guru p~elajaran kit di d negen no. - repository.unp.ac.idrepository.unp.ac.id/346/1/kartini...
TRANSCRIPT
TINJAUAN TERHADAP F3NERJA GURU PADA P ~ E L A J A R A N SAINS DEYGAIV MENGGUNAKAN
KIT IPA DI SEKOLAH D ,4SAF? NEGEN NO. 20 KECAMATAN KOTO TANGAFT PADANG
Dra. Kartini Nas?.ttion ( K e b a) I_
Dra. Nelly Astin ar (r2nggota)
Penelitian ini dibiayai oleh : Dana R u t h L'niversitas hTegeri IJadang
Tahun Anggaran 2003 Swat Peljanjian Ke r ja Nomor : 6t:,/J41.2/PG /RUTIN/KU/2003
Tanggal 28 \lei 2003
Jurusan/ Program Shtdi : Fen~lidikan Sekolah Dasar/D-II FAhmTAS ILMU PENDIDTKAN UNIVERSITAS I%GERI PADANG
Tahun 2003
LEMDAK IDENIITAS DAN PENGESAHAN i
i I. J U ~ L L ~ Penelilia1 : T I N J X ~ U ~ T E R H A D A P K I N E ~ J A GURU 1
PAD). PEMBEL\]AP? SAINS DINGAN I PIENGGUNAKPLN KIT P A DI SEKOLAH DASAR NEGBN NO. 20 KECAMATAN KOTO TANGAH PADAhTG
2. a. Ketua Peneliti I I
Nama lengkap clan gelar : Dra. Kartini Nasu tion Jenis kelamin : Perempu‘m 1 Golongan Pangkat dan NIP : I11 l3,j Lektor/ 133 6'11 663
Jaba tan Fungsional - Jaba tan Struktural
i -
Jurusan/ Fakultas : PGSI?/ Fakultas Ilmu Pendi* I Pusat Penelitian : Lembaga Penelitian Universitas Segeri 1 I
Padc?ag i i j
b. idamat Ketua Peneliti I : Fakultas I h u P e r ~ c G a a ~ Ulu\-eisitas Kantor/ telefon/ fax j
Segcii Padang - i t ? l ~ . 0751 -
!
: Jl. Herkules Xo. 1; RT.II/R\.C'.III Kel. Rtunah./ telefon I
j
Dad(3Fc Tunggui Fitam Padang
E-mail - : 2 orang 3. Jumlah anggota peneliti : Dra. !(arthi iinsution a. Yim~a Anggo ta Peneliti I
! E. X m a h g g o t a Peneliti I1 : Dra. Vellv Astim3r
4. Lokasi Penelitiazl : Sekol'd~ Das'u Xc:;t.ri No. 20 Kciamat;u~ Koto Tangah Pa6.img ; I
5. Ke jasama dengan Instihrsi Lain a. Namah~stitusi - b. Xlamat -
c. Teleyon/Faks/ e-mail : 6 (eniun) bulan 6. Jangka waktu penelitian , : Rp. ?1.000.000,- ( T i y Juta Rupi'ah) 7. Biava -. vang - dipcrl&il
/---- . . j
PL1 clang., u Pendidikan Kstua Peqeliti
;{/, /:...,:,
a Marsidin, M.Pd) (Ex k. Kxtini Vasution) >;IF. 130 611 (i63
klei~~ktujui,
I
, (Prof. Dr. FI. Agus Iriam to) - NIP. 1131 879 791 F-- -
Tinjauan Tcrrhadag Kincrja Guru Pacla P c n ~ L x ~ l ~ ~ j.1 ran Sains Dcnjgan M o r i ~ ~ ~ t n a k n n KIT (ii Sckola l~ Da.sar Ncseri No. 20 K i w ~ l l l i l k i t i K o t o T a ~ i p h Pa darlg.
G u ~ L I soi?ay,a i pcinksi ria p n c i itiiican ( 1 i sckoia i ~ , k i~~r susnya sohal;a i pengc!.ioia prosc?s iwiajilr mcnlyjar mc?nicriuicr~n bc'wra pi !;,ifilnil dan prasarana
1. <.* ~ ? e n i ~ ~ a ~ ~ a n . rrtii~ik mcn~~ t i j an j : proses i?c:iajar nii.njyqja r. 5,) i , i i i saiu sa rani1 yanp, dibuiuhk;in adaiilir aiat pcragajiliai prilkick. Aiai JWrcl!:d /'ilia[ prakivii ynng da pni c i i p n a k l n git ru sckoiah tiasar aciaiai-t KIT.
KIT nlorupnkan sejumlak alal pcraga dcln ala! pril klik yanj: cia pal d i l pnakan d a n dikcmlx~nj:kan -. unluk n~c?ninj:kal.kan uir-I Ix?liliar siswa nktif (CBSA) clala111 ranp,ka .. p c n i n ~ k a l a n - . . mtltu penil~olaja ran ill11 I I . p(-ri~:e[a .- I ICJR 11 a la 111 (TPA) sc?kirclnj: d i s c l~u l s l ins . Pcrmasalilhi~nnya ndalali ar)rlkiili pc?njylnnailn K I T mal-a ~x!niholaiari~n TPA al-au .wins cii Sckolali 7a sa r Ncl!:c.ri No. 20 Kc:i:amalan Kola T a n ~ a l ~ . . Pa~1i111fr; . . lc'lah dipi i iakan . . s c b a ~ a . . i111~l ria - van$! .. (1 ihilra pka n.
n ~ ~ l l L ~ l l , l a ...... I : # : ... ij;i ~ ~ ~ T ~ t i j i i f i l l lii;{-ik iTlci>c{6F,i :Iai> giji7-l !;ui rA i; a , - - - # . - - - - - Is:----:- . . ~ ~ ~ 1 1 1 ~ 1 1 1 ) ; h l I l L ~ I J < l
y,lirLi c;j s..iK<j;fi]l E ~ , - ~ :$cl,2- KT-. qn A . TT I - . - v,.t T . ----
TLL; L w u . L,, ~ t i ~ \ \ : -11 Ic r~n l t ,\t.ltc=i s c r I ) ; a ! i ?c=i<:c=ii??:. Eiitiik (ljajalK6i.t -1 - 1 - --. -- 0 . . -<.I . I : - . . . i:Ii i 7 ~ i X f i " a 13 hi? i i y6 iig u o ~ o t r l t r c a r c ~ i ~ l a h i i i i iidil!i?!i !;iijyiiiiitiiii
. .... . a . .. c.,~.. I.. 1. n.. k~.: .-,.-: k r - I /> I/.- -- - 11 ..* i;ain?xraii i~i i i i i f i l~ kine j a p r r u di ;~- .KL?ICIII U C I S . - - - t ~ l ~ Y ~ . ] ; C : I I I V t I . LvI I \ L : c ~ I I I I ~ I ~ ~ I I I W L I L L I
T, . . 1 a.~.ipih Piidiiiig. L'iit-iik itu ~~i.i~iiisiili?liriii jifiiig diiijiikiiil pads j~:iicli:lfiii i i i i
tii:a;ah I.. ... :-- .- - . CMI);CI I I ~ I C I I 1'1 j~iiiibariiii kiii~ijci i;iiiti tlia!am iiicii jij5iiiicikiiii :<K ~ 1 i L i
pc i l i~ -R .~ j a r c i i i saiiis i{i Scltkoldh Ciisii Mci;2ii 2:) Tf 1 \ ~ : l c 1 l l l c l l < l l l ....---.- 1 . - If..'. I \ l l l t l T 1 c I I I ) ; C I I I 1-
n 1-a ikii~g.
Pc:nc?lilian ini borsifa 1 deskriptil, p o p ~ l ~ i s i dalam j ~ n c ~ l i t i i ~ n ini iidslilh fix:" rti-8x1 ru Sc?kola I1 Dasa r N c p r i No. 20 Kcra rnn la11 Kola 7-21 ngah Padany, ynng 1ll(ll7f1~~iiir 1IJA l l c ~ ~ l i l k(!Ins lV, V clan VI . ~ l > ~ l n y n k 6 ( ~ * r i ~ \ i i ) orilny,. 1:-knik ~?c:n~,"~iiI!ila 11 sampc!I yany, d i p n a kan i To/(? 1 5 1 1 i UnIrrk monpprn p ~ r l kan da la d igu~iakan lekrlik ohscnrasi I w r c l , i ~ ~ rknn k(:pada pokok baliasi~n yang diaji~rkan pacla kc?las IV, V dari VI, data \'i>nj: dipc?rolcli diolali scsuai cicnga n litjua 11 pc!nelilian dcngan i n I 11 ~ ~ i c l o ( l a skor (Singarinib1.1n,lOS7) dtin dcskriplif kualilnlif.
Dari liasil pmclilian Icr-rlanj; kincrja !;it ru-!;Ir rir ki! Ins IV, V clan VI lerliadap pcny,sunaan KIT adalall sccnra um1rm , * ; i r r u - ~ u r ~ ~ masili kurnriy; dalani mc:m;?cr~;~ina kari KIT. Karcna skor L?c:ra cia pacla 20 Siim !,a i 40.. I I I ( ~ I I L I ru l pc11~ka l-at:orii-ln [Sin!;arimb~rn) ?an!; [c:rcla!,e 1 patla sk;)r 28 sii 111!7i3 i 40 i i i ka b.y,orikan ku-ran!; s e d a n ~ k a t l skor pacia y i ~ i i ~ dilenli~!ian Ix:rada !,atla 28 sampai 40.
PENGANTAR *
Iccgiatan perielitian mendukung pengcnibangan ilr-111 serta terapannya. Dalani IinI ini, Lcnibaga Penelitian Universitas Negeri P ldang bcrus~l>n tncndorong doseti i~ntulc melakul<an pcnelitian sebagai bagian integral dari kcgiata~i mcngajarnya, baik yang secara lang5ung dibiayai oleh dana Univers i t~s Negcri Patl;tng maupun dana dari sumbc~. lain yang rclcvan atau bckcrja sama dcngan instansi tcrkai~.
Sctiubungan dengan itu, Lembaga Pcnclitian Univcrsitas Ncgeri I'aclang bekct:jasania dengan Pimpinan Universitas, tclah mcmfasilitasi pcncliti i~n tuk mclaksanakat~ pcnclitian dengan judul Ti17jnlra11 Ter.har/~r;, Kincr;iu (;ur.i~ptrclcr Pen~hclaja~.mi ,Yuins dengan Metiggztnaka~i E:?T cli Sekolc~'~ Dcr.c.rn. Ncge1.i A'o. 20 K c c a ~ ~ ~ n l a ~ i hhlo Tangall Kofa PocJong, berdnsarkan Sit 1.a. I'crjanj ian Pela ksanaan Penclitian N o ~ n o r : 260/J41/KU/Rutin/2003 '!'atiggal 05 hlci 2003.
Kami tnenyambut gernbira usaha yan; dilakukan pcncliti untuk nlenjawab berbagai perrnasalalian pembangunan, kIiusit~:~ya yang bc~.l..nitan dcngan pel-~nasalalinn penelitian tcl.scbut di atas. Dengan selesainya penelitian ini, ~ n a k a Lcmbnga Pcnelitian Universitas Negeri Padang akan dapat niembcrikan infor~ilnsi yatig dnpal dipakai scbagai baginti i~payn penting dan kornpleks dalam pcningkatan ~ i i i ~ t i ~ pctidiclikati padn illnulnliyn. Di samping itu, liasil penelitian ini juga dihanpkan sebag::i balinn nlnsukan hagi instansi tcrkait dnlam rangka penyusunan lcebijaltan pc~nbangunan.
I-lasil pcnelitian ini telah ditelaah ole11 tin1 pembnlins usul dari laporan pcnclilian Lcmbnga Pcnclitiari Univcrsitas Ncgeri Padailg. Kcmudia*i 1111ll1k ti!jilali discniinasi, llasil pcnclitian ini ~e la l i disetninarkan yang n3elib;ll kan dosenl t~naga pencliti 1Jnivcrsilns Ncgcri Padnng sesuai dcngan fakultas penelii i . Mudali-ti1 ~!lalian penclitian ini bc~.manfaat bagi pengembangan illnit pada uliiumnpa, dan penirigkatnn mutu staf akndcmilc IJnivcrsitas Ncgeri Padang.
Padn kesempatan ini katni ingin ~nenpucapkan tcrimn kasili kcpatla bcrbagai piIial< yang ~nernbantu tcrlaksananya pc~iclitian ini, ;eriltama kcpncln pimpinan Icmbaga tcrknit ynng n~clljadi olsjek pe~lelitiati, respondcn yci~\g mer?jacIi si111ipcI pcnclitinn, tim I ~ C I ~ I I N I I I I ~ S
<t - , ST., , r f . 7 ~ , r n , - o ~ l . 7 < .
'1 I d l l l ~ ~ l . , I ~ t l h I ,rmllngn rrnrlitiirn diln rtoscn=dosen piid3 ~rqinp f2l.i; It:? !ii lill:,k~tnt; I Ncgcri I'adang yang ikut membahas da l a~n sclninar liasil pcnclitiari. Sccara Icliusus k a ~ n i ~ i icnya~iipnikn~i terima kasih kepada Rektor I ~iiversitas N:(;cri l'adang yang tclali bcrkcnan nicniberi bantuan pendanaan bagi pxel i t ian ini. Kami yakill [anpa dcdiknsi dan Itc~:jasatiia yang terjali~i selama ini, penel.!ian ini ticlnl.. qkan dapat dicclcs~ikan scbagainiana pang diliarapkan dan selnoga kc~jasama yanl: baik ini akan 1nc11,jadi Icbili baik lagi di tnasa yang akan datang.
T e r i ~ n a kasih. /"-
. ' Parl ;r~:f i~ ,~ovenl bc r 2003
DAFTAR IS1
Hal .................................... LAMBAR IDENTITAS DAN PENGESAIW I
ABsTFaK ................................................................................. TI PENG ANTAR ........................................................................... 111 DAFTAR IS1 ............................................................................... JSr
........................................................................ DAFTAR TABEL \q DAFTAR G M A R ..................................................................... VII DAFTAl? LAMPIRAN .................................................................. VIII
BAB I . PENDAHULUAN ............................................................ 1 A . Latar Belakang Masalah ............................................................ 1 B . Pembatasan Masalah ................................................................ 2
................................................................. C . I'erumusan h4asald1 2 D . Asumsi .................................................................................. 2
BAD LI . r l ~ ~ ~ ~ ~ ~ PL'S~N(A ...................................................... 3 ......................................................................... A . Kajian Teoritis 3
B . Kit Ilmu Pengetahurn Alam ....................................................... 5 C . Nat-Alat Kit IPA ..................................................................... 7 D . Pokok-pokok Rahasdn dan Sub Poko!; Bahasan I-ijng rliajarkan
dengan Kit F A ........................................................................ 9 E . Segi Positif Penggunaan Kit IPA .................................................. 9 F . Kerangka Konsepti~al ............................................................... 10
. BAB III . TUJUAN DAN MANTAAT P E N E m T ........................ ..- 12 A . Tujuan Penelitian ..................................................................... 12 B . Manfaat Penelitian .................................................................... 12
BAB N . METODE PENELTTIAN ................................................... 13 A . Jenis Penelitian ........................................................................ 13 B . Populasi dan Sampel ................................................................. 12
................................................................. C . Instrumen Penelitiarl 14 ........................................................................... D . Sumber Data 14
................................................ E . Teknik dan Alat Pengumpul Data 14 ....................................... ......................... F . Teknik Analisis Data ; 15
............................................. BAB V . WASK DAN PEhmAI-IASAN 16 ..................................................................................... A . Hasil 16
............................................................................ F . Pembahasan 23
DAB vI . KESIMPULAN DAN SARAN .............................................. 30 ............................................................................ . A Kesimpulan 30
B . Saran ..................................................................................... 31
DAFTAR PUSTAKA ..................................................................... 32 L A M P W .............................................................................- 2 4
1.. Pokok Balia,san clan Sub Pokok k=l iasan .... .. . ....... . .. ..... .. ... . .. . .... ...... ... 3 Dn*n,-,-.=-.= -+- prGFnqs %In $r Fv4c:1g.p$ : dc:>;.;;: ;I >v<c::Fr;: .:,3k,n:; L. 1 \ , l b L I ~ . . . l l . . . l l
,>I J
IPA Pada Sis7ri.l Kclas IV ..................... ....... ............. . . . ..... ......
3. Pclaksa naa t i Pro.ws Belapr hlcngajar dct~fii n M c n p , g ~ ~ r l ~ ~ k a n KIT IPA Patfa Siswa Kelas N. . ............... . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
4. Pcng(:va luasia n Proscs Bolajar Mcnga jar dc.11gan Mcny,r,u na 11
KIT IPA Pada Siswa Keles IV.. ....... . ... .. ... . . .. . .... . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. 5. Pcng!;~~nnan KIT pada pembclajarai~ IPA kvlas n'' A .. . ................
7. .Pcny,y,~~nann KIT pads pcmbclaji~ran IPA k(*las V1 A ... ..................
