e4800_programmable logic controllers

8/13/2019 E4800_Programmable Logic Controllers

1/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(i)

MODULPOLITEKNIK

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

EE44880000

PROGRAMMABLE

LOGIC CONTROLLERS

ZULKIFLI BIN KAMARUDIN ( PUO )SITI MARLINA BINTI MOHAMMAD AMIN ( PUO )SUBRAMANIAN A/L SINNAKANOO ( PUO )

http://modul2poli.blogspot.com/


2/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(ii)

J4110 KAJIDAYA BAHAN 2

Nama : Zulkifli Bin Kamarudin

Alamat : Jabatan Kejuruteraan Elektrik

Politeknik Ungku Omar

Jalan Raja Musa Mahadi

31400 Ipoh, Perak.

Telefon : 05-5457656 / 7622 ext. 125

Kelulusan : B.Sc ( Elec.Eng & Edu.)( UTM )

Diploma Elec.Eng. (UTM)

Jawatan : Pensyarah Teknik

Nama : Siti Marlina Binti Mohammad Amin




31400 Ipoh, Perak.

Telefon : 05-5457656/7622 ext. 125

Kelulusan : B.Eng ( Hons )Electrical ( UTM )


Nama : Subramanian A / L Sinnakanoo




31400 Ipoh, Perak.

Telefon : 05-5457656/7622 ext. 125

Kelulusan : Diploma Elec.Eng. (UTM)


BIODATA PENULIS MODUL

E4800 PROGRAMMABLE LOGIC CONTROLLERS



3/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(iii)

GRID KURIKULUM

TOPIK UNIT

SISTEM AUTOMASI 1 2PENGENALAN KEPADA PLC 3

REKABENTUK PERKAKASAN PLC 3

PENGATURCARAAN 4 5 6 7 8

APLIKASI PLC DALAM INDUSTRI 9

PEMILIHAN & PENYELENGGARAAN PLC 10

UNIT 1 : SISTEM AUTOMASI (6 JAM)

1.1 Keperluan Sistem Kawalan Automasi

Di Industri

1.2 Pengkelasan Sistem Kawalan Automasi

1.3 Perbandingan Antara Automasi Tetap Dengan

Automasi Boleh Aturcara

1.4 Jenis-Jenis Sistem Kawalan

1.5 Sistem Kawalan Numatik

1.6 Sistem Kawalan Hidraulik

1.7 Sistem Kawalan Elektrik

1.8 Perbandingan Di Antara 1.6, 1.7 dan 1.8

UNIT 2 : SISTEM AUTOMASI (3 JAM)

2.1 Mentakrifkan Istilah Sistem Kawalan

2.2 Mentakrifkan Masukan Rujukan

2.3 Mentakrifkan Angkubah Terkawal

2.4 Mentakrifkan Gangguan

2.5 Mentakrifkan Elemen Suapbalik

2.6 Menerangkan Sistem Kawalan Gelung Buka

2.7 Menerangkan Sistem Kawalan Gelung Tutup

2.8 Menerangkan Sistem Kawalan Berkomputer

2.9 Membandingkan Sistem Gelung Buka Dengan

Sistem Gelung Tutup.



4/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(iv)

UNIT 3 : PENGENALAN KEPADA PLC (3 JAM)

3.1 Definisi Terminologi PLC

3.2 Latarbelakang PLC

3.3 Fungsi dan Jenis Binaan PLC

3.4 Kelebihan PLC

UNIT 3 : REKABENTUK PERKAKASAN PLC (6 JAM)

3.5 Unit Pemprosesan Pusat (CPU)

3.6 Unit Ingatan

3.7 Unit Paparan dan Penunjuk

3.8 Unit Input/Output

3.9 Unit Housing

3.10 Unit Pengaturcaraan

3.11 Unit Storan Sekunder

3.12 Unit VDU

3.13 Unit Bekalan Kuasa

3.14 Unit Pencetak

UNIT 4 : PENGATURCARAAN (4 JAM)

4.1 Bahasa-Bahasa Pengaturcaraan

4.2 Asas Rajah Tangga

4.3 Istilah-Istilah Asas

4.4 Kod Mnemonik


5.1 Suruhan LOAD

5.2 Suruhan LOAD NOT5.3 Suruhan AND

5.4 Suruhan AND NOT

5.5 Suruhan OR



5/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(v)

5.6 Suruhan OR NOT

5.7 Suruhan OUTPUT

5.8 Suruhan END

5.9 Suruhan BLOK LOGIK OR

5.10 Suruhan BLOK LOGIK AND

5.11 OR LOAD dan AND LOAD


6.1 Suruhan NO OPERATION

6.2 Suruhan END

6.3 Suruhan INTERLOCK dan INTERLOCK

CLEAR

6.4 Suruhan JUMP dan JUMP END

6.5 Suruhan KEEP

6.6 Suruhan SET dan RESET

6.7 Suruhan DIFFERENTIATE UP dan

DIFFERENTIATE DOWN


7.1 Pemasa

7.2 Pembilang

7.3 Penggunaan Arahan Pemasa dan Pembilang


8.1 High Speed Timer

8.2 Shift Register

8.3 Move

8.4 Set Carry

8.5 Clear Carry

8.6 Add

8.7 Substract



6/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(vi)

8.8 Compare

UNIT 9 : APLIKASI PLC DI DALAM INDUSTRI (18 JAM)

9.1 Kawalan Motor Penghantar (Motor Conveyor)

9.2 Pemilihan Bahan (Part Sorting)

9.3 Kawalan Pekej (Packing Line Control)

9.4 Kawalan Lampu Trafik

9.5 Pengisian dan Pengeluaran

UNIT 10 : PEMILIHAN & PENYELENGGARAAN PLC (6 JAM)

10.1 Kapasiti Input/Output

10.2 Jenis Input/Output

10.3 Saiz Ingatan

10.4 Jenis Bahasa Pengaturcaraan

10.5 Perkembangan Sistem Masa Depan

10.6 Sokongan dan Backup

10.7 Kerosakan Peralatan Input/Output (sensor and actuator)

10.8 Kerosakan Pendawaian

10.9 Kerosakan Sambungan Komunikasi

10.10 Gangguan Bekalan Kuasa (noise or break in supply)

10.11 Kerosakan Dalaman PLC

10.12 Pertimbangan Terhadap Pemasangan dan Pendawaian

10.13 Teknik Mengatasi Masalah Grounding

10.14 Kaedah Penyelenggaraan Pencegahan (Preventive

Maintenance)

PANDUAN MENGGUNAKAN MODUL

1. Modul ini dibahagikan kepada 10 unit kesemuanya.



7/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(vii)

2. Mukasurat dinomborkan berdasarkan kepadaKod Subjek, Unit dan Halaman.

CONTOH: E4800 / UNIT 1 / 1

(Modul / Unit 1 / Halaman 1)

3. Pada permulaan unit, objektif am dan objektif khusus dinyatakan.

4. Setiap unit mengandungi urutan aktiviti dan diberikan simbol berikut :

5. Anda perlu mengikuti unit demi unit yang disediakan.

6. Anda boleh meneruskan unit yang selanjutnya setelah berjaya melalui unit

sebelumnya dan yakin dengan jawapan anda.

7. Anda dibenarkan bertanya kepada pensyarah modul ini jika terdapat sebarang

kemusykilan di dalam mengikuti urutan aktiviti yang diberikan.

PERNYATAAN TUJUAN

Modul ini disediakan untuk kegunaan pelajar-pelajar semester 5 yang mengikuti

kursus Diploma Kejuruteraan Elektronik di Politeknik-Politeknik seluruh Malaysia.

OBJEKTIF

Bahagian ini mengandungi objektif am dan objektif khusus setiap

pembelajaran

INPUT

Input mengandungi maklumat yang akan anda pelajari

AKTIVITI

Bahagian ini mengandungi proses pembelajaran secara aktif untuk

menguji kefahaman anda. Anda perlu ikuti dengan teliti dan

melaksanakan arahan yang diberikan.

MAKLUMBALAS KEPADA AKTIVITI

Bahagian ni mengandungi jawapan kepada soalan-soalan yang

diberkan dalam aktiviti.

PENILAIAN KENDIRI

Penilaian kendiri menguji kefahaman anda dalam setiap unit.

MAKLUMBALAS KEPADA PENILAIAN KENDIRI

Bahagian ini mengandungi jawapan kepada soalan-soalan yang

diberikan dalam penilaian kendiri.



8/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(viii)

Ianya bertujuan untuk memudahkan pemahaman teori pelajar-pelajar dengan kaedah

pembelajaran kontekstual.

PRA-SYARAT KEMAHIRAN DAN PENGETAHUAN

Untuk mengikuti modul ini pelajar-pelajar mestilah lulus dalam Peperiksaan Akhir

Semester 4.

OBJEKTIF AM

Di akhir modul ini, pelajar-pelajar akan dapat:

Memahami sistem kawalan automasi di dalam industri.

Mempelajari dan memahami kepentingan PLC dalam industri.

Memahami sebuah sistem PLC dengan lebih mendalam. Mempelajari dan memahami cara menulis aturcara PLC.

Mengaplikasikan aturcara PLC untuk pengawalan alat-alat yang berkaitan.

Mempelajari dan memahami cara-cara penyelenggaraan sistem PLC.

PERALATAN & SUMBER YANG PERLU DIGUNAKAN BERSAMA

MODUL

Set PLC

Udara Mampat

Bekalan Kuasa Silinder (Satu Tindakan, Dua Tindakan)

Injap

RUJUKAN

Mikell P. Groover, Industrial Robotic,McGraw Hill

OMRON, Beginner Guide To PLC

Warnock and Ian G, Programmable Controller, Prentice Hall

Katsuhiko Ogata, Modern Control Engineering, Prentice Hall

SOAL SELIDIK MODUL OLEH PELAJAR

Tajuk Modul : _________________________ Kod Modul :_____________



9/134

E4800 PLC___________________________________________________________________

(ix)

Nama Pelajar : _______________________ No. Pendaftaran: ____________

Kursus : ____________________________________

Nama Penulis Modul : ______________________________

Sila gunakan skala berikut untuk penilaiananda.

4 Sangat setuju3 Setuju2 Tidak setuju1 Sangat tidak setuju

Arahan : Tandakan pada ruangan skor yang dipilih.

Bil ELEMEN PENILAIAN SKALA

A. FORMAT 1 2 3 4

1 Susun atur muka surat adalah menarik.2 Saiz fontyang digunakan adalah senang untuk dibaca.

3Saiz dan jenis gambar serta carta yang digunakan sesuaidengan input.

4 Carta dan gambar senang dibaca dan difahami.

5Jadual yang digunakan tersusun dengan teratur dan mudahdifahami.

6 Teks input disusun dengan cara yang mudah difahami.

7 Semua ayat berbentuk arahan dipamerkan dengan jelas.

B. ISI KANDUNGAN 1 2 3 4

8 Saya faham semua objektif dengan jelas.

9 Saya faham pada idea yang disampaikan.

10 Cara persembahan idea adalah menarik.

11 Semua arahan yang diberikan mudah difahami.

12Saya boleh melaksanakan semua arahan yang diberikandalam unit ini.

