สถาบันวิจัยและพัฒนาโลจิสติกส

มหาวิทยาลัยหอการคาไทย

Myanmar

Thailand

Laos

Vietnam

Cambodia

Malaysia

ดานชายแดนอรัญประเทศ

จังหวัดสระแกว

โซอุปทานสินคา:แบบจำลองโซอุปทานและโลจิสติกส

กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร

โครงการพัฒนาระบบ

การจัดการโลจิสติกส์อุตสาหกรรม

ในเขตเศรษฐกิจชายแดน

ไทย – กัมพูชา

1

ประเทศไทยมีพรมแดนติดต่อกับกัมพูชาเป็นระยะทาง725กิโลเมตรมีด่านผ่านแดนถาวรจำนวน6แห่งและจุดผ่อนปรนจำนวน9แห่งใน6จังหวัด ที่ สามารถ

ส่ง ออก และ นำ เข้า สินค้า ได้ ดัง แสดง ใน ตาราง ที่ 1 ทำให้ การ ค้า ชายแดน ระหว่าง ไทย และ กัมพูชา มี

สัดส่วน มากกว่า ร้อย ละ 50 ของ มูลค่า การ ค้า รวม ระหว่าง ประเทศ ทั้ง สอง และ มี แนว โน้ม ที่ จะ เพิ่ม ขึ้น

อย่าง ต่อ เนื่อง โดย ทั่วไป การ ค้า ชายแดน ระหว่าง ไทย กับ กัมพูชา มี อยู่ 2 ลักษณะ ได้แก่ การ ค้า ใน รูป

แบบ การ คา้ ชายแดน ทีแ่ท ้จรงิ คอื เปน็การ ซือ้ ขาย ระหวา่ง คนใน พืน้ที ่ที ่อาศยั อยู ่บรเิวณ จงัหวดั ชายแดน

และ การ ค้า ใน รูป แบบ คล้าย กับ การ ค้า ระหว่าง ประเทศ ซึ่ง ไม่ ได้ มี การ ทำการ ค้าขาย เฉพาะ กลุ่ม ผู้ ค้า

ภายใน พื้นที่ บริเวณ จังหวัด ชายแดน เท่านั้น แต่ ประกอบ ด้วย ผู้ ค้า จาก ส่วน กลาง และ ที่ อื่นๆ เข้า มา

ดำเนิน การ ค้าขาย ผ่าน ชายแดน

1 บทนำ

จังหวัด จุดผ่านแดนถาวร จุดผ่อนปรน

สระแก้ว จุดผ่านแดนถาวรบ้านคลองลึก •

(อำเภออรัญประเทศ) -

ปอยเปต (อำเภอโอโจรว

จังหวัดบันเดียเมียนเจย)

จุดผ่อนปรนบ้านตาพระยา •

(อำเภอตาพระยา) - บ้านบึงตะกวน

(จังหวัดบันเตียเมียนเจย)

จุดผ่อนปรน บ้านหนองปรือ •

(อำเภออรัญประเทศ) - มาลัย

(จังหวัดบันเตียเมียนเจย)

จุดผ่อนปรน บ้านเขาดิน (อำเภอคลองหาด) •

– บานกิโล (อำเภอสำเภาลูน

จังหวัดพระตะบอง)

จันทบุรี จุดผ่านแดนถาวรบ้านแหลม •

(อำเภอโป่งน้ำร้อน) -

บ้านกร๊อมเรียง (อำเภอกร๊อมเรียง

จังหวัดพระตะบอง)

จุดผ่านแดนถาวรบ้านผักกาด •

(อำเภอโป่งน้ำร้อน) -

บ้านคลองจะกร๊อม (กรุงไพลิน)

จุดผ่อนปรนบ้านซับตารี •

(อำเภอสอยดาว) - บ้านโอลำดวน

(อำเภอพนมปรึก จังหวัดพระตะบอง)

จุดผ่อนปรนบ้านบึงชนังล่าง •

(อำเภอโป่งน้ำร้อน) - บ้านสวายเลง

(อำเภอกร็อมเรียง จังหวัดพระตะบอง)

จุดผ่อนปรนบ้านสวนส้ม (อำเภอสอยดาว) •

- บ้านโอลั๊วะ (อำเภอพนมปรึก

จังหวัดพระตะบอง)

2

จังหวัด จุดผ่านแดนถาวร จุดผ่อนปรน

อุบลราชธานี จุดผ่อนปรนช่องอานม้า (อำเภอน้ำยืน) •

– บ้านสะเดียลวาง (อำเภอจอมกระสาน

จังหวัดพระวิหาร)

สุรินทร์ จุดผ่านแดนถาวรช่องจอม •

(อำเภอกาบเชิง) - โอร์เสม็ด

(อำเภอสำโรง จังหวัดอุดรมีชัย)

ตราด จุดผ่านแดนถาวรบ้านหาดเล็ก •

อำเภอคลองใหญ่ - จามเยียม

อำเภอมณฑลสีมา จังหวัดเกาะกง

จุดผ่อนปรนบ้านหมื่นด่าน (ตำบลบ่อพลอย •

อำเภอบ่อไร) – บ้านศาลเจ้า (อำเภอสัมลูด

จังหวัดพระตะบอง)

จุดผ่อนปรน (บ้านมะม่วงตำบลนนทรี •

อำเภอบ่อไร่) บ้านฉอระกา(อำเภอสำรูด

จังหวัดพระตะบอง)

ศรีสะเกษ จุดผ่านแดนถาวรช่องสะงำ •

(อำเภอภูสิงห์) - ช่องจวม

(อำเภออัลลองเวง

จังหวัดอุดรมีชัย)

จุดผ่อนปรนเพื่อการท่องเที่ยวช่องทางขึ้•

นเขาพระวิหาร (อำเภอกันทร) ติดต่อกับ

ปราสาทเขาพระวิหาร (อำเภอจอมกระสาน

จังหวัดพระวิหาร)

ตารางที่1 จุด ผ่าน แดน ประเภท ต่าง ๆ ของ ประเทศไทย ตาม แนว ชายแดน ไทย – กัมพูชา

เมื่อ พิจารณา สถานการณ์ การ ค้า ชายแดน ติด พรมแดน ประเทศ กัมพูชา ใน แผนภาพ ที่ 1 จะ เห็น ได้ ว่า

ใน ป ี2556 มี มลูคา่ สง่ ออก สนิคา้ จาก ประเทศไทย ไป ประเทศ กมัพชูา เทา่กบั 84,088 ลา้น บาท คดิ เปน็ สดัสว่น

รอ้ย ละ 13.45 ของ มลูคา่ การ สง่ ออก สนิคา้ จาก ประเทศไทย ผา่น ดา่น ชายแดน รวม ทัง้หมด และ ม ีมลูคา่ การนำ

เข้า สินค้า จาก ประเทศ กัมพูชา มายัง ประเทศไทย เป็น มูลค่า เท่ากับ 9,748 ล้าน บาท คิด เป็น ร้อย ละ 2.03 ของ

การนำ เข้า ชายแดน รวม มูลค่า การ ค้า ชายแดน ไทย-กัมพูชา ระหว่าง ปี 2551 - 2556 มี มูลค่า เพิ่ม ขึ้น อย่าง ต่อ

เนื่อง ตั้งแต่ ปี 2551 โดย ใน ปี 2556 มี มูลค่า รวม 93,836 ล้าน บาท เพิ่ม ขึ้น จาก ปี 2551 (มี มูลค่า ประมาณ

50,308 ลา้น บาท) สำหรบั การ คา้ ชายแดน ระหวา่ง ไทย กบั กมัพชูา จะ เกดิ ขึน้ ใน จงัหวดั ที ่ม ีอาณาเขต ตดิตอ่ กบั

ประเทศ กมัพชูา(บรุรีมัย ์สรุนิทร ์ศรี สะ เกศ อบุลราชธาน ีจนัทบรุ ีตราด และ สระแกว้) โดย ใน ป ี2556 จงัหวดั

สระแก้ว มี มูลค่า การ ค้า ชายแดน ไทย-กัมพูชา สูงสุด ด่าน รวม ทั้ง สิ้น 52,511.52 ล้าน บาท มูลค่า การ ส่ง ออก

51,625.85 ล้าน บาท และ มูลค่า การนำ เข้า เท่ากับ 8,025.74 ล้าน บาท ได้ ดุลการค้า 43,600.10 ล้าน บาท

3

แผนภาพที่1 มูลค่า การ ค้า ชายแดน ไทย – กัมพูชา (ราย จังหวัด) ปี 2556

เมื่อ พิจารณา สถานการณ์ การ ค้า ชายแดน ติด พรมแดน ประเทศ กัมพูชา แยก ตาม ด่าน ดัง แสดง ใน

แผนภาพ ที ่2 จะ เหน็ ได ้วา่ ใน ป ี2555 - 2556 การ คา้ ชายแดน ผา่น ดา่น ศลุกากร อรญัประเทศ จงัหวดั สระแกว้

ถือว่า มี มูลค่า การ ค้า ชายแดน สูงสุด และ มี อัตรา การ เจริญ เติบโต เพิ่ม สูง ขึ้น เป็น ลำดับ ใน ปี 2556 มี มูลค่า

การ ค้า ชายแดน ไทย - กัมพูชา ผ่าน ด่าน ศุลกากร อรัญประเทศ จังหวัด สระแก้ว รวม ทั้ง สิ้น 59,651.6 ล้าน บาท

มี มูลค่า การ ส่ง ออก 51,625.85 ล้าน บาท และ มูลค่า การนำ เข้า 8025.75 ล้าน บาท

4

จาก ข้อมูล ข้าง ต้น ชี้ ให้ เห็น ว่า การ ค้า ชายแดน ไทย - กัมพูชา โดย เฉพาะ อย่าง ยิ่ง ใน จังหวัด สระแก้ว

มี ศักยภาพ ที่ จะ สามารถ พัฒนา ต่อ ได้ ใน อนาคต เนือง จาก มี การ เติบโต อย่าง ต่อ เนื่อง และ เป็น จังหวัด ที่ ตั้ง

อยู่ ใน เส้น ทาง ตาม แนว ระเบียง เศรษฐกิจ ตอน ใต้ (Southern Economic Corridor: SEC) เชื่อม โยง ไทย -

กัมพูชา - เวียดนาม ซึ่ง จุด เชื่อม ต่อ จังหวัด สระแก้ว ไป ยัง ประเทศ กัมพูชา นั้น นั้น จะ เป็น เส้น ทาง สาย R1

กรงุเทพฯ - พนมเปญ - โฮ จ ิมนิต ์ซติี ้- วงั เตา ซึง่ สามารถ เชือ่ม ตอ่ ไป ยงั ประเทศ เวยีดนาม และ ตอ่ ไป ยงั ประเทศ จนี

และ เปน็เสน้ ทาง ที ่อยู ่ใน ขอ้ ตกลง วา่ดว้ยการขนสง่ขา้มแดนในอนุภมูภิาคลุม่แมน่ำ้โขง(GMS Cross Border

Transport Agreement) เพือ่ อำนวย ความ สะดวก การ ผา่น แดน และ ขา้ม แดน ของ คน และ สนิคา้ ใน อน ุภมูภิาค

อีก ด้วย ดัง นั้น ใน โครงการ พัฒนา ระบบ การ จัด การ โล จิ สติ กส์ ใน เขต เศรษฐกิจ ชายแดน ไทย - กัมพูชา นี้ จึง จะ

