KANDUNGANMUKA SURAT

1.0 PENGENALAN 1

1.1 KECACATAN HIPERAKTIF PADA KANAK-KANAK 2

1.2 CIRI-CIRI KANAK-KANAK HIPERAKTIF 3

1.3 PUNCA KECACATAN HIPERAKTIF 4

1.4 CARA PENGENDALIAN KANAK-KANAK HIPERAKTIF 6

1.5 LANGKAH-LANGKAH MENCEGAH HIPERAKTIF 7

1.6 KESIMPULAN 8

1.7 RUJUKAN 9

1.0 PENGENALAN

Dewasa ini, kita sering terbaca atau terlihat keratan-keratan akhbar yang memaparkan

pelbagai kes yang melibatkan kecacatan yang berlaku pada kanak-kanak dari segi mental

dan juga fizikal. Kecacatan-kecacatan yang kebiasaannya berlaku pada kanak-kanak adalah

seperti Sindrom Down, hiperaktif, autisme, masalah penglihatan, masalah pendengaran dan

lain-lain kecacatan lagi. Dalam konteks pendidikan, golongan kanak-kanak yang mengalami

kecacatan-kecacatan seperti ini akan mengikuti program pendidikan khas yang digubal oleh

kerajaan negara kita bagi bertujuan untuk memberikan peluang pendidikan kepada kanak-

kanak ini sama seperti kanak-kanak normal. Jika dilihat dan dikaji dengan teliti, program

pendidikan khas untuk kanak-kanak yang megalami kecacatan ini telah diubahsuai dan

telah melalui proses penambahbaikan supaya kanak-kanak daripada golongan ini

memperoleh ilmu dengan berkesan dan optimum. Contoh penambahbaikan dan

pengubahsuaian yang telah dilakukan adalah dari segi isi kandungan pelajaran serta

kaedah perlaksanaan aktiviti-aktiviti semasa sesi pengajaran dan pembelajaran yang sesuai

oleh guru-guru semasa berhdapan dengan kanak-kanak tersebut. Dengan adanya

pengubahsuaian dilakukan pada program pendidikan bagi golongan kanak-kanak ini,

mereka juga akan memperoleh impak serta manfaat yang sepenuhnya seperti golongan

kanak-kanak yang normal.

Walaupaun terdapat pelbagai kecacatan yang berlaku pada kanak-kanak, di sini saya ingin

membincangkan salah satu daripada kecacatan tersebut yang mana merupakan salah satu

jenis kecacatan iatu kecacatan hiperaktif. Menurut kajian-kajian lepas, kecacatan hiperaktif

ini bukan sahaja tertumpu kepada golongan kanak-kanak malah ia juga turut dialami oleh

gologan dewasa. Kanak-kanak yang mengalami kecacatan ini kebiasaannya akan

mengalami masalah-masalah seperti kesukaran untuk menumpukan perhatian di dalam

pembelajaran di sekolah dan juga di rumah. Sekiranya kanak-kanak daripada golongan ini

diteliti dari segi kelakuan dan sikap mereka, mereka akan kelihatan lebih aktif dan impulsif

daripada apa yang biasa bagi usia mereka. Oleh kerana itu, kanak-kanak yang mangalami

kecacatan hiperaktif ini dirujuk sebagai kanak-kanak yang degil dan menyusahkan oleh

guru-guru malah oleh ibu bapa mereka sendiri. Menurut beberapa kajian yang telah

dijalankan oleh pakar kanak-kanak, didapati kecacatan hiperaktif ini kebiasaanya berlaku

lebih tinggi daripada pada kanak-kanak lelaki berbanding kanak-kanak perempuan. Ia

adalah penting bagi ibu bapada adan guru untuk mengesan akan kehadiran kecacatan ini

pada diri kanak-kanak supaya mereka diajar dan dididik serta dibimbing dengan cara yang

lebih baik dan efektif. Di dalam bahagian seterusnya, saya akan membincangkan tentang

kecacatan hiperaktif ini dengan lebih mendalam dan jelas.