13 Soalan dalam aktiviti adalah mudah dijawab.

14 Saya boleh menjawab soalan-soalan dalam penilaian kendiri.

15 Maklum balas boleh membantu mengenalpasti kesilapan saya.

16 Ayat-ayat yang digunakan mudah difahami.

17 Gaya penulisan menarik.

18 Saya boleh mengikuti unit ini dengan mudah.

19 Unit ini memudahkan saya mempelajari & memahami topik ini.

20 Penggunaan modul ini menarik minat saya.



10/134

1

SISTEM KAWALAN

1.0 PENGKELASAN DAN PENJENISAN

Sistem kawalan masa kini banyak menjurus kepada Sistem Kawalan Automasi. Kemana

saja kita pergi, kita dikelilingi oleh sistem ini contohnya di rumah, di jalan, di dalam

kenderaan dan di bangunan-bangunan. Di industri pula, Sistem Kawalan Automasi ini

sangat diperlukan kerana ianya dapat meningkatkan kualiti dan menambahkan

produktiviti. Boleh dikatakan sistem kawalan automasi ini banyak mempengaruhi cara

hidup masa depan.

1.1 KEPERLUAN SISTEM KAWALAN AUTOMASI DI INDUSTRI

Sistem Kawalan Automasi ialah sistem yang berupaya mengawal suatu proses dengan

pertolongan insani yang minima atau tanpa insani dan mempunyai keupayaan untuk

memulakan, melaras, bertindak memapar atau mengukur pembolehubah di dalam proses

dan memberhentikan proses dalam usaha mendapatkan keluaran yang diperlukan.

Tujuan utama Sistem Kawalan Automasi digunakan di dalam industri adalah untuk

meningkatkan produktiviti dari segi :-

Meningkatkan kuantiti keluaran.

Memperbaiki kualiti keluaran.

Mengawal kos perbelanjaan.



11/134

2

1.2 PENGKELASAN SISTEM KAWALAN AUTOMASI

Sistem Kawalan Automasi boleh dikelaskan kepada DUA (2) bahagian iaitu :

1.2.1 Automasi Tetap (Fixed Automation / Hard-Wire Control)

Sistem kawalan ini direka untuk melakukan satu tugas yang khusus. Fungsi litar

kawalannya adalah tetap dan kekal. Kerja akan menjadi rumit jika kita ingin

melakukan kerja lain selain dari tugas yang telah sedia ada pada sistem kawalan

jenis ini.

1.2.2 Automasi Boleh Aturcara / Automasi Bolehlentur

(Flexible Automation / Programmable Control System)

Automasi Boleh Aturcara atau Automasi Bolehlentur adalah sistem kawalan yang

kompleks yang dapat melakukan berbagai tugas.

Fungsi litar kawalannya diaturcarakan oleh pengguna dan boleh diubahsuai.

Apabila tugas yang perlu dilakukan oleh mesin bertukar, perubahan cuma perlu

dilakukan dengan melakukan pengubahsuaian pada aturcara kawalan mesin

tersebut.



12/134

3

1.3 PERBANDINGAN ANTARA AUTOMASI TETAP DENGAN AUTOMASI

BOLEH ATURCARA

AUTOMASI

TETAP

AUTOMASI

BOLEH

ATURCARA

Kegunaan Khusus Berbagai

Kemudahan membuat

perubahan /

penambahbaikan

Sukar Mudah

Penyelenggaraan Mudah Sukar

Keupayaan

Bergantung kepada

rekabentuk dan

pembuatan

Sangat tinggi

Kelajuan Laju Perlahan

Kecekapan dari segi

ekonomi

Sesuai untuk sistem

yang kecil

Sesuai untuk semua

jenis sistem

Contoh 1.3.1

Kawalan Tetap

mentolS1 S2

VB



13/134

4

Kawalan Boleh Aturcara

P L C

I ON U

P T

U P

T U

T

S1

S2

Contoh 1.3.2

Kawalan Tetap

00000 00001 10000

S1 S2ATURCARA

LD 00000

AND 00001

OUT 10000

END (01)

COM

mentol

S1

S2

mentol

COM

VB

VB

VB



14/134

5

Kawalan Boleh Aturcara

P L C

I ON U

P T

U P

T U

T

S1

S2

Vb

Vb

1.4 JENIS-JENIS SISTEM KAWALANTerdapat TIGA (3) jenis sistem kawalan yang berasaskan kepada sumber bekalan.

Sistem-sistem tersebut adalah seperti berikut:

i. Sistem kawalan pneumatik.

ii. Sistem kawalan hidraulik.

iii. Sistem kawalan elektrik.

1.5 SISTEM KAWALAN PNEUMATIK

00000

00001

10000

S1

S2

COM

mentol

ATURCARA

LD 00000

OR 00001

OUT 10000

END (01)

Litar kawalan

COM



15/134

6

Sistem kawalan pneumatik ialah satu sistem yang menggunakan udara yang di

mampatkan untuk menghasilkan daya / tenaga untuk menjalankan kerja. Sistem

pneumatik banyak di dapati dalam sistem perindustrian seperti industri makanan,

petrokimia dan industri yang menggunakan robotik. Secara amnya sistem pneumatik

memerlukan

i. Bekalan udara mampatii. Injap kawalaniii. Tiub penghubungiv. Pemindaharuh (Transducer)

Sistem kawalan pneumatik ini boleh dikawal secara insani dan automatik. Sistem-sistem

ini boleh diwakili oleh gambarajah blok asas pada Rajah 1.5a dan Rajah 1.5b.

1.6 SISTEM KAWALAN HIDRAULIK

Sistem kawalan hidraulik ialah satu sistem yang menggunakan bendalir untuk

menghasilkan daya / tenaga untuk menjalankan kerja. Sistem hidraulik banyak di

Rajah 1.5b : Gambarajah blok asas sistem kawalan pneumatik secara automatik

dengan menggunakan PLC

Pemampat Injap

kawalan

Tiub

Penghubung

Rajah 1.5a : Gambarajah blok asas sistem kawalan pneumatik secara insani

PenapisIsyarat

keluaran

Pemampat Injap

kawalan

Tiub

PenghubungPenapis

Isyarat

keluaran

PLC

Insani



16/134

7

gunakan di dalam industri automobil seperti sistem kuasa, sistem brek, kren, jek kereta,

satelit dan sebagainya. Bendalir yang biasa digunakan adalah minyak. Secara amnya

sistem hidraulik memerlukan :

i. Bekalan Bendalir Hidraulik

ii. Injap kawalan

iii. Silinder

Sistem kawalan hidraulik ini boleh dikawal secara insani dan automatik. Sistem-sistem

ini boleh diwakili oleh gambarajah blok asas pada Rajah 1.6a dan Rajah 1.6b.

Silinder

bendalir

Rajah 1.6a : Gambarajah blok sistem kawalan hidraulik secara insani

Silinder

Injap pelega

Injap pelega

Pam

Penapis

Pemacu

Injap

kawalan

Manual

Bekalan Hidraulik

Bekalan Hidraulik



17/134

8

bendalir

Rajah 1.6b : Gambarajah blok sistem kawalan hidraulik secara automatik


1.7 SISTEM KAWALAN ELEKTRIK

Sistem Kawalan Elektrik ialah satu sistem kawalan yang menggunakan arus

elektrik samada arus terus (AT) atau arus ulang alik (AU) sebagai sumber

bekalan. Secara amnya Sistem Kawalan Elektrik memerlukan:

i. Bekalan elektrik (AT) atau (AU)

ii. Elemen masukan (Suis, penderia, pemindaharuh, injap, komponen-

komponen elektronik dan sebagainya)

iii. Elemen keluaran ( Motor, lampu dan sebagainya)

iv. Kabel penyambung

Sistem Kawalan Elektrik ini boleh dikawal secara insani dan automatik. Sistem-sistem ini

boleh diwakili oleh gambarajah blok asas pada Rajah 1.7a dan Rajah 1.7b.

Pam

Penapis

Pemacu

Injap

kawalan

PLC



18/134

9

Rajah 1.7b : Gambarajah blok sistem kawalan elektrik secara automatik


1.8 PERBANDINGAN ANTARA SISTEM KAWALAN PNEUMATIK, SISTEM

KAWALAN HIDRAULIK DAN SISTEM KAWALAN ELEKTRIK

Sistem kawalan pneumatik

Sistem pemasangannya mudah.

Rekabentuk sistemnya ringkas.

Menggunakan udara mampat sebagai sumber bekalan untuk melakukan kerja.

Sistem kawalan hidraulik

Sistem pemasangannya rumit.

VB

Suis

Lampu

PLC

SuisLamp

VBVB

Rajah 1.7a : Litar sistem kawalan elektrik secara insani



19/134

10

Menggunakan bendalir seperti minyak sebagai sumber bekalan untuk melakukan

kerja.

Jika berlaku kebocoran akan menyebabkan kekotoran.

Sistem kawalan elektrik

Sistem yang mudah.

Menggunakan tenaga elektrik sebagai sumber bekalan untuk melakukan kerja.

Penggunaannya meluas.



20/134

11

2.0 TERMINOLOGI

Sistem kawalan merupakan salah satu disiplin ilmu kejuruteraan . Setiap

disiplin ilmu kejuruteraan mempunyai terminology terminology yang

tersendiri. Begitulah halnya dengan Sistem Kawalan . Oleh itu, didalam unit

ini anda akan didedahkan dengan beberapa terminology penting yang

digunakan semasa mempelajari Sistem Kawalan.

2.1 SISTEM KAWALAN

Sistem kawalan ialah komponen-komponen yang disambung kepada sistem

atau proses yang hendak dikawal. Komponen-komponen asas sistem kawalan

boleh dibahagikan kepada lima bahagian iaitu:

(i) Penjana isyarat rujukan (masukan/titik set)/ isyarat masukan/

(ii) Elemen pengukuran.

(iii) Pembanding.

(iv) Pengawal.

(v) Penggerak.

(vi) Sistem yang dikawal (sistem terkawal)

2.2 MASUKAN RUJUKAN

Masukan Rujukan adalah isyarat yang diberikan pada masukan sesuatu sistem

contohnya seperti suhu, tekanan, paras dan sebagainya. Nilainya adalah tetap.

2.3 ANGKUBAH TERKAWAL

Angkubah Terkawal adalah isyarat atau pembolehubah yang dikawal di

bahagian keluaran contohnya seperti suhu, tekanan, paras dan sebagainya.

Nilainya boleh berubah.



21/134

12

2.4 GANGGUAN

Gangguan adalah elemen yang menggangu isyarat kawalan di dalam sesuatu

sistem kawalan. Gangguan boleh terhasil samaada dari dalam atau luar sistem

itu sendiri.