มุ่ง เน้น การ ศึกษา ไป ที่ การ ค้า ชายแดน ไทย - กัมพูชา ใน จังหวัด สระแก้ว

แผนภาพที่3 ด่าน อรัญประเทศ

แผนภาพที่2 สัดส่วน มูลค่า การ ค้า ชายแดน ไทย –กัมพูชา (ราย ด่าน) ปี 2556

ที่มา: กอง เทคโนโลยี สารสนเทศ กรม การ ค้า ต่าง ประเทศ โดย ความ ร่วม มือ จาก กรม ศุลกากร

5

แผนภาพที่4 พรมแดน ไทย กัมพูชา ใน จังหวัด สระแก้ว

นอกจาก นี้ จาก การ ศึกษา ข้อมูล มูลค่า สินค้า ส่ง ออก จาก ข้อมูล กรม ศุลกากร อรัญประเทศ จังหวัด

สระแกว้ จะ เหน็ ได ้วา่ สนิคา้ สง่ ออก ไป ยงั กมัพชูา ผา่น จงัหวดั สระแกว้ ที ่สำคญั ไดแ้ก ่เครือ่งยนต,์ อะไหล ่รถยนต/์

ส่วน ประกอบ จักรยานยนต์ รถ แทร็ก เตอร์, เครื่อง ดื่ม ประเภท นม, อาหาร สัตว์/อาหาร กุ้ง, เบียร์ (เครื่อง ดื่ม

ประเภท เบียร์), ยาง ใน/นอก รถ ทุก ชนิด, เครื่อง ดื่ม/น้ำ อัดลม/น้ำ หวาน ต่างๆ, ปูนซีเมนต์ ฯลฯ ส่วน สินค้า นำ

เขา้ จาก กมัพชูา ผา่น จงัหวดั สระแกว้ ที ่สำคญั ไดแ้ก ่มนั สำปะหลงั (สด/ ชิน้/ ผลติภณัฑ)์, ถงั แกส๊/ แทง็ค ์เปลา่/

ไอ โซ แท็งค์, เศษ เหล็ก, เครื่อง ใช้ ไฟฟ้า และ อุปกรณ์ เศษ อลู มิ เนียม, เครื่อง รับ โทรทัศน์, เศษ ทองแดง,

ถั่ว เหลือง, ส่วน ประกอบ สำหรับ กล้อง Digital กล้อง/ อุปกรณ์ ถ่าย ภาพ, เศษ กระดาษ, ข้าวโพด/ข้าวโพด

เลี้ยง สัตว์

จาก ข้อมูล ที่ ผลิตภัณฑ์ มวล รวม ของ จังหวัด สระแก้ว จะ เห็น ได้ ว่า เศรษฐกิจ ของ จังหวัด ถูก ขับ เคลื่อน

ด้วย 2 ภาค ส่วน คือ ภาค การเกษตร ซึ่ง ประกอบ ด้วย เกษตรกรรม การ ล่า สัตว์ การ ป่า ไม้ และ การ ประมง และ

ภาค นอก การเกษตร ซึ่ง ประกอบ ด้วย ภาค อุตสาหกรรม การ ค้า ปลีก ค้า ส่ง และ อื่นๆ

โดย หาก พิจารณา ที่ อุตสาหกรรม แล้ว จะ พบ ว่า อุตสาหกรรม เกษตร ถือว่า เป็น อุตสาหกรรม หนึ่ง

ที่ มี ความ สำคัญ ต่อ เศรษฐกิจ ของ จังหวัด สระแก้ว รวม ถึง เมื่อ พิจารณา สินค้า ค้า ที่ มี มูลค่า การ ค้า การนำ เข้า -

ส่ง ออก ผ่าน ด่าน ชายแดน จังหวัด สระแก้ว สูงสุด 10 อันดับ แรก ทั้ง ใน ปี 2555 และ 2556 จะ พบ ว่า อาหาร

6

สัตว์ เป็น สินค้า หนึ่ง ที่ มี มูลค่า การ ส่ง ออก จาก ประเทศไทย ไป ยัง ประเทศ กัมพูชา สูง อยู่ ใน 10 อันดับ แรก รวม

ถึง เมื่อ พิจารณา โซ ่อุปทาน ของ สินค้า อาหาร สัตว์ พบ ว่า ใน จังหวัด สระแก้ว มี การ ขยาย ตัว ของ อุตสาหกรรม การ

แปรรปู ขา้วโพด เลีย้ง สตัว ์และ มนั สำปะหลงั ขัน้ ตน้ เปน็ ขา้วโพด อบ แหง้ และ มนั เสน้ ซึง่ เปน็ วตัถดุบิ หลกั สว่น หนึง่

สำหรับ การ ผลิต อาหาร สัตว์ ใน สัดส่วน ที่ ค่อน ข้าง สูง โดย ผลผลิต ที่ นำ มา แปรรูป นั้น ส่วน หนึ่ง มา จาก เกษตรกร

ใน สระแก้ว ที่ ปลูก พืช ทั้ง สอง ชนิด รวม ถึง มี อีก ส่วน หนึ่ง มี การนำ เข้า มา จาก เกษตรกร ใน ประเทศ กัมพูชา ผ่าน

ทาง ชายแดน จังหวัด สระแก้ว โดย เฉพาะ อย่าง ยิ่ง มัน สำปะหลัง ที่ มี มูลค่า การนำ เข้า จาก ประเทศ กัมพูชา มายัง

ประเทศไทย สูง อยู่ ใน 10 อันดับ แรก ทั้ง ใน ปี 2555 และ 2556 เช่น กัน

ดัง นั้น สำหรับ การ คัด เลือก โซ่ อุปทาน เป้า หมาย สำหรับ จัด ทำ แบบ จำลอง ใน เขต เศรษฐกิจ ชายแดน

ไทย - กมัพชูา ที ่จงัหวดั สระแกว้ นัน้ ทาง ทมี ที ่ปรกึษา จงึ เลอืก สนิคา้ อาหาร สตัว ์และ วตัถดุบิ ตัง้ ตน้ สำหรบั อาหาร

สตัว ์มา เปน็ โซ ่อปุทาน ที ่จะ ทำการ ศกึษา เนือ่งจาก โซ ่อปุทาน ของ สนิคา้ ดงั กลา่ว ม ีความ เกีย่ว เนือ่ง กบั โครงสรา้ง

การ ผลิตภัณฑ์ มวล รวม (GPP) ของ จังหวัด สระแก้ว ประกอบ กับ ใน เขต ชายแดน ไทย - กัมพูชา มี ผู้ ประกอบ

การ ใน โซ่ อุปทาน ของ อุตสาหกรรม ดัง กล่าว อยู่ เป็น จำนวน มาก รวม ถึง มูลค่า นำ เข้า และ ส่ง ออก ของ สินค้า

ที่ มี ความ เกี่ยว เนื่อง กับ อุตสาหกรรม ดัง กล่าว นิ บริเวณ ชายแดน ไทย - กัมพูชา ใน จังหวัด สระแก้ว มี ปริมาณ สูง

ต่อ เนื่อง มา เป็น เวลา หลาย ปี

7

2การพัฒนาระบบโลจิสติกส์

ในเขตเศรษฐกิจชายแดนไทย-สระแก้ว

ผ่านด่านชายแดนอรัญประเทศ

ในสว่นที่2นี้จะแสดงถงึสภาพการดำเนนิงานดา้นโซ่อปุทานและโลจิสติกส์ในปจัจบุนัของอตุสาหกรรมอาหารสตัว์และวตัถดุบิตัง้ตน้ผา่นดา่นชายแดนอรญัประเทศจังหวัดสระแก้วปัญหาอุปสรรคสำหรับระบบโลจิสติกส์การค้าชายแดนและนำเสนอแบบจำลองโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ในระดับผู้ประกอบการและในระดับจังหวัด

2.1 โซ่อปุทานและโลจิสติกส์ปจัจบุนัและของอตุสาหกรรมอาหารสตัว์และวตัถดุบิ

ตั้งต้นผ่านด่านชายแดนอรัญประเทศจ.สระแก้ว

โซ่อปุทานของอตุสาหกรรมอาหารสตัว์และวตัถดุบิตัง้ตน้ในประเทศไทยพบวา่แหลง่ตน้นำ้วตัถดุบิ

ที่สำคญัแหง่หนึง่ของอตุสาหกรรมดงักลา่วในประเทศไทยไดแ้ก่จงัหวดัสระแกว้จะเหน็ได้วา่จงัหวดัสระแกว้

มีแหล่งวัตถุดิบต้นน้ำสองแหล่งที่สำคัญแหล่งแรกได้แก่ไร่มันสำปะหลังและไร่ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในจังหวัด

สระแก้วโดยพืชทั้ง2ชนิดนี้ถือเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญในอันดับที่2และ4ของจังหวัดสระแก้วตามลำดับ

และแหลง่ที่สองไดแ้ก่ไร่มนัสำปะหลงัและไร่ขา้วโพดเลีย้งสตัว์ในกมัพชูาโดยผลผลติจากทางสองแหลง่จะ

ถูกส่งเข้ามาแปรรูปขั้นต้นที่สถานประกอบการในเขตจังหวัดสระแก้ว

สำหรับผลผลิตที่มาจากเกษตรกรในจังหวัดสระแก้วส่วนใหญ่เกษตรกรจะนำผลผลิตมาขายให้กับ

ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมแปรรูปขั้นต้นเองโดยตรง ในขณะที่ผลผลิตที่มาจากเกษตรกรทางฝั่งกัมพูชา

ส่วนใหญ่จะนำเข้ามาโดยผู้ประกอบการอุตสาหกรรมแปรรูปขั้นต้นชาวไทยที่ได้เข้าไปลงทุนทำลานรับซื้อ

เมล็ดข้าวโพดเลี้ยงสัตว์และมันเส้นในประเทศกัมพูชาเองโดยในปัจจุบันจังหวัดสระแก้วมีผู้ประกอบการ

อตุสาหกรรมแปรรปูที่เกีย่วขอ้งกบัพชืเศรษฐกจิทัง้2ชนดินี้จำนวนมากไดแ้ก่โรงส/ีกะเทาะเปลอืกขา้วโพด

โรงอบเมล็ดข้าวโพดโรงผลิตมันเส้น

ผลผลติสว่นที่เปน็ขา้วโพดเลีย้งสตัว์จะมาผา่นกระบวนการอบที่สถานประกอบการที่เปน็โรงอบและ

ไซโลในจงัหวดัสระแกว้กอ่นที่จะสง่เขา้สู่โรงงานผลติอาหารสตัว์ซึง่สว่นใหญ่จะตัง้อยู่ในเขตจงัหวดัสระบุรีและ

สมทุรปราการสว่นผลผลติที่เปน็มนันัน้จะถกูสง่มาผา่นกระบวนการสบัให้เปน็มนัเสน้และทำการคดัและตรวจ

สอบคณุภาพที่สถานประกอบการที่เปน็โรงผลติมนัเสน้กอ่นทำการสง่เขา้สู่โรงงานผลติเอทานอลและโรงงาน

ผลิตอาหารสัตว์ในประเทศหรือส่งต่อไปยังท่าเรือแม่น้ำและท่าเรือเกาะสีชังเพื่อทำการส่งออกต่อไป

แผนภาพที่5แสดงรูปแบบห่วงโซ่อุปทานของอุตสาหกรรมผลิตอาหารสัตว์และวัตถุดิบตั้งต้นซึ่งมี

แหล่งต้นน้ำอยู่ในจังหวัดสระแก้ว-กัมพูชา

8

แผนภาพที่5 รูป แบบ ห่วง โซ่ อุปทาน ของ อุตสาหกรรม ผลิต อาหาร สัตว์ และ วัตถุดิบ ตั้ง ต้น

8

5

2.2

2.2.1

Contract Farming

2.2 ปัญหาโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ปัจจุบันของอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ผ่านด่าน