1.1 KECACATAN HIPERAKTIF PADA KANAK-KANAK

Kanak-kanak yang hiperaktif juga dikenali sebagai Attention Deficit Hyperactive Disorder

(ADHD) adalah meruapakan istilah perubatan yang digunakan bagi golongan kanak-kanak

dan remaja yang mempunyai masalah daripada segi tingkah laku dan kognitif dalam aspek

penting kehidupan mereka seperti dalam keluarga dan hubungan peribadi di sekolah malah

turut mengalamai masalah di tempat kerja. Menurut pakar Pediatrik, kanak-kanak ADHD

gemar bertindak sebelum berfikir, terlalu aktif dan sukar menumpukan perhatian terhadap

sesuatu tugas. Kanak-kanak ini boleh memahami dan berfikir, tetapi tidak

mengendahkannya. Kanak-kanak hiperaktif selalu bergerak dan tidak pernah merasakan

asyiknya permainan atau mainan yang disukai oleh anak-anak lain seusia mereka yang

mana disebabkan oleh perhatian mereka suka beralih dari satu fokus ke fokus yang lain.

Kanak-kanak hiperaktif juga merujuk kepada sikap mereka yang tidak mempunyai

pengendalian diri, contohnya dalam mengambil keputusan atau kesimpulan tanpa

memikirkan akibat-akibat terkena hukuman atau mengalami kecelakaan. Sememang lumrah

semua kanak-kanak bersikap begini namun bagi golongan kanak-kanak ADHD, perangai

mereka agak luar biasa nakal daripada kebiasaannya, terutama jika berminat terhadap

sesuatu perkara baru. Kelemahan bagi kanak-kanak ini ialah mereka sukar bergaul dengan

masyarakat serta lemah dalam akademik.

Secara keseluruhannya, kanak-kanak yang mengalami masalah kecacatan hiperaktif atau

ADHD ini boleh dikategorikan kepada tiga kumpulan utama iatu kekurangan tumpuan

perhatian, mengikut dorongan hati dan berkelakuan terlalu aktif. Dalam kategori kanak-

kanak kekurangan tumpuan perhatian, mereka memiliki sikap di mana suka untuk beralih

titik fokus mereka semasa membuat sesuatu perkara. Contohnya, kanak-kanak tidak akan

bermain permainan yang sedang dimainnya itu untuk tempoh masa yang lama seperti

kanak-kanak normal dan sekiranya ditegur atau dipanggil mereka tidak akan

mempedulikannya. Kategori yang kedua adalah golongan kanak-kanak yang lebih

cenderung untuk mengikut dorongan hati di mana mereka kebiasaannya tidak akan

membuat sebarang perancangan sebelum membuat sesuatu perkara. Sikap kanak-kanak ini

menyebabkan golongan guru-guru malah ibu bapa sukar untuk mengawal tindakan mereka

kerana tidak menurut arahan. Dan yang terakhir adalah kank-kanak yang berkelakuan

terlalu aktif. Ia dapat dilihat dengan jelas daripada tindakan-tindakan golongan kanak-kanak

ini yang lebih gemar untuk berlari-lari, memanjat-manjat di atas perabot-perabot dan sukar

untuk duduk diam di suatu tempat yang mana merunsingkan ibu bapa dan juga golongan

guru-guru. Di dalam bahagian seterusnya, saya akan membincangkan tentang ciri-ciri ada

pada diri seseorang kanak-kanak yang mengalami kecacatan hiperaktif.

1.2 CIRI-CIRI KANAK-KANAK HIPERAKTIF

Secara keseluruhannya,terdapat dua ciri-ciri utama yang boleh diperhatikan di dalam diri

seorang kanak-kanak yang memiliki masalah hiperaktif di dalam diri mereka iatu sensory

hyperactive yang mana melibatkan deria dan ciri-ciri motor hiperaktif yang mana melibatkan

motor halus dan motor kasar. Dalam ciri-ciri sensory hyperaktif, kanak-kanak secara

kebiasaannya akan menghadapi masalah dari beberapa aspek yang mana meliputi masalah

seperti lemah dan gagal memberi tumpuan, mudah hilang tumpuan, hanya dapat

memberikan tumpuan perhatian dengan melihat dan mendengar berulang kali, tidak boleh