Hal 1 . Perencanaan Proses Belajar Mengajar dengan hienggunakan Kit IPA
SD Pada siswa Kelas 1V ............................................................ 2 . Perencanaan Proses Belajar hlengajar dengan Mtwggunalcan Kit IPA
SD Pada sism-a Kelas V ............................................................. 3 . Perencmaan Proses Belajar hlengajar dengan Mcnggundan Kit IPA
SD Pada siswa Kelas VI ............................................................. 4 . PelaEcsanaan Proses Belajar hlengajar dengan hfcnggunakan Kit F A
SD Pada siswa Kelas IV ............................................................. 5 . Pelaksanaan Proses Relajar Mengajar dengan Mrnggunakan Kit P A
.............................................................. SD Pada siswa Kelas V 6 . Pelaksanaan Proses Bclajar Mengajar dengan hlcnggunakan Kt IPA
SD Pada sisn~a Kelas \7 ............................................................. 7 . Pengevaluasian Proses Relajar Menga jar dengan Zlengpnakan Kit
....................................................... IPA SD Pada siswa Kelas IV 8 . Pengevaluasian Proses Helajar hlengajar dengan VIenggunakan Kit
........................................................ P A SD Pada siswa Kelas V 9 . Pengevdu'asian Proses Belajar h1eng~;ar dengan Uenggunakan K t
...................................................... IPA SD Pada siswa Kelas VI .................. 10 . Pengglnaan Kit P A pada pembelajaran IPA Kelns l l 7 A .................. 11 . Penggunaan Kit P A pada emb be la jar an F A Kelas TC' E .................. 12 . Pengcgunaan Kit IPA pada pen~belajaran IPA Kelas V -4 .................. 13 . Penggunaan Kit F A pada pembelajaran IPA Kelns V F .................. 14 . Penggunaan Kit P A pada pembelajaran IPA Kelas VI A .................. 15 . Penggunaan Kit ILJA yada pcmbelaja..an ITJA I(c1.x VI I3
RGR T
PENDAHULUAN
A. Latar Belakang Maalah .. . .Konsc:p pntiiciikiln dasa r daiani pcra tu ran pc-merit1 ail iqo. 28 ti1 i ~ u n IiICN
adalali y n d i d i k w n yan!; I i~nianya sc?mbilan I.\hun yan!; rlisc?l(~n!:!;nrilF;An c?nilm
lalllln cli Sckolah Dasar (SD) d a n l i ~ a l s l i u t ~ d i Sckolnli La~i iutan TinskaI Pc.rlama ,- - -. (bL 1 A'). Pciaksanaan wajiir bclajar pacia jc~ijan!: pet id i t i iL~t i t o r s c i ? ~ ~ 1 mc:rupakan
pontlilsi (Jan Lil.ik Iolak Ixigi pelaksannan pentlrrlikan ~ ~ I i l n ~ i ~ I n y i l .
Pc~ilc!rinliih k!lah melakukan 'Iw:rl>a~ai u p a y a 11nhrk rnclningkalkan
kui\iilils p?~idl t i tk i ln . 'Upya lcrsc?buL nic?nwkui-, I i a ~ i i p ~ r sc.iiiua i;ornpc.r~ic~n daiam
pcmdiclika nr a 11 la ra lain pc:np,adaan sa rana clan pnl si~ ra na, pcm ba ha rua n
kurikulirm dali proscs Iwlajar nionpjar.
Proscs &!injar 'Nfcngajar jPB'M) n l ( ! n ~ p i ~ b n kcl;ia1 In fx>kok hiiy,i S ~ ! ~ L I ~ L I ~ I
kt?l:ialnn pc:n(litlikiin. Tcr t : ap~i fiduknya L I I ~ I I ~ I ~ pcntlicli';.in silnt?lL It>r~giinl.~~n!:
kcpada I rap in iana pro,ses Ixla ja t mcnl;a;ajar ilu bcrla n!;sanrj. Gurtr rnor~r yakan
pcla.kc;ana u t a m a d a i a m proscs bciajar rn/lngaF r yari!; iu:rl,ccioman paciii
kurikt~lur.n, d a n ikul l>cr tanp,pmz jawa b tcrhacSnp kclwrliCtsil;in ~xlndiclikan.
Kurikulum yan!; c i i p n a k a n p a d a .wal ini acialali kur ikulum 1944 yanf;
mcnrkilnkiln p i ~ r l i ~ prc3sc.s ciim l ~ > l t ~ j i l r s~swil atl i l . Prose-s Irc>lalilr nlcnl:upr yung
mc?n!y(:1"!7ildii k1.1 rikull~rn ini mt?nun Iu 1 gunJ I r n t ~ ~ k nicnc.iyla kill1 konclisi h<?liljilr
y a n g mc!mun~;kinkan siswa tcrliba 1 secara a klif, lan!.r,j i~ktif i las siswa Ixlabr
ciiiak a kan men1 ix:rikan hasii yaIif; i?aik (Saciininn I.*.2,%ij.
Soliu1~un~:an d c n s a n pro,ses lx la jar rncwsajn r Coci i Scmia w a n ('1 96,971
iiicnp,c:rnuhikan " Konsep ban1 Icnlang mcn?,ajar I n c n y a ~ ~ ~ k a n Iraliwa rncBngajar
aciala h mcn~lr ina siswa 1rap-i ima& i?olaja r, i ~ a i;ai~iiana h(lririkir, ti;] n i ? q a ima n s
mc:nyelitliki ". G I . I ~ I I yiln!: bilik litiak l l i l l l ~ i l men;yj ,~rki in nii1lc:ri sc?mi~li~
m d a i n k a n ju!;a nit:liha lkan s i swa dalam monlahami, rnl-ngliaya l-i dsn manl!?u
mcng<:onibanp,ka~~ kotiscp.
Diriillilm kurikirlum sc:cara c:ksplisil Ivlali r l i ~ i y ~ i ! , ~ k l n lic.ndaL.nyil ~ , i r r u . -
mctni;y,u nakan si~ ritnil bciajar a k ~ u iil~?diil, pad21 S~?i;(.i.li~ D a s i ~ r h.liususnyi~
!3omlx!la]a r;ln IPA I(:lah dilxlrikan rncxiia alalr ala 1 I~arilti \-an!: d ist:hul Kil IPA,.
yanp, da pill mc!m~~c!rlanrar h g a s p,-ilnr dalam mc:n\.arnpl lk;ln malc.ri ~x.lnjilriln. - - - - - i5trt:rtiasi.l rknn pcn ly iltiian (ahun L\nJZ ~ > c % i i c : i i ~ ~ hrrsll 111il ' 1111 lt.ii.lil m i :n l~ i i a i ; i l t~
?(.lil I i h i ~ ~ l !'iltlii !;~lrl~-~r,~.lrlr inti k(?lils c~niynt t l i r i ( t(- i j~~;l liin t :o Io T(.n!:iili I(~r11lil~11 k
m ~ r u - ~ ; u r u IPA SD No. 20. hlaka a las ilasar i lul ,~li !>c-ntllis i11::in mc-ncllili Tinjcltriln I * -
I c r h a d i ~ 13 Kuiic~rjil G u r u Paria Pcnibcii~ji~rali Sa 111s Dony,i~n Aic~ny,!;u~iai;iln KIL i Pi!
cii S(!kolilli Da.sa r Nn.20 Kcca ma la n Knlo Ta 11!;.1 11 Paila 11:;.
Dala m i i 11 i r i i 13(!1111 lis ~)('rlit 111(:1iiI~~1 [,1si I I I kr1 rcwa
ktriori);~ i i ~ s t i ~ l <it1 11i1, i c ! ~ t ; i p ~ ~ i i 1 1 1 ~ i l kill. i ~ i i i ~ i t it I i~ Yill l j : i~ h, I I i j ~ s ~ l l ~ i i s i c ~ i i i i i l ( i i ~ i i i i l
tiniauan I(*rli:~tfil~~ kirirrja guru pada r?c-rnhc:l,iiaran w i n s tl(-nr:;~n . , rnc-nr:r:irnaIa~i . ,. ,
Kit IPA cl i 5:koli.lli Dasar Nn.20 Kc!i:amalan K o l o Tciny,ali l>;jcll~nt:, kli~r.;us irnluk
inurtd i;c?i;ls IV, V d a n vI.
C . Perurnusan Xasaiah
B ~ ~ r t l a w r k n n !wmbalasan masnlah tfia fas. mahi \T.i~~!: mc~n!nrli mawlah
ciaiani p c n c ~ i r ~ l ~ i n In I cltiainii : &lly,arniCinclicnii i..lnc>rjn j;tlrrr c id ie t r i l m(\ny,f:i~nnic~~n
Ki l IPA 1v1'111 k(*lo.; IV, V tit111 V1 c l i SD N0.20 Kibc-iimi~ Irin h o ~ o T,in!:,ll~ Plicltin!;.
D. Asumsi - lJcnc?ii~ian ini di iaksankan ix?ryc?gan:: piici<l er~i:qa piln ti1lw r s r b < ~ ~ p ~ i
Iwrikll I :
1. Cirru-!;~ rrr IPA SD N0.20 1c:laIi m c n t l a p . ~ l pc!llllili~~r- K i l IPA. - . . - - . .
2. S(!i;cjiil i i Dasi r No.2ij tcia i~ mc!in pi1 nya i s(:pc!rll nf:h;l t ,I ia 1 [x!r;l (Kr I 1 I'N).
3. GLI ru-!;LI ru SD N0.20 lc!li.~li monii~kcl i Kit I PA (1;) 1'1 111 !w-m lx!10]~1 rCl n I PA.
R A R TT TI I\q,4CTT41\1 PLTS' Yl4IC4
A. Kajian Tcorilis rl n J.. 1 C I L ~ ~ I ~ ~ ' ~ I I Ki11v1
P(*lcik\,in,inn ~ x ~ n t l i t l r k ~ i n c l i sc-kolaii t l d w r 1,-I 1 ~ L \ ~ l r i ~ i tl(.nv+ln I J ~ I I ~
'l,nnvd k IiciI c ld r i 5 yiiri~: lici rt15 c l i x l i ~ i ~ i . ~ i i t l Ill i d d r ~ CI r.1 IICI cl.111
Ix:lajar mc:n!>ij,~r. Komampili . in !;urir i l a l a l ~ i !>rows 17c,iti],ir mc:ny,cijcir san!:;il
ilipc.rl~r kan sclk,l li, s(:haI? Ix:rJii~sil t ida knyn 1>roscns Ilrll,li.l r- lii(~n!:n j,ir M Ici 11 s i Iu
drlcnIt~i ; [ ln oic>il yc.nj;c:liliit~nn, s~ka l - , d a n kctI . r i l rny~ii i~i sc.or<lllg j;rIrtI.
Sr-1,) nil1 1 r iv ,~ Ivr ik 1 1 1 i t i i a k;) t i ! > c B 1 i ~ ~ lis k ~ t i i l t k i~ l , ,~ t i !u-~iil; i~>il 1 11ilIx-r;l 17;)
!>a r;l ,I I1 l i : hl(-n 11 ru l Ka m 11s &:si:i r Bn liasii 1 ndonc.si,l ( 1 'lo-!) mcln!:i*m 11 Li LI n
S(*liinjtl l-ny~ K a m n r s dii l am A c l ~ i a n i l!J5%) nicln!-,,,lakl n 1>,11i\t.,1 I\in(-r];l
~ i i c ~ r ~ r l > i ~ kt1 11 LC! rjc!riia i1'111 ciari k a 1'1 pc!r1or111;1 I IC ;~ : J J ~ r i j ; ix:r'~ rti i,(-~ii,~ 111 ~ L I ~ ~ I I
!IIIIIII., I I I I? I~I I . I I 1. i l l 1 S I Y I I ~ I 111 ~ x * l ~ t i s j i ~ ~ i ~ ~ . S l 1 1 1 3 i ! i , ~ ~ i fl (lo 1'1 1 1 1 0 1 t i ~ t ~ l ) t ~ I!.,) 11 K i ~ ~ o r j , t
hiil~i.in>ri~ i l i L ~ iilk 11 dony,,ln j,i ha r an tu!:as ya ny, rn1~n\~~1ni:ku[ !-rc-n~:c-ltlh~~,i~i
kc!~c*r,l m ~ ? ~ i , i n rid n 1 Irrr ki lns ria rl pc ' r~ i~ l k i ~ kclrpi stw30r.l I 1::.
E h ~ r r l c i ~ i r h c i ~ i !>or i~!~!>at - !x~~ i i l , i !~ , i~ ( 1 1 ~ i [ ~ i s tI,ip,11 r l i < i ~ i i ! > t ~ l L ~ ~ i I ~ , l l i ~ v ~ i
P-LI ru liii r u s nicvn u nvni kclc!ra ni!?ilcj n w r l a d i k n k u k n n oI(.Ii !>c-riIn kir . Y ~ s ( ~ o ~ ~ I I ~ ~ * I
! > c ~ i ~ : t : l i i h ~ ~ i ~ ~ i ! y r u a;y]r I(:rca!?ai lujuan ynnr: Ichili b'3 il; !>c!rl~r ad an!.;^ sarana
diln prasarnn~l st?lx?rLi tlitll p c r a j y j a ia t ha11 \ u jnir.dlil. ::?rli,lii s 1 111 n i l l pcrilgil
Jfiln!: sudal i c1ilx:rikan olchi !x?clmcrinlal~ a<laIr?li Kit IPA
~ r i !x:si+n/mc!clii~ acla la11 siswa. P ~ ~ I ~ I I ~ ; I M ' ~ I !ww~i /~~i ( !c ! i~ i
ix:rinlc!~,rasi Rii.11~1 ru 1 Tinm isztrwski, mcd i n > acid i,lil Irn iw \vii 13c!s,i n (ydli~:
( . l a p l I)cvli!7n oriln!; ti l i i r i I>c>ntlil) k(!pitlii !xlnc~r.irn,~ ; x ? ~ i n . D,tliiin r>ros(?s
hila jar rnt:n!;ajil r dt!njgi?n s i s ~ v a liic:l;~lui i t~dr , l n1crt:ka. I;?s;\va iiir,~n~:r~lny, oI(.11
~nc i iu l 1.1nluk nicln~:j:unaiciin ~nciranyu u n tuk Iilc!nr:l l l l l r l ~ l ~ i o r l l i , ~ s ~ . Dil i i l l ~ i
p r o w s h<:"ll ji~ r ~nc:nr,ajar pcsati ya 11:; di,sa lu r1.a n nli:li rn? d i a kt!p;l t I i ~ !u.nc-rim;l
!wwn adaliih 1-1ii1lt:ri ~>clajaran y a y , lwrasal ~.lar-i kurikirltrm clisnn1pnik,+n 01t:h
j;uru kl?~?iltii~ slswil. Pcsan I L U t i i l l~nl ix>r..;~iill ru~i i l t t i i l i ~ ~ L I I I ~ : ~ I I I i l i l r . 11~
tiirilll(';lll!; ? 1 1 1 ~ 1 t:PrmilI d(?n?:illl ? i l i l i l 1 1 l i tlil!N1t
d i k o ~ i i u n i k i ~ s i L ~ n dc~ijgan haik kc!,ada siswij
Alal pc>r,il!a .. - vani: ., ncia disc>koli~h u n l r ~ k p~liljilr8l11 IPA mris i l~ (ld,l - viln!: ..
ix:iir rn ci iy,una L I n '1 i r ~ 11 n~nsi i i acia yn nj; ior:.im 1x1 11 ra 13i I ic3 i ; ~ m ic~rn;~ r-i. Fii~ i ini
discha b k ~ n I.;.] w n a l u : l ~ ~ n i lcrampil ni(-~ij:j:i~na ,., ki1111iv~1. E+!IC~i;l r c l t * ~ i $ ! i ~ ~ i . ,
riitrn~;,p, 'c~nak~~i konlak l angsun~: t lcngan a la l I si ' ldkt~ S ~ S \ V ~ I
i~i(?n~:;ldi~kan ~ ~ ' r c o i ~ i ~ i l ~ i c i a i a ~ i ~ proses bcia l ,~r nicnplcir . iliiii11 i c i~ t i~ i~ ' r l~ l i l l ; lu
lx~!;i ~ i ~ w i l (Iilri ? i l ( l~ l ni(-r(*kil tdilwri (i(:n!;il11 inf~rriiilsi iI,lli1111 I M > I > I I J ~ t-t3riln1il11,
1 7 ~ * ~ ~ ~ v ~ ~ ~ ! q l : ~ ~ ~ 4 I ; l l l \ l l?8rijf;;~ c!i 5I3 ~ J I L I S ~ I ~ ~ ~ j i t ~ ~ k i ~ ~ ~ ~ l ~ ~ l ~ ~ ~ ~ ~ i ~ ~ ~ i l ~ ' f 4 1 ~ l r t ~ ! ~ ~ ~ W ! ~ I
a i a l ~x:ral;" jK I 1 FA) cia pat ci i!;una k i n u n kuk bc:i~c>r,~ j7,1 l~i-rc.oi~,l.~ n. I_in i ' ~ m
k0I;lk ! ( ? ~ S I J S I I I ~ l)(?f~?r'tlpl 13il:;itln illil[ ;Y3r-,1gi3 ( ~ i l l i l ~ l l !'I(?lilk-p>l<lk ~ ( ~ l ' ~ O i l ~ t 1
soha nva k 50 1nilr:a m !,c:ri:ol?na n sr !su~~ i don!:(^ 11 l3a Ii;lsi~n !>clrn lx!l;~ rill1 SD, IPA
kc.ii~s iV, v, t i < l ~ l VI.
2. Faktor-faktor yang Mempen~aruhi Kinrrja . . - . u p a y a i l n ~ u k nic.ncapai hasii yanl: icijii~ iwik ~i i i~ lc , i ti~nc'rj~l worilnj;
ry.11 rtr ti ipc:n!?l ruli i ju!;a olch s c ! ~ lull kona pc:\cnsi !:LI ru ya ng 111r:li~tl l i : .I ) i.
, I
M(:n!:uasa i 1x1 hnn, 2) Mcn!;olola !>ro!;ra m ,bc:la ja r ~ii(.n!;a jil r, 3) M(:n!;c!lolcr - . Kcitls, -ij Mcn!;y,unakan mc)ti~a diln su rn ix~r I~?iilliir, 3 ) Mcn!;uaw: iiintiasiln-
Ianclasan ! ~ ~ ~ i t l i d i k i ~ n , 6 ) Mr~n~:clnla inlrjr,~ ksi I ~ ~ l i ~ jn r rnr3nj;iija r, 7) Mr-nilai
!,rc.slasi siswa 11 11 L-11 k kc:!-tc:nlingan !,cn:;,, ja ran, 8) \lony,c.na 1 1.11 ntgsi rla n
proj;runl i i i ~ i i,lnii?~n!yn cian 1~c~nyuiuiiiln. 9 j Mr~nj;c~nili darl
mc:nynIcn!:~,a riikrl n ad~ii inisIri .~si sckola h, d , t ~ i 10) Mclni,l h a m i !>rinsi!>-!?rinsi!-,
cia 11 m c.ncl Iki rl,a n Iiasil-hasil !,c:nolilia n !>t:n(I it1 i L i 1 n I I kc:!w:rl~ra n .* . ...
p ( : ~ i ~ ~ i ja rcjt~(\%! ~ jaya i 99.4: 25 j. Da ri k(;sc!pt~i~~ i i konl ~ W I I S I y,[~ r11 111 I y~ 11);
Iw?rh rll>~rn!y 11 clc?n!yln kinc?rjil I d i ~ l,lm i r IPA clcbn!>ln
r n o n ~ : ~ t ~ n i i k a n Kit IPA atlalali :
i j ivic>nl;un= i i?il iia 11
2) Mo~i;:clnla I>ro!:ram Ix!la ja r rncn?.,l jar
3) M(%n!~,c:lola K(!lils
4 j Mc~i!;!;trnakan ~ l i c c i ~ a tiill1 sunib(?r hc?ia~iir
.5) Mc)n!;~lolil in I(?rilksi I,chil)ilr ~~l(?n!?,,~jilr
6 ) MvniIili prc:slasi siswa untu k k(~!n*nl-i~ij:;ln !~*17!:~ijarari
7') ~ I P I ~ I C ~ I I ~ I 111 I ~ ~ r ~ ~ i s i ~ ~ - ~ ~ r i ~ i s i ~ ~ cldl i ~ ~ i c ~ r v ~ l ' s ~ r k ' ~ 3 I ~ i ~ ~ l I - l i ~ ~ i I , ~ c ~ ) ( - l i l i ~ ~ 11
!,cxncl i d i h n Z L I I ~ ~ I k(:!wrI~laii ! > ~ ~ i ~ , . i j a r a ~ i ( W i j ~ ~ \ (1 100-1: 25)
Dr:n!~in mc:rn~r!rlialik;ln clan mi:n],ilank;ln kom!w-knsi ~,11r11 111~1Lt
kini!rja soor~ i ny, ~ L I r u a-k111 ixbriiasii.