ชายแดนจังหวัดสระแก้ว

สรุป ปัญหา ภาพ รวม การ ค้า ชายแดน ของ อุตสาหกรรม อาหาร สัตว์ ผ่าน ด่าน ชายแดน จังหวัด สระแก้ว

ได้ ดังนี้

2.2.1การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการจัดหาผลผลิตมันสำปะหลังและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์

การ ผลิต ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ และ มัน สำปะหลัง ใน ประเทศ ไม่ เพียง พอ ต่อ ความ ต้องการ เนื่อง มา

จาก การ ปรบั เปลีย่น พชื เพาะ ปลกู ใน หลาย จงัหวดั โดย เกษตรกร หนั ไป ปลกู ออ้ย ยางพารา และ ลำ ใย สง่

ผล ให้ พื้นที่ การ ผลิต ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ ของ ไทย มี แนว โน้ม ลด ลง นอกจาก นี้ ความ ต้องการ มัน สำปะหลัง ที่

เพิม่ สงู ขึน้ อนั เนือ่ง มา จาก การ ขยาย ตวั ของ ตลาด จนี ทำให ้ผลผลติ ใน ประเทศ เพยีง พอ ตอ่ ความ ตอ้งการ ใน

การ ผลิต ดัง นั้น ผู้ ประกอบ การ ต้อง พึ่งพา ผลผลิต มัน สำปะหลัง และ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ จาก ประเทศ เพื่อน

บา้น ทัง้ ใน รปู แบบ ของ การ รบั ซือ้ จาก เกษตรกร ที ่ปลกู เอง และ เกษตรกร ที ่อยู ่ภาย ใต ้Contract Farming

เพือ่ นำ มา การ เพิม่ มลูคา่ แลว้ สง่ ออก หรอื สง่ ตอ่ เขา้ โรงงาน อาหาร สตัว ์ใน ประเทศ ซึง่ ความ สามารถ ใน การ

จัดหา ผลผลิต ทั้ง มัน สำปะหลัง และ ข้าวโพด ให้ เพียง พอ จะ ช่วย ลด การ เสีย โอกาส ที่ ผู้ ประกอบ การ จะ ได้

ราย ได ้เพิม่ ซึง่ จาก ปญัหา การ ขาดแคลน วตัถดุบิ ทัง้ ใน สว่น ของ มนั สำปะหลงั และ ขา้วโพด เลีย้ง สตัว ์ทำให ้

ผู้ ประกอบ การ หลาย ราย ต้อง มี การ ไป ตั้ง ลาน รับ ซื้อ ใน กัมพูชา เนื่องจาก ไม่ มั่นใจ ใน คุณภาพ ของ วัตถุดิบ

หาก ไม ่ได ้ไป ทำการ คดั เลอืก ดว้ย ตวั เอง ซึง่ ผู ้ประกอบ การ ไทย ที ่รบั ซือ้ สนิคา้ เกษตร จาก กมัพชูา ม ีปญัหา ที ่

9

2.2.2การขาดแคลนผลผลิตมันสำปะหลังและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์

เนือ่งจาก ใน ปจัจบุนั ม ีผู ้ประกอบ การ หลาย ราย ม ีการ ไป ตัง้ ลาน รบั ซือ้ ใน กมัพชูา เพือ่ จดัหา วตัถดุบิ

ทำให ้จำนวน ลาน รบั ซือ้ ผลผลติ ใน กมัพชูา จำนวน เพิม่ มาก ขึน้ (เพิม่ ขึน้ ประมาณรอ้ยละ 200) ทำให ้ม ีการ

แย่ง ซื้อ วัตถุดิบ กัน ใน กลุ่ม ผู้ ประกอบ การ คน ไทย และ ใน ส่วน ของ ผู้ ซื้อ เวียดนาม จาก ฝั่ง ชายแดน กัมพูชา

- เวียดนาม ส่ง ผล ให้ ผลผลิต มี ราคา เพิ่ม ขึ้น ปัจจุบัน ประเทศ จีน และ เวียดนาม เห็น โอกาส จึง พยายาม

ขยาย พื้นที่ เพาะ ปลูก มัน สำปะหลัง ใน รูป แบบ ของ Contract Farming ใน กัมพูชา รวม ถึง มี การ เข้า มา

ตั้ง ลาน รับ ซื้อ มัน จาก เกษตรกร ใน กัมพูชา แย่ง กับ ผู้ ประกอบ การ ไทย แต่ อุปสรรค ตอน นี้ ต้นทุน ค่า ขนส่ง

ทาง ถนน ไป ยัง เวียดนาม และ จีน ยัง สูง มาก เทียบ กับ ค่า ขนส่ง จาก แหล่ง ที่ ปลูก มายัง ไทย แต่ อย่างไร ก็ตาม

หาก การ ก่อสร้าง ถนน เชื่อม ระ ห่าง กัมพูชา เวียดนาม และ จีน เสร็จ สมบูรณ์ และ ต้นทุน การ ขนส่ง ไป ยัง

เวียดนาม และ จีน ลด ลง เกษตรกร อาจ มี การ ขาย ผลผลิต ให้ กับ จีน และ เวียดนาม มาก ขึ้น ซึ่งผู้ ประกอบ

การ ไทย อาจ เสีย โอกาส ใน การ รับ ซื้อ ผลผลิต จาก เกษตรกร กัมพูชา มา เพิ่ม มูลค่า (แผนภาพ ที่ 7)

ตอ้ง แบก รบั ภาระ ตน้ทนุ ใน การ คดั แยก สนิคา้ โดย ทัว่ไป เนือ่งจาก เกษตรกร กมัพชูา ขาดแคลน ความ รู ้และ

เทคโนโลย ีใน การ เพาะ ปลกู พชื ใน เชงิ พาณชิย ์รวม ทัง้ ขาดแคลน เงนิ ทนุ ใน การ ซือ้ เมลด็ พนัธุ ์ปุย๋ ตลอด จน

เครื่องจักร และ อุปกรณ์ ทางการ เกษตร ที่ ทัน สมัย ทำให้ ผลผลิต ต่อ ไร่ อยู่ ใน ระดับ ต่ำ และ ไม่ ได้ มาตรฐาน

ตาม ที่ ผู้ ซื้อ ต้องการ อีก ทั้ง ยัง มี ปัญหา สินค้า คุณภาพ ต่ำ ปลอมปน เป็น จำนวน มาก (แผนภาพ ที่ 6)

9

( 6)

6

2.2.2

( 200%) -

Contract Farming

แผนภาพที่6 การ เปลี่ยนแปลง รูป แบบ จัดหา ผลผลิต มัน สำปะหลัง และ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์

10

แผนภาพที่7 การ ขาดแคลน ผลผลิต มัน สำปะหลัง และ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์

แผนภาพที่8 ลาน รับ ซื้อ ผลผลิต มัน สำปะหลัง และ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ ใน กัมพูชา

10

( 7)

7

8

การขาดแคลน

ผลผลิต

11

2.2.3นโยบายภาครัฐเกี่ยวกับการนำเข้าสินค้าเกษตร

นโยบาย ภาค รฐั ดา้น การ จดัการ สนิคา้ เกษตรไม ่แนน่อน ทัง้ ใน สว่น ของ การ รบั จำนำ การ ประกนั

ราคา และ กำหนด โควตา การนำ เข้า เนื่องจาก ความ ต้องการ ผลผลิต ทั้ง ใน ส่วน ของ มัน สำปะหลัง และ

ข้าวโพด มี มากกว่า ความ สามารถ ใน การ ผลิต ได้ ใน ประเทศ ดัง นั้น หาก ผู้ ประกอบ การ ไทย สามารถ หา

ผลผลติ ทัง้ ใน สว่น ของ มนั สำปะหลงั และ ขา้วโพด ได ้มาก ขึน้ จะ ยิง่ ทำให้ ผู ้ประกอบ การ ม ีราย ได้ มาก ขึน้ ซึง่

นโยบาย ภาค รัฐ ทั้ง ใน รูป แบบ ของ การ จำกัด โควตา นำ เข้า การ รับ จำนำ และ การ ประกัน ราคา จะ ทำให้

กลไก ตลาด มี ความ บิดเบือน นอก เหนือ จาก นี้ ความ ไม่ ชัดเจน ของ นโยบาย ภาค รัฐ ยัง ส่ง ผล ให้ ใน ปี 2557

ผู ้ประกอบ การนำ เขา้ ขา้วโพด เลีย้ง สตัว ์ได ้ชา้ เนือ่งจาก ทาง ภาค รฐั ประกาศ ชว่ง เวลา นำ เขา้ ชา้ กวา่ ป ีที ่ผา่น

มา สง่ ผล ให ้ผู ้ประกอบ การ ไทย สว่น หนึง่ ขาด ราย ได ้จาก การ ขาดแคลน ผลผลติ มา แปรรปู เพือ่ สง่ ขาย และ อกี

สว่น หนึง่ จะ ขาดทนุ จาก การ ลงทนุ ดา้น ปจัจยั การ ผลติ ให ้กบั เกษตรกร กมัพชูา ภาย ใต ้Contract Farming

เนื่องจาก เกษตรกร ไม่ สามารถ ส่ง สินค้า ส่ง กลับ มา ขาย ที่ ประเทศไทย ได้ (แผนภาพ ที่ 9)

11

2.2.3

2557

Contract Farming ( 9)

9

แผนภาพที่9 นโยบาย ภาค รัฐ เกี่ยว กับ การนำ เข้า สินค้า เกษตร

12

2.2.4การบริหารจัดการส่งสินค้าข้ามแดน

การ ขนสง่ สนิคา้ ขา้ม แดน โดย เฉพาะ มนั สำปะหลงั และ ขา้วโพด เลีย้ง สตัว ์ม ีความ ยุง่ ยาก เนือ่งจาก

ต้อง มี การ ขอ ใบ อนุญาต ขน ย้าย ที่เลขาธิการ คณะ กรรมการ กลาง ว่า ด้วย ราคา สินค้า และ บริการ หรือ

ผู้ ซึ่ง เลขาธิการ คณะ กรรมการ กลาง ว่า ด้วย ราคา สินค้า และ บริการ มอบ หมาย ซึ่ง จะ เสีย เวลา ค่อน ข้าง

นาน โดย เฉพาะ อย่าง ยิ่ง การ ขนส่ง มัน สำปะหลัง หาก ทำการ ขอ อนุญาต แล้ว แต่ มี การ ขน ย้าย ออก นอก

พื้นที่ 6 อำเภอ ได้แก่ อ. สอยดาว อ. โป่งน้ำร้อน จังหวัด จันทบุรี และ อ. ตาพระยา อ. โคก สูง

อ. อรญัประเทศ อ. คลอง หาด จ.สระแกว้ จะ ตอ้ง ม ีการ ขอ อนญุาต อกี นอกจาก นี ้การ ขนสง่ มนั สำปะหลงั

และ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ ต้อง มี หนังสือ รับรอง สุข อนามัย พืช (Phytosanitary Certificate) ที่ ออก โดย

หน่วย งาน ที่ มี อำนาจ ของ ประเทศ ผู้ ส่ง ออก หรือ ให้ โดย หน่วย งาน หรือ สถาบัน ที่ หน่วย งาน ของ รัฐ ของ

ประเทศผู้ ส่ง ออก ให้การ รับรอง (Competent Authority: CA) และ หนังสือ รับรอง ถิ่น กำเนิด สินค้า

(Certificate of Origin: C/O) ที่ ออก โดย หน่วย งาน ของ รัฐ หรือ หน่วย งาน ที่ มี อำนาจ ออก หนังสือ รับรอง

ดัง กล่าว ของ ประเทศ ผู้ ผลิต ด้วย (แผนภาพ ที่ 10)

12

2.2.4

6

. . . . . . .

