assmnt umie!!

7/31/2019 assmnt umie!!

1/27

SEMANTIK DAN PERISTILAHAN BAHASA MELAYU

1.0 PENDAHULUAN

Semantik merupakan bidang kajian tentang makna sama ada pada

peringkat perkataan atau ayat dengan mempertimbangkan juga aspek-aspek

bukan linguistik seperti konteks apabila perkataan atau ayat itu digunakan,

kebudayaan sesuatu bangsa, unsur-unsur pilihan dan sebagainya. Elemen

semantik ini juga dapat dikaji berdasarkan bidang atropologi dan sosiologi,

psikologi, linguistik, sejarah, kebudayaan dan kesusateraan.

Dalam ilmu linguistik, tatabahasa merupakan kajian tentang

pembentukan kata dan penyusunannya dalam ayat. Manakala semantik pula

berhubung rapat dengan pengkajian tentang makna. Semantik menurut

istilahnya merujuk hal tentang makna, oleh kerana makna itu adalah

sebahagian daripada bahasa, maka semantik juga menjadi sebahagian

daripada ilmu linguistik.

Istilah semantik berasal daripada bahasa Yunani sema yang

menerbitkan kata semaineinyang bermaksud menunjukkan, bererti, atau

bermakna. Bidang semantik sudah lama menarik perhatian ahli bahasa.

Tokoh linguistik yang mula-mula menggunakan istilah semantik ialah M.Breal

(1900) dalam bukunya Semantics : Studies in the Science of Meaning.

Sejarah semantik sudah bermula sebelum tahun Masehi. Ketika zaman

Yunani sudah terkenal dengan beberapa orang ahli falsafah antaranya

Socrates (469-399 S.M) dan salah seorang muridnya ialah Plato (425-348S.M). Plato telah menggunakan perkataan semainein dalam bukunya yang

bertajuk Cratytus. Kata dasarnya ialah sama yang bermaksud syarat atau

tanda dan semainein sebagai kata terbitanyang bermaksud

memperlihatkan atau menyatakan. Salah seorang anak murid Plato pula iaitu

Aristotle (384-322 S.M) menekankan terhadap bahasa terutamanya

perkataan, melahirkan takrifan bahawa ialah satuan bunyi atau huruf yang

terkecil yang mengandungi makna.


2/27

Ferdinard de Saussure dalam bukunya Cours de Linguistique Generate

(1916) mengemukakan pendapat bahawa pada dasarnya bahasa memiliki

dua aspek iaitu langue dan parole. Langue ialah bahasa sebagai bentuk yang

berperaturan yang ada dalam otak manusia manakala parole ialah bahasa

yang diujarkanoleh seseorang pada masa tertentu. Beliau juga

mengemukakan istilah signe iaitu tanda bahasa merupakan perkataan . Signe

terbahagi kepada dua iaitu signitie (yang diertikan) dan signifiant (yang

mengertikan). Maksud yang diertikan ialah makna, manakala yang

mengertikan ialah bunyi bahasa.Beliau juga menegaskan bahawa semantik

merupakan bahasa yang diucapkan untuk menyampaikan makna.

Noam Chomsky dalam bukunya Aspects of the Theory of Syntax

(1965), berpendapat bahawa semantik bermaksud makna ayat ditentukan

oleh struktur permukaan dan konteks apabila ayat digunakan.

PENGENALAN ILMU LINGUISTIK

Bidang linguistik merupakan bidang yang telah lama dikaji oleh pengkaji

bahasa di Malaysia dan serata dunia. Pengkajian bidang ini adalah penting

sejak dahulu hingga kini. Tidak hairanlah, subjek ini diajar di peringkat tinggi

seperti di institusi pengajian tinggi, institut perguruan, hingga ke peringkat

yang lebih rendah, iaitu di sekolah-sekolah. Jelasnya, subjek ini terus menjadi

penting, walaupun negara telah menuju ke arah globalisasi yang menjadikan

teknologi sebagai fokus utama. Walaupun pada masa ini, bidang teknologi

diberi perhatian oleh kerajaan, namun ilmu linguistik terus diberi perhatian

untuk mengimbangi keperluan rohaniah di kalangan rakyat.

Berdasarkan kepentingan yang telah disebutkan, dalam topik permulaan ini,

pelajar akan didedahkan kepada definisi, latar belakang, bidang dan cabang

ilmu linguistik. Kesemua subbidang ini akan disentuh memandangkankepentingannya dalam memberi gambaran kasar terhadap ilmu linguistik

sebelum kita mendalami bidang ini dengan mempelajari topik-topik yang

seterusnya.


3/27

1.1 DEFINISI DAN KONSEP SEMANTIK

1.1.1 DEFINISI SEMANTIK

Semantik ialah bidang yang mengkaji dan menganalisis makna kata

dan ayat dikenali sebagai bidang semantik. Kata merupakan unit unit ujaran

yang bebas dan mempunyai makna. Dalam bahasa kita dapat

mengungkapkan fikiran, perasaan, pendapat, emosi, perlakuan dan

keperibadian manusia.

Definisi semantik dari segi istilah ialah Istilah semantik berasal daripada

bahasa Yunani sema yang menerbitkan kata semaineinyang bermaksud

menunjukkan, bererti, atau bermakna. Definisi semantik menurut tokoh

bahasa J.W.M Verhar (1996), semantik ialah cabang linguistik yang akan

membahas erti dan makna.

Definisi semantik menurut Abdullah Cheer (1994), semantik merupakan

bidang pengkajian linguistik yang objek penelitiannya makna bahasa.

Manakala menurut Kamus Dewan, semantik bermaksud kajian tentang makna

perkataan dan penambahan makna sesuatu perkataan

Secara umumnya semantik ialah ilmu tentang erti atau perubahan erti

sesuatu perkataan. Secara khusus pula semantik ialah kajian tentang

lambang-lambang atau tanda-tanda yang menyatakan makna, hubungan

antara makna dengan makna lain serta pengaruh makna terhadap

masyarakat.

1.1.2 KONSEP SEMANTIK

Bahasa pada lahirnya merupakan ucapan yang terdiri daripada

gelombang suara dan dari suara. Manakala dari segi tulisan merupakan

coretan dakwat, cat dan sebagainya, yang semuanya merujuk kepada suatu

makna tertentu yang bertindak untuk menyampaikan maklumat atau hasrat.

Bunyi ucapan dan coretan tulisan yang merujuk hal tentang makna

merupakan sejenis tanda atau sign. (Hashim Hj Musa, 1994: 44). Tanda atau


4/27

sign ialah sesuatu tanda yang mewakili atau melambangkan sesuatu yang

lain.

Kajian ke atas sistem tanda dikenali sebagai semiotik atau semiologi.

Kajian semiotik pula dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu semantik,

sintaktik dan pragmatik Kajian tentang semantik ialah kajian tentang

pemaknaan tanda. Kajian sintaktik merupakan kajian tentang kombinasi

tanda-tanda. Manakala kajian pragmatik merupakan kajian tentang asal-usul

penggunaan dan pengaruhnya dalam perlakuan yang dihubungkan dengan

tanda itu. (Ullmaan, 1962: 15).

Semantik mempunyai dua pengertian iaitu semantik merupakan

bahagian daripada struktur bahasa yang berkaitan dengan makna ungkapan

dan juga struktur makna sesuatu pertuturan. Pengertian kedua, semantik

merupakan satu sistem dan penyelidikan makna sesuatu bahasa.

Keterangan ini sesuai dengan kenyataan Pei dan Gaynor (1980 : 193)

yang menerangkan makna sesuatu bahasa.

