Senia J. & Halila H.

Anatomi dan Fisiologi (Pjm 3106)

Sistem Rangka

RANGKA MANUSIA

FUNGSI TULANG

Terdapat 4 jenis tulang :-)

Tulang panjang Tulang pendek Tulang leper / pipih Tulang tak sama bentuk

TULANG PANJANG

Berfungsi sebagai tuas untuk memudahkan pergerakan

Terdiri daripada tulang mampat.

Cth : Humerus Ulna Radius Femur Tibia Fibula Falanges

TULANG PENDEK

Berbentuk kiub serta didapati di tempat yang tertutup dan berongga.

Berfungsi memindahkan daya.

Cth Tarsal Karpal

Tulang Leper / Pipih

Berfungsi sbgai tempat perlekatan otot-otot

Melindungi organ-organ di bawahnya.

Cth Kranium Rusuk Sternum

TULANG TAK SAMA BENTUK

Tulang yg tidak boleh dikategorikan dalam tulang panjang, pendek atau leper.

Berfungsi sbgi tempat perlekatan otot.

Cth:- Vertebra Lumbar Sakrum Coccyx

STRUKTUR TULANG

Terdiri daripada 4 lapisan :-)

Periosteum Tulang mampat (diafisis) Tulang berongga (epifisis) Sum-sum tulang

Periosteum

Lapisan pertama pada tulang mempunyai selaput luar yang nipis.

Terdiri drpd osteoblas (sel pembentukan jaringan tulang).

Menyediakan saluran darah dan saraf ke tulang.

Berfungsi menghasilkan sel-sel untuk membesar secara diameter

Melindungi diafisis

Tulang Mampat (Diafisis)

Lapisan kedua pada tulang Mempunyai bahagian batang

yang halus dan keras serta disaluti periosteum.

Lapisan ini melingkari kaviti medulari yang

mengandungi lemak.

Tulang Berongga (Epifisis) Lapisan ketiga dan terletak pada

kedua-dua hujung tulang panjang. Terdiri daripada lapisan nipis

tulang mampat.

Sum-sum Tulang

Lapisan paling dalam pada struktur tulang.

Berperanan menghasilkan sum-sum asal dalam tulang.

PERKEMBANGAN DAN PEMBENTUKAN TULANG

SEL-SEL TULANGTulang terdiri daripada sel tulang berfiber kolagen dan bahan matriks bermineral padat.

Terbentuk hasil daripada sel osteoblas yang merembeskan bahan matriks organik fiber-fiber untuk memerangkap mineral.

Osteoblas yang matang dikenali sebagai osteosit.

Peringkat semasa proses osifikasi tulang

i. Osteoblas menyaluti kartilej hialin dengan bahan matriks bermineral.ii. Osteoblas memendapkan bahan matriks bermineral dalam kartilej ke bahagian dalam tulang. Osteoblas beransur-ansur bertukar menjadi osteosit untuk membentuk tulang baru.iii. Kartilej yang terdapat pada bahagian dalam tulang akan menjadi keras.iv. Model kartilej hialin di bahagian dalam tulang dilarutkan oleh osteoklas untuk membentuk kaviti medulari.

Osteoklas ialah sel-sel yang melarutkan mineral dalam tulang. Osteoblas dan osteoklas akan bertindak untuk mengubah ketumpatan dan bentuk tulang. Osteoblas aktif ketika usia muda atau kanak-kanak manakala osteoklas aktif kepada orang dewasa. Osifikasi tulang

Ketika embrio,tulang-tulang rangka (tulang lembut) terbina daripada kartilej hialin.Tulang lembut ini membentuk tulang keras yang dihasilkan melalui proses osifikasi tulang. Proses ini berlaku ketika usia embrio enam minggu dan berterusan sehingga dewasa.

