buku program seminar majlis ilmu · menjayakan seminar majlis ilmu 2019. penghargaan dan ucapan...
TRANSCRIPT
1
Buku Program Seminar Majlis Ilmu
2
3
Isi Kandungan Sekapur Sirih iii
Jadual Pembentangan 3-6
Abstrak 8-26
Biodata Moderator 28-30
Biodata Pembentang 32-54
Jawatankuasa Kerja 56-61
Penghargaan 62
4
\Sekapur Sirih
وصحبههلل رب العالمني ، والصالة والسالم على سيد� حممد وعلى آله حلمد ٱ ومن تبعهم إبحسان إىل يـوم الدين ، وبـعد
Segala puji dan syukur ke hadrat Allah Subhanahu Wata’ala kerana dengan izin dan limpah kurniaNya jua, kita dapat mengungkayahkan Seminar Majlis Ilmu bagi tahun 2019 sebagai salah satu daripada aktiviti Majlis Ilmu bersempena Sambutan Hari Keputeraan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam Yang ke 73 Tahun. Tumpuan Majlis Ilmu 2019 bertepatan masanya bagi disempenakan dengan perasmian Bangunan Baru Balai Pameran Islam Sultan Haji Hassanal Bolkiah (BPISHHB).
Seminar Majlis Ilmu pada tahun ini diungkayahkan bersama oleh Universiti Islam Sultan Sharif Ali, Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan dan Jabatan Mufti Kerajaan dengan tema “ Manuskrip Islam Mercu Tanda Ketamadunan Umat”. Tema ini dipilih memandangkan manuskrip Islam sebagai khazanah ilmu yang mencakupi pelbagai bidang ilmu bahkan ianya adalah medium antara sosiobudaya masyarakat Islam dan juga antara Ulama dan Umara.
Huraian tema pada tahun ini akan diterjemahkan dan diperjelaskan melalui pembentangan kertas-kertas kerja Seminar dengan mengundang para ilmuan di Negara Brunei Darussalam dan rantau ini dalam bidang penyelidikan manuskrip. Medan ilmu ini nanti juga akan merupakan peluang yang besar bagi mengetengahkan para ilmuan untuk mengongsikan kepakaran dan hasil kajian dalam bidang penyelidikan manuskrip serta mendedahkan kepada masyarakat akan kepentingan manuskrip Islam sebagai mercu tanda ketamadunan ummah.
iii
5
Akhirnya, di kesempatan ini, diucapkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih kepada semua Ahli-Ahli Jawatankuasa serta pihak yang terlibat dalam memberikan kerjasama, sumbangan tenaga dan buah fikiran ke arah menjayakan Seminar Majlis Ilmu 2019. Penghargaan dan ucapan terima kasih ini juga ditujukan kepada pembentang-pembentang kertas kerja yang berkesudian mengongsikan ilmu yang sangat bermanfa’at semasa Seminar Majlis 2019 ini. Semoga Allah Subhanahu Wata’ala memberikan ganjaran pahala dan rahmat kepada semua pihak yang memberikan kerjasama dan sumbangan. Aamiin Ya Rabbal ‘Alamiin.
وهللا وىل التـو فيق Yang Mulia
Dr Haji Norarfan bin Haji Zainal Rektor
Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dr Haji Adanan bin Haji Basar
Ra’es Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Kementerian Hal Ehwal Ugama
Yang Mulia Dato Seri Setia Dr Awang Haji Mazanan bin Haji Yusof
Penolong Mufti (Buhuth) Jabatan Mufti Kerajaan
Selaku Pengerusi Bersama Seminar Majlis Ilmu 2019
Sambutan Perayaan Ulang Tahun Hari Keputeraan Kebawah Duli Yang Maha Mulia
Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam
Yang Ke-73 Tahun
iv
6
Jadual Pembentangan
7
8
JADUAL SEMINAR MAJLIS ILMU 2019
SUB TEMA SEMINAR SESI TARIKH TEMPAT
MEMBUDAYAKAN PENYELIDIKAN MANUSKRIP
SESI 1 HARI PERTAMA
AHAD 13 OKTOBER 2019
Jam: 8.30 pagi – 12.00 tengah hari
Dewan Teater, Balai Pameran Islam
Sultan Haji Hassanal Bolkiah SESI 2
MANUSKRIP ISLAM DALAM MELESTARI KEUNGGULAN ILMU
ISLAM
SESI 3 HARI PERTAMA
AHAD 13 OKTOBER 2019
Jam: 1.30 – 4.30 petang
Dewan Teater, Balai Pameran Islam
Sultan Haji Hassanal Bolkiah SESI 4
KHAZANAH MANUSKRIP NUSANTARA
SESI 5 HARI KEDUA
ISNIN 14 OKTOBER 2019
Jam: 1.30 – 4.30 petang
Dewan Teater, Balai Pameran Islam
Sultan Haji Hassanal Bolkiah PENGURUSAN DAN PENYELENGGARAAN MANUSKRIP
MELAYU ISLAM
SESI 6
3
9
SENARAI NAMA PEMBENTANG KERTAS KERJA SEMINAR DAN MODERATOR SEMINAR MAJLIS ILMU 2019
SESI / SUB TEMA NAMA PEMBENTANG MODERATOR
SESI I
MEMBUDAYAKAN PENYELIDIKAN
MANUSKRIP
Prof Dr Oman Fathurahman Profesor Filologi di Fakulti Adab dan Kemanusiaan
Universiti Islam Syarif Hidayatullah Jakarta Dr Azme bin Haji Matali,
Pengarah Pusat Penyelidikan Mazhab Shafi’i Unversiti Islam Sultan Sharif Ali
Prof Madya Ampuan Dr Haji Brahim bin Ampuan Haji Tengah Pengarah Pusat Pengajian Islam Sultan Omar ‘Ali Saifuddien
Universiti Brunei Darussalam Prof Dr Jelani Harun
Profesor Bahagian Kesusasteraan Universiti Sains Malaysia, Malaysia
SESI II
MEMBUDAYAKAN PENYELIDIKAN
MANUSKRIP
Profesor Dr Mahayuddin bin Haji Yahya, Profesor Adjung
Fakulti Pengurusan Pembangunan Islam, Universiti Islam Sultan Sharif Ali Dr Supri bin Haji Sudin
Dekan Pelajar Unversiti Islam Sultan Sharif Ali
Profesor Madya Dr Syamsul Bahri Andi Galigo, Pusat Pengkajian Kefahaman Ahli Sunnah Waljama’ah
Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan Dr Haji Mohammed Hussain bin Pehin Penyurat Haji Ahmad
Timbalan Rektor Universiti Islam Sultan Sharif Ali
4
10
SESI III
MANUSKRIP ISLAM DALAM MELESTARI
KEUNGGULAN ILMU ISLAM
Dr Harapandi Amaq Hairani Pengarah Pusat Pengkajian Jawi dan Kitab Turath Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Dr Mahani binti Haji Hamdan Pengarah Institut Pengajian Dasar
Universiti Brunei Darussalam
Dr Haji Abdul Kadir bin N.C Mohamad, Penyelidik dan Penterjemah Khusus Bahasa Arab
Pusat Sejarah Brunei Negara Brunei Darussalam
Dr Haji Muhammad Hadi bin Muhammad Melayong Penolong Setiausaha Kehormat
Persatuan Sejarah Brunei (PESEBAR) Negara Brunei Darussalam
SESI IV
MANUSKRIP ISLAM DALAM MELESTARI
KEUNGGULAN ILMU ISLAM
Dr Haji Ahmad Baha bin Haji Mokhtar Pensyarah Fakulti Usuluddin
Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Dr Malai Yunus bin Malai Yusuf Pensyarah, Pusat Komunikasi, Pengajaran dan Pembelajaran Universiti Teknologi Brunei
Profesor Datuk Dr Awang Sariyan, Profesor Penyandang Kursi Za’ba
Institut Peradaban Melayu Universiti Pendidikan Sultan Idris, Malaysia
Prof Madya Dr Haji Awang Asbol bin Haji Mail Timbalan Pengarah
Akademi Pengajian Brunei Universiti Brunei Darussalam
SESI V
KHAZANAH MANUSKRIP NUSANTARA
Nik Abdul Rakib bin Nik Hassan Ketua Nusantara Studies Center
Faculty of Humanities and Social Sciences Prince of Songkla University
Pattani Campus. Thailand
Dr Haji Zulkifli bin Haji Zakaria Pensyarah, Fakulti Pendidikan Kolej Perguruan Ugama Seri
Begawan
5
11
Dr Haji Tassim bin Haji Abu Bakar Penolong Profesor Kanan/Pengarah
Akademi Pengajian Brunei Universiti Brunei Darussalam
Prof Madya Dr Zaneuddin Hudi Prasojo Mantan Timbalan Rektor IAIN Pontianak dan Member of
Indonesian Manuscript Society, Indonesia
Dr Labi Hadji Sarip Riwarung Mamitua Saber Research, Mindanao State University, Marawi
City, Philippines
Awang Rosle bin Haji Jumat Ketua Urusetia Fatwa
Jabatan Mufti Kerajaan
SESI VI
PENGURUSAN DAN PENYELENGGARAAN MANUSKRIP MELAYU
ISLAM
Dr Wan Ali bin Wan Mamat Felo Akademik kanan
Institut Pemikiran dan Tamadun Islam Antarabangsa (ISTAC), Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
Dr Haji Noralizam bin Haji Aliakbar Pengarah Pusat Ilmu Teras
Kolej Perguruan Ugama Seri Begawan
Siti Norhayatty binti Haji Morni Pemangku Kurator Pemeliharaan dan Pembaikan/
Pegawai Saintifik Jabatan Muzium-Muzium Negara Brunei Darussalam
Dr Suryadi Pensyarah Leiden Institute for Area Studies (LIAS)
Universiti Leiden
6
12
Abstrak
13
HUKUM KANUN BRUNEI: ISU DAN PERANANNYA MEMPERKASAKAN PERUNDANGAN ISLAM
Profesor Madya Dr Haji Awg Asbol bin Haji Mail Akademi Pengajian Brunei & Program Pengajian Sejarah dan Antarabangsa
Fakulti Sastera dan Sains Sosial Universiti Brunei Darussalam, Negara Brunei Darussalam
Email: [email protected]
Abstrak
Kertas kerja ini cuba membicarakan bagaimana Hukum Kanun Brunei sebagai manuskrip undang-undang tradisional telah menimbulkan dua isu kontroversi iaitu zaman sultan bila ia mula ditulis dan dilaksanakan dan isu penyalinan. Isu ini timbul apabila ia tidak mempunyai nama pengarang dan tarikh. Selain itu, kertas kerja ini juga membicarakan bagaimana Hukum Kanun Brunei memainkan peranan dalam memperkasakan udang-undang Islam di Brunei. Hal ini cuba dibuktikan menerusi maklumat sejarah. Dari bukti ini ternyata Hukum Kanun Brunei ternyata telah memainkan peranan dalam memperkasakan perundangan Islam dalam Kesultanan Brunei dari abad ke-15 hingga abad ke-19. Peranannya semakin jelas pada abad ke-19 apabila didapati perlaksanaan hukuman ke atas pesalah seperti potong tangan dan hukuman mati selaras dengan apa yang terkandung dalam Hukum Kanun Brunei. Kanun ini juga boleh dikatakan telah memperkasakan undang-undang Islam apabila didapati kandungannya juga terdapat undang-undang adat.
Kata kunci: Kanun, undang-undang, isu, memperkasakan, Islam.
8
14
BATU TARSILAH: PERANAN ISTANA SEBAGAI SKRIPTORIA SALASILAH KESULTANAN BRUNEI PADA ABAD
KE-18 DAN 19
Dr Haji Abdul Kadir bin N.C Mohamad Penyelidik dan Penterjemah Khusus Bahasa Arab Pusat Sejarah Brunei, Negara Brunei Darussalam
Email: [email protected]
Abstrak
Batu Tarsilah merupakan sumber primer yang penting dalam pendokumentasian sejarah Kerajaan Brunei khususnya Salasilah Kesultanan Brunei. Kewujudannya signifikan menjadi bukti kedaulatan Negara Brunei Darussalam sebagai sebuah kerajaan kesultanan Melayu Islam tertua di rantau nusantara, yang telah sekian lama mengamalkan falsafah Melayu Islam Beraja. Dalam hal ini, golongan istana, bangsawan dan ulama berperanan besar dalam penghasilan manuskrip. Justeru, dengan meneliti Batu Tarsilah, kertas ini bertujuan mengetengahkan keunggulan manuskrip Melayu dan peranan istana sebagai skriptoria manuskrip Melayu. Kaedah kajian ini berbentuk kualitatif melalui kajian kepustakaan dan analisis teks. Dapatan kajian ini menunjukkan sumbangan signifikan Sultan Muhammad Tajuddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddin I (1795-1804) (1804-1807) dan dua ulama berpengaruh iaitu Datu Imam Yaakub dan Pehin Khatib Haji Abdul Latif dalam menghasilkan manuskrip Batu Tarsilah. Manuskrip ini membuktikan keprihatinan Sultan Muhammad Tajuddin dan sultan-sultan sebelum baginda terhadap pemeliharaan sejarah kesultanan Brunei sebagai sebuah negara Melayu Islam Beraja. Di samping itu, ia memperlihatkan keilmuan dan kepakaran ulama Brunei pada abad ke-18 dan 19 dan kedudukan ulama dalam istana. Batu Tarsilah sebagai salah satu manuskrip Melayu membuktikan keunggulan Islam dan peranan Islam dalam membenih dan melestari tradisi keilmuan Islam di Negara Brunei Darussalam. Penghasilan Batu Tarsilah adalah sebuah manifestasi kepentingan gandingan kerjasama di antara umara dan ulama dalam melestari sejarah negara yang tinggi nilainya dan memartabatkan Brunei sebagai sebuah negara Melayu Islam Beraja.
Kata kunci: Batu Tarsilah, Manuskrip Melayu, Salasilah Kesultanan, Istana, Brunei.
9
15
BIDÂYAH AL-HIDÂYAH: ANALISIS PEMIKIRAN MUHAMMAD ZAIN AL-‘ÂSYI
Dr Harapandi Amaq Hairani Pengarah Pusat Pengkajian Jawi dan Kitab Turath Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Negara Brunei Darussalam Email:[email protected]
Abstrak
Teks Bidâyah al-Hidâyah, yang dikarang oleh Syeikh Muhammad Zain dibuat sebagai terjemahan dan keterangan atas kitab Umm al-Barahin karya al-Sanusi. Sebagaimana diketahui bahawa pengarangnya ialah Abu ‘Abd Allah Muhammad bin Yusuf al Sanusi al-Hasani (+/- w. 1486 M), yang juga dikenal dengan ‘Aqaid al-Sanusi. Kitab ini berisi penjelasan doktrin-doktrin Ash‘ariyyah mengenai sifat-sifat Allah dan Rasul. Kitab ini banyak digunakan di Nusantara, baik di wilayah Melayu mahupun Jawa. Bahagi Muhammad Zain, ilmu tauhid tidak terlepas dari ilmu-ilmu yang lain, yakni fikih/syariah dan tasawuf. Hal ini sebetulnya ingin menegaskan bahawa dalam mempelajari tasawuf orang juga haruslah memperhatikan aspek aqidah dan juga syariah. Sebab keselarasan keduanya akan menjadi dasar yang sangat kuat dalam mendalami konsep-konsep sufistik baik yang terkait dengan ajaran-ajaran tasawuf falsafi ataupun yang akhlaqi. Hal ini tampak mendukung apa yang dikatakan oleh Azra bahawa pada abad ke-18 kecenderungan untuk mendamaikan tasawuf dan syariat, termasuk di dalamnya tauhid meningkat. Menurut al-Syaikh ajaran-ajaran filosofis seperti martabat tujuh tidaklah wajib dipelajari kembali, hal ini dapat disebabkan kerana beberapa faktor. Pertama; ketiadaan guru yang memadai dan memahami konsep-konsep martabat tujuh, kedua; Ajaran yang tersirat dalam martabat tujuh sangat sulit dipahami apalagi oleh masyarakat awam secara luas, kerana ajaran tersebut memiliki pemaknaan yang mendalam yang hanya dapat dipahami oleh mereka yang secara keilmuan telah sampai pada tingkat yang matang. ketiga; kitab dan buku-buku yang berbicara tentang ajaran ini sangat sedikit dan sulit untuk diperoleh kalaupun ada mungkin sudah tidak lagi refresentatif untuk dijadikan rujukan.