Science dealing with the relations between referents and referents

linguistics symbols (words, expressions, phrase) and objects or concepts to

which they referand with the history and changes in the meaning or words

Sebagai satu bidang linguistik yang mengkaji tentang makna, semantik

boleh dilihat dari sudut erti yang luas dan sempit. Pengkajian makna pada

peringkat semantik dalam erti kata yang sempit hanya meliputi maklumat

linguistik, cuma melibatkan teori referense dan teori makna sahaja.

Bagaimanapun, dalam erti yang luas semantik itu meliputi juga

sintaksis malah pragmatik. Keadaan ini demikian kerana menurut Nor

Hashimah Jalaludin (1992 :1) yang memetik pendapat Sperber dan Wilson

(1980), pengkajian makna pada peringkat semantik belum dapat

memberikan makna sepenuhnya sebagaimana yang dihajati oleh penutur.

Pengkajian makna seharusnya melibatkan ilmu pragmatik, iaitu ilmu

penginterpretasi makna yang melibatkan faktor linguistik dan bukan linguistik.


5/27

Gabungan antara kedua-dua faktorlinguistik dan bukan linguistik ini benar-

benar dapat membantu pengkajian makna yang lebih berkesan.

Dalam linguistik juga semantik dikaitkan dengan penyampaian makna

oleh saranan-saranan kemahuan dan leksikal sesuatu bahasa. Berdasarkan

pandangan teoritis, huraian dan sejarawi malah masalah-masalah semantik

yang harus diteliti ialah sifat-sifatnya, sama ada sikronik atau diakronik. Ini

berlaku kerana bahasa itu mempunyai dua aspek iaitu fisiologi atau mekanikal

dan psikologi atau tidak mekanikal. Fonologi dan morfologi merupakan aspek

mekanikal, maanakala sintaksis dan semantik sebagai aspek psikologi dan

ditambah dengan etimologi yang mempunyai unsur sejarah.

Kita telah mendapat penjelasan bahawa semantik merupakan kajian

tentang makna dalam bahasa. Makna-makna itu pula boleh ditinjau daripada

pelbagai peringkat bahasa, iaitu fonem, morfem, perkataan dan juga ayat.

Malah semantik juga mengkaji hal tentang hubungan antara unsur-unsur

tersebut antara satu sama lain. Walaupun semantik itu sebagai satu kajian

yang sukar dikaji secara formsl, tetapi ia merupakan bahagian yang penting

dalam tatabahasa. Malah ilmu semantik memberikan banyak kebaikan kepada

pengkajinya sebagaimana yang dikemukakan oleh Walpole (1941 :28-33) iaitu

pengkaji akan lebih memahami perkara yang didengar dan dibaca. Pengkaji

dapat bertutur dan menulis dengan lebih berkesan. Pengkaji juga dapat

berfikir dengan lebih berhati-hati.

DEFINISI LINGUISTIK

Istilah linguistik berasal daripada perkataan Latin lingua yang membawa maksud 'bahasa'. Dalam

bahasa-bahasa "Roman" (iaitu bahasa-bahasa yang berasal daripada bahasa Latin), masih ada kata-

kata serupa dengan lingua Latin itu; iaitu langue dan langage dalam bahasa Perancis, dan lingua

dalam bahasa Itali. Seterusnya, bahasa Inggers memungut kata daripada bahasa Perancis ini menjadi

language. Istilah'linguistics' dalam bahasa Inggers adalah berkaitan dengan kata language tersebut,

seperti juga dalam bahasa Perancis, istilah linguistique adalah berkaitan dengan language. Dalam

bahasa Melayu pula, istilah linguistik merupakan nama bagi bidang ilmu, dan kata adjektifnya adalah

linguistic atau "linguistik".


6/27

Ferdinand de Saussure (1916), yang merupakan bapa linguistik moden berbangsa Swiss, dalam

bukunya Cours de Linguistique Generale telah membezakan kata Perancis langue dan langage. Selain

itu, beliau juga turut membezakan istilah parole (tuturan) berdasarkan kedua-dua istilah tersebut.

Menurut beliau lagi, langue merupakan suatu "sistem".Manakala, istilah langage boleh diertikan

sebagai bahasa khas yang ada pada penutur bahasa seperti yang terdapat dalam ucapan "Di mana

manusia memiliki bahasa, binatang juga memiliki bahasa, tetapi tidak tuturan". Parole yang

merupakan 'tuturan' pula adalah bahasa, sebagaimana yang dipakai secara konkrit dan merujuk

kepada 'loghat', 'ucapan', dan 'perkataan'. Dalam bidang kajian ilmu linguistik, kebanyakan para

sarjana bahasa sering menggunakan istilah Perancis ini (langue, langage dan parole) sebagai suatu

istilah profesional.

Di dalam bahasa Melayu, istilah ahli linguistik disebut "linguis" yang dipinjam daripada istilah bahasa

Inggeris linguist. Manakala dalam penggunaan bahasa Inggeris seharian, istilah linguist merujuk

kepada makna "seseorang yang fasih dalam berbagai bahasa". Sebagai contoh, ungkapan "He is

quite a linguist" yang bererti "Dia fasih dalam beberapa bahasa". Dalam istilah ilmiah pula, linguist

dapat diertikan sebagai ahli bahasa. Berdasarkan keterangan tersebut, kita dapat merumuskan

bahawa orang yang fasih dalam menguasai berbagai bahasa tidak sama dengan ahli linguistik.

Dengan itu, dapat disimpulkan bahawa kita perlu membuat perbezaan di antara kata bahasa Inggeris

linguist di dalam bahasa seharian dengan istilah linguist sebagai ahli linguistik.

Ilmu linguistik dikatakan bersifat umum. Umum di sini bermaksud bahawa bidang kajian ilmu

linguistik ini tidak bersifat spesifik, yakni hanya menyelidik kepada bahasa-bahasa tertentu sahaja.

Ilmu linguistik sebenarnya merujuk kepada bahasa secara umum. Ini bertepatan dengan pandangan

Ferdinand de Saussure (1857) yang merumuskan bahawa ilmu linguistik tidak hanya meneliti salah

satu langue sahaja, tetapi merangkumi bahasa atau language secara umum. Selain itu, kajian ilmu

linguistik meliputi bahasa-bahasa di dunia yang berbeza sifatnya. Dengan wujudnya kelainan bahasa-

bahasa tersebut, maka bidang kajian linguistik dikatakan bersifat umum. Kelainan bahasa-bahasa ini

merupakan bidang kajian ahli linguistik.

Ilmu linguistik juga dikatakan sebagai ilmu pengetahuan spesifik. Ini bermakna bidang kajian

linguistik, seperti juga disiplin ilmu yang lain, mempunyai sistem yang teratur bagi merealisasikannya

sebagai salah satu bidang ilmu yang dipelajari. Selain itu, ilmu linguistik dikaitkan juga dengan ilmu

yang bersifat empiris. Ini bermakna ilmu linguistik dan bidang ilmu yang lain dikaitkan dengan fakta

dan data yang dapat diuji kesahihannya oleh ahli-ahli tertentu dan semua ahli yang lain.

Di dalam kajian ilmu linguistik ini juga, bahasa sering dikaitkan sebagai objek bagi kajian bidang ini.

Istilah-istilah bahasa di dalam kajian ilmu linguistik pula dikaitkan dengan pelbagai tafsiran.