· TUMBESARAN TULANGTumbesaran tulang berterusan sehingga remaja. Semasa proses tumbesaran,sel-sel pada plat epifisial tulang panjang akan membahagi secara mitosis untuk memanjangkan tulang. Semasa proses ini berlaku osifikasi terus terlaksana pada kedua-dua hujung epifisis.

Pada akil baligh, hormon estrogen dan testosteron akan merencatkanpembahagian sel-sel pada plat epifisial. Plat efipisial akan mengecil.

Pada usia 18 tahun, tumbesaran tulang secara memanjang terhenti dan sel-sel pada plat epifisial juga akan berhenti. Tetapi, osifikasi tulang akan terus berlaku sehingga lapan tahun berikutnya.

Rangka

Aksial

TENGKORAK

Kepala terdiri daripada tempurung kepala dan

tulang muka

Vertebra (33 ruas)

Servikal -7

Toraks - 12Lumbar -

5Sakrum -

5Koksiks -

4

Sistem Rangka

Rangka Apendikular

Pectoral Girdl

e

Skapula, Kavikel

Tangan

Humerus, Ulna, Radius, Karpal,

Metakarpal, Falangs

Pelvic

Girdle

Illium, Pelvis, Ischium,

Pubis

Kaki

Femur, Patella, Tibia, Fibula,

Tarsal, Metatarsal,

Falangs

Artikulasi

Sendi Fiber

(Sinartroses)

Sendi Tulang Rawan (Amfiartroses)

Sendi Sinovia

l (Diartro

ses)

RANGKA APENDIKULAR

Pectoral Girdle dan tangan

Pelvic Girdle dan kaki

Terdiri daripada :

Tulang skapula, klavikel, humerus, radius, ulna, karpal, metakarpal dan tulang-tulang falanks.

Dikenali juga sebagai anggota gerak atas (ekstremitas superior)

Pectoral Girdle dan

Tangan

Pectoral Girdle dan Tangan

Skapula (Tulang belikat)

Trletak di

sebelah

belakang

toraks dan

membentuk

bahagian

belakang

lengkungan

bahu.

Klavikel (Tulang Selangka)

- Tulang yg melengkung membentuk bahagian anterior girdle

- Bertindak sebagai penyangga kepada lengan.

- Penyambung otot leher dan bahu

Tangan (Anggota Gerak Bahagian Atas)

PJM 3106

Humerus

Radius

Ulna

Karpal

Metakarpal

Falang

Humerus (Tulang lengan atas)

- Hujung atasnya besar, halus, dan dikelilingi oleh tulang belikat.

- Pada bahagian bawah memiliki dua lekukan merupakan tempat melekatnya tulang radius dan ulna.

Humerus

Radius dan Ulna

- Tulang ulna berukuran lebih besar berbanding radius, dan melekat dengan kuat di humerus.

- Tulang radius merupakan anggota utama untuk gerakan lengan bawah dibandingkan ulna.

.Pergelangan Tangan

Karpal: Tulang pendek yang

membentuk pergelangan

tangan.

Metakarpal (tapak tangan) :

Merupakan tulang panjang dan

membentuk rangka tapak tangan.

Falanks (tulang ruas jari) :

Tulang jari yang merupakan

tulang panjang

Terdiri daripada : -

Pelvic Girdle (Lengkungan Pelvis) Ischium, Illium, Pubis.

Kaki Femur, Tibia, Fibula, Patella, Tarsal,

Metatarsal, Falanks

Pelvic Girdle dan Kaki

Pelvic Girdle (Lengkungan Pelvis)

Kaki (Anggota Gerak Bahagian Bawah)

Femur : Tulang yang paling keras dalam tubuh. Menampung berat badan.

Tibia : Merupakan rangka utama kaki bawah dan terletak di tengah fibula.

Fibula : Tulangnya yang halus dan terbenam dalam otot kaki memberi banyak penyambung.