B. KIT IPA
1. Pennertian . - Kit IPA
Scirin j! . . I . . l x r k r m banfta . . n I i r i pi-ntiicl ika n,
~ c ~ ~ ~ ( ~ I ~ I ~ ~ ~ I I I ~ ~ I 11 (isikoioj;i bc!it~j;~r cii111 sisic~~~i i ~ ~ i r t ~ k ~ i ( ~ ~ ~ t i i s( lr i ,~ ~ ( ? I I I ~ I J ~ I ~ I I I cii
hitla I I ~ , . . ilni u iwndidikan, pacla y,iira . . nnva 1111-numhuh k'r11 . 1>(!n~c-rnl,nnj!an .. . . ha rir
- C - - . . - P .. - - C - - ?- - - - - - - C ,- - 3
. - - 2- - - - C- C C - e. 4 F - - C - .. - " 'J: . - - - ." C - - C - 'Z . - r
- C 3 .d e. - T
C - - 'L - .Z L e. - -
2. Penlingnva Kit IPA
Pc>n!;m;unailn nlal ~ r i t r p ~ , / ~ r a k l i k p l d a rvos rs !r~lili;ir rtlc~nj:i~jilr sln!?ll
tiipcriukan, i a r c n a iinp,ici? i- i?c:ri'ikir usia Si3 ix!racia [wtia piins(!/ ia r'li' ix:ri'ikir
k011kril [Arbi! lcFll 1. D i ~ l a n i p r c ~ ~ ~ l~?lt~:i r ni~>~l!;il!i~r 111t~~llpt111~~ili i1rIi villi!;
C:LI~LI!? !u:ri ( i l l > h r c l n a d a la m kclzia la 11 !lro.ws Ix-l,li,l r iiic~n~:a ja r I(~rs;cll>ul
k c h d a k jci'lsan iwi i i~n yanl; d ~ s a ~ i i l v ikan ; , I I d ~ i w n l u tic!ny,an
~llr?n!;l~i~tlirkiln ill>) I pc:rii!y s(?l>i>!;il i illil L p?r<lnIii ril (Ri~k'lri: 19517).
Si~la'li S I ~ I I a la l pcra!y,/ pra klok yar?!; di!l;r~nak,ln !;ir ru SD aclaI;~lia Kit
iPA, Kit IPA SD m o r u p a h n s c j u m i a i ~ aiil! p o r ~ i ~ r k i k }!any, l i i y , t ~ ~ i a h n
vurlr-!;~~ r1.1 SD ~t:l)ilfyi itlilf. t ~ l n l l ~ , / pc?nunj,ln!; tl;llil~il !>rosc:s I~(llilli~r nlc!n!:ilji~r I J
padn mala !,(-lajarall IPA pacla kclas IL'. V clan \'I SD. Kil IPA si-~n!:al
d ~ b i ~ l u i i k a n c.iiliarn mc.macu prc?slasi iwi'lpr s ~ s w ~ l t i ( ?11)~111 i.conci~s~ yilnl:
rlinamis cji.ln rrllr3viln rlc?np,an krahicl~~!>an u?hari-ha ri Pr!ny,aj~ra~i ]PA yijn,c;
Iw ik liclak liilnya cir k u p hersunibor da r i htrku, ! , ~ l , i j i ~ r ~ l n i l r r liitrtrs tl iic:nl:ka !>i
i i 1 i 1 prn kltk d a n d ~ i i u i ~ t ~ n l ; b ~ n dt.nlyln I i I i ~ l i i l l l ( iA>pi l k i ? ~ ~ ( i
1 9%)
P(!n!l;i:trnaan Kit IPA da lam !?rows Iw.1.1jiir rn(.rifi~jar aknn
mcmporiiiialL-ln dan ipak posislii' yiing i x ~ lk jikil c i ~ k ~ ~ i o i a <i~11j;a11 i~ilik, ilkiili
I~lilpi ~ ( ? l > i ~ l i k ~ l ~ i l jikil l.i(liik clik(?lnlil dc?n!:;ln Iwik ilk,lri nic!n!:l~il~nlw I yroscts
I~?JiljLlr JIIPII!;~I~(II; ]nrli j ~ l i ~ s l i ~ l l I~aI lwi~ slt~ I !~(!ri~!;,l,/ prl: 1.ljk r;l~f>~ 1 d i h u l u h l ~ ~ r i
cia iam I-,roscns ixliajar 1rncnj;ajar.
M a t-ala t Tii t IPA
Kit IPA (Kolak Insl-rumc!n T(:rl?a t l t r Ilnirr P(*niy*laliunn A la rn) acla la11
sc!11ui1 i~ ko i i~ ii yi.111); ic!rciiri ~ i i ~ ri i ~ c ! i ~ l r i ~ pi1 kt ~ r r l p c ) l i c l ~ ~ vit I i i~ :
1 . KoIilk Ki t IPA SD
Kolak Kil 1PA SD tcrbual ciari 1,olak ! 7 l i l ~ l * l - . ~ !,c~iln h;ly,in~i dalarn
l<!rtia 1x1 I ti'] tlilr 'I ciiscrk~i J L I I I I i:li111~:1. ~ ~ ~ S ~ ~ I I I I - P I I I ~ , 1111 J ~ I ~ + I t(!r~i '~ 1 ci~11'1 ii,
lala k:Liik alal Kil
b. Alal-alal !xlra!:a Kil IPA
i . Aial } v r c i f ~ i jpniixir scbanyak i i l Jc-mbar y,inI; Ic'rcl~r~ ticir-I j:<I~llbilr
sislctm !>crna!,asa n hcwati dari niantrsia. nill,ir r a n g h i Iic-wan cldn
r t iani~s i~l , garnhar panc.:a indra d a n mI?ar ory;111 or!>lri hcl>uIi milnusict
2. i i i i~ t -a ia l praklik ]FA. SD 1c:rciiri tiari i ~ 8 jcnis ilia!, ~ r i i lial-)iil tiiiiilnl pacia
111 I I I ? k(>Iilk l>ij!gii111 (liiliim il Ii11.1 pi1~1'1 I > I . I ~ I I p(+( 1111ilrl ?(YII!;V;IIIIO~II~ KiL
IPA SD. -
1:. Birkir Pmi~!~ l~ar l Pcn~,j;unaan Kit iPA 5il tii sc*koi[l,l tiasilr untut: i;i:ias iv ,
V dill1 kc?las VI.
Bu ku !-)cbtioman ini d i susun dl .ngan mil k . ; d unl-u k rnc~mc!nuIii
kc i lu lu i i i l~~ I ~ I , kcpaia st?koiaii, fy?nj:a\vils ~ > I - I ~ I yr~iiiillriii ti,lialll
~ll(\n!;(!l(>lil ?WW!S h'lnjilr nic>n!yljilr IPA t l i ST>. R I I ~ I I ini Ivlrisi ~~c~l i ik~; i ln i l i tn
pc:n~:gc:~n~~ilri Kil IPA S D yali!; rn~tnjadi I l>d~:i !:llril tl;~lilrii
mc!ii~ksilrii~kan proses iwiajar mcsngajar. il11i.cl1 ~ x x i o ~ l l ~ l n ~ < I L iFi\ in1 ix-risi :
-1 . Dilitar pokok l?aliasan dari strl? !?ol..ok h n h a s t ~ r ~ y i ~ 11:; cia !7i1 l d i i~ja rkan
d t : n c ~ n m e t i ~ g ~ ~ n a k a r i Kit, kclas <iar> waklrr
c. Bii Iiiln !r!ngajaran
d. Alitl cian t?alian h ~ : I i ~ j ~ r ~ l i c n ~ ; a ] a r - .
0. I < ( ~ ; I ~ I ('111 ix:ii3 jCl r r i i ( ! r i j ~ ~ jii r
D. Pokok-Pokok Bahasan dan Sub Pokok Bahasan Yang dqpat diajarkan densan Kit IPA
Pokok 1x1 hilw n rtn 11 sirh !?okok ha Ii;i~,in yariy, c! (10 !,I rkon d(-ny,,lri Kit IPA
d a p i ~ ciiiiiiil~ ~"ldil 1i1iwi cii bilwuil irli :
Talx!l 1. P o ~ o ~ Bi ih i l~ in dan St117 Pokok B ~ l l r i ~ 1 1 1 . . . . . -. - . - -
I . I i I\L.'I"
D-lrnl* R,.t..."-- i I "L\"I\ U'""I"'U. I.-- - - I - . - . - - . . - . - - . - . . . - . - - - - --
i iV 1 I . Air - - - . I I L. UClilril
E. Sepi positif nrqyyuna$R K j t i ) A 1 ( " 4 1
Pcnly !;"an IPA y a n g L?R ik niotiiaIi!; kidilk i r l C ~ [ r p hati1*i3 Ix:rsuml~c.r
pacia hirkir saki. Pongajaran ilu i isrus dii~.iiy,ia l>i tic.ll!yn i1irll ~>rak!li; sc:rt,i
linj!!l,i mntr!xrn unlrrk liiclup dalilm rna\\*araklil. K i l IPA unlirk SD yrlri!;
diIony,hi!'i d(~ri!:an !>orloman dan !x-n~:y,irnllanny,i ilnrllC, ~ , u r i r ini a l d n vtnjtnt
I I gur1.1 daiam prosvs i)vii1~1 I. i i i o ~ i p i p ~ r I it111 cicil~il 1 ( ~ I ~ I C ~ I ~ ~ I I I
mc!d ia,/alal I?,lnlu cialam mcnca!,ai t ~ ~ j ~ l ' l n ! ~ * n ~ , i l ~ ~ l r : i n 1P,4 scns1lil i cl(!li!:nn
i c u r ~ i c ~ l i ~ ~ n i .
D(!n!yn n i o n g ~ ~ u ~ i a ~ l i Kil IPA dc.np,a n Iwik cI;in I~clt'r l si.orang !:LI rir
[elah ~ii(t~i!:c~rnbany;hn daya fikir, iruay,inasi clan k r ( . ,~ l i I ' i l~ i snp JV;1n!; w s u a i
cic!ny,an r;lrili lx~rkc!nii?irnt,"~i i'lsik d a n ~'isiitisnyn, i .,i rc:n;i s l s w , ~ SD yilnl;
Iw?ruiii~.~r 7 .;ilmpli 12 Ii1li11n I)c?nitlil yatlil I~illi~p I>c.rfil..ir konkril (Piii!;iaI tli~liim
Ernawali '11)93).
S c . i a n l ~ ~ l ~ ~ y ~ cicngan nlcny,~;unakan aiat pc.ral;.li a i i l ~ i,'lntrl scpcr.li K I I
IPA Ixorarli : pcny,aInman Ixtlajar y a n g IilngStln!: il(:n:;i111 mc!n!;!;lrnakan nlal
!?orii!;;1 a kan Ichili lwrmakna ha!? sis3vi.r da ripilda e l : lx-rika 11 c:c!r;l ma I1 (Cn in
:L~~N: :v;j.
IJnl I I ~ I(?rsc?lc?n;v~yininyii yrosc:s I~ ' l i l j i~r q'(-il I-il c>pIi~iliil,. !:III'II r~lc'~lliliki
k ( : i i~~c l~rLin yi ins s t ra lc~, is . Tclnlan!: stralc*r;is cii.~n rnt!ntl,~sirnya ywran~ln ;;tiru
cii cia iC1 In niclrc!nulnaicc? 11, nioialcsnna k a n, tian mcny,clva i i~~is i i\c:y,~~i rCili i>c!ii~ ja r
rnc:n!yi ja r, p i ra !,aka r dun ia ha ra l m c l ~ v a taka n " I ' L T nclvt-r sctc3n a !:oocl
sl~rcl(!nl ~v i l l iou l a ~,otx1 lear.licr,/ Rttlh Lovt! dalam r tlw;ircl F Roi-Il<~ : !'l!fX3). - Uiliillli ilrll Icrc i~painyi~ Lujuan cienj~iri 1nil1u \r,l~i}; ci~~n};lrli;i~n sii11l;al
clilonl.~tk;ln o l rh !,nra ~ w l a k . q n a a n n y a ( p ? r r ~ ~ ) .
Alas clasiir it11 !,cnern!?alan z u r u p l d a !,osisi s!rat(-!:is I(>rsc.l>ul d i alas.
r';~(lrl hi) 1 1 1 ~ 1 5 1 kcitrc'l~il );II~LI ~ I ? i l ! : i ! ~ l i r ~ r ( - = ; ~ I ~ I ( ~ I I I I I ~ ~ I I I J i ( ' l ~ t ~ c i i l ~ ~ c ~ l i ) ~ i ~ ~ ~ c i i l ~ i j ; ~ i \ ' . !
uti ILI k nic!m iliki riiisnr ko~npc!l(lnsi.
F. Kerangka Konse~tual " l-rosc>s iwit~jitr ~ ~ i e ! n i ~ p ~ j t i r I T I C - ~ L I ~ ~ ~ ~ Z I I I LI ~ I ~ C I ~ K - ~ I ~ ~ ~ ~ I I ~ I ~ I I ~ s i s ~ v t ~ yt111j<
st-danj! . , iiic~nj:ikuli . , prosc.s Ix?laiiir, niaka kr~l>~rhi~. ; i lan r)rt>sc\s Iwl,ii,ir mc.naj:ii . , jiir
snn!;,i l k-r!?~ nlu I>!; palla ~ ; L I ru sc:hal;ai !,(!la k i ~ ci,~ r. prosc!s lor.;c.l>i~ 1: s c l 1 ~ ~ 1 IJ
sc.c-nrli ianl ;s~~nj ; a h u Lldak .i;lri~;s~~n); i~clt~~ilpilyil ~ i~(~rnpc~nj : ; i r~l i i~ , , mc?mbrnii
tIi111 ~iit?n~:(~~nh;ln!:kiln 1 I I s i v I ( 1 1 i I1.1j1lilll
!x.!Lijc1ran yc1ri!; ciircncanakan. Dalam lia t ini !:ur~l tliluntul u n l r ~ k tiic!miliki
kt!nlilml~unn tian kolc!rampiian sc3hat;iii I(wnaj;il ~?roli~sion;li yrlirir mc!nf;c!ioid
pros(!s Ix:lCl r mc:n!;aja r. Dalam m(:n!:c:lolll !)r( IWS Ix!l1l ja r tii(:~~!;a$l,
d~pc>riuitan ~Ii lr i l Lcgi, d r n j y n sI ra Icg~ Icrs<.bu L !;u rrl t i,l pa L m c > n g ~ ; ~ ~ n i l kan KIL '
IPA, k(:!;iilLln hcinjar m o n y j a r Icr!>ilsal !xidn sis\vcl hilo mc!n!v;?lna kan Kil
IPA. Oloh st>hah ilu Kit IPA cligunakiin t i n h ~ k rnc~ri!,n1!3Lin !~rinsi!~-!>ri~isi!,
cars i ~ * i ; l j ; ~ r S ~ S W R i lk t i~ .
K i l IPA yilnlg tdi;:unakiin (1illilnl ?roses I>t?loj,tr mcw;:;iirir tortiiri cliiri
kom !>onr.n ;?okok ba iii.lsanr tiijuan,. a la I clan Iln 11'1 11 . i:cl rcl kc-r],~,/ la nckc~ 11-
iangicil i i kcj?~il Iil n, iaporil n i l a s ~ i k c r p r i ,~ n k c s ~ u n l pr I iiln. S I C > ~ I ~ p k o ~ l i p ~ ~ i ( ~ ~ l
L(!rs~I?i~l s(:oril n z !;uri1 Iinrus mcma ha minr*n, sc:liin~v!:c~ K i t IPA t l i l ;3,1 L l>cv-!,c!l;~n
sol>ap?iamana mcvjtinye. Ekrdasarkan u r a i , ~ r i di a tas ni.lka cia!I;~I tiilarik sLintii
kcril ny,ka konscbplwi it^ iil m p~iilksilnai111 i.. inc?rpl sc50r,l 111: fiu ru (iill7.1 I k ~ l a i ~ i l i l t
~ i ~ t i t i ! y ~ i i ~ l ~ ~ i r 1 tjii>;l will1 ini :
G a n ~ h a r 'I . Koran!;lici Kori.w!~lr~al Pclaksanaan Kinclr!a G~r r i r
R A R TTT T5T55TT4F? Cl,4F? &L4P.?SA!i-ZT PEF?!l! .TTL+r\T
A. Tu juan Peneli tian
D c n ~ ~ n rnclilial !v~rniasaIalian yii1>!7; lr~lali (lips !wrkan bab
lc!r~iai~t~iu, pc.ni?iir.ian irii m c m u a t lujrli~ri poicok unlui; ~i lcvnpc~rnic~i~ ~:i l l l~bi~riln
tcnlun:; v11p;[Inili1ll Kil IPA di SD No.20 K(!(-,lniaI;ln Kolo T a n ! ~ l i Patlan!; yln!;
sccara rinci ~ L I ~ I I B I I clia las adaliih 111iIuk 111endi11,aIknn inI'ormasi yitnr, mc!Ii!?irli : - -- .
i . ~'(!rc:rii:~) n a ~ l n 1x:nii~:i;lja ril n i icn~;an m o n g g i ~ t ~ i ~ k a n t,lr 1 I ~ A .