Umpamanya, bahasa dikaitkan dengan erti kiasan yang membawa pelbagai tafsiran makna. Selain

daripada itu, bahasa juga dikaitkan dengan istilah harfiah, yakni dalam ungkapan 'ilmu bahasa '

seperti dalam contoh bahasa Melayu, bahasa Indonesia dan sebagainya. Dalam menjelaskan tafsiran

bahasa, istilah harfiah ini dianggap sebagai objek dalam bidang ilmu kajian linguistik. Terdapatbanyak definisi linguistik yang telah dikemukakan oleh ahli linguistik sejak dahulu hingga kini. Banyak


7/27

definisi yang dikemukakan oleh mereka berfokus kepada pengertian kata linguistik itu sendiri yang

membawa pelbagai tafsiran yang berbeza di kalangan mereka. Menurut Verhaar (1985:1), kata

linguistik berasal daripada kata Latin iaitu lingua yang bermaksud bahasa. Pandangan tentang definisi

ilmu linguistik ini turut disentuh oleh Langacker (1987). Menurut beliau, linguistik adalah kajian

terhadap bahasa manusia. Ini bermakna linguistik mengkaji bahasa-bahasa yang dihasilkan oleh

manusia melalui alat-alat pertuturan tertentu yang membawa pelbagai makna.

Seterusnya, David Crystal (1973) menjelaskan linguistik sebagai kajian bahasa secara saintifik. Ini

bermakna bahawa bahasa-bahasa yang dikaji mesti dilihat sebagai satu disiplin ilmu yang tersusun

serta mempunyai organisasi tersendiri. Selain itu, saintifik juga merujuk kepada sesuatu ilmu yang

mempunyai ciri keesahan dan kebolehpercayaan dari segi mutu dan kesahihan fakta. Pandangan

yang sama berkaitan kajian bahasa secara saintifik ini turut dikemukakan oleh John Lyons (1968:89).

Menurut beliau, linguistik adalah 'The scientific study of language '. Pandangan kedua-dua tokoh ini

memperlihatkan bahawa perlunya linguistik dikaji seperti juga disiplin ilmu lain yang juga

memperlihatkan ciri-ciri saintifik.

Verhaar (1993) menjelaskan linguistik sebagai satu kajian ilmu bahasa. Menurut beliau, pengertian

kata linguistik merujuk kepada bagaimana suatu kajian bahasa itu dilaksanakan. Berdasarkan

pandangan tersebut, kajian ilmu bahasa mencakupi bidang ilmu yang sangat luas. Ia merangkumi

bidang linguistik

secara khusus; iaitu linguistik sinkronik, linguistik diakronik, linguistik deskriptif dan linguistik

preskriptif. Linguistik sinkronik merujuk kepada kajian pada suatu bahasa dan masa tertentu.

Linguistik diakronik pula menumpu kepada kajian yang dibuat mengikut perkembangan masa dan

perbandingan bahasa. Linguistik deskriptif pula menumpu kepada huraian beberapa kemungkinan

yang ada di dalam sesuatu bahasa, tanpa penentuan betul dan salah. Manakala, linguistik preskriptif

membentuk norma atau menentukan yang mana betul dan yang mana salah di dalam pemerian

bahasa. Bidang linguistik ini juga termasuklah linguistik jati yang memberi huraian atau deskripsi

tentang sesuatu bahasa tanpa kaitannya dengan bidang lain dan linguistik terapan, iaitu mengkaji

segala bidang linguistik yang dikaitkan dengan bidang lain.

Berdasarkan pandangan tokoh-tokoh tersebut, kita dapat merumuskan bahawa linguistik merupakan

bidang yang memerlukan kajian yang mendalam dan teliti yang memberi penekanan kepada bidangkajian bahasa secara khusus serta menghubungkan bahasa dengan ilmu disiplin yang lain.

Safir (1921) mendefinisikan bahasa sebagai suatu kaedah yang bukan naluri (noninstinct) manusia

untuk menyampaikan idea, perasaan, emosi dan keinginan melalui simbol - simbol yang lahir secara

sedar.


8/27

Bloch dan Trager (1942) menyatakan bahasa ialah suatu sistem lambang - lambang

bunyi vokal yang bersifat arbitrari yang digunakan oleh anggota masyarakat untuk berkomunikasi.

Chomsky (1957) mendefinisikan bahasa ialah suatu set ayat yang

mempunyai had panjang dan tersusun dengan menggunakan satu

set unsur yang terhad.

Ferdinand de saussure (1974/1993) pula berpendapat bahasa ialah sistem isyarat

yang mempunyai bahagian terpenting yang berupa gabungan daripada erti dengan bayangan

bunyi dan kedua-duanya bersifat psikologi.

Asmah Haji Omar (1988) tokoh linguistik melayu menyatakan bahasa merupakan firasat atau

petunjuk kepada sesuatu kebudayaan. Lebih ringkas lagi bahasa mencerminkan kebudayaan

penuturnya.

Persoalan tentang bahasa telah mendapat perhatian ramai tokoh linguistik,

pelbagai definisi telah diberikan berdasar sudut pandangan yang berbeza-beza mengikut

perspektif masing- masing daripada hasil kajian mereka, jelaslah bahasa

digunakan untuk bergabung atau berhubung sesama manusia.


9/27

CONTOH ANALISIS CERPEN DARI ASPEK SINTAKSIS1.0 Pengenalan

Sintaksis merupakan satu bidang bahasa yang tugasnya mengkaji rumus-rumus yang

menerbitkan ayat-ayat gramatis sesuatu bahasa serta hukum-hukum tentang susunan kata yang

menyebabkan terjadinya ayat sebagai sesuatu bentuk binaan bahasa yang sempurna.Terdapat

pelbagai definisi yang telah diberikan untuk bidang ini.Antaranya definisi dari aspek makna dalam

sesuatu bahasa yang lain seperti bahasa Yunani, iaitu sun yang bererti dengan dan tattein yang

bererti menempatkan bersama sama.Oleh yang demikian, secara etimologi, sintaksis

dapatlah diertikan sebagai menempatkan kata kata secara bersama-sama untuk menjadi

kelompok kata atau ayat.

Namun, kebanyakan ahli bahasa di Malaysia telah mendefinisikan sintaksis berdasarkan fungsi

dan bidang tugasnya.Contohnya definisi yang telah dinyatakan oleh Abdullah Hassan

1980:164,sintaksis merupakan istilah untuk mengkaji pembentukan ayat, iaitu bagaimana morfem

dan kata disusun menjadi unit sintaksis yang kecil iaitu frasa,atau menjadi klausa dan ayat

merupakan unit terbesar.

2.0 Struktur Binaan Ayat Bahasa Melayu

Setiap pembentukan ayat dalam sesuatu bahasa dikenali sebagai satu binaan atau

konstruksi.Sesuatu binaan ayat itu bukan sekadar gabungan atau rentetan bentuk kata yang

sewenang-wenangnya tetapi terbentuk daripada susunan beberapa unit-unit kecil rangkaian kata

yang dalam ilmu bahasa dikenali sebagai unsur atau konstituen.Binaan ayat mengandungi subjek

dan predikat.

2.1. Subjek

Subjek ialah konstituen, sama ada terdiri daripada satu perkataan atau beberapa perkataan,yang

bersifat frasa nama dan menjadi unsur yang diterangkan.Menurut Profesor Abdullah Hassan

dalam bukunya Tatabahasa Bahasa Melayu Morfologi dan Sintaksis untuk guru dan

pelajar,subjek ialah benda .Istilah lain untuk subjek ialah hal.Subjek juga dikenali sebagai perkara

yang diceritakan.

