isu&trenda

7/30/2019 Isu&Trenda

1/12

1.0 PENGENALAN

Terdapat banyak isu-isu yang diketengahkan samada melalui media cetak dan

elektronik serta media massa. Pendidikan di Malaysia juga tidak terkecuali namun tidak

ramai yang tahu atau tidak mahu ambil tahu tentang isu-isu yang terdapat dalam

pelaksanaan program Pendidikan Khas di sekolah. Oleh itu, setiap dari kita perlu

segera membuka mata dan minda supaya kita dapat memberikan tumpuan sejenak

untuk menyelami duania kecil pendidikan di Malaysia iaitu Pendidikan Khas.

2.0 ISU DALAM PELAKSANAAN PROGRAM PENDIDIKAN KHAS DI SEKOLAH

2.1 PIHAK PENGURUSAN SEKOLAH

Pihak pengurusan merupakan tunjang kepada sesebuah organisasi

termasuklah di sekolah-sekolah. Malang jika sesebuah program yang diadakan

di sekolah tidak mendapat sokongan daripada pihak pengurusan khususnya

program seperti Pendidikan Khas. Masalah ini merupakan masalah utama yang

boleh terdiri daripada beberapa isu berbangkit iaitu isu pertama: isu layanan

kelas kedua yang diterima oleh guru-guru dan murid Pendidikan Khas daripada

pihak pentadbir. Guru pendidikan khas dan murid pendidikan khas sering

mendapat layanan kelas kedua daripada pihak pentadbir mahupun daripada

guru-guru aliran perdana. Mengapa guru pendidikan khas(PK) dan murid

pendidikan khas? Hal ini kerana tanggapan pihak pengurusan dan guru-guru

aliran perdana yang memandang enteng kepada bidang pendidikan khas. Pihak

Kementerian Pelajaran Malaysia(KPM) telah menetapkan nisbah 1 orang guru :

4 orang murid pendidikan khas. Jadi dengan keadaan kognitif dan fizikal murid

pendidikan khas yang dianggap tidak boleh berjaya dan tiada perkembangan,


2/12

jadi apalah gunanya menetapkan terlampau ramai guru untuk murid-murid yang

tidak akan memberikan apa-apa kejayaan.

Kenapa guru Pendidikan Khas? Jawapannya kerana mereka tidak

menerima layanan yang sepatutnya apabila sering diperkecilkan oleh guru-guru

daripada aliran perdana. Contohnya, guru Pendidikan Khas diperlekeh kerana

mengajar murid-murid yang rata-rata terencat akal, mempunyai masalah

tingkahlaku dan masalah pengurusan diri. Selain itu ini berlaku juga kerana di

aliran perdana terdapat peperiksaan yang harus dikejar untuk mencapai peratus

yang baik bagi menjaga nama sekolah. Akan tetapi di pendidikan khas pula lebih

memfokuskan kepada pengurusdan hidup. Oleh itu pada pihak sekolah markah

adalah lebih penting daripada menjadikan pelajar sebagai manusia. Guru-guru

dari aliran perdana menganggap tugas mengajar murid-murid ini tugas yang sia-

sia dan tidak kurang juga yang merasa jijik. Selain itu, isu elaun yang diterima

oleh guru Pendidikan Khas turut menjadi pertikaian kerana melalui anggapan

mereka mengajar murid-murid khas lebih senang berbanding mengajar murid

aliran perdana. Manakala murid-murid khas pula dipinggirkan dan tidak diberikan

perhatian dimana Guru Besar sekolah tidak mengamalkan pendemokrasian

pendidikan. Contohnya Md Aziz B. Haji Lani (n.d.) melalui dapatan yang

dijalankan oleh Jabatan Pendidikan Negara, mendapati terdapat Guru Besar

yang merasakan tumpuan perlu diutamakan kepada murid aliran perdana yang

ramai berbanding murid-murid khas yang sedikit.

