TINJAUAN TERHADAP REKABENTUK DAN PERSEKIT ARAN RUANG KERJA ST AF SOKONGAN DI UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK

F AIZAH ABDUL GHANI

..

Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Muda Sains dengan Kepujian

(Sains Kognitif)

Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia UNIVERSITI MALAYSIA SARA W AK

2005

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

PENGHARGAAN

Di kesempatan ini saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada penyelia kajian ini iaitu Puan Wan Norizan Wan Hashim yang bersedia meluangkan masa dalam membantu memberikan bimbingan, teguran, nasihat dan tunjuk ajar sepanjang menjalani kajian ini. Ucapan terima kasih ini juga diucapkan kepada ketua program serta pensyarah-pensyarah Sains Kognitif yang bersedia memberi pandangan dan nasihat terhadap kajian ini.

Sekalung penghargaan juga saya tujukan kepada Universiti Malaysia Sarawak yang bersedia dipilih sebagai organisasi kajian dan staf-staf sokongan Unimas yang telah dipilih sebagai responden dalam kajian ini di atas kerjasama yang telah diberikan bagi menyiapkan kajian ini.

Setulus kasih dan penghargaan kepada ibubapa dan ahli keluarga di atas dorongan, semangat, dan motivasi sepanjang di dalam tempoh pengajian di Unimas dan juga terhadap kajian ini. Di samping itu juga, jutaan terima kasih diucapkan kepada rakan-rakan seperjuangan yang sentiasa berada di sisi untuk memberi sokongan yang padu. Akhir kata, setinggi-tinggi terima kasih kepada semua individu yang terlibat secara langsung atau tidak langsung di dalam menjayakan kajian ini.

111

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

JADUAL KANDUNGAN

Pengbargaan iii Jadual Kandungan iv Senarai Jadual vii

"

Senarai Rajab viii Senarai Gambar ix Abstrak x Abstract xi

1. BABI PENGENALAN

1.0 Pendahuluan 1 1.1 Latar Belakang Kajian 4 1.2 Kenyataan Masalah 5 1.3 Objektif Kajian 6

1.3.1 ObjektifUmum 6 1.3.2 Objektif Khusus 6

1.4 Rangka Konseptual 7 1.5 Kepentingan Kaj ian 9 1.6 Lirnitasi Kajian 9 1.7 Definisi Istilah 10

1.7.1 Ergonornik 10 1.7.2 Pejabat 11 1.7.3 Pencahayan 12 1.7.4 Suhu 12 1.7.5 Bunyi 12 1.7.6 Warna 13 1.7.7 Ruang Kerja 13 1.7.8 Susun Atur 13 1.7.9 Dinding Sekatan 13 1.7.10 Peralatan 14

1.8 Kesirnpulan 14

2. BAB2 PENULISAN SEMULA KAJIAN

2.0 Pendahuluan 15 2.1 Stesen Kerj a 15 2.2 Pencahayaan 16 2.3 Suhu 19 2.4 Warna 21

~ 2.5 Kebisingan 24 2.6 Peralatan Pejabat 24

2.6.1 Ternpat Duduk Stesen Kerja 24

IV

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

2.6.2 Papan Kekunci Komputer 26 2.7 Kesihatan Dan Keselamatan Pekerja 26 2.8 Faktor Manusia I Pekerja 29 2.9 Kesimpulan 30

I., 3. BAB 3 METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pendahuluan 31 3.1 Rekabentuk Kajian 31