2.1.1.Binaan Subjek

Subjek ayat tunggal terdiri daripada frasa nama yang terbentuk daripada salah satu unsur seperti

kata nama, kata ganti nama, kata kerja yang berfungsi sebagai kata nama dan kata adjektif yang

berfungsi sebagai kata nama.Profesor Abdullah Hassan mengatakan bahawa unsur-unsur subjek

mestilah terdiri dariapda orang,benda atau perkara.Contoh dalam cerpen Mak Timah karya

Khatem Bin Ariffin,terdapat beberapa ayat yang subjeknya terdiri daripada orang, benda dan kata

kerja.Contohnya ayat pada muka surat 92 : Dia juga pandai memasak. Subjek dalam ayat ini

adalah kata ganti nama diri iaitu merujuk kepada manusia.

2.1.1.(i) Kata Nama

Kata nama yang menjadi subjek sesuatu ayat boleh terbentuk daripada kata nama am,kata nama

khas,atau kata nama terbitan. Dalam cerpen Mak Timah terdapat banyak ayat yang subjeknya


10/27

terdiri daripada kata nama. Contohnya ialah ayat pada perenggan 2 muka surat 92 : Mak Timah

hanya bekerja pada waktu siang. Subjek ayat ini adalah Mak Timah iaitu kata nama khas hidup

manusia.

Selain itu, penulis juga kerap menggunakan kata nama am sebagai subjek dalam ayat. Buktinyapada perenggan 3 muka surat 92 : Ayah yang selalu meminta aku untuk membantu dimana

perlu. Ayah mahu aku belajar memasak. Pada perenggan 3 : Ayah pun nampak berselera juga

waktu makan masakan Mak Timah.Nenek sudah tua.Subjek ayat tersebut adalah kata nama am

hidup manusia.

2.1.1 (ii) Kata Ganti Nama

Kata ganti nama ialah perkataan yang menjadi pengganti kata nama khas dan kata nama

am.Kata ganti nama boleh dibahagikan kepada dua golongan kecil,iaitu kata ganti nama tunjuk

dan kata ganti nama diri.Sehubungan itu kata ganti nama diri terdiri daripada dua jenis iaitu kataganti nama diri tanya iaitu perkataan yang merujuk kepada orang atau benda dalam bentuk

tanya.Ada tiga kata ganti nama diri tanya iaitu apa, siapa, dan, mana.

Penulis cerpen Mak Timah turut menggunakan kata ganti nama tanya sebagai subjek dalam

ayat. Namun hanya terdapat satu ayat sahaja iaitu pada perenggan 1 muka surat 98 : Apakah

yang mahu ayah sampaikan padaku?. Sebaliknya, penulis lebih kerap menggunakan kata ganti

nama diri orang pertama dan orang ketiga dalam binaan subjek ayat.Contoh subjek ayat yang

terdiri daripada kata ganti nama diri pertama ialah pada perenggan 1 muka surat 100 : Aku

mengangguk. Aku tersenyum.

2.1.1(Iii) Kata Kerja Yang Berfungsi Sebagai Kata Nama

Kehadiran kata kerja sebagai subjek dalam ayat bukanlah suatu perkara baru. Terdapat sejenis

kata kerja yang mengambil tugas kata nama.Penulis cerpen Mak Timah lebih gemar

menggunakan kata nama sebagai subjek ayat. Jelas dan nyata hanya minoriti sahaja subjek ayat

yang bukan dari golongan kata nama. Buktinya hanya terdapat satu ayat sahaja yang subjeknya

kata kerja iaitu kata kerja terbitan apitan ke-..-an. Buktinya pada perenggan terakhir muka surat

94 : Kehadiran ibu tirinya telah membuatkan hidup mereka adik beradik kucar-kacir.

2.1.1(Iv) Kata Adjektif Yang Berfungsi Sebagai Kata Nama

Sehubungan itu,dalam bahasa Melayu,kata adjektif juga merupakan salah satu unsur yang

dijadikan subjek dalam ayat.Terdapat sejenis kata adjektif yang berfungsi sebagai subjek sesuatu

ayat.Contohnya ialah dalam cerpen Mak Timah Karya Khatem Bin Ariffin,perenggan 4 muka

surat 92 : Seleraku sentiasa terbuka apabila menghadap hidangan Mak Timah. Kata adjektif

selera berada dalam struktur binaan ayat tersebut adalah sebagai subjek ayat.


11/27

Selain itu penulis juga telah menggunakan kata adjektif yang telah menerima imbuhan apitan ke-

..-an sebagai subjek ayat> Buktinya pada muka surat 95 : Kelembutan ayah mencairkan

ketegangan dalam diriku. Kemesraan ayah mengelus-ngelus keserabutan dalam jiwaku.

2.2. PredikatPredikat ialah kumpulan perkatan yang tergolong dalam satu frasa dan menjadi unsur yang

menerangkan subjek.Manakala menurut profesor Abdullah Hassan dalam bukunya Tatabahasa

Bahasa Melayu Morfologi dan Sintaksis, predikat ialah bahagian yang mengandungi ayat yang

mengandungi cerita. Cerita itu ialah berkenaan benda,orang ataupun perkara yang disebut dalam

subjek.Predikat mempunyai fungsinya yang tersendiri.

Antara fungsi predikat adalah memberitahu maklumat lanjut berkenaan benda, memberitahu apa

yang dilakukan oleh benda,memberitahu sifat-sifat benda,dan memberitahu

dimana,.kemana,mengapa,bagaimana,dengan sifat dan bila.Oleh yang demikian,predikat bolehterdiri daripada mana-mana satu jenis daripada empat jenis frasa iaitu frasa nama,frasa

kerja,frasa sifat dan frasa sendi.

2.2.1 Binaan Predikat

Predikat sesuatu ayat tunggal dapat dibina daripada unsur-unsur utama seperti frasa nama,frasa

kerja,frasa adjektif dan frasa sendi nama.

2.2.1.(i) Predikat Frasa Nama

Predikat Frasa Nama yang menjadi predikat sama seperti binaan frasa nama yang berfungsisebagai subjek dalam sesuatu ayat.Unsur ini boleh terbina daripada kata nama am, kata nama

khas,dan kata nama terbitan.

2.2.1.(ii) Predikat Frasa Kerja

Frasa kerja yang menjadi predikat dalam boleh terbentuk daripada beberapa unsur seperti unsur

kata kerja asal,kata kerja terbitan ,kata bantu dan unsur-unsur keterangan.Kata kerja asal terdiri

daripada dua jenis iaitu kata kerja asal tidak berimbuhan dan asal berimbuhan.Contohnya dalam

cerpen Mak Timah, penulis juga menggunakan frasa nama sebagai predikat dalam ayat. Contoh

ayat yang terdapat dalam cerpen ini adalah Mak Timah bagaikan ibu kepadaku.

2.2.1(ii)a.Kata Kerja Asal Tidak Berimbuhan

Kata kerja asal tidak berimbuhan ialah kata kerja yang terdiri daripada satu kata dasar sahaja,

dan boleh terdiri daripada kata kerja tak transitif atau kata kerja transitif. Kata kerja tak transitif

ialah kata kerja yang tidak memerlukan objek atau penyambut manakala kata kerja transitif ialah

kata kerja yang memerlukan objek. Contoh kata kerja tak transitif yang tidak berimbuhan ialah

mandi,masuk,keluar,tidur,hilang,naik,dan sebagainya.Contoh kata kerja asal tidak berimbuhan

dalam cerpen Mak Timah ialah Pakaian idah juga aku tukar dengan baju kurung

2.2.1(ii)b. Kata Kerja Asal Berimbuhan


12/27

Kata kerja asal berimbuhan ialah kata kerja yang terdiri daripada gabungan kata dasar dan

imbuhan. Kata ini boleh terdiri daripada kata kerja tak transitif atau kata kerja transitif. Contoh

kata kerja berimbuhan yang tak transitif adalah seperti menari,bernyanyi,berehat dan banyak

lagi.Contoh kata kerja asal berimbuhan sebagai predikat kata kerja dalam cerpen Mak Timah

ialah Aku berlari kebilikku....

