KETIDAKSELESAAN OTOT SKECLETA PRlESTASI KERJA DI IOIILANGAN PEN

TE INAL PAPARA JABATAN AUDIT NEGARA,

GAN SARAVVAK

EH

TOIEUA TIOH

Kertas Kajian ini dikemukakan sebagai memenuhi syarat Ijazah Sarjana Pentadbiran Perniagaan Korporat

Fakulti Ekonomi dan Perniagaan Universiti Malaysia Sarawak

2002

Abstract

This study is aimed at detemining musculoskeletal discomfort and w r k performance mong video display te~minal (VDT) users at the Natiowdl Audjil Office, Sarawak Brmch, The method used wds a questionnaire "c obtain information about the type of discomfofi that is experienced frequently by the users. Subject's work perIormance was measmed on the basis of the quality of the documents generated. Thirty subjects padicipated in the study. The data were analysed using ANOVA, Pearson Correlation and t-test. The findings shomd there was no relationship between the use of task aid with work perrormance. Also, the duration of using the VUrF did not affect discomfort experienced by the users. In addi"ion, this study also found no relathnship betwen work performance and musculoskeletal discomfod. But there was a signi6carPit correlation betmen posture and musculoskeletal discomfod. '("he implication of this study is thdt wong postme can caused musculoskeletal discomfod if the work system does not comply with thc design md ergonomics criteria. The results showed tl~at 65% of the subjects experienced muscuioskeletal discomfod such as cramps, pain and tingling in the neck luld shoulder areas. They also cxpericnccd visual and headache discomforl at a low level of severity. The presencc of this problem indicates that visual and head discomfod phcnorxlc~~on must be overcolnc, Based on the study, it is recommended that the National Audit Or"Gce, !hmwak Branch investigdtes the ergonomic aspects of the workstdtion provided to the s~aff in order to overcome the problem of museuloskclctal discomfod experienced by them,

PENGHARGAAN

Pertama sekali saya ingin menyatakan rasa terhutang budi dan mengucapkm berbanyak banyak terima kasih kepada Penyelia, Profesor Halimahtun bt. Mohd. Khalid yang sabar menunjuk ajar dan memberi ilmu serta panduan kepada saya sepanjang kajian ini. Ilmu yang beliau sarnpaikan bukan sahaja dari segi akademik, malah rnerangkumi nilai-nilai hidup yang amat berguna untuk saya. I-Ianya Allah S.W.T. sahaja dapat membalasnya.

Saya juga mengucapkan terima kasih tidak terhingga kepada Jabatan Audit Negara, Malaysia yang memberi peluang kepada saya melanjutkan pelajaran ke peringkat Sarjana. Juga terima kasih kepada Pengarah Audit Negeri Sarawak, Encik Mustafa bin Saman yang banyak membantu d m memberi sokongan kepada saya hingga berjaya ke peringkat ini.

Rasa terima kasih ini saya ucapkan juga kepada Jabatan Audit Megara, Cawangm Sarawak dan semua subjek yang berkerjasama membantu saya merealisasikan kajim ini. Juga kepada kawan-kawan yang mendoakan perjuangan ini dan Jeffcry D. Mush yang mernbantu saya, terima kasih.

Terima kasih kepada semua pensyarah-pensyarah kursus Sarjana Pentadbiran Perniagaan Korporat dan juga kepada Pengurus Program ini.

Untuk Ayah, terima kasih di atas kasih sayangmu. Adik- adikku, ICony, Mas dan Mutalib, kita adalah empat butir bintang yang penting untuk Ayah. Biarkan cahaya itu senantisa mengerlip.

ilbstrak Abstract Dedjikasi Penghargaal Ka~nlrdungan IJalnpiran Senarai Gambar Senarai Jadual Selnaraj Rajah

[JAB 1: PENGGNALAAN 1. I Latar helakang

1. 1, 1 Masalah Olot Skeletal di kala~~gan perrggulna teminaE paprm video

1 ."Ecrxnasalahan Kajian J .2.1 Kriteria I[<;esosuia~r

1.3 "rujuan ICajian 1.4 Kesignifikanm Kajian 1,s Kaj ian I,epas 1 .$ Model Kor~scpsuaM P -7 Perxjelasan Konsep