Keywords: Bidâyah, al-Hidâyah, pemikiran.
10
16
SUMBANGAN ISLAM TERHADAP KEMAKMURAN MASYARAKAT MELALUI MANUSKRIP MELAYU-JAWI
Dr Mahayudin bin Haji Yahaya Profesor Adjung
Fakulti Pengurusan Pembanguan Islam Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Abstrak
Kemakmuran (`Umran) merupakan suatu gagasan ilmu yang menghubungkan manusia dengan Allah SWT dan sekalian makhluk ciptaan-Nya berserta undang-undang dan peraturan-Nya (sunatullah). Hasil gabungan ini maka lahirlah pelbagai ilmu, termasuk ilmu bahasa, undang-undang dan kesenian. Manuskrip Melayu-Jawi adalah hasil ciptan masyarakat Melayu-Islam berasaskan undang-undang syariat, bahasa Arab dan kesenian Islam. Pengaruh `umran bermula dengan ketibaan Islam yang membawa Aqidah, Syaria`ah dan Tasawuf/Akhlak serta ilmu Bahasa Arab dan Kaligrafi. Kesemua ini terhimpun dalam manuskrip Melayu-Jawi. Dalam kajian ini kita akan memfokuskan kepada manuskrip Melayu-Jawi dan hal-hal yang berkaitan termasuk teknologi membuat manuskrip, kandungan manuskrip, pengaruh Arab-Islam dalam manuskrip, penulis manuskrip, fungsi dan peranan manuskrip, dan diakhiri dengan cadangan dan kesimpulan. Kaedah kajian yang digunakan adalah bersifat induktif dan analisis data (content analysis).
Kata kunci: Manuskrip Melayu-Jawi - `Umran - Islam - Masyarakat Melayu-Islam.
11
17
MANUSKRIP MELAYU DAN PENGUKUHAN IDENTITI BANGSA BERASASKAN NASKHAH PERUNDANGAN ADAT
DAN KETATANEGARAAN
Dr Jelani Harun Profesor Bahagian Kesusasteraan
Universiti Sains Malaysia, Malaysia Email: [email protected]
Abstrak
Penulisan manuskrip perundangan adat Melayu telah wujud sejak ratusan tahun yang lalu yang mencirikan pengetahuan raja-raja dalam menguruskan hal kehidupan rakyat dan negara. Hal ini tersurat dalam berbagai-bagai bentuk naskhah hukum adat yang pernah terhasil dalam sejarah persuratan Melayu seperti Undang-Undang Melaka, Undang-Undang Kedah dan Hukum Kanun Pahang. Perkembangan Islam di Aceh telah melahirkan sekumpulan naskhah ketatanegaraan seperti Nasihat al-Muluk, Taj al-Salatin dan Bustan al-Salatin yang memberi penekanan terhadap pembentukan tatakelakuan raja dan para pembesar. Walau bagaimanapun, dalam perubahan masa, para pengarang manuskrip Melayu telah memperlihatkan daya kreativiti dan keintelektualan mereka yang tersendiri ketika menghasilkan naskhah undang-undang adat Melayu seperti tergambar dalam penulisan Hukum Kanun dan Silsilah Raja-Raja Berunai yang menjadi fokus perbincangan dalam makalah ini. Melalui daya kepengarangan Melayu, persoalan undang-undang adat Melayu dan ketatanegaraan Islam bukan lagi dua perkara yang berasingan, sebaliknya saling kait-mengait antara satu sama lain terutamanya dalam hal-hal yang melibatkan pembentukan adab para pemimpin negara. Manuskrip Melayu menyimpan budaya kehidupan bangsa Melayu dan membudayakan penyelidikan manuskrip bakal menyingkap sejarah peradaban Melayu itu sendiri yang berasaskan nilai-nilai kemelayuan dan keislaman yang tahan zaman. Hal ini memperlihatkan suatu bentuk penanda aras zaman kegemilangan tamadun hidup dan identiti Melayu masa lalu yang masih relevan pada abad ke-21 ini.
Kata kunci: manuskrip Melayu, perundangan adat, identiti, ketatanegaraan, ketamadunan.
12
18
PEMELIHARAAN DAN PEMULIHARAAN TERHADAP BAHAN MANUSKRIP
Siti Norhayatty binti Haji Morni Pemangku Kurator Pemeliharaan dan Pembaikan dan Pegawai Saintifik
Jabatan Muzium-Muzium, Negara Brunei Darussalam Email:[email protected]
Abstrak
Artikel ini bertajuk ‘Pemuliharaan dan Pemeliharaan Terhadap Bahan Manuskrip’. Tujuan artikel ini adalah untuk kerja-kerja pemuliharaan dan pemeliharaan bahan-bahan kertas manuskrip supaya ianya akan kekal untuk tatapan generasi kini dan masa akan datang. Beberapa kaedah tentang kerja-kerja pemuliharaan ‘pembaikan’ turut dijelaskan. Aktiviti termasuk pemeliharaan bahan-bahan manuskrip. Pengurusan koleksi adalah berpandukan garis panduan piawaian antarabangsa yang merangkumi aspek pemuliharaan, pemeliharaan, membaikpulih serta membuat pemantauan dan pencegahan daripada kerosakan ke atas bahan-bahan artefak. Peranan Jabatan Muzium-Muzium dalam melindungi dan memelihara warisan negara melalui pengurusan Bahagian Pemeliharaan dan Pembaikan juga turut dibincangkan secara ringkas.
MANUSKRIP ULAMA NUSANTARA MELESTARIKAN KEFAHAMAN AHLI SUNNAH
WALJAMA’AH DI ALAM MELAYU (Kajian Manuskrip “Al-Nafhah al-Saylaniyyah_Syekh Yusaf al-Taj”)
Profesor Madya Dr Syamsul Bahri Andi Galigo Pusat Pengkajian Kefahaman Ahli Sunnah Waljama’ah
Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Abstrak
Kertas kerja ini membincangkan manuskrip Risalah al-Nafhah al-Saylaniyyah, sebuah manuskrip yang ditulis oleh seorang Sarjana Nusantara, Syaikh Yusuf al-Taj, seorang sarjana pada tahun 17 AD dari Makassar, Indonesia. Beliau menulis banyak manuskrip dalam bahasa Arab untuk masyarakat muslim terutama di Kepulauan Melayu untuk
13
19
memahami keaslian Islam menurut konsep Ahli Sunnah Wal-jama’ah. Penulisannya kebanyakannya membimbangkan Aqidah dan Akhlak / Tasawuf. Makalah ini membentangkan manuskrip Al-Nafhah al-Saylaniyyah dalam kaedah filologi / tahqiq dan diterjemahkan ke bahasa Melayu untuk memudahkan pembaca yang menghadapi kesulitan memahami naskah asal.
MEMBUDAYAKAN PENYELIDIKAN MANUSKRIP: KAJIAN MANUSKRIP MELAYU
DI UNIVERSITI BRUNEI DARUSSALAM
Profesor Madya Ampuan Dr Haji Brahim bin Ampuan Haji Tengah Fakulti Sastera dan Sains Sosial
Universiti Brunei Darussalam, Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]/[email protected]
Abstrak
Kertas kerja ini membincangkan bagaimana membudayakan manuskrip Melayu dan kemudian memfokuskan Kajian Manuskrip Melayu di Universiti Brunei Darussalam (UBD). Hasrat membudayakan manuskrip Melayu disebabkan isinya mengandungi pemikiran, keperibadian, adat istiadat dan kebudayaan orang Melayu yang boleh menjadi sumber rujukan pelbagai disiplin ilmu. Cara membudayakan antaranya memperkenalkan apa itu manuskrip kepada masyarakat, menyebarluaskan kepentingan manuskrip dan menyelitkan penyelidikan manuskrip dan pendekatannya dalam mata pengajaran yang bersesuaian di sekolah. Di UBD, telah diajarkan kajian manuskrip Melayu khususnya pendekatan filologi. Walaupun jumlahnya masih kurang, beberapa orang pelajar telah pun membuat latihan ilmiah mengenai manuskrip Melayu Brunei. Bagaimanapun, bagi memperbanyakkan lagi kajian manuskrip Melayu, penyelidikan manuskrip Melayu perlu dibudayakan lagi secara meluas kepada masyarakat dan para pelajar.
Kata kunci: membudayakan, penyelidikan, manuskrip, filologi, kepentingan, memperkenalkan, menyebarluaskan, pengajaran, latihan ilmiah.
14
20
BEASISWA STUDI MANUSKRIP BORNEO: Pentingnya Kajian Manuskrip dan Dakwah Islam Borneo
Profesor Madya Dr Zaenuddin Hudi Prasojo Institut Agama Islam Negeri (IAIN) Pontianak, Indonesia
Email: [email protected]
Abstrak
Masyarakat modern di Nusantara “berhutang” atas kontribusi yang sangat besar dari apa yang disebut sebagai Kesultanan Islam Nusantara atas jasa dakwah Islamiyah di wilayah Nusantara ini. Telah banyak bukti bahawa penyebaran Islam di Nusantara ialah atas jasa besar Kesultanan Islam Nusantara sejak awal abad ke-14 yang meliputi Warisan Islam seperti artefak peninggalan sejarah dan manuskrip Melayu. Kontribusi pemerintahan era Kesultanan Islam Nusantara kepada peradaban Islam dapat dilihat dan digali dari Warisan Islam yang berbentuk fisik dan non-fisik. Artikel ini menunjukkan bahawa melalui manuskrip Islam sebagai Warisan Islam yang berbentuk fisik kita dapat belajar mengenai Dakwah Islam di Borneo, utamanya Borneo Barat. Artikel ini ialah sebuah contoh kajian manuskrip untuk mendalami tentang jaringan Islam Borneo dengan mengkaji tiga manuskrip iaitu Hikayat Raja-Raja Melayu, Kitab Berladang and Kitab Dzikir Tauhidiyah yang ditulis oleh Mufti Kesultanan Kubu. Ketiga mansukrip tersebut ditemukan di dua katagori wilayah; pesisir dan pedalaman di Kalimantan Barat. Manuskrip yang ditemukan di Pontianak dan Kubu ialah representasi dari keberadaan “Masyarakat Muslim Pesisir.” Sedangkan manuskrip yang ditemukan di Putussibau ialah representasi dari keberadaan “Masyarakat Muslim Pedalaman” yang jauh dari wilayah pesisir. Dari kajian manuskrip tersebut pula, artikel ini menegaskan bahawa belum banyak Sarjana dan masyarakat Muslim yang menyedari pentingnya studi Warisan Islam Nusantara, khususnya di Kalimantan Barat. Oleh kerana itu, adalah sangat penting untuk menubuhkan sebuah Borneo Manuscript Studies Scholarship, dengan tiga alasan. Pertama, kajian mengenai Masyarakat Borneo secara umum telah dilakukan namun masih sedikit jumlahnya, khususnya dalam bidang Manuskrip Islam.
15
21
Faktanya, Pulau Borneo memiliki banyak sejarah Kesultanan Melayu Islam yang telah meninggalkan warisan dalam bentuk manuskrip Islam. Kedua, karya mengenai kajian masyarakat Borneo belum banyak dipublikasi secara internasional sehingga publik belum banyak mengenal keberadaan khazanah Islam Borneo sebagai bahagian dari wilayah Nusantara. Sebahagian besar kajian yang dibuat oleh sarjana lokal belum disajikan dalam bahasa internasional sehingga karya mereka belum nampak secara internasional. Ketiga, minat untuk kajian Manuskrip Islam oleh sarjana lokal masih sangat kecil.
Kata Kunci: Beasiswa, Studi, Manuskrip, Borneo, Hikayat, Melayu, Dzikir, Tauhidiyah, Berladang
SUMBANGAN MANUSKRIP MELAYU LAMA KEPADA PERADABAN BANGSA: CATATAN
BERDASARKAN BEBERAPA TEKS
Profesor Datuk Dr Awang Sariyan Penyandang Kursi Za’ba
Institut Peradaban Melayu Universiti Pendidikan Sultan Idris, Malaysia
Abstrak
Manuskrip Melayu lama menjadi salah satu khazanah yang penting bagi bangsa Melayu kerana menampilkan pandangan sarwa (worldview) yang berkaitan dengan sistem kepercayaan atau agama, falsafah, ketatanegaraan, undang-undang, perubatan tradisional, kesenian, persenjataan dan aspek-aspek lain peradaban bangsa. Setakat yang dapat dikesan, terdapat lebih 20,000 buah manuskrip Melayu lama yang bertebaran di pelbagai benua, iaitu Asia, Eropah, Afrika, Amerika dan Oceania, meliputi 28 buah negara sedunia. Sebahagian besarnya tersimpan di luar alam Melayu sebagai akibat penjajahan dan juga minat besar sarjana asing terhadap peradaban Melayu. Akses kepada kebanyakan manuskrip Melayu lama menjadi lebih mudah kini dengan terhasilnya edisi digital dan wujudnya portal-portal yang merekodkan manuskrip Melayu lama. Isu besar ialah masih sangat kurangnya analisis kandungan yang dilakukan terhadap manuskrip-manuskrip tersebut, sehingga manuskrip Melayu lama lebih dihargai sebagai artifak dan tinggalan barang lama. Sampai saatnya dilakukan kerja secara bersinergi
16
22
dalam kalangan pakar, institusi dan negara untuk mengangkat kandungan kearifan setempat yang terdapat dalam manuskrip Melayu lama sebagai sumbangan peradaban Melayu kepada peradaban sejagat dan untuk menjadi salah asas perencanaan pembangunan semasa dan masa muka.
Kata kunci: manuskrip Melayu lama, peradaban, pelan tindakan.
KAJIAN TERHADAP MANUSKRIP-MANUSKRIP AL-QURAN TERTUA DI DUNIA
Dr Haji Ahmad Baha’ bin Haji Mokhtar Pensyarah, Fakulti Usuluddin
Universiti Islam Sultan Sharif Ali Negara Brunei Darussalam
Email: [email protected]
Abstrak
Teks al- Quran yang kekal ketulinannya hingga ke hari ini menjadi satu keistimewaan yang tidak pernah terjadi kepada mana-mana kitab di dalam sejarah tamadun dunia. Sekali gus ia merupakan salah satu kemukjizatan al- Quran yang terulung dan membuktikan kebenaran janji Allah (S.W.T.) semenjak lebih 1400 tahun yang lalu untuk memelihara al- Quran daripada sebarang tokok tambah dan perubahan. Kajian ini akan cuba menyelusuri manuskrip-manuskrip al- Quran yang tertua yang masih kekal hingga ke hari ini. Hasil kajian terhadap manuskip-manuskrip al- Quran telah membuktikan kebenaran jaminan Allah (S.W.T.) terhadap pemeliharaan al- Quran sepanjang zaman. Kajian ini mendapati bahawa manuskrip penulisan al- Quran pada zaman Nabi (s.a.w.) dan mushaf-mushaf Uthmaniah yang ditulis pada zaman Uthman (r.a.) belum dapat dijejaki setakat ini. Walau bagaimanapun, kini masih terdapat manuskrip-manuskrip yang ditulis dalam lingkungan kurun pertama Hijrah.