2.2.1(ii)c.Kata Kerja Terbitan

Kata kerja terbitan ialah kata kerja yang asalnya bukan daripada golongan kata kerja tetapi

daripada golongan kata yang lain seperti kata nama atau kata adjektif. Proses pengimbuhan

akan berlaku bagi menerbitkan kata kerja terbitan. Proses ini berlaku apabila kata nama atau

kata adjektif tersebut memerlukan imbuhan me-..-kan,me-..-i atau memper-....Contoh perkataan

yang terbit daripada proses pengimbuhan ialah menyekolahkan,membuahkan,menghasilkan dan

memperluas. Kata kerja terbitan tersebut ialah kata kerja transitif dan kehadiran masing-masing

dalam ayat memerlukan objek.Setelah meneliti ayat ayat yang digunakan oleh penulis, didapatiada penggunaan kata kerja terbitan sebagai predikat frasa kerja.

a) Kehadiran ibu tirinya telah membuatkan hidup mereka adik beradik kucar-kacir.(Muka surat

94)

b) Lagunya yang sumbang dan tidak tentu irama itu dapat juga menidurkan Afiq.

c) .....tidak lagi dapat menakung kencingnya. .(Muka surat 91 )

d) ..... Mak Timah telah memberi tunjuk ajar kepadaku.(Muka surat 91 )

e) .....mendodoikannya sehingga tidur semula. .(Muka surat 91 )

f) Aku cuba menyembunyikan kemuraman wajahku ......(Muka surat 96)

2.2.1(ii)d.Kata Bantu

Kata bantu yang menjadi unsur frasa kerja ialah perkataan yang hadir sebelum kata kerja.

Terdapat dua jenis kata bantu dalam bahasa Melayu iaitu kata bantu aspek dan kata bantu

ragam.Kata bantu aspek ialah kata bantu yang menyatakan atau menerangkan sesuatu

perbuatan dari segi masa, sama ada belum,sedang,atau sudah dilakukan.Contoh kata bantu

aspek ialah akan,belum,pernah,sedang,masih dan banyak lagi.

Manakala kata bantu ragam ialah merupakan kata yang menyatakan atau menerangkan ragam

perasaan yang berkaitan dengan perbuatan yang dilakukan.Kata bantu jenis ini adalah seperti

hendak, mahu,harus,mesti,boleh,dan dapat. Kehadiran kata bantu ragam dalam ayat adalahsebelum kata kerja. Sehubungan itu,kata bantu juga boleh hadir secara berderetan iaitu lebih

daripada satu dalam sesuatu ayat.Setelah meneliti setiap ayat dalam cerpen Mak Timah, didapati

sememangnya banyak penggunaan kata bantu ragam dan aspek dalam predikat frasa

kerja.Antara ayat yang mengandungi kata bantu adalah seperti yang berikut :

g) Mak Timah sudah lama menjanda sejak kematian suaminya. (Muka surat 92 )

h) Aku tidak tahu bagaimana hendak menjawab ( Muka Surat 94 )

i) Ingatlah ibu tiri boleh menggantikan emak, rupanya dia datang hendak menyiksa hidup kita

sahaja. ( Muka surat 94 ).j) Kehadiran ibu tirinya telah membuatkan hidup mereka adik beradik kucar-kacir.(Muka surat 94)


13/27

k) Petang esoknya aku sudah siap berbaju kurung ungu. ( Muka surat 96)

l) Kamu bertiga sudah dianggapnya macam anak sendiri.( Muka surat 99 )

2.2.1(ii)e. Unsur-Unsur Keterangan

Frasa kerja yang mengandungi kedua-dua jenis kata kerja, transitif dan tak transitif, boleh

menerima frasa keterangan. Dengan frasa keterangan dimaksudkan unsur-unsur yangmenerangkan kata kerja itu lebih lanjut lagi. Frasa keterangan terbentuk daripada frasa sendi

nama seperti dengan cepat,di kilang,pada pukul dan sebagainya.Penulis cerpen Mak Timah juga

banyak menggunakan unsur-unsur keterangan dalam ayat yang predikatnya adalah frasa

kerja.Antara ayat tersebut adalah seperti berikut ;

a) Afiq tiba-tiba menjerit dengan suara langsingnya ( Muka surat 91)

b) Lampinnya perlu segera ditukar jika basah ( Muka surat 91 )

c) Ayah ke dapur untuk menemui Mak Timah ( Muka surat 96)

d) Mak Timah sudah pulang ke rumahnya setelah menyediakan makan malam untuk kami ( Muka

surat 96 )e) Pakaian Idah juga aku tukar dengan baju kurung ( Muka surat 96 )

2.2.1(iii) Predikat Frasa Adjektif

Frasa adjektif yang berfungsi sebagai frasa predikat terdiri daripada kata adjektif ,iaitu kata

adjektif selapis atau kata adjektif ganda.Bagi penggunaan kata adjektif selapis, boleh didahului

oleh kata penguat seperti amat,sangat,sungguh dan sebagainya. Ada juga kata penguat yang

boleh hadir sesudah kata adjektif seperti sungguh, sekali, betul dan benar.Selain itu,kata adjektif

juga boleh hadir bersama-sama kata bandingan seperti lebih dan paling dan juga boleh disertai

imbuhan ter- yang membawa maksud paling. Berdasarkan analisis yang telah dibuat,terdapatbanyak penggunaan frasa adjektif sebagai predikat dalam ayat. Antaranya adalah seperti ayat

yang berikut :

a) Orangnya berwajah manis,lemah lembut dan berusia disekitar tiga puluh lima tahun. ( Muka

surat 92)

b) Mak Timah baik ( Muka surat 92 )

c) Dia juga pandai memasak ( Muka Surat 92)

d) Aku sudah pandai membuat susunya ( Muka surat 95)

2.2.1.(iv) Predikat Frasa Sendi NamaFrasa sendi nama yang menjadi predikat terbina daripada kata sendi nama yang diikuti oleh frasa

nama.Kata sendi nama adalah seperti di,ke,dari,daripada,kepada,untuk,pada,dengan,oleh,dan

sebagainya.Berikut adalah contoh ayat yang predikatnya terdiri daripada frasa sendi nama.

a) Afiq lain sedikit daripada Idah

b) Ayah ke dapur untuk menemui Mak Timah

3.0 Konstituen Frasa Nama Dalam Ayat Bahasa Melayu.

Konstituen atau unsur yang menjadi pengisi frasa nama terdiri daripada kata nama sebagai unsur

intinya.Unsur inti ini boleh wujud secara bersendirian ataupun dengan sederetan penerang yanghadir sebelum frasa nama atau sesudahnya,atau sebelum dan sesudah frasa nama.Ada


14/27

pendapat yang yang mengatakan bahawa unsur-unsur bukan nama boleh juga menjadi pengisi

frasa nama jika unsur-unsur itu boleh saling berganti dengan unsur-unsur nama.

3.1 Binaan Frasa Nama Dalam Ayat Bahasa Melayu.

Binaan frasa nama boleh terbentuk daripada satu perkataan sahaja ataupun sederetanperkataan.Jika dibentuk oleh sederetan perkataan,maka terdapat dua jenis hubungan antara

perkataan-perkataan itu.Jenis pertama ialah yang terdiri daripada satu perkataan yang

menrupakan inti bagi seluruh frasa nama itu. ,sementara perkataan atau perkataan-perkataan

yang lain merupakan penerang atau penerang-penerangnya.