1.7.1 Psestasi 1.7.2 Sclesa 1.7.3 Steseln Ke j a 4-7-4 Postur badan 1 s7.5 Pengguna komputer 1.7.6 Menaip 4 "7.7 Tcmpola masa beke j a xrrennggui~~akar~ termkal

l-~aparan video 1 -7.8 HDemegan-asag dokrwn~en 1.7.9 I'ugas

I .8 Keraagka Kajian 1 .!I T-liipo tesis Kqjian Il.10 Rumusan

Muka sura t i -. 11

. ~ * 111

iv v-vi vii -. Vllis

ix X

KEPUTUSAN Pendahul~ean Ciri-ciri Demografi Subjek Reliabiliti Validiti Kesanrrya pemegaxag dokrrmen terhadap psextasi Ere j a Perkaidan di antara prcstasi dengan ketidaksclesaan vr~tol skclctal di kalangarl pengguna teminal papaan video Pekaitarz di antara postur dengan ketidakselesaan otot skeletal di knlangnn pcngguna alnt paparan video Kesan tempoh penggunaan terninan paparan video terhadap ketidakselesam otot skeletal Kesan pemegang dokumen tcrhadap lcetidskselesaan ooatt skeletal Rumusall

BAB 4 PEmINCANGAN 4" 1 Pendah~~luan 4.2 Kcsasz pemegang dokumesm terkladap prestasi kerja 4.3 Perkaitan di a~ltara prestasi dengar1 ketidakselesaan otot

skeletal di kaPangan pengguntz teminaP papwan video 4.4 Perkailan dcli ran~tara postur dengan ketidakselcsaaa~ otot

skeletal di kalamigan pengguna terminal paparan video 4.5 ItCesan peenggunrdlr lemiaual paparan video tehadap

ketidaksekesaan otst skcletlal 4.6 Mcsma pemcgmg dskrnmen~ lerhadal, kebi,dakselesaan anotst

skeletal 4.7 Krnrntrsian

Muka s u r d 1 Jadual 1.1 : Cadangm Untuk Stesen Kerja Terminal Paparan Video 43

11 Jadual 1.2: Ukurm Stesen Kerja di Jabatan Audit Negara, Cawangan 44 Sarawak

11 1 Jadua13.3: Keputusan IJjian "Item Whole Correlation" Bagi Ketidakselesaan 45 Otot Skeletal

IV Soal selidik Untuk meninjau penggunam terminal paparan video di Jabatan 46-60 Audit Negara Kuching

V Soal selidik Untuk meninjau prestasi kerja yang berkaitan dengm penggunaan 61-63 VDT di kalangan staf

vii

1.2 Stosen ke j a Wmg 13ibePcalkd11 dengar Pemegmg Dokumen di Jabatm Audit Negard, Cawaarganl SmawaYc

Muka swat Jadual

2.1 Pernarkatm untuk skala Like13 bagi mengukur ketidakselesaan otot skeletal

2.2 Susrrnan Item posilifdan Negatif dalam B;rliagim H Soal Selidik 3.1 Ciri-ciri Dcmografi Subjek '3.2 Reliabiliti B&agim E Soal Yelidik Yang 1lig:uni;ikan uokk Mengukur

Kelidakseiesaan Otot Skeletal Pengguna 'X'eminal Paparan Video 3.4 lljian Kebebasm Sarnpel untuk Melihat Kesan Pernegang L>okurnen

dan Prestasi ke j a 3 5 Statistik Kumpulan Untuk Melihat L>reslasi Pemegmg Dokurnen 3.6 Statistik Deskriptif dan Korelasi antara Prestasi d m Ketidakselesaan

Otot Skeletal 3.7 I"erkaibn antara Postw d m Retidakselesaan Otot Skeletal dZ kalangan

pcagguna terminal paparan video 3.8 Ketidakselesaar~ Yang Ilialami oleh Subjek 3.9 Jenis Ketiddksclesaan Otot Skeletal di Bahagian Ralru 3.10 Jenis Ketidakselesam Otot Skeletal di Bifhagian Tengkok 3.1 2 Te~npolr Mengalami Ketidakselesaan Olot Skeletal Ba3"ragian IRahu 3.12 Te~npoh Mengalam i I(etid&sebsaan Otot Skeletal Bahagian 'i'engkok 3. L 3 Kekcrapan Mengalami Ketidakselesaan Otot Skeletal di Bahagian U a h 3.14 Kekerapan Mengalami Ketid&selcsaan Otot Skeletal di Rahagim