2.5 ELEMEN SUAPBALIK

Elemen suapbalik adalah berfungsi untuk menghantar isyarat keluaran untuk

dibandingkan dengan isyarat masukan oleh elemen Pembanding / Penjumlah

di dalam sesuatu sistem gelong tertutup.

2.6 SISTEM KAWALAN GELUNG BUKA

Sistem Kawalan Gelung Buka ialah suatu jenis sistem kawalan dimana

keluaran tidak mempengaruhi tindakan fungsi kawalan sistem tersebut. Sistem

ini boleh diwakili oleh gambarajah blok di Rajah 2.6 di bawah.

2.6.1 Contoh Sistem Kawalan Gelung Buka

Sistem yang dikawal berdasarkan pemasa ( timer ) kebiasaannya

adalah sistem gelung buka, contohnya lampu jalanraya. Lampu jenis

ini akan menyala pada waktu tertentu (waktu malam) dan kemudian

akan terpadam pada keesokan harinya (waktu siang).Tempoh diantara

waktu menyala dan waktu padam telah ditetapkan oleh pemasa (timer).

Gambarajah blok bagi contoh di atas ditunjukkan seperti di

Rajah 2.6.1.

Pengawal Penggerak

Sistem

yang

hendak

dikawal

Rajah 2.6 : Gambarajah blok sistem kawalan gelung buka

Isyarat

rujukan

Isyarat

keluaran



22/134

13

2.7 SISTEM KAWALAN GELUNG TUTUP

Sistem kawalan gelung tutup juga dikenali sebagai sistem kawalan suapbalik.

Keluaran sistem ini akan mempengaruhi tindakan fungsi kawalan sistem

tersebut .Sistem ini boleh diwakili oleh gambarajah blok di Rajah 2.7 dibawah.

Pembanding

2.7.1 Contoh Sistem Kawalan Gelung Tutup

Sistem yang menggunakan penderia (sensor) sebagai elemen input

adalah kebiasaannya sistem gelung tutup. Kita ambil contoh yang sama

iaitu lampu jalanraya. Lampu jenis ini akan menyala dan padam

dengan sendiri apabila pengesan cahaya mengesan kecerahan, tanpa

mengambil kira tempoh yang tertentu. Jika keadaan gelap berlaku padawaktu siang , lampu jalan akan menyala. Keadaan ini tidak berlaku

pada sistem kawalan gelung terbuka. Rajah 2.7.1 di bawah

menggambarkan contoh yang diterangkan.

PemasaTimer GegantiRela

Lampu

Tindakanmenetapkan pemasa

Lampu ON @ OFF

Rajah 2.6.1 : Gambarajah blok lampu jalanraya ( gelung buka )

Pengawal Penggerak

Sistem yang

hendak dikawal

Isyarat rujukan Isyarat keluaran

Isyarat

rujukanPengawal Penggerak

Sistem

yang

hendak

dikawal

Elemen Pengukuran

Ra ah 2.7 : Gambara ah blok sistem kawalan

Isyarat

keluaran



23/134

14

2.8 SISTEM KAWALAN BERKOMPUTER

Sistem kawalan berkomputer ialah sistem kawalan yang menggunakan sebuah

komputer sebagai pengawal. Sistem ini boleh diwakili oleh gambarajah blok

seperti Rajah 2.8 di bawah.

KOMPUTER

2.9 PERBANDINGAN ANTARA SISTEM GELUNG BUKA DENGAN

SISTEM GELUNG TUTUP

Sistem Gelung Buka

Binaannya adalah mudah.

Kejituan bergantung kepada penentukuran unsur-unsur.

Tidak begitu mengalami masalah ketakstabilan.

Tidak dapat mengurangkan kesan ketaklelurusan.

Isyarat

RujukanPengawal Penggerak

Sistem

yang

hendak

dikawal

Elemen Pengukuran

Rajah 2.8 : Gambarajah blok sistem kawalan berkomputer

Kecerahan

lampuPengawa Geganti Lampu

Kecerahan

lampu

Pengesan cahaya

Isyarat

rujukanPengawal Penggerak

Sistem yang

hendak dkawal

Elemen pengukuran

Isyarat

keluaran

Rajah 2.7.1 : Gambarajah blok lampu jalanraya ( gelung tutup )

Isyarat

Keluaran



24/134

15

Sistem Gelung Tutup

Binaannya adalah rumit.

Sistem adalah sangat jitu.

Mengalami masalah ketakstabilan.

Kesan ketaklelurusan dapat dikurangkan.



25/134

16

16

3.0 DEFINASI, FUNGSI DAN BINAAN

Sebelum anda mempelajari PLC secara terperinci, perkara-perkara yang perlu

di pelajari terlebih dahulu adalah seperti berikut :

Definisi PLC Latarbelakang PLC Fungsi PLC Jenis-Jenis Binaan PLC Kelebihan PLC Rekabentuk Perkakasan PLC

3.1 DEFINISI PLC

Untuk pengetahuan anda, PLC di definisikan oleh National Electrical

Manufacturers Association of Amerika ( NEMA ) sebagai :

Satu sistem elektronik beroperasi digital yang digunakan di dalam

persekitaran industri, yang mana menggunakan ingatan yang boleh diaturcara

untuk simpanan dalaman ke atas arahan-arahan untuk melaksanakan fungsi

tertentu seperti logik, turutan, pemasaan, pembilang dan pengiraan matematik

untuk mengawal berbagai mesin atau proses melalui modul masukan dan

keluaran digital ataupun analog.

3.2 LATARBELAKANG PLC

Di antara faktor awal yang mengujudkan rekaan dan pembangunan sistem

kawalan yang boleh di aturcarakan adalah seperti berikut :

3.2.1 Keperluan kos yang rendah

3.2.2 Penggunaan secara pintar



26/134

17

17

3.2.3 Pengawal yang mudah dikawalPLC yang pertama telah direka oleh sekumpulan jurutera di Syarikat General

Motor (GM), Amerika Syarikat dalam tahun 1968 bila syarikat tersebut

mencari kaedah lain untuk menggantikan sistem kawalan geganti yang rumit.

Mereka juga telah menetapkan bahawa spesifikasi sistem kawalan yang

baru ini mestilah memenuhi keperluan berikut :

3.2.4 Mudah diaturcarakan3.2.5 Tidak perlu pendawaian semula keatas sistem kawalan jika berlaku

perubahan keatas aturcara

3.2.6 Lebih kecil, murah dan keboleharapan yang tinggi.

3.2.7 Binaannya ringkas dan penyelenggaraanya murah.3.2.8 Kos yang kompetitif.

3.3 FUNGSI DAN JENIS BINAAN PLC3.3.1 FUNGSI PLC

PLC boleh melakukan pelbagai fungsi, diantarannya adalah seperti berikut :

JENIS KAWALAN FUNGSI

Kawalan Jujukan a. Pengganti Geganti Kawalan

Logik Konventional

b. Pemasa / Pembilangc. Pengganti Kad Kawalan Papan Litar

Bercetak

d. Pengawal Mesin dan Proses bagi KawalanAutomatik, Separuh Automatik dan Manual

Kawalan Canggih a. Menyelesaikan Operasi Matematik

( +, , , x )



27/134

18

18

b. Menguruskan Maklumatc. Kawalan Analog ( suhu, tekanan dll. )d. Kawalan Motor Servoe. Kawalan Motor Pelangkahf. Kawalan P.I.D

( Propotional Integral - Derivation )

Kawalan Seliaan a. Proses Paparan dan Penggera

b. Diagnosis dan Paparan Kerosakan

c. Antaramuka dengan Komputer( RS 232C / RS 422 )

d. Antaramuka Pencetak / ASCII

e. Rangkaian Automasi Kilang

g. Rangkaian Kawasan Tempatan (LAN)h. Rangkaian Kawasan Meluas (WAN)i. Automasi Kilang (FA), Sistem Pengilangan

Bolehlentur (FMS), Pengilangan Bersepadu

Komputer (CIM) dll.

3.3.2 JENIS-JENIS BINAAN PLC



28/134

19

19

Rajah 3.3.2 di bawah menunjukkan beberapa jenis binaan PLC yang terdapat

di pasaran masa kini.

Rajah 3.3.2 : Jenis-Jenis Binaan PLC

3.4 KELEBIHAN PLC

Kelebihan-kelebihan PLC adalah seperti berikut :

Tempoh perlaksanaan sesuatu projek kawalan yang pendek. Mudah dibuat pengubahsuiaan aturcaranya. Pengiraan kos projek yang tepat. Memerlukan masa latihan yang pendek. Rekabentuk sistem kawalan mudah diubah dengan menggunakan perisian. Aplikasi kawalan yang meluas.



29/134

20

20

Penyelenggaraannya mudah. Kebolehharapannya tinggi. Perkakasan pengawal yang piawai. Ketahanan kepada masalah persekitaran proses( suhu, lembapan,

ketidakstabilan voltan dan hingar ) yang baik.

Rajah 3.5 : Rekabentuk Sebuah Mikrokomputer Asas

3.5 UNIT PEMPROSESAN PUSATUnit ini merupakan unit yang terpenting di dalam binaan sesebuah PLC.

Di dalam unit ini terletaknya satu cip litar terkamil iaitu cip mikropemproses

yang mengawal keseluruhan proses operasi kawalan PLC. Mikropemproses

mengandungi unit arithmatik , unit kawalan dan beberapa bilangan unit

ingatan yang dikenali sebagai pendaftar. Sila rujuk rajah 3.5 di atas.

3.6 UNIT INGATANRajah 3.5 di atas menunjukkan unit ingatan yang terdapat di dalam rekabentuk

dalaman PLC. Unit ini mengandungi DUA ( 2 ) jenis ingatan iaitu :

Mikro -Pemproses

( UPP )

ROM

Sistem

Operasi

RAM

Aturcara

dan Data

Unit

Input

Unit

Output

BUS DATA

BUS KAWALAN

BUS ALAMAT



30/134

21

21

3.6.1 RAM (RANDOM ACCESS MEMORY)

RAM adalah ingatan jenis baca / tulis dan mudah diaturcarakan dan

diperbaiki.

Semua aturcara pengguna disimpan di dalam ingatan ini. Aturcara ini pula

akan hilang apabila bekalan kuasa diputuskan kepadanya.

3.6.2 ROM (READ ONLY MEMORY)

ROM adalah ingatan jenis baca sahaja. Aturcara sistem disimpan di dalam

ingatan ini. Aturcara ini tidak akan hilang apabila bekalan kuasa diputuskan

kepadanya. Peralatan khas digunakan untuk memadam aturcara yang terdapat

di dalamnya.

3.7 UNIT INPUT DAN OUTPUTMerujuk kepada rajah 3.5 , unit input dan unit output adalah merupakan unit

yang terdapat di dalam rekabentuk dalaman PLC. Unit Input adalah unit

dimana peranti masukan ( suis , penderia ) disambungkan kepadanya.

Manakala Unit Output pula adalah merupakan unit untuk peranti keluaran

( lampu , motor ) disambungkan kepadanya.