2. P(:lilksi~nil,l~l pt:nil)cIi~ jilriln d~n!y ln nl(:~~g!:l.lnilkil~~ Y i l 1 PA.
3. Ev,i Itri~si !)rrnLn:laja ran r lcnlyn mony,j;rj ~ i a kan KiI IT'A.
B. Manfaat Penelitian
Pad;] inlinyn, !x:nc:lilii~n ini d i s a r n ! ~ i ~ i ~ unl-11 k r~ i i~n i~ , l !~n i h~ltrn 11 dinl ,~s,
tiiha-ra piccl n i ~ ! r j ; ~ ~ ria p i 1 h cia iam iiai-hi~i iwriic~ I r :
1. S(!ha ?I i in pul ha,@ p r u dalarn m(!lai:.;anaki~n lill IPA khirs t~snv;~ !;ir ru-
ITLI rir SD. I I
2. Baj;i pcnuiis scnciiri penciirian irii bc:s!;una sc:iu!,,'~i pc-rij;c!mi~anj:an iirnir
d t ~ l i~nl rnc!lilks;lnak;ln Lu!ps sc?ba!y~i pc:l~!yjar.
3. ~ ~ ~ b ~ l ~ ~ ~ l i thll~kln ! j t ~ < . i ~ t l n (l i ln rcb[{*rqyii --!ri~[(*!;iy l>:*;;i r(\ri\ p 8 1 ~ ~ ( * r l l i \ [ i ( l i \ r \ l i
~ ~ r i ~ i ~ k yan!: ix:rminaI utllirk ic:ilril monciaiamr por\ct ,~ii~n-pclr~oi~ i i ~ n i<rl JPA
tli Sr~kolilli n;l.;;lr (SD).
R A R TV h4ErZEE PEF?ET,ITL4N
A. Tenis Penelitian
ijc!rrinst~rki~~l nlasi~iai l ria11 i-ujuiln ~ ) e r ~ ~ c * i ( i i a ~ l i ~ ~ i , 111;!i,i1 p ~ ~ ~ c ~ i i i i i ~ ~ i i ~ i i i ~ ~ i i ~ i i ~ i ~
pon(!lilian dc:skriplif kicalilalii, - vanp, ., mana tnc:nurul S,>radl(!v ( I ' fHO) , nic!loclc!
kiri~lilalil' mc!ru !>il kiln !?rcrsc-tlur 11nl.u k mclih,i l, mc-ninjd~r clan rnc-n!::>i mlw r h n -
ohjc:ic yanr, tiilc!ii~i. iJ(:miiiiian nic:lotio [crsoi?lll diti'lsa r i ,111 a l a s ~x!rlirnixlny,krn
I)iiliwa p~nc:l i~ii tn ini I w r l ~ ~ j ~ . ~ i ~ n 1.1nl1.1k niclli!:itl(:nl iCiki~c;i ;n(ln!:?:lllliiilll K i t TPA
pads p(!~i>l>cliija r'~ n IPA d i SD No. 20 yang lx~r lokasi c1 i \:(-i.a111il [:I 11 Kolo Tan!:aIi - lJ'l~iil fly,.
R. Populasi dan Sample 4 n I. ruyulclni
P o l ? ~ l i ~ ~ i y~ln!: d i n l i ~ k s l ~ d (iillilm pctnc1l:'iiln ini t l ~ l r 1 l ' l l l 13111.11-j;11r11 ~)ilclil SD
No. 20 van!: hc~lokasi cii Kcl.amalan Kolo T , ~ n g a l > P,~rl,l n!:.
2 Sampel L1,..- ... : ..-- 1 ,...-. 1-1, .,,,..I.-,.: ..-.-- I ,..- ..-.. .I .-: - I I \ l > ..- ..... .-. .I.- ..,. 1 1, I V 1 < : 1 I ) ; 1 I I ) ; ~ l 1 L I I I I 1 < 1 1 1 ~ ~ l l ~ l L ~ 1 C l 3 1 yclll?; I \ C I I ~ l I I ~ ; \ I < -11 l I \ ! r r P l c l l l ) ; , I l l t l T \ a , ~ < : I L J I 1 1 1 1
anf;y,oLa 17o1>uIasi d i j i l d i h ~ ~ s a m ~ ~ c l dalarn l~!.nc*Iiliiin ini d c n g a n
mon!;y,unilk'rn lctknik ' lbfnl Snrri!llirr~. I la1 ini si.: 11;1i <I(,nt:;ln !x;niia , - . . . . -
Arikun io ( J W L ; i i j ( j j ixlilwii apabiia oi7jc.i; pcnc.iiria n i;~rrany, tiarr i iki trrilriy,,
n ~ i ~ k i ~ I ( ~ 1 1 i l i l~ i i ik dii~niI)il S(?ci>ril ~ P S ? I I . I ~ I I I I ~ I I ~ ~ : l > i > ; ~ , ~ i s ~ ~ n i l x ? r (I,I lit,. t(:tayi
a!?al>ila juml;~li Ichih 1w.far d a p a [ tliaml?il 106 liiri!:iy 15% cl,tri jttrnli~h
pop ins^. Salnllci ~ d i l pcnc i i lu~n ~ n i ati,liaii j:urir-j;llru yiln!: mc3nj:iljilr t i1
k ~ l ; l s 1V; V; cliin VT Sn Sn No. 70 Krv-anla 1,) 11 K o l o Ti! 1-y,~1> P;"Ian;:
C. Instrumen Penelitian
j e ~ ~ i s &kin
Jcnis d i l h y a n g d i k ~ r m p u l k z ~ n dillan1 1wnc:liLian i l i i acltili~ll dilId primcr,
ya ilu da la-dil ti] yans d ikum!7ulka1i lansstrng dari ru-!yr ru \.n n!: mc:nl:ab r
cii kcliils iV iiinl;y,a koins Vi Si3 NO. Zii iiocamal'in ~ o r o T a n l ~ i i Pacianl;
pcriha I ! ~ c n ; : ~ i i n a a ~ i Kil IPA dcn!;an as!wI: schay,a i 1x1-r kut :
-1. P(.rcancannan pni;m;unann Kit 1P 4
2. Pciilksilnililn pc?n);t;unaiIn iiit iP ,i
3. Pcnilaian !x:ncs-tlnaan Kil IPA
D. Surn ber Data
Dii1~1 l)i~ci<l pt!l i t?i i~ia~~ ini i~uaia i l cia I ~ I yo 111; iii I I ~ ; S I I T I ~ ; (i iyt>rtit>ii cia ri t)i~yt>k
pn!: dijarlikin suhjck ~wnc>likian,. vail-l~ p.irru-p,uru k,ll,ls I\/ liin!i,!i,ii ktlli~s VI
SD No. 20 Ktlcarnalan Kolo Tanfi2li Pacla n;;.
E. Teknik dnn Alat Pen,pmpul Data 4 - 1. I crknik ~ ' c ! 1 l ~ ; I l l l l ~ ) ~ i i l r l tiaia
Svstloi d c n j v n kcgia tan pvntlliliiln yi1iI11 r ~ n t u k nlt.nclilpilLkn11
pa m 1x1 ran lcn la n!; ?~~IVLI a 1 Ki l IT' A cia I,] m ! . c \ rn hc.l,~ ja rii n I P.4 cl i SD , I
- - - . . - . No. 'LO Kcr-dma kin KoLo -i-angaii Pacia~?g, rnklka Ic. ' ;~i~k p r . n l ; r ~ ~ i i p ~ ~ idn (iii l i ~
~I['II!?I 11 ~ ~ i ~ ~ ~ i ! ; ( ~ l ) s ( ~ r v ~ ~ s i / n~(:Iil~il I ( Ian ~ \ r i~Wi l r i ( - i I~a l ~ ? O I I ~ ~ ~ I I n ~ ( ~ ~ ~ i i l k i i i (lil fIi~ r
! , c r l a ~ i y a a ~ ~ clan ?wn,~ .adaan daI'iar wawgancara.
2. Alii l pctnj;ir rn !XI 1 (la la
3c:suiii tii!npin itrknik ~ ~ o n l ; u m ~ w i a n ciai<i \.,I ti!; c i iy, t i~i~~i; .~n, maka
i i h l ~ c n p . u m i w . ., . I. clilla v a n g dij;una L <ln a d a lali tic-npin mc.liik.;;ina kan
ohsc.xrviisi langsun!: tic!n!:an rncxny,!:r.lna h11 I-ri~luxra p i kii isii>nclr yaii!:
i i ~ n y , ~ ~ ~ 111; d t ~ s ~ oich pnc:i~L~.
F. Teknilc Analisis Data
Sc!p!rii yi11lg c i i k c ! l ~ ~ u k i l k i ~ ~ ~ ic!rcit~iii~iu, i > i ~ i ~ ~ \ e t l p c ~ ~ c ~ i i i i , ~ ~ ~ i ~ i i i>c-ni t t~ i cirlskripii(
kualilatil ' .. van$: ., I lc~r t i~ iuan iinl-ilk mc:mpc:rolc:li i l l f o rmi l s sc-lxl!y i m a n ; ~ ilrlanva
I(:nlan!; kincrja !:uru r l a l a n ~ rnc:nyj!;unakcln Kil IPA pacla !-~c~mhc-lajaran IPA d i SD - - N o . 2ii Kc?c.il~llil Iitn Kolo Tiln1;aii PilLiclllj> nlil kil an i l i i s~s ti i l Iil yi111j; tiij;l~llilicil~~
dillilrll ! ~ ( ? ~ l ( ? l i t i i i ~ i ini,. yiliI.I~ yln!; (~i!>lnlI~lr!4111 (j(?~l!;iln k~llil-hlfil i l l i l l1 killi~nill
iii!?isali-!?is~likan m c ~ n u r u l ka1cy;ori u n l u k rnc-m!xrrolcli C.c:sirn!~uI;~n (Arikirnlo,
-i 998 j.
B ~ ? r ~ i i l s r ~ l ~ l I I I ~ I I ~ I I ~ Jliln!; I l (?~>(~i lk dil(7lili ~ f ; ~ i I u Iiri!;ki11 p:1l;;!;lInilill1 Kil IPA
!>crnlx!lah ran IPA cii inasin!;-riiasiti~ k(-las IV, V, cl'ln \;I !(!IClh d i lakukan
anaiisa ticxnj;il n molocii~ s k o r iSinlr,arirnhul~ i%37), c i ( > ~ i y , ~ l 17 l lc!~i!>~ iil(y,orii~ 11 skor
sc?bil!yii Ix!rikr.~t :
S k o r clcntyn tiilai 0 - 20 cliki~l(!!:orika!n san!yl k11 ran!;
S k o r clcnl;iln nilili 21 - 40 dikillcl;oril- <In klrri~n!:
5k.(>r c.ldtt>j;:~!l 1 1 i I a i 41 - ($1 cl ik .k! I .o j ;nr iL: i~ j (:I-I~.I . I p
Skortli.n!;i~n n i l a ih l -80tiikilI(!!;orikn11 haik
S k o r ticnl;iin nilai 81 - 100 diki~lcj:orzkan bitik ~ C . i l l i
R A R V W A C 1 1 n A \ T P l T N f i R A U A C A h l I - L - L I - U U I *A. -&. I . . L -1- *k,L I,
A. Hasil r. ~c!rcitlSilrkil~l i~ l ju t~r l ytlri); hc!~lcit~k ciiic~iiii y t ~ i i t ~ 1111ir1k. ~ i ~ c ~ i ~ j ; c ~ i ~ ~ i i ~ ~ i i i~igkili
r?cnp.{yrnailn Kil IPA 17atla iwmlx!laiaran IPA dimilsin!!-~aiiisili~! k(*lils (IV,V clan a .,., . . . , VI) tian Lc-la11 cfilakukan analisa drn!:an mcli>dc skor (';in!:it rirnl~un: 1987) clan
p~ :~ i iba i -~as i~n ~c~r i i a r i ap niiai skor ciiiakuihn ciony,;ln tir<kripsi k ~ ~ a i i t n t ~ i , m i l k
di!?crolch liasil sc:ha!:a i Lwrikul- :
I. Menyusun persiapan mengajar dalani rneng,pn21.;an Kit IPA
G c ~ ~ i i i m r a ~ i cia ia ya~ i j ; iciaii (iipcroi(!ii tiari 2 o1~11ij; y,uru ~>~i( . ia kciiis iV
dcrl!:;ln n~c.liliu L kc!;iir Iiln ?c?rc?nc:ilnaan p?nil~c\lilj,~ r 111 dikilI~!<o~.ikil~i !)ildil
hi l (1~0r i ku ra n!: (skor 25 d i k a t c ~ c lrika n I - 1 I sclsua i d(:n!yn
pclnl;ka L P I ; O ~ ~ I n 1iwnuruL skor yang k>i,lil d ~ l c ~ a l ? i . ; ~ ~ n , pc.rc8nc.,lllilil n yanl:
( l i i i l k ~ ~ k i ~ ~ i !?il[Itl k ( ? l i ~ ~ lV l i > l ~ i ~ i ~ l n ~ r ~ ~ p f i : ~ ( ? ~ I J I T I I I S ~ ; I I ~ I I . I ! I I ~ ~ I - I ~ ~ ~ l ~ l I ~ ( ~ l i l ~ i ~ riI11:
r n c ~ r u r n ~ ~ s k a n kcll;iatan lxlaja r rnonfpiarr mc!nc-:itrrka n y n i l a ia n (tiin
mcnyus1.111 ranj;kt.~man malcrl s c p ? r l ~ Inix'i 2 di h a w o i ~ rnl.
Ta Ix.1 2. T-'orc~ncclnLlari Prosos &;la jar Monl:aj.j r d c ~ n l y n \lon!lJ!:un;lkcl n KIT 1P.A SD Pi~dir Siswa K ~ l i l s IV, V cian VI
I . . - -. -. ., .-.K;,,.r.,5 Ki?l ;>~. I' K#!I.>s Vl
. .
~.~ Kegialan ..-, . - - I I o r Ill1 I Nilnl I I Nilai I Skor
. . . . . , , . :. . . . ...
- - I I .I. i h ~ ~ - l , ~ ~ , - , ~ i : \ ~ I I ~ ~ -. . ..- 1 -. ~ 0 I I I I I hlrnc.nluk.>n ;11c~L1-1 S V I I ~ ~ L I - i . . . . ] . 1 0 ( I I I I]
I 2. 1 1~v1>j.31-.u . . I I ~ / \ ~ I - : ~ I ~ I I ~ n>.~t(bri .- . - . . . 1 . . . I , j I 1 ! . ! 0 , . ,
! ' 1 ! ! ( I I ..
( t I , - . I I 1
- 1
.- ' - , I
I
ir - - I ' I : ' ,
!' i , !! - / I ,
1 1 7 1 - - .. . . - . - ,
11
/ .. / hl.,nyu-un ll.~n~:li~rn.~n \l,ltc>ri I 1 I 7 1 d I 0 ' 1 i : ;
/ f. 1 - +lr.np,n;~li<, 1'oLr.L l!nh;n.~n . . I i - . _ ! 1 . . 0 _ I I I] .. ' 1 1
I g. I Memaham1 Huku Pcdoman I 0 1 : 7 ; . 1 j I ' 7 1 7 , I
~ , ~ i l < , r ~ h < . ~ l:,~l,~ti!:h.~~-.~~? !\I,!{ I 0 I
11 1 : I I \ . I . . , . I I'
,. , . \ l l ' l t l P . l l . ' l l l l l ! - ;; . . i.. 1 . . . \ I 1 j. I hApl?kt!k2n P o r r n h ~ a n i l
1 ' il
1 X. I Mony~aykiin lerntnr P~nqay inan : ' I) I
~ -
I 1 I ' Untrlk Guru I ... . . 1 0 j i 0
I 2-1- Untuk S~swa . - -1 1 I ~ - - . i 0 I , - o .
Total skor 1 j I 28 I I I . j 28 ; 28
P;l~fil I,] 1 ~ 1 2 jiip,a da pa l dililia l l>al>~t.a !w>rc!nc-,lrl,la n !.ronilx-lc~ jclrnn !w[Ici
Fcciils V jt.i!~l tiilkit Ic?~;oriFcan kurd n;; jskot 28 111its~iic I N Y I ~ ; I Y ~ Ic~!:oniln ku r<~n) ; j
kilr(?n;l ~mr(~~>c.i ln~ti t l> I I ~ I I ~ V ~ tlilnkli kiln pil(l,l : p(?r11nl11sili 11.1 j11itr1 !~~1 l i I~~l i~ j i l~ i l11 :
mr-rum L I . ; ~ - . I 11 kcy;ia la n bclajar I I ~ I I I ~ , . i i ~ I !~lllililirl~l c1;111
mclma i l ~ 111 i i3t1 k ~ i t~ !c io~ l ln~ l .
S(?n~c>n Iil ril Iiilsil yon!;ka lr!:ori;in p h d a k(8lils 1'1 jrl!;,~ klrril n!; (skor 28
masu k da la m kal(.t:ori kurang) k;lrc!na !+c.rcnc:il nann !iari\.a d i lak~rkt n !,atfa
k c : j ; ~ ~ ~ l t ~ ii-k(:j;~i~ tit11 I I ~ C ~ ~ U I I I ~ . I S ~ ~ ~ I ~ I U J L I ~ I I ~ ix\i,~;ar, 111c>rt1 t ~ ~ k i l ~ i k ( ' ! \~ i l I~~~i ix>ic~pl r
~ i i (~ t io ;~ ia r,. I ~ I P ~ I I S I I I I .raliy,kr~ ~ i i a ~ i tiia l(>ri dati 1iiil111 i I1;11ii i I J I I ~ I I !x-v lotii;~ 11 0 1
styxvli l(~rl i l i i~ l p3cfa la l~cl 2.