Tcngk& 3.15 'Pahap Ketidakselesaan Otot Skeletal B;rbagidn Balnu 3.1 6 'I'dhap Rctidakselesaan Otot Skeletal Rahagidn Ten&ok 3.17 Gangguan Ketidakseiesaan Otot Skeletal Terhadap Kc j a 3.18 Kesan tempoh perlggunaal terminal paparan video terhadap

ketid&sclesaan otot 3.39 Keputusan ANOVA lwlluk Retidakselesaan Otot Skeletal 3.20 Keputusan Stalistik Kurnpulan Ilntuk Kesan 19eemegang ISokumcn

terhaddp Ketidakselesaa~~ 0to"rkeletal 3.2 1 Reputusan Unkk Perbexaan Pemegang Dokumcn dan Ketid&selesaan

Otot Skeletal 4.1 Ciri ciri 'i'empat Kc j a Yang Tidak Sesuai

Senarai Rajah

Rajah

1.1 Konseptual Model 1.2 Kerangka Kajian

Muka swat

BAB 1

PENGENALAN

1.1 Latar belakang

Penggunaaan komputer di negara ini semakin pesat, kesannya daripada galakan dan penglibatan kerajaan dalam perkembangan tehologi maklurnat. Aplikasi tehologi komputer telah menukarkan keadaan tempat kerja di Malaysia dan penggunaannya berkernbang dengan begitu pantas. Oleh itu, tidak dapat diragukan lagi bahawa pengkomputeran telah menbawa peranan yang penting untuk pengumsan efektif dan efisien dalam sektor awarn. Sehubungan dengan itu, kerajaan telah membelanjakan sejumlah RM992.63 juta pada tahun 90an (Mampu, 1999) untuk projek pengkomputeran di pejabat-pejabat kcrajaan bagi menaiktaraf perkhidmatan kepada orang awam.

Peningkatan dalam penggunaan terminal paparan video dan turut rneningkatkan kesedaran terhadap keselamatan dan keselesaan tempat kerja, dan perkara ini telah menjadi perhatian utama pekerja dan ahli ergonomik (Sauter et al., 1991). Selain itu, ilmu ergonomik juga "ortujuan a u k mcningkatkan kecekapan dan keberkesanan prestasi kerja (Sanders dam McComick, 192:4$. Menurut Liao dan Dnrry (2000), pihak pengumsan perlu rnembuat beberapa peflimbangan sebelum sesuatu ternpat kerja itu diubahsuai dan dipertingkatkan dari aspek ergonomik. Terutama sekali, ciri-ciri peningkatan hendaklah ditumpukan kepada keselesaan dan juga prestasi kerja penggunanya. Oleh yang dcmikian, pengenalan kepada terminal paparan video di tempat kerja telah rnendatangkan pelbagai perbincangan tentang rnasalah ergonomik seperti masalah penglihatan, kesan kepada postur duduk, pendedahan kepada sinar radiasi , d m kesan penggunaan terminal paparan video terhadap kepuasan bekerja (Helander, 1997).

Galakan ini telah disarnbut baik oleh semua sektor seperti swasta d m pejabat pentadbiran kerajaan. Sekiranya tidak berkernbang rnengikut arus kcpesatan teknologi kornputer, kerajaan tidak dapat memberi perkhidmatan yang baik d m efisien kepada pelanggan. Oleh yang demikian, majoriti pejabat kerajaan di Malaysia pada masa kini telah dibekalkan dengan komputer selaras dengan aktiviti utama pejabat berkenaan. Pada masa lampau, pekcrja di pejabat rnenjalankan pelbagai tugas secara manual. Keadaan ini telah menyebabkan pekerja seringkali meninggalkan stesen kerja. Kini pejabat telah banyak dipermodenkan dengan sistem pengkomputeran dan ini telah meningkatkan persekitaran kerja di mana pelbagai tugas dapat dilaksanakan tanpa meninggalkan stesen kerja. Corak kerja yang barn ini telah mengakibatkan ketidakselesaan kepada bahagian belakang, tengkok dan kepala pengguna komputer. ( Stuart, 1996).