membuat gambaran, pengasingan dan menyatakan kaitan atau perhubungan dan lemah

dalam hal-hal yang berkaitan dengan ruang. Secara lazimnya, kanak-kanak hiperaktif akan

menunjukkan ciri-ciri seperti lemah di dalam pelajaran dan lebih cenderung untuk bermain

dan membuat perkara-perkara yang menghiburkan tetapi meraka hanya akan melakukan

aktiviti-aktiviti tersebut untuk satu tempoh masa yang singkat sahaja. Sekiranya kanak-

kanak hiperaktif ini diajar di dalam kelas, mereka secara lazimnya mereka akan gagal untuk

memberikan tumpuan yang optimum pada masa itu. Kanak-kanak ini hanya akan

memberikan tumpuan di dalam pelajaran untuk suatu tempoh masa yang singkat sahaja dan

seterusnya tumpuan mereka akan hilang dan mereka akan membuat sesuatu yang perkara

yang lain yang lebih menghiburkan diri mereka.

Jika dilihat dengan teliti, golongan kanak-kanak yang mengalami masalah hiperaktif ini akan

hanya akan mampu menumpukan perhatian terhadap sesuatu perkara sekiranya ia

dilakukan secara berulang kali. Dan mereka juga didapati menghadapi masalah-masalah

dari aspek imiginasi seperti ketidakupayaan untuk membayangkan sesuatu objek,

membezakannya dan menghuraikan sesuatu perkara yang ada hubung kait. Contohnya

seperti kesukaran untuk membezakan di antara huruf q dan p. Selain itu, kanak-kanak

hiperaktif juga dikatakan mengalami masalah untuk membezakan suasana dan keadaan

persekitaran dari segi saiz, jarak dan keadaan ruang. Salah satu lagi ciri-ciri yang tedapat

pada kanak-kanak hiperaktif ialah motor hiperaktif yang mana boleh dilihat daripada

tindakan-tindakan mereka yang terlalu aktif dan bersikap agresif serta tidak mampu untuk

mendiamkan diri yang juga mampu mencederakan kanak-kanak normal yang lain. Kanak-

kanak hiperaktif juga dilihat mempunyai sikap ingin tahu yang tinggi yang mana boleh

diperhatikan daripada gerak-geri mereka yang suka menghentak, memukul dan membaling

bahan-bahan yang dilihat dan disentuh itu ke arah kanak-kanak yang lain atau objek lain di

sekeliling mereka. Di dalam bahagian seterusnya, saya akan membincangkan tentang

punca-punca yang menyebabkan berlakunya kecacatan hiperaktif di dalam diri kanak-

kanak.

1.3 PUNCA KECACATAN HIPERAKTIF

Daripada kajian-kajian lepas, secara amnya terdapat beberapa faktor yang menyumbang ke

arah berlakunya kecacatan hiperaktif ini pada seseorang kanak-kanak. Di antara punca-

punca yang telah dapat dikenalpasti adalah faktor neurologik, faktor toksik, faktor genetik

dan yang terakhir sekali ialah faktor persekitaran. Dalam faktor neurologik, kecacatan

hiperaktif dikatakan berlaku apabila bayi-bayi yan dilahirkan menghadapi masalah-masalah

prenatal seperti pengambilan masa yang lama untuk bersalin, distres fetal, persalinan

dengan cara ekstraksi forcep, toksimia gravidarum atau eklamsia dibandingkan dengan

kehamilan dan persalinan normal. Selain itu, faktor-faktor neurologik yang lain seperti bayi-

bayi yang dilahirkan dengan mempunyai berat badan yang rendah, usia ibu yang terlalu

muda serta tabiat negatif ibu-ibu mengandung seperti merokok dan pengambilan

minumanberalkohol juga turut menyebabkan berlakunya kecacatan hiperaktif dengan kadar

yang tinggi pada kanak-kanak. Hiperaktif juga terjadi pada kanak-kanak apabila berlakunya

kecederaan otak sama ada semasa di dalam kandungan ibu atau ketika sedang dilahirkan

yang mana disebabkan oleh penggunaan forsep atau alat bantu yang digunakan oleh doktor

untuk membantu ibu mengandung untuk melahirkan bayi tersebut.