Isu kedua berkaitan pihak pengurusan sekolah ialah dari aspek

peruntukan kewangan. Setiap sekolah akan mendapat peruntukan dimana

peruntukan ini merupakan salah satu perkara utama yang dirancang dalamRancangan Malaysia sejak dari Rancangan Malaysia pertama bertujuan

menaiktaraf kemudahan sekolah serta bantuan kepada murid-murid yang

memerlukan. Setiap sekolah akan mendapat peruntukan kewangan daripada

pihak kementerian dan akan disalurkan kepada pejabat pendidikan daerah(PPD)

dan akan diberikan kepada pihak pengurusan sekolah atau guru besar untuk


3/12

diagihkan mengikut nilai yang ditetapkan. Peruntukan kewangan untuk PK ialah

bertujuan untuk pelaksanaan aktiviti dan penyediaan kemudahan alatan untuk

sesi pengajaran dan pembelajaran. Namun begitu, adakah semua pihak

mendapat manfaat daripada peruntukan yang diberikan ini terutamanya program

Pendidikan Khas? Masalah yang sering berlaku ialah pihak pengurusan tidak

memberikan peruntukan yang sepatutnya kepada kelas PK. Peruntukan akan

diberikan oleh pihak pengurusan tetapi tidak mengikut nilai sebenar yang

sepatunya. Hal ini dapat dilihat perbezaannya melalui pengalaman saya

menjalankan pengalaman berasakan sekolah(PBS) dan praktikum di sekolah

yang berbeza. Perbezaan yang amat ketara yang dapat dilihat adalah dari aspek

penyediaan kemudahan alatan. Contohnya, di satu buah sekolah mempunyai

kelengkapan yang pelbagai seperti ketuhar, mesin basuh, dapur gas, penapis

air, mesin fotostat, computer, mesin pencetak, bilik urus diri yang lengkap

dengan katil, tilam dan bantal dan pelbagai lagi. Manakala sekolah yang lain

mempunyai dapur gas dan bilik urus diri sahaja.

Namun, adakah semua pihak mendapat manfaat daripada peruntukan

yang diberikan ini terutamanya program Pendidikan Khas?. Perkara begini

menyulitkan para guru Pendidikan Khas untuk menjalankan pelbagai aktiviti

untuk murid-murid khas seperti aktiviti lawatan sambil belajar kerana kekurangan

sumber kewangan. Selain kesulitan menjalankan aktiviti-aktiviti, kemudahan

yang terdapat di program Pendidikan Khas juga tidak dapat dibaikpulih. Rata-

rata kelas yang digunakan untuk Program pendidikan Khas mempunyai ruang

yang sempit dan tidak kondusif yang akan mempengaruhi proses pembelajaran

murid-murid.

Isu ketiga pula adalah berkaitan dengan peperiksaan yang diambil oleh

murid-murid Pendidikan Khas. Ari (2008) menyatakan Isu ini timbul kerana rasa

kurang senang pihak pentadbiran apabila murid khas mengikuti peperiksaan

umum di negara kita seperti Ujian Penilaian Sekolah Rendah (UPSR) dan Sijil


4/12

pelajaran Malaysia(SPM). Pihak pentadbiran tidak begitu menggemari situasi ini

kerana mereka takut perkara ini akan menjatuhkan graf peperiksaan sekolah.

Isu keempat pula merupakan isu berhubung aspek pembangunan fizikal

sekolah. Fokus isu keempat ini adalah kepada program Pendidikan Khas

terutamanya program Integrasi dimana aspek pembangunan fizikalnya tidak

mengikut keperluan murid-murid khas. Secara umumnya berdasarkan

pengalaman semasa menjalankan Pengalaman Berasaskan sekolah(PBS) dan

praktikum, kebanyakan kelas-kelas di program Pendidikan Khas mempunyai

ruang yang terhad dan keadaan biliknya pula sangat uzur. Ruang yang terhad

menyekat pergerakan murid untuk melakukan aktiviti dan masalah yang serupa

berlaku kepada guru Pendidikan Khas. Sedangkan murid-murid normal pun

berasa tidak selesa belajar di kelas yang sempit, apatah lagi mereka yang terdiri

dari murid khas. tambahan lagi, program pendidikan Khas selalunya ditempatkan

di blok bangunan-bangunan lama yang keadaannya teruk dan uzur, tidak

kondusif untuk sesi pengajaran dan pembelajaran.

Isu kelima ialah isu berkenaan mencipta rangkaian perhubungan dengan

pihak yang sepatutnya berkenaan program Pendidikan Khas. Pihak pentadbiran

sekolah khususnya guru-guru daripada program Pendidikan Khas tidak

mengetahui saluran yang perlu dirujuk bagi mendapatkan bantuan berkenaan

murid-murid khas. Kadangkala guru buntu dan tidak tahu alternatif lain bagi

menambahkan dana supaya dapat melakukan penambahbaikan kepada

program Pendidikan Khas sendiri walaupun terdapat banyak saluran yang boleh

dirujuk dan sedia membantu guru-guru.