Kata kunci: Manuskrip al- Quran, tertua, pemeliharaan.
17
23
PENYELENGGARAAN MANUSKRIP MELAYU-NUSANTARA ISLAM DI LEIDEN UNIVERSITY LIBRARY, BELANDA
Dr Suryadi Senior Lecturer
Department of South and Southeast Asian Studies Leiden Institute for Area Studies (LIAS)
Leiden University, the Netherlands Email: s.suryadi@hum. leidenuniv.nl.
Abstract
Ever since its foundation in 1587, Leiden University Library has acquired manuscripts from the Malay-Nusantara archipelago. Now the manuscripts are hold under the South and Southeast Asian Collections with its rich textual and visual Malay-Indonesian collection forms as especially component of the library’s entire Oriental collection. Although the acquisition of manuscripts for this collection goes back to the sixteenth century, the real explosion took place in the second half of the nineteenth century, thanks to the needs of the colonial rule in the Netherlands East Indies. Apart from the major European languages and Malay, many regional languages and scripts are represented in the Southeast Asian collections. Numerous manuscripts in the Arabic language also originate from the Malay-Nusantara archipelago. Beside prose and poetry, the manuscript collection contains religious, philosophical, legal and medical texts as well as letters and scholarly notes. The range of material used to write on includes both European and indigenous paper, palm-leaf, tree-bark, wood and bamboo, bone, and copper. This paper deals with just the Islamic manuscripts from Leiden University Library’s Southeast Asian Collections. It describes the historical trajectories of the manuscripts, their volumes, contents, languages, and physical characteristics that differ them from their counterparts from other Islamic regions in the world.
Kata kunci: manuskrip Islam, penyelenggaraan, Melayu-Nusantara, Leiden University Library, kolonialisme.
18
24
PENTAHQIQAN MANUSKRIP: TINJAUAN AWAL TERHADAP MANUSKRIP-MANUSKRIP BPIS
Awang Rosle bin Haji Jumat Ketua Urusetia Fatwa
Jabatan Mufti Kerajaan Negara Brunei Darussalam
Abstrak
Manuskrip dan tahqiq adalah ibarat dua perkataan sinonim yang tidak dapat dipisahkan. Justeru itu, kertas kerja ini dibuat bagi mengupas maksud keduanya dan peranannya dalam memajukan sesebuah balai pameran. Permasalahan kajian melihat banyak manuskrip yang belum dibuat kajian tahqiq, yang hanya tersimpan sebagai pameran semata-mata. Tujuan kertas kerja ini dibuat adalah untuk mencapai objektif berikut, memahami maksud manuskrip dan tahqiq, mengetahui kepentingan tahqiq dan metodnya, menyenarai manuskrip melayu jawi yang tersimpan di Balai Pameran Islam Sultan Haji Hassanal Bolkiah dan mengenal pasti peluang-peluang bagi kemajuan sesebuah balai pameran.
Kata kunci: Manuskrip, tahqiq dan manhaj.
WARKAH SULTAN MUHAMMAD KANZUL ALAM
Dr Muhammad Hadi bin Md. Melayong Penolong Setiausaha Kehormat
Persatuan Sejarah Brunei (PESEBAR) Negara Brunei Darussalam
Abstrak
Perbincangan kertas kerja ini adalah selaras dengan tema Seminar Majlis Ilmu pada tahun ini (2019) iaitu “Manuskrip Islam Mercu Tanda Ketamadunan Umat”. Maka kertas kerja ini cuba untuk memperlihatkan dan menggambarkan legasi ketamadunan Kesultanan Melayu Islam khususnya Brunei Darussalam dan umumnya di Alam Melayu dengan merujuk kepada Koleksi Manuskrip Melayu yang tersimpan di Library of Congress, Washington D.C. United States of America. Kewujudan manuskrip adalah melambangkan keagungan ketamadunan Melayu Islam sebelum kedatangan Kuasa-Kuasa Barat ke Alam Melayu sehingga ke abad ke 19 Masehi. Bersandarkan kepada penemuan manuskrip-
19
25
manuskrip ini juga dapat membuktikan bertapa pentingnya peranan dan sumbangan Bahasa Melayu serta tulisan jawi sebagai lingua-franca dalam perhubungan antara timur dan barat. Bagi Brunei Darusalam, manuskrip Sultan Muhammad Kanzul Alam dan putera baginda adalah amat bernilai bukan sahaja dari segi sejarah bahkan sebagai bahan rujukan menjadi dan panduan untuk pengajaran serta iktibar kepada generasi masa akan datang.
MANAGING AND PRESERVING A COLLECTION OF MALAY ISLAMIC MANUSCRIPTS
Dr Wan Ali Wan Mamat Visiting Research Scholar CSEAS, University of Kyoto
Cum Senior Academic Fellow International Institute of Islamic Thought and Civilization
(ISTAC-IIUM) Email: [email protected]
Abstract
Malay manuscripts are heritage materials of the Malays. They need to be collected, documented and preserved urgently because of the fragility of the manuscripts. The manuscripts recorded valuable intellectual, cultural and beliefs of the Malays of the yesteryears. Therefore, they need to be collected and preserved for the present generation for study and researches as well as for future generation. In the course of managing and preserving a Malay manuscript collection, there are many challenges that need to be overcome.
20
26
MENELUSURI SEJARAH WAKAF DAN SUMBANGAN SULTAN MUHAMMAD TAJUDDIN: KAJIAN MANUSKRIP WAKAF
KOLEKSI PUSAT SEJARAH
Dr Haji Awang Mohammed Hussain bin Pehin Penyurat Haji Awang Ahmad Timbalan Rektor
Universiti Islam Sultan Sharif Ali Negara Brunei Darussalam
Email: [email protected]
Abstrak
Kertas kerja ini bertujuan untuk memberikan gambaran awal mengenai sejarah dan kedudukan wakaf Sultan Muhammad Tajuddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddin I, Sultan Brunei ke-19 yang berupa sebidang tanah beserta dengan sebuah rumah yang terletak di Tanah Suci Kota Makkah. Maklumat awal yang diperolehi melalui salinan sekeping manuskrip yang tersimpan dalam koleksi Pusat Sejarah Brunei memberikan gambaran secara terperinci mengenai sejarah dan perincian dari segi tanah sempadan dan kedudukan tempat letaknya aset wakaf tersebut. Selain itu, ianya juga memberikan maklumat tambahan berkaitan dengan tujuan penggunaan kemudahan wakaf yang mana dikhususkan untuk golongan tertentu sepertimana disebutkan secara terperinci serta kuasa yang diberikan kepada Haji Abdul Latif al-Jawi al-Baruni untuk menjadi nazir mengurus dan mentadbir rumah dan tanah wakaf tersebut. Justeru menerusi penelitian manuskrip wakaf tersebut kita dapat menemukan maklumat baru mengenai sejarah wakaf dan seterusnya menonjolkan sumbangan penting Sultan Muhammad Tajuddin.
Kata kunci: manuskrip wakaf - Sultan Muhammad Tajuddin - Brunei - Makkah - Abdul Latif al-Jawi al-Baruni.
21
27
KHAZANAH MANUSKRIPT MELAYU DI PATANI, SELATAN THAILAND
Nik Abdul Rakib bin Nik Hassan Ketua Nusantara Studies Center
Fakulti Kemanuasiaan dan Sosial Sains Prince of Songkla University, Kampus Pattani, Selatan Thailand
Email: [email protected]
Abstrak
Patani sebuah kawasan Melayu yang terletaknya di Selatan Thailand. Sebelum diserapkan masuk ke dalam negara Thailand. Patani mempunyai kerajaan Melayu tersendiri dengan namanya Patani Darussalam. Sekarang Patani terdiri dari 3 provinsi iaitu Provinsi Pattani, Provinsi Narathiwas dan Provinsi Yala. Tanah Melayu Patani ini melahirkan beberapa ulama terkenal di Alam Nusantara seperti Sheikh Daud bin Abdullah Al Fatani, Sheikh Wan Ahmad bin Wan Mohammad Zin Al Fatani dan sebagainya. Dan Patani di zaman lampau selain pelabuhan perdagangan antarabangsa juga kilang mengeluarkan khazanah manuskrip Melayu. Baik kitab-kitab agama tulisan tangan, kitab perubatan tradisional, sejarah Patani tulisan tangan, al- Quran tulisan tangan dengan bentuk jilidan tersendiri yang dikenali dengan al- Quran Fatani. Manuskrip Melayu Patani terdiri dari dua (2) bahagian iaitu pertama, manuskrip yang tersimpan di luar Tanah Melayu Patani seperti di Malaysia dan sebagainya. Kedua, manuskrip yang masih tersimpan di Patani sendiri. Masih banyak manuskrip Melayu yang tersimpan secara tersembunyi di kampung-kampung di kawasan Patani. Pengesahan usia manuskrip juga satu masalah di Patani. Kerana pakar pakar manuskrip Melayu untuk pengesahan usia tiada di Patani. Dengan itu, pemilik manuskrip akan buat perkiraan usia manuskrip yang tidak tepat dan melebihi usia yang sebenar. Dalam hal ini, Patani masih memerlukan kerjasama dari pakar pakar manuskrip Melayu dari negara jiran seperti Malaysia, Indonesia begitu juga dengan Brunei. Satu kebanggaan Patani ialah tanah ini tersimpan sebuah manuskrip al- Quran n tulisan tangan yang ditulis di awal abad ke 17. Dengan itu al- Quran ini adalah salah satu di antara lima al- Quran tulisan tangan tertua yang ditulis di Alam Melayu atau Alam Nusantara. Selain tersimpan al- Quran tersebut di Belanda, Maldives dan Pulau Bali. Di Patani jugalah tersimpan al- Quran tertua tersebut. Dengan itu, kita tak boleh menafikan bahawa Patani adalah sebahagian dari tempat khazanah manuskrip Nusantara.
Kata kunci: Khazanah, Manuskript, Melayu, Patani, Thailand.
22
28
HUKUM KANUN BRUNEI HUBUNGANNYA DENGAN KONSEP MELAYU ISLAM BERAJA
Dr Haji Tassim bin Haji Abu Bakar Penolong Profesor Kanan/Pengarah
Akademi Pengajian Brunei Universiti Brunei Darussalam
Negara Brunei Darussalam
Abstrak
Makalah ini membincangkan tentang Hukum Kanun Brunei yang mencatatkan mengenai undang-undang Kesultanan Brunei tradisional khususnya sebelum pentadbiran British pada tahun 1906 Masihi. Perbincangan ditumpukan kepada hubungan manuskrip ini dengan konsep Melayu Islam Beraja (MIB) kerana ketiga-tiga komponen berkenaan ditemui dalam manuskrip tersebut. Selain itu, pembicaraan juga menyentuh tentang bukti perlaksanaan undang – undang Islam di Brunei pada abad ke-19 sebagaimana termaktub dalam Hukum Kanun Brunei. Hasil perbahasan dalam makalah ini memperlihatkan bagaimana Hukum Kanun Brunei bukan sahaja undang-undang dalam kertas tetapi juga diamalkan oleh Kesultanan Brunei dalam menjaga keamanan dan kesejahteraan masyarakat Brunei. Dari amalan ini ternyata kanun ini mampu mendokong dalam memperkasakan konsep MIB dalam menjalani kehidupan berbangsa dan bernegara bagi Kesultanan Brunei zaman berzaman.
Kata kunci: Kanun, Melayu, Islam, konsep, kesultanan
23
29
ISLAMIC MANUSCRIPTS: AN INQUIRY INTO THE RICHNESS OF THE INTELLECTUAL ARCHIVES OF
MERANAW MUSLIMS IN MINDANAO, PHILIPPINES
Dr Labi Hadji Sarip Riwarung Mamitua Saber Research
Mindanao State University, Marawi City, Philippines Email: [email protected]
Abstract
This inquiry on the Islamic manuscripts intends to bring to light the rich artistic and intellectual writing traditions of the Meranaw Muslims in the Philippines. These Islamic Meranaw manuscripts plays an important role in guiding people’s lives as a source of religious knowledge that reflects people’s thoughts and aspiration. Moreover, these manuscripts can be an important source of knowledge in understanding Meranaw culture, history, and their relationship with the other parts of the World-Malay, Indonesia, Arabic, Brunei, etc. These manuscripts are handwritten in Arabic script called batang a Arab or in Jawi or kirim. Some of these manuscripts are the handwritten Quran, kisas or Islamic stories, prayer scroll, medicinal manuscripts or mga bolong, book of kakasi or becoming charming and lovable, and the ilmo or extreme unction and other Islamic manuscripts of important to them.There are also Islamic manuscripts that are written in stencil and printed like the Parokonan or the introductory guide to prayer, Alipalipan or book for beginner or the Arabic alphabet, Mawlid/ Barsindi or the devotional song about Prophet Muhammad (P.U.H), Taabir Mimpi or the book of prophecy, qira’a, Sarf, and Tajwid. To the Meranaws, manuscripts are family belongings on which they assign great personal value. They are a family treasure handed down from generation to generation and strictly guarded with great care. They cover it with cloth or skin of an animal for protection and are locked in a chest so that it will be privately conserve for their family. Thus, this research paper will present the Islamic Manuscript of the Meranaw and describe their characteristics and contents, to know why they are valuable to the Meranaw society.
Keywords: Meranaw, batang a Arab or Kirim, ilmo, kakasi, and mga bolong, Taabir Mimpi.