Dalam faktor toksik pula, terdapat beberapa senarai zat-zat makanan yang terkandung di

dalam makanan yang diambil oleh ibu semasa hamil atau oleh kanak-kanak seperti salisilat

dan bahan-bahan pengawet memiliki potensi untuk menyumbang ke arah berlakunya

kecacatan hiperaktif pada diri kanak-kanak. Di samping itu, kadar timah di dalam serum

darah anak yang meningkat, tabiat negatif ibu yang hamil seperti merokok dan meminum

minuman beralkohol, terkena sinar X pada saat hamil juga dapat melahirkan kanak-kanak

mengalami kecacatan hiperaktif. Salah satu faktor lagi yang menyumbang ke arah

berlakunya kecacatan hiperaktif turut dipengaruhi oleh faktor genetik. Menurut kajian-kajian

lepas, kanak-kanak yang mengalami simptom hiperaktif biasanya mempunyai ibu atau bapa,

adik beradik, nenek moyang ataupun saudara rapat yang mempunyai masalah atau

simptom hiperaktif semasa kanak-kanak. Hasil kajian oleh Friend (2006) juga turut berjaya

membuktikan bahawa sifat dan ciri ibu bapa, adik beradik atau ahli keluarga yang rapat

mempengaruhi kecacatan. Individu yang mengalami kecacatan hiperaktif selalunya

dipengaruhi oleh faktor keturunan atau genetik. Kanak-kanak yang mempunyai sejarah

keluarga yang mempunyai kecacatan hiperaktif adalah tiga kali ganda lebih berpotensi

mengalami kecacatan hiperaktif berbanding mereka yang tidak mempunyai sejarah

kecacatan hiperaktif. Beliau juga turut melakukan kajian terhadap sepasang kembar di mana

kedua-dua adik-beradik kembar ini dibesarkan dalam dua persekitaran yang berbeza.

Namun setelah membuat penelitian daripada kajiannya, beliau telah mendapati bahawa

kanak-kanak kembar ini tetap menunjukkan sindrom kecactan hiperaktif berlaku pada diri

mereka walaupun mereka dibesarkan di kawasan dan suasana yang berbeza.

Faktor terakhir yang menjadi punca untuk berlakunya kecacatan hiperaktif di dalam diri

kanak-kanak ialah faktor psikososial dan persekitaran. Pada anak hiperaktif sering

ditemukan hubungan yang dianggap keliru antara orang tua dengan anaknya. Anak

hiperaktif dan impulsif lebih banyak pada keluarga tanpa ayah. Selain itu, racun atau limbah

pada lingkungan sekitar turut menyebabkan hiperaktif terutama keracunan timah hitam

banyak terdapat pada asap berwarna hitam kendaraan bermotor yang menggunakan solar.

Ia dapat dilihat sekiranya ibu yang hamil tinggil di sutu tempat di mana terdapat kilang-kilang

yang mengeluarkan asap yang banyak akan mendorong kepada kelahiran bayi yang

hiperaktif. Menurut Sandra (2005), hiperaktif juga berlaku disebabkan kekurangan aktiviti

dan tahap metabolisma yang rendah di bahagian otak yang tertentu. Kajian juga

menunjukkan bahawa mereka yang mengalami kecacatan hiperaktif menghadapi masalah

kekurangan aktiviti di bahagian otak berbanding dengan mereka yang tidak mengalami

kecacatan hiperaktif di mana aktiviti ini mengawal perjalanan bahagian otak yang lain.

Bahagian ini akan mengawal tahap aktiviti otak, dorongan dan perhatian seseorang.