3.8 UNIT PAPARAN DAN PENUNJUKUnit paparan dan penunjuk merujuk kepada paparan status geganti dalaman

PLC. Ini dapat dilihat pada Konsol Pengaturcaraan jika pengguna

menggunakan kaedah pengaturcaraan kod mnemonik dan Skrin Komputer jika

pengguna menggunakan kaedah pengaturcaraan perisian.

3.9 UNIT HOUSING

Unit ini memberikan perlindungan kepada litar dan komponen komponen

dalaman PLC.



31/134

22

22

3.10 UNIT PENGATURCARAAN

Unit pengaturcaraan sesuatu PLC terdiri daripada dua peranti iaitu :

Konsol Pengaturcaraan. Komputer.

3.11 UNIT STORAN SEKUNDER

Unit ini berhubungkait dengan Unit Pemprosesan Pusat di mana semua

aturcara dan maklumat disimpan.

3.12 UNIT VDU ( Video Display Unit)Unit yang memproses maklumat operasi dan status sistem yang akan di

paparkan oleh PLC.

3.13 UNIT BEKALAN KUASA

Unit ini membekalkan kuasa kepada Unit Pemprosesan Pusat, Unit Input dan

Unit Output.

3.14 UNIT PENCETAK

Unit ini digunakan untuk mencetak aturcara sesuatu sistem kawalan yang

dikawal oleh PLC samada secara grafik ataupun teks.



32/134

23

4.0 BAHASA PENGATURCARAAN

Proses pengaturcaraan PLC adalah merupakan aktiviti merancang seperti

membina dan memasukkan aturcara untuk melaksanakan tugasan yang

dikehendaki.

Berikut adalah bahagian-bahagian yang perlu ada di dalam sesuatu aturcara

PLC.

Mula

Memulakan sesuatu operasi

Mod Operasi

Menentukan kedudukan asal peranti masukan/keluaran dan juga

kedudukan mula.

Keadaan Reset

Mengawal operasi mula/henti secara manual atau secara automatik di

dalam aturcara.

Operasi/Turutan Proses

Merekabentuk aturcara seperti yang dikehendaki oleh tugas.

Isyarat Keluaran

Memicu peralatan keluaran.

Status Keluaran

Memaparkan lampu penunjuk atau penggera.

Tamat

Menghentikan operasi.

4.1 BAHASA-BAHASA PENGATURCARAAN



33/134

24

Terdapat LIMA bahasa pengaturcaraan yang dikenali di peringkat

antarabangsa iaitu :

Rajah Tangga (Ladder Diagram)

Senarai Arahan (Instruction List)

Teks Struktur (Structured Text)

Carta Fungsi Turutan (Sequential Function Chart)

Fungsi Rajah Blok (Function Block Diagram)

4.1.1 Rajah Tangga (Ladder Diagram)

Rajah tangga merupakan bahasa pengaturcaraan jenis grafik yang

ditukar dari rajah litar pendawaian kawalan geganti. Rajah tangga

mengandungi landasan sesentuh dari kiri ke kanan rajah ( rujuk rajah

4.1.1 ). Sesentuh landasan ini disambung kepada elemen penyuisan

sedia buka ( normally open NO ) atau penyuisan sedia tutup

( normally closed NC )menerusi laluan arus dan gelung elemen.

Rajah tangga juga menunjukkan litar kawalan dan memaparkan fungsi

serta kombinasi operasi turutan bagi setiap cabang pada baris mendatar

secara berasingan.

4.1.2 Senarai Arahan (Instruction List)

Rajah 4.1.1 : Rangkakerja Rajah

+ve-ve

Keadaan / MasukanTindakan / Keluaran

NO NC



34/134

25

Merupakan bahasa jenis penghimpun berteks. Ianya dibina dari

suruhan kawalan yang mengandungi pengendali (operator) dan

kendalian (operand). Berikut adalah contoh aturcara yang

menggunakan bahasa senarai arahan.

LD A

AND B

ST C

4.1.3 Teks Struktur (Structured Text)

Merupakan bahasa jenis penghimpun berteks yang mengandungi

ungkapan dan suruhan. Contoh penggunaan bahasa ini adalah seperti

berikut :

Cylinder out = (Input A OR Input B) AND Output C

4.1.4 Carta Fungsi Turutan (Sequential Function Chart)

Merupakan jenis bahasa grafik ( rujuk rajah 4.1.4 ). Elemen-elemennya

terdiri daripada langkah, peralihan, pilihan dan cabang selari. Setiap

langkah menunjukkan status proses aturcara kawalan yang aktif atau

tidak aktif. Satu langkah mengandungi tindakan yang berdasarkan

kepada peralihan. Tindakan pula mengandungi struktur turutannya

sendiri.



35/134

26

4.1.5 Rajah Fungsi Blok (Function Block Diagram)

Merupakan jenis bahasa grafik. Elemen-elemen yang terdapat di dalam

rajah fungsi ini digambarkan secara grafik fungsi dan blok

fungsi

( rujuk rajah 4.1.5 ). Elemen-elemen ini disambungkan dengan garisan

aliran isyarat dan dihubungkan secara terus kedalam rangkaian.

4.2 ASAS RAJAH TANGGA

Sebuah Rajah Tangga terdiri daripada satu garis menegak di sebelah kiri dan

Langkah 1 MOTOR (MULA)

Langkah 2

Langkah 3

MOTOR (HENTI)

Peralihan 1

Peralihan 2

Tindakan

Rajah 4.1.4 : Contoh Aturcara Dalam Bahasa Carta Fungsi Turutan

ATAUSuis 1

Suis 2

Lampu ON

DAN Selinder keluar

Rajah 4.1.5 : Contoh Bahasa Rajah Fungsi Blok



36/134

27

kanan yang dinamakan bus bar dan juga garis mendatar ke kanan yang

dinamakan garis-garis arahan ( instruction lines ).

Di sepanjang garis-garis arahan terdapat kombinasi-kombinasi logik keadaan

(conditions) yang akan menentukan bila dan bagaimana arahan-arahan di

sebelah kanan sekali akan dilaksanakan. Contoh Rajah Tangga ditunjukkan

seperti di Rajah 4.2.a di bawah.

Pasangan-pasangan garisan menegak di sepanjang garisan cabang dipanggil

keadaan (conditions).Keadaan-keadaan ini terdiri daripada dua iaitu :

i. Keadaan Sedia Buka ( normally open - NO ) ( )

ii. Keadaan Sedia Tutup ( normally closed NC )( )

Nombor-nombor pada setiap keadaan menentukan bit operasi setiap arahan.Setiap arahan dalam Rajah Tangga samaada ON atau OFF bergantung kepada

status bit operasi yang telah ditentukan.

Keadaannormally open adalah ON jika bit operasi adalah ON dan akan

OFF jika bit operasi adalah OFF.

Keadaan normally closed adalah ON jika bit operasi adalah OFF dan

akan OFF jika bit operasi adalah ON.

Rajah 4.2.b menerangkan keadaan di atas.

Y0

X0 X1 X2 X3 X4

X5 X6 X7

Rajah 4.2.a : Contoh Rajah Tangga

suruhan

X0Suruhan dilaksanakanapabila X0 adalah ON



37/134

28

4.3 ISTILAH-ISTILAH ASAS

4.3.1 Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions)

Kombinasi logik antara keadaan-keadaan ON dan OFF mewujudkan

keadaan terkumpul bagi sesuatu arahan yang ingin dilaksanakan.

Keadaan inilah yang dinamakan Keadaan Perlaksanaan. Rujuk Rajah

4.3.1.

Arahan akan berada dalam Keadaan Perlaksanaan (Execution

Conditions)ON apabila X0 adalah ON, X1 adalah OFF dan X2 adalahON.

4.3.2 Bit Operasi (Operand Bits)

Bit operasi bagi setiap arahan boleh terdiri daripada mana-mana bit

dalam kawasan-kawasan ingatan ( memory ) IR, SR, HR, TC atau TR.

Ini bermakna keadaan-keadaan ( conditions ) dalam Rajah Tangga

boleh ditentukan oleh bit I/O, bendera ( flags ), bit kerja ( work bits ),

pemasa / pembilang ( timers / counters ) dan lain-lain. Jadual 4.3.2

menunjukkan peta ingatan yang merujuk kepada PLC jenis OMRON

SYSMAC CQM1H.

KAWASAN DATA BIT FUNGSI

suruhan

Normally Open

Normally Closed

X0

Suruhan dilaksanakanapabila X0 adalah OFF

Rajah 4.2.b : Contoh Rajah Tangga

suruhan

X0 X1 X2

Rajah 4.3.1 : Contoh Keadaan Perlaksanaan



38/134

29

Kawasan IR

KawasanInput

IR00000 - IR01515 Digunakan sebagai bit masukan

KawasanOutput

IR10000 IR11515 Digunakan sebagai bit keluaran.

Kawasan

Kerja

IR21600 IR21915 Bit ini tidak mempunyai fungsi yang.

khusus. Boleh digunakan secarabebas dalam program.

Kawasan SR SR24400 SR25507 Bit ini melakukan fungsi yangtertentu seperti bendera (flags) dan bitkawalan.

Kawasan TR TR 0 TR 7 Bit ini digunakan untuk menyimpansecara sementara status ON / OFF

pada cabang-cabang program

Kawasan HR HR 0000 HR 9915 Bit ni digunakan untuk menyimpandata dan mengekalkan status ON /

OFF bila kuasa dimatikan.

Kawasan Timer/Counter TC 000 TC 511 Nombor yang sama digunakan untuktimer dan counter. TC000 ke TC002

dgunakan utk. `interval timer

4.3.3 Blok Logik ( Logic Blocks )

Cara keadaan memberi tindakbalas terhadap sesuatu arahan adalah

ditentukan oleh perhubungan diantara keadaan-keadaan (conditions)

yang ada pada garisan arahan yang menghubungkan mereka. Sebarangkumpulan keadaan yang terbentuk untuk menghasilkan satu keputusan

logik dinamakan blok logik. Rujuk rajah 4.3.3.

4.3.4 Blok Arahan ( Instruction Block )

Satu blok arahan adalah terdiri daripada semua arahan-arahan yang

terdapat di dalam satu blok . Blok itu diperolehi dengan melukis satu

Jadual 4.3.2 : Peta Ingatan

suruhan

X 0 X2

X1 X3

Rajah 4.3.3 : Contoh Blok Logik



39/134

30

garis mendatar tanpa memotong garisan yang menegak dan sebaliknya.

Rujuk rajah 4.3.3.

4.4 KOD MNEMONIK

Rajah Tangga tidak boleh dibaca oleh Konsol Pengaturcaraan. Oleh itu Rajah

Tangga perlu ditukar kepada kod mnemonik. Kod mnemonik memberikan

maklumat yang sama seperti Rajah Tangga dan boleh ditaip secara terus pada

Konsol Pengaturcaraan.