Di Pejabat Audit Negara, Malaysia, penggunaan komputer mula diperkenalkan pada awal 80an untuk tujuan menaip dm menjalankan auditan melalui perisian Audit Command Language. Penggunaan komputer di peringkat permulaan hanya tertumpu di peringkat Ibu Pejabat. Wanya pada pertengahan 80an, Pejabat Audit di Kuching dibekalkan dengan 3 buah komputer bagi tujuan auditan. Penggunaannya tertumpu kepada staf yang mahir rnenggunakan komputer. Pada akhir tahun 90an barulah komputer bertambah bilangannya kepada 50 komputer. Contohnya dapat dilihat pada Gambar 1.1 dan 1.2. Sebagai Pejabat bersaiz kecil, komputer kebanyakannya diguna untuk menaip pemerhatian, laporan audit dm dokumen lain. Setakat kajian ini dijalankan, semua staf di Pejabat Audit Negara, Kuching mahir menggunakan komputer Mnususnya bagi tujuan menaip.

Gambar 3.1: Stesen kerja di Jabatan Audit Negara, Cawangan Sarawak

Gambar 1.2: Stesen kerja Yang Dibekalkan dengan Pemegang Dokumcn di Jabatan Audit Negera, Cawangan Sarawak

9. Sokongdn mtuk beldcang 10. Temp& merehat siku 3 I . 'I'empal menymdar bel&mg 12. Sudul: s&u 13. Sudul shirr 14. Sudul visual 1 5. Jmak visrral 16.Texnp211 merehat pesgel;mgim 17. Pernegarg dokmen

Dengan pexrggurdan teminal p q m m video yang meluas, tek~ologi komputer tel& memberi e&wm baru kepdda pekerja. Keadam ini discbabkan kebanyksan daripada stesen kerja ymg &erd;zpat di B13ejabill Kerdaan ydng bersaix kecil adalah tidak sesuai bagi pengguna komputer. h i discbabkan peralatan yang direka khas untuk kegmaan seseosmg pengguna h l q u t c r t i d k sesuai derngan $teadam fjxikal pejabat ymg kecil di mana mmgngva adalah terlnd. Kuang ymg terlraad ini menyebabkm penggma menjalmkm kerja ddlam lmnang dan sllaskana yang scmpit. OXeh itu, penggmaan teknologi sebegini boleeh meadatmgkm tekanan kepada pekerja.

I l a lm kehidupan sehaian, manusia mengguwdkan bebcrapa jenis peralatan Gxikal dan ken~udalr~w sepedi kerusi d m meja. Dalm menggwnaka~~ peralatan inl", mereka sering nacndapati ciri-ciri wklrbentuk perdlatiui"~ tersebut mcmberi kesm terl~adap kesesuaim penggullaan. Walawpun kriteda ymg c$igrxm&m unt& menilai ciri-ciri relicdbent~ peralam dilihat dari scgi kesclcsaan, rnasih ada kriteria ymg lain y a ~ ~ g lebih relevan berl~ubung derrgan prestasi kerj a, keselamalan dan kesm fixikal. (Sanders dan h4cC:omick, V 973).

Cadcr (dalam Ow, 1991) menyardcm n;aang kerja ymg paling minimum bagi setiap pckerja a&al& 40 &&i persegi dm ianya tc&dkluk kepada jenis lugas yar.nlg dilak&dn oleh pekerja. Contohya, mang 60 k&i persegi sepatutnya diberi kepada seoraxag jumpdip alau kcrani, berbar~ding dengan ruang kerja 200 k&i pcrsegi bagi pengunus.

Olela itu, nla11g ymg terlrad menuaju&;lwr. faktor ergon~imik tidak diambilkira da lm mcrekdbentuk stesen kerja bagi pengguraa tenninal pqardn video. Pihak perragLlmsm lebib mementingkan kos daripada melikat kcpentingal asgrck ncrmsia. 1,ebih-lebih lagi dalam pengmsan kerqjam yang begitu nrengmbil berat tentmg kos ymg terlibat. Oleh itu, kcbsury&m d ~ p a d a siesen keja leminal papam vidcv tid& mempurryai IaUcar manusia y a ~ g senlpurna (l.>ainofS 1982) dan ini memberi kesm kcpada kesihVm pengguna komputer (dalam Secrrest dm Dainoff, 9 984).

tempat kerja tidak dapat dibahsuai mengikut keperluan kerja masing-masing. Dalam keadaan ini, hanya reaksi dari pengguna sahaja yang dapat menentukan kesesuaian terminal paparan video.