24
30
MANUSKRIP MELAYU DAN REKONSTRUKSI SEJARAH ISLAM DI ASIA TENGGARA
Prof. Dr Oman Fathurahman Profesor Filologi, Fakultas Adab dan Humaniora (FAH)
Universitas Islam Negeri (UIN) Syarif Hidayatullah, Jakarta & Staf Ahli Menteri Agama Republik Indonesia
Email: [email protected]
Abstrak
Kertas kerja ini akan mendiskusikan pentingnya kajian manuskrip Melayu dalam upaya rekonstruksi sejarah Islam di Asia Tenggara dengan memaparkan perkembangan mutakhir aktifitas keilmuan yang terkait dengan manuskrip Islam di dunia Melayu, termasuk upaya pemeliharaan, penelitian, digitalisasi, dan penerbitannya, baik dalam bentuk buku mahupun jurnal ilmiah. Berdasarkan pada telaah yang dilakukan, aktiviti penelitian dan penerbitan ilmiah yang didasarkan pada kajian manuskrip Islam Melayu masih sangat sedikit, padahal jumlah manuskrip Melayu yang terkait dengan sejarah dan perkembangan Islam di dunia Melayu sangat berlimpah. Penelitian bersama yang dilakukan di Marawi City, Kepulauan Mindanao, Filipina Selatan menunjukkan bahwa artefak manuskrip Melayu yang terkait dengan sejarah Islam di wilayah ini masih banyak yang terabaikan, belum dikaji, dan sebahagian tidak terawat dengan baik. Untuk mengatasi masalah tersebut, para sarjana di dunia Melayu harus bersatu padu melakukan kerjasama keilmuan, baik terkait pemeliharaan, penelitian, katalogisasi, dan penerbitan ilmiah. Pada masa sebelumnya, kajian atas manuskrip Melayu dengan pendekatan filologi ini banyak dilakukan oleh sarjana-sarjana Eropah. Namun, dalam beberapa dekad terakhir ini, minat dan kajian bangsa Eropah atas manuskrip Melayu pun mulai menurun. Di Indonesia, kajian manuskrip Melayu banyak dilakukan dalam konteks kajian Islam di Asia Tenggara. Sumbernya tidak hanya manuskrip yang berbahasa Melayu, melainkan juga manuskrip dalam bahasa lainnya, seperti Arab, Jawa, Sunda, dan lain-lain. Berbagai kajian manuskrip tersebut terbukti telah memberikan sumbangan yang sangat besar untuk lebih mengetahui dan memahami sejarah perkembangan Islam di Indonesia khususnya, dan di Asia Tenggara umumnya. Dalam kertas kerja ini, secara khusus akan menunjukkan sejumlah contoh manuskrip Melayu Islam yang ditemukan di koleksi Syekh Muhammad Said di Marawi City, Kepulauan Mindanao, Filipina Selatan. Sejumlah manuskrip Melayu dalam koleksi ini membuktikan adanya hubungan keilmuan yang sangat kuat antara para
25
31
ulama Mindanao dengan para ulama Nusantara dari daerah lainnya, termasuk dari Indonesia. Mengingat sumber primer manuskrip Melayu dari Mindanao ini baru diketahui belakangan, maka nyaris belum ada satu pun dari sekira 65 manuskripnya yang menjadi bahan penelitian. Ini tentu menjadi potensi tersendiri bagi para peneliti dan mahasiswa, khususnya yang tertarik mengkaji manuskrip Melayu, baik dari aspek kebahasaannya, kandungan isinya, mahupun jaringan keilmuannya. Selain dari koleksi yang disebutkan di atas, bahawa secara keseluruhan, masih banyak manuskrip Melayu yang belum dikaji, baik yang berisi teks sastera mahupun teks keagamaan, termasuk manuskrip Melayu yang terdapat di Negara Brunei Darussalam. Semoga kajian atas manuskrip-manuskrip Melayu Islam tersebut akan semakin semarak di masa yang akan datang, demi untuk meninggikan peradaban Islam di dunia Melayu-Nusantara.
26
32
Biodata Moderator
33
DR AZME BIN HAJI MATALI Pengarah Pusat Penyelidikan Mazhab Shafi’i Unversiti Islam Sultan Sharif Ali Negara Brunei Darussalam.
Dr Azme bin Haji Matali memperolehi B.A (Syariah dan Undang-Undang), Universiti Al-Azhar; M.A (Ekonomi dan Perbankan Islam), Universiti Yarmouk, Jordan; dan Ph.D (Perbankan Islam), Universiti Malaya, Malaysia. Bidang pengkhususan beliau ialah Syariah, Muamalat, Ekonomi, dan Perbankan Islam.
DR SUPRI BIN HAJI SUDIN Dekan Pelajar Universiti Islam Sultan Sharif Ali Negara Brunei Darussalam.
Dr Supri bin Haji Sudin memperolehi B.A Pengajian Islam (Syariah), Universiti Brunei Darussalam (2001); M.A (Fiqh & Usul), Universiti Jordan, Amman, Jordan (2005) dan Ph.D (Syariah & Kehakiman), Universiti Sains Islam Malaysia, Malaysia (2018). Beliau merupakan Pensyarah, Fakulti Syariah & Undang-undang, Universiti Islam Sultan Sharif Ali (2005 hingga sekarang) dan memegang jawatan Dekan Pelajar, Bahagian Hal Ehwal Pelajar, Universiti Islam Sultan Sharif Ali (2015 hingga Sekarang).
DR MAHANI BINTI HAJI HAMDAN Director, Institute of Policy Studies Universiti Brunei Darussalam Negara Brunei Darussalam.
Dr Mahani binti Haji Hamdan worked as an Assistant Professor in Accounting & Finance, UBD School of Business and Economics and currently appointed as a Director, Institute of Policy Studies, UBD and Director, Simpur Herbal Café BSB, UBD. She completed her Post-Doctoral Fellow Academic Exchange Program (Independent Leadership Scholar Program), Goldman School of Public Policy, University of California (Berkeley), United States of America (2015); Ph.D (Management), Queensland University of Technology, Australia (2011); M.A (Accounting and Finance), University of
28
34
Leeds, United Kingdom (2004) and B.A (Hons) in Accounting & Financial Management, University of Sheffield, United Kingdom (2002). Dr Mahani research interest focues on Budgeting Practices of SMEs in Brunei Darussalam, International Accounting Standards (IAS), IFRS/IAS Adoption in Brunei SMEs, Performance Management System, Person-Organisation Fit and Organisational Justice in Brunei Public Sector, Sovereign Wealth Fund & Wealth Management in Brunei and Corporate Social Reporting & Environmental Reporting. She has written several journal articles, book chapters and contributed several working papers presented in both national and international conferences.
DR MALAI YUNUS BIN MALAI YUSUF Pensyarah Pusat Komunikasi, Pengajaran dan Pembelajaran Universiti Teknologi Brunei Negara Brunei Darussalam.
Dr Malai Yunus Malai Yusof memperolehi Ph.D Pengajian Brunei (Budaya Perniagaan), B.A Pengajian Brunei (kelas Pertama), UBD. Bidang pengkhususan beliau ialah Keusahawanan, Melayu Islam Beraja, Budaya dan komunikasi, Budaya Perniagaan orang Cina dan seni lukis. Dr Malai Yunus pernah memegang jawatan sebagai Ketua Fakulti Seni dan Kemanusiaan, Kolej IGS (2014-2017) dan sekarang beliau merupakan pensyarah Centre for Communication, Teaching and learning, UTB sejak 2018. Beliau juga berpengalaman mengajar subjek Melayu Islam Beraja, Fundamental of Entrepreneurship, Corporate Governance, Event Management dan Creative Studies dan selain aktif dalam bidang seni lukis dan kartun. Beliau telah menghasilkan enam buah buku kartun.
DR ZULKIFLI BIN HAJI ZAKARIA Pensyarah Fakulti Pendidikan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan Negara Brunei Darussalam
Dr Zulkifli bin Haji Zakaria memperolehi Ph.D (Pengajian Brunei), UBD (2011- 2015); M.A (Pendidikan), UBD (2002-2003); B.A (Hons), UBD (1994-1997) dan Sijil Latihan Perguruan Ugama (1988). Bidang kepakaran beliau ialah Pendidikan dalam Pengajian Islam, Pedagogi dan Andragogi, al-Quran dan Amali Ugama, Komunikasi Awam, Pendidikan Sosiologi dan Pengurusan Masjid.
29
35
DR HAJI NORALIZAM BIN HAJI ALIAKBAR Pengarah Pusat Ilmu Teras Kolej Perguruan Ugama Seri Begawan Negara Brunei Darussalam.
Dr Haji Noralizam bin Haji Aliakbar memperolehi B.A (Syariah Islamiah), Universiti Al-Azhar, Kaherah Mesir (1999); M.A (Syariah), Takhasus Feqh Wa Usul Feqh, Universiti Jordan, Amman Jordan (2009); Ph.D (Syariah), Takhasus Feqh Wa Usul Feqh, Universiti Jordan, Amman Jordan (2014). Beliau merupakan pensyarah Fakulti Syariah, Kolej Perguruan Ugama Seri Begawan sejak Januari 2010 dan sekarang dilantik sebagai Pengarah Pusat Ilmu Teras. Beliau pernah memegang jawatan Pengarah Pejabat Antarabangsa dan Perhubungan Awam KUPU SB (2015-2016) dan Dekan Pelajar (2016). Pengalaman kerjaya beliau antaranya terlibat dengan Unit Media Elektronik, Pusat Da’wah Islamiah (PDI) Kementerian Hal Ehwal Ugama (KHEU) dalam rancangan-rancangan keagamaan dan dengan Jabatan Hal Ehwal Masjid (JHEM), KHEU memberikan kuliah ugama di masjid-masjid serta mengajar kelas al-Qur’an dewasa di Masjid Skim Perumahan Negara Lambak Kanan betugas separuh masa (1999-2000); Penceramah Tetap, Unit Ceramah, Bahagian Penyebaran Da’wah PDI, KHEU (2000-2009) dan memangku Ketua Unit Kursus, Bahagian Penyebaran Da’wah PDI, KHEU (2009). Bidang pengkhususan beliau iaitu Usul Fiqh, Qawaid Fiqhiyyah, Fiqh Muamalat, Kewangan dan Perbankan Islam, Keusahawanan dalam pendidikan Islam. Beliau juga telah aktif menyampaikan ceramah-ceramah, tazkirah dan kuliah serta membentangkan beberapa kertas kerja seminar-seminar di peringkat nasional dan antarabangsa.
30
36
Biodata Pembentang
37
PROFESOR MADYA DR HAJI AWG ASBOL BIN HAJI MAIL Akademi Pengajian Brunei & Program Pengajian Sejarah dan Antarabangsa Fakulti Sastera dan Sains Sosial, Universiti Brunei Darussalam Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Profesor Madya Dr Haji Awg Asbol bin Haji Mail dilahirkan pada 24 Disember 1955. Beliau mengikuti kursus (B.A. Hons) di Universiti Brunei Darussalam (1985-1989) dan berjaya memperolehi kelulusan M.A dengan Kepujian Kelas Pertama dalam bidang Sejarah Brunei di Universiti Malaya Kuala Lumpur (1993-1996). Beliau seterusnya mengikuti kursus Ph.D di Universiti yang sama pada tahun 1998 hingga 2002 dan kemudian dianugerahkan ijazah Doktor Falsafah dalam bidang Sejarah Brunei pada 2004. Beliau mula berkhidmat sebagai tutor di Jabatan Sejarah, Fakulti Sastera dan Sains Sosial Universiti Brunei Darussalam. Sekarang, beliau bertugas sebagai Profesor Madya di Program Pengajian Sejarah dan Antarabangsa Fakulti Sastera dan Sains Sosial Universiti Brunei Darussalam. Pada tahun 2013, beliau telah dianugerahkan sebagai Guru Cemerlang. Beliau telah menghasilkan beberapa buah buku iaitu Sejarah Perkembangan Pendidikan di Brunei 1950-1985; Kesultanan Melayu Brunei Abad ke-19: Politik dan Struktur Pentadbiran; Politik Brunei (1959 – 1983): Isu Pertahan dan Keselamatan serta Sejarah dan Pensejarahan Brunei: Dinamika Pembentukan dan Transformasi. Beliau juga menyumbangkan beberapa tulisan-tulisan ilmiah di dalam jurnal tempatan seperti dalam South East Asia A Multidisciiplinary Journal, Journal Darussalam, Beriga dan Pelita Brunei. Sementara di luar negeri pula, artikel beliau pernah diterbitkan dalam Jurnal Pengajian Melayu, Historia Jurnal Pendidikan Sejarah, Journal Sosio Humanika dan Journal Susur Galur. Artikel beliau juga pernah diterbitkan dalam buku Budaya Memeluk Akar Menyuluh ke Langit, terbitan Jabatan Bahasa dan Budaya Melayu Universiti Teknologi Nanyang Singapura 2006, Borneo Kalimantan 2009 Transformasi Sosial Masyarakat Pesisir Borneo-Kalimantan terbitan Institut Pengajian Asia Timur Universiti Malaysia Sarawak dan Rampak Serantau Terbitan Sidang ke-50 MABBIM. Beliau juga pernah diundang oleh Jabatan Perkhidmatan Awam Jabatan Perdana Menteri sebagai ketua penyemak dan sebagai nara sumber kepada buku Kegemil angan Perkhidmatan Awam Negara Brunei Darussalam dan sebagai salah seorang jawatankuasa dalam aktiviti-aktiviti Yayasan Sultan Haji Hassanal Bolkiah. Beliau juga aktif membentangkan kertas kerja seminar-seminar di peringkat nasional dan antarabangsa seperti di Indonesia, Malaysia, Singapura, Thailand, Jepun dan Jerman.
32
38
DR HAJI ABDUL KADIR BIN MOHAMAD Penyelidik dan Penterjemah Khusus Bahasa Arab Pusat Sejarah Brunei Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Dr Haji Abdul Kadir bin Mohamad berkelulusan Ph.D (Peradaban Islam), Institut Islam Hadhari, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) (2012-2015); M.Phil (Sejarah), UKM (2007-2011); Takhassus Pengajian Fatwa, Darul Ifta, Mesir (1989); dan B.A (Usuluddin), Universiti Al-Azhar, Mesir (1984-1987). Beliau memperolehi Sijil Thanawi, Nadwatul Ulama, Lucknow-7, Uttar Pradesh, India (1981) dan Sijil Ibtida’i, Madrasah Arabiah Kluang (1978). Pengalaman kerjaya beliau antaranya sebagai Guru Yayasan ANDA Akademik, di Lembah Pantai (1982); Syarikat Guaman Syarie; Pengarah Urusan (Managing Director) SAFA Corporation (1993-1994), Pengarah Eksekutif Innovative Huda Corporation (1994-1996); Penyelidik dan Penterjemah, di Jabatan Pusat Sejarah, Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan, Negara Brunei Darussalam (1996-sekarang). Beliau telah dianugerahkan Pingat Jubli Perak (23 Februari 2009); Pingat Indah Kerja Baik (PIKB) (2015); dan Pingat Darjah Setia Negara Brunei Yang Amat Bahagia (Darjah Ke-Empat) PSB (2017). Selain itu, beliau juga aktif menghadiri seminar dan menjadi pembentang dalam beberapa seminar yang dianjurkan di dalam dan di luar Negara. Beliau pernah membentangkan kertas kerja beliau di seminar manuskrip Borneo di Pusat Sejarah Brunei: Manuskrip Salasilah Kesultanan Brunei: Sumbangan Sultan dan Ulama Brunei Pada Abad Ke-18 dan 19.