ALAMAT ARAHAN OPERASI / DATA

00000 LD X0

00001 OR X100002 AND X3

00003 AND LD

00004 OUT Y0

00005 TMY 00

K20

00006 CNT 002

#0010

00007 END

Rajah 4.4 : Contoh Kod Mnemonik



40/134

31

5.0 SET SURUHAN ASAS

Terdapat banyak suruhan yang digunakan untuk membangunkan aturcara PLC.

Setiap suruhan mempunyai fungsinya masing masing.

5.1 LD - Suruhan LOAD (START, ST)

Suruhan ini adalah untuk memulakan sesuatu baris program.

Ia digunakan pada sesentuh pertama dalam keadaan normally open (NO).

Rajah Tangga Kod Mnemonik

Penerangan Rajah Tangga

Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions) bagi suruhan keluaran di

sebelah kanan iaitu Y0 akan ON apabila X0 adalah ON.

5.2 LD NOT - Suruhan LOAD NOT

Suruhan ini adalah untuk memulakan sesuatu baris program.

Ia digunakan pada sesentuh pertama dalam keadaan normally closed (NC).


Y0

X0 Alamat Suruha

n

Operand/Data

00 LD X0

01 OT Y0

Y0X0 Alamat Suruhan Operand/Data00 LD NOT X0

01 OT Y0



41/134

32


Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions) bagi suruhan keluaran di

sebelah kanan iaitu Y0 akan ON apabila X0 adalah OFF

5.3 AND - Suruhan AND

Suruhan ini digunakan pada sesentuh kedua dalam keadaan normally open (NO)

dan sesiri dengan sesentuh sebelumnya.



Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions)bagi suruhan keluaran akan

ON apabila X0 dan X1 adalah ON.

5.4 AND NOT - Suruhan AND NOT

Suruhan ini digunakan pada sesentuh kedua dalam keadaan normally closed (NC)

dan sesiri dengan sesentuh sebelumnya.


Y0X0 X1

Alamat Arahan Operand/Dat

a

00 LD X0

01 AND X1

02 OT Y0

Y0

X0 X1 Alamat Suruhan Operand/Data

00 LD X001 AND NOT X1

00002 OT Y0



42/134

33


Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions) bagi suruhan keluaran akan

ON apabila X0 adalah ON dan X1 adalah OFF.

5.5 OR - Suruhan OR

Suruhan ini digunakan pada sesentuh kedua dalam keadaan normally open (NO)

dan selari dengan sesentuh sebelumnya.

. Rajah Tangga Kod Mnemonik


Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions) bagi suruhan keluran ON

apabila salah satu X0 atau X1 atau kedua-duanya sekali ON.

Y0

X0 Alamat Suruhan Operand/Dat

a

00 LD X0

01 OR X1

02 OT Y0X1



43/134

34

5.6 OR NOT - Suruhan OR NOT

Suruhan ini digunakan pada sesentuh kedua dalam keadaan normally closed (NC)

dan selari dengan sesentuh sebelumnya.



Keadaan Perlaksanaan (Execution Conditions) bagi suruhan keluaran akan

ON apabila X0 ON atau X1 OFF atau X0 ON, X1 OFF dalam keadaan

serentak.

5.7 OUT - Suruhan OUTPUT

Suruhan ini digunakan untuk gegelung keluaran.



IR 10000 akan ON apabila IR 00000 adalah ON .

5.8 END

X0 Alamat Arahan Operand/Data

00 LD X0

01 OUT Y0

Y0

Y0

X0 Alamat Suruhan Operand/Dat

a

00 LD X0

01 OR NOT X1

02 OT Y0X1



44/134

35

Suruhan END tiada peranti sesentuh fizikal.

Ia adalah suruhan terakhir yang diperlukan untuk menyempurnakan sesuatu

aturcara.

Jika tiada suruhan END, aturcara tidak dapat dilaksanakan.


Untuk PLC jenis OMRON SYSMAC CQM1H, suruhan FUN 01 adalah

suruhan END.

5.9 OR LD - Suruhan BLOK LOGIK OR / OR BLOCK / OR STACK

Suruhan OR LD tiada peranti sesentuh fizikal.

Hanyalah satu programming toolbagi menyelesaikan fungsi OR yang kompleks

seperti satu siri sesentuh LD ( atau LD NOT ) dalam keadaan selari dengan satu

siri sesentuh yang lain.


5.10 AND LD - Suruhan BLOK LOGIK AND / AND BLOCK / AND STACK

Suruhan AND LD tiada peranti sesentuh fizikal.

END

X0 X1 Alamat Suruhan Operand/Data

00 LD X0

01 AND NOT X1

02 OUT Y0

03 END

Y0

END

X0 X1 Alamat Arahan Operand/Data

00 LD X0

01 AND X1

02 LD X2

03 AND X3

04 OR LD05 OUT Y0

06 END

Y0

X2 X3



45/134

36

Hanyalah satu programming tool bagi menyelesaikan fungsi AND yang

kompleks seperti menghubungkan beberapa OR, OR NOT, OR LD dalam

keadaan siri.


5.11 OR LD DAN AND LD

Apabila kedua-dua suruhan blok logik ini hendak digunakan dalam Rajah

Tangga, aturcara untuk mencantumkan blok-blok logik mestilah ditulis dari

bawah ke atas. Sebagai contoh, Rajah Tangga di bawah:

Suruhan blok logik bagi kedua-dua blok terakhir (blok b1 dan blok b2) ditulis

dahulu kemudian diikuti dengan suruhan blok logik yang pertama (blok a).

Rajah Tangga

Kod Mnemonik

END

X0 X1 Alamat Arahan Operand/Data

00 LD X0

01 OR X2

02 LD X1

03 OR X3

04 AND LD

05 OUT 10000

06 END

Y0

X2 X3

Alamat Suruhan Operand/Dat

a

0000 LD NOT X0

00001 AND X1

00002 LD X2

00003 AND NOT X3

00004 LD NOT X4

00005 AND X5

00006 OR LD

END

X0 X1Y0

X2 X3

X4 X5

Blok a Blok b2

Blok b1

Blok b2



46/134

37

Blok b1

Blok a

Blok b2 + Blok b1

(Blok b2+Blok b1) . Blok a



47/134

37

6.0 SET SURUHAN KAWALAN BIT

Di dalam unit ini anda akan didedahkan dengan suruhan-suruhan jujukan yang

biasanya bertindak sebagai suruhan terakhir pada baris-baris arahan

(instruction line).

Suruhan jujukan SET, RESET, KEEP, DIFFERENTIATE UP,

DIFFERENTIATE DOWN, digunakan untuk meng ON dan meng OFF kan

bit-bit keluaran pada kawasan IR. Suruhan ini juga digunakan untuk

mengawal status bit-bit lain di kawasan IR atau di kawasan lain.

Suruhan jujukan INTERLOCK dapat mengatasi masalah penyimpanan

keadaan perlaksanaan (execution condition)di cabang-cabang rajah tangga.

Suruhan jujukan JUMP pula boleh digunakan bagi mengawal peranti-peranti

yang memerlukan keluaran yang mampu bertahan lama.

6.1 NO OPERATION NOP ( 00 )

Suruhan ini tidak mempunyai simbol rajah tangga dan tidak akan

melakukan apa-apa operasi.

Apabila ingatan di buang suruhan ini akan tertera di skrin konsol

pengaturcaraan PLC.

6.2 END END(01)

Bertindak sebagai suruhan terakhir untuk setiap aturcara ( rujuk rajah 6.2).

Tiada sebarang suruhan akan tertulis selepas arahan END (01)

dilaksanakan.

Jikalau tiada suruhan END (01) di dalam aturcara maka tiada suruhan akan

terlaksana dan ayat NO END LIST akan tertera pada skrin konsol

pengaturcaraan PLC.



48/134

38

Rajah 6.2 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan END

Kod Mnemonik

6.3 INTERLOCK [ IL ( 02 ) ] DAN INTERLOCK CLEAR [ ILC ( 03 ) ]

IL ( 02 ) dan ILC ( 03 ) mesti di gunakan bersama-sama.

Suruhan ini di gunakan untuk menyelesaikan masalah penyimpanan

keadaan pelaksanaan ( Execution Condition )pada titik cabang.

Apabila arahan INTERLOCK adalah ON seperti di Rajah Tangga 6.3,

keadaan perlaksanaan bagi arahan INTERLOCK akan mengawal kesemua

perlaksanaan arahan sehinggalah suruhan INTERLOCK CLEAR. Apabila

suruhan INTERLOCK adalah OFF, suruhan INTERLOCK CLEAR akan

reset operasi aturcara.

Untuk set PLC jenis OMRON SYSMAC CQM1H, suruhan FUN 02

adalah suruhan INTERLOCK dan suruhan FUN 03 adalah suruhan

INTERLOCK CLEAR

Alamat Suruhan Operand/Data

00000 LD NOT 00000

00001 OUT 10000

00002 FUN(01)

00000

END

10000



49/134

39

00000

00001 10000

Kod Mnemonik

Alamat Suruhan Operand / Data

00000 LD 00000

00001 FUN 02 -

00002 LD 00001

00003 OUT 10000

00004 FUN 03 -

00005 FUN 01 -

Merujuk kepada Rajah Tangga 6.3,

Apabila suruhan masukan LD 00000 adalah ON, suruhan IL(02) akan ON.

Suruhan keluaran OUT 10000 dan OUT 10002 akan ON bergantung

kepada suruhan masukan LD 00001 dan LD 00002

Jikalau suruhan masukan LD 00001 ON, suruhan keluaran OUT 10000 akan

ON.

Jikalau suruhan masukan LD 00001 OFF, suruhan keluaran OUT 10000

akan OFF.

Di dalam keadaan arahan masukan LD 00000 OFF, arahan IL (02) akan

OFF.

Arahan-arahan keluaran OUT 10000 dan OUT 10001 akan OFF.

IL (02)

ILC (03)

END

Rajah 6.3 : RajahTangga Menunjukkan IL ( 02 ) dan ILC ( 03 )



50/134

40

Seterusnya aturcara ILC (03) akan mereset aturcara semula .

Rujuk jadual di bawah.

Suruhan LD 00000

IL(02)

Suruhan LD 00001

Masukan

Suruhan OUT 10000

Keluaran

ON ON ON

OFF OFF

OFF ON OFF

OFF OFF

6.4 JUMP [ JMP (04) ] DAN JUMP END [ JME (05) ]

Arahan JMP (04) biasanya di gunakan berpasangan dengan arahan

JME (05) untuk menghasilkan lompatan.

JMP (04) adalah arahan untuk menentukan titik permulaan lompatan

manakala JME (05) adalah arahan yang menjadi halatuju lompatan.

Apabila arahan JMP (04) adalah ON, tiada sebarang lompatan akan

berlaku dan aturcara akan di laksanakan seperti yang tertulis.

Apabila arahan JMP (04) adalah OFF, lompatan ke arahan JME (05) yang

mempunyai nombor yang sama akan di lakukan. Seterusnya arahan-arahan

yang berada selepas arahan JME (05) akan di laksanakan.