2. Pelaksanam proses belajar nzengaiar -. . d e n ~ a n rnennnt~r~akan .... I\: i t IPA
G ~ I I I I ~ P ~ I ~ ~ I iiaia y a ~ ~ y , i c i 2 1 i 1 i i i lwr i~ i t* i~ dari 2 o r 111) ; , Y , L I ~ U l l c ~ c i i - i krnii-~5 i'v'
da lil ni 1110lillil [ k(y:ia . , liin ?(?la k s l nan n r~rosc~s 11c~l.l i,l r n10r11:ii ., . iii r dcnp.il11 . ,
clilc:la!,kan,. !wlaksanaan PBM y a n z c:lilakrlkan !)iidi.~ I:c~l;~s IV l i a n ) ~ i ~ IXI~LI!?II:
Talxll 3. Pola ksanijan Prost:s Bcla jar Mcnsaja r l lcn~g~iri h.Tr.ri!:vir nil k ; ~ n Kit IPA SD Pada Siswa Killas IV, V clan VI
.. . -. ..: . - - - - r;---y-- --
hl l t l S I v T , - , - . , ' r \ l ' l l l > v v,. r \ l ' r l l> B . . 1 , ) v I
No 1 Kegial.~n ' . . , . - - . . I . . .
I ( JIh ( Nilai I Skor J I I i 1 Nilni ! !>kol. 1 jlli Nil<)i , Skor
5 I Kcsiy!wl;~n - - . . . . - . . . . .. -- - _-_ - I 1 I I _ - 7.7 . . ._- I __ . 5 . I - ! 7.7 ?.7 , ( J
C 1 hlrlnks~n,~k.ln hrj;i,l!an ;\khir_ - 1 ] - 1 I - - , . . . . . - . .. 1 l't,nj~*l~~si~n l~~~rnI-+~t~.~ri 'l'vnti~n~; I 1 j 4 1, \ < - a ..-: 1 4 1 7 7 1 ? 7 7 ' -.;..I.:'':.'-' 1. "'"" " . . . 1- '..j.- 'I". -1- -- I > \, , ' ? - 4 , 7 7 : ,., \ ~ ~ 1 ~ . ~ 1 > 0 k I l ~ > > I'<nl.?!:9r.tt7 1 7 7 7 f 1 - '77 -7
. . - - ,. - . ~' 1 . 7 7 7; 8 - .
---- / - ~ ~ n & & e k ~"mla'h Alai K I T IPA I
3 1 yarly Cipilnai .- -. .. . - - +-- - -1. 2 ; i r ; - I I 1 : A ? I I \ A -...,... I".. ,I.,\,..-,.1, .^.. I...: -----'--I-- ..,; "" """" ' "". , ""fi "',..""..' !! - ..I.. .. .I. .-..' 1 ... 1 ! i !!
" .. - cia kdl(!f;oriki~n ku nlnp, jskor .JIJ,H m i ~ s u k I o r ku ra n!:j icclr(!nli
3. Pengevaiuasiim Proses Beiajar ivienga jar ciengan m e n g g u ~ i a i c a ~ ~ Ki i iPA
Padti lnl?c!l 4, j:atiil~aran da la yanp, lc:lali d ipc~rolc!li tlari 2 ora nj; j;u ru
( ~ k ~ r 37.5 (IiLl I(:!gorikilll k~.~ri~l>!;) wsljiii ( 1 ( * 1 i ~ ~ i 1 1 1 !>l>~l!:k.i~ I(?!goriil~l T I I ( ~ I I I I T I I I . skor
kclids i v iianyd iw.rupa: rnctil:,pi nakat~ a i a ~ rest jrnc:n};y,~rti~iL~ii ']in[ tc8sr i3c-r~rl3a
Talx:l 4. Pcnf;c!valuksian Prox:s Eklakr Mcn!~,,~jar clc:ny,i~n M(!ri~:~;una kan Kit IPA SD ~ ( 1 i 1 siswii k ~ l i l s IV,. V t-liln VT _I -. - _ _ . _ _ __ . . _ _ - . . _ _ - T-.-- . .- . . . . . . . - ~ - .~ -. ......
' , . I . - ,., ', , 3 , I RI!I<15 I V h t : J c l * V K~:!CIS 'v':
. . . . . . . . . No I Kegi~t;ln I---T -.-l--- i I - - 1 . - . I - - - - :
Jill j Nilai Skor / JIli 1 Nili~i I Skor / . I . . . . . . . . . 1 ' . , . . ! ~ . ~ , -
, . . . , . I- -..... ~ . . . .
hlt.rlyll.;trn Scl.11 I valu.lsi ..-... . . . - - ~ -- ..-[; I ~ ~ ~ ~ - ~ 1 l h l r * n g t a t , k s i h.lril I t ~ l ~ ............
hlrrnht.r~L~n skor nilai h'lsil uj1.1n I 1 . . . . . ..
h.lt,rnl.rr~.lk;~n nl la~ Ii.lsll I - - - - I - - ~ . - ~
. - - . -. - - . - -
I I Total skor I I 1 37.5 . . .. . ...... I - .I..... .-I I
Parla kolas V cvaluasi . Prosos B(-l,t ja r M(!n!:n j,i r ]~l!:a da kn I(-j:orikiin
kurany, jskor 37.5 d~kiLcj;c>rlkan krlrilnlg C.,ircna pc?rc\11\;1nail n tilinicukln piltiil
: mc!lirnrikan S O R I y a n g hcranali koy;tiilil;. n1rnEl;unil l\;) 11 a lli 1 Icsl Ixlrir pa soal
itjian,. 1ncrnhc:rikan nilai Iiasil clan momlw:ri kari skor 11 ila i h'isil so!wnrli lc!rlilia l
pacia [a h c : i 4.
S(.nic.nlilr~ I l i l ~ i l ?(?n!:kilIc!;orii~n ?il!lil k(.lils L" ~II !? klrrCin!: (skor 37.5
t l i k [( :gorib n ku ran$) kit rrna (valuasi !,rasc!s h. l .1 jdr mrln!:a jd r ha nyd
tiliilku-kiln p t i a k ~ ~ < ~ i ~ I a n - k ~ l : ~ a I i ~ l l mcniix!rlk6in syor ntinl tljr'ln sls\vil,
rii(:ngt;Lt tiiikc~n a la I [<!st- Iwru !?A soill u jian rl'ln mc*lnIx.rlI..i~n nilai Iiiisil (I;lIx-l 4).
P(.n?g~rna;~n alal ix!rasa (k'il) d a l n ~ i i p r o w s !>c!la]nr rnc~n!y~j~~r IPA
ti i1c.m ukan till 1'1 i~(?rciasar'r;i 11 hasii c>hsc:rvas~ ~'acia m c l s i l ~ ~ ; - n i ~ ~ s l ~ i ~ ~ , krl ii~s a?hilj:;i i
Iwri ~ L I 1 : a ) 1x1 t l i ~ kolas IV (A dan B) pc?nsl:ilrlaan K i l IT'.4 clci la ni !x~ml~oJa ja rc3 n
!?o kok 1x1 liasii n!su 17 tlokok l>aliasilr n ponl:gil naan Kit I FA Iicinvci !>,1ciCi !?okok
ixiiiaain Air tion!yn s u b pokok ballasan pc:rm~rkaan 'I i r . rc>n'ln,v, tiiin s t n i ; l i ~ ~ riel rii r,
i ~ i r mc!n!g,~lir c-f'jri I(:rn?a t ynn!; Lin!:!:i k(?Ic?rn!~aL y.in!: r'lncliill, air mc~nc~kiin kt.
sojyln nr;ili t l i~n !xlkok bil lasan Ix:rhap,ai Ix!ntlc~ padcll h i l , ~ dim;~sitC;k;lri ii ,~larn < ~ i r -
iiiia 11 Lonj:y,(!iil m 17i1 cia sir i, ~?okitok ba iidsa n i111ntia ri rka L '1 n moiayi~ ti!;. Ih!nfyl n
hi] n>ril -1 (c~rn!'cll) ! H Y I ! ; ! ; I I ~ ~ ~ ~ ~ I I a 1'1 I ?('ril!yl mill.(] skor y n 11 ;: t i ipc:rol(.li .;c.ln..;;t r 33.2
da 11 I I ~ ~ S L I ~ tlil la 111 !x-n!;akn lcp,oria n kitran!: cia lnr-n !~c~!i~;v;~~iii n ~1 lcj 1 pclrn!y
sc1wrt1 ~~1.i1iit11 jl<l~iii kii)t?i 5 L ~ I i>ilwilil 1111.
T;1Ix:I 5. P C ~ I ~ ~ , ~ L I I ~ ~ I C ~ ~ Ki t IPA !>adcl pc-mlx!ln]Mr i n IPA 1\(-II!\ 1V
I!..I ... I. [>..I ..... ., I C . . L .. .I...I. U..l ........-. / Krlc15 I V A , \,,,\,,, ,>,,, ,',.%,, v , .,,, ,. l,t,,,\,.. ,,,,,,<, .#I 8
. . . . . . . . . . . . - . . 1 ~ J l h I Nil 11 1 Skor / J lh
1 - 1 I
I. 1 . \ i r 1 j I 1 ,'I 1 Sif.~l-wf:+t 211r I . ~.. - . . . . .
' ( 1 1
. . . . . . . .
-.. ... ... .....
. . . . --
I / :;i j X.. I 1 . . . . . . . . -. . . . .
! 0 1
I . . - I ~ ~ - ~ ~ \ I ~ J ; ~ I ; ~ ; 11ir~1i[;.111r L I ~ ~ L I ~ : I ~ ~ ~ I I ciai;~rii kc- i i~c i~t I.:. -.in :;c,~it~r~-i iar~ - . I-. i 1 1, I?vrthi!?il I-I*~I'~.I ~.I'I.II tvilii <I irn;~si1kka~n kv tliil.irn i ~ i r ht~nc1.1 i t 1 1 !
11.- _ , akan l c . ~ i ~ : j i r l a ~ ~ l .. . . 1 i 1 . . . . . . . -1 - 1 . 1 I I I . I ~ . I J L I I I I I I ~ I . I I ~ ~ ~ C . ' ~ I ; I ~ ~ I I : 1 I )
. . . ~ / ~ I j F ? 8.': , 1 I
. . ~ ~ I I .. '
. .-
I . - . . . . 1 - Tanah lc rd~r i dari b;rgian-bagia" lerlentu yang meripakan-has I i~ ' i 1 pelapunan ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - ...... .......... ..I .: I I ' i I -
I uiai > ~ * J I I ^ ^ ^ I
I ~. . . . . . . . . . . . - . . . ... I 1 --,.? I
K r l i ~ < 1V H
' N i l S k o r
(makliluk I ~ i i l t r ! > riic~linclunj;i diri tl,lri musuhnya) . h r r l ~ c r r i ~ ~ ~ ~ i nnlCrrcl mCl kl i l~rk
I j hluNlluk h i d ~ l r rnr.l~ndungi . . . diri dilri - . . . . . . rnusuhny.1 ! ! , I t o I
1 . --2 l l , r ln~n~: .~n , ~ n I ~ l r tn.~kI~lttk 11id11r I ' . . . . _. .. . . ... . 1 . .
I ---I --i :Act+lsillin~ kctr.rt;.~n!uny~n . . unlura - . hr!viin,d.~n lr~mbirhan . -I .
,\nt:~v:., I ~ m v : . ~ ~ ~ ,.l:~n l ~ ~ n ~ l ~ ~ ~ v h ~ ~ C ~ ~ I ~ ~ ~ L ~ ~ ~ I ~ ~ V O - ~ ~ ~ I ~ ~ ~ ~ ~ ; ~ ~ v a n " I , - ' (.- . - ' - - .(. I__- I -mi~-<<i l ; l~~ lnr i l i m l ~ : k i i n a " ' _ - .- ---- 1 I
? " I I
! , !C' , ! ! I . . . . -. . . . . .- . . . . . . - . - ...... - .. L .
I ....
. . - - .. .- ...
I - I ' I1
! 1 . I ct~!;~m.ik.ln urll11h k*.p-rlu,ln -
--..-- hidirp - - - . -~ A I .I-)---.. -1-6 ..^"-^r---" .I-" Irrr^L..b~"
) -. ) .... ..-..... ........ ,..'... ... ". Y.. Y .a,. ".-.C'.U.Y.. . . . . .. .
- l U I , 1 o '
I
I-. _ - _ J -rnt.nja~ri~ltm !u!rrh sehat . ~ ~ - . 0 ,, . ,
1 I 1'1 ' 10
1 - _ _ - 1 - I Ma~artar~ oeryarl larnuahan bairan buaian i . . .. . . . . - . . . J ' " : "' , . . . i .
tla n cton!yn l i i ~ 11!,i1 4 (elm i! !W:I~!:VLI Ilaa n ali.1 r !x!ra!:n tn,:Ai~ s k o r \'CI ny, c l i ! x * r o l c ~ l i
Talxll 7. P(-nrlvunclan , ) t J Kit IPA pncla pcnilwlaja r , ~ n IPA k(-l,:\ 1'1
I'oknk Hahasan/ Sub .pc)kok Ka1ia.san I I
... . . .
I - h11lMlul. hitlitl- mtmcrimo dnn mrnzg!;yi mnsun):on ...... - .... - . I - - - - - -2 1 .~ A I ;I!- i lid ra - - ~ ~ ~ - .. .....
I - :\l:-l . . . . . . . . . . it-:lr..> r . < v - ~ , . , .................... l , - v e l j r n *.l>ri - 1 . a ~ i v ~ ~ . l r o t ~ n o l ~ l > : ~ t : , t ~ . ..,,... ..... (n>~t.;~\ . ,.. ,. 1 pmil(:nFlran (li.lin!;i), jr.nibau (hi~lunr,), p:nfin-ap (lirlsh) <',in pvr.lb.1 I (kulil) ....... . . ................
... iii
( ._ ! - Magnet rnell~ki dua kutub ..... -. ........... - . . . . . . . . 1 1 I . . 0 . :
1 , _ ] - - Kchlalannya teilelaIt pada kedua Itutubnya
. . . . . . . . . . . . I A . . . I i I1 u ! I .^
'4 u I i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I I I 4 0 '
B. Pemhahasan
S ~ ~ l i ~ r u I l pc!rnbalias;ln d i d i ~ s i r k a n il tils dilsilr lIilIil-tli~ 1'1 yclnf: 1~'lilll
cli!x!rol(!li cI;1ri hilsil !)olak.anaan !w~i(!lilian. T'acla Ixiy,in~: ini c l i l ~ r n t r L ~ n scljcnis
in[c!j;rasi cinri [c:m~ian-[omua n pt:tloi~r ion S ( % S I I R ~ c i i~~i j ; ,~ 11 lx~111i3il i l c l ~ l I I 11ias1 ii111,
I.i.1ji1i111 ! ~ ( ~ r i ( ? I i l ii111,. ?ri111!? d i ( . i ~ ~ l I ~ ~ n l k i l n dtllillll ! N ! I ~ ( ~ > I I > I I I I I , . I 11 k ~ ~ 1 ~ 1 1 i ~ l i i ~ 1 1 ( i i ik i~l i 01011
sc:cl i kil 11 1;1w 11.
1. Perencanaru~ proses belajar nmengaiar dencan n i e n r l : r ~ n ~ k ~ ~ ~ ~ K i t 1l'A
n rero.sc:s irc~iiljirr r~it:riy,irjflr I I I ~ ! ~ ~ I ~ ~ ~ I ' L I I I r t ~ r l y , h ~ C I I ! i,t.);iC1 i'111 : ~ m i ' ~ j ~ ~ r I I I ~ * I I } ~ I ~ < I ~
~ l n l u k m(!~l(-ilpili Luirriin rc?nj<r.aiitran ., . - vans: ., !elah dil(.I(lr?ki~n itu, p.r1r11 . . Ililrr~s
mc:rn !xr~iva i k(:r.nam p u a n iialn m mc;rigolola !>rose:\ t>r.*lc j. 1 r riic-nj>l~l r. Ll n!:kl I1
a w a i d i l ia~i i mc.ny,c?ioia prcwc!s i lc iapr menI7lplr aciiliilii ic'iij;an ~i~c~rc~nc.,lnili;i~n
p~n,~,a]arf i t i . Pcr(:11(:i>llaa11 ilu (la pal Iwrrnn~ifaat I,i;r!;i !:urtl sc-l>;~j:;li konlrol
I(:rIiildilp cliri sc.ncliri, sc!bay,oi pc!!yin!;il n ha!;i ;?,ti rll st-nc! i r i rl'ln solallyl i !x~clom;lii
'i?aj;i 1;" ru u n l ~ ~ k mc!iak.wti~ikat~ k(:!?,ia (an iwiajt~r mt!~l!:ilji~ r. rSicti1 sc-ixl i) i lu
nt?rc?nr-i~ni~i~n t i hr?n(li~ k l i ~ h i I 1 1 i i 1 i rllF1 st~1iin~;m~l
mc:mpc~rm irc.iclli pcla k w naari !?roxs lwln jar rlion!ylja r 5i.r la ~iic!ninl:k;~ lkc~ 11 liasil
iwiilpr.
Makin hi.] ik !>c!ro1ii:anaan ya n?, di.hua I,, liia kill I~,!ik <la11 milt lali ( la l i~m
mc!laksiinaki~~i kcyialan I?c:lajar rucn~ajar,. sc-l.in?,c;~ wm.lkiri linc!l,i Iiclsil holi~j~lr
~ i i ( ! ~ i t y ~ 1'1 r 111; t iCl ~ I I ciii:ii ylt i ( i l c ? l ? ~ i i k i > ~ ~ ~ i i i ; i 27' R(?rdil~ilrkii~i Iiiisil iini~lisis tlilri (li~Lii yiln!: Ic:I,111 c i ik~~rn~l l l l i i t i i nlc.liil~~i
!?c!nc!litian,. l i~rnya la Eir rir-!:ur~r niasili ku ra 11: da Ian1 r~?c!nyirsir~i !wrr.ni.arincln
proses i w i c \ j i ~ r ~ i i t ~ ~ i ~ ; i i p r cicmjyn ~nc~~ij;~;ur>akilti KIL. i i ; t>j :~~)I~~n Ticrc~ic-iln~liln 13rosr.s
Ix:la$i r r i i i ! r i~; i l~t~ r ~ ~ i c l i p i r bi :
a. Mcnyusun persiapan dengan men~~qu nakan Kif 1 ['A
S c i u ? i l ~ ~ n nlc?i;i ksilnaknn proses i3ci.j jar rn iwly~ j ,~ r tii kci;ls, j;urrl iiil rils
mc~l~i?c~rsiil!>kiili dir i l>ii ik scu-am 11i(:nliil rna[.l!xln str ,lrlr lisik d i l l , l ~ i ~ I)cwlr.~k
Ii:rli~lis. S~Y.,I ra riii:nta I ::ilru h a r u s rnc:n!:ui~~i i inc] k r i !,,In!: C I hi n d i ; ~ j ; ~ rkc~nnya,
sc'cilri1 i ~ s l k !;uru i iarus incnyusun pc%i-srapiln Ili<'ill:ilplr S('(.ill.11 Ic>r l~l i~s .
r i ~ i I I ~ I l ? r s ~ l lx:rsir;t I. I I i k ~ i i i ~ i i i clilri
!~fi)!:r~~ 111 !>i>ri!y,jil r i :al t~rwirlan. Dalanl !.c:rsia !,i1 n !>i%nl:"ii~r'~~i !:11 r ~ r 11'3 r i ~ s
mc~rumusicttn lujiran pongajaran, mc:rumu:,ican i;c-l;iil lirrl ixlidjar rnc.rij:"Fr.