33
39
DR HARAPANDI AMAQ HAIRANI Pengarah Pusat Pengkajian Jawi dan Kitab Turath Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Dr Harapandi Amaq Hairani dilahirkan pada 31 Disember 1965. Beliau berkelulusan Ph.D (bidang kajian al-Tasawuf), Universitas Islam Negeri (UIN) Syarif Hidayatullah Jakarta; M.A (Islamic Studies), Institut Agama Islam Negeri (IAIN) Syarif Hidayatullah Jakarta; B.A (bidang Pendidikan Agama Islam), Institut Agama Islam al-Aqidah (IAIA) Jakarta; Takmili Lembaga Ilmu Pengembangan Islam dan Arab (LIPIA) Jakarta, Indonesia; I’dad al-Lughawi Lembaga Ilmu Pengembangan Islam dan Arab (LIPIA) Jakarta, Indonesia; Ma’had Darul Qur’an Wal Hadits al-Madjidiyyah al-Syafi’iyyah Nahdlatul Wathan (NW) Pancor Lombok Timur Nusa Tenggara Barat (selama Enam bulan); Madrasah Aliyah (MA) Nahdlatul Wathan (NW) Pancor Lombok Timur Nusa Tenggara Barat. Sekarang beliau merupakan Pengarah Pusat Pengkajian Kefahaman Ahli Sunnah Waljama’ah, Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan (KUPU SB) di samping Penolong Kanan Professor di Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan (KUPU SB) dengan mengajar Asas Pengajian Kitab Turath, Kemahiran Berfikir dan Komunikasi Islamik, Tamaddun dan Sejarah Peradaban Islam. Beliau aktif mengajar Kitab Turath di Masjid dan Surau di Negara Brunei Darussalam. Karya yang telah beliau hasilkan sebanyak 41 buah karya dalam pelbagai bidang, terutamanya dalam kajian Kitab Turath (manuskrip), bidang Tasawwuf dan ilmu-ilmu Ugama lainnya. Antara penulisan beliau ialah Mengenal Kitab Turath (KUPU SB), Mutiara Kitab Turath (KUPU SB), Bidayah al-Hidayah: Analisis Pemikiran Muhammad Zain al-‘Asyi (KUPU SB), Keperibadian Guru dan Murid (KUPU SB), Mengetuk Pintu Tuhan: Inti Sari Kitab Munyah al-Musalli (K-Media Yogjakarta-Indonesia), Reflexi Diri (K-Media Yogjakarta-Indonesia), Reflexi Pemikiran Keagamaan (K-Media-Yogjakarta-(MTs NW) Sikur Lombok Timur Nusa Tenggara Barat-Indonesia, Mukhtasar Minhaj al-‘Abidin (K-Media-Yogjakarta-Indonesia), Idhah al-Albab Li Muri an-Nikah bi al-Shawab, Dawa’ul Qulub li Allam al-Ghuyub dan kitab Dhiya’ul Murid fi Ma’rifat Kalimat al-Tauhid (Pustaka Irfani-Jakarta).
34
40
DR MAHAYUDIN BIN HAJI YAHAYA Profesor Adjung Fakulti Pengurusan Pembangunan Islam Universiti Islam Sultan Sharif Ali Email: [email protected] atau [email protected]
Dr Mahayudin bin Haji Yahaya dilahirkan pada 29 Julai 1942. Beliau memperolehi kelulusan B.A (Arabic and Islamic Studies), Cairo; Dip.Ed. (Ain Shams)Cairo; M.A. (Islamic History and Civilization) Exeter; Ph.D (Islamic History and Civilization) Exeter. Beliau mula berkhidmat di Jabatan Sejarah, SKK, UKM sebagai Tutor (1977), Pensyarah (1978), Profesor Madya (1985), dan Profesor Sejarah dan Tamadun Islam (1995). Beliau merupakan Profesor Sejarah dan Tamadun Islam pertama di Malaysia. Beliau juga dilantik sebagai Profesor Pelawat di Institut Kajian Rantau Asia Barat dan Jabatan Pengajian Bahasa Arab dan Tamadun Islam, Fakulti Pengajian Islam, UKM (2009), Timbalan Dekan Fakulti Bahasa Arab dan Tamadun Islam, UNISSA dan Penyelaras Program Lepas-Ijazah di fakulti yang sama. Pada 2017, beliau dilantik sebagai Dekan Pertama Fakulti Pengurusan Pembangunan Islam, UNISSA. Bidang kepakaran beliau ialah sejarah dan tamadun Islam (`umrān). Menerusi hasil penyelidikan dan penulisan dalam bidang sejarah dan tamadun Islam (`Umran) beliau telah dikenali di peringkat serantau dan antarabangsa. Kira-kira 40 buah buku dan 100 buah artikel beliau telah diterbitkan di dalam jurnal antarabangsa. Buku Sejarah dan Tamadun Islam terbitan Oxford Fajar yang beliau hasilkan telah dijadikan Buku Teks di sekolah-sekolah dan Pusat-Pusat Pengajian Tinggi (IPT) Malaysia dan Negara Brunei Darussalam. Di antara karya beliau yang mendapat sambutan meluas di peringkat antarabangsa dan tersenarai dalam Google Citations: “Islam di Alam Melayu”, “Sejarah Orang Syed di Pahang”, “Naskhah Jawi: Sejarah dan Teks”, “Sejarah Perpecahan Umat Islam”, “Karya Kelasik Melayu-Islam”, dan “Islam di Sepanyol dan Sicily”. Biodata Prof. Dr Mahayudin Hj Yahaya di sepanjang perkhidmatannya di UKM (1978-1999) telah diterbitkan dengan judul Mahayudin Hj. Yahaya: Sumbangan & Ketokohan (UKM: 2004); The West and the Muslim World: Imperialism and Diplomacy, (et al) (UNISSA Press: 2015); Ace Ahead Teks STPM Sejarah dan Tamadun Islam, (Oxford Fajar, Shah Alam: 2008-2016); Ensiklopedia Negara Zikir Jilid 1, (UNISSA Press: 2015); Ensiklopedia Negara Zikir Jilid 2, (UNISSA Press: 2016); Ketokohan dan Sumbangan Yang Dimuliakan Pehin Datu Seri Naharaja Dato Seri Utama (Dr.) Awang Haji Ismail bin Omar Abdul Aziz, (et al) Ed. 2, (UNISSA Press: 2017).
35
41
DR. JELANI HARUN Profesor Bahagian Kesusasteraan School of Humanities Universiti Sains Malaysia, Malaysia E-mail: [email protected]
Dr Jelani Harun memperolehi Ph.D (Malay Literature), School of Oriental and African Studies, University of London (1999); M.A (South East Asian Languages and Literatures), School of Oriental and African Studies, University of London (1995) dan B.A (Hon.), Universiti Sains Malaysia, Penang (1993). Kepakaran beliau adalah dalam bidang Historiography, adab literature, mirrors for rulers, adat laws, Philology (the study of Malay manuscripts / Jawi scripts) dan Literary history / history of literature. Antara penulisan beliau ialah Pemikiran Adab Ketatanegaraan Kesultanan Melayu (DBP, KL: 2003); Bustan al-Salatin (Bab 1 & 2) Karangan Nuruddin al-Raniri (DBP, KL: 2004); Ilmu Kesusasteraan Abad Ke-21 (Penerbit USM: 2004); Nasihat al-Muluk Karangan Imam al-Ghazzali (DBP, KL: 2006); Undang-Undang Kesultanan Melayu Dalam Perbandingan. (Penerbit USM: 2008); Bustan al-Salatin (Bab 3): Kisah Raja-Raja Yang Adil. (DBP, KL: 2008) dan Bustan al-Salatin: A Malay Mirror for Rulers (USM Press: 2009). Antara penulisan bersama beliau, Analisis Autentik Sulalatus Salatin (Sejarah Melayu) (Pearson Malaysia: Petaling Jaya: 2003 dan Tasawwur Islam Dalam Kesusasteraan Melayu Tradisional (Penerbit USM: 2005). Beliau juga aktif dalam penulisan jurnal, antaranya “Bustanus Salatin: Konsep Sejarah Dunia dari Perspektif Historiografi Islam”, Dewan Sastera, April 1996, hlm. 41-50. Beliau juga aktif dalam membentangkan kertas kerja dalam persidangan, seminar, kolokium, bengkel dan penyelidikan. Professor Dr. Jelani Harun telah menerima beberapa anugerah antaranya Anugerah Majlis Penerbitan Ilmiah Malaysia / MAPIM 2017 (Anugerah Buku Ilmiah Popular) oleh Majlis Penerbitan Ilmiah Malaysia/ Malaysian Academic Publications Council (2018) bagi buku bertajuk “Biografi Zainal Abidin III: Sultan Yang Adil dan Alim (DBP, KL: 2017); Anugerah Buku Negara oleh Yayasan Pembangunan Buku Negara/ National Book Development Foundation (2018) bagi buku bertajuk book Ibarat Nyiur Gading: Raja Haji Yahya Dalam Sejarah Kesusasteraan Melayu Abad Ke-20 (USM Press: 2018) dan Anugerah Majlis Penerbitan Ilmiah Malaysia / MAPIM 2018 (Buku Ilmiah Terbaik Kemanusiaan dan Sains Sosial) oleh Majlis Penerbitan Ilmiah Malaysia/ Malaysian Academic Publications Council (2019) bagi buku bertajuk Ibarat Nyiur Gading: Raja Haji Yahya dalam Sejarah Kesusasteraan Melayu Abad Ke-20 (USM Press: 2018).
36
42
SITI NORHAYATTY BINTI HAJI MORNI Acting Curator Conservation Section/ Scientific Officer Brunei Museums Department Negara Brunei Darussalam Email:[email protected]
Siti Norhayatty binti Haji Morni completed her Master of Science (Conservation Biology), University of Kent, United Kingdom; BSc (Environment Health), University of Wales Institute Cardiff, UK. She completed Open Water Diver dan Advanced Open Water Diver (diving courses), certified by PADI. She contributed several working papers presented in both national and international conferences. Some of her publications, Higher National Diploma in Environmental Studies Project in 2001: A Comparison of the approaches to the inspection of food premises in Negara Brunei Darussalam and United Kingdom; Degree Research Project (Dissertation) in May 2003: To Compare whether the current approach to rodent proofing method is effective in the rural compared to those used in the urban premises (Bsc Hons Environmental Health); Group Project 2003: A research on organizing Brent Council in United Kingdom (Bsc Hons Environmental Health); The challenges to Brunei as a state comprising a biodiversity hotspot to regulate biodiversity management (Master of Science in Conservation Biodiversity (2012), DICE publication); Pameran Serangga Perosak, (Berita Muzium, Bilangan 3, Jilid 34,2013); ‘National Environment Conference Brunei Darussalam’ (Berita Muzium, Bilangan 2 Jilid 30:2009). She also involved in several projects such as Involvement of moving out collections of His Majesty Sultan of Brunei from Islamic Art Gallery Museum Brunei Kota Batu to Prime Minister Office (Jabatan Perdana Menteri) dan Islamic Exhibition Gallery, Department of Brunei Mufti (Balai Pameran Islam Jabatan Mufti Kerajaan) (2015-2016); Involvement of Museums Roadshows ‘conservation roadshows’ in conjunction with International Museums Day or Museums Projects to different districts (Brunei Muara, Tutong and Belait districts) with regards to Pest Control in Conservation Section (2013, 2014 and 2015); Involvement in assessing artefacts ‘to assess whether fit or unfit’ used for temporary exhibition which involves national and international level and Involvement of Museums Project, moving out Kuranic Stones for the exhibition at Islamic Exhibition Gallery, Department of Brunei Mufti (Balai Pameran Islam Jabatan Mufti Kerajaan (2016-2018).
37
43
PROFESOR MADYA DR SYAMSUL BAHRI ANDI GALIGO Pusat Pengkajian Ahli Sunnah Waljamaah Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Profesor Madya Dr Syamsul Bahri Andi Galigo dilahirkan pada 04 Mei 1955. Beliau memperolehi ialah Ijazah Ma’had ‘Ali’, Pondok Pesantren DDI Addariyah (1978); Aliyah, B.A Hons, al-Azhar al-Syarif University (1982); M.A., Cairo University (1987) dan Ph.D, Universiti Kebangsaan Malaysia (1998). Profesor Madya Dr Syamsul Bahri Andi Galigo juga menerima beberapa anugerah kecermelangan akademik antaranya Anugerah Penulis Prolifik (Bahasa Arab) USIM (2010); Anugerah Khidmat Setia Pensyarah Antarabangsa USIM (2011) dan Anugerah Penerbitan (Kluster Sains Sosial-Bahasa Melayu), Majelis Pelancaran Buku USIM (2012). Antara penulisan beliau ialah al-Harakah al-Batiniyyah: Nash’atuha wa manahij di’ayatiha, Jurnal Islamiyyat, (Penerbit UKM: 2000); Masyarakat Muslim Asia Tenggara dan Amalan Tariqat tasawwuf, Jurnal al-Maw’izah, FPI (UKM: 2002); Ulasan dan Kritikan Buku: Mengapa Tinggalkan Islam, Jurnal Ulum Islamiyyah (KUIM: 2005); Membangun Jati Diri Pendakwah Muda, Journal Of Civilization: Membangun Peradaban Kemanusiaan Dari Dunia Timur, ICCS Vol 1 No 1 (2007); Mengenali Bidaah dan Khurafat di Alam Melayu, Jurnal Syariah dan Undang-undang (USIM: 2009); Kritikan Terhadap Pemikiran Islam Liberal, Jurnal Kefahaman Ahli Sunnah Waljama’ah (Jurnal Berwasit Antarabangsa) Bil 1. (Julai-Disember) (KUPU SB: 2011); Nazariyah al-ta’addudiyah al-diniyah bi Indonesia min manzurin Islamiyyin, Jurnal Kefahaman Ahli Sunnah Waljama’ah (Jurnal Berwasit Antarabangsa) Bil. 3 Julai-Disember (KUPU SB: 2012).
38
44
PROF. MADYA AMPUAN DR. HAJI BRAHIM BIN AMPUAN HAJI TENGAH Fakulti Sastera dan Sains Sosial Universiti Brunei Darussalam Email: [email protected]/ [email protected] Prof Madya Ampuan Dr Haji Brahim bin Ampuan Haji Tengah dilahirkan di Kampung Batu Ampar Pengkalan Batu, Brunei Darussalam pada 4 Disember 1955. Beliau memperolehi ijazah B.A. Pendidikan (UBD, 1989); M.A. Malay Studies (SOAS, London, 1992); Persuratan Melayu (UKM, 1988). Prof Madya Ampuan Dr Haji Brahim mula berkhidmat sebagai tutor di Universiti Brunei Darussalam (UBD) pada tahun 1989, kemudian sebagai Pensyarah (1992); Pensyarah Kanan (2000) dan dilantik sebagai Prof Madya pada 4 Mac 2008. Di dalam bidang pentadbiran UBD, Prof Madya Ampuan Dr pernah dilantik sebagai Timbalan Dekan Fakulti Sastera dan Sains Sosial (FASS) (2000), Dekan Pelajar (2001-2005), Dekan FASS (2005-2008), Pengarah Akademi Pengajian Brunei (2012-2016), Ketua Program Kesusasteraan Melayu (2010-2011), wakil Senat ke Majlis Universiti (2004-2009) dan ahli Majlis Universiti (2011-2015). Sekarang memegang jawatan sebagai Pengarah Pusat Pengajian Islam Sultan Omar Ali Saifuddien (SOASCIS) UBD. Beliau juga sering dilantik menjadi pemeriksa luar tesis sarjana dan Ph.D di Universiti-Universiti luar negara seperti UM, UKM, UPM dan Universiti Perguruan Sultan Idris Tajung M alim. Beliau pernah dilantik menjadi ahli anggota International Advisory Board Journal Indonesia and The Malay World, (2004 hingga sekarang); Ahli Anggota Lembaga Penasihat Editorial Jurnal Melayu: Jurnal Antarabangsa Dunia Melayu (2003-2006), Ketua Editor Susurgalur Jurnal Kajian Sejarah & Pendidikan Sejarah, Terbitan UPI Bandung Indonesia (2013 hingga sekarang); Ahli Anggota Editorial Advisory Board Atikan Journal Kajian Pendidikan, Terbitan UPI Bandung Indonesia (2011- sekarang). Dalam bidang penerbitan, beliau telah menerbitkan lima buah buku akademik bertajuk Tema dan Plot Pra-Pelarian Muslim Burmat (DBP, Brunei:1997); Hikayat Awang Kamaruddin: Analisis dan Contoh Soalan Peperiksaan Bersama Jawapan (DBP, Brunei: 2004); Syair Rajang: Penyelenggaraan dan Kajian Teks (DBP, Brunei: 2005); Fungsi Sastera (DBP, Brunei: 2006); Syair Rajang Manuskrip D (UBD: 2006); Pembicaran Sastera dan Budaya (DBP, Brunei: 2011) dan sebuah monograf bertajuk Sastera Brunei Sebagai Entiti Sastera Nusantara (DBP, KL: 2000) Antara penerbitan lain beliau ialah Politics of The Brunei Sultanate 1804-1906 Enduring the Strom to the Blessed Shores (Persatuan Sejarah Brunei: 2019); Melayu Islam Beraja, The Malay Islamic Monarchy in Negara Brunei Darussalam Prior to 1906. A Historical Study (Persatuan Sejarah Brunei: 2019); Prosiding Seminar Antarabangsa Penyelidikan Mengenai Melayu (SAPEMM) Kali Ke-2. Akademi Pengajian Brunei dan Fakulti Sastera dan Sains Sosial (UBD: 2018)
39
45
dan Penelitian dan Perkembangan Manuskrip Melayu lama di Brunei dan Pameran Manuskrip Baru Pusat Sejarah. Dlm Memelihara Manuskrip Borneo (Penerbit CV Rahmat Hafiz al-Mubaraq, Banjarmasin, Indonesia: 2019). Dalam bidang penulisan sastera kreatif pula, dengan nama pena Brahim A.H.T dan Rahimi A.B, beliau telah menulis tiga buah novel (Mangsa, Pamor dan Sumbangsih Seni), dua buah antologi cerpen (Jalan Bengkok Ke Rumah dan Jungle King Sebuah Novel) dan sebuah antologi puisi (Dari Raungan Katak ke Globalisasi). Selain dalam bidang penulisan, beliau aktif dan telah banyak membentangkan kertas kerja dalam bidang kepakarannya di peringkat kebangsaan, serantau dan antarabangsa dan telah membentang sebanyak 70 buah kertaskerja di luar negara dan sebanyak 40 buah kertas kerja di dalam negara. Antara anugerah yang diterima oleh beliau ialah penerima SEA Write Award bagi Brunei Darussalam (2005) dan Anugerah Guru Cemerlang Keseluruhan Negara Brunei Darussalam (23 September 2015).