(Phytosanitary Certificate) (Competent

Authority: CA) (Certificate of Origin: C/O) ( 10)

10

แผนภาพที่10 นโยบาย ภาค รัฐ เกี่ยว กับ การนำ เข้า สินค้า เกษตร

13

2.2.5โครงสร้างการคมนาคมเพื่อสนับสนุนการค้าชายแดน

โครงสร้าง การ คมนาคม เพื่อ สนับสนุน การ ค้า ชายแดน โดย โดย เฉพาะ อย่าง ยิ่ง ทาง ราง ยัง ไม่

สามารถ ใช้ ประโยชน์ ได้ อย่าง เต็ม ที่ อัน เนื่อง มา จาก การ พัฒนา เส้น ทาง รถไฟ ยัง ขาด หาย ไป 2 ช่วง คือ

ระหว่าง อรัญประเทศ - คลอง ลึก ระยะ ทาง 6 กิโลเมตร และ ระหว่าง ปอย เปต - ศรี โสภณ ระยะ ทาง

48 กโิลเมตร เพือ่ สนบัสนนุ การ เดนิ ทาง ขนสง่ และ การ คา้ ระหวา่ง กนั การ พฒันา ทางหลวง พเิศษ ระหวา่ง

เมือง สาย ชลบุรี - หนองคาย ยัง ไม่ ได้ ดำเนิน การ ก่อสร้าง ซึ่ง หาก ได้ ดำเนิน การ ก่อสร้าง แล้ว เสร็จ จะ ช่วย

เพิม่ ประสทิธภิาพ ใน การ ขนสง่ สนิคา้ เนือ่งจาก เสน้ ทาง สาย นี ้จะ เชือ่ม โยง ทา่เรอื แหลม ฉบงั กบั โครง ขา่ย

เส้น ทาง หลัก ไป ยัง ด่าน การ ค้า ชายแดน ไทย-กัมพูชา ที่ อำเภอ อรัญประเทศ จ.สระแก้ว (แผนภาพ ที่ 11)

13

2.2.5

2 - 6 - 48

-

- . ( 11)

11

2.2.6

/

10.00-12.00 .

แผนภาพที่11 โครงสร้าง การ คมนาคม เพื่อ สนับสนุน การ ค้า ชายแดน

14

2.2.6ด่านชายแดนระหว่างประเทศ

ดา่น ชายแดน คลอง ลกึ มี ขนาด เลก็ เกนิ ไป สภาพ พืน้ที่ ของ การ จราจร คอ่น ขา้ง จำกดั เนือ่งจาก ม ี

ผู ้ประกอบ การ/นกั ทอ่ง เทีย่ว เดนิ ทาง เขา้ มา บรเิวณ ตลาด โรง เกลอื หรอื เดนิ ทาง เขา้ไป ทอ่ง เทีย่ว ยงั ประเทศ

กัมพูชา รวม ทั้ง มี รถ บรรทุก สินค้า ของ ไทย ที่ จะ ผ่าน แดน เพื่อ นำ สินค้า ไป ส่ง ใน ฝั่ง ของ ประเทศ กัมพูชา

ทำให้ การ จราจร ใน ช่วง เวลา เช้า ประมาณ 10.00 - 12.00 น. เกิด ความ คับคั่ง และ ล่าช้า ไม่ สามารถ สร้าง

ความ ประโยชน์ ใน ทางการ ค้า ระหว่าง ประเทศ ได้ อย่าง มี ประสิทธิภาพ รวม ถึง เนื่องจาก ด่าน ชายแดน

คลอง ลึก ไม่มี การ แยก ช่อง ทาง ระหว่าง การ เดิน ทาง ของ คน กับ การ ขนส่ง สินค้า บริเวณ จุด ผ่าน แดน ทำให้

เกิด ความ พลุกพล่าน ปะปน และ สับสน รวม ทั้ง ส่ง ให้ รถ บรรทุก สินค้า ที่ จะ เดิน ทาง เข้าไป ส่ง สินค้า ยัง ฝั่ง

ประเทศ กัมพูชา เคลื่อน ตัว ได้ อย่าง ช้าๆ เพราะ ต้อง ระมัดระวัง ที่ จะ เกิด อุบัติเหตุ เฉี่ยว ชน ผู้คน ที่ เดิน ทาง

อยู่ ใน บริเวณ นั้น นอกจาก นี้ บริเวณ ด่าน ชายแดน คลอง ลึก ไม่มี พื้นที่ พัก รถ ทำให้รถ บรรทุก ของ ไทย ที่ รอ

ทำ พิธีการ ต่างๆ สำหรับ การ เดิน ทางออก นอก ประเทศ จอด รอ บริเวณ ไหล่ ทางการ จราจร เพื่อ เข้า ตลาด

โรง เกลือ หรือ บริเวณ ที่ ว่าง ต่างๆ บริเวณ นั้น ซึ่ง มี ระยะ ทาง ที่ จอด ต่อ กัน ประมาณ 2 - 3 กิโลเมตร ทำให้

กีดขวาง พื้นที่ ถนน และ ทำให้ จราจร หน้า ด่าน ติดขัด ตลอด เวลา (แผนภาพ ที่ 12)

14

2-3 ( 12)

12

2.2.7 ( )

แผนภาพที่12 ด่าน ชายแดน ระหว่าง ประเทศ

15

2.2.7การบริหารโลจิสติกส์ภายในองค์กรของผู้ประกอบการชายแดน(ลานรับซื้อและโรงอบ)

สำหรับ กา รบ ริ หาร โล จิ สติ กส์ ภายใน องค์กร พบ ว่า ใน ส่วน ของ กระบวนการ ผลิต สถาน ประกอบ

การ ส่วน ใหญ่ ขาด ระบบ มาตรฐาน ใน การ ควบคุม และ มาตรฐาน ใน การ ปฏิบัติ งาน ใน กระบวนการ ผลิต

อาศัย ประสบการณ์ และ ความ ชำนาญ ใน การ ดำเนิน งาน เป็น หลัก นอกจาก นี้ สถาน ประกอบ การ ยัง ไม่มี

ระบบ ใน การ บำรงุ รกัษา เครือ่งจกัร สง่ ผล ให ้กระบวนการ ผลติ ขาด การ ประสทิธภิาพ และ กอ่ ให ้เกดิ ปญัหา

ดา้น คณุภาพ อตัรา ผลผลติ ไป จนถงึ ตน้ทนุ การ ผลติ นอกจาก นี ้สถาน ประกอบ การ ขาด กระบวนการ ใน การ

พจิารณา คดั เลอืก ผู ้สง่ มอบ วตัถดุบิ อยา่ง เปน็ รปู ธรรม รวม ทัง้ ขาด กระบวนการ ทำ ขอ้ ตกลง การ ทำ สญัญา

และ สร้าง ความ ร่วม มือ กับ ผู้ ส่ง มอบ ใน ระยะ ยาว ส่ง ผล ให้ คุณภาพ ของ วัตถุดิบ มี ความ ผันแปร และ เกิด

ปัญหา ด้าน ปริมาณ วัตถุดิบ ไม่ สอดคล้อง กับ ปริมาณ ความ ต้องการ ใช้ ใน ส่วน ของ การ จัด เก็บ ทั้ง วัตถุดิบ ที่

เป็น หัวมัน สำปะหลัง สด และ ฝัก ข้าวโพด อาหาร สัตว์ มี การ จัด เก็บ ไว้ กลาง แจ้ง ใน ลักษณะ ของ การ เท กอง

โดย ไม่มี การ แบ่ง แยก กอง ตาม แหล่ง ที่มา หรือ ตาม ลักษณะ คุณภาพ และ ไม่มี การ ปัก ป้าย บ่ง ชี้ ลำดับ การ

รับ เข้า วัตถุดิบ ทำให้ บาง ครั้ง ผู้ ปฏิบัติ งาน เลือก หยิบ วัตถุดิบ ไม่ เป็น ไป ตาม ลำดับ การ เข้า ก่อน - ออก ก่อน

(FIFO) ซึ่ง ส่ง ผล ให้ เกิด ความ สูญ เสีย และ เสื่อม คุณภาพ และ ใน ส่วน ของ การ จัด ส่ง ไป ยัง ลุก ค้า จะ เป็นการ

ขนส่ง ตรง ไป ยัง ลูกค้า โดย สถาน ประกอบ การ ส่วน ใหญ่ ใช้ การ ว่า จ้าง บริษัท ผู้ ขนส่ง โดย รถ ขนส่ง ที่ ใช้ ส่วน

ใหญ่ ยัง เป็น รถ ขนาด เล็ก โดย หาก สถาน ประกอบ การ ขนาด เล็ก อาจ มี การ ขนส่ง สินค้า แบบ ไม่ เต็ม คัน ซึ่ง

ส่ง ผล ให้ ต้นทุน ของ ผู้ ประกอบ การ สูง เมื่อ เทียบ กับ มูลค่า ของ สินค้า ที่ บรรทุก (แผนภาพ ที่ 13)

15

- (FIFO)

( 13)

13 แผนภาพที่13 กา รบ ริ หาร โล จิ สติ กส์ ภายใน องค์กร

16

2.2.8ข้อจำกัดด้านช่องทางการตลาด

เนื่องจาก ลักษณะ ทางการ ตลาด ของ ผลผลิต แปรรูป จาก การเกษตร เพื่อ นำ ไป ผลิต เป็น อาหาร

สัตว์ มี ลักษณะ เป็น ตลาด เฉพาะ สำหรับ กลุ่ม ลูกค้า ซึ่ง เป็น ผู้ ผลิต อาหาร สัตว์ โดย ผู้ ผลิต อาหาร สัตว์ ภายใน

ประเทศ มี ผู้ ผลิต ราย ใหญ ่ซึง่ ครอบ ครอง สว่น แบง่ ตลาด ถงึ ประมาณร้อยละ 70 อยู ่เพียง ไม่ กี่ ราย ประกอบ

กับ ผู้ ประกอบ การ ส่ง ออก ผลผลิต เหล่า นี้ ถูก จำกัด ให้ เป็น ผู้ ประกอบ การ ที่ ได้ รับ การ จัด สรร โค วต้า ส่ง ออก

จาก กระทรวง พาณิชย์ เท่านั้น ดัง นั้น สถาน ประกอบ การ จึง ประสบ ปัญหา เกี่ยว กับ ช่อง ทางการ การ ตลาด

โดย ใน ปัจจุบัน ผู้ ประกอบ การ ต้อง ส่ง ผลผลิต ไป ส่ง ยัง ผู้ ประกอบ การ ผลิต อาหาร สัตว์ ที่ อยู่ ค่อน ข้าง ไกล

๖นอก เขต จังหวัด สระแก้ว) ทำให้ ประสบ ปัญหา ต้นทุน ค่า ขนส่ง สูง ทั้งๆ ที่ อาหาร สัตว์ บาง ส่วน ก็ มี การ ส่ง

กลับ มา เพื่อ ส่ง ออก ไป ยัง (แผนภาพ ที่ 14)

แผนภาพที่14 ข้อ จำกัด ด้าน ช่อง ทางการ ตลาด

16

2.2.8

70%

) ( 14)

14

2.3

2

.