Dari liasil !,c!ncliliat-r yany, lolali di!,jkukiln I(:rr,vaLl ! ;u r i~ -~ ,u ru masih
kt1 ra n!; da l;lm nic : rumusIa~i l~rjiran !~i:rillx:lald ran,. .;i~Iiiti~;!y i?c.r!>i-n!y rirli
t i i ~ Ici 111 ~iic:ri~rnirskan kcy,inta~l Ix:h jitr mcljip,ajar cian rnc!nr>ta~>i;an ~x:nii;l i i l ~ i .
[Jnlllk nic!n!:;i Iilsi ~ ? r n i i i s u l i l l ~ ; ~ n ini, g 1 1 r ! ~ pc?rlr~ n u ~ ~ : c i ~ i !?ill I>ilnl.iri~:ii n c h n
Iiic:ni:arihin sol~rs inya, s c l i i n ~ , ~ ~ !>~rsia!,'ln I V ( - I ~ ! ~ I $ I ~ r l i ( l r i l !?C~L~~i
~x!rc~ic ' i . l~ii~a~i j ~ x x s i a pan 11i~nIa i cian iisiC. yilnj; i>a ~i u n l u k Ilii1n!:ajnr sc!rtn
mc-m ITIlwa Iii.lsil yan!; posistiS da la m !,rose!. bclajil r (Dcl!xii kl>ud.. '1 ')'.rl).
Kcgia tan mony:anaIisis pokok I.,-] hasn n I dila kir Lcln 11 nluk
~ i i c ~ r i j ; ~ ~ i ~ i l l 1 I l>oke>k i x ~ i l i ~ s a ~ ~ nit1 IICI J ~ L I I ~ ~ , i i i l p ~ I I ~ ~ V I - ~ ~ - , ! ; U I ~ ~ I ~ G ~ I I iw; v c ~ i j y 11
rn(~~i!yri;~Iisi.; ~ o k o k I~ali i~si~n, . p r l l iikiln n~c?n!:c>1,11111 i .I 10 I-;) 117t i l ! ' ~ \ri~n!: ( l i i ? ~ l
cii~;il~lii ki111 dil ~ i l r i i !7ros(3s I?c!la!ii r 1 1 i c ~ 1 1 ~ !a r. D'I ri liCjsi' ! > ( ? ~ i ( ~ ~ i ~ i ; l ~ i yilrl:; tcll'l 11
dii'l k u b n Icrnyil la ~:u.ru-}:u r11 ~ n a s i h L I I rang ( i i~ i~l ' l l ~ ~ i c ~ ~ i ) y ~ ~ i ~ l iisis pokok
b a h a s ~ n dalarn m c n c g ~ r ~ i i l k a n Ki l TPA. lial ini k,lrc.nil ~:urtl-!;urtr litl'lk
~ i ~ p c r ~ ~ i n iluku pcJoman yan;: Lciili~ I I , Il~iilk dilpill
mcmii ha mi b ~ ~ k i r pctioman lcrschut. Unlrrk ill1 ?,[I rli !,c:rlu ci itloron!: unlirk
nic!ng!;irnilkcjn buku ;w-doman !w:ni:pri1-],ln K i l sr-iiiri~:?;~ d i lp l l nic~ti!y~li~si
k(!ii~~r'lrip,~l~i v ~ I I ~ ~ ; ti iaial i~ i oi(:il KLI ru.
b. iviemeriiisa iteiengkapan aiai,
Sclmlr~m prosc?s bclajar rncnj:aiC~r ,, . dilc~ksirr~(ikrin pc.rlu ciililkttkcln
!~cnic!riksi==ari [i:rhatia!? kclcn!;ka!,an alat, 11,li ini I>c>rlir ran ~ ~ n t i ~ i i rnr*n?,hindari
iliii-il'li yilri,~; 11cIilk ~ I I I I I ~ ; I I I ~ ~ I I . Kq;l i l k111 1111 ~ X ? ~ I ~ I ~ I I ~ I ~ I t1111t1k I I I C - ~ ~ I I ~ I ~ tlj7ilkilIi
RIRI Kil Y,I n!; i l i r ; ~ ~ n a k a n i -~rk~i l , dan milsih 1w.ri11 n'rqi. l ' r~r~i \ . i l t ,~~ clnri haz;il
pc!nc;lil-ian rlilc:m~rkan l?aliwa ~ ; L I ~ L I - ~ : I I ~ I I 111asili L I I ~ ~ I I ~ ! : ~nc-r~ic~riksa slat
soiwl i~~ m 1,rosc.s hoia ja r m o n p ja r ciiia k9a nak111. i-i,~ ~ n i c i ~ s r : i3i1 i k l n k i ~ r c w ~
rrirru kuranl: m c ! n ~ c h I i ~ r i alal-alnl Kil r.lan kuran!~, mc-maml>cl tk~n hirku , I
!?c!t1011iari ycl~ij; lcIa11 cli.wcIiilLi~i. U ~ i l ~ r k r~ic ;~i~; ,~las i 1 1 ~ 1 1 l(-rscxl>i~l: n i ' ik~ i;Ltru
i i i a ~ i j t ~ rki111 ~11iri1 k I I I ( ! I I ~ ~ L I 1iaki111 ~ ~ L I ~ L I I)(:C~()III>~II p 9 n ~ ; y , i ~ 11'1~111 iG1, kCj rc !~ i i~
(jil l i l l l l ~)l.lk11 ~ ( n ~ ' ~ ( ! l N J 1 l(?lilll l(!r(iil?ill i1 l~~~r11i~ls i IOllfill-I!; , I Iil l-;llri 1 ( I i l 11 ~liil~;siily~I,
(.. Meraki t a la t
ivic!raki~ ilia1 sc.rc\iaii a i a l ciipc?rik:;,i, karnna .l<.iii sc~ba~;ian i l i i l l yanj;
1lilr11~ tlirij kil s i ~ l r ~ l r ~ n i clij:~~nnkiin (lil l i ~ m pc~~iilw~lt~j;l r I rL CII r i ~ hii rrls rn i l i i~l~l l
lll(trfjkil: ~ ~ k > ~ * ~ l l i ~ I ini k : ~ l m ~ \ i t l t ~ l ; !)rov:3 IIC!;I!,IF d ? a ; s ; i ~ i ~ I ~ I ~ ! ! I ~ ~ ! ~ ~ I ~ I ~ I L I I I i<i! -
tidai; a L ~ n riap1-1t diinicsana-Ian. I [:rnyrlta ci'lri 11,151i f ~ ( ! ~ l c - i ~ t i ~ l ~ i k(~y,iaia~i
nl(>rilkiI illijI-illill Kit nli~sill kl~ritn?; ( i i l i ik~ i~n i~k i ln t > l g ? I l !~11ril-!~11rl.r,. I i i t l ini
diwl?a h k l n :;irrtr-zunr tidak ~ i i c ! n ~ ; ~ ~ r n a l ~ , ~ n htrkir !~t~i lorn;~n va n!; atla dnn
l i ~ a s l i ~ kuril~ij; ( iai i~ln brnl i~tngan unlulc mc'ri~ktL iliilt t l l -~ . i ) l~ r .
IInIcrk m ( . n ! ~ I a ~ i kak~~raii!;nn Ic r sc~ l~~r I j ; I r r I I kct11111,1li rii;inj~~rk;ln 1rn111k
Lwlu I-l,c.lul ~iic:ma~nSae l k a ~ i l-ru ku !,(:eloman y~ln!; !(,Icj 1-1 ,Ida. D'-linrii h ~ r k u
pc?iiom;ln k~rsc?bul s u d a h Lc?rdapi 1 c-ara i)81gt~ iliiil r i ~ l ~ i l r ' r i lk~l i~ii l l cicwj;an jc!iil:'
di.S(!rlil i d[!ll!?l I 1 ~ ~ i l ~ l l f ) i l ~ - ~ ~ l ~ l ~ ? i l ~ f(?fl!;kil!7, s(?fil ill i l l 1 ! N ! ~ ~ I I ~7illlf)i11!;ilr1 (jil lil rY1
mclrakil ah!-alal Kil. S c l i i t 1 ~ ~ a ~ ~ 1 t - u manlpu diilam ,\rost1s Ix:ln]<lr riic:n!yjilr
na n l inyil.
(1 . Melakukan Pcrcobaan
Mt;lak11L1 n !x:rcobann ~ x : n d a h ~ r l ~ t a n , I I tc.rsclhul !x:rIu
driclkukill~ I I I ~ ~ L I ~ ~ i~cr i j ; i~rndi l r i kcbjrldiill~ yanl; lld,ii. C ~ I I I I ! ; I I I ~ ~ ~ I I , 1111~il i l lyi :
1 1 c ~ i ~ l i l ~ l l 11i(?Iil k ~ ~ k i ~ n p~r(-oI~i l i l n. I Ililsil ;)(.nc:liIiiln I 1 1 I(?IilIl I I
ciila k i ~ k3n 1c:rnyi.l ln ~,iIrir-~;lr ru mijsih k11 r,i nc tla la m ~il i r l i l kukil n !x*ri:c>haan
pont i i l i~~r iua n. Sc:iiingga ix:rpenp,nru h pati,l pc i l l i i~1 n I , I n pi:ri.c~i?;~ imn, u n ~ ~ ~ i ;
~ i s i ~ i i C L I ~ L I !x:rlu clihimbin!; u n l ~ r k I I I ~ I I I Kil <lilt1
mcny,anjiirki~n rnc!nivy,~rnakan b u k u !7cclc?man sc~l~,t!;~~i pc:lunjuk &lam
r ~ l c i ' i k ~ ~ i ~ l n lx-rc;oixla~~.
c:. 'iembar Pengarnaban
Mcn~7i;i ., ~ k i ~ n . Icnibar pcn!?ilma . , lilt1 w r l u ( I i I;] ksil nilkiln, sc-Ix?lr~rii
mc:lilkukan prosc:s [?cia jar tnc!n!~~ji~ r,. !;it "1 !7crlii rvc!rn!wrsicl!)L;rl~i 1(:1111~~1 r
p c ~ ~ j y ~ ~ ~ l i l l i ~ i , ivrnba ra n lc~rsr~bu t iiclrtls dil,c>rsia pkarl <7c.i~rl~iyil k 2 ibr, icl l~bilr
p(3rlilmil ywil.tr Icml,ar ~7r?nt:;lmaIan ;ran$ cliisi o l ~ h I;*trlr riir3n!;r.n,li .;ifill tlan
kcakli lan s iswa, tian Icmhi-ir k ( ~ l u a yilrl?; rliisi c , I ( 3 1 1 si.;\vn Ic*nlnri!: hasil
pc!iit iisilnacl n ~x~rc-oixla n.
Dilri I l i l ~ i l ~ > ( ? t i ( ~ l i L i t ~ l l !r;> n!; I(>lil 11 (1iIilk11 ki111,. I ( ' r~ l \~i l Ii1 ! ; I I ~ I I n l i ~ ~ i l l
kirran!; da lam mc-nyiapkan I c n ~ l ~ a r !?c:nr;~malan,. l i ;~ 1 ini di.;c..l>c~l~Ljn litiak
acia npil ciiin;l 11n~~1 k pctilyiciaan iom bar Ilc!ny,il ma 1'1 I) ti.) ri si.koitlii. i i n tu k
i~~c?n!ytiisiny;i pillilk ~ ( > k ~ l ; l h tlilliiril?kil~i d i~p i l I ~ l l t ~ ~ l ~ ( ~ t l i i l l \ i l ~ i I ~ ~ ~ l l l > i l ~ i l n
:pon~,arnalan hagi g u r u clan s iswa.
2. Pelaksanailn proses belaiar mennaiar ., . dennm . . meng~unakan .-.. Kit IPA " I -~OS~!S I~(~ii1jilr nicnj;i~ji~r 11l~~r11rv1ki11-l kcs!;ii~ it111 i ~ ) i x ( 1'; ciilii~ 111 ~~~~~~~~s i ~ : i i ~ j i ~ r
mc?nj:iljilr, ., . d i l l i ~ ~ i i ha1 pc!laksan;liln prosc?s bclcli,lr dcnjyn . , ' I : I ~ ~ I I ~ : ! : I I ~ , I .,., k,ln 'Kil Icl~ili
ha nya k rnc3n!:!;ir na ka n mclode dcmonstrilsi, 11'1 1 ini C I isc.l>,i l - ~k ;~ n c~l(:h k(.lc:rllcl Icls;l n
tliill, ka rv11'1 ril ti\-rilIil S C L I ~ I p sc>koiilil i i i~ l ly i~ I I I ( ~ ~ I ~ ~ L I I I \ ~ , I I *+IJ'I 11 h i [ . U I I I ~ I ~
rnc:lak.wnakan prosi:s bcla jar m c n p j a r dt!ti!,au rncn!yir na Ki t !;urtr l(!lcih
cirtt~nLun dc?n!yn p?nj;gunaan buku pcdonian KrL i).11:1 sc-koiilii ciii.siir (5Dj.
D(!nfy~n mcm!'cdoni~ni buku ini d i l i i~rapkan p r i r mil rn!lrl clala rn mc*ri~!l ;~rni~L~ti
Kik unku k k(.!~:rluiltl !?r:rktik %:lama p r ~ s , ~ s hr-lajar riic~n~yi]ar hr.r lcrn~;sun~. - I c:rnyilr'i t;11 ru n1'1sii1 kitri~nj; ciaiam mc>iaic..;ii riaiciiri Iw!ny,1rniiiin Kit c i ; ~ iiim proscls
I~?liijiir rnc?n!gijj;rr. Hill ini t l i~1,i ibkiin kiirc?nii !gurrr k(?s~llil,in cliilil111 n~c!rohil iiliif
da la m mcla kt1 ki 11 !x!rt:obaa n !x!ndali~rluan sclrka k ~ r ran!: ~i;ll;im mc-mil liiinii I~trktr
pcdonlilrl.
3. Evaiuasi proses belajar n~engajar dengan 111enggun;ji;an Kit IPA
K<:p.iil . , Iiln mc~n~:cvii . , lusi ildillnli kcj:ici . . Ion Icrii kll I I dil 1i1 m 13rc~sc.s I)c~liiiiir
rnc!nly jii r. K(y;iCi [,in ini bc:rlu]unn unlu k meli!ia t il!';iki~li !>roscBs I ~ ' l i 1 ~ 1 r 111(~1i~:iijiir
rnc:nunjiri;ii;in iir:ix!riiasiian , iwik tiari sq;i I\r,osc:s rni?lll>rln iii~sii bc-i,rj;ir, u n ~ t r k
i1.11 pc?rlr~ ill;) I c?v~iIrri~si u n I.11k n i~n i l i i i kc?!:iiiiit~l p r o w s I~bl,iji~r nic-.n!;iliiir. P(:niliii~l
!lroscs Ix>lirjiir mc*ny,ajar clap31 di lakukan cicn!:.rn ~~ i~~ln j ; a r i i i~ l i siswa dalam
111(?111~:~11itlkiln ic>nibaran p c n l y m a k l ~ ~ , sc?cianp,l;an 1.111111i.. i ; ;ctr~j: , i l i i i~~~~ iiiis~i i)r.iaplr
(jilt1 ~ I J kiln cic!n!:iin nic~mhc?riki~n diin nlcmbi!;ikirn soil 1 15iiiln. Diiri Ii;isil Ic~n i~ l i i~ l
dili~!,an~;a 11 Lornvcita !;LI r ~ r dala m tiic~nl:c!valir,~si proscvi I - t ~ l i i ja r ~nc-li!:~ij;r r ciony,irn
nlonj;j;trriilkan ]<it masiil icuranf: cia i'i ~m nic>iaicuknn lulniiar;l n Ilro.;c!s i>c?iaj<rr
n~c:n!?ija r. Kctkr~ r;in!?i n ini niilnc:r~l ki~rc?n;i kt I ran!; miinilx1 1111 11.1 k ri~c:nc?nl.~~ki~n
~asor; i t i [VII\IO.;~ clc!!~ k ~ ~ r f i ! ? ~ 11ifl1iir k-~!:~~li t i i r~ i~;~~~i~~~, ! :~ !~t~ i~~i X Y I ~ Y ~ I I ~ I E I ? ~
kcdaiani i)z~iii~sii p r i g ililik cian ixnar , u u ~ u k : lu prit.1 i u ~ ; ~ i x n ~ y l n Icriiiiciiiy ~;ur-u
r r n l ~ ~ k rnc>nc.nll~ki~n inr1ikaIr)r sclal yiltl;: r.lrkIii d , ~ n i i i ~ o o r . Dc?n~:'il~
d c m ikiij n p r u ci ilia rnpka n I-itla-k ~nc!n!:a lam i kcku rilni:i\!i d;i m rnc!ny,cwi l t l i i si
lc?ruhma ciiliii~ii m c n e n l u i a n s ~ s i i r i i ~ i oviiiuasr
Sclc?r~~snyii plclii p~nih?loji lr i ln IPA tlc.ti!yn ~ i l t ~ ~ l ~ ; : ~ ~ ~ n i i k i ~ n K i I ~wciii k ( > l i i ~
IV d i ~ l a l n '1 2 ka l i !x:rlomua n tlci~::a n jtr mla 11 ~ l o k o k I~ii li;lsciil st'bii ny;r k .'I 2 pokok
i?aiiasa n, tian y;l n!; ~nc!nj;~;i~rial;a~i KiL a ciii sci?ariyii i.. r hi i r 17crlr.m urrn (Arr
tlc?n!?in srrl, pokok hilllil~ali pcrrnr.rk;i;in ilir I(?riitn!; clan . ; t \ l , ) l r . r (liililr,. iiir mc?n!giilir
di:~ ri Icm pa I yari:: lincyii keiorn!x-i 1 y a n s rctidi~h, a i r rnc.ni.ka n kc sc*!yi 1.1 a rnli d a n
pokok hahasan lx!rl?a!7,a i tx:nda patiat bila c i i n ~ a s i ~ k h n d i ~ i ~ l n i [ ~ i r a l a 1 1 I(:nlv!;c:lam
rada S L I ~ , pokok iviiinsin iwnciit d ~ - k l l i l - k ~ n ~ i i ~ ~ i a y a n g j t r i l l ) r n n s ~ t i ~ ; - m a s ~ n g kciCls,
d(!ny,an nilai s k o r 111asirk p c i a pc!ngkalc!zori;ln kuran!: Ii,l!> mi-~sin!:-ma.;int: k(l1ils.