40
46
PROFESOR MADYA DR ZAENUDDIN HUDI PRASOJO Pontianak State Institute of Islamic Studies / IAIN Pontianak, Indonesia Email: [email protected], [email protected]
Dr Zaenuddin Hudi Prasojo memperolehi Ph.D, Department of Interdisciplinary Studies Major dalam Religious and Cross-cultural Studies Graduate School of Gadjah Mada University and Oxford University (2008-2012); M.A dalam Conflict Transformation and Peacebuilding Major dalam Trauma Healing and Peacebuilding Eastern Mennonite University (EMU), Virginia, USA (2006-2008); M.A dalam Religious and Cross-cultural Studies Gadjah Mada University, Yogyakarta, Indonesia. (2003-2005) dan B.A dalam Islamic Studies State College for Islamic Studies (STAIN Pontianak), Indonesia (1993-1998). Antara penulisan beliau ialah REVITALISASI KEARIFAN LOKAL: Studi Resolusi Konflik di Kalimantan Barat, Maluku dan Poso, Editor: Alpha Amirrachman (ICIP Jakarta and European Union, Jakarta: 2006). OPINI DARI TRIBUNE, (Borneo Tribune Pontianak, Pontianak: 2007); Riots on the News in West Borneo, (STAIN Pontianak Press: Dec 2008); Konflik, Etnisitas, Identitas, dan Pluralisme, (FORDIALAM Pontianak: Dec 2008); Perubahan Sosial dan Kebudayaan Kontemporer (Publisher: Pustaka Pelajar dan SPs UGM: Dec 2009); Di Ulu Kapuas: Dari Ujung Said sampai Ulunsara (STAIN Pontianak Press: December 2011); Peta Dakwah di Kalimantan Barat: Profil Majelis Taklim di Pontianak (STAIN Pontianak Press: December 2011); Inspirasi dari Rantau (STAIN Pontianak Press: December 2011); Badau Pasti Berlalu (TICI Publihing House: 2013). Antara penulisan bersama beliau ialah Sejarah, Adat Istiadat dan Hukum Adat Dayak Katab Kebahan in West Borneo (STAIN Pontianak Press: Dec 2009); A Little Book of Wisdom: Between Pontianak and Oxford (Kayoman Books (Yogyakarta): September 2010); Cidayu (Cina Dayak and Melayu) di Kalimantan Barat (TICI Publications, 2011) dan Pantang Larang Melayu Nanga Jajang (STAIN Pontianak Press: 2012).
41
47
PROFESOR DATUK DR. AWANG SARIYAN Profesor Penyandang Kursi Za'ba Institut Peradaban Melayu Universiti Pendidikan Sultan Idris, Malaysia
Prof. Datuk Dr. Awang Sariyan dilahirkan pada 20 Oktober, 1953, Johor. Pengalaman kerjaya beliau antaranya, Profesor Pengajian Dunia Melayu, Institut Antarabangsa Tamadun Islam dan Dunia Melayu, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (dan juga Pengarah Penyelidikan dan Penerbitan serta Ketua Unit Tamadun Melayu Institut tersebut) (Mac 2018-Julai 2019); Ketua Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka ke-10 (2012-2016); Penyandang Kursi Pengajian Melayu Kerajaan Malaysia di Republik Rakyat China (2008-2011 dan 2016-2018); Profesor Bahasa di Universiti Putra Malaysia (2004-2006) dan Profesor Bahasa di Universiti Malaya (2007-2011). Beliau telah menghasilkan lebih 50 judul buku ilmiah, buku umum, buku teks, kamus dan buku kumpulan puisi dan lebih seribu makalah dalam pelbagai jurnal, majalah, akhbar, bab buku, kata penghantar/pengenalan buku. Pengalaman dalam persidangan, Prof Datuk Dr telah menyampaikan lebih 200 ucap utama dan kertas kerjanya yang telah disampaikan di dalam negara (Malaysia) dan di luar negara (Australia, Belanda, Brunei Darussalam, Cambodia, Indonesia, Jerman, Korea Selatan, Perancis, Rusia, Singapura, Sri Lanka, Thailand dan United Kingdom). Prof. Datuk Dr. Awang Sariyan telah menerima Darjah Panglima Jasa Negara bergelar Datuk Daripada Yang di-Pertuan Agong dan Darjah Setia Pangkuan Negeri bergelar Dato' daripada Yang Dipertua Negeri Pulau Pinang dan beberapa anugerah lain antaranya Anugerah Persuratan 10 Tahun UKM, Anugerah Khidmat Cemerlang DBP, Hadiah Bahasa PLM-Public Bank, Anugerah Pejuang Bahasa PLM. Beliau juga berpengalaman dalam kajian manuskrip iaitu Sulalatus Salatin, kajian bahasa dalam perbandingannya dengan bahasa Melayu Baharu dan Analisis kandungan Tajus Salatin (Mahkota Raja-Raja) sebagai kitab ketatanegaraan Melayu lama.
42
48
DR AHMAD BAHA’ BIN MOKHTAR Pensyarah Fakulti Usuluddin Universiti Islam Sultan Sharif Ali Negara Brunei Darussalam Email: [email protected]
Dr Ahmad Baha’ bin Mokhtar memperolehi Ph.D, University of Malaya, Malaysia (2015), M.A (Usuluddin), University of Malaya (2008); B.A -Takhassusu al-Qiraat (1995), Institute of Qiraat, Egypt (Al-Azhar), Ijazah Diploma Qiraat-Aliah al-Qiraat (1992), Institute of Qiraat, Egypt (Al-Azhar), Ijazah al-Tajwid (1988), Institute of Qiraat, Egypt (Al-Azhar) dan Diploma Penterjemahan Khusus - Komunikasi Massa (2004), Dewan Bahasa Dan Pustaka Malaysia (DBP). Antara penerbitan beliau ialah Kaedah Hafazan Al-Quran Al-Karim Secara Berselang, (UNISSA Press: 2018); Ensiklopedia Negara Zikir (Jilid 2), (UNISSA Press: 2016); Syarh Latif `Ala Al-Arba’in Nawawi (UNISSA Press: 2015). Ensiklopedia Negara Zikir (Jilid 1), (UNISSA Press: 2015). Penulisan artikel beliau antaranya Analisis Pengaruh Tafsir Baydawi Dalam Tafsir Turjuman Al-Mustafid, (Jurnal al-Sirat) bilangan 17 (2018); Clarifying The Misconception in Differentiating between Manuscripts of Rasm'Uthmani and Imla'i (QURANICA-International Journal of Quranic Research) Volume 10 (2018); Rasm Uthmānī: Isu Ejaan Perkataan Siqāyah dan ‘Imārah, Revelation and Science in the 21st Century, The Department of Qur’an and Sunnah Studies, Kuliyyah of Islamic Revealed Knowledge and Human Sciences, International Islamic University Malaysia, IIUM. (2015); Ketulenan Teks al-Quran Di Dalam Manuskrip Awal: Satu Kajian Awal. Jurnal Darul Quran Bil. 17. (2013); Ikhtilaf Qiraat Kitab Turjuman Al-Mustafid Oleh Syeikh Abd Rauf Al-Fansuri: Satu Sorotan. International Journal On Quranic Research, Center Of Quranic Research Universiti Malaya, Malaysia. (2012); Kekeliruan Memahami Perbezaan antara Rasm Al-Quran dan Dabt Al-Quran, Prosiding Persidangan 5TH Annual International Qur’anic conference 2015 (Muqaddas V), Center Of Quranic Research Universiti Malaya, Malaysia (2015); Confusion In Determining Rasm `Uthmani Mushaf and Rasm Imla'i Mushaf, Prosiding Persidangan 5TH Annual International Qur’anic Conference 2015 (Muqaddas V), Center Of Quranic Research Universiti Malaya, Malaysia.
43
49
DR SURYADI Pensyarah Kanan Department of South and Southeast Asian Studies Leiden Institute for Area Studies (LIAS) Leiden University, the Netherlands Email: s.suryadi@hum. leidenuniv.nl.
Dr Suryadi dilahirkan di Pariaman, Sumatera Barat pada 15 Februari 1965. Beliau merupakan pensyarah kanan di Department of South and Southeast Asian Studies, Leiden Institute for Area Studies (LIAS), Universisteit Leiden, the Netherlands sejak 1998 hingga sekarang. Dr Suryadi memperolehi Ph.D (media culture studies), Universiteit Leiden (2014); M.A (Pengajian Sastera Melayu Klasik), Universiteit Leiden (2002); Sijil Postgraduate (Pengkajian Sastera Lisan), Universitas Andalas, Padang, (1991). Beliau telah melakukan sejumlah penyelidikan akademik yang dibiayai oleh institusi-institusi dari dalam dan luar negara. Penulisan ilmiah beliau telah diterbitkan dalam sejumlah jurnal nasional dan internasional, seperti Asian Music (Hawai’i), Bijdragen tot de Taal-, Land-en Volkenkunde dan IIAS Newsletter (Leiden), Journal of Southeast Asian Studies (Singapura), Indonesia and the Malay World (London), Jurnal Wacana (FIB UI, Depok), Jurnal Humaniora (UGM, Yogyakarta), Jurnal Sari (UKM, Kuala Lumpur), Jurnal Ilmu Kemanusiaan dan Jurnal Wacana Seni (USM, Penang); Melepasi Belenggu Kontrak Kompeni: Refleksi Hubungan Buton-Belanda dalam Warkah Verenigde Oostindische Compagnie kepada Sultan Azimuddin, Malay Literature, 31(2), 2018: 227-262 dan Audible Locality: The Recording Industry in Indonesia and Its Approach to Minangkabau Music and Oral Tradition (Bangi: Institute of Ethnic Studies/KITA, Universiti Kebangsaan Malaysia, 2019) yang akan terbit akhir tahun ini (forthcoming). .
44
50
AWANG ROSLE BIN HAJI JUMAT Ketua Urusetia Fatwa Jabatan Mufti Kerajaan Negara Brunei Darusslam
Awang Rosle bin Haji Jumat mula menjalani pendidikan peringkat tinggi di Madrasah al-Junied, Singapura (1980-1983). Beliau kemudian melanjutkan pengajian B.A, Universiti al-Azhar, Mesir (1984-1987) dan M.A di Institut Alam dan Tamadun Melayu, Universiti Kebangsaan Malaysia (2010-2016) dengan menghasilkan sebuah tesis berjudul ‘Daqa’iq al-Huruf, Satu Kajian Teks’. Tesis ini merupakan satu kajian manuskrip melayu/jawi. Beliau pernah bertugas sebagai guru dengan jawatan Pegawai Ugama (1987-1992) dan ditempatkan di Sekolah Menengah Arab Lelaki Hassanal Bolkiah dan Ma’had Islam Brunei. Pada tahun 1995, beliau mula bertugas di Jabatan Mufti Kerajaan dengan jawatan Pegawai Penyelidik Ugama Kanan. Seterusnya pada tahun 2010, beliau telah dilantik sebagai Ketua Urusetia Fatwa. Pada 29 Januari 2019, beliau telah menamatkan perkhidmatan di sektor perkhidmatan awam (bersara) dan disambung semula berkhidmat mulai 1 April, 2019. Pada tahun 2011, beliau telah membentangkan kertas kerja di Fakulti Syariah, Universitas Islam Negeri, Cirebon dengan judul kertas kerja ‘Daqa’iq al-Huruf, Satu Kajian Tekstologi’. Semasa dalam pengajian, beliau sempat membuat kajian lapangan di Perpustakaan IAIN Nuruddin al-Raniry, Universitas Unsyiah Aceh, Perpustakaan UIN Syarif Hidayatullah Jakarta, Perpustakaan Tun Sri Lanang UKM, Perpustakaan Universiti Malaya, Perpustakaan Negara Malaysia, Muzium Nanggroe Aceh, perpustakaan Nasional Jakarta, Bibliotheek Leiden University (Perpustakaan Universiti Leiden) dan Staatsbibliotheek zu Berlin (Perpustakaan Negeri Berlin).