1.2 Permasalahan kajian

Kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti punca ketidakselesaan otot skeletal yang dialami oleh pengguna terminal paparan video di Jabatan Audit Negara, Cawangan Sarawak. Penemuan ini kelak boleh digunakan untuk mengatasi masalah yang dialami oleh pengguna terminal paparan video. Selain itu, kajian ini juga bertujuan mengenalpasti sama ada pengguna merasa lebih selesa setelah dibekalkan dengan pemegang dokumen.

Faktor peruntukan kewangan yang terhad yang dialami oleh Pejabat- pejabat Kerajaan Persekutuan di Sarawak adalah antara sebab mengapa ciri-ciri ergonomik kurang diberikan perhatian di dalam membuat keputusan mengenai pembelian peralatan terminal paparan video. Oleh kerana faktor manusia kurang dititikberatkan, akibatnya pengguna terminal paparan video terpaksa mengalami ketidakselesaan. Faktor kos peralatan menyebabkan pihak pengumsan tidak dapat membeli stesen kerja yang sesuai bagi pengguna komputer. Walaupun terminal paparan video di Pejabat kajian diletak atas meja komputer, ia belum lagi memenuhi piawai yang dicadangkan oleh Arndt (1983), Bergqvist (1984), Drury dan Hoffman (1992) seperti di Jadual 1.1 di Lampiran I. Selain itu, kerusi yang disediakan juga tidak sesuai digunakan bagi pengguna komputer. Ini kerana kerusi adalah untuk kegunaan biasa sahaja, dan tidak dapat diubah mengikut ketinggian setiap pengguna. Akibatnya, pengguna komputer sering mengalami kesakitan di tulang belakang. Ini merupakan gejala yang serius kerana boleh mengurangkan produktiviti pekerja. Jadual 1.2 di Lampiran I1 menunjukkan ukuran stesen kerja di Jabatan Audit Negara, Kuching.

Sesetengah jenis kemudahan dan cara bekerja boleh memberi impak terhadap postur badan. Akibatnya keadan postur badan yang tidak selesa akan menghasilkan masalah berkaitan dengan otot skeletal. Beberapa pembolehubah terlibat dalam penggunaan terminal paparan video. Ini merangkumi aspek psikologi, sikap dan keadaan organisasi. Aspek lain yang penting ialah persekitaran fizikal yang merangkumi iluminasi, iklim dan rekabentuk stesen kerja. (Kroemer, 1988). Manusia merupakan sistem komponen yang terpenting kerana ia akan melaksanakan sistem tersebut. Oleh yang demikian, peralatan perlu disesuaikan terlebih dahulu. Bagi melakukan ini, adalah perlu untuk menilai dimensi fizikal tubuh badan manusia dan menggunakan maklumat ini untuk merekabentuk stesen kerja (Oborne dan Gruneberg, 1983).

Mengiht Stammerjoh el al, (1 98 13, terdapat beberapa faklor y ang boleh menggug& keseleszan $an kesihakin pengguna kompwter. Keringgiar~ papm kehnci, jar& pandmgan, pemegang dokumen dan ciri-eiri kemsi adalah arrlara Sahor yang terlibat. SeXain itu, Ow 1,1991) ~nenyatakan balrla7a kcscsuaian bagi kctinggian boleh dilihat dari segi ketinggian terminal paparall video dan papan kekunci. Papara, kekunci yang tcrlctak terlalu tirrggi boleh menirnbulkm keletiha~ pada otot-otot akibat daripada tekan~m yang dikenakdn kepada tangan pcnggma komputer. Oleh itu, Cakir, I-Iart dan Stew;zrk (1978) memyl~rankan supaya ketinggian papan kekunei diletdc pada j x& 720xnm hingga 750mw dari aras lar~tai. Ini mempaka~~ piawai di negara Jcrmm Barat, semexlilara Saw;xlt(znk~~asa Piawaian Eropal~ mencadangkan ketinggian rn ja mempurayai jar& mOmm dari paras lantai bagi semua jenis meja yang mana penyesuaiam~ya tidak clapat dilakukan (Ong et ;rX., 1988). Oleh itu, ketinggian jwga n~emp&aa kriteria kescsuaian bagi pengoperasi komputes, Sesuatp11 stcsen kerja dik2d;tkm tidak scsuai jika piawai ketinggian tidak dapat delicapai.