Untu k kc!lils V !-rc!n!v?~~rnaan Kil x:banya k 3 k , ~ l i pc!rl(>m [ran !?a cia !)okok I>i~liasnn
~?c:~iyc:sirfiian m;liiiiiuk i~ici 11 1, jniakiii~rit i i i t i ~ ~ 13 mcir nti i~n!:~ riiri cia ri m u s t r i i n y ~ j,
I I I . I ~ ~ ~ . I I I ! ~ ~ I ~ ill1 Iii r ~ i i i i k l i l ~ ~ k lii(iu? ( i ~ ( j i ~ saliri!; kt!t(!r?;ii~iI I I I ~ ! ~ I I ~ i l l1 Iil ril r l l i l l l ~ ~ ~ i i l , .
Iicwan cia n tu n ~ l ~ ~ r l i a n ) , lann~ii- lana m a n 1iijau (makana 11 \.<)n!: torsini !,nn scl~a!:ni ,
m a k a n a n <,i~dii~~!:iln dl diliclm umbr, huaii, ~ I I J I , i>ilIilnj; ti(l11 drj;~~nClkiin unLuk
kt!!?orluiln l i i i l i l ! ~ yilliy, linsil skor masilk cl-1 la m kii l~y:ori hi1 ran;;. Sc111i~:nlard
!?c!ng:;i~ni~i~ 11 Kit !~lcla kclas VI sc:l?anya k 4 h l i !,c:rli!m ~ I ; I n !xlrii i>c.l,~ ja rn n dc*n!:an
n ~ i u ~ s k o r m a s u k t i a i i~m ix?nj;-ki tr?y,or~nn kuril ]:I;.
Kc?k~~riln!ylrl p(?nliiki~iiln Kil. i l i i dil pi1 I ( l i i i I i l ~ i (ic811:yj 11 ~ i i ~ ? ~ l l p ~ ~ l i t j i ~ r i k(?iiilwli
mc:rigoncii korn !~onc~n-kon> p0nc.n v a n s lord,^ pa 1 (lala 111 Kit, sc:pi-rti rii pokok
' ('Vil I 1 haiiasiiri mc:ny,c>n,i i ~ ~ s a h a sulx-iya girru mcmi)aca : i j s1rnihc.r iain yanj; rt.i
t i cn ly~n lof>ik, 2) rnc:ndiskirsika~i d c ~ r i ~ y n [(:man 1,)in W I L I sc-knlilli,. 3 )
moni I ~ i c - i i ril ka n tic*n;:n n kc:pala sokolali. A bila d i l i h ; ~ l tla ri k (m; l~ i i !)LICI 11 ru
nlc!nt;};u 1ictkil11 i i yanl; Icrcanltrm da iam KIL lnr>nj:,~inn~r k t - k ~ ~ r . i l n ~ ; ~ r ~ ,
I>aranlcl,kali k ( t k ~ ~ r i ~ n e ~ n i1.11 disc*l>al>kan karcna grrrlr licl.ik I>~;I.GI rnclnlcl,!;~rn;~kati
ala l. Untirk mi:n!;atasinya 1 ) Iw:la]ar dc!ngari l(*liian !;urtr !).~tln sc-koln ti viint; s 3 rn'r -.
(la 11 j11 i ( . l , ~ p i ~ l (1 I I O k11h111 17i1(IiI I V , I ~ I ~ I li(1i1 k In(~li~yIj,Ir, .!I i x ~ i ~ ~ 11 r w l i c i ~ r ~ I I I ( : ~ ' I J L I ~
I?LI ku-hi1 ku yi-lri!: ndil,. dcn!;an cnra in i !:uru Iianva m(l~i:lil!?i-l[ ilmu s(:i:nr;l lc:ori
dil 11 .sc:cs ra pra k k k l ( v ~ t i ~ akan suli l di!~c!rtrlc*lir 3) mc-n!:iL.~~Li !>c*na ti] rij n.
- 1% tis I Y T I ~ ~ ~ I ~ " iaiian kcku ra nga n ha i i a~ i cia par ci I,% l,~si cic:np n nic!ic~~iy,h pi
hilliiln tl(:n!yin: 1 ) nic?niinilw h s~c-ilril I(?rl~.rli\ cjilri S I I I I ~ l,c:r lit in yit 11:; rc.l(wnn
dc:ri$ln lo!>ik, 2) i1ic:nir~iskan siswa untir k mc?nc.nri S I I rnlwr Iciirl. Caril k r j a
iany,icli~-iilnl:i.cil i l kc:l:ialan iIoii:ljar ix:rciasari;)n I(:muij ti ()c.nc!iiti;~ n c i 1 i i i 1 ~ 1 I t i i l ri
~ ( ? s ( ? s I J ~ ~ iii 11 clc?n!:ilrl I . I S ~ I I ~ ~ I I sc?l)il!;iiln I?(\silr ~ I I r,tn!; S('Slrii i,. 1 1 1 i t ~ i l t ildil YiI n!: kl~riln?:
]c!las cliln ~ r r i l ~ r k riicny;i~lasinva iltli . l l i~Ii ~ i : r ~ r l l -s*ncliri ~ i ~ i Iiili~k
I i i c ~ ~ i y ~ ~ i I ~ ~ i l n ~ ; clClrl yi.1111: lc>iil 11 c l~L~?l i ipk.~~~. LjS-~ialii jx>i ,~!)or i~~i i ) ~ i ( ~ ~11i1ilit 1 ciil rl
kcsc!sira ian la!?on~ n clan txrjuar\ masill at la yanl: I~clitni sos11,l i, sc~l~in~:!:a !;LI rit sir l i t
m c n ~ b a c a iilposilll h a s ~ i kcrja slswa, maka I ; I I S U ~ ( : b t l ~ i ; i ~ v i ~ mc?n i iwr~ i i i i~uk i~n
k(!!?acln siswa a;;'] r m c m l ~ua t laporan cfc!n!yn jo1.1~.
M(:riitrul tc!111 iriin yam; cli!?c:rtrli:li dar i !?cnolilia n ini !:irrlr niiSn!:a 121 mi
k(!kit rani91n sc!i~,l i? kc:sim O L I ia n ya nj: ti ilx~oic:i~ 11tii1 i; ! ~ s i 1 ; 1 i iii*n!;,~n ye ny,
( l ih i~~ i l ?k i l~ l . IJ1il1.1k nic:n;yl tilsi I l i ~ l ic?rsc?bul. ;;llru t l i s i l r , ~ ~ ~ kiln ~ ~ n l i i k r i i c ~ r n l ~ ~ . ~ i ~ l
kunc:i jarvaI3iln i l i l n ~ n c m a l i a m i i t i l i p o k o k h a l ~ a : ~ , ~ i i ynnz d i ! ~ ~ l ~ ~ j i i r i .
R A R VT S III!!PTyTLLh,YJ C)Lh,k' SAP-4 N
Bvriiasi~rkan I(Brni~an yalif; di!x:rol(!li dar i !r~lnk:;,ln;li~n !,c-nc?li(i;ln n i i l h
iiipc!roic!ii kcsim pi1 ii-l n cian sa ran iwrk(!~ii~,? 11 ~i(>ll j : i~ 13 1)('11(-i i t i i ~ 11 van!; I ( \ ~ ~ I il
d i l a k u k i ~ n
A. Sim~ulan -. T I I . naic?j;uri kurt1111; i r i 1 1 . 1 s k o r yunj; c i i p ~ ~ - c ~ i c ~ i i p c ~ c i c ~ k(~j;ii~ii.~tl
!,clroni.nn<lali, !,c:laksi=naan dal i ~x:lij;(~vi~li1ilsia17 ~ i i (~~ i i~~ i i~~IcL~r l~ i scl~a!:iil~i
1x:sii r y,uru iiiasili mcm punyai kr;kuran!:i~~i : Iiili-I 111 ~ i i ( ~ r ~ . ~ r i c ~ ~ i ~ i t ~ k ~ 11:
nic!iaksn n < l h l i cia11 ~ i i ( ! ~ i ~ ; ( ~ v i ~ i i ~ a s i I?ros('s ixli'l j<~r I ~ I I r rill ?(?ml~?lilj<l r;ln IPA cdc?n!:iin nic?n!:v:~~nil kcin Kil IPA.
2. S(!lii~!~ kolils ~ c n c l i l i n n yan!; dil(:lili !x:nc!;ilna :I ' I I < I I !w:r,i!y (Kit) !>ti cia
Iiiilsl~i~;-lnilsl~i~; sub pokok i ~ ~ i i a s a l ~ yany, tclri.,~n t i i~nj; c.iil i , ~ nl pclicok
IlilIici~ln mc!nuni~~kkan billiwil I n i i i i i i cticAlii (IiiIii~n
!,c~n!:~;ilIiil,ln a1;1I y a n ~ a c l i - I pilda K i t 1P:l.
-3. E'I i1'111/' 111'1 lcri y i ~ lij; k r k a lid ti~is cia i , 1111 p ~ l il(1 c > 1'1 rii 11 i'l111 i<ll i i j ~
tlirilsil kill1 ~ u d i l l i st?sun i tlc!n?:;in I ~ . ~ j ~ ~ i i r i dill1 k ( ~ i i i , ~ rv p l i ln sis\vrlr mc?nilrik
111 ina I,. I I ~ii(:n~;(!rii 1x1 nj:L n ;i.;!>trk !~c.n:::.I<l Iiua~i,. sikn !-, dcln
Ic~!kc+r.s1 ni I > I I , I I I K P L : ~ 1-41 I I L * ~ I I I I I Y E I 1 1 ~ ; ~ i r t 11 l-xll~.lsi;(l \ . ' I l l iV C I I I , L I I I ~ I k.1 !I f ~ \ \ ~ r f ~ ; 11 I t 1 )
ci i ! ~ l i n m i.
4. Tin;?,kilI k~.Ic!r'~rnpilan clan !,c:nf:inlnhrla~i sc~rnLra !:IIril ~ l , ~ l , ~ r n mc-mI;lsiliI;lsi
sls\.vil dil i'l111 nlcrlj;~;u~i;~knn i l i i ~ I-i~ i.1 L I I I Ki-i- i I I 111ils1ii
ku 1.i) II;V/ rc\~l(jilli~ mc?n!;inipliki~sikiin I,aliwa pcm!v!:!l niliiri Kit (lo lam yroscu;
Iwlajar men::a$i r pt.mlx:lajaran IPA oI(~li sc*rnu~I !?,II ru kt1 rnn!: riic*nda!,al
11c.l'hiI l l i l l l yillll: % ! ~ I u s .
5. Pc!n!y loklsinn dana L I I ~ I I I k !x:li!~ldaan :llaI-;~ l i ~ l ~lc~r.,~!:,~ (KiI) cl i SD Nc!:c~ri
No. 20 Kc!c,;l lnalan Koto T a t i l ~ n Koln Macly,~ Pilcl.~n!; dalanl jurnl;lli yalit;
san!:al rc-rhalas .w-hii.
B. Saran n I
D ~ : ~ L I * I ~ ~ I ~ ~ ~ I I I ildsil f x ! ~ ~ e I i i i a ~ i yt111j; k : i t ~ i l C ~ ~ I C I A L I ; < * I . I , ~ i i ~ x : r ( ~ i c ~ i l L t ~ ~ i ~ r ~ ~ l i ~ i ~ ~ ~ t '
van!: dit.lnj:knpknn .. . mc?lalui pcnc:lilian ini, sc?laniuln\.,? pc!nc:lili mc!mbc:rikiln
I~\lx:ra !Ja SI rill1 11 n l u k !W!IIYLISLIII~ JI !XITOIIC~I !l?li7 11 rla n !kln!:$:ir l l i lrl 11 Ki l d iniclsi;;l
* k c l ~ r a m pilc~ 11 dala ni rnc:niy,ilna kitn Kil,. soh in!.!:a hClsil hixld ja r ila !XI l
da n kc.lcv-arn piIan !;uru SD clalam n ~ c n ~ , ~ : l ~ ~ i , \ ! n ~ i K i l ~ l c - n g ~ ~ n ja la11
Aria nto. (1978). Prosc:di~r Pcrielil-ian : Bina Aks'lra
A c l ~ i a ~ i ('1 9536). H I I ~ I I I I I , ~ I I Ailtnrn Kirrcyi17 ,S!?nkrl l'crr,yj:rr l/t-r1:;1711 K ~ ~ I I I ~ ~ I I I , ~ ) I I ~ ~ I I I I I I I ~ ~ I I ~ I I l l i r i ilnrr K ~ I ~ ~ I I I I I ~ I I M ~ c l l n '1 i.knrrni!/ .<kc,..; ,1?17i/n 1,2/irI1,/n.wrnrrn 11; 1 .tcrir/~n::n Diklnt Srrrrthnr. 'PiIda n!; : P , I ~ il 51 rjilnil IKIP Padan!;
Caili,. Sandra E (79W), ScL-rrcc,. Air J I I Z ) O ~ I ~ I I T C ~ I ~ A,t)!rr017~/~ ' J ~ J E / ~ I I I ( - I I / I ~ ~ I , I .';cicirc-~~. C o l o m h i ~ s : Chs rlcs E Morrill Pi~hlisliin!: Con) pan!,.
C u ha. Lini:oln ('1 !I81 ). F;'r%di7~c: lrri!.rro-r1irr~~ 7-/1(~1i!+?fi1/ of Ei~nl :~nf ic~r / l-L'f;rr/l is 1r(?rr,y/it l < ~ s ~ ~ c ~ i / . . ; i i ~ t ' t7irrl N17t11rnlisfic. S R ~ Fr i~ nsisc ( ). Yoswv- fl.~.;s.lr>c:
D ( ~ , ~ ~ c l i L l ~ i ~ ~ l . ( I ~'?(I;I. Ijt:~.lij\\\nr~ ! ? L * I / : ; ~ ~ ~ I I I ~ ~ ~ I I Kll l ' 1 ; 'A (11 .<i?l;o'i7i: /11~i/7r Krln.5 Vl. lakClr[ii : Provck Pcn!pda;ln Aalot P c r a ! ~ S c k n l ~ ~ l i Dasilr : r)o!x.iikl)utl
Faisal. (1.990). f'crri-litinrr Krmlifnt<t'fln~7r-I?n,wr ilnrr A;)lils7s;. M<ilan!: : /Isc~li Asih A s i ~ l i
Mokon!;. (-1987). Metoi lo lo~i 1'srt?lihi7rr Krmlifnti;: Band u n ? : li;~tn,i ja Rosdi~k~lr-ya
Saclirni~n, Arii-I-. S (1IFJO). ,~ I / le l . l in I'c~rrtli~lii~,t7ir,, l 'c:ir>~r.rlinri~ I ' c~ i r~ :c :1 r i f~ i711~: i711 111711
&ln/11fn/1t111/fl. . .. 1<1kilr[i1 : Rilclj;l\vi~li.
Sali(:rii'~ 11,. P'I ir. A. (I 99-!). l ' rcf i t l'(~111lidikr711 l'rofkii1i1171. !o:;L7A-nr117 : A tic! i Ol.fs(:i
Sin::arimI>un,. M,tsri dan Syol)la n EI'i(-ntli. (10!:7). h~7cto1io'o~~ili I'i.11~litir7ir .Sr/fi~c?y : PT . r ' t ~ s i ~ l kc] l2P.?ES: 1'1ki1 ria
S r ~ c l l I . l 8 ) l r - i t i 7 ' I I : l-loll. Rini-11'1 rt ancl \Winslo11
Lampiran 1. Perencanaan Proses Belajar Menagajr dengan Menggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas IV
Perencanan KIT Skor
. - -
0 . - .
0
Jlh
.
.
No Kegiatan Agustus September
0 .- -.
0 - - . .
- -~ 7
Nilai
- .
. .
-
Oktober I I1 I11 IV v I I1
I. Menyusun AMP ~ . --
1 Menentukan alokasi waktu .. . . .... ~ --. - ~-~ ~. -. - - - .- -- -.
2 Penjabaran/Uraian ~ n~ateri
- -.
.
111
--
.~ ~.
--
I
- .
1 7 7 - - . .~ . . . ~ -~ . . . --. 0
4 Menetukan Penilaian
. - .. . - - - . . - . . - . -
-
I\
.
111 I1
.
~-
-.
.
b. --
. ..
IV
..
. - . ~ . - -- . . - .. . . . - -
. . . .
-
.
c. -- --
d. -.
~
Menyusun Program Tahunan - - -
0
-
- - -
--
1 Merumuskan Tujuan Pen~belajaran ~
1 .
Menyusun Program Caturwulan - -. .- - - -. . -
Menyusun Persiapan Mengajar .-.. - .- . -. .
-
g: h.
1 . . 7 ..
.. -
- - -
~-~..
.-
1;
-
.
. . ~ ..
Memahami Buku Pedoman
- - ".
-
.. . ~
Memeriksa ~ e l e n g k a ~ a n .~ Alaf -- - - -.
- .
-.
I. .
j. . -. . - k. - . - -
1 --
-
-
. - - -
- - -
~~
-. -- -
- -
-
-
-. . .
- .-
.. -
--
--.
-.
2
Merakit Alat -~ .- - --- Melakukan Percobaan - - -. -- -- .- . . -. - . .. . . - -. - - Menyiapkan Lembar Pengamatan
~ - Untuk Guru
-
---
--
-
. - - . Untuk Siswa
- .. . .. .. .. - . -- - -
.
- Total Skor
-
-
-
- - .
. ,
-
..
~
28
~ ~ . ~ . . .
. -
-..
~
-
. - -
-
-
-.
.
~~
. - -
.--
-
- .
. - -
-
- - ----
-
..
-
- -
.-
~
-
~.
--
.
0 -
~
..
.
-
~.