45
51
DR HAJI MUHAMMAD HADI BIN MUHAMMAD MELAYONG Penolong Setiausaha Kehormat Persatuan Sejarah Brunei (PESEBAR) Negara Brunei Darussalam
Dr Haji Muhammad Hadi bin Muhammad Melayong dilahirkan pada 11 Ogos 1957 di Kampong Benutan, Tutong. Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Rendah Melayu Benutan (1965-1970); Sekolah Tun Seri Lanang, Singapura (1971-1974); dan Sekolah Menengah Sang Nila Utama, Singapura (1975-1976). Beliau memperolehi Diploma Pendidikan, Universiti Kebangsaan Malaysia (1982-1983); B.A (Pengajian Melayu), Universiti Singapura, Bukit Timah Campus (1977-1980); M.A (History), Universiti Kebangsaan Malaysia (1992-1983); dan Ph.D (bidang Sejarah), Universiti of Hull, United Kingdom (1997-2002). Dr Haji Muhammad Hadi mula berkhidmat dengan Kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia pada 8 September 1980 sebagai Pegawai Pelajaran di Maktab Sultan Omar ‘Ali saifuddien (1980-1981), kemudian sebagai Timbalan Pengetua di Pusat Tingkatan Enam, Gadong (1983); Timbalan Pengetua dan Pemangku Pengetua di Sekolah Menengah Berakas (1986). Beliau mula bertugas di Pusat Sejarah Brunei pada tahun 1986 dan dilantik sebagai Penolong Ketua Unit Penyelidikan, sebagai Ketua Unit Penyelidikan (1992) dan Timbalan Pengetua (1997- 2009); seterusnya beliau dilantik sebagai Pengarah di Jabatan Penerangan, Jabatan Perdana Menteri sehingga 10 Ogos 2012. Kebawah Duli Yang Maha Mulia telah memperkenankan beliau dilantik sebagai Pegawai Tugas-Tugas Khas Kanan di Pejabat Sekretariat Majlis Tertinggi Melayu Islam Beraja mulai 1 November 2012 hingga sekarang. Dr Haji Muhammad Hadi banyak membuat penyelidikan khususnya mengenai pengumpulan dan penelitian bahan sejarah Brunei yang terdapat di institusi pengajian tinggi dan arkib di Negara-negara ASEAN dan United Kingdom serta Amerika Syarikat. Di samping itu, beliau juga banyak menulis dan menyampaikan kertas kerja dalam seminar atau persidangan di dalam atau di luar Negara. Di samping itu, aktif menyertai bengkel, dialog, dan mesyuarat di peringkat nasional dan regional seperti COCI, AMRI dan SOMRI. Tajuk kertas kerja beliau ialah Warkah Kesultanan Brunei.
46
52
DR WAN ALI WAN MAMAT Visiting Research Scholar CSEAS, University of Kyoto Cum Senior Academic Fellow International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC-IIUM) Email: [email protected]
Dr Wan Ali Wan Mamat memperolehi Ph.D (Malay letters), UKM (1997) dan M.A. (Library and Information Studies), University College London (1988). Bidang kepakaran beliau ialah Malay manuscripts, Jawi script, Preservation and conservation, Islamic librarianship, dan Malay World studies. Dr Wan Ali Wan pernah memegang jawatan sebagai Director General, National Library of Malaysia 2005-2006) dan bersara pada tahun 2006; kemudian sebagai Visiting Professor, Management and Science University (advisor to Jawi Computer Project) (2006-2009); Senior Academic Fellow at Department of Library and Information Science, International Islamic University Malaysia (IIUM) (2009-2017) dan sekarang beliau merupakan Senior Academic Fellow di International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC), IIUM sejak 2018. Antara penulisan beliau ialah Katalog Manuskrip Melayu di Belanda/Catalogue of Malay Manuscripts in the Netherlands, NLM (1975); Katalog Manuskrip Melayu di Singapura/Catalogue of Malay Manuscripts in Singapore, NLM (1978). Pemuliharaan Buku dan Manuskrip/Preservation of Books and Manuscripts, (DBP: 1988); Contemporary Issues in Library and Information Science, Co-editor, (IIUM: 2012); Perpustakaan Masjid Pemangkin Ketamadunan Ummah/Mosque Library a Catalyst of Muslim Civilization, co-editor, (JAKIM: 2013); An Introduction to Malay Manuscripts, (IIUM: 2014); Garis Panduan Perpustakaan Masjid/guidelines for Mosque Library, Chairman of Committee, (NLM: 2015) dan An Index to Journal Malaysia in History, vol. 2 (1961-2015), Malaysian Historical Society (MHS) (2017).
47
53
DR HAJI AWANG MOHAMMED HUSSAIN BIN PEHIN PENYURAT HAJI AWANG AHMAD Timbalan Rektor Universiti Islam Sultan Sharif Ali Negara Brunei Darussalam Email: [email protected] / [email protected]
Dr Haji Awang Mohammed Hussain bin Pehin Penyurat Haji Awang Ahmad memperolehi Ph.D (Pengajian Arab & Islam), The University of Sydney, Australia (2005-2009); M.A (Hadith & Pengajian Islam), Universiti Jordan, Amman, Jordan (2000-2002); B.A (Hadith & Pengajian Islam), Universiti Islam Madinah, Arab Saudi (1996-2000); Sijil Falak Syar‘ie, Kolej Agama Sultan Zainal Abidin, Kuala Terengganu, Terengganu, Malaysia (2003) dan Sijil Khas Maahad Tahfiz Al-Qur´an wal Qira´at, Maahad Tahfiz Al-Qur´an wal Qira´at, Kuala Lumpur, Malaysia (1990-1993). Dr Haji Awang Mohammed Hussain sekarang memegang jawatan sebagai Timbalan Rektor, Universiti Islam Sultan Sharif Ali sejak tahun 2014. Beliau pernah bertugas antaranya sebagai Pensyarah Kanan, Sultan Omar ‘Ali Saifuddien Centre for Islam Studies (SOASCIS), Universiti Brunei Darussalam (2014); Pemangku Penolong Rektor, Universiti Islam Sultan Sharif Ali (2012-2013) dan Pensyarah Kanan, Fakulti Usuluddin, Universiti Islam Sultan Sharif Ali (2011-2014). Antara penyelidikan beliau ialah menyunting (tahqiq) Naskah Manuskrip Nashq al-Azhar fi ‘Aja'ib al-Aqtar oleh Mohammad b. Ahmad b. Alias al-Misri al-Hanafi (w.930H/1524M), lebih dikenali sebagai ‘Ibn Iyyas’ (Ketua Penyelidik, Geran Penyelidikan Universiti) dan Kajian ‘Sumbangan Sultan Muhammad Tajuddin ibni Sultan Omar Ali Saifuddin I kepada Jemaah Haji Brunei dan Penduduk Melayu di Makah’ melalui suntingan (tahqiq) salinan naskah manuskrip Wakaf Sultan Muhammad Tajuddin (Penyelidik Tunggal, Geran Penyelidikan Universiti). Antara penerbitan beliau bertajuk Abdul Samad al-Falimbani’s Role and Contribution in the Discourse of Islamic Knowledge in the Malay World, Journal of Malay Islamic Studies, 2(1), DOI: https://doi.org/10.19109/JMIS.v2i1.2733, hlm 27-40 (2018); Islam in the Malay World: Al-Falimbani’s, Scholarship (IIUM Press, Gombak: 2017). Selain itu, beliau juga telah menghadiri seminar sebagai pembentang jemputan di dalam beberapa seminar yang dianjurkan di dalam dan di luar Negara antaranya ialah “Peranan dan Sumbangan Abdul Samad al-Falimbani dalam Wacana Keilmuan, Islam di Alam Melayu”, Pemakalah Utama The 2nd Annual International Symposium on Islam (dalam and Humanities (Islam and Malay Local Wisdom) Forum and Association of Dean and Lecturer of Literature and Humanities (ADIA), Faculty of Islamic State University in Indonesia”, UIN Raden Fatah, Palembang, Indonesia, (2017);
48
54
“Enhancing an Effective Student Mobility Programme: The Experience of UNISSA” dibentangkan semasa Association of Universities of Asia and the Pacific (AUAP) Plenary Session dalam AUAP Learning and Sharing Forum kali ke-15; Danubius University of Galati (DUG), (Keynote Speech V), Romania (2017); “Islamic Identity and Ideology: The Experience of Brunei Darussalam”, Special invitee presentation dalam International Conference on Islamic Awakening: Towards Diverse but Unified Societies (ICIA2016), Islamic University of Maldives, Republic of Maldives, (2016) dan “Pendidikan al-Qur’an dan al-Sunnah Asas Perubahan Masyarakat”, Kertas Utama Seminar Pendidikan Usuluddin Keempat Peringkat Kebangsaan Sempena Majlis Konvokesyen Keempat KUPU SB 1436H/2014M, KUPU SB, (2015).
49
55
NIK ABDUL RAKIB BIN NIK HASSAN Ketua Pusat Kajian Nusantara Nusantara Studies Center Fakulti Kemanusiaan dan Sosial Sains Prince of Songkla University Kampus Pattani, Selatan Thailand Email: [email protected]
Nik Abdul Rakib bin Nik Hassan memperolehi B.A (Sains Politik) Ramkhamhaeng University, Bangkok; M.A (Pengajian Melayu), Universiti Malaya, Kuala Lumpur. Beliau sedang dalam proses persiapan untuk tesis dalam bidang Sejarah di Universiti Malaya. Antara penyelidikan beliau ialah Peranan Keturunan Hadramaut di Selatan Thailand; Melayu Patani :Ethnicity, Identities and Change: Pengaruh Politik, Struktur Politik, Kepemimpinan Politik Negeri Kelantan, Terengganu, Perak Malaysia terhadap 3 Wilayah Selatan Thailand; Hubungan Etnik di Persembadanan Thailand-Malaysia: Kajian Kes di antara Narathiwas dengan Negeri Kelantan. Beliau juga telah membuat Kajian Manuskrip Melayu bertajuk Manuskrip Melayu di Daerah Bachok, Narathiwas, Thailand dan Manuskrip Sejarah Patani di Selatan Thailand. Beliau telah membentangkan beberapa kertas kerja antaranya bertajuk Manuskript Kuno Melayu Patani di Thailand Selatan, di Simposium Internasional Pernaskahan Nusantara ke 14, Yogyakarta, Indonesia dan Cabaran pendidikan Melayu global, di Seminar Pendidikan Melayu Antarabangsa (SEPMA), Kali Pertama, Universiti Malaysia Perlis (UNIMAP). Antara hasil penulisan beliau ialah Pengantar Sejarah Patani ,(dalam Bahasa Thai(, Prince of Songkla University; Tamadun Melayu, (dalam Bahasa Thai(, Prince of Songkla University dan Politics and Government in Southeast Asia, (dalam Bahasa Thai), Prince of Songkla University .
50
56
DR HAJI TASSIM BIN HAJI ABU BAKAR Penolong Profesor Kanan/ Pengarah Akademi Pengajian Brunei Universiti Brunei Darussalam Negara Brunei Darussalam
Dr Haji Tassim bin Haji Abu Bakar mula berkhidmat dengan Kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia pada tahun 1991 dengan menjawat jawatan Pegawai Pelajaran di Kementerian Pendidikan. Jawatan yang pernah dipegang Pegawai Pelajaran, Penolong Pensyarah, Pensyarah dan Penolong Profesor Kanan sehingga sekarang ini di Akademi Pengajian Brunei, Universiti Brunei Darussalam. Dalam bidang pendidikan, telah melanjutkan pelajaran dan memasuki UBD pada tahun 1987 dan berjaya memperolehi ijazah Sarjana Muda Pendidikan (kepujian) pada tahun 1991. Kemudian melanjutkan pelajaran ke peringkat Sarjana pada tahun 1998 dan berjaya memperolehi ijazah Sarjana Pengajian Melayu (Master of Malay Studies) pada tahun 2000 di Akademi Pengajian Melayu, Universiti Malaya. Seterusnya pada tahun 2005, melanjutkan pelajaran ke peringkat PhD di Jabatan Pengajian Asia Tenggara, Universiti Malaya dan berjaya memperolehi Doktor falsafah (PhD) pada tahun 2012. Pada bulan Julai 2014 hingga Mei 2015 mengikuti ‘Post-Doctoral Scholar’ di Ohio University, Athens, dan ‘Visiting Scholar’ di East-West Center, University of Hawai’i, Honolulu, Hawaii. Dilantik menjadi Timbalan Dekan Hal Ehwal Pelajar, Hal Ehwal Pelajar, UBD tahun 2004 hingga 2005. Pernah dilantik sebagai Penyelaras Perhubungan Luar Akademi Pengajian Brunei, UBD pada tahun 2011, Program Leader Akademi Pengajian Brunei, Penyelaras Discovery Year Akademi Pengajian Brunei, Timbalan Pengarah Akademi Pengajian Brunei dan sekarang ini dilantik sebagai Pengarah Akademi Pengajian Brunei, UBD. Dalam bidang penulisan, menulis dan membentang kertas kerja dalam seminar, persidangan di peringkat nasional, serantau dan antarabangsa di dalam dan di luar negeri. Selain itu, beliau terus menulis artikel dalam jurnal di dalam dan luar negeri di peringkat serantau dan juga sedang menulis buku.
51
57
DR LABI HADJI SARIP RIWARUNG Mamitua Saber Research, Mindanao State University Marawi City, Philippines Email:[email protected]
Dr Labi Hadji Sarip Riwarung completed Ph.D (Philippine Studies), Graduate School, College of Social Sciences and Humanities, Mindanao State University, Marawi City (2019); M.A (Anthropology), major in Applied Research at the University of San Carlos, Cebu City (1984); Bachelor of Science (Business Administration), major in Economics, Mindanao State University, Marawi City (1977). Her published researches entitled The Library of an Islamic Scholar of Mindanao: The Collection of Sheik Muhammad Said bin Imam sa Bayang at the Al-Imam As-Sadiq (AS) Library, Marawi City, Philippines Institute of Asian, Africa and Middle eastern Studies, Sophia University, Tokyo, Japan (2019); Local Materials used by the Maranaos for Writing and Storing Manuscripts”, Institute of Asian, Africa, and Middle eastern Studies, Sophia University, Tokyo, Japan (2019); Description of the Manuscripts in the Sheik Muhammad Said Collection with annotations, Institute of Asian, Africa, and Middle eastern Studies, Sophia University, Tokyo, Japan (2019); Darangen a Sindil Composed by Tuan sa Binidayan. Transliterated and Translated by Labi Sarip Riwarung. Institute of Asian, Africa, and Middle eastern Studies, Sophia University, Tokyo, Japan (2019); Maranao and Arabic Texts and English Translation of Bitiyara a nem a Masaala. Transliterated and Translated by Labi Sarip Riwarung, Midori kawashima and Oman Fathurahman. Institute of Asian, Africa, and Middle eastern Studies, Sophia University, Tokyo, Japan (2019); Meranao Manuscripts; Its Contents and Characteristics, published in the Journal of History, LXIII (January-December 2017); History and the Central Philippines: Local History in the Context of National History”. The Philippine National Historical Society, Inc. Edited by Bernardita Reyes Churchill. “The Qur’an and Prayer Scroll of Guro Sa Masiu, Taraka” Institute of Asian Culture, Sophia University, Tokyo, Japan. Monograph Series (2012);. Catalogue of Maisie Van Vactor Collection of Maranao Material in Arabic Manuscript at Gowing Memorial Research Center. Institute of Asian Culture, Sophia University, Tokyo, Japan. Monograph Series (2011); “Ama i Sumpa: The Background and Synopsis” Institute of Asian Cultures, Sophia University Monograph Series, (2011).
52
58
PROFESOR DR. OMAN FATHURAHMAN Expert Staff of the Minister of the Ministry of Religious Affairs for Management of Communication and Information Professor of Philology Faculty of Adab and Humanities Syarif Hidayatullah State Islamic University, Jakarta.