3.1.1 Temubual 32 3.1.2 Kajian Perpustakaan 33

3.2 Lokasi Kajian 33 3.3 Responden Kajian 34 3.4 Pengumpulan Data 34

3.4.1 Sumber Primer 34 3.4.2 Sumber Sekunder 35

3.5 Analisis Data 35 3.6 Kesimpulan 36

4. BAB 4 BASIL DAPATAN DAN PERBINCANGAN

4.0 4.1 4.2

4.3 ~

Pendahuluan 37 Perbincangan Stesen Kerja 37 Rekabentuk Stesen Kerja 39

4.2.1 RuangKerja 39 4.2.1.1 Keputusan Kajian 41 4.2.1.2 Perbincangan 41 4.2.1.3 Cadangan 42

4.2.2 Susun Atur 43 4.2.2.1 Keputusan Kajian 44 4.2.2.2 Perbincangan 45 4.2.2.3 Cadangan 45

4.2.3 Dinding Sekatan 46 4.2.3.1 Keputusan Kajian 49 4.2.3.2 Perbincangan 49 4.2.3.3 Cadangan 50

4.2.4 Peralatan 51 4.2.4.1 Keputusan Kajian 52 4.2.4.2 Perbincangan 53 4.2.4.3 Cadangan 54

Persekitaran Stesen Kerja 55 4.3.1 Suhu 55

4.3.1.1 Keputusan kajian 56 4.3.1.2 Perbincangan 57

v

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

,.. pI

'!

4.3.1.3 Cadangan 57 4.3.2 Bunyi 58

4.3.2.1 Keputusan Kaj ian 59 4.3.2.2 Perbincangan 60 4.3.2.3 Cadangan 61

4.3.3 Pencahayaan 62 4.3.3.1 Keputusan Kajian 65 4.3.3.2 Perbincangan 66 4.3.3.4 Cadangan 67

4.3.4 Warna 68 4.3.4.1 Keputusan Kajian 71 4.3.4.2 Perbincangan 71 4.3.4.3 Cadangan 72

4.4 Kesimpulan 72

5. BAB 5 RUMUSAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.0 Pendahuluan 74 5.1 Rumusan 74 5.2 Cadangan Kepada Organisasi 75 5.3 Cadangan Kepada Penyelidik Akan Datang 76 5.4 Kesimpulan 76

RUJUKAN 78

LAMPIRAN A 81

VI

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

SENARAI JADUAL

Jaduall Surnber silauan di 15 buah pejabat 17

Jadual2 Nilai anggaran sinaran daripada beberapa surnber di pejabat 18

Jadual3 Antara surnber pencernaran kualiti udara di dalarn bangunan 29

Vll

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

SENARAI RAJAH

...".

Rajah 1

'!' F aktor-faktor rekabentuk 7

Rajah 2 Faktor-faktor persekitaran 8

Rajah 3 Rangka konseptual 8

Rajah 4 Konsep sistem pencahayaan tidak terus dan terus 19

Rajah 5 Peratus ketidakpuas hatian (PPD) pengguna terhadap jangkaan min pemilih (PMV) 21

Rajah 6 Istilah yang digunakan pada kedudukan situasi pekerja berhadapan dengan komputer di stesen kerja terminal paparan visual (VDT) 25

" Rajah 7 Ukuran minimum bagi keluasan meja dan kawasan lantai yang diterima bagi sebarangjenis tugas di pejabat 40

Rajah 8 Pelan ruang kerja 43

Rajah 9 Susun atur ruang kerja yang dipisahkan dengan dinding sekatan 46

Rajah 10 Ketinggian dinding sekatan dengan garisan pandangan individu yang minimum daripada koridor utama 48

Rajah 11 Perbezaan corak pantulan gelombang bunyi bagi rekabentuk dinding sekatan yang berbeza 62

Rajah 12 " Persekitaran pejabat yang mempunyai sumber cahaya terus, tidak terus dan sumber cahaya tambahan daripada lampu meja 68