Arahan-arahan JUMP dan JUMP END boleh menggunakan nombor-

nombor dari julat 00 hingga 99.


adalah suruhan JUMP dan suruhan FUN 05 adalah suruhan JUMP END.

00000

00001 10000

JMP 04 01



51/134

41

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 FUN (04) 0100002 LD 00001

00003 OUT 10000

00004 FUN (05) 01

00005 FUN (01) -


Apabila suruhan masukan LD 00000 ON, arahan JMP (04) akan ON.

Suruhan-suruhan selepasnya akan di laksanakan sepertimana tertulis.

Jikalau suruhan masukan LD 00001 ON, suruhan keluaran OUT

10000 akan ON.

Jikalau suruhan masukan LD 00001 OFF, suruhan keluaran OUT

10000 akan OFF.

Apabila suruhan masukan LD 00000 OFF, arahan JMP (04) akan OFF.

Seterusnya lompatan ke suruhan JME (05) akan berlaku. Semua suruhan

yang berada di antara suruhan JMP (04) dan JME (05) akan di abaikan.

Rujuk kepada jadual di bawah.

Suruhan LD 00000 Suruhan LD 00001 Suruhan OUT 10000

JME 05 01

Rajah 6.4 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan JUMP



52/134

42

JMP(04) Masukan Keluaran

ON ON ON

OFF OFF

OFF Tidak Dilaksanakan Tidak Dilaksanakan

6.5 KEEP KEEP (11)

Suruhan KEEP di gunakan untuk mengekalkan status bit operasi

berdasarkan kepada dua keadaan perlaksanaan ( execution condition ).

KEEP (11) beroperasi seperti geganti selak ( Latching Relay ) yang di

set oleh S dan reset oleh R.

Apabila S berada dalam keadaan ON, operasi arahan keluaran tertentu

akan ONdan kekal dalam keadaan ONsehingga reset tanpa mengira

samaada S adalah ONataupun OFF.

Apabila R berada dalam keadaan ON, operasi arahan keluaran tertentu

akan OFFdan kekal dalam keadaan OFFsehingga reset tanpa mengira

samaada R adalah ONataupun OFF.


adalah suruhan KEEP.

00002

00004

HR0000

KEEP (11)

HR 0000

S

R 10004



53/134

43

Kod Mnemonik


00000 LD 00002

00001 LD 00003

00002 FUN (11) HR 000000003 LD HR 0000

00004 OUT 10004

00005 FUN (01)

Dengan merujuk kepada Rajah 6.5,

Suruhan LD 00002 bertindak sebagai S (Set) dan suruhan LD 00003

bertindak sebagai R (Reset).

Apabila suruhan LD 00002 ON, suruhan keluaran OUT 10004 akan

ONdan akan tetap ONwalaupun suruhan LD 00002 OFF.

Apabila suruhan LD 00003 ON, barulah suruhan keluaran OUT 10004

OFF dan akan kekal OFF walaupun suruhan LD 00002 di OFF atau

di ON kan.

Suruhan LD 00003Reset

Suruhan LD 00002Set

Suruhan OUT 10004Keluaran

OFF ON ON

OFF ON

ON ON OFF

OFF OFF

Rajah 6.5 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan KEEP

END



54/134

44

6.6 SET DAN RESET

Suruhan SET dan RESET akan mengubah status bit operasi hanya

ketika keadaan perlaksanaannya ON.

Pada Keadaan OFF, suruhan-suruhan tersebut tidak akan mengubah

status bit operasi.

00000

00001

Rajah 6.6 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan Set dan Reset

Kod Mnemonik


00000 LD 0000000001 SET 10000

00002 LD 00001

00003 RESET 10000


Apabila arahan masukan LD 00000 ON, arahan SET akan ONdan sentiasa

ONtanpa mengira samaada arahan masukan LD 00000 ON ataupun OFF.

Apabila arahan masukan LD 00001 ON, arahan RESET akan ON dan

seterusnya arahan SET akan OFF.

Operasinya boleh difahami dengan jelas pada set suruhan KEEP.

SET 10000

RESET 10000



55/134

45

6.7 DIFFERENTIATE UP [ DIFU (13) ] DAN DIFFERENTIATE DOWN

[ DIFD (14) ]

Suruhan-suruhan DIFU (13) dan DIFD (14) akan ON kan keluaran

dalam tempoh masa yang terlalu singkat.

Suruhan DIFU (13) akan menukarkan keadaan keluaran kepada ON

apabila isyarat masukan berubah daripada OFF ke ON .

Suruhan DIFD (14) akan menukarkan keadaan keluaran kepada ON

apabila isyarat masukan berubah daripada ON ke OFF .


adalah suruhan DIFFERENTIATE UP dan suruhan FUN 14 adalah

suruhan DIFFERENTIATE DOWN

00000

DIFU (13)

01OOO

Masukan

DIF U

DIF D

END

01000 10000



56/134

46

Rajah 6.7a : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan DIFFERENTIATE UP

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 FUN (13) 01000

00002 LD 01000

00003 OUT 10000

Merujuk kepada Rajah Tangga 6.7a,

Apabila suruhan masukan LD 00000 ON (telah berlaku perubahan dari

OFF ke ON ), bit operasi 01000 akan ON ,keluaran OUT 10000 akan ON

dalam tempoh yang terlalu singkat dan kemudian OFF .Kita tidak dapat

melihat keadaan tersebut pada keluaran.

Selepas itu bit operasi 01000 akan OFF tanpa mengambil kira status

suruhan masukan LD 00000.

00000

DIFD (14)

01OOO

END

0100010000



57/134

47

Rajah 6.7b : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan DIFFERENTIATE DOWN

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 FUN (14) 01000

00002 LD 01000

00003 OUT 10000

Merujuk kepada Rajah Tangga 6.7b,

Apabila suruhan masukan LD 00000 OFF (telah berlaku perubahan dari

ON ke OFF ), bit operasi 01000 akan ON ,keluaran OUT 10000 akan ON

dalam tempoh yang terlalu singkat dan kemudian OFF .Kita tidak dapat

melihat keadaan tersebut pada keluaran.

Selepas itu bit operasi 01000 akan OFF tanpa mengambil kira status

suruhan masukan LD 00000.



58/134


59/134

49

TIMER diaktifkan apabila keadaan perlaksanaan ( execution condition )

adalah ON dan akan reset kepada nlai set ( SV ) apabila keadaan

perlaksanaan ( execution condition ) adalah OFF.

Nilai set ( SV ) bagi TIMER adalah nilai BCD diantara #0000 hingga

#9999. Sebagai contoh, jikalau TIMER hendak disetkan kepada 5 saat,

maka nilai set ( SV ) adalah #0050.

Rajah Tangga

Kod Mnemonik

Alamat Suruhan Operand/Data00000 LD 00000

00001 TIM 000

# 0050

00002 LD TIM 000

00003 OUT 10000

00004 FUN 01

Kendalian

Apabila masukan (LD 00000) adalah ON, sesentuh pemasa akan

diaktifkan selepas 5 saat. Seterusnya keluaran (OUT 10000) akan ON .

Contoh 7.1.2

END

00000

TIM 000 10000

Tim 000

# 00505 saat



60/134

50

Rajah Tangga

TIM 000 10001

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 TIM 000

# 0050

00002 LD TIM 000

00003 OUT 10000

00004 LD NOT TIM 000

00005 OUT 1000100006 FUN 01

Kendalian

Apabila masukan (LD 00000) ON, pemasa (TIM 000) akan diaktifkan

selepas 5 saat. Seterusnya keluaran (OUT 10000) akan ON. Manakala

keluaran (OUT 10001) akan terus ON sebaik sahaja bekalan

dibekalkan dan akan OFF selepas 5 saat. Pemasa akan terus aktif selagi

masukan 00000 berkeadaan ON.

Contoh 7.1.3

END

00000

TIM 000 10000

Tim 000#0050

5 saat



61/134

51

Rajah Tangga

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 TIM 000

# 0050

00002 LD TIM 00000003 AND NOT TIM 001

00004 OUT 10000

00005 LD 10000

00006 TIM 001

#0030

00007 OUT 10001

00008 FUN 01

Kendalian

00000

TIM 000 10000

Tim 000# 0050

5 saat

Tim 001

# 0030

3 saat

TIM 001

10000

END



62/134

52

Apabila masukan (LD 00000) ON, pemasa (TIM 000) akan diaktifkan

selepas 5 saat. Seterusnya keluaran (OUT 10000) akan ON. Selepas 3

saat keluaran (OUT 10000) ON, pemasa (TIM 001) akan diaktifkan

seterusnya keluaran (OUT 10000) akan OFF dan pemasa (TIM 001)

akan OFF.

Apabila arahan TIM 001 OFF, sesentuh TIM 001 akan ON dan akan

ON kan semula keluaran (OUT 10000).

Keluaran (OUT 10000) akan ON dan OFF berterusan sehinggalah

masukan (LD 00000) di OFF kan.

7.2 PEMBILANG (COUNTER - CNT)

Simbol

Nombor TIM / CNT boleh digunakan sebagai pentakrif ( definer )hanya

samaada pada Pemasa atau Pembilang.

Nombor-nombor pembilang adalah dari julat 000 hingga 015.

Pembilang digunakan untuk mengira dengan kiraan menurun dari nilai set

( SV ) apabila keadaan perlaksanaan ( execution condition )pada denyut

kira (CP), berubah dari OFF ke ON.

Nilai set (SV) adalah dari julat 0000 hingga 9999.

Pembilang akan reset dengan masukan reset ( R ).

Rajah Tangga

CNT N

SV

CP

R

00000



63/134

53

CP

R

Kod Mnemonik


00000 LD 0000000001 LD 00001

00002 CNT 000

#0010

00003 LD CNT 001

00004 OUT 10000

00005 FUN 01

Kendalian

Pembilang diset kepada kiraan 10. Apabila masukan (LD 00000) diberi denyut

sebanyak sepuluh, pembilang akan diaktifkan dan seterusnya keluaran

(OUT 10000) akan ON.

Apabila reset (LD 00001) ON, pembilang akan berada dalam keadaan asal.

7.3 Penggunaan Arahan Pemasa dan Pembilang

CNT 001

# 0010

(10 kiraan)

END

00001

CNT 00110000



64/134

54

Nombor Pembilang tidak boleh sama dengan nombor Pemasa kerana kedua-

duanya berkongsi kawasan data yang sama di dalam ingatan PLC.

R

Kendalian

Pembilang diset kepada kiraan 5. Apabila masukan (LD 00000) diberi denyut

sebanyak lima, pembilang akan diaktifkan dan seterusnya keluaran ( OUT

10000 ) akan ON.

Ketika keluaran (OUT 10000) ON, TIM 001 akan diaktifkan selepas 3 saat

dan seterusnya keluaran (OUT 10001) akan ON.

Kedua-dua keluaran (OUT 10000) dan (OUT 10001) akan sentiasa ON

sehinggalah reset (LD 00001) di ON kan.

