Untukbencanaataukecemasan

yangberlakusecaramengejut

(contohsemasagempabumi)dan

bukanberlakusecaraperlahan-

lahansepertikemarau

.Penekananterhadapisu-isu

sepertihaktanah,kesanalam

sekitardankeperluanatau

kedapatanairdanmakanan

3 Membangunkan

semulaaktiviti

penternakan

dikalangan

Pembekalanternakan

(Dasardan

penyusunansemula

pengagihanternakan)

.Bantuanuntukpembinaan

semulausahapenternakan,

penggantianbibit,atau

sebahagiannyalogistikdan

penternakdalam

komunitiyang

mengalamibencana

sebagainya

.Taksirankerugianselepastamat

bencanadlam fasapemulihan

.Bebanankostinggidan

mencabar

.Kejayaanbergantungkepada

kecekapanpengurusan,

pengagihandanlain-lainlagi

Kejayaandibantujugadengan

intervensiterhadapkesihatan

ternakan,termasukbantuan

latihansemula,bantuanmakanan

daninfrastruktur.

ServisVeterinar,

makanan,minuman

dantempat

perlindungan

.Bantuanberterusandalam apa

juabentukdapatmeringankan

prosespemulihandaribencana

danmengukuhkansemulausaha

memulakanpenternakan

RUJUKAN

1. AnimalAct1953(Revised2006)

2. ArahanProsedurtetapVeterinarMalaysia:APTVM 24(a):1/2011,Pengurusan

KrisisPenyakitHaiwan

3. Livestock EmergencyGuidelines and Standards (LEGS)2009,ISBN 978 1

853396793–UnitedKingdom

4. ManualGoodEmergencyManagementPractice:TheEssentials:FAO – A

GuideToPreparingForAnimalHealthEmergencies(2011)

PENGHARGAAN

PenyediaanmanualinipadaawalnyatelahdiusulkanolehMantanKetuaPengarah

DVSiaituY.H Dato’DrMohamadAzmiebinZakariaselepasberlakunyabencana

banjirbesardiKelantandanTerengganupadatahun2014yangtelahmemusnahkan

banyakternakandanhaiwan.PihakDVSmempunyaipengalamandankepakarandari

segimenanganikrisispenyakithaiwantetapitiadapengalamandidalam menangani

krisisakibatbencanayangmelibatkanternakandanhaiwan.

Olehyangdemikiandemimenjagakeselamatan,kebajikandankesihatanhaiwan

semasabencanadisarankansupayadiujudkansebuahmanualpengurusanbencana

diperingkatjabatan yang kemudiannya dicadangkan supaya diserapkan didalam

MajlisKeselamatanNegarapengurusanbencanadidalam haiwan.

Pihak Pengurusan Bahagian Biosekuritidan SPS sebagaipenyelaras didalam

penyediaan ManualAEMMA iniingin mengucapkan ribuan terimakasih kepada

semuapihakyangterlibatsamadasecaralangsungdantidaklangsungdidalam

penyediaanmanualtersebut.

JAWATANKUASAPENYEDIAANMANUALPENGURUSANHAIWANSEMASA

BENCANA

Penasihat :Dato’DrKamarudinbinMdIsa

KetuaPengarahPerkhidmatanVeterinar

Disediakanoleh :DrRozanahAsmahbtAbd.Samad

DrRahizadbinAbdShukor

DrRohayaMohdAli

DrSarahDadangAbdullah

DrAnum Man

DrZawidaZahari

DrMariaJamli

DrRohanaAbuBakar

DrNursyuhadaAhmadKamil

Jugajutaanterimakasihkepada:

1. TimbalanKetuaPengarahPerkhidmatanVeterinar(KV)

2. TimbalanKetuaPengarahPerkhidmatanVeterinar(P)

3. SemuaPengarahBahagian,IPPV

4. SemuaPengarahPerkhidmatanVeterinarNegeri

5. SemuaKetuaSeksyen,IPPV

6. Pegawaidankakitanganyangterlibatsecaralangsungatautidaklangsung

manual pengurusanhaiwansemasa bencana … pdf/lain...

Documents