5/12

2.2 GURU KHAS

Guru-guru pendidikan khas juga mempunyai isunya yang tersendiri. Isu

utama yang akan dikupas ialah bebanan kerja sebagai guru pendidikan khas.

Seperti sedia maklum, sememangnya guru pendidikan khas dibayar elaun untuk

mengajar murid PK . Elaun yang dibayar adalah berdasarkan tugas yang perlu

mereka laksanakan dengan menghadapi pelbagai jenis masalah murid dan untuk

membentuk perkembangan murid PK yang optimum. Semua ini memerlukan

kesabaran yang tinggi untuk guru-guru. Bebanan tugas guru PK bukan sahaja

dalam aspek P&P malah juga dari aspek lain iaitu seperti kerja perkeranian.

Seperti contoh, guru perlu menyediakan persediaan untuk mengajar murid,

bahkan guru juga perlu menyediakan fail-fail peribadi, rancangan pencapaian

individu(RPI) murid pendidikan khas. Tambahan pula dengan adanya sistem

pentaksiran berasaskan sekolah(PBS) yang memerlukan setiap murid

mempunyai fail-fail evidens murid, fail pengurusan PBS, fail showcase dan

bermacam lagi. Hal ini mempengaruhi komitmen guru dalam melaksanakan P&P

dan menjadi salah satu beban tugas guru PK.

Guru khas juga mempunyai isu-isu yang mengganggu tugas mereka bagi

membolehkan anak-anak khas menerima pendidikan seperti murid-murid lain.

Isu yang pertama ingin diketengahkan merupakan isu berkaitan bebanan tugas

semasa di sekolah. Menjadi seorang guru memerlukan kesabaran dan ini

merupakan perkara yang seharusnya diketahui oleh guru-guru sejak dari mula

menjejakkan kaki ke bidang ini lebih-lebih lagi mereka yang terlibat dengan

program Pendidikan Khas, namun setiap perkara ada batasannya kerana guru

juga manusia biasa dengan keperluan sama seperti orang lain. Guru Khas

selalunya diberikan dibebankan dengan waktu ganti (relief class) kelas perdana.

ini akan mengganggu perjalanan sesi pengajaran guru pendidikan Khas yang

terpaksa meninggalkan kelas kerana menggantikan kelas guru aliran perdana

yang tidak hadir ke sekolah. Selain itu, guru Pendidikan Khas juga dibebankan

dengan tugas-tugas bukan mengajar kerana dilantik memegang jawatankuasa

yang mempunyai tugasan berat seperti setiausaha sukan di sekolah. melalui


6/12

jawatankuasa seperti ini, guru pendidikan Khas perlu guru sentiasa

meninggalkan kelas untuk bermesyuarat dan menjalankan menghadiri aktiviti

luar yang akan menyebabkan murid-murid khas terabai.

Isu kedua yang membabitkan guru-guru khas ialah berkenaan sikap dan

minat mereka sendiri. Sikap guru Pendidikan Khas yang negatif membawa kesan

buruk kepada murid-murid khas dan sekolah itu sendiri. Seorang guru

Pendidikan Khas yang tidak berminat selalunya menjalankan tanggungjawabnya

dengan tidak komited. Bak kata pepatah, seperti melepaskan batuk di tangga.

Malang bagi murid-murid khas yang mendapat guru seperti ini. Contohnya,

mengajar tanpa menggunakan rancangan pengajaran harian, tiada inisitif

menggunakan bahan bantu mengajar semasa mengajar dan lain-lain.

Isu ketiga pula merupakan isu kemahiran guru Pendidikan Khas sendiri.

Kebanyakan guru-guru yang mengajar di Program Pendidikan Khas adalah tidak

terlatih untuk mengajar murid-murid Pendidikan Khas. Melalui kajian yang

dilakukan oleh Aliza Alias dan Mohd Mokhtar Tahar dari fakulti Pendidikan,

Universiti Kebangsaan Malaysia melalui petikan akhbar Utusan Malaysia (2007),

menyatakan bahawa :

Hanya 13.3 peratus sahaja guru yang terlibat dalam kajian ini mempunyai

bidang pengkhususan masalah pembelajaran. Secara keseluruhannya 86.7

peratus guru yang mengajar dalam program ini adalah guru yang tidak dilatih

mengajar kanak-kanak masalah pembelajaran, menurut kajian itu.