Reset akan mengembalikan pembilang kepada keadaan asal.

CNT 000

# 0005

5

CP00000

00001

TIM 001

# 0050

5 saat

EN

CNT 000 10000

10000

TIM 001 10001



65/134

40

40

8.0 SET SURUHAN KOMPLEK

Di dalam unit ini anda akan didedahkan dengan suruhan-suruhan yang

digunakan untuk fungsi-fungsi arithmetik.

8.1 HIGH SPEED TIMER TIMH (15)

Operasi High Speed Timer ( TIMH ) adalah sama seperti Timer cuma

TIMH dapat mengukur dalam tempoh masa yang lebih singkat iaitu 0.01

saat.

Simbol

Nilai SV adalah diantara 00.00 dan 99.99.

Dalam set PLC jenis OMRON, suruhan High Speed Timer ( TIMH )

adalah FUN 15.

Rajah 8.1 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan TIMH

Kod Mnemonik

TIMH (15) N

SV

N : Nombor Timer

SV : Nilai Set

TIMH 000# 0150

END

10001

00000

Tim 000



66/134

41

41

Merujuk kepada Rajah 8.1,

Apabila suruhan LD 00000 ON, suruhan keluaran OUT 10001 akan ON

selepas 1.5 saat.

Apabila suruhan LD 00000 OFF, suruhan keluaran OUT 10001 akan OFF.

8.2 SHIFT REGISTER SFT (10)

Arahan Shift Register( SFT ) menganjak data 16 bit, secara bit ke bit iaitu

1 atau 0 dalam saluran ( channel ) tertentu.

Setiap 1 atau 0 boleh digunakan untuk mewakili sesuatu keadaan

contohnya bahagian-bahagian barang yang rosak atau elok.

Simbol

SFT ( 10 ) dikawal oleh tiga keadaan perlaksanaan iaitu DI , CP dan R.


00000 LD 00000

00001 FUN (15) 000

# 0150

00002 LD TIM 000

00003 OUT 10001

00004 FUN (01)

SFT (10)S

E

DI

CP

R

S : Saluran mula ( Start Channel)E : Saluran Akhir (End Channel

)DI : Data Masukan (Input Data )



67/134

42

42

S dan E mestilah berada dalam kawasan data yang sama. Kawasan data

adalah seperti IR , SR , AR , HR , LR.

S adalah perkataan sebelah kanan shift register dan E adalah perkataan

sebelah kiri shift register.

Jikalau DI adalah ON, ` 1 akan dianjakkan ke dalam register.

Jikalau DI adalah OFF, ` 0 akan dianjakkan ke dalam register.

Apabila DI dianjakkan ke dalam register, semua bit yang sedia ada dalam

registerakan dianjak ke kiri.

Bit yang paling kiri dalam registerakan hilang.

Apabila R adalah ON, ia akan reset operasi dan semua bit dalam shift

registerakan menjadi `0.

E S

Rajah 8.2 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan SHIFT REGISTER

Kod Mnemonik

Data yang hilang

SFT (10)

100

100

END

10003

00002

00005

00004

00003

DI

CP

R



68/134

43

43


00000 LD 00002

00001 LD 00004

00002 LD 00003

00003 SFT (10) 100

00004 100

00005 LD 00005

00006 OUT 10003

00007 FUN 01 -

Rujuk Jadual 8.2.2 di Lampran 1 bagi memahami kendalian rajah tangga

di Rajah 8.2.

Bit denyut jam juga boleh digunakan sebagai CP. Rujuk Jadual 8.2.1

Setiap bit denyut jam telah ditetapkan tempoh tertentu bagi CP memberi

denyutan (pulse ).

Setiap denyutan jam akan menganjakkkan nilai bit 1 atau 0 dari tempat

asalnya.

Perkataan

Words

Bit Fungsi

SR 255 00 Memberikan 0.1 saat denyut jam(0.05 saat ON; 0.05 saat OFF)



8.3 MOVE MOV ( 21 )

Jadual 8.2.1 : Denyut Jam Bagi Geganti Khas ( SR 255 )



69/134

44

44

Suruhan MOVE menyalin data yang ada di saluran punca ( source channel

) ke saluran yang di tuju ( destination source ).

IR adalah antara kawasan data yang boleh digunakan untuk suruhan

MOVE.

Untuk PLC jenis OMRON, suruhan FUN 21 adalah merupakan suruhan

MOVE

Simbol

Kod Mnemonik


Rajah 8.3.1 : RajahTangga Menunjukkan Suruhan MOVE

MOV (21)

S

D

S : Saluran Punca(Source Channel)

D : Saluran Yang Dituju(Destination Channel)

MOV (21)

000

100

END

S

D



70/134

45

45

00000 LD 00000

00001 FUN (21) -

00002 000

00003 1000

00004 FUN 01 -

Merujuk kepada Rajah Tangga di Rajah 8.3.1,

Apabila suruhan masukan LD 00000 ON,kesemua data dalam IR 000 akan

disalin ke dalam IR 100.

Rajah 8.3.2 menunjukkan operasi MOVE.

00000 1 10000 1

00001 1 10001 1

00002 0 10002 0

00003 1 10003 1

00004 1 10004 1

00005 0 10005 0

00006 0 10006 0

00007 1 10007 100008 1 10008 1

00009 1 10009 1

00010 1 10010 1

00011 0 10011 0

00012 0 10012 0

00013 0 10013 0

00014 0 10014 0

00015 1 10015 1

8.4 SET CARRY STC ( 40 )

Simbol

Rajah 8.3.2 : Menunjukkan Operasi MOVE

SOURCEMasukan

Channel 000

SOURCEKeluaran

Channel 100

STC ( 40 )



71/134

46

46

Apabila keadaan perlaksanaan OFF, suruhan STC ( 40 ) tidak akan

dilaksanakan.

Apabila keadaan perlaksanaan ON, suruhan STC ( 40 ) akan ON carry

( Cy ) .

SR25504 adalah carry flag yang akan ON apabila terdapat carry dalam

sesuatu keputusan perlaksanaan.


SET CARRY

8.5 CLEAR CARRY CLC ( 41 )

Simbol

Apabila keadaan perlaksanaan OFF, suruhan CLC ( 41 ) tidak akan

dilaksanakan.

Apabila keadaan perlaksanaan ON, suruhan CLC ( 41 ) akan OFF

Cy ( SR25504 ).

CLEAR CARRY digunakan untuk reset Cy ( 25504 ) ke `0.


CLEAR CARRY.

8.6 ADD ADD ( 30 )

CLC ( 41 )



72/134

47

47

Suruhan ADD mencampurkan data daripada dua saluran ( channel )yang

berbeza dan menghasilkan jumlah di saluran ( channel ) yang ke tiga.

Tiga saluran tersebut adalah :

Augend Channel ( Au ), Addend Channel ( Ad ) danResult Channel ( R ).

Julat nilai nombor bagi Au dan Ad adalah # 0000 hingga # FFFF.

Untuk PLC jenis OMRON, suruhan FUN ( 30 ) adalah merupakan suruhan

ADD ( 30 ).

Simbol

Proses mencampur akan berlaku seperti berikut:

Keputusan (Result ) akan berada di R.

Cy akan diset sekiranya keputusan adalah lebih besar daripada # 9999.

00000

21600

21600

ADD ( 30 )

Au

Ad

R

Au + Ad + Cy Cy R

21600

CLC ( 41



73/134

48

48

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 OR 21600

00002 OUT 21600

00003 LD 21600

00004 FUN ( 41 )

00005 FUN ( 30 )

# 0001

# 0001

100

00006 FUN ( 01 )


Suruhan CLC ( 41 ) akan reset Cy ke nilai ` 0 .

21600 hingga 21915 adalah bit yang tidak mempunyai apa-apa fungsi dan

boleh digunakan dimana-mana sahaja dalam aturcara.

Hasil campur akan disimpan di IR100.

Contoh Kiraan ( 1 )

Rajah 8.6 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan ADD

END

ADD ( 30 )

# 0001

# 0001



74/134

49

49

Au Ad 100 (R)

# 0001 = 1 # 0001 = 1 2

Keluaran

PLC

LED

`1

atau`0

Binary

Penerangan tentang operasi

mencampur

0 20

Lampu keluaran PLC nombor 1 akan

menyala, nombor binary adalah 21= 2

1 1 21

2 22

3 23

4 20

5 21

6 22

7 23

8 20

9 21

10 22

11 23

12 20

13 21

14 22

15 23

Contoh Kiraan (2)

Au Ad 100 (R)

# 0022 = 22 # 0021 = 21 43

K e L E B i n



75/134


76/134

51

51

Julat nilai nombor yang boleh digunakan sebagai Mi dan Su ialah # 0000

hingga # FFFF.


SUBTRACT

Simbol

Proses tolakan berlaku seperti berikut:

00000

21600

SUB (31)

Mi

Su

R

Mi - Su - Cy Cy R

21600

SUB ( 31 )

#0010

#

0005

CLC ( 41



77/134

52

52

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 OUT 21600

00002 LD 21600

00003 FUN ( 41 )

00004 FUN ( 30 )

00005 # 0010

# 0005

100

00006 FUN ( 01 )

Contoh Kiraan

Mi Su 100 (R)

# 0010 = 10 # 0005 = 5 5

K e L E B i n

Rajah 8.7 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan SUB

END



78/134


79/134

54

54

Keputusan COMPARE adalah salah satu daripada tiga keadaan iaitu sama

ada lebih besar, lebih kecil atau sama dengan data yang dibandingkan.

Jadual 8.8.1 menunjukkan alamat yang telah ditetapkan untuk tiga keadaan

tersebut.

Flag Alamat C1 C2 C1 = C2 C1 >C2

GR

(Greater) 25505 OFF OFF ON

EQ

(Equal) 25506 OFF ON OFF

LE

(Less) 25507 ON OFF OFF

00000

CMP ( 20 )

C1

C2

Jadual 8.8.1: Menunjukkan Alamat Untuk Suruhan COMPARE

CMP ( 20 )

# 0010

# 0005

TR

25505

25506

10000

10001



80/134

55

55

Kod Mnemonik


00000 LD 00000

00001 OUT TR 0

00002 FUN (20)

# 0010

# 0005

00003 AND 25505

00004 OUT 10000

00005 LD TR 0

00006 AND 25506

00007 OUT 10001

00008 LD TR 0

00009 AND 25507

00010 OUT 10002

00011 FUN (01)


TR digunakan untuk menyimpan secara sementara status ON / OFFpada

cabang-cabang aturcara. Bit TR adalah dari TR 0 hingga TR 7.

Apabila suruhan LD 00000 ON, suruhan CMP ( 20 ) akan dilaksanakan. Suruhan COMPARE akan membandingkan nilai di C1 dengan C2. Rujuk

Jadual 8.8.2

Rajah 8.8 : Rajah Tangga Menunjukkan Suruhan CMP

END

25507

10002



81/134

56

56

Keputusan OUT 10000 OUT 10001 OUT 10002

C1 >C2 ON OFF OFF

C1 C2 OFF ON OFF

C1 C2 ON OFF OFF

Dalam Rajah 8.8, nilai 10 dibandingkan dengan nilai 5.