1.4 CARA PENGENDALIAN KANAK-KANAK HIPERAKTIF

Tedapat beberapa kaedah atau pendekatan yang perlu dilakukan semasa berhadapan atau

berinterksi dengan kanak-kanak yang dikesan mengalami kecacatan hiperaktif di dalam diri

mereka. Perkara yang utama perlu diberikan perhatian adalah bimbingan daripada ibu bapa

dan golongan guru yang mengendalikan kanak-kanak tersebut di sekolah. Ia adalah penting

untuk membimbing kanak-kanak ini dari peringkat awal agar dapat mengubah sikap kanak-

kanak tersebut apabila meningkat dewasa. Seperti mana yang dikatakan, terdapat beberapa

kaedah yang perlu ibu bapa dan guru-guru ikuti di dalam mengendalikan kanak-kanak

hiperaktif ini iatu dengan mendapatkan perhatian anak-anak sebelum bercakap dengannya

sebagai permulaan. Kemudian, ia adalah penting untuk memastikan kanak-kanak hiperaktif

ini menumpukan sepenuh perhatiannya kepada percakapan yang dibuat oleh ibu bapa atau

guru dengan bertentangan mata. Kanak-kanak yang mengalami memerlukan bimbingan

yang khas dan mereka ini dikatakan kurang memahami sesuatu perkara kerana tabiat

kurang memberikan perhatian. Untuk itu, ia adalah penting untuk ibu bapa dan guru-guru

untuk memberikan arahan yang jelas dan tepat kepada mereka.

Kanak-kanak hiperaktif juga boleh dikendalikan secara efektif dan berkesan dengan

menyediakan satu jadual yang direka untuk mereka dan ibu bapa seharusnya memastikan

anak-anak mereka yang hiperaktif itu menurut aktiviti-aktiviti yang ditetapkan di dalam jadual

tersebut dengan betul. Kemudian setelah mendapati mereka menurut arahan tersebut, ibu

bapa seharusnya menyuruh mereka untuk mengulangi bahagian untuk diingati oleh mereka.

Dan sekiranya mereka memberikan suatu respon yang positif, ibu bapa seharusnya

memberikan ganjaran kepada mereka untuk memupuk semangat di dalam diri kanak-kanak

tersebut untuk menuruti jadual tersebut. Ibu bapa juga seharusnya memberikan masa

kepada kanak-kanak hiperaktif untuk berhat dan menyegarkan diri mereka semasa

membuat kerja-kerja sekolah kerana ia akan membuatkan mereka berasa lebih baik dan

segar selepas mendapat rehat. Ia adalah penting untuk mengawasi kanak-kanak hiperaktif

dan ibu bapa tidak seharusnya menggalakkan permainan kasar dan tidak membiarkan

mereka untuk menonton rancanan-rancangan di televisyen yang memaparkan keganasan

dan sentiasa di bawah penyeliaan ibu bapa pada setiap masa. Ibu bapa juga boleh

menggalakkan anak-anak mereka yang hiperaktif itu untuk berkomunikasi dengan guru-guru

di sekolah. Ibu bapa juga boleh bertindak menyediakan perkhidmatan daripada guru-guru

pakar di dalam mengendalikan kanak-kanak hiperaktif ini untuk membantu mereka

menguasai isi kandungan kurikulum pendidikan di sekolah sepenuhnya agar tidak tercicir di

dalam pembelajaran.

1.5 LANGKAH-LANGKAH MENCEGAH HIPERAKTIF

Menurut kajian pakar kanak-kanak yang lepas, secara keseluruhannya tiada rawatan yang

boleh digunakan untuk merawat kecacatan hiperaktif di kalangan kanak-kanak. Namun

begitu, terdapat beberapa perkara yang boleh dilakukan di dalam usaha untuk mencegah

daripada berlakunya masalah kecacatan hiperaktif ini di dalam diri kanak-kanak. Yang

pertamanya tertumpu kepada ibu yang mengandung. Seseorang ibu yang sedang

mengandung seharusnya mengamalkan cara hidup yang sihat pada tempoh masa ini agar

menjamin kelahiran bayi yang sihat dan bebas daripada kecacatan-kecacatan dari segi

fizikal dan mental seperti kecacatan hiperaktif. Semasa mengandung, ibu-ibu seharusnya

memakan makanan yang seimbang di mana ia mengandungi kesemua zat-zat yang

diperlukan bagi perkembangan bayi di dalam kandungan seperti protein, karbohidrat,

vitamin dan mengelakkan pengambilan makanan yang berlemak serta yang mengandungi

bahan-bahan pewarana dan perasa tiruan. Selain itu, ibu-ibu juga seharusnya mengelakkan

tabiat-tabiat negatif seperti merokok dan meminum minuman beralkohol semasa

mengandung kerana ia dikatakan merupakan salah satu faktor atau punca yang

menyumbang ke arah berlakunya kecacatan pada diri kanak-kanak.