Vlll

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

SENARAI GAMBAR

,... ,...i

Gambar 1 ,'!' Ruang kerja di pejabat am 41

Gambar2 Susun atur dinding sekatan bagi pejabat am 45

Gambar3 Susunan dinding sekatan bagi ruang kerja di pejabat am 49

Gambar4 Antara peralatan utama yang terdapat di pejabat am 53

Gambar5 Kedudukan salah satu penghawa dingin di pejabat am 56

Gambar6 Sistem pencahayaan yang terdapat di pejabat am 66

IX

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

ABSTRAK

TINJAUAN TERHADAP REKABENTUK DAN PERSEKITARAN RUANG KERJA STAF SOKONGAN DI UNlMAS

Faizah Abd Ghani

Kajian ini bertujuan untuk meninjau rekabentuk dan persekitaran ruang kerja pejabat am UNlMAS. Tinjauan dilakukan bagi mengenalpasti faktor-faktor pada rekabentuk dan persekitaran ruang kerja yang dapat mempengaruhi kepuasan, kesihatan dan keselamatan pekerja. Dalam kajian ini permasalahan mengenai rekabentuk dan persekitaran ruang kerja diperolehi melalui sesi temubual bersama responden yang terdiri daripada staf sokongan pejabat am UNlMAS.Antara masalah yang diperolehi adalah ketidakselesaan pada stesen ruang kerja yang keeil, gangguan bunyi dan gangguan masalah kesihatan bagi penggunaan peralatan pejabat seperti komputer dan tempat duduk stesen kerja. Kajian ini menggunakan kaedah kajian perpustakaan iaitu berdasarkan pembaeaan kajian lepas. Masalah yang diperolehi daripada kaedah temubual dianalisis dan diberikan eadangan untuk meningkatkan tahap keselesaan, kesihatan dan keselamatan pekerja staf sokongan berdasarkan bukti dan sokongan daripada kajian lepas. Hasil kajian ini diharap dapat membantu pihak pengurusan UNlMAS untuk merekabentuk dan mengenalpasti faktor persekitaran ruang kerja yang dapat memenuhi keselesaan dan kepuasan pekerja disamping dapat memelihara kesihatan dan keselamatan seeara amnya. lni dapat dilakukan dengan mengadakan kajian yang lebih menyeluruh pada rekabentuk dan persekitaran ruang kerja staf sokongan berdasarkan kepada konsep ergonomik terutamanya untuk diaplikasikan di kampus barn UNIMAS pada masa akan datang.

,

x

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

ABSTRACT

OBSERVATION OF THE DESIGN AND ENVIRONMENT OF THE WORKPLACE OF THE SUPPORT STAFF IN UNIMAS

Faizah Abd Ghani

This study aims to observe the design and the environment of the workplace among the support staff in UNIMAS. The observation is done in order to find the factors ofthe design and environment ofthe workplace that can affect satisfaction, safety and health among the workers. In this study the problem ofthe design and workspace environment were obtained through interviews with respondents who are also the support staff of the UNIMAS. Some of the problems that have been identified are uncomfortable ofthe small workplace, sound distraction and health problem associated with the usage of the computer and workstation seat. This research is conducted using the library research method that is based on the literature review. The problems that have been identified were analyzed to discuss and some suggestions were made in order to improve the level ofcomfort, health and safety of the support staff based on the past research Therefore it is hoped that the findings from this research would help the management of UNIMAS to improve the design and environment of the workplace in order to fulfill the comfort and satisfaction of workers apart of their saftty and health. This can be done by organize the more detail research based on the principle of ergonomic especially that could be applied in the future campus.

r

Xl

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

,....

,.

BABI PENGENALAN

1.0 Pendahuluan

Dunia pekerjaan merupakan satu kepentingan dalam kehidupan manusia.

Manusia bekerja untuk menyara hidup dan mencapai kepuasan diri. Dalam aspek

ini, alam pekerjaan mempunyai kaitan yang rapat dengan rekabentuk dan

persekitaran ruang kerja. Rekabentuk dan persekitaran ruang kerja yang sesuai dan

selesa dapat memberikan impak yang besar kepada para pekerja kerana kehidupan

harlan bagi mereka yang bekerja banyak dihabiskan di tempat kerja. Dengan

hanya tempoh sedar adalah di antara 16.5 jam dalam seharl, kebanyakan individu

menghabiskan masa hampir 50 % kehidupan mereka di tempat kerja iaitu di

dalam persekitaran dalaman yang mempengaruhi pemikiran, emosi dan tindakan

mereka (Gifford, 2002).

Rekabentuk dan persekitaran ruang kerja yang dilengkapi dengan aspek

ergonomik dapat memenuhi tahap keselamatan, memelihara tahap kesihatan dan

1

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

,... pi

meningkatkan tahap kepuasan dan keselesaan pekerja di tempat kerja. Seterusnya

ini dapat mempengaruhi dalam peningkatan prestasi kerja. Ergonomik dapat

memperbaiki tahap keselamatan melalui sikap pekerja, persepsi, pembuatan

keputusan dan sikap dalam mengambil risiko (Helander, 1997). Penempatan dan

penyelenggaraan terhadap pekerja di dalam ruang kerja yang disediakan oleh

majikan perlulah disesuaikan dengan keadaan fisiologikal dan psikologikal.