Nilai 10 adalah lebih besar daripada 5. Oleh itu, suruhan OUT 10000 akan

ON.

JAWAB SEMUA SOALAN BERIKUT

1.1 Tandakan LED yang akan menyala di keluaran PLC 16 keluaran, apabila

nilai-nilai berikut digunakan sebagai Audan Addi Rajah Tangga 8b.1. Isikan

Jadual 8b.1 yang mewakili 16 keluaran PLC.

i. Au = # 0005 , Ad = # 0005

ii. Au = # 0050 , Ad = # 0051

iii. Au = # 0065 , Ad = # 0068

AKTIVITI 8b

Jadual 8.8.2 : Menunjukkan Keputusan dari Rajah 8.8



82/134

57

57

00000

21600

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1.2 Tandakan LED yang akan menyala di keluaran PLC 16 keluaran, ketika

operasi SUB dan operasi CMP. Isikan Jadual 8b.2 yang mewakili 16 keluaran

PLC untuk operasi SUB dan Jadual 8b.3 untuk operasi CMP. Rujuk Rajah

Tangga 8b.2.

i. Mi = # 0004 , Su = # 0001

ii. Mi = # 0010 , Su = # 0008

iii. Mi = # 0015 , Su = # 0010

00000

21600

END

ADD (30)AuAd

CLC ( 41

21600

Rajah Tangga 8 b.1

Jadual 8 b.1

CLC (41)

21600



83/134

58

58

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0


(i)

(ii)

(iii)

END

SUB (31)Mi

Su100

Rajah Tangga 8b.2

CMP (20)# 0003

100

00003

2550510003

25506 10004

25507 10005

Jadual 8b.2

Jadual 8b.3



84/134

59

59

JAWAPAN 1.1

i.

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1

ii.

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1 1

MAKLUMBALAS 8b



85/134

60

60

iii.

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1 1 1 1 1

JAWAPAN 1.2

Jadual untuk operasi SUB

i.

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1 1

ii.

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1

iii.

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1 1

Jadual untuk operasi CMP.

Jadual 8b.1

Jadual 8b.2



86/134

61

61


(i) OFF ON OFF

(ii) ON OFF OFF

(iii) OFF OFF ON

SOALAN 1

Merujuk kepada Rajah S1 dan Rajah S2,

i. Tuliskan kod mnemoniknya.

ii. Terangkan kendaliannya.

00000

21600

PENILAIAN KENDIRI

ADD (30)

# 0005

# 0005100

CLC (41)

21600



87/134

62

62

00000

21600

END

MOV (21)

# 0001

Rajah S1

ADD (30)#

0010

#

CLC (41)

CMP (20)#

0003

00003

SUB (31)#

0020

100

21600



88/134

63

63

JAWAPAN 1

Kod mnemonik bagi Rajah S1.


00000 LD 00000

00001 OUT 21600

00002 LD 21600

00003 FUN (41)

00004 FUN (30)

# 0005

# 0005

10000005 FUN (21)

# 0001

100

00006 FUN (01)

MAKLUMBALAS PENILAIAN KENDIRI

END

2550510003

2550610004

2550710005

Rajah 2



89/134

64

64

Kendalian Rajah S1.

Apabila suruhan LD 00000 ON, suruhan ADD dan suruhan MOV akan

dilaksanakan.

Hasil campur akan di simpan di IR100.

Suruhan MOV akan memindahkan nilai hasil campur di IR100 dengan

nombor 1.

Kod mnemonik bagi Rajah S2.


00000 LD 00000

00001 OUT 21600

00002 LD 21600

00003 FUN (41)

00004 FUN (30)

# 0010

# 0005

100

00005 FUN (31)

# 0020

100

101

00006 LD 00003

00007 OUT TR 0

00008 FUN (20)

# 0015

10100009 AND 25505

00010 OUT 10003

00011 LD TR 0

00012 AND 25506

00013 OUT 10004

00014 LD TR 0



90/134

65

65

00015 AND 25507

00016 OUT 10005

00017 FUN (01)

Kendalian Rajah S1.

Apabila suruhan LD 00002 ON, suruhan ADD dan suruhan SUB akan

dilaksanakan.

Hasil campur dari suruhan ADD akan di simpan di IR100.

Suruhan SUB akan menyebabkan data yang di simpan di IR100 ditolakkan

dari 0020 (20) dan bakinya di simpan di IR101.

Apabila suruhan LD 00003 ON, suruhan CMP akan membandingkan data

yang di simpan di IR 101 dengan 0015 (15).

Keputusannya adalah suruhan OUT 10003 akan ON.

Ini menunjukkan bahawa nilai 15 adalah lebih besar berbanding dengan

data yang di simpan dalam IR 101.



91/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 1

CONTOH APLIKASI PLC

OBJEKTIF AM

Memahami cara menulis aturcara PLC.

Menulis aturcara berdasarkan format yang betul.

OBJEKTIF KHUSUS

Di akhir unit ini anda dapat mempelajari cara :

Menulis aturcara Kawalan Motor Berpenghantar ( Motor Conveyor ).

Menulis aturcara Kawalan Pemilihan Bahan ( Part Sorting ).

Menulis aturcara Kawalan Pembungkusan.

Menulis aturcara Kawalan Lampu Trafik.

Menulis aturcara Pengisian dan Pengeluaran.

UNIT 9

OBJEKTIF



92/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 2

9.0 PENGENALAN

Unit ini akan mendedahkan anda kepada contoh-contoh penulisan aturcara PLC

dalam aplikasi sistem kawalan automasi . Oleh yang demikian , kefahaman

arahan dan format aturcara PLC seperti rajah tangga , kod mnemonik dan carta

fungsi turutan yang telah dibincangkan dalam unit 4 diperlukan untuk membantu

anda mengkaji dan menganalisa contoh-contoh aturcara yang diberikan.

9.1 KAWALAN MOTOR BERPENGHANTAR ( CONVEYOR )

Rajah 9.1 menunjukkan PLC digunakan untuk memula dan mematikan motor

yang digunakan pada talisawat penghantar. Bahagian ini membolehkan

sebarang objek seperti plet besi digerakkan daripada satu bahagian ke bahagian

yang lain. Penderia jenis suis penghad ( Sensor - proximity switch ) yang

dipasang pada setiap segmen talisawat penghantar diperlukan untuk mengesan

kehadiran plet yang digerakkan oleh penghantar. Motor penghantar akan

berfungsi selagi plet berada di dalam julat penderia yang telah ditetapkan. Motor

pada talisawat akan berhenti sekiranya plet bergerak melebihi julat yang

ditetapkan atau pemasa akan diaktifkan bila masa yang ditetapkan tamat

INPUT



93/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 3

Masukan Peranti Keluaran Peranti

00000 Sensor 1 ( S1 ) 10000 Motor 1 ( M1 )

00001 Sensor 2 ( S2 ) 10001 Motor 2 ( M2 )

00002 Sensor 3 ( S3 ) 10002 Motor 3 ( M3 )

Jadual 9.1 : Jadual Umpukan

Rajah 9.1 : Kawalan Motor Berpenghantar

Kendalian Kawalan Motor Berpenghantar

i. Motor 2 akan ON apabila sensor 3 mengesan kehadiran objek.ii. Motor 2 akan OFF apabila Motor 1 di ON dan objek berada diluar julat

pengesan sensor 2.

iii. Motor 1 akan ON apabila sensor 2 mengesan kehadiran objek.iv. Motor 1 akan OFF apabila objek berada diluar julat pengesan sensor 1.

Rajah tangga untuk operasi kawalan motor berpenghantar.



94/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 4

TIM 001

04000 00000

25313 ( Sedia Tutup )

9.2 KAWALAN PEMILIHAN BAHAN ( PART SORTING )

10000

10001

S3 ( 00002 ) TIM 000 M2

Motor 2

M2 (10001)

S2(00001)TIM 001 M1

Motor 1

M1( 10000)

M1(10000 ) 00001TIM 000

# 00202 saat

S1(00000)

04000

2 saatTIM 001

# 0020

Motor 3

FUN (01)

04000

10002



95/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 5

Rajah 9.2 menunjukkan sistem kawalan pemilihan bahan. Aplikasi ini bertujuan

untuk mengesan kehadiran sekelompok produk yang rosak dari kumpulannya

yang dibawa oleh penghantar.

Rajah 9.2 : Sistem Kawalan Pemilihan Bahan

Penderia Photoelectric 1 ( PH1 00002 ) berfungsi sebagai data masukan pada

shift register. Apabila objek yang rosak dikesan oleh pengesan, isyarat keluaranpada sensor akan di ONkan.

Penderia Photoelectric 2 ( PH2 - 00003 ) digunakan sebagai penjana masa yang

berfungsi sebagai masa masukan pada shift register. Satu denyut akan dijanakan

setiap masa pada jarak yang ditetapkan pada awalnya. Semasa produk yang

rosak dikesan oleh PH1, ia dikesan oleh shift register sehingga produk tersebut

tiba pada posisi yang ditetapkan pada penghantar yang akan dipicukan oleh injap

magnetik ( MV 10000 ).

Rajah tangga untuk operasi sistem kawalan pemilihan bahan .



96/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 6

10000

FUN (01)

Kod Mnemonik untuk operasi sistem kawalan pemilihan bahan

Alamat Arahan Data

0000 LD 00002

0001 LD 00003

0002 LD 25314

0003 SFT H00

H00

0004 LD H0004

0005 OUT 10000

0006 FUN 01

9.3 KAWALAN PEMBUNGKUSAN ( PACKING LINE CONTROL )

Merujuk kepada rajah 9.3 dan jadual 9.3 , kotak yang berada di atas penghantar

akan bergerak apabila PB1 ditekan. Motor penghantar kotak akan berhenti dan

PH1 ( 00002 )

PH2 ( 00003 )

25314 ( Always OFF Flag )

H0004

SFT

H00

H00



97/134

___________________________________________________________________

E4800 / UNIT 9 / 7

motor penghantar epal mula bergerak apabila kotak tersebut di kesan. Penderia

bahagian akan mengira sehingga 10 biji epal. Selepas itu motor penghantar epal

akan berhenti dan motor penghantar kotak akan bergerak semula. Pembilang

akan di set dan operasi akan berulang semula sehingga PB2 ditekan.

Rajah 9.3 : Kawalan Pembungkusaan

Masukan Peranti

00000 Suis Punat Tekan Mula ( PB1 )

00001 Suis Punat Tekan Henti ( PB2 )

00002 Penderia Bahagian ( SE1 )

00003 Penderia Kotak ( SE2 )

Keluaran Peranti

10000 Penghantar Epal

10001 Penghantar Kotak

Jadual 9.3 : Jadual Umpukan

Rajah tangga untuk kawalan pembungkusan



98/134

___________________________________________________________________

e4800_programmable logic controllers

Documents