Ini bermakna bilangan guru yang mengajar pendidikan Khas pada waktu

itu bukanlah guru yang datang dari opsyen Pendidikan Khas yang mana mereka

ini tidak terlatih. Contohnya ialah ada segelintir guru yang menjadikan bidang

pendidikan khas sebagai wahana yang mudah untuk mereka menjawat jawatan

sebagai pegawai kerajaan. Tambahan pula, guru-guru ganti juga ditempatkan

dengan mudah dalam bidang pendidikan khas. Mereka meletakkan guru ganti

dengan sewenang-wenangnya tanpa memikirkan kemahiran yang perlu ada

pada guru tersebut. Hal ini kerana, berdasarkan pengalaman saya terdapat


7/12

perbezaan kemahiran guru dalam cara mendekati dan mengajar murid PK di

antara guru PK dengan guru ganti. Guru PK lebih fokus kepada perkembangan

optimum diri murid sebaliknya guru ganti lebih kepada matlamat penyelesaian

tugas sahaja tanpa mementingkan pencapaian murid. Menurut kajian itu lagi,

guru perlulah mempunyai ilmu dan kemahiran tentang ciri kanak-kanak supaya

perhatian terhadap keperluan mereka dapat ditumpukan dengan berdasarkan

keupayaan murid untuk belajar. Kekurangan ilmu dan kurangnya latihan

pedagogi untuk mengajar murid-murid khas akan mencetuskan rasa tidak puas

hati oleh ibu bapa yang terdiri daripada golongan berpendidikan.

Isu keempat adalah isu berhubung kemahiran bersosial guru Pendidikan

Khas. Melalui pengalaman praktikum semasa berada di sekolah, didapati

kebanyakan guru yang berada di program Pendidikan Khas tidak mempunyai

hubungan interpersonal yang rendah dengan guru-guru daripada aliran perdana.

Sudahlah blok bangunan program Pendidikan Khas terletak berasingan dengan

bangunan lain, guru-gurunya pula tidak bercampur gaul dengan guru-guru lain

walaupun mereka boleh memilih untuk tidak berbuat demikian. Contohnya,

mereka lebih selesa makan di bilik rehat yang terdapat di bilik program

Pendidikan Khas daripada makan di kantin. Melalui sikap dan tindakan sebegini,

mereka akan mengundang persepsi negative dari guru-guru lain.

Isu kelima ialah isu kekurangan guru-guru Pendidikan. Guru Pendidikan

Khas menghadapi masalah untuk cuba menyelaraskan pelajaran apabila murid-

muridnya terdiri daripada pelbagai jenis kecacatan malah akan menjadi lebih

sukar sekiranya menerima murid-murid yang dalam kategori berat seperti

autisme dan hyperaktif. Pada hari ini, seorang guru akan mengajar enam hingga

lapan orang murid khas di sebuah kelas dan untuk menjalankan satu sesi

pengajaran. Masalah ini boleh diatasi jika terdapat guru Pendidikan Khas yang

terlatih dalam bilangan yang ramai


8/12

2.3 MURID KHAS

Selain isu yang melibatkan pihak pengurusan sekolah dan guru

Pendidikan Khas terdapat juga isu-isu yang datang daripada murid-murid khas

sendiri. Isu pertama ialah isu kehadiran murid. Murid-murid khas ini didapati

kerap tidak hadir ke sekolah. Antara faktor penyebab kepada masalah ini ialah

masalah pengangkutan dan masalah kesihatan. Terdapat Ibu bapa yang tidak

berkemampuan serta tidak memiliki kenderaan yang menyukarkan mereka untuk

menghantar anak-anak ke sekolah. Pernah saya lihat seorang tua yang

menghantar cucunya ke sekolah dengan menaiki basikal setiap hari, namun

apabila dia jatuh sakit maka cucunya tidak dapat hadir. Namun perkara ini

adalah satu masalah kerana kehadiran merupakan salah satu perkara penting

yang termaktub dalam undang-undang sekolah dan menjadi perhatian Penolong

Kanan Hal Ehwal Murid di sekolah.