Dalam mencapai tahap keselesaan dan prestasi kerja yang tinggi di tempat

kerja, satu ruang kerja yang ergonomik perlu diambil kira. Rekabentuk dan ruang

kerja yang ergonomik bukan sahaja dapat memberi keselesaan kepada para pekerja

malah ianya dapat mengurangkan risiko pekerja mendapat kesan jangka panjang

daripada segi kesihatan dan dapat memelihara keselamatan. Falsafah asas

ergonomik adalah untuk merekabentuk stesen kerja yang dapat memberikan

keselesaan, kesesuaian dan produktiviti kepada pekerja. Secara idealnya, stesen

kerja harus direkabentuk yang dapat disesuaikan dengan tubuh dan minda pekerja

(Helander, 1997).

Keselesaan, kesihatan dan keselamatan di tempat kerja adalah dipengaruhi

kuat oleh keadaan persekitaran seperti kualiti suhu, kualiti pengudaraan dan

keselesaan cahaya. Ianya juga dipengaruhi oleh amalan kerja dan kualiti

ergonomik dalam penyusunan perabot dan peralatan kerj a ( Miller, 1991).

Isu yang berhubung dengan pengunaan komputer seperti repetitive stress

injury dan masalah penglihatan serta masalah tekanan di tempat kerja adalah satu r

isu yang semakin meningkat. Perubahan pada rekabentuk dan susun atur, proses

2

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

kerja dan rekabentuk tugas memainkan peranan yang penting dalam meningkatkan

keselesaan dan kesejahteraan pekeJja. Malahan, sesuatu rekabentuk juga

memerlukan perubahan sama seperti perubahan yang dibuat pada tugas keJja dan

perubahan teknologi. Menwut Miller (2002) bagi jangka masa yang lebih lama,

individu yang bekeJja seharusnya mempunyai hak dan peluang untuk twut serta

dalam merekabentuk dan membuat penyusunan pada persekitaran pejabat. lni

kerana setiap individu mempunyai citarasa yang berbeza bagi memenuhi kepuasan

mereka di tempat keJja di samping dapat memberi kesan pada keseluruhan cara

kerja.

Secara relatifnya, adalah lebih mudah untuk mengenalpasti kesilapan yang

dibuat dalam susun atur tempat kerja apabila semua peralatan dan perabot sudah

diatur tetapi ini akan menyebabkan kelewatan dalam membuat pengubahsuaian.

Kesilapan yang dibuat dalam merekabentuk persekitaran keJja sebelum sebarang

peralatan dan perabot dipasang adalah berpunca daripada pengetahuan dan

pengalaman pereka itu sendiri. Ini adalah disebabkan oleh pereka itu sendiri yang

tidak dibekalkan dengan maklumat yang lengkap mengenai keperluan pengguna.

Menwut Galer (1993) pada dasamya, maklumat yang lengkap amatlah diperlukan

dalam merekabentuk sesuatu tempat keJja seperti :

• analisis operasi yang diperlukan dalam melakukan sesuatu tugas

• saiz tubuh manusia yang melakukan operasi terse but

• keperluan capaian dan penglihatan yang memadai bagi perlaksanaan

manusia

3

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

• jumlah ruang yang disediakan untuk operator bagi semua penyusunan

,...,

•

peralatan yang dapat dikerj akan .

Antara badan yang terlibat dalam amalan prinsip ergonomik adalah seperti

Occupational Safety and Health Administration (OSHA) dan National Institute for

Occupational and Health (NIOSH). OSHA mempunyai keupayaan untuk

mengenakan tindakan undang-undang dan berhak untuk mengarah sesebuah

organisasi memperbaiki persekitaran ruang kerja yang mempunyai tahap

ergonomik yang rendah. Selain OSHA, NIOSH adalah merupakan satu institusi

yang membekalkan data saintifik yang telah disarankan oleh OSHA.