Kriteria kedua adaPah jarnk di antara tcn~~inal ptparm video dcngan papan kekunci daripada pengguna koraspr~ter. Mengikrzl Ow (1991) jarak pandaagan adalal~ penking uratzxk n~engurdngkan kefetihan pengllih;ttm darjlrr ja hausl& lidak lcrlalu jau11 sehingga pengguna tidak dapat membaca apa yang dipapakan pacia tcraninal paparan video.

Setenxsnya ialab keadaan postur badm scmasa penggnna melih~it tcminal pa11w"lxm video dan papm kekunci. Sud-eb pandaragan yarlg lid&. betul bolleh nnenilrlbulkan keadaan postur badan ymg tidak selesa bagi pengguna komptdcr i a h ia mungkin tevaksa duduk tegak abu memborlgkok dengm darja11 yang tid~dc sesuai. Cakir et al. (1979) menyarankan sudut pandangan termkal-ll papaan video ditelapkan pada tahap 10' hia~gga 20" kc bawah daripada jar& pandamgaa~ mata yang n~endati~r, Namun demikian, menur.ub C)w (399 1) pcnggunra komp.erler iebih suka jika sudut pandal~gian wata dengan papan kehnci mempuragrai da~jah meicbihi 18".

Dalarn kajiamya juga, Ow (1991) melaporkm pengglma kowputcrlah yang paling bmyak sekali membuat sung.mptan berkenaan dengar1 kcadadn posisi ba&m dan anasalh penglihlzlan. Kroemcr (1988) mendapati 80% daripada simptom-simptom ob.jektif Ban subjektif yang wujud di Erspah dan h e r i k a Utara adal& berkaitm dcngasn kesakitm otot skeletal d m ketid&sclesaan? Itetcgrzngm mata dan kelctihm. Oleh itu, masalah-masalalr yang herkaitan dcngan postur badan kemuungkinm disebabkan oleh kctidaksesuaim rekdbent-ctk dan peralatan yang lid& disusun mengikut keperluanr crgcsnomik, Olela yang demikian, piawai minilnum yang disarankan bagi setiap kritcria iaitu jarak,

ketinggian dan keadaan posisi badan hams selaras atau sepadan dengan piawai yang ditetapkan.

1.3 Tujuan Kajian

Kajian ini bertujuan untuk melihat sama ada terdapat peningkatan dalam prestasi kerja dan kurangnya aduan sakit otot skeletal setelah pemegang dokiunen dibekalkan. Keduanya ialah untuk menentukan sama ada tempoh masa yang lama menggunakan terminal paparan video mempunyai kaitan dengan ketidakselesaan otot skeletal. Tujuan ketiga ialah untuk melihat sama ada postur badan ada kaitan dengan ketidakselesaan otot skeletal.

1.4 Kesignifikanan Kajian

Sehingga kini Fejabat Audit, Kuching belum ada maklumzlt tentang ukuran piawai yang minimum bagi stesen kerja pejabat. Oleh yang demikian, tujuan kajian ini ialah untuk: menympaikan maklmat bagi rekabentuk stesen kerja yang sesuai dengan persekitaran tempat kerja khususnya penggwa komputer di Pejabat Audit, Kuching. Berdasakan pencmuan kajian ini, eadangan untuk mengurangkan ketidakselesaan yang dialami oleh pengguna kornputer dapat dikexnukakan. Jadi, kajian ini &an memakl an kepada pihak pengumsan tentang cara yang baik untuk mengatasi ketidakselesaan otot skeletal akibat penggunaan terminal paparan video yang bertemsan. Justem itu, dapat membandu Pejabat ini dalam usaha meningkatkan kualiti persekitaran tempat kerja, mususnya rekabentuk yang sesuai untuk tempat kerja.