Isu kedua merupakan isu komunikasi. Kebanyakan murid-murid khas

mempunyai masalah komunikasi yang menyukarkan proses pengajaran dan

pembelajaran terjadi diantara guru dengan murid. Contohnya masalah tiada

nahu tentang bahasa yang mana mereka menghasilkan bunyi yang tidak

mempunyai sebarang makna.

Isu ketiga pula ialah dari segi Rancangan Pengajaran Individu (RPI). Isu

ini berkenaan keberkesanan pelaksanaan RPI terhadap murid-murid khas di

sekolah. Rancangan pengajaran Individu yang terdapat disekolah kurang

berkesan dalam membantu murid-murid. Ini kerana bagi seorang pelajar, harus

ada seorang penilai supaya perkembangan murid dapat lebih diperhatikan dan

dilaksanakan.

Isu keempat yang melibatkan murid adalah berkenaan pelabelan murid

semasa berada di program Pendidikan Khas. murid-murid khas sering dilabel

dengan panggilan-panggilan yang buruk. Ini membuatkan mereka tertekan

secara emosi. Kadangkala ia akan menimbulkan masalah tingkahlaku seperti


9/12

bersembunyi bagi mengelakkan daripada diejek oleh murid-murid lain ataupun

terdapat murid yang bertindak lebih ganas sehingga memukul.

Isu kelima pula merupakan isu gangguan seksual dan ketidakseimbangan

hormone yang berlaku kepada murid-murid khas. Murid-murid khas yang tidak

mengerti apa-apa selalu dijadikan mangsa gangguan seksual oleh rakan-rakan

malah guru Pendidikan Khas sendiri. Isu ini merupakan isu serius yang perlu

diberikan perhatian kerana ia merupakan satu jenayah pedofilia. Lain pula

dengan ketidakseimbangan hormone yang berlaku sesama murid-murid

Pendidikan Khas. Murid-murid khas juga manusia yang diciptakan oleh tuhan

dan mempunyai keinginan untuk berpasangan seperti orang lain, namun mereka

tidak pandai mengawal keterujaan mereka sekiranya mereka menyukai

seseorang. Contohnya, murid daripada kategori sindrom Down. Isu-isu seperti ini

akan membawa kepada masalah-masalah lain jika tidak dibendung seperti

hubungan jenis sesame murid.

2.4 IBU BAPA/ WARIS

Antara isu-isu yang melibatkan ibu bapa atau waris dalam pelaksanaan

program Pendidikan Khas di sekolah-sekolah ialah : isu pertama, kerjasama oleh

pihak ibu bapa kepada pihak sekolah. Melalui isu ini, pihak ibu bapa didapati

tidak memberikan kerjasama kepada pihak sekolah khususnya program

Pendidikan Khas. Terdapat ibu bapa yang enggan membenarkan anak-anak

mereka mengikut program yang dianjurkan oleh pihak program Pendidikan Khas

untuk anak-anak mereka. Sebagai contoh, aktiviti luar kelas seperti lawatan

sambil belajar dan aktiviti-aktiviti yang melibatkan unsure-unsur terapi seperti

terapi renang dan terapi berkuda kerana khuatir keselamatan anak-anak mereka.

Malah ada yang tidak membenarkan anak anak mereka mengikuti aktiviti yang


10/12

diadakan kerana takut jika pihak sekolah meminta bayaran daripada mereka.

Selain itu, ibu bapa mahupun waris juga tidak memberikan kerjasama apabila

tidak hadir ke program bersama yang dianjurkan di sekolah terutamanya yang

berkaitan dengan Pendidikan Khas seperti perbincangan Rancangan Pengajaran

Individu (RPI).

Isu kedua pula merupakan isu tanggungjawab ibu bapa terhadap anak-

anak mereka. Maksud tanggungjawab ibu bapa di sini menjadi isu apabila

mereka kurang memberikan perhatian terhadap pelajaran, pemakanan dan

kesihatan anak-anak mereka sebaliknya melepaskan tanggungjawab tersebut

kepada guru Pendidikan Khas. Antara contoh yang boleh diperhatikan ialah

apabila ibu bapa tidak mengambil inisiatif untuk melakukan tindakan susulan

dirumah seperti aktiviti berbentuk intervensi ataupun bagi yang ibu bapa yang

berkemampuan, mereka boleh mendapatkan khidmat daripada pakar-pakar

terapi untuk membantu mengurangkan masalah anak-anak mereka. Selain

daripada contoh di atas, terdapat ibu bapa yang menganggap program

Pendidikan Khas di sekolah sebagai pusat asuhan apabila menghantar anak-

anak pada awal pagi tetapi lewat mengambil mereka.