Walaupun telah terbukti dari segi perubatan bahawa kecacatan hiperaktif tidak mempunyai

suatu bentuk rawatan yang khas yang mampu mengubatinya, sebagai ibu bapa yang

bertanggunjawab terdapat beberapa perkara yang boleh dilaksanakan bagi mengatasi

masalah pembelajaran dan tumpuan di dalam pelajaran dengan mempelajari dan

mengaplikasikan cara-cara penjagaan dan kemahiran sebagai ibu bapa yang mana

menekankan had tetapan tingkahlaku yang konsisten. Selain daripada itu, ibu bapa juga

boleh bertindak untuk memaksimumkan pembelajaran anak-anak mereka di peringkat

prasekolah dengan memberikan aktiviti-aktiviti kepada anak-anak mereka yang meliputi

kemahiran-kemahiran asas yang meliputi kemahiran untuk membaca, menulis dan mengira

serta kemahiran yang menyediakan pengalaman pembelajaran yang baru kepada anak-

anak mereka seperti soalan-soalan teka-teki dan juga permainan-permainan papan seperti

catur,dan snake and ladder. Ibu bapa juga seharusnya mengawal anak-anak mereka dari

peringkat kecil lagi daripada menonton rancangan-rancangan television tanpa pengawasan

mereka. Hal ini adalah kerana pembangunan kemahiran perhatian juga boleh ditingkatkan di

dalam diri kanak-kanak dengan melakukan aktiviti-aktiviti tertentu dariapda menonton

television sahaja. Untuk itu, di sini dapat disimpulakan bahawa ibu bapa memainkan

peranan penting di dalam pencegahan dariapda berlakunya kecacatan hiperaktif di kalangan

kanak-kanak.

1.6 KESIMPULAN

Secara keseluruhannya, daripada perbincangan saya di atas dapat memaparkan dengan

jelas akan kesan kecacatan hiperaktif dan juga punca-punca yan menyebabkan berlakunya

kecacatan ini di kalangan kanak-kanak. Kanak-kanak hiperaktif akan menunjukkan

beberapa simptom atau tanda yang mana boleh dilihat daripada kelakuan dan gerak-geri

mereka. Kebiasaannya golongan kanak-kanak hiperaktif boleh memahami dan berfikir tetapi

sukar untuk memberi tumpuan atau perhatian. Oleh sebab itu kanak-kanak ini sukar untuk

bergaul dengan masyarakat serta lemah di dalam bidang akademik. Dengan mengambil

beberapa langkah tertentu, saya berpendapat bahawa risiko untuk seseirang kanak-kanak

untuk mengalami kecacatan ini mampu dikurangkan dan akan dapat dicegah. Ia adalah

penting bagi ibu yang mengandung untuk mengamalkan cara hidup yang sihat bagi

mencegah daripada berlakunya kecacatan hiperaktif pada diri bayi yang bakal dilahirkannya

itu. Dan guru-guru di sekolah juga turut memainkan peranan yang penting di dalam

menangani kanak-kanak yang mengalami kecacatan hiperaktif ini secara profesional dan

menggunakan kaedah atau pendekatan yang tertentu semasa berhadapan dengan mereka.

1.7 RUJUKAN

Abdul Halim Abdul Jalil (1987) Panduan Kesihatan Kanak-Kanak, Kuala Lumpur : Berita

Publishing Sdn Bhd.

Abdul Rahim b. Talib, (2006). Pengenalan Pendidikan Kanak-kanak Masalah Pembelajaran:

Open University Malaysia (OUM). Kuala Lumpur: UNITEM Sdn. Bhd.

Baharudin Omar (2002), Asas penjagaan Kesihatan Kanak-Kanak, Kuala Lumpur : Dewan

Bahasa dan Pustaka.

Khairul Anwar Bin Sharin. 2009. Kanak-kanak Autisme: Ciri-ciri dan Implikasi Dalam Proses

Pengajaran dan Pembelajaran.