1.5 Kajian Iepas

Satu kajian kecil ke atas 30 subjek telah dilakukan di Jabatan Audit Negara, Cawangan Sarawak di Kuching pada 12 Mac hingga 19 Mac 2001 oleh Toieyah Tioh (2001). Mereka dipilih untuk menentukan sama ada w j u d masalah sakit otot skeletal akibat penggunam terminal paparan video. Kajian ini mendapati masalah ketidakselesaan otot skeletal terdapat di kalangan pengguna terminal paparan video.

Data kajian telah dikumpul dengan menggunakan soalselidik. Min umur subjek yang ialah 32 tahun dengan min pengalaman bekerja 11.5 tahun. Adalah didapati 73% daripada subjek menunjukkan simptom kesakitan di tengkok dan bahu, dan 53% di tangan dan pergelangan tangan. Kajian tersebut juga mendapati purata penggunaan kornputer ialah 5.5 jam. Pengalaman mengguna komputcr pula ialah dari 1 hingga 9 tahun. Kira kira 80% daripada pengguna telah rnenggunakan komputer lebih dari 3 tahun..

Liao dan Drury (2000) melaporkan bahawa tempat kerja dan tempoh menjalankan tugas memberi kesan ke atas prestasi kerja, keletihan, ketidakselesaan otot skeletal, pergerakan postur dan sendi, meskipun sedikit perubahan yang dibuat kepada tempat kerja, dan terhad kepada penrbahan postur. Menurut mereka, tempoh masa juga memberi kesan yang lebih terhadap perubahan postur, ketidakselesaan dan prestasi. Keputusan kajian ini disokong oleh Maeda et al. (1980) dan Cantoni et al. (1984) yang menyimpulkan bahawa perubahan postur yang kerap rnenandakan ketidakselesaan postur. Selain itu, Bhatnager et al. (1985) menunjukkan bahawa tempat kerja yang usang boleh rnenyebabkan tekanan fizikal serta meningkatkan perubahan postw, dan merosotkan prestasi kerja.

Grandjean (1984) melaporkan terdapat pengguna yang memilih untuk menyandar apabila menggunakan terminal paparan video. Oleh yang demikian, postur yang janggal menyebabkan ketidakselesaan otot skeletal yang tinggi semasa rnenggunakan terminal paparan video (Maeda 1977; Nakasedo et al., 1985).

Sehubungan dengan ini, tempoh masa bekerja juga memainkan peranan penting dalam menarnbahkm ketidakselesaan. Magberg dan Sundelin (1986) mclaporkan bahawa semakin lama masa bekerja semakin teruklaln ketidakselesaan yang dialmi. Oleh yang demikian, Cushman (1 984) menyat&m bahawa prestasi keja yang merosot ada hubungan dengan peningkatan tahap ketidakselesam yang dialami oleh pengguna terminal paparan video.

1.6 Model Konsepsual

Model konseptual kajian terhadap ketidakselesaan otot skeletal, postur, prestasi dan penggunaan terminal paparan video digambarkan dalam Rajah 1.2. Model ini bertujuan untuk menunjukkan hubungkait antara ketidakselesaan otot skeletal d a l m menjalankan tugas yang menggunakan terminal paparan video. Perubahan di tempat kerja merupakan faktor pengaruh kepada perubahan. Posisi dan sudut komponen stesen kerja (seperti kerusi dan dimensi siesen keja) rnenjelaskan kedudukan postur badan yang dapat dicapai oleh pengguna komputer (cth., Weber et al., 1984; Woldstad dan Jedriewski, 1993). P e m b a h a n sudut pergerakan kepala ke depan, bahu yang terangkat, siku yang terbuka telah dikatakan sebagai faktor yang bahaya kepada ketidakselesaan otot skeletal. (cth. Maeda, 1977; Nakasedo el. al., 1985). Dalam model ini tempat kerjrz dilihat sebagai faktor pencetus kepada postur dan ini menyebabkan ketidakselesaan otot skeletal, Oleh yang demikian, ketidakselesaan otot skeletal mungkin juga dipengaruhi oleh tempoh masa menjalankan tugas.

Rajah 1.2: Model Konsepsual

Terminal Papxeran Video

Mengikvll Kamus Plewdn (1989), prestasi ialah perihal ht~sil yang teX& dipcrolehi ata~zpun pexreapaian, Preslasi da lm kd-iia~~ ini rncm-j uk kepada hasil kcrja scsenrmg subjek. Sehubungan dengall itu, dajam ka j i a~~ ini psestasi subjek diukur berasaskan jml& kesilapan pada dokumen yarrg ditaip.