Patella : Melindungi sendi lutut, dan memberikan kekuatan pada tendon yang membentuk lutut

FEMUR

TIBIA

FIBULA

PATELLA

PJM 3106

Tarsal•Diperbuat daripada

tisu-tisu yang padat•Menyokong berat

badan apabila berdiri

Metatarsal•Tulang metatarsal

pertama adalah tebal dan pendek.

•Tulang metatarsal kedua adalah yang terpanjang

Artikulasi Artikulasi juga dikenali sebagai sendi.

Hubungan antara dua tulang disebut sendi.

Sendi atau artikulasi adalah hubungan antara dua tulang.

Berdasarkan gerakannya sendi dibahagikan kepada 3 jenis: sendi mati, sendi kaku dan sendi gerak

PJM 3106

Jenis-Jenis Sendi

Sinartroses

Amfiartroses

Diartroses

Berdasarkan Fungsi

Sendi Fiber

Sendi Tulang Rawan

Sendi Sinovial

Berdasarkan struktur

Berdasarkan

Struktur

PJM 3106

Sinartroses

Tiada pergerakan

Cth : Sutur antara tulang-

tulang tengkorak

Amfiartroses

Pergerakan yang terhad

Cth: Artikulasi distal antara

tibia dan fibula

Diartroses

Gerakan bebas seperti sendi engsel

dan sendi lesung

Cth: Sendi di lutut, sendi di

bahu

Sendi Berdasarkan Fungsi

PJM 3106

Sinartroses Amfiartroses

Diartroses

PJM 3106

Sendi

Fiber

•Juga dikenali sebagai sendi mati

•Tidak dapat bergerak dan tetap

•Cth:ruang antara tulang pipih tengkorak

Sendi

Tulang

Rawan

•Sendi dengan sedikit pergerakan

•Cth: persendian antara tulang rusuk dan tulang dada

Sendi

Sinovial

•Sendi yang bebas bergerak

•6 jenis iaitu : sendi lesung, sendi engsel, sendi pelana, sendi gelungsur, sendi kondil dan sendi pangsi

Sendi Berdasarkan

Struktur

PJM 3106

Sendi Engsel1

Mempunyai satu permukaan bulat untuk diterima oleh sendi lain dan hanya terbatas pada satu satah Boleh dianggap menyerupai pergerakan engsel pintu

Cth: sendi siku dan lutut

PJM 3106

Sendi Lesung2

Bahagian hujung yang bulat tepat masuk ke dalam

sebuah rongga cawan tulang yang lainMembolehkan pergerakan yang

maksimum. Cth: Sendi bahu dan

sendi pinggul

PJM 3106

Sendi Pelana3

Membolehkan pergerakan ke hadapan-ke belakang, dan sedikit ke kanan- ke kiriCth :trapezium karpus dengan metakarpus ibu jari

PJM 3106

Sendi Gelungsur

Dua permukaan datar tulang saling mengelungsur antara satu sama lain

Cth : Sendi antara tulang tarsal dan tulang karpal

4

PJM 3106

Sendi Elipsoid

Sama seperti sendi

engsel tetapi boleh

bergerak dalam dua

arah lateral, iaitu ke

belakang dan ke

depan, ke kanan dan

ke kiri.

Cth:Sendi di

pergelangan tangan

5

PJM 3106

Sendi Pangsi6

Persendian di mana tulang

yang satu berputar

melingkari tulang yang

lainnya. Cth: sendi di antara ulna dan

radius

RUJUKAN

1) C. W. Mah. (2000). SPM Biologi. Selangor : Sasbadi Sdn. Bhd.

2) Marieb, e. n. (2009). Essentials of Human Anatomy & Physiology (Ninth Edition). USA : Pearson Education, Inc.

3) Donald A.B. (2008). Medline Plus : Trusted Health Information for You. Retrieved January 15, 2013 from http://www.nlm.nih.gov/MEDLINEPLUS/ency / imagepages / 19678.htm

4)

PJM 3106

Sekian…