.-
~
. - ..- .
0 0
~
. ~ ~ - -~ 0
~
~. ~- 0
. ~ ~
. ~
0
Lampiran 2. Perencanaan Proses Belajar Menagajr dengan Men1;pnakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas V
Perencanan K17' No Kegiatan Agustus !+pte~i~ber Oktober JIh
I I1 I11 IV v ! I1 111 IV 1 I1 111 IV a. Menyusun AMP
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - .- -- - - - .................. 1 Menentukan alokasi waktu
. . . . . . - ~. -- - - - -- .- - - . -
. . . . . . . . . . . . .
........................
~
. . . -
1 . - - . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
- - ~ - - -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
. . . . . . . . .
..
......... -- -. 1
- - . - . - - . - -
-
-- ~~
. . . . ..
Total Skor
Nilai
. -- -
.-
. . . . . . . . . . . . . . . . .
- - - -.
.....
7 - -- . - -
7
- -- -
7
--
- . . . .
. . 7
. . . . . . . . .
- - . -.
- . .
. . . . . . .
- - -.
~.~
Skor
- - .........
0 0 - - -
0
0 -. -- -
. - -. . - .- .. 7
- - - . . -
7 0 - 7
- -
.........
- .... 0
- . . . . . . . . 0
..... 7 0 - - 0 - .- . . - 0 --. - . . -
- .....
0 . - - . -
0 - -.
28
Lampiran 3. Perencanaan Proses Belajar Menagajr dengan Menggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas VI
Pcrencanan KIT No Kegiatan Agustus Septembe- Oktober Jlh Nilai
I I1 I11 IV v I I1 111 IV I I1 111 IV a. Menyusun AMP
- - - - -- - - - -- .- -. ~ . - - - - - - .
1 Menentukan alokasi waktu . . . . . . . . . . -- - - - -. - - - - -- - ........... ... . ................ . . ... . -
. . . . . . . . . . .- . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
- - - . .~~ - .
. . - .. - . - -
............ - 1 7
. -- . . - - . . -
1 7 . . . . . - . . - . . . . .
....... - . . . . . .
........
- - - - - - - - -
.. I .__. 1 7
- .
. ........ -. -
1 7 - - . -- . . -
, - - - - - - - -- . - - .
. - - - - - . - .
~ - - .
.....
. . . . . . . . . . -
--
I Total Skor
Skor
-- --
0 0
......
0 -- - -
0 - - -
.. -.
7 - - . - . .
7 ........
0 - .. 0
----- -
7 . ~
.
0 7
-.-A ~
- - -. 0 0
- - -
.- 0
. .- .~.
. . . . . . . 0 0
28
Lampiran 4. Pelaksanaan Proses Belajar Menagajr dengan Rzlenggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas IV
No
a 1 2 -
.-... b
. - .~ -
1 - - .
2 .....
3 .......
4 - - -
5 .-
c 1 2 - 3
.
Kegiatan
Melaksanakan Kegiatan Awal - -- -. -- . .-
Appersepsi ........ -- .. -- -- . -. . - Mengelola Kelas -- - - --
- .................. .- . -. ...........
Melaksanakan Kegiatan Inti .- . .- -. -
PeIa k:;nnaan KIT
-
-
4 5
.
Jlh
- -
......
.....
-
.-
Memeriksa Alat Yang Dipakai ... -- . . . . . - . . - . . . - . . - - . .-
Men~bersihkan Alat Yang Dipakai .............. -
- -
-
. . . . . . . . . . .
- ....................
Total Skor 30.8
- - .
-
- ... . . . . . . . . . . . . .
-
, ,
- --
-
.....
- -.
.......
. -
....
Penjelasan Tentang h4ateri - -- - - - -. -. - - .-
Mendemonstrasikan Percobaan --a - -. ..................... - - .. - -. ....
Mengisi Lembar Pengnmatan Sikap Siswa - -- .. - - ...... - -.
. -
-
Nilai
. -- -
.
................ 0 0
-
0 ...................
......................
I
-
-.
-
...-......
.
6
Skor
......
0 .. -.
-
--
Agustus I11
.-
-
- -
.....
.......
-
-
..
- -
Sc!j~tember I1
.
.
Men~bimbing Siswa Mengisi Lembar Pengamatan -- - - . - -- . - - - - - - - . - - -- - - - - - - -. . - - Men~bin~bing Siswa Mengambil Kesimpulan .
-. .. - - - . .-
................. ~ - - . -- - - - -. - - - Melaksanakan Kegiatan Akhir
..-.-..... - ............... -. -- . -- -. ..... - Penjelasan Tambahan Tentang Konsep - Materi -
- . . . . . - . . . . . . . ... ...
~ e r a n ~ k u m Pelajaran -...- .- .. - .. . -
Mengecek Jumlah Alai KIT IPA yang Dipakai - - -
Menyimpan . . . Alat Ketempat Seumula ......... --
-........ . . . . . . . . . - - -
-........ .......... 1 7.7 7.7
- . - --
..... . .- . . ~- 0
- .. - . 0.
- - . ~. . - 0 1 7.7 7.7
~ - .-
- - ...................
- .. .... ....... - - -
- 1 7.7 7.7 ... - - - - - . - .. - - - - .
.... 1 7.7 7.7
.~
.......... -. ......... 0
I ; I1
.............
Oktober
. . . - . . - - . . . . - - . - . . . . . . - .. - -- .
....--............ . - - . . . . .
. .
---
IV
..
I
....................
-
-
- -
- -
-
...........
-- ....- ............ 0
-
- . . . . . . . . ........... ......
- . - . - . . - - -
v .-
I11
-
. -
..
- -
IV I1
. . . . .
I11 IV
-.
Lampiran 5. Pelaksanaan Proses Belajar Menagajr dengan Meriggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas V
Pelaksanaan KIT No Kegiatan Agustus Scptembcr Oktober Jlh Nilai Skor
I I! '111 IV v I [ I1 I11 IV I I1 I11 IV 4
a Melaksanakan Kegiatan Awal ~ - . ~ ~
1 Appersepsi 0 - - -. -- - - . . -- -- - - .- -- .. .. -- - - ... .
Lampiran 6. Pelaksanaan Proses Belajar Menagajr dengan Mrnggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas VI
Skor
0 0 -
--
7.7 7.7
. 0- 0 . 0
.. ~
. .
7.7 7.7 0 0 . .
....... 0 0
....
30.8
Jlh
.
.-
No
a 1 2
Nilai
-~
. . - . . . .
Kegiatan
Melaksanakan Kegiatan Awal - .- .......... .. ........
Appersepsi -. -- .... ..... . . - . ..
Mengelola . . - - - . - Kelas . ~~.~ ~ -
Pelakcanaar~ KIT
-
7.7 7.7 -
..
- .
. - . . . . 7.7 7.7
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
-
-
1 ...
2 .
-- b
- Total Skor
Oktober A .;ustus
Penjelasan Tentang Materi ---- . ....... - ....... . . -
Mendemonstrasikan Percobaan --- . . . .
I;cytember I
-
I
.-
--
.-
- -~
IV
..............
I1
.~ I -- . !
I
I - 1 I1 1
1
_ .
Melaksanakan Kegiatan Inti . . . . . . . . . . . -. . . . . . . . . . . . . . . -- . ...
. . . .
-
3 Mengisi Lembar Pengan~atan Sikap Siswa 4 ~ e h b i m b i n g ..... ~ i s w a -- ... Mengisi - .. Lembar Pengalllatan .-
........
111 I1 > I IL
1 ~~~
5 ........
111
. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1v
. . . . . . . . .
.-.--.- --
--
- - --
i I I -
. . . -
. - . -
,
Membimbing Siswa Mengan~bil Kesimpulan ... . . . . . . . ..
... . . . . . .- ... . . ~
IV
. .
v
--
-.
T---
-.
c 1
... .
! __ I _ -
1
-~
. . . . . . . . . . . .
4 5 6
.....
. . . .
-
- - .
1
2 3
. - . .
Melaksanakan I<egiatan Akhir . . . . . . . - . . . . - . - ..
Penjelasan Tamballan Tentang Konsep Materi .............. .. .-
-
, ...
. . . . . . .
-
Merangkum Pelajaran -- .- .- - .... ... .
Mengecek Jumlah Alai KIT IPA yang Dipakai
1
Memeriksa Alat Yang Dipakai .... _ . .. .. _ - - .... Membersihkan Alat Yang Dipakai . . . . . .
...
...
-- . . . . . . . .
....
.
-
-- 1
..
- -
,--i
... -.
............
Menyimpan . .- .- Alat . ~ e k r n ~ a t . ~ -~ Seurnula .
. . . . . . . . . . . . .
. .
.
.-
-
---.-
. I I
1 1 . . .
--
-
.-
. . . . . .
.
.
.
..
. . . . . . . . . . . . . .
.
. .
.
............... . . . . . . . . . .- - - - .- -.
... - . . . . . . . . . . . ..
. . . . . . .
. .
. .
-
- .
L
.....
. . . . . .
.
.
1
. . . . . . . .
. . . . . . . . .
-
Lampiran 7. Pengevaluasian Proses Belajar Menagajr dengan Mcnggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas IV
?engevalun:;ian KIT No Kegiatan Agustus Sep,te~nber Oktober Jlh Nilai Skor
I I1 111 N V I JI ( -- IV I I11 IV ----- a Menentukan Sasaran EvaIuasi ~~ . -~ ~- - -. -. - - - - . - . . . . . . - - - . . - - -. . - - .
0 - - - - . - .. - . . . .
Mengoreksi hasil test - - - - - - - ---
-. . - - . .
. . . - . . - - -
. . - . . -. -
Total Skor I
Lampiran 8. Pengevaluasian Proses Belajar Menagajr dengan Menggunakan KIT IPA SD Pada Siswa Kelas v
No
a -
1 -. 2 3
b 1 2
. - . -. . c -- d
. . . ~
1 .. 2
. . . . . . .
-. --
- -
- . . - .
Skor
~
..... 12.5 0 0
-. - --
0 -- 12.5 - . -- -
0
. . . - - - 0
i2.5- . .
0 .
. .~..
- ..
. . - - . -
.
37.5
Jlh
1
...............................
~.
.~
--
1 -. - -
I
-. -
~
Kegiatan
Menentukan Sasaran Evaluasi . - . - - -- - - - Mencari indikator soal yang beranah kognitif- '-
A -. .. -.
Mencari indikator soal yang beranah efektif - --- Mencari indikator soal yang beranah psikon~otor
- -- - - - - - - . - - .
-. - .......................... ..... Menggunakan Alat Test
........ - .............. -- . - .. Menggunakan Alat Test Bcrupa Soal Ujian Menggunakan Lembar Pengamatan Sikap Siswa ...... ~ ...........
- - - - -. . - - Menyusun Soal Evaluasi
.. - - - - -- - - -- Mengoreksi hasil test ................
Memberikan skor nilai hasil ujian siswa -- -~ ......... . -- - Memberikan nilai hasil . ~. .~ ~ . . - . . -.. - -. . .- -
-- - ........ ............
-- ... .................... . ..-........
............... - .
- -- . -- -. -. - -. - . - - .. - -- - --
~ .......................... .............
-....-........................ - . -- - - -- - . - -- -
Nilai
12.5
- . -
. . .
- - -
12.5 - -. . -.
...............
-~
12.5
- .
. . . --
- -- .
- -
. . . . . . . . . . .
. -.
................
I
-
,
-
. - .
- . -
-. . -
....
......
-
I1
."+
-
A
-
- - -
........
-
-
.......
-
-
-
Pengeval~rnsian KIT Oktober Aguqtus
I J T
- ..............
-
. .
-
. .
- .
.
-
- .
.-...........-.
- .
Sept I 11
1 --I-- m b e r
I11
. . . . . . .
- --
. . . . . . . . . . . . . . .
.--.
.-
. -
. -.
I
I
~-
- - -
- ~
-
-
.-
IV
7
--
-
, ,
-----
.-
-
- -- . - - -
- -
-
-
......
-- - -
IV
.....
-
-
. .
- .
I1 111
_ _ - _ _ _ - . _ _ * _
V
. . .
- . .
- --
. . . .
. . . . -
- .
~
-- - .
.......................
-
-
Total
IV
, "
_ - - . -
.~ -
-
. .-
.......................
~
- .-
-
. . - .................
. . .
-- -
I ........
.........
.
...................................
...........................
.-
..................................
. . . . . . . . . . . .
.....................
-
-
Skor
Lampiran 9. Pengevaluasian Proses Belajar Menagajr dengan Rlienggunakan KIT IPA S,D Pada Siswa Kelas VI
Lampiran 10. Penggunaan KIT pada pembelajaran IPA kelas IV A
Jumlah
-
1 1
1
No
I. 1.1
--
PokokBahasan/ SubpokokBahasan
Air Sifat-sifat air - Air menempati ruang dan mempunyai berat - Permukaan air yang tenang dan selalu datar - Air mengah dari tempat yang - ~- tingg ketempat yang rendah -- - - ,Air dapat rnelanltkan l~wr??ahagai zat
~ . - -- . - - . - - - - - Air menekan ke segala arah - Air meresap melalui celah-celah kecil - Air dapat berubah wujud bila dipanaskan atau didingmkan - Air yang mengalir dapat digunakan dalam kehidupan sehari-hari
Pemtbelajaran Nilai
---
8.3 8.3
S.3
Skor
0 8.3
.- -- -- 8.3 0
b----- 8.3 0 0 0
Agustus \September
LI. .
Oktober
Berbagai benda padat bila dirnasukkan ke dalam air benda itu akan tenggelam
I ;
I
- Benda yang dikatakan terapung dan benda yang dikata
II
--
I m
--
11 n -
I
ID
-
-i
. ..-- .
i
w
--
rv
.-
rn
1
-
1
i 1
-~ - - I
rv
lP--77----- 4 ,
Lampiran 11. Penggunaan KIT pada pembelajaran IPA kelas N B
I Total Skor 1 I 1 33.2 1
Pm bel la jar an No Pokok Bahasan/ Sub pokok Bahasan ~ p s t u s !September Oktober Jumlah Nilai Skor
I 11 111 JY 1,:; .I 11 rn nr I n IU nr I. Air
__.- --._ --- - ~ - . . - - - _ .. . . .-I.- . - - - -. - . - -. - - - i -- -
111 Sifat-sifat air
- Air mengalir dari ternp-@ - keternpat yang rendah
-
- Air meresap melalui ceIah-celah kecil 0
--
11.
- Air dapat berubah wujud bila dipanaskan atau didinginkan - Air yang mengah dapat digunakan dalam kehidupan sehari-hari
Berbagai benda padat bila dimasukkan ke dalam air benda itu akan tenggelam
-. -- - Benda yang dikatakan terapung dan benda yang dikata -- -
I l l .
IV
-
1 -
kan tenggelam - Benda dikatakan melayang --
Batuan - Batuan beragam jenis dan banyak kegunaannya
Tanah - Tanah terdiri dari bagian-bagian -. tertentu yang merupa . .~ .... -. -
hasil pelapukan
I
I 8 8
, . .j
1 -
! 1
.
0 - 8.3
0
~
I
-.
.1
-
-- 0
8.3
~ .
-- -- - -
-
0 0
. -
.- ~ - -
Lampiran 13. Penggunaan KIT pada pembelajaran IPA kelas V B
Skor
--
0 10
. -
-- -- - . - -. I I
- 0 1
-- .- - Antara hewan dan tumhuhan saline, ketergantungan yang emmbentuk rantai
~ ~- . -- . - - - . -- - -- - . makanan 0
- Ada saling ketergantungan antara - manusia, hewan dan tumbuhan -- -- ~ ~ - - 1 10 10
- . . - 3 Tanam-tanaman hijau I
C - - Pembuatan makanan pada tanaman hijau membutuhkan cahaya -1 - Makanan yang terbentuk disimpan sebgai makanan cadangan di dalam umbi _ , , buah, biji, batang dan digunakan untuk keperluan hidup I
d' 1
Nilai
alat pencernaan dan kesehatan 1 1 1 ada vane mudah dicerna ada vane tidak mudah
Jumlah No
- Makanan bergizi denganjurnlah dan susunan seimbang menjadikan tubuh [ 1 1 1 1 1 1-1 ] 1 1 1 1 1 I sehat -1- '1-u- ~-l.-..l-Lu I 0 1
Pokok Bahasan/ Sub pokok Bahasan
tambahan bahan buatan
Pembelajaran Agustus l ~ e ~ t e m b e r ( Oktober
I ~ I I ~ E ~ I ~ ' ~ v ~ I ~ I I ~ I I I ~ I V ~ I ~ 1 1 ~ 1 1 1 ~ I V
I Total Skor I I 1 40 1
Lampiran 15. Penggunaan KIT pada pembelajaran IPA kelas VI B ~p ~ - ~ - -
I'em belajaran No Pokok Bahasan/ Sub pokok Bahasan gustu us September Oktober JumJah Nilai Skor
I n m n - v I n m r v I n m w 1 Makhluk hidup
-- 0
PERSONALIA
1 . a. Ketua Peneliti h T m a lengkap d m gelar Jellis k e l m ~ i t ~ Golongan I'angkat dm SIP Jabatan Junisan/ Fakrdtas Pusat Penelitian
b. Mamat Keh~a Peneliti Kantor/ telefon/fax
Rumah./ telefon
2. a. Anggnta Peneliti Nama lerlgkap dar~ gelar JelG kelamh Golongan Pangkmt dim XIP Jabatan
a Jun~san/ Faktdtas Pusat Penelitian
b. Mama t Anggota Peneli t i Kantor/telefon/fax
Rumah./ telefon a. E-mail
: Dra. Kartini N a su tion : Perempuan : I11 L),' Lektor/ 130 611 663
: Dosen Pendidikan 1P.A : PGSD/ Fakultas I h ~ u P e n r l i h ~ : Lemhaga P~nelitian Universitas Negeri P i d i ~ ~ g
: Fakul tas Llmu PenLiiriikan Universitas Negeri Padang Telp. 0751 -
: J1. Herkules Yo. 17 RT.II/ II\\'.lII Kcl. Dad ok Tunggul 1 Titam Padang -
: Dm. .Uell~- -As timu : Peremyuan
: 111 L3,1 Lektor/ 131 478 981 : Down Pen~Zictik:~~ IPA : P2S3/ Fzkultas ! h ~ u Pendic i ih~ : Lemhaga Penelitim Universitas Xegeri
Padang