Prof. Dr. Oman Fathurahman completed his Ph.D, focusing on Indonesian Islamic Manuscripts, University of Indonesia (2003); M.A (Philology), focusing on Indonesian Islamic Manuscripts, University of Indonesia (1998); B.A, Syarif Hidayatullah State Islamic Institute (IAIN), Jakarta (1994); Madrasah Aliyah Negeri (MAN) Cipasung Singaparna, Tasikmalaya (1987); Madrasah Tsanawiyah (MTs) PUI Kuningan, Jawa Barat (1985) and Madrasah Ibtidaiyah (MI) PUI Kuningan, Jawa Barat (1981). Prof. Dr. Oman Fathurahman has published some books entitled Shattariyah Silsilah in Aceh, Java, and Mindanao (Tokyo: ILCAA Tokyo Unviersity of Foreign Studies, March 2016); The Library of an Islamic Scholar of Mindanao: The Shaykh Muhammad Said Collection at the Al-Imam As-Sadiq (AS) Library, Marawi City, Philippines: An Annotated Catalogue with Essays (Sophia University, Tokyo, co-writer with KAWASHIMA Midori-will published); Filologi Indonesia: Teori dan Metode, Jakarta: Prenadamedia Group (2015) (Second Printed (2016), Third Printed (2017)); Ithaf al-Dhaki: Tafsir Wahdatul Wujud bagi Muslim Nusantara, Jakarta: Mizan, EFEO, Yayasan Rumah Kitab, ISIF, (2012); Filologi dan Islam Indonesia, Jakarta: Kementerian Agama RI Badan Litbang dan Diklat, Puslitbang Lektur Keagamaan (2010) (limited edition); A Provisional Catalogue of Southeast Asian Kitabs in the Sophia University Collection, Tokyo: NIHU Program (2010). Katalog Naskah Dayah Tanoh Abee, Aceh Besar (Aceh Manuscripts: Dayah Tanoh Abee Collection), published by Komunitas Bambu, Jakarta, in collaboration with TUFS, Manassa, PPIM UIN Jakarta, PKPM Aceh, and Dayah Tanoh Abee), 2010; Tarekat Syattariyah di Minangkabau: Teks dan Konteks (Shattariyyah Order in Minangkabau: Text and Context), Jakarta: Prenada, EFEO, PPIM, KITLV, and Total Indonesie, 2008. Katalog Naskah Ali Hasjmy (Catalogue of Aceh Manuscripts: Ali Hasjmy's Collection), with Munawar Holil, Tokyo: C-DATS Tokyo University of Foreign Studies, PPIM UIN Jakarta, and Manassa, 2007); Jawa Barat: Koleksi Naskah Lima Lembaga (West Java: Manuscript Collections in Five Institutions), Jakarta: EFEO & Yayasan Obor Indonesia, 1999 (as editor; Catalogue of manuscripts compiled by Edi S Ekadjati and Undang A Darsa). Menyoal Wahdatul Wujud: Kasus Abdurrauf Singkel di Aceh Abad ke-17 (Debating Wahdatul Wujud: A Case Study of Abdurrauf Singkel in Aceh in the 17th Century), Bandung: Mizan & EFEO Jakarta (1999); Khazanah Naskah: Panduan Koleksi Naskah Indonesia se-Dunia (Manuscript Treasures: World Guide to the Indonesian Manuscript
53
59
Collection), co-writer with Henri Chambert-Loir, Jakarta: EFEO & Yayasan Obor Indonesia (1999);Tentang Perempuan Islam: Wacana dan Gerakan (On Muslim Women: Discourse and Movement), co-editor with Jajat Burhanudin, Jakarta: Penerbit PT Gramedia Pustaka Utama (2004). He has also published several articles, "Female Indonesian Sufis: Shattariyah Murids in the 18th and 19th Centuries in Java". Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 11 (March 2018), pp. 40-67.“Shattariyya.” In Oxford Bibliographies in Islamic Studies. Ed. John O. Voll. New York: Oxford University Press, 24 May 2017. "Dawud al-Fattani (Dawud Fattani, Daud Patani)", in Fleet, Kate et.al. [eds.], The Encyclopaedia of Islam, Three, Leiden-Boston: Brill, 2016, pp. 72-73. "Kitabs from Cairo: An Overview of the New Collection of Southeast Asian Kitabs at Sophia University", Comparative Study of Southeast Asian Kitabs, Tokyo: NIHU Program, 2012."The Roots of the Writing Tradition of Hadith Works in Nusantara : Hidayat al-habib by Nur al-Din al-Raniri", Studia Islamika, Vol. 19, No. 1, 2012 dan "Sulalat al-Salatin Karya Tun Seri Lanang: Kebesaran Karya Sastra Melayu yang Melampaui Zamannya", Jurnal Jumantara, Vol. 3 No. 1, 2012.
54
60
Jawatankuasa Kerja Seminar
61
JAWATANKUASA KERJA SEMINAR MAJLIS ILMU 2019
PENGERUSI BERSAMA
Yang Mulia Dr Haji Norarfan bin Haji Zainal Rektor Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dr Haji Adanan bin Haji Basar Ra’es Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan Kementerian Hal Ehwal Ugama
Yang Mulia Dato Seri Setia Dr Awang Haji Mazanan bin Haji Yusof Penolong Mufti (Buhuth) Jabatan Mufti Kerajaan
TIMBALAN PENGERUSI BERSAMA
Yang Mulia Awang Aliuddin bin Haji Abdul Rahman Timbalan Setiausaha Tetap (Pendidikan Teras) Kementerian Pendidikan
Yang Mulia Dr Siti Norkhalbi binti Haji Wahsalfelah Timbalan Setiausaha Tetap (Kebudayaan) Kementerian Kebudayaan, Belia dan Sukan
SETIAUSAHA BERSAMA
Yang Mulia Dr Haji Mohammed Hussain bin Pehin Penyurat Haji Ahmad Timbalan Rektor Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dr Abang Hadzmin bin Abang Haji Taha Pemangku Timbalan Ra’es Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Dr Arman bin Haji Asmad Penolong Rektor Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Datin Dr. Hajah Noor Hira binti Haji Noor Kaseh Pemangku Penolong Ra’es Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Haji Dennie bin Haji Abdullah Ketua Istinbat Jabatan Mufti Kerajaan
Yang Mulia Awang Haji Mas Reduan bin Haji Jumat Ketua Buhuth Jabatan Mufti Kerajaan
TIMBALAN SETIAUSAHA BERSAMA Yang Mulia Dayang Hajah Surianah binti Haji Alias Pendaftar Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Adi Rani Soffian bin Abdul Rahman Pemangku Pendaftar Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Rosle bin Haji Jumat Ketua Urusetia Fatwa Jabatan Mufti kerajaan
56
62
URUSETIA BERSAMA
Yang Mulia Awang Haji Mohammad Syazwan Nizar bin Haji Mat Zain Penolong Pendaftar Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Haji Khairul Idid bin Haji Zainal Penolong Pendaftar Universiti islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Mohammad Muslihuddin Syah bin Haji Mustafa Pegawai Penyelidik Pusat Pengajian Kefahaman Ahli Sunnah Waljama’ah Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Haji Abd Rahman bin Pengarah Haji Mokti Penolong Ketua Istinbat Jabatan Mufti Kerajaan
Yang Mulia Haji Awang Mohamad Sofian bin Awang Tengah Penolong Ketua Buhuth Jabatan Mufti Kerajaan
PENGERUSI BERSAMA KEWANGAN
Yang Mulia Pengiran Norhidayadiny Waty binti Pengiran Haji Tajuddin Bendahari Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Khairol Shaffarani bin Haji Hamidon Pemangku Bendahari Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Dayang Umi Mulyati binti Sarmani Penolong Pegawai Kewangan Tingkat II Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA JAWATANKUASA PENGAWAS PERJALANAN SIDANG
Yang Mulia Dr Shahrul Nizam bin Salahuddin Dekan Fakulti Pengurusan dan Pembangunan Islam Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Muhd Sahrin bin Haji Msri Timbalan Dekan Fakulti Pengurusan dan Pembangunan Islam Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Dr Harapandi Dahri Pengarah Pusat Pengkajian Jawi dan Kitab Turath Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Haji Mohammad Shahrol Azmi bin Haji Abdul Muluk Timbalan Pengarah Pusat Pengkajian Jawi dan Kitab Turath Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Haji Hazimin bin Haji Ibrahim Penolong Ketua Urusetia Fatwa Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA PROTOKOL
Yang Mulia Awang Haji Ali Husaini bin Haji Mohd Diah Pegawai Pelajaran Universiti Islam Sultan Sharif Ali
57
63
Yang Mulia Pengiran Haji Amirul Amin bin Pengiran Haji Jamaluddin Penolong Pendaftar Fakulti Pendidikan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Haji Awang Mohamad Raimi bin Awang Tengah Pegawai Istinbat Kanan Jabatan Mufti Kerajaan
Yang Mulia Awangku Muhammad Wafiuddin bin Pengiran Haji Zulkarnain Pegawai Buhuth Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI PENYAMBUT TETAMU
Yang Mulia Awang Haji Mohammad Khairul Rijal bin Begawan Mudim Haji Sapar Pengurus Asrama Mahasiswa Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayang Razidah binti Haji Jamaluddin Pustakawan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Haji Hairulazmi bin Abdullah Pegawai Istinbat Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA JEMPUTAN Yang Mulia Awang Haji Mohamad Samari bin Haji Mohamad Noh Penolong Pendaftar Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayang Hajah Martiniwati binti Haji Umar Penolong Pensyarah Pejabat Pendaftar Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Abdul Khafidh bin Awang Haji Omar Pegawai Kerja Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA KERTAS KERJA DAN RAPPORTEUR
Yang Mulia Dayang Hajah Radziah binti Haji Abdullah Tutor Fakulti Pengurusan dan Pembangunan Islam Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Hilman bin Haji Salim Pengarah Pusat Kajian Fiqh al-Usrah Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Dayang Hajah Noraini binti Haji Buntar Pegawai Istinbat Kanan Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA BUKU PROGRAM DAN PROSIDING
Yang Mulia Prof Madya Dr Hajah Rose binti Abdullah Pengarah Pusat Penyelidikan dan Penerbitan Universiti Islam Sultan Sharif Ali
58
64
Yang Mulia Dayang Hajah Tiara binti Haji Basman Ketua Penerbitan, Pusat Penerbitan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Haji Yakob bin Haji Metali Pengurus Penerbitan Fatwa Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA PENDAFTARAN DAN PENGAWAS PESERTA
Yang Mulia Dayang Liza Mariah binti Haji Azahari Penolong Pensyarah Fakulti Pengurusan Pembangunan Islam Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayang Amshahnoorwadi binti Haji Yakub Penolong Pendaftar Pusat Ilmu Teras Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Dayang Hajah Azalinah binti Haji Zainal Abidin Pegawai Istinbat Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA CENDERAHATI
Yang Mulia Dayang Nurul Amal Jazilah binti Haji Johari Pegawai Kewangan Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayang Hajah Salina binti Haji Saini Penolong Pegawai Kewangan Tingkat II
Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Dayang Hajah Siti Khadizah binti Haji Emran Pegawai Istinbat Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA SIJIL
Yang Mulia Awang Suhardi bin Haji Mahadi Penolong Pendaftar Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayangku Nurul Majeedah binti Pengiran Haji Hamdan Timbalan Pengarah Pusat Bahasa Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Pengiran Haji Zamiri bin Pengiran Haji Jamaluddin Pegawai Buhuth Kanan Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA JAMUAN
Yang Mulia Dayang Norsadiah binti Matarsad Pegawai Kaunselor Bahagian Hal Ehwal Pelajar Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayang Hajah Norainun binti Haji Samsu Penolong Pegawai Kesejahteraan (Siswi), Bahagian Hal Ehwal Pelajar Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Haji Awang Mohammad Noradilah bin Haji Awang Mohamad Yusof Penyelia Pejabat Jabatan Mufti kerajaan
59
65
PENGERUSI BERSAMA PENGINAPAN
Yang Mulia Awang Mohammed bin Abdullah Pegawai Perhubungan Awam Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Ahmad Humaizi bin Haji Samihon Penolong Pensyarah Fakulti Pendidikan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Rawandi Rafie bin Haji Awang Yahya Penolong Pegawai Perhubungan Awam Tingkat I Jabatan Mufti kerajaan
PENGERUSI BERSAMA KELENGKAPAN, LOGISTIK DAN DEKORASI
Yang Mulia Awang Norul Aman bin Mohd Ali Ketua Estet Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Roslan bin Haji Lias Ketua Bahagian Bangunan & Pemeliharaan Kawasan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Mohamad Zulkhairi bin Besar Ketua Pembantu Teknik Jabatan Mufti Kerajaan
PENGERUSI BERSAMA KENDERAAN DAN PENGANGKUTAN
Yang Mulia Awang Abdul Wafiuddin bin Ali PembantuTeknik Kanan Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Awang Haji Mu’sin bin Haji Tengah Penolong Unit Kenderaan, Bahagian Bangunan & Pemeliharaan Kawasan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Saiful Adli bin Talib Pembantu Teknik Jabatan Mufti kerajaan
Yang Mulia Awang Muhammad Azizul Alif bin Tali Kerani Jabatan Mufti Kerajaan
PENGERUSI BERDSAMA PROMOSI DAN PUBLISITI
Yang Mulia Awang Haji Sammali bin Haji Adam Pengarah Pusat Perhubungan Awam dan Antarabangsa Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayangku Siti Katijah binti Pengiran Haji Sulaiman Pengarah Pejabat Antarabangsa dan Perhubungan Awam Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Osman bin A. Bakar Ketua Teknik Penerbitan Jabatan Mufti Kerajaan
Yang Mulia Awang Haji Saini bin Haji Metussin Penolong Ketua Teknik Penerbitan Jabatan Mufti kerajaan
60
66
PENGERUSI BERSAMA IT, MULTIMEDIA, AUDIO DAN VISUAL
Yang Mulia Awang Haji Anifa Nazree bin Haji Abdul Ghani Pengarah Pusat Teknologi dan Multimedia Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Haji Awang Md Zulfadli bin Awang Haji Othman Ketua Pusat Multimedia dan Teknologi Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Awang Muhammad Hisham bin Haji Awang Abu Bakar Pengendali Sistem Jabatan Mufti Kerajaan
PENGERUSI BERSMA PENGACARAAN
Yang Mulia Dr Hajah Ummi Fa’izah binti Haji Abdul Rahman Pensyarah Pusat Penataran Ilmu dan Bahasa Universiti Islam Sultan Sharif Ali
Yang Mulia Dayangku Zainab binti Pengiran Haji Tuah Timbalan Dekan Pelajar, Bahagian Hal Ehwal Pelajar Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan
Yang Mulia Dayang Siti Aishah binti Haji Abu Bakar Pegawai Buhuth Jabatan Mufti kerajaan
61
67
Penghargaan
Pengerusi Bersama dan Ahli-Ahli Jawatankuasa Seminar Majlis Ilmu 2019 Perayaan Sambutan Hari Keputeraan Kebawah Duli Yang Maha Mulia
Paduka Seri Baginda Sultan Haji Hassanal Bolkiah Mu‘izzaddin Waddaulah ibni Al-Marhum Sultan Haji Omar ‘Ali Saifuddien Sa’adul Khairi Waddien,
Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam Yang Ke-73 Tahun
Dengan hati yang tulus ikhlas
Sukacita merakamkan Penghargaan dan Ucapan Terima Kasih Setinggi-tingginya kepada
Jawatankuasa Kerja
Jawatankuasa Kecil
Ahli-Ahli Urusetia
Serta
Semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung
dalam menjayakan Seminar Majlis Ilmu 2019
Semoga segala bentuk sumbangan yang diberikan berupa buah fikiran, tenaga, wang ringgit serta sokongan dan dukungan padu semua pihak ke
arah kejayaan Seminar Majlis Ilmu 2019 akan menerima balasan dan ganjaran yang setimpal daripada Allah Subhanahu Wata’ala.
Marilah kita sama-sama mendoakan agar Seminar Majlis Ilmu 2019 akan
terus mekar bagi mewujudkan generasi yang beriman, berilmu dan beramal demi kemakmuran tanah air tercinta dan kesejahteraan bangsa
berlandaskan ajaran Islam.
68
Nota
69