Jenis yang kedua ialah jenis yang terdiri daripada dua unsur di dalamnya.Inti ialah unsur yang

diberi penumpuan makna dan mewakili seluruh frasa itu dari segi makna,sementara penerang

merupakan unsur yang menerangkan makna dalam inti itu.

3.1.1 Binaan Frasa Nama : Inti + Penerang.Frasa nama yang mengandungi unsur-unsur yang mempunyai hubungan inti+penerang boleh

terbentuk daripada dua jenis hubungan iaitu inti + penerang nama dan inti + penerang bukan

nama.

Dalam cerpen Mak Timah,bagi binaan frasa nama inti + penerang nama terdapat beberapa

binaan frasa nama iaitu seperti didalam jadual dibawah:

i) Inti + penerang nama jenis.

Frasa Nama

Inti Penerang Nama Jenisbaju kurung

ii) Inti + penerang milik

Frasa Nama

Inti Penerang Milik

Pakaian Idah

Susu Afiq

Bilik ku

Orang nya

3.1.1 Binaan Frasa Nama : Inti + Penerang Bukan Nama

Frasa nama juga boleh terbentuk daripada inti yang menerima penerang bukan daripada jenis

kata nama. Penerang bukan nama,terdiri daripada penerang-penerang yang dibentuk oleh

perkataan yang bukan daripada kelas kata nama iaitu penentu,kata kerja, kata adjektif,frasa

sendi nama dan bilangan ordinal.Dalam cerpen Mak Timah terdapat juga binaan frasa nama inti

+ penerang bukan nama.

i)Penentu Hadapan

Frasa NamaPenentu Hadapan Inti


15/27

Bilangan Penjodoh Bilangan

Semua - barang kemas

ii) Penentu belakang

Frasa NamaInti Penentu belakang

petang itu

waktu itu

iii) Inti + penerang kata adjektif

Frasa Nama

Inti Penerang Kata Adjektif

suara garau

suara langsing

iii) Inti + penerang frasa sendi nama

Frasa Nama

Inti Penerang Frasa Sendi Nama

Sendi Nama Frasa Nama

Aku dari sekolah

Ayah di dapur

3.2 Susunan Konstituen Frasa NamaDalam pembinaan frasa nama, terdapat peraturan tertentu yang mengatur susunan kedudukan

konstituen-konstituennya, iaitu apa yang hadir dahlu dan apa yang kemudian. Peraturan-

peraturan ini adalah seperti peraturan D-M,kecualian hukum D-M,bilangan dan panggilan, dan

penerang.Berdasarkan penelitian terhadap cerpen Mak Timah, didapati penulis sememangnya

mengambil kira susunan konstituen frasa nama.

Susunan Konstituen Frasa Nama berdasarkan Peraturan D-M dalam Cerpen Mak Timah

Frasa Nama

Diterangkan ( Inti ) Menerangkan(Penerang)

Pakaian IdahSusu Afiq

Baju kurung

4.0 Binaan Frasa Kerja Dalam Ayat Bahasa Melayu.

Dalam ayat-ayat bahasa Melayu,binaan frasa kerja terbahagi kepada dua jenis iaitu frasa kerja

yang tidak mengandungi objek, yang kata kerjanya tidak perlu disambut oleh sesuatu frasa nama

sebagai objek untuk melengkapkannnya. Frasa kerja yang demikian mengandungi kata kerja tak

transitif.Jenis yang kedua ialah frasa kerja yang mengandungi objek, yang kata kerjanya harus

disambut oleh frasa nama sebagai objek untuk melengkapkan kata kerjanya.Frasa kerja yangdemikian mengandungi kata kerja transitif.


16/27

4.1 Binaan Frasa Kerja Tanpa Objek

Frasa kerja yang tidak mengandungi frasa nama sebagai objek terdiri sdaripada satu jenis kata

kerja sebagai intinya, yang disebut kata kerja tak transitif.Kata kerja tak transitif ialah sejenis kata

kerja yang tidak perlu disambut oleh sebarang frasa nama sebagai objek untuk

melengkapkannya.Binaan Frasa Kerja yang terdapat didalam cerpen Mak Timah adalah sepertiberikut :

a) Kata kerja Tak Transitif dengan Pelengkap

i) Frasa sendi nama sebagai pelengkap

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Kata Kerja Frasa Sendi Nama

Ayah bangun dari tidurnya

Mak Timah datang bekerja di rumahAku berlari ke bilik

ii) Kata nama sebagai pelengkap

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Kata Kerja Kata Nama

Ayah cium pipi Idah

iii) kata Adjektif sebagai pelengkapAyat

Subjek Predikat

Frasa Nama Kata Kerja Kata Adjektif

Dadku menjadi sebak

b) Kata Kerja Tak Transitif dengan Kata Nama sebagai penerang

Ayat

Subjek PredikatFrasa Nama Kata bantu Aspek Frasa Kerja

Kata Kerja Penerang

Petang esoknya aku sudah siap berbaju kurung ungu

4.2 Binaa Frasa Kerja dengan Objek

Frasa kerja yang mengandungi frasa nama sebagai objek ialah yang dibentuk oleh kata kerja

transitif sebagai intinya dan frasa nama yang mengikuiti kata kerja itu sebagai objek atau

penyambutnya.

a) Frasa Kerja yang mengandungi satu objekAyat


17/27

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Kerja

Kata Nama Kata Kerja Objek Tepat

Afiq menggunakan pampers

Aku cuba mencari hujahAku menggelengkan kepala

b) Frasa Kerja yang mengandungi dua objek

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Kerja

Kata Nama Kata Kerja Objek Tepat Objek Sipi

Mak Timah memberitahu ku satu berita

Aku menekup mukaku dengan kedua-dua belah telapak tanganku.

4.3.Frasa Kerja dengan Kata Bantu

Unsur kata bantu dibentuk oleh kata bantu yang boleh disertai oleh kata penguat.Kata bantu

menerangkan kata kerja dari dua sudut makna iaitu mengikut makna yang didukung oleh kedua-

dua jenis kata bantu tersebut iaitu kata bantu aspek yang menerangkan aspek waktu bagi kerja,

manakala kata bantu ragam pula menerangkan ragam perasaan bagi kata kerja.

a) Kehadiran Kata Bantu Aspek sebelum Kata Kerja dalam cerpen Mak Timah.

Ayat

Subjek PredikatFrasa Nama Frasa Kerja

Kata Bantu Aspek Kata Kerja Pelangkap

Mak Timah akan menghidang makanan tengah hari kami

Mak Timah telah memberi tunjuk ajar kepada ku

Ayah telah mengambilnya bekerja atas cadangan nenek

Aku pernah mencadangkan Afiq tidur denganku

Afiq sedang tidur di biliknya (penerang)

Ayah akan mendukung Afiq

b) Kehadiran Kata Bantu Ragam sebelum Kata Kerja dalam cerpen Mak Timah

i. Dia datang hendak menyiksa hidup kita sahaja

ii. Aku boleh menjaga mereka.

iii. Aku tak mahu katakata yang terkeluar dari mulutku berbaur emosi.

iv. Ayah tidak lagi dapat bermesra dengan kami.

v. Aku dapat merasakan darahku menjalan ke muka dan berkumpul dipipiku.

vi. Apakah yang mahu ayah sampaikan padaku?

vii. Aku tidak tahu bagaimana hendak menjawab

4.4 Frasa Kerja dengan Ayat Komplemen.


18/27

Frasa kerja, sama ada jenis transitif atau tak transitif,boleh menerima ayat komplemen. Apabila

ini berlaku ayat yang terbentuk ialah ayat majmuk. Dalam ayat ini kata hubung pancangan

komplemen akan digunakan iaitu bahawa dan untuk yang berfungsi menggabungkan dua ayat

menjadi satu ayat iaitu penerbitan ayat majmuk pancangan komplemen.

a) Ayah bangun dari tidurnya untuk membuat susu Afiq.b) Aku selalu juga mencuba untuk bangun lebih awal daripada ayah

c) Afiq tidak ada masalah untuk tidur bersama-samaku pada malamnya.

d) Nampaknya ayah kena cari orang lain untuk menggantikan Mak Timah.