Shackel et al. (1969) dan Helander er al. (1987) meqjelaskm keselesam &an ketidslkselesaan selalrunya dinguk kepada penilaian tcriaadap stcsen keja d m kemsi. Walau bagairna~~apun, keselcsaarn tidak ditzrkuifkdn dcngan jelas. T>alam balbasa biasa, ia sering dim-juk kepada perasaajl selesa atau tidak selesa dan daXm skala ergonomik sclahnnya digunakdn Pced~ia-kedua konsep. Semernangnya d u i aspek sainiidik, dedhasi ini tid& memwaskan. Bagaim;rru;rpun, bebcrapa kajian terhadap keselesaan duduk menunjukkan keadaan ini disebahkzxa oleh pennboJehtxlo& yang berlainan i,e*cla. Ilabsb ~lrg dan Middendorf, 1 978;

Kleemm, 1981, Kamijo c.6 a!., 1982). Oleh itu, penilaian selesa dan ketid&selesaan hendaklih berdasarkan lkriteria yang berlaiinm (I-Celander ct alel. 1987, Kleemm, 1981). Zhmg ct al. (1996) teXah menje1ask;m tentlraxg keseIcsam dan ketid&selesam. Mengikutnya tidak selesa mrxempmyai 'hrclbungkait rlengm sk i t , Ictih, rasa kebas dan pedih. Pengalman ini dikatkan &el& disebabkm oleh rekabentuk stesen kerja ymg tidak sesr~ai. (>aim kqj lan ini, selesa daz ketidaksclcsaan dihubungkaitkm dengim kesihatar lizikal sub-jek.

B -7.3 Stesen kerja

Stammerjofan, Smith d m Cohen (198 1) lnenilai rekabentuk stesen kc j a bagi lex-mi~lal paparan video dan membandingkamya dengan piakvai y a ~ ~ g tcla11 ditetapkm. Pengukwran dibuat ke atas ketinggia~~ papm kckunci dm ulwminal pilpaa11 video. K4jian i~ni 1eIah dijalakan di lima jenl's tempat keja di S m Frmsisco, USA. Behempa n-sasalaEz rekabentuk didapati pada stcsen ke j a tenmirnal paparan video iaitu papm kekunei yang tcrlaXu tinggi, a kedudukm terminal papariin video i&u menycbabltar~ subjck menggerakkan kepala dara Ieher semasa melihal Lerminal papuan ayicleo. Penemearn kajian ini menuqjufian rekz-lbentuk stesen kerja add& tidak optimum bila dilihat dari segi ketinggiarl p;rpm kek~mnci, posisi ala.6 payrarnn visual d m rekabentu.uk kerusi,

Selain itu, Secrest dari Dainoff (3984) telah menjalmkan kajian untuk melilaat pcdalian di anhra stexen kwja sistem komputer yang tia'lak crgonomiik dengan kesamya terl~adap kesihatan. Penggurra k o ~ u t e r y m g aarempamyai keadam stesen kc j a optimum dibandirxgkan dengall mereka yang tidak mempu~yai keadazcn yang uptimum. Pcngguna terminal papardn video ~meqjaladan tugas yang s m a dalam kedua-dua keadaan itrr selama. crx11at jam setiap hari selama lima hari. Permbolehub& yang diitrkrxr ialah sepedi prestasi pcnggma, tanda-tanda ketidakselesaan d m tekzmarl darah, Kajian ymg dijalankan oleh mcreka h a q a melaporka~x kcputusan prestasi pengguna

Grandjcan, Ilunting dan P:idema~m (1983) rlelah menjalankan kdjiapx bagi menilai keubmaan pengguna teminal pilparan video dengan mcrmerlrdtzlikan keadaa~ posisi badan dan keadacln stesen ke j a alal paparan video ymg dapat ddisesuaikan. Subjek dari cmpat sy;urik& yang Irerlainm telall dipilih dan kajian ini dijaladann scmasa subjek melaktkan aktiviti kerja. Bcrgqvist (1996), Pala dan Aghazadeh (1994) juga mcnjelaskan bahawa pasfur yang ja~~ggal boBeh mcnyebabkan ketidakselesaan kepada penggkma tenninal paparan video.