17

2.3.1แบบจำลองโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ในมิติผู้ประกอบการ

การบริหารจัดการผู้ส่งมอบวัตถุดิบ

ใน การ บรหิาร จดัการ ผู ้สง่ มอบ สถาน ประกอบ การ ควร กำหนด กลไก ใน ใน การ พจิารณา คดั เลอืก

ผู้ ส่ง มอบ วัตถุดิบ อย่าง เป็น รูป ธรรม รวม ทั้ง กำหนด มาตรฐาน ใน การ ทำ ข้อ ตกลง รวม ถึง สัญญา ใน การ ซื้อ

ขาย ผลผลิต รวม ถึง สร้าง ความ ร่วม มือ กับ ผู้ ส่ง มอบ ใน ระยะ ยาว เช่น การนำ แนวคิด Certified Supplier

หรือ Contract Farming มา ใช้ ซึ่ง จะ ส่ง ผล ให้ คุณภาพ ของ วัตถุดิบ มี ความ ผันแปร น้อย ลง นอกจาก นี้ ใน

การ แก้ ปัญหา วัตถุดิบ ที่ ไม่ เพียง พอ แนวทาง การ การ แก้ ปัญหา ส่วน หนึ่ง ต้อง อาศัย การ ส่ง เสริม จาก ภาค

รัฐ ใน การ ปรับ นโยบาย ทางการ เกษตร ที่ เกี่ยวข้อง กับ โควตา การนำ เข้า ผลผลิต ทางการ เกษตร โดย

เฉพาะ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ ให้ มี ความ เหมาะ สม เพื่อ ให้ สถาน ประกอบ การ มี วัตถุดิบ มา แปรรูป เพื่อ ส่ง ขาย

ให้ กับ ลูกค้า นอก เหนือ จาก นี้ ทาง ภาค รัฐ ควร มี การ ส่ง เสริม สถาน ประกอบ การ ใน พื้นที่ จังหวัด สระแก้ว

โดย การ เพิ่ม โควตา ใน การ เป็น ผู้ ส่ง ออก รวม ถึง ส่ง เสริม ให้ มี การ ตั้ง โรงงาน ผลิต อาหาร สัตว์ ใน พื้นที่ เพื่อ

ให้ ผู้ ประกอบ การ มี ช่อง ทางใน การ ขาย สินค้า เพิ่ม มาก ขึ้น และ ไม่ ต้อง เสีย ต้น ทุน โล จิ สติ กส์ ใน การ ขนส่ง

สินค้า ไป ขาย ให้ กับ ลูกค้า ที่ อยู่ ไกล

การบรหิารจดัการกระบวนการภายในของผู้ประกอบการในชายแดนจงัหวดัสระแกว้(ลาน

รับซื้อและโรงอบ)

จาก การ เขา้ไป วนิจิฉยั สถาน ประกอบ การ ใน อตุสาหกรรม อาหาร สตัว ์และ วตัถดุบิ ตัง้ ตน้ ที ่ม ีการ

ค้าขาย ผ่าน ด่าน ชายแดน จังหวัด สระแก้ว ใน เบื้อง ต้น พบ ประเด็น ปัญหา ที่ มี ลักษณะ คล้ายคลึง กัน ทั้ง ใน

ส่วน ของ การ วางแผน การ ขาย การ วางแผน การ ผลิต และ การ วางแผน วัตถุดิบ การ จัด ซื้อ จัดหา วัตถุดิบ

การ ผลติ การ จดัการ คลงั วตัถดุบิ การ จดัการ คลงั สนิคา้ สำเรจ็รปู การ ขน ถา่ย การ ขนสง่ การ สง่ มอบ รวม

ถึง การ รับ คืน สินค้า ที่ ไม่ ได้ คุณภาพ ตาม ที่ ลูกค้า กำหนด โดย สามารถ สรุป ประเด็น ปัญหา และ แนวทาง ที่

สถาน ประกอบ การ สามารถ นำ ไป ใช้ ดำเนิน การ การ ปรับปรุง การ ดำเนิน งาน ใน ด้าน ต่างๆ ได้ ดัง แสดง ใน

ตาราง ที่ 2 ดังนี้

2.3แบบจำลองโซ่อุปทานและโลจิสติกส์

แบบ จำลอง โซ่ อุป ทาน และ โล จิ สติ กส์ จะ แบ่ง เป็น 2 ส่วน โดย ใน ส่วน แรก เป็น ส่วน ของ ผู้ ประกอบ การ

ใน โซ่ อุปทาน ที่ จัด ต้อง ปรับ แนวทาง การ บริหาร จัดการ และ ส่วน ที่ สอง จะ แสดง ถึง แบบ จำลอง โซ่ อุป ทาน และ

โล จิ สติ กส์ ของอุตสาหกรรม อาหาร สัตว์ และ วัตถุดิบ ตั้ง ต้น ผ่าน ด่าน ชายแดน อรัญประเทศ จ.สระแก้ว

18

กิจกรรม แนวทางการแก้ไขปัญหา

การวางแผนกลยุทธ์ สถาน ประกอบ การ ควร ม ีการ ปรบัปรงุ ให ้ม ีการ วางแผน

ทั้ง ระยะ สั้น กลาง ยาว โดย ให้ มี การ เชื่อม โยง กัน

ระหว่าง แผนการ ขาย แผนการ ผลิต และ แผน วัตถุดิบ

เพื่อ ให้ เกิด ความ สอดคล้อง (synchronization)

ระหว่าง อุปสงค์ (demand) และ อุปทาน (supply)

ซึ่ง ควร ประกอบ ด้วย

แผนการ ขายแผน ระยะ ยาว (ราย ไตรมาส) และ แผน ระยะ a.

กลาง (ราย เดือน) เพื่อ ประ มาน การ การ ขาย

และ หา ช่อง ทางการ ขาย เพิ่ม

แผนการ ขาย ระยะ สั้น (ราย สัปดาห์) เพื่อ b.

วางแผน การ ส่ง มอบ สินค้า ให้ กับ ลุก ค้า

แผนการ ผลิตแผน ระยะ ยาว (ราย ป/ีราย ไตรมาส) และ แผน a.

ระยะ กลาง (ราย เดือน) เพื่อ วางแผน กำลัง

การ ผลิต และ ทรัพยากร การ ผลิต (เครื่องจักร

อุปกรณ์ ต่างๆ) ให้ สอดคล้อง กับ แผนการ ขาย

แผน ผลติ ระยะ สัน้ (ราย สปัดาห)์ เพือ่ จดั ตาราง b.

การ ผลิต ให้ สอดคล้อง กับ แผนการ ส่ง มอบ

แผนการ จัดหา วัตถุดิบแผน ระยะ ยาว (ราย ป ี/ราย ไตรมาส) และ แผน a.

ระยะ กลาง (ราย เดอืน) เพือ่ ประเมนิ และ จดัหา

แหล่ง วัตถุดิบ ให้ สอดคล้อง กับ ความ ต้องการ

แผน ระยะ สั้น (ราย สัปดาห์) เพื่อ จัดการ b.