Isu seterusnya ialah jangkaan atau harapan ibu bapa yang tinggi terhadap

anak-anak dan guru-guru. Isu ini terjadi apabila ibu bapa mendatangkan tekanan

ke atas guru-guru Pendidikan Khas kerana inginkan peningkatan dalam

pencapaian anak-anak dalam masa yang singkat. Melalui isu ini, ibu bapa akan

sentiasa memberikan komen-komen yang negatif kerana apa yang mereka

harapkan tidak menjadi.

Isu keempat merupakan isu penyalahgunaan bantuan murid-murid khas.

terdapat ibu bapa yang menyalahgunakan bantuan yang diterima oleh anak-anakmereka terutaamanya ibu bapa yang tidak bekerja. Contoh penyalahgunaan

yang melabtkan bantuan kepada murid-murid khas ialah elaun murid-murid khas

dan elaun Orang Kurang Upaya (OKU).


11/12

Isu yang kelima merupakan isu ibu bapa yang tidak mengetahui jenis

bantuan dan saluran yang perlu dirujuk bagi membantu anak-anak mereka.

Terdapat ibu bapa yang prihatin terhadap keadaan anak-anak mereka dan

mereka ingin membantu anak-anak mereka namun mereka tidak mengetahui

kemanakah hala yang patut ditujui dan apakah jenis bantuan atau khidamat yang

boleh diberikan kepada anak-anak mereka selain daripada sekolah. ini juga

merupakan isu yang dihadapi oleh segelintir pihak waris atau ibu bapa.

4.0 KESIMPULAN

Kesimpulannya, setiap pihak mempunyai isu yang perlu diketengahkan

dalam pelaksanaan program Pendidikan Khas di sekolah. Maka, pihak tersebut

iaitu pihak pengurusan pentadbiran, guru Pendidikan Khas dan ibu bapa perlu

menjalankan peranan masing-masing dan melalui kerjasama yang dibentuk,

segala isu yang timbul diharapkan dapat diselesaikan. Selain itu kesedaran juga

harus diujudkan kepada masyarakat bertapa pentingnya Program Pendidikan

Khas dan bukan hanya berfokus kepada markah dan pencapaian sekolah.


12/12

Refleksi

Bersyukur keatas ilahi dimana saya telah diberi peluang berada dalam Program

Pendidikan Khas. Banyak yang telah saya pelajari daripada guru guru, pihak

pentadibaran sekolah, waris dan tidak ketinggalan daripada murid pendidikan khas itu

sendiri. Setiap kebaikan ada dugaannya dan tidak ketinggalan Program Pendidikan

Khas. Program ini haruslah diketengahkan dan masyarakat haruslah diberi pendedahan

dan kesedaran bertapa penting dan unik program ini.

Pada pihak pentadbiran haruslah memainkan peranan yang penting ini kerana

tanpa pihak pentadbiran terdapat banyak pekara dan program tidak dapat dijalankan

dengan lancar. Ini amat penting kerjasama diantara pihak pentadbiran dan guru guru

pendidikan khas. Bagi memacu program ini lebih maju dan dilandasan yang betul.

Pada pihak guru juga haruslah sedar bertapa beruntung nya mereka sebagai

guru pendidikan khas dan berada didalam kalangan ahli syurga. Para guru haruslah

sedar dan haruslah iklas dalam mengajar. Selain itu guru guru yang berada didalam

aliran perdana haruslah sekurang kurang nya mengetahui apa tujuan sebenar

program ini. Jika bukan para guru siapa lagi yang akan menjadi pencetus pemikiran

baru kepada generasi akan datang.

Para ibu bapa dan murid sendiri juga memaikan peranan penting dalam

meningkatkan pembangunan dan memberi kerjasama dalam segala aktiviti yang

dijalankan bagi memastikan pekembangan murid itu sendiri. \

Oleh itu dapat saya rangkulkan dimana bertapa pentingnya semua pihak

berkerjasama dalam memastikan hala tuju yang cerah terhadap program pendidikan

khas.

isu&trenda

Documents