1.1 Latar Belakang Kajian

Kajian mengenai amalan ergonomik di pejabat adalah untuk melihat secara

khusus permasalahan di pejabat. Fokus utama ergonomik di pejabat adalah untuk

melihat faktor-faktor yang boleh menyumbang kepada masalah kesihatan,

keselamatan dan prestasi kerja dan tahap keselesaan pekerja.

Menurut Karasek dan Theorell (1990), pejabat yang ergonomik adalah

merupakan salah satu bidang sains yang menyesuaikan persekitaran ruang kerja

terhadap pekerja. Ianya merupakan sains gunaan rekabentuk kelengkapan pejabat

untuk meningkatkan produktiviti melalui pengurangan terhadap keletihan,

ketidakselesaan dan kecederaan. Oleh itu, kajian ini dibuat untuk meninjau

4

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

rekabentuk dan persekitaran ruang kerja staf sokongan yang telah sedia ada bagi

mengenalpasti permasalahan yang wujud di persekitaran tempat kerja.

1.2 Kenyataan Masalah

Dalam sesebuah universiti, bahagian pengurusan pentadbiran memainkan

peranan yang amat penting bagi membolehkan pentadbiran dapat diuruskan

dengan lancar. Disebabkan hampir keseluruhan operasi pentadbiran berlaku di

dalam pejabat, maka persekitaran pejabat adalah merupakan antara faktor penting

yang dapat mempengaruhi suasana untuk bekerja. Persekitaran pejabat yang tidak

sesuai dan tidak selesa boleh menimbulkan gangguan terhadap kelancaran

perjalanan kerja. Faktor ketidakberkesanan rekabentuk peralatan pejabat turut

memberi kesan kepada pekerja. Tahap keselamatan yang tidak terjamin di dalam

pejabat juga menjadi penyumbang kepada gangguan terhadap kelancaran

perjalanan kerja. Selain itu faktor manusia itu sendiri dapat mempengaruhi tahap

prestasi pekerja.

Keadaan persekitaran tempat kerja di pejabat yang terganggu seperti bunyi

kebisingan, tahap pencahayaan yang kurang baik, ruang kerja yang sempit,

ketidakpuasan daripada segi wama persekitaran, suhu persekitaran pejabat yang

terlalu sejuk dan penggunaan peralatan pejabat yang tidak selesa contohnya tempat

duduk, boleh menimbulkan pelbagai kesan kepada para pekerja samaada untuk

jangka pendek atau jangka panjang. 1ni termasuklah kesan kepada tahap prestasi

para pekerja dan juga kesan sampingan kepada kesihatan mereka Pengaplikasiaan

5

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

faktor-faktor ergonomik di tempat ketja boleh mewujudkan satu persekitaran

tempat keJja yang ergonomik yang dapat memenuhi kehendak dan kesesuaian

peketja dan dalam memberi sumbangan kepada keberkesanan dan kelancaran

petjalanan ketja.

1.3 Objektif Kajian

Objektifkajian terbahagi kepada dua iaitu objektifUmum dan Khusus

1.3.1 Objektif Umum

a) Meninjau rekabentuk dan persekitaran ruang ketja staf sokongan.

1.3.2 Objektif Khusus

a) Meninjau rekabentuk dan persekitaran ruang ketja pejabat am yang dapat

mempengaruhi kepuasan, kesihatan dan keselamatan staf sokongan.

b) Mengkaji permasalahan yang dihadapi oleh staf sokongan berdasarkan

rekabentuk dan persekitaran ruang ketja pejabat.

c) Mencadangkan rekabentuk dan persekitaran ruang ketja pejabat yang

mengaplikasikan prinsip ergonomik.

6

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

pc

1.4 Rangka Konseptual

Kajian ini telah memilih empat faktor rekabentuk (Rajah 1) yang terdapat di

dalam stesen kerja untuk dikaji iaitu ruang kerja, susun atur, dinding sekatan dan

peralatan yang terdapat di pejabat manakala empat faktor persekitaran stesen kerja

(Rajah 2) yang dikaji adalah pencahayaan, suhu, bunyi dan warna persekitaran.

Kajian ini telah memfokuskan faktor rekabentuk dan persekitaran stesen ketja

sebagai faktor yang dapat mempengaruhi kepuasan, keselesaan, kesihatan dan

keselamatan pekerja (Rajah 3).