ปริมาณ วัตถุดิบ ใน คลัง ให้ เหมาะ สม กับ ตาราง

การ ผลิต

นอกจาก นี้ สถาน ประกอบ การ ควร มี การ จัดการ

สารสนเทศ เพือ่ การ วางแผน ไดแ้ก ่การ บนัทกึ รวบรวม

สรุป และ วิเคราะห์ ข้อมูล เพื่อ การ ตัดสิน ใจ ใน การ

วางแผน

19

กิจกรรม แนวทางการแก้ไขปัญหา

การขายและการตลาด สำหรับ สถาน ประกอบ การ ควร มี การ พิจารณา หา ช่อง

ทางใน การ ขาย เพิ่ม รวม ถึง ควร มี กระบวนการ ใน การ

วเิคราะห ์ความ คุม้ คา่ รวม ถงึ กำไร จรงิ ที ่ได ้จาก การ ขาย

สนิคา้ ให ้กบั ลกุ คา้ แตล่ะ ราย เพือ่ จะ ได ้กำหนด ชอ่ง การ

การ ขาย ได ้ถกู ตอ้ง นอก เหนอื จาก นี ้ทาง สถาน ประกอบ

การ ควร มี การ พัฒนา ศักยภาพ ตนเอง เพื่อ จะ ก้าว ไป สู่

การ ดำเนนิ ธรุกจิ ใน ฐานะ ผู ้สง่ ออก ซึง่ จะ ชว่ย สรา้ง ราย

ได้ ให้ กับ สถาน ประกอบ การ มาก ขึ้น

กระบวนการผลิต สถาน ประกอบ การ ควร มี การ พัฒนา และ ปรับปรุง

กระบวนการ ผลิต อย่าง ต่อ เนื่อง โดย ให้ พนักงาน มี

ส่วน ร่วม เพื่อ ปรับปรุง คุณภาพ ลด ของ เสีย และ ลด

ต้นทุน การ ผลิต และ ควร มี การ สร้าง มาตรฐาน สำหรับ

การ ควบคุม และ การ ดำเนิน งาน สำหรับ พนักงาน

นอกจาก นี้ สถาน ประกอบ การ ควร สร้าง ระบบ ใน

การ บำรุง รักษา เครื่องจักร เพื่อ เพิ่ม ประสิทธิภาพ ใน

กระบวนการ ผลิต

กระบวนการจัดซื้อจัดหา สถาน ประกอบ การ ควร ม ีการ วางแผน เพือ่ จดั ซือ้ จดัหา

วตัถดุบิ รวม ถงึ ควร ม ีการ ทำ สญัญา สัง่ วตัถดุบิ ลว่ง หนา้

ไว้ ส่วน หนึ่ง เพื่อ ให้ มั่นใจ ว่า มี วัตถุดิบ มา ใช้ ใน การ ผลิต

โดย ดำเนนิ การ ควบคู ่กบั การ รบั ซือ้ หนา้ โรงงาน ใน กรณ ี

ที ่วตัถดุบิ ที ่ม ีไม ่เพยีง พอ รวม ถงึ ควร ม ีการ วางแผน การ

ขนส่ง ร่วม กับ เกษตรกร ควบคู่ กับ เกษตรกร ว่า จ้าง รถ

ขนส่ง เอง ขนาด ตาม ปริมาณ ที่ เหมาะ สม

ทาง สถาน ประกอบ การ ควร มี กระบวนการ ใน การ

บันทึก และ จัด เก็บ ข้อมูล ผล การ ดำเนิน งาน ของ ผู้ ส่ง

มอบ เพื่อ นำ มา ประเมิน ผล ผู้ ส่ง มอบ แต่ละ ราย และ

นำ มา ใช้ ประกอบ การ ตัดสิน ใจ ด้าน การ เลือก แหล่ง

วัตถุดิบ

20

กิจกรรม แนวทางการแก้ไขปัญหา

การจัดการคลังสินค้า สถาน ประกอบ การ ควร มี การ พัฒนาการ จัดการ คลัง

วัตถุดิบ และ คลัง สินค้า โดย ให้ มี การ จัดสรร พื้นที่

อาคาร ที่ มี หลังคา บาง ส่วน สำหรับ จัด เก็บ วัตถุดิบ

และ สินค้า ที่ สภาพ อากาศ มี ผล ต่อ คุณภาพ รวม ถึง

ควร มี ระบบ การ บ่ง ชี้ คุณลักษณะ เฉพาะ ของ วัตถุดิบ

และ สินค้า แต่ละ กอง เพื่อ การ เลือก หยิบ ตาม ลำดับ

โดย ใน ระยะ แรก อาจ ทำ เป็น ระบบ Visual Control

ก่อน และ ใน อนาคต สถาน ประกอบ การ ควร นำ ระบบ

สารสนเทศ มา ใช้ ใน การ บริหาร คลัง สินค้า เพื่อ การ

บันทึก จำนวน วัตถุดิบ และ สินค้า ที่ จัด เก็บ รวม ถึง

ตำแหน่ง การ จัด เก็บ อย่าง เคร่งครัด

นอกจาก นี ้ทาง สถาน ประกอบ การ ควร ม ีการ จดั เตรยีม

พื้นที่ คลัง สินค้า บาง ส่วน ไว้ เพื่อ เก็บ วัง ข้าวโพด ที่ จะ

นำ มา ใช้ เป็น เชื้อ เพลิง ใน การ อบ แห้ง เนื่องจาก หาก

ซัง ดัง กล่าว ถูก เก็บ กลาง แจ้ง จะ เสื่อม คุณภาพ และ ไม่

สามารถ นำ มา ใช้ได้ ทั้งนี้ ทาง สถาน ประกอบ การ ควร

มี การ วิเคราะห์ ความ คุ้ม ค่า ระหว่าง การ สร้าง คลัง เพิ่ม

เติม เพื่อ เก็บ ซัง ข้าวโพด ไว้ ใช้ เป็น เชื้อ เพลิง กับ การ ซื้อ

เชื้อ เพลิง มา ใช้ โดยตรง

การจัดการสินค้าคงคลัง ทาง สถาน ประกอบ การ ควร มี ระบบ ใน การ วางแผน

วัตถุดิบ และ สินค้า คงคลัง โดย อาจ ต้อง มี การ กำหนด

ระดับ สต๊อก ของ วัตถุดิบ และ ระดับ สต๊อก สินค้า ที่ ผลิต

แล้ว ให้ เหมาะ สม และ สอดคล้อง กับ แผนการ ขาย

21

กิจกรรม แนวทางการแก้ไขปัญหา

การจัดส่ง ใน ส่วน ของ การ ขน ถ่าย สินค้า สถาน ประกอบ การ ควร

ปรับปรุง ระบบ การ ดำเนิน งาน เพื่อ ป้องกัน การ ฟุ้ง

กระจาย ของ ฝุน่ และ การ ตกหลน่ ของ สนิคา้ ใน ระหวา่ง

การ ขน ถ่าย โดย การ พัฒนา วิธี การ ทำงาน ที่ เหมาะ

สม เช่น อาจ ใช้ ผ้าใบ ปู รอง ห่อ หุ้ม และ คลุม สินค้า ที่

เตรียม ขนส่ง

สำหรับ การ ขนส่ง และ ส่ง มอบ ทาง สถาน ประกอบ

การ ควร มี การ กำหนด เส้น ทางการ เดินรถ ให้ ระยะ ทาง

สั้น ที่สุด รวม ถึง เลือก ขนาด รถ ขนส่ง ให้ เหมาะ สม

ตาม ปริมาณ สินค้า ที่ ส่ง มอบ และ ควร มี การ พิจารณา

เปรยีบ เทยีบ ความ คุม้ คา่ ระหวา่ง การ ซือ้ รถ เปน็ ของ ตวั

เอง เทียบ กับ การ ว่า จ้าง บริษัท ผู้ ขนส่ง

ระบบการจัดการข้อมูลและสารสนเทศ (IT) สถาน ประกอบ การ ควร มี การ พัฒนา และ นำ เอา ระบบ

สารสนเทศ มา ใช้ ใน การ จัด เก็บ ข้อมูล ที่ สำคัญ และ ที่

เปน็ ประโยชน ์เชน่ ขอ้มลู คณุภาพ ของ วตัถดุบิ ที ่รบั ซือ้

จาก เกษตรกร แต่ละ ราย ปริมาณ วัตถุดิบ และ สินค้า

คง เหลือ แต่ละ วัน ข้อมูล ความ สูญ เสีย ใน กระบวนการ

ผลิต

ตารางที่2 แบบ จำลอง การ จัด การ โล จิ สติ กส์ แก่ ผู้ ประกอบ การ จังหวัด สระแก้ว

22

การบริหารจัดการผู้ประกอบการในส่วนของอุตสาหกรรมปลายน้ำ

เนื่องจาก ลักษณะ ทางการ ตลาด ของ ผลผลิต แปรรูป จาก การเกษตร เพื่อ นำ ไป ผลิต เป็น อาหาร

สัตว์ มี ลักษณะ เป็น ตลาด เฉพาะ สำหรับ กลุ่ม ลูกค้า ซึ่ง เป็น ผู้ ผลิต อาหาร สัตว์ โดย ผู้ ผลิต อาหาร สัตว์ ภายใน

ประเทศ ม ีผู ้ผลติ ราย ใหญ ่ซึง่ ครอบ ครอง สว่น แบง่ ตลาด ถงึ ประมาณรอ้ยละ 70 อยู่ เพยีง ไม ่กี ่ราย ประกอบ

กับ ผู้ ประกอบ การ ส่ง ออก ผลผลิต เหล่า นี้ ถูก จำกัด ให้ เป็น ผู้ ประกอบ การ ที่ ได้ รับ การ จัด สรร โค วต้า ส่ง ออก

จาก กระทรวง พาณชิย ์เทา่นัน้ ดงั นัน้ สถาน ประกอบ การ จงึ ประสบ ปญัหา เกีย่ว กบั ชอ่ง ทางการ การ ตลาด

โดย เฉพาะ อยา่ง ยิ่ง สำหรับ ลูกคา้ ซึง่ เป็น ผู้ ผลิต อาหาร สตัว์ ราย ใหญ่ บาง ราย จะ ไม่มี การ ยืนยัน การ สง่ มอบ

กอ่น กำหนดการ สง่ มอบ สง่ ผล ให ้สนิคา้ ที ่สง่ ไป ถกู ปฏเิสธ การ รบั ซือ้ หรอื ตอ้ง รอ จำหนา่ย หนา้ โรงงาน เปน็

ระยะ เวลา นาน 1 - 3 วัน สถาน ประกอบ การ ต้อง เสีย ค่า ใช้ จ่าย ใน การ ขนส่ง ซึ่ง สถาน ประกอบ การ อาจ มี

การ เปลีย่น ไป จำหนา่ย ให ้แก ่ลกูคา้ ราย อืน่ ตอ่ ไป ดงั นัน้ นอกจาก นี ้เพือ่ ให ้เกดิ ประโยชน ์สงูสดุ กบั ผู ้ประกอบ

การ ใน จังหวัด สระแก้ว ที ่โดย ปกติ ต้อง นำ ผลผลิต มัน เส้น และ ข้าวโพด อบ แห้ง ส่ง ไป ขาย ต่อ ให ้กับ โรงงาน

ผลิต อาหาร สัตว์ หรือ โรงงาน ผลิต เอ ทา นอล ที่ ตั้ง อยู่ ไกล ทาง ภาค รัฐ อาจ มี การ สนับสนุน ให้ มี การ ตั้ง

โรงงาน ผลิต อาหาร สัตว์ และ โรงงาน ผลิต เอ ทา นอล ใน เขต ชายแดน ไทย - กัมพูชา ใน จังหวัด สระแก้ว โดย

ผลผลิต ที่ ได้ จาก โรงงาน ดัง กล่าว ส่วน หนึ่ง สามารถ ส่ง ออก กลับ ไป ขาย ยัง กัมพูชา ซึ่ง จะ ช่วย ให้ ผู้ ประกอบ

การ สามารถ ลด ต้น ทุน โล จิ สติ กส์ รวม ถึง สามารถ สร้าง ราย ได้ ให้ เกิด ขึ้น ใน จังหวัด ได้

2.3.2แบบจำลองโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ในมิติจังหวัดสระแก้ว

จาก การ ที่ ผู้ ประกอบ การ ประสบ ปัญหา การ ขาดแคลน วัตถุดิบ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ ตลอด จน

ความ ต้องการ มัน เส้น ที่ เพิ่ม มาก ขึ้น เนื่อง มา จาก การ ขยาย ตัว ของ การ ส่ง ออก ใน ยัง ประเทศ จีน ส่ง ผล ให้ มี

ผู้ ประกอบ การ หลาย ราย มี การนำ เข้า ผลผลิต ทั้ง สอง ประเภท มา จาก เกษตรกร ใน กัมพูชา โดย ผู้ ประกอบ

การ บาง สว่น ได ้เขา้ไป ลงทนุ ทำ ลาน รบั ซือ้ เมลด็ ขา้วโพด เลีย้ง สตัว ์และ มนั เสน้ ใน ประเทศ กมัพชูา เอง เพือ่

นำ ผลผลิต เข้า มา โดย ผลผลิต ส่วน ที่ เป็น ข้าวโพด อบ แห้ง จะ มา ผ่าน กระบวนการ อบ ที่ สถาน ประกอบ การ

ที่ เป็น โรง อบ และ ไซโล ใน ประเทศไทย ก่อน ที่ จะ ส่ง เข้า สู่ โรงงาน ผลิต อาหาร สัตว์ ใน ประเทศ ส่วน ผลผลิต ที่

เปน็ มนั เสน้ นัน้ หาก ผู ้ประกอบ การ ไทย เขา้ไป ตัง้ ลาน รบั ซือ้ ใน กมัพชูา และ นำ ออก มา เอง สามารถ สง่ ตอ่ ไป

ยงั ปลาย ทาง ได ้เลย โดย สว่น หนึง่ จะ สง่ เขา้ สู ่โรงงาน ผลติ เอ ทา นอล และ โรงงาน ผลติ อาหาร สตัว ์ใน ประเทศ

และ อีก ส่วน หนึ่ง จะ ส่ง ต่อ ไป ยัง ท่าเรือ แม่น้ำ และ ท่าเรือ เกาะสีชัง เพื่อ ทำการ ส่ง ออก ต่อ ไป

สำหรับ ผลผลิต ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ และ มัน เส้น ที่ นำ เข้า มา โดย ผู้ ประกอบ การ กัมพูชา เอง

ผู ้ประกอบ การ กมัพชูา สว่น ใหญ ่จะ นำ มา ขาย ตอ่ ให ้กบั ลาน รบั ซือ้ ใน ไทย ซึง่ เปน็ ผู ้ประกอบ การ โรง อบ และ

ไซโล โดย ส่วน ที่ เป็น ข้าวโพด อบ แห้ง จะ มา ผ่าน กระบวนการ อบ ที่ สถาน ประกอบ การ ดัง กล่าว ก่อน ที่ จะ ส่ง

เข้า สู่ โรงงาน ผลิต อาหาร สัตว์ ใน ประเทศ ส่วน ผลผลิต ที่ เป็น มัน เส้น นั้น จะ มา ผ่าน การ คัด และ ตรวจ สอบ

คุณภาพ ก่อน ทำการ ส่ง เข้า สู่ โรงงาน ผลิต เอ ทา นอล และ โรงงาน ผลิต อาหาร สัตว์ ใน ประเทศ และ อีก ส่วน

23

หนึ่ง จะ ส่ง ต่อ ไป ยัง ท่าเรือ แม่น้ำ และ ท่าเรือ เกาะสีชัง เพื่อ ทำการ ส่ง ออก ต่อ ไป แผนภาพ ที่ 15 แสดง รูป

แบบ การ ค้า ชายแดน ของ วัตถุดิบ ตั้ง ต้น สำหรับ อาหาร สัตว์ ใน ปัจจุบัน

22

15

แผนภาพที่15 แสดง รูป แบบ การ ค้า ชายแดน ของ วัตถุดิบ ตั้ง ต้น สำหรับ อาหาร สัตว์ ใน ปัจจุบัน

จาก การ ที่ ผู้ ประกอบ การ ธุรกิจ ใน จังหวัด สระแก้ว ทั้ง ที่ เป็น ลาน รับ ซื้อ และ โรง อบ แห้ง มี การ

เข้าไป ลงทุน เปิด ลาน รับ ซื้อ ใน กัมพูชา เพื่อ นำ เข้า มัน เส้น และ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ จาก กัมพูชา มา ทำการ

ส่ง ออก หรือ แปรรูป เพื่อ ส่ง ขาย เป็น วัตถุดิบ ตั้ง ต้น ใน การ ผลิต อาหาร สัตว์ เป็น จำนวน มาก ทำให้ เกิด