4.5 Unsur Keterangan dalam Frasa Kerja

ii) Keterangan waktu

a) Mak Timah sudah lama menjanda sejak kematian suaminya.

b) Mak Timah hanya bekerja pada waktu siang

iii) Keterangan cara

a) Afiq tiba-tiba menjerit dengan suara langsingnya.iv) Keterangan tujuan

a) Dia akan datang untuk memasak dan membasuh pakaian kami.

v) Keterangan alat

a) Pakaian Idah juga aku tukar dengan baju kurung.

vi) Keterangan bagai

a) Mak Timah bagaikan ibu kepadaku.

b) Kamu bertiga sudah dianggapnya macam anak sendiri.

4.6. Kesimpulan binaan frasa kerja yang terdapat di dalam cerpen Mak Timah.

Secara ringkasnya, binaan frasa kerja yang terdapat didalam cerpen ini adalah binaan frasa kerja

dengan objek dan tanpa objek. Sehubungan itu juga penulis banyak mengaplikasikan kata bantu

iaiatu frasa kerja dengan kata bantu aspek dan kata bantu ragam.Selain itu, ayat yang dibina

juga telah diperluaskan dengan kata hubung pancangan komplemen dan menerbitkan ayat

majmuk yang mengandungi frasa kerja dengan ayat komplemen.Unsur-unsur keterangan juga

telah digunakan ialah meliputi keterangan waktu,tempat,alat dan bagai.

5.0 Binaan Frasa Adjektif dalam ayat bahasa Melayu.

Frasa adjektif boleh terdiri daripada satu perkataan adjektif sahaja, atau deretan perkataan yang

mengandungi kata adjektif dengan kata abntu dan penguat, sama ada di hadapan atau di

belakang.

5.1 Binaan Satu Perkataan

Binaan ini terdiri daripada satu kata adjektif.Berikut adalah contoh daripada cerpen Mak Timah.

I. Terganggu oleh suara langsing Afiq

II. Suara garau ayah kadang-kadang membuat aku tersenyum.


19/27

Kata adjektif langsing dan garau merupakan kata adjektif tanpa imbuhan iaitu kata adjektif yang

terdiri dariapda satu kata dasar.

5.2 Binaan Dua Perkataan

Binaan jensi ini terdiri daripada dua perkataan iaitu sama ada kata adjektif dengan kata adjektifatau kata adjektif dengan kata nama.

a) Binaan kata adjektif + kata adjektif

Binaan ini boleh terdiri daripada 3 jenis iaitu dua kata adjektif yang menekankan unsur

keserasian makna, dua kata adjektif yang maknanya berlawanan dan deretan dua kata adjektif

dengan perkataan yang kedua digunakan oleh sebab unsur rima, yakni keindahan bunyi. Contoh

daripada cerpen Mak Timah seperti berikut :

a) Dua kata adjektif yang menekankan unsur keserasian makna

lemah lembut.b) Binaan kata adjektif + kata nama

Binaan ini merupakan kata adjektif yang terdiri daripada kata adjektif + kata nama terdiri daripada

kata adjektif yang menjadi inti frasa dengan kata nama sebagai penerang.Binaan kata adjektif

jenis ini boleh terdiri daripada frasa adjektif yang membawa maksud keserupaan dan frasa

adjektif yang membawa maksud kiasan. Binaan jenis ini juga tidak terdapat di dalam cerpen Mak

Timah. Sebaliknya penulis banyak menggunakan binaan satu perkataan sahaja.

5.3 Frasa Adjektif dan Penguat.

Frasa adjektif boleh terdiri daripada hanya sepatah kata adjektif dan boleh juga teridiri daripadakata adjektif yang disertai penguatnya.Berikut adalah hasil analisis daripada cerpen Mak Timah

a) Penguat hadapan

Kata penguat yang hadir sebelum kata adjektif dan berada selepas kata nama atau kata

bantu.Contoh ayat ialah Pampersnya sudah terlalu berat.

AYAT

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Adjektif

Kata Nama Kata Bantu Kata Penguat Kata Adjektif

Pampersnya sudah terlalu berat

5.4 Kata Bantu dalam Frasa Adjektif

AYAT

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Adjektif

Kata Nama Kata Bantu Kata Adjektif Kata Kerja Kata Nama

Aku sudah pandai membuat susunya

5.5 Susunan Frasa Adjektif dalam Ayat


20/27

Dalam bahasa Melayu, terdapat tiga jenis kedudukan frasa adjektif iaitu selepas subjek sebagai

predikat, selepas frasa kerja sebagai keterangan dan selepas frasa nama sebagai penerang.

Dalam jadual dibawah adalah hasil analisis susunan frasa adjektif dalam ayat bagi cerpen Mak

Timah.

a) Frasa Adjektif sebagai PredikatAyat

Subjek Predikat

1) Pampersnya sudah terlalu berat

2) Dia larat untuk menjaga Idah

3) Dia juga pandai memasak

4) Aku sudah pandai membuat susunya

b) Frasa Adjektif sebagai keterangan

AyatSubjek Predikat

Frasa Kerja Keterangan ( Kata Adjektif )

Afiq tiba-tiba menjerit dengan suara langsingnya

c) Frasa Adjektif sebagai penerang Kata Nama

Frasa Nama

Kata Nama Kata Adjektif

1) Mak Timah baik

2) Barang kemas

5.6 Kesimpulan Binaan Frasa Adjektif yang terdapat di dalam cerpen Mak Timah

Secara ringkasnya, penulis lebih banyak menggunakan binaan satu perkataan sahaja. Manakala

jika dilihat hasil analisis dari aspek susunan frasa adjektif dalam ayat, ketiga-tiga susunan

tersebut terdapat dalam cerepn ini.Kesimpulannya frasa adjektif sebagai predikat ialah satu

binaan yang boleh diperluaskan dengan menambah beberapa unsur seperti dalam rajah yang

berikut:

Kata Bantu + Kata Penguat+Kata Adjektif+Kata Keterangan+ Ayat Komplemen.

6.0 Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama ialah satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan

satu frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama itu.Kata sendi nama ialah

bentuk morfem atau kata yang letaknya di hadapan frasa nama.Berikut adalah contoh frasa sendi

nama yang terdapat di dalam cerpen Mak Timah.

Ayat

Subjek Predikat

Frasa Nama Frasa Sendi Nama

Kata Nama Kata Sendi Nama Frasa NamaAku dari sekolah


21/27

6.1 Binaan Frasa Sendi Nama dalam ayat bahasa Melayu.

i) Kata Sendi Nama + Frasa Nama

Dalam binaan ini kata sendi nama wujud sebagai perkataan yang letaknya dihadapan suatu frasa

nama.Binaan jenis ini terdapat di dalam cerpen Mak Timah. Hasil analisis adalah seperti di dalamjadual dibawah:

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama

dari sekolah

Frasa Sendi Nama


di rumah

daripada Mak Timah

ke rumahnyadari mulutku

ke dapur

di bandar

di pusat rekreasi

ii) Kata Sendi Nama + ( Kata Nama Arah )+ Frasa Nama

Dalam binaan ini kata sendi nama wujud sebagai perkataan yang letaknya di hadapan frasa

nama yang didahului satu unsur kata nama arah.Dalam masa yang sama,frasa sendi nama boleh

juga wujud tanpa nama arah.Frasa Nama


Kata Nama Arah Frasa Nama

di - rumah

di - bilik

di atas tilam

Walau bagaimanapun,bilangan binaan jenis ini sedikit di dalam cerpen Mak Timah.

iii) Kata Sendi Nama + ( Kata Nama Arah )+Frasa Nama + Keterangan.Binaan jenis ini terbentuk apabila frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama

itu diikuti keterangan.Seperti ayat komplemen juga, unsur keterangan hadir secara pilihan.

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi Nama Frasa Nama Keterangan

Kata Nama Arah Frasa Nama

di - bilikku pada waktu malamnya.

ke - bilikku lalu menyembahkan mukakudi - rumah aku biasanya menggunakan pakaian yang simple sahaja.


22/27


23/27

BIDANG KAJIAN LINGUISTIK

Kajian linguistik meliputi bidang yang luas. Antara kajian linguistik yang perlu diketahuioleh pelajar ialah fonetik dan fonologi, morfologi, sintaksis, leksikografi, semantik,pragmatik, linguistik sinkronik dan linguistik diakronik, linguistik teoritis danlinguistik terapan. Tiga bidang utama sahaja akan disentuh, iaitu:

i. bidang fonetik dan fonologi,ii. morfologiiii. sintaksis.

i. Fonetik dan FonologiPertuturan bahasa melibatkan bunyi-bunyi bahasa. Bunyi-bunyi bahasa yangdihasilkan berbentuk tertentu dan berbeza menurut bahasa tertentu. Kesemua bunyiyang dihasilkan merupakan bidang kajian ilmu fonetik dan fonologi. Fonetik menelitibunyi bahasa menurut cara sebutannya dan sifat-sifat akuastiknya, manakala ilmufonologi pula meneliti bunyi-bunyi bahasa tertentu mengikut fungsi, susunan danstrukturnya. Kita dapat melihat fungsi fonetik dan fonologi ini dengan menjelaskannya

bersertakan contoh yang memaparkan wujudnya perbezaan penelitian mengikut bidangkajian masing-masing. Sebagai contoh, bunyi "p" yang secara lazimnya menurut sifatfonetiknya diapit oleh tanda condong. Ia disebut dengan menutup kedua-dua bibir danmelepaskannya sehingga udara keluar dengan "menghasilkan suatu bunyi letupan".Penghasilan bunyi "p" tersebut merupakan deskripsi fonetik sahaja.

Seterusnya, jika dua bunyi yang secara fonetik mempunyai perbezaan tertentu, iadikatakan berbeza fonologinya. Perbezaan tersebut memperlihatkan perbezaan makna.Ini bermakna dua bunyi tersebut dikatakan mempunyai perbezaan fonologi jika bunyi-bunyi tersebut memperlihatkan perbezaan makna. Sebagai contoh, di dalam bahasaMelayu, bunyi "p" dan "t" berbeza dari segi fungsional atau secara fonologi. Ia disebutsebagai pasangan minimum kerana kata-kata yang dihasilkan oleh kedua-dua bunyitersebut berbeza dari segi kata-kata yang dihasilkan, seperti dalam contoh kata "padi"dan "tadi". "Padi" merujuk kepada sejenis tanaman, manakala "tadi" merujuk kepadakata keterangan masa. Jelas, perbezaan pasangan minimum tersebut memperlihatkanwujudnya tafsiran makna yang berlainan bagi kedua-dua kata tersebut. Perbezaanmakna yang dibawa oleh bunyi-bunyi tersebut merupakan bidang kajian ilmu fonologi.

ii. MorfologiNik Safiah Karim et al. (1993) mentakrifkan morfologi sebagai "bidang ilmu bahasa yangmengkaji struktur, bentuk dan penggolongan kata", manakala Arbak Othman (1968)menjelaskan morfologi sebagai peninjauan linguistik yang menitikberatkan hubunganantara morfem dan varian morfem. Sebagai rumusan, dapat disimpulkan bahawa

morfologi ialah bidang yang mengkaji cara kata dibentuk. Bentuk kajian morfologi yangterkecil ialah morfem dan bentuk yang terbesar ialah kata. Kata mempunyai bentuk yangbebas, bermakna dan dapat berdiri sendiri manakala morfem terdiri daripada duabahagian, iaitu bentuk bebas dan bentuk terikat.

Kata-kata yang dibentuk lahir daripada kata yang terdapat di dalam sesuatu bahasa danjuga melalui proses-proses tertentu. Kata yang dilahirkan melalui kata tertentu; sebagaicontoh di dalam bahasa Melayu merupakan kata yang dihasilkan di dalam bahasaMelayu itu sendiri. Manakala, kata yang melalui proses tertentu pula ialah melalui prosespengimbuhan, penggandaan dan pemajmukan. Melalui proses pengimbuhan kata dasar,kata yang dihasilkan ialah kata terbitan. Melalui proses penggandaan, kata yang

dihasilkan merupakan kata ganda dan melalui proses pemajmukan pula, kata yangdihasilkan merupakan kata majmuk.


24/27

Di dalam bahasa Melayu, terdapat bentuk kata utama; yakni kata nama, kata kerja, dankata adjektif. Contoh kata nama ialah "sabun", "cangkul', dan "penyapu". Contoh katakerja pula ialah kata "gerak", "kumpul" dan "letup" manakala contoh kata adjektif ialahkata "baik", "gemuk" dan "panjang". Selain kata utama, terdapat juga kata tugas yang

mempunyai tugas tertentu, sama ada di dalam perkataan atau binaan ayat.

iii. SintaksisPerkataan "sintaksis" berasal daripada perkataan Yunani "suntutein" yang bermaksudmenyusun atau susunan. Di dalam bidang linguistik, "sintaksis" bermaksud "kajianpembentukan ayat". Menurut Kamus Linguistik (1997), sintaksis ialah cabang ilmulinguistik yang mengkaji proses pembentukan ayat, seperti penyusunan kata kepadaayat dan cara hubungan antara kata di dalam ayat. Nik Safiah Karim et al. (1986)mendefinisikan sintaksis sebagai "bidang linguistik yang mengkaji proses pembinaanayat". Abdullah Hassan (1981) menyatakan sintaksis ialah "istilah untuk mengkajipembentukan ayat", iaitu bagaimana morfem dan kata disusun menjadi unit sintaksisyang kecil iaitu frasa, atau menjadi klausa, dan ayat merupakan inti terbesar. Asmah Hj.Omar (1968) turut mendefinisikan sintaksis sebagai "bahagian daripada linguistikdeskriptif atau sinkronis yang mempelajari kombinasi kata di dalam rangkai kata danayat".

Berdasarkan pandangan tersebut, kita dapat merumuskan bahawa sintaksis sebagaibidang ilmu bahasa yang mengkaji "bentuk, struktur dan binaan ayat". Ia sebenarnyamengkaji konstruksi ayat, iaitu mengkaji bagaimana ayat dibentuk bermula denganpenyusunan perkataan untuk membentuk frasa, klausa dan seterusnya ayat. Bidangkajian sintaksis pula meliputi perkataan, frasa, klausa dan ayat. Kajian sintaksismelibatkan kajian tentang bentuk, struktur dan binaan ayat serta hukum atau rumustatabahasa yang mendasari cara penggabungan dan penyusunan perkataan atau

kelompok perkataan untuk membina ayat.


25/27


26/27


27/27

assmnt umie!!

Documents