Ruang kerja

J I

Rekabentuk stesen kerja I

Peralatan

Rajah 1 : Faktor-faktor rekabentuk stesen kerja

Susun atur I

Dinding sekatan jI

7

I

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

I PencahayaanI I

I I

Suhu I Persekitaran stesen kerja I Bunyi

I I

I I

Wama I

Rajah 2 : Faktor-faktor persekitaran stesen kerja

Keselesaan Kepuasan Kesihatan Keselamatan

Persekitaran stesen kerja

Persekitaran stesen ketja

Rajah 3 : Rangka konseptual kajian

8

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

,... p

I.S Kepentingan Kajian

Kajian ini dijaIankan bagi meninjau pennasaIahan yang dihadapi oleh staf

sokongan pejabat am di tempat kerja. Aspek utarna daIam kajian ini adalah faktor

rekabentuk dan persekitaran tempat kerja. Selain itu, kajian ini dapat

mengenalpasti faktor-faktor ergonomik di tempat kerja yang boleh diaplikasi

daIam mewujudkan satu persekitaran pejabat yang ergonomik. Persekitaran

pejabat yang ergonomik dapat membantu meningkatkan tahap kelancaran

perjaIanan operasi kerja.

Kajian yang dibuat ini diharap akan membantu memberi garis panduan

kepada organisasi untuk merancang satu persekitaran yang lebih selesa di tempat

kerja. Kewujudan persekitaran tempat kerja yang selesa akan memberi kesan

kepada para pekerja dan organisasi tersebut. lni tennasuklah pengurangan daripada

segi masalah pusing ganti kerja, ketidakhadiran dan kemerosotan kualiti kerja. Di

samping itu, keselesaan di tempat kerja akan lebih menjamin kesejahteraan para

pekerja melaIui peningkatan kualiti keselamatan berdasarkan aplikasi faktor-faktor

ergonomik di tempat kerja. Bukan sahaja di kaIangan pekerja, maIah pihak

organisasi turut mendapat manafaatnya dari segi prestasi dan kualiti organisasi.

1.6 Limitasi Kajian

Antara data-data yang diperolehi daripada kajian ini adaIah melalui sesi

9

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

temubuaL Daripada proses temubual, ianya banyak bergantung kepada emosi dan

kejujuran responden dalam proses menjawab soalan yang diajukan. Setiap

responden mempunyai pendapat dan masalahnya sendiri. Maka pengumpulan data

adalah tidak konsisten bagi setiap responden dalam membuat persepsi terhadap

rekahentuk dan persekitaran tempat keIja. Ia juga boleh dipengaruhi oleh faktor

individu itu sendiri. Selain itu, pemilihan responden secara rawak hanya terhad

kepada heherapa pejabat am sahaja. Jadi ia tidak dapat menggambarkan secara

keseluruhan situasi sehenar rekahentuk dan persekitaran pejabat am.

1.7 Definisi Istilah

1.7.1 Ergonomik

Perkataan ergonomik berasal daripada dua perkataan Greek iaitu 'ergo'

bermaksud keIja dan 'nomos' hermaksud undang-undang (Helander, 1997).

Ergonomik merupakan satu kajian saintifik yang menghubungkan persekitaran

tempat keIja dengan manusia. Ianya meliputi aspek interaksi manusia dengan

peralatan dan keperluan dalam melakukan keIja dan juga faktor persekitaran di

tempat keIja. Secara ringkas ia melibatkan penyesuaian tempat keIja (persekitaran)

dan peralatan kepada manusia. Berdasarkan Noyes (2001), ergonomik merupakan

satu kajian disiplin yang cuba untuk memaksimumkan keselamatan, keefisienan

dan keselesaan melalui pembentukan rekaan dan operasi teknologi kepada

keupayaan fizikal dan fisiologikal serta keperluan sosial kepada pengguna.

Ergonomik menurut istilah lain adalah merupakan satu sains disiplin mengenai

10

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

)

pemahaman hubungan di antara manusia dan unsur pada sistem dan juga aplikasi

teori, prinsip, data dan kaedah dalam rekabentuk untuk meningkatkan

kesejahteraan manusia dan keseluruhan perlaksanaan sistem. Ergonomik boleh

juga didefinasikan sebagai menyingkirkan halangan yang boleh menyumbang

kepada kualiti, produktiviti dan keselamatan perlaksanaan kerja manusia di dalam

sistem mesin-manusia dengan menyesuaikan produk, sistem, peralatan, kerja,

tugas dan persekitaran kepada manusia.

Keseluruhan objektif pengaplikasian ergonomik adalah untuk menyesuaikan

di antara tugas dengan manusia. lni dapat dilihat dengan arah tujuan ergonomik

iaitu:

• meminimumkan kecederaan dan ketegangan

• meminimumkan keletihan dan tekanan yang terlebih

• meminimumkan ketidakhadiran dan masalah pusing ganti

• meningkatkan kuantiti dan kualiti pengeluaran

• meminimumkan kehilangan masa dan kos yang berhubung dengan masalah

kecederaan dan kemalangan

• memaksimakan kese1amatan, keefisienan, keselesaan dan produktiviti

1.7.2 Pejabat

Pejabat merupakan satu set bilik di mana manusia bekerja dan biasanya

mempunyai meja dan tempat duduk. (Oxford, 2000). Dengan kata lain, pejabat

11

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

,..

merupakan bilik atau kawasan yang membolehkan manusia bekeIja, juga

me1ambangkan kedudukan dalam organisasi dan dihubungkan dengan tugas

tertentu.

1.7.3 Pencahayaan

Cahaya merupakan sumber tenaga daripada matahari, lampu dan selainnya

yang membolehkan sesuatu benda dapat dilihat (Oxford, 2000). Cahaya yang

menerangi kawasan tempat keIja adalah berpunca daripada lampu elektrik. Setiap

jenis tempat keIja mempunyai jenis lampu yang berlainan bergantung kepada

kesesuaian jenis keIja.

1.7.4 Suhu

Suhu merupakan daIjah pengukuran yang menilai panas atau sejuknya

sesuatu benda atau tempat (Oxford, 2000). Suhu panas yang dihasilkan daripada

proses metabolisma normal tubuh manusia terutama semasa bekeIja dapat

memberikan keseimbangan suhu badan kepada persekitaran sekeliling.

1.7.5 Bunyi

Bunyi adalah sesuatu yang dapat didengar (Oxford, 2000). Bunyi juga boleh

12

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

didefinasikan sebagai getaran uclara yang dapat didengar oleh man usia. Bunyi

dapat diukur dalam Hertz (Hz).

1.7.6 Warna

Warna merupakan kehadiran sesuatu pada objek hasil daripada arah

datangnya pantulan cahaya (Oxford, 2000). Terdapat pelbagai jenis warna seperti

merah, biru, hijau dan sebagainya

1.7.7 Ruang Kerja

Ruang kerja merupakan ruang yang diperuntukkan untuk melakukan kerja.

Contoh ruang kerja adalah di kawasan pejabat.

1.7.8 Susun Atur

Cara bagi sesuatu peralatan diletakkan daIam sesuatu ruang. Contohnya

adalah penyusunan perabot dan perletakan kerusi.

1.7.9 Dinding Sekatan

r Struktur yang membahagikan bilik atau ruang kepada dua bahagian atau

13

i

l

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)

lebih, terutama dinding nipis di dalam rumah (Oxford, 2000). Dinding sekatan

pi

biasanya di temui di kawasan pejabat terbuka yang membahagikan kawasan

pejabat kepada ruang kerja.

1.7.10 Peralatan

Barang atau perkakas yang diperlukan untuk melaksanakan sesuatu tujuan

(Oxford, 2000). Contoh peralatan yang terdapat di pejabat adalah seperti

komputer, kerusi, meja rak buku dan sebagainya.

1.8 Kesimpulan

J

Bab ini telah menerangkan pengenalan kepada kajian, latar belakang kajian,

kenyataan masalah yang akan dikaji, objektif yang akan dicapai dalam kajian ini,

kepentingan kajian, limitasi kajian dan definasi istilah yang digunakan dalam

kajian ini .

(•

14

Demo (

Visit h

ttp://

www.pdfsp

litmerg

er.co

m)