กจิกรรม ตา่งๆ ที ่เกีย่วขอ้ง กบั การ คา้ ชายแดน มาก ขึน้ ซึง่ ใน ปจัจบุนั ความ ตอ้งการ ของ ผลผลติ ทัง้ สอง ชนดิ

โดย เฉพาะ อย่าง ยิ่ง มัน เส้น ค่อน ข้าง สูง ใน ตลาด ต่าง ประเทศ โดย เฉพาะ ใน ประเทศ จีน ทำให้ เกิด การ แย่ง

ผลผลิต กัน ระหว่าง ผู้ ประกอบ การ ไทย จีน และ เวียดนาม ที่ ต่าง เข้า ตั้ง ลาน รับ ซื้อ ใน กัมพูชา ดัง นั้น หาก ผู้

ประกอบ การ ไทย สามารถ นำ ผลผลติ เขา้ มา ได ้อยา่ง รวดเรว็ และ ใน ตน้ทนุ ที ่ถกู แลว้ ผู ้ประกอบ การ ไทย จะ

สามารถ แข่งขัน กับ ผู้ ประกอบ การ จีน และ เวียดนาม ได้ แต่ ปัญหา ปัจจุบัน ที่ ผู้ ประกอบ การ พบ คือ ขั้น ตอน

การนำ เข้า ยุ่ง ยาก ต้อง มี การ ขอ เอกสาร ใบขน ย้าย ทุก ครั้ง ที่ มี การ เคลื่อน ย้าย ผลผลิต รวม ถึง มี ประกาศ

ของ กระทรวง พาณิชย์ ใน การ อนุญาต นำ เข้า วัตถุดิบ ที่ เป็น ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ จาก ประเทศ กัมพูชา ซึ่ง โดย

24

ปกติ จะ สามารถ นำ เข้า ได้ เพียง ครั้ง ละ 1 เดือน เท่านั้น ส่ง ผล ให้ ข้าวโพด เลี้ยง สัตว์ ที่ เก็บ เกี่ยว ใน ประเทศ

กมัพชูา ไม่ สามารถ นำ เขา้ มา ใน ประเทศไทย ได ้อยา่ง เตม็ ที ่โดยที่ ผู ้ประกอบ การ บรเิวณ ชายแดน สว่น ใหญ ่

มี การ ทำ Contact Farming ถึง แหล่ง เพาะ ปลูก ใน ประเทศ กัมพูชา ทำความ ร่วม มือ ระยะ ยาว จัดหา

เมล็ด พันธุ์ ปุ๋ย ให้ กับ เกษตรกร ชาว กัมพูชา แต่ เมื่อ ทำการ เก็บ เกี่ยว แล้ว ไม่ สามารถ นำ เข้า มา ได้ เนื่องจาก

ประกาศ ของ รัฐบาล ไทย ให้ เสีย เวลา และ เสีย โอกาส ใน การนำ ผลผลิต มา แปรรูป ด้วย

เพื่อ เป็นการ แก้ ปัญหา เชิง โล จิ สติ กส์ ที่ จะ นำ ไป สู่ การ เพิ่ม ความ สามารถ ใน การ แข่งขัน ให้ กับ

ผู้ ประกอบ การ ใน โซ่ อุปทาน อาหาร สัตว์ และ วัตถุดิบ ตั้ง ต้น ใน เขต ชายแดน ไทย - กัมพูชา ทาง ทีม ผู้ วิจัย

นำ เสนอ แบบ จำลอง ใน การ พัฒนา โซ่ อุปทาน อาหาร สัตว์ และ วัตถุดิบ ตั้ง ต้น ใน เขต ชายแดน ไทย - กัมพูชา

ดัง แสดง ใน แผนภาพ ที่ 16

25

24

16

–

แผนภ

าพที่

16 แ

บบ จำ

ลอง ใ

น การ

พัฒนา

โซ่ อุป

ทาน อ

าหาร

สัตว์ แ

ละ วัต

ถุดิบ ต

ั้ง ต้น ใ

น เขต

ชายแ

ดน ไท

ย –

กัมพูช

า

26

จาก แผนภาพ ที่ 16 จะ เห็น ได้ ว่า ศูนย์กลาง การ ค้า ดัง กล่าว จะ ประกอบ ด้วย ศูนย์ รับ ซื้อ ผลผลิต

ทางการ เกษตร ศูนย์กลาง ใน การ อำนวย ความ สะดวก ด้าน โล จิ สติ กส์ (Logistics Hub) ศูนย์กลาง การ

ให้ บริการ แบบ เบ็ดเสร็จ ครบ วงจร (One Stop Service Facility) รวม ถึง โรงงาน อุตสาหกรรม ปลาย น้ำ

โดย แบบ จำลอง ที่ นำ เสนอ มี ราย ละเอียด ดังนี้

การ สร้าง จุด ตรวจ ร่วม (Single Stop Inspection: SSI) ระหว่าง เจ้า หน้าที่ ศุลกากร 1.

ของ ประเทศไทย และ ประเทศ กัมพูชา โดย ใน กรณี สินค้า ขา เข้า เจ้า หน้าที่ ศุลกากร ฝั่ง

ประเทศไทย เป็น ผู้ ดำเนิน การ ซึ่ง จะ ลด ระยะ เวลา ที่ ใช้ ใน การ ผ่าน พิธีการ ศุลกากร จาก ฝั่ง

และ ใน กรณี สินค้า ขา ออก เจ้า หน้าที่ ศุลกากร ฝั่ง ประเทศ กัมพูชา เป็น ผู้ ดำเนิน การ จะ ลด

ระยะ เวลา ที่ ใช้ ใน การ ผ่าน พิธีการ ศุลกากร จาก ฝั่ง ไทย

การ พัฒนา กฎหมาย และ กฎ ระเบียบ ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ ค้า ชาย แด นี้ แให้ เป็น มาตรฐาน 2.

เดียวกัน อัน ประกอบ ด้วย กฎ ระเบียบ ที่ เกี่ยว กับ การ ค้า การ ขนส่ง ข้าม พรมแดน ข้อ

กำหนด รถ ขนสง่ บรรทกุ สนิคา้ กฎ เกณฑ ์เกีย่ว กบั ประกนั ภยั รถยนต ์ไทย-กมัพชูา และ การ

ออก หนังสือ อนุญาต รถ ระหว่าง ประเทศ โดย มี ราย ละเอียด ดังนี้

กฎ ระเบียบ ที่ เกี่ยว กับ การ ค้า การ ขนส่ง ข้าม พรมแดน มี แนวทาง วิธี ปฏิบัติ ร่วม •กัน ใน ประเด็น ต่างๆ ได้แก่

ความ ตกลง ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ ขนส่ง สินค้า ข้าม พรมแดน ได้แก่ การ ยกเว้น o การ ตรวจ จาก ศลุกากร กรณี ผา่น แดน การ ตรวจ สขุ อนามยั พชื และ สตัว ์การ

ขน สินค้า อันตราย สินค้า เน่า เสีย ง่าย

ความ ตกลง ที่ ครอบคลุม การ ขนส่ง ทั้ง สินค้า และ ผู้ โดยสาร o

ความ ตกลง ที่ ครอบคลุม ทั้ง การ ขนส่ง ข้าม แดน ผ่าน แดน และ การ ขนส่ง ต่อ o เนื่อง หลาย รูป แบบ

ความ ตกลง ที่ รวม เรื่อง การ อำนวย ความ สะดวก ใน ส่วน ของ พิธีการ ขนส่ง มา o ไว้ ด้วย กัน

ความ ตกลง ที ่เกีย่วขอ้ง กบั การ ขนสง่ พเิศษ เชน่ การ ขนสง่ สนิคา้ อนัตราย จะ o ต้อง ได้ รับ อนุญาต จาก ประเทศ ภาคี อีก ฝ่าย หนึ่ง ก่อน

ความ ตกลง ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ เปิด เสรี ผู้ ประกอบ การ ขนส่ง ทาง ถนนo

ความ ตกลง ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ กำหนด จุด ผ่าน แดน/เส้น ทางใน การ ขนส่งo

27

ความ ตกลง ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ กำหนด ภาษี อากร ค่า ธรรมเนียม หรือ ค่า o ภา ระ อื่นๆ

ความ ตกลง ที่ เกี่ยวข้อง กับ มาตรฐาน ของ ถนน สะพาน และ ป้าย สัญญาณo

ความ ตกลง ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ แลก เปลี่ยน สิทธิ จราจร ทาง ถนน o

ข้อ กำหนด รถ ขนส่ง บรรทุก สินค้า•

การ ขนส่ง สินค้า และ ผู้ โดยสาร ทั้ง กรณี ข้าม แดน และ ผ่าน แดน ซึ่ง มี ผล ทำให้ o ยาน พาหนะ ของ ทัง้ สอง ประเทศ สามารถ เดนิ ทาง เขา้ไป ใน ดนิ แดน ของ อกี ฝา่ย

หรือ ผ่าน แดน ไป ยัง ประเทศ ที่ สาม ที่ มี ความ ตกลง กับ ประเทศ คู่ สัญญา ได้

การ ยอมรับ ยาน พาหนะ ทาง ถนน o

พวง มาลัย ซ้าย - ขวา พาหนะ เพื่อ การ พาณิชย์ หรือ เพื่อ ส่วน ตัว

น้ำ หนัก ขนาด สัดส่วน ของ รถ เป็น ไป ตาม ระเบียบ ของ ประเทศ ผู้รับ

แผ่น ป้าย ทะเบียน รถ เป็น ภาษา อังกฤษ และ เลข อา รบิก

การ ยอมรับ หนังสือ รับรอง การ ตรวจ สภาพ รถ

มี การ ยอมรับ การ ประกอบ การ ขนส่ง การ จด ทะเบียน ยาน พาหนะ และ การ o ตรวจ สภาพ รถ ระหว่าง กัน

พาหนะ ที่ อนุญาต ให้ มี การ ใช้ ใน การ ขนส่ง ได้o

การ กำหนด ราคา ค่า ขนส่ง สินค้า เป็น ไป ตาม กลไก ตลาด แต่ รัฐบาล ของ ทั้ง o สอง ประเทศ จะ เข้าไป ควบคุม ดูแล ใน การ กำหนด อัตรา ค่า โดยสาร

กำหนด ปริมาณ ให้ บริการ (จำนวน รถ) ใน ระยะ แรก (500 Permit/คัน)o

ข้อ กำหนด ทาง เทคนิค ของ รถ (ขนาด และ น้ำ หนัก รถ)o

กฎ เกณฑ์ เกี่ยว กับ ประกัน ภัย รถยนต์ ไทย - กัมพูชา•

ประกัน ภัย บุคคล ที่ 3 ภาค บังคับ ให้ ปฏิบัติ ตาม เงื่อนไข ของ ประเทศ ผู้รับo

28

การ ออก หนังสือ อนุญาต รถ ระหว่าง ประเทศ•

ยอมรับ ใบ อนุญาต ประกอบ การ ขนส่ง ระหว่าง ประเทศ ของ ประเทศ สมาชิกo

ใบ อนุญาต ขับขี่ ระหว่าง ประเทศ ของ ประเทศ สมาชิกo

หนังสือ รับรอง การ จด ทะเบียน/หนังสือ รับรอง ตรวจ สภาพ รถ เอกสาร แปล o ใบ อนุญาต ขับ รถ/ เครื่องหมาย แสดง ประเทศ/แผ่น ป้าย ทะเบียน รถ

การ ศูนย์กลาง การ ค้า สินค้า โดย ดัง กล่าว จะ ประกอบ ด้วย ตลาด กลาง ซื้อ ขาย ผลผลิต/3.

ปัจจัย การ ผลิต ศูนย์กลาง ใน การ อำนวย ความ สะดวก ด้าน โล จิ สติ กส์ ศูนย์ ให้ บริการ แบบ

เบ็ดเสร็จ ครบ วงจร (Logistics and Service Facility) ศูนย์ บริการ ข้อมูล และ หน่วย งาน

ที ่ปรกึษา ทาง กฎหมาย พาณชิย ์และ กฎหมาย และ โรงงาน อตุสาหกรรม ปลาย นำ้ โดย ม ีองค ์

ประกอบ หลักดังนี้

ตลาด กลาง ซื้อ ขาย ผลผลิต/ปัจจัย การ ผลิต•

สำหรับ ตลาด กลาง ซื้อ ขาย ผลผลิต จะ ทำ หน้าที่ เป็น ศูนย์กลาง ใน การ รับ ซื้อ และ

รวบรวม วตัถดุบิ อาหาร สตัว ์จาก เกษตรกร ผู ้ผลติ โดยตรง โดยที่ ตลาด กลาง นีฯ้ จะ

ม ีการ ตรวจ สอบ คณุภาพ สาร พษิ ตกคา้ง แมลง และ คดั แยก ตาม เกรด ของ วตัถดุบิ

เพื่อ ให้ ผู้ ประกอบ การ ที่ สนใจ เข้า มา เลือก ซื้อ ซึ่ง ราคา ของ ผลผลิต จะ เป็น ไป ตาม

ราคา ตลาด ของ วนั นัน้ เปน็ ราคา อา้งองิ โดย ทาง เกษตรกร และ ผู ้ประกอบ การ ที ่เขา้

มา ซื้อ ผลผลิต จะ ต้อง ยื่น จด ทะเบียน ต่อ ทาง ศูนย์ รวบ รวมฯ เพื่อ สร้าง ความ มั่นใจ

ต่อ การ ดำเนิน ธุรกรรม ใน อนาคต และ สำหรับ ตลาด กลาง ซื้อ ขาย ปัจจัย การ ผลิต

จะ เป็น ศูนย์กลาง ใน การ ขาย ปัจจัย การ ผลิต เช่น เมล็ด พันธ์ ปุ๋ย ยา กำจัด ศัตรู พืช

รวม ถงึ สนิ คา้ อืน่ๆ ที ่เปน็ ปจัจยั การ ผลติผล ผลติ ทางการ เกษตร เพือ่ อำนวย ความ

สะดวก ให้ กับ เกษตรกร ใน พื้นที่ จังหวัด สระแก้ว และ เกษตร ฝั่ง กัมพูชา

ศูนย์กลาง ใน การ อำนวย ความ สะดวก ด้าน โล จิ สติ กส์ (Logistics Hub)•

ศูนย์กลาง ใน การ อำนวย ความ สะดวก ด้าน โล จิ สติ กส์ ทำ หน้าที่ เป็น ศูนย์กลาง ใน

การ อำนวย ความ สะดวก แก ่ผู ้ประกอบ การ ใน กจิ กร รม โล จ ิสต ิกส ์ตา่งๆ ให ้สามารถ

ดำเนิน การ ได้ รวดเร็ว และ มี ประสิทธิภาพ มาก ขึ้น ซึ่ง ควร ประกอบ ด้วย สถานี

สำหรับ รวบรวม และ จัด เก็บ สินค้า สถานี จอด รถ บรรทุก สถานี สำหรับ ให้ บริการ

กระจาย สินค้า และ การ ขนส่ง ต่อ เนื่องจาก ทาง รถยนต์ กับ ทาง รถไฟ สถานี ตรวจ

และ บรรจุ ตู้ สินค้า ศูนย์ ซ่อม รถ บรรทุก

29

ศูนย์ บริการ ข้อมูล และ หน่วย งาน ที่ ปรึกษา ทาง กฎหมาย พาณิชย์ และ กฎหมาย •ศูนย์ บริการ ข้อมูล และ หน่วย งาน ด้าน ที่ ปรึกษา ทาง กฎหมาย พาณิชย์ และ

กฎหมาย การ ทำ หน้าที่ ประสาน ขอ ข้อมูล การ เปลี่ยนแปลง เกี่ยว กับ กฎ ระเบียบ

ที่ เกี่ยวข้อง กับ กฎหมาย กฎ ระเบียบ ข้อ บังคับ ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ ค้า การ ขนส่ง

และ ศุลกากร การ ดำเนิน การ ค้า การ เคลื่อน ย้าย สินค้า และ ทุน รวม ทั้ง ข้อมูล

ดา้น สทิธ ิประโยชน ์ใน ดา้น การ คา้ ชายแดน ทัง้ ที ่เปน็ กฎหมาย และ กฎ ระเบยีบ ของ

ภายใน ประเทศ และ ของ ประเทศ คู่ ค้า เพื่อ ทำการ ประชาสัมพันธ์ แก่ ผู้ ประกอบ

การ รวม ถึง ให้ คำ ปรึกษา แก่ ผู้ ประกอบ การ ใน ประเด็น ปัญหา ต่างๆ

ศูนย์ บริการ เบ็ดเสร็จ ณ จุด เดียว (One Stop Service) •

ศูนย์ บริการ เบ็ดเสร็จ ณ จุด เดียว (One Stop Service) เป็น ศูนย์กลาง ใน การ

ให้ บริการ ใน การ ออก เอกสาร ต่างๆ ที่ เกี่ยวข้อง กับ การ ค้า ชายแดน ได้แก่ การ

ออก ใบรบั รอง และ ใบ อนญุาต การ สง่ ออก และ การ ออก ใบรบั รอง ถิน่ กำเนดิ สนิคา้

(Certificate of Origin: C/O) โดย กรม การ ค้า ต่าง ประเทศ การ ออก ใบรับ รอง

การ จด ทะเบียน ธุรกิจ และ การ ขอ จด ทะเบียน ธุรกิจ โดย กรม พัฒนา ธุรกิจ การ ค้า

การ ออก ใบรับ รอง ด้าน สุข อนามัย สินค้า ปศุสัตว์ โดย กรม ปศุสัตว์ การ ออก ใบรับ

รอง อาหาร ฮา ลาล โดย คณะ กรรมการ กลาง อิสลาม แห่ง ประเทศไทย การ ออก

เอกสาร ใบขน โดย กรม การ ค้า ภายใน และ ใบรับ รอง ถิ่น กำเนิด สินค้า และ การ

รับรอง เอกสาร ทั่วไป ทางการ ค้า โดย หอการค้าไทย

โรงงาน อุตสาหกรรม ปลาย น้ำ•

นอกจาก นี้ เพื่อ ให้ เกิด ประโยชน์ สูงสุด กับ ผู้ ประกอบ การ ใน จังหวัด สระแก้ว ที่

โดย ปกติ ต้อง นำ ผลผลิต มัน เส้น และ ข้าวโพด อบ แห้ง ส่ง ไป ขาย ต่อ ให้ กับ โรงงาน

ผลิต อาหาร สัตว์ หรือ โรงงาน ผลิต เอ ทา นอล ที่ ตั้ง อยู่ ไกล ทาง ภาค รัฐ อาจ มี การ

สนับสนุน ให้ มี การ ตั้ง โรงงาน ผลิต อาหาร สัตว์ และ โรงงาน ผลิต เอ ทา นอล ใน เขต

ชายแดน ไทย - กัมพูชา ใน จังหวัด สระแก้ว โดย ผลผลิต ที่ ได้ จาก โรงงาน ดัง กล่าว

ส่วน หนึ่ง สามารถ ส่ง ออก กลับ ไป ขาย ยัง กัมพูชา ซึ่ง จะ ช่วย ให้ ผู้ ประกอบ การ

สามารถ ลด ต้น ทุน โล จิ สติ กส์ รวม ถึง สามารถ สร้าง ราย ได้ ให้ เกิด ขึ้น ใน จังหวัด ได้

31

3

จากแนวทางการพัฒนาการจัดการกิจกรรมโลจิสติกส์และโซ่อุปทานของสถานประกอบการในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์และวัตถุดิบตั้งต้นและแบบจำลองในการพัฒนาโซ่อุปทานอุตสาหกรรมอาหารสัตว์และวัตถุดิบตั้งต้นในเขตชายแดนไทย–กัมพูชาจังหวัดสระแก้วที่นำเสนอที่กล่าวไปแล้วข้างต้นนั้นหากได้มีการนำปฏิบัติจะมีสว่นชว่ยในการสรา้งความสามารถในการแขง่ขนัให้กบัผู้ประกอบการทีท่ำการคา้ชายแดนได้ โดยในส่วนของการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานตลอดจนการอำนวยความสะดวกในการคา้จะมีสว่นชว่ยผู้ประกอบการสามารถสง่สนิคา้ไปขายยงักมัพชูาและนำสินค้าเข้ามาเพิ่มมูลค่าที่ประเทศไทยได้อย่างสะดวกรวดเร็วและมีต้นทุนที่ต่ำลงซึ่งในกรณีนี้ต้องอาศัยความร่วมมือกันของทั้งทางการของกัมพุชา ทางรัฐบาลไทยตลอดจนผู้ประกอบการที่ประกอบธุรกิจอยู่ในเขตชายแดนไทย-กัมพูชา

สรุปและข้อเสนอแนะ

สำหรบั แนวทาง การ พฒันาการ จดั การ โล จ ิสต ิกส ์และ โซ ่อปุทาน ของ อตุสาหกรรม ผลติ วตัถดุบิ อาหาร

สัตว์ ใน ระดับ สถาน ประกอบ การ ทาง สถาน ประกอบ การ แต่ละ แห่ง สามารถ นำ ไป ใช้ เป็น แนวทาง ใน การ

พัฒนาการ ดำเนิน งาน ใน แต่ละ กระบวนการ ให้ ดี ขี้ น

อย่างไร ก็ตาม ใน การ พัฒนา ระบบ การ ค้า ชายแดน ควร มี กระบวนการ ที่ ก่อ ให้ เกิด ความ เสมอ ภาค ใน

ทุกๆ ด้าน ระหว่าง ประเทศ คู่ ค้า และ ตรง ตาม เจตนารมณ์ ของ ข้อ ตกลง ของ กลุ่ม GMS โดย การ จัดการ ใน ด้าน

ขนสง่ สนิคา้ ของ แตล่ะ ประเทศ ควร เปน็ รปู แบบ ที ่สง่ เส ร ิมระบบโล จ ิสต ิกส ์ใน ประเทศ ของ ตน ไม ่เปน็ รปู แบบ ที ่

เขา้ไป แยง่ ชงิ และ ทำ ลาย ระบบ โล จ ิสต ิกส ์ของ ประเทศ เพือ่น บา้น หรอื ปลอ่ย ให ้ประเทศ เพือ่น บา้น เขา้ มา แยง่ ชงิ

งาน ใน ประเทศ ของ ตน ดงั นัน้ จงึ ควร ม ีการ จดั รปู แบบ ที ่สามารถ รองรบั การ สง่ เสรมิ ให ้เกดิ การ คา้ การ ลงทนุ ใน

ทุกๆ ด้าน ระหว่าง ประเทศ ของ ตน และ ของ ประเทศ เพื่อน บ้าน

ด่านอรัญประเทศ

สถาบันวิจัยและพัฒนาโลจิสติกส

มหาวิทยาลัยหอการคาไทย

Myanmar

Thailand

Laos

Vietnam

Cambodia

Malaysia

ดานชายแดนอรัญประเทศ

จังหวัดสระแกว

โซอุปทานสินคา:แบบจำลองโซอุปทานและโลจิสติกส

กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร