yusliamir mohd yusoff

ISBN 978-967-394-230-5 [PROCEEDINGS OF IDMAC2015]

9th ISDEV International Islamic Development Management Conference

(IDMAC2015) 393

KEFAHAMAN TERHADAP PERBANKAN ISLAM (PI) DALAM

KALANGAN GURU MUSLIM DI DAERAH SIK1

Yusliamir Mohd Yusoff2

Pusat Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV)

Universiti Sains Malaysia, 11800 USM, Pulau Pinang

[email protected]

Abstrak

Kertas kerja ini mengkaji tentang kefahaman perbankan Islam dalam kalangan guru

Muslim. Perbankan Islam merupakan sebuah institusi perbankan yang berlandaskan

Syariah. Perbankan Islam mengamalkan sistem yang bebas daripada unsur riba dan

berbeza sekali dengan perbankan konvensional yang jelas mengamalkan riba.

Pengguna Muslim merupakan golongan yang bijak dalam membuat sesuatu pilihan

termasuklah dalam aktiviti perbankan. Sebagai seorang pelanggan perbankan Islam

guru Muslim juga turut terlibat secara langsung dalam aktiviti-aktiviti perbankan.

Namun begitu, mengapakah masih terdapat guru Muslim terutamanya menggunakan

perkhidmatan dan produk daripada perbankan konvensional? Adakah disebabkan

kekurangan kefahaman terhadap perbankan Islam menyebabkan guru Muslim masih

meletakkan perbankan konvensional sebagai pilihan yang tepat? Objektif kertas kerja

ini ialah mengenal pasti kefahaman tentang perbankan Islam dalam kalangan guru

Muslim. Selain itu, menganalisis tahap kefahaman guru Muslim dan

merumuskannya. Kajian ini merupakan kajian deskriptif dan data dikutip dengan

menggunakan instrumen soal selidik dan dianalisis menggunakan statistik deskriptif

dan statistik inferens. Dapatan kajian ini mendapati tahap kefahaman terhadap PI

dalam kalangan guru Muslim adalah terdiri daripada 80.6 peratus responden

mempunyai tahap yang sederhana, 11.9 peratus tahap yang rendah manakala 7.5

peratus adalah di tahap yang tinggi. Kesimpulannya, institusi perbankan Islam

perlulah memberi perhatian dalam meningkatkan kefahaman terhadap perbankan

Islam terhadap masyarakat terutamanya orang Islam.

Kata kunci: Perbankan Islam, kefahaman, pengguna Muslim

1 Kertas kerja yang dibentangkan di IDMAC 2015 ( The 9

th ISDEV International Islamic Development

Management Conference 2015) “Islamic Asset Management” di Dewan Persidangan Universiti,

Universiti Sains Malaysia (USM) Pulau Pinang pada 8 dan 9 Disember 2015 2 Pelajar Ijazah Sarjana Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV) Universiti Sains Malaysia Pulau

Pinang.

mailto:[email protected]



(IDMAC2015) 394

PENGENALAN

Penubuhan Mit Gahmr Local Saving pada tahun 1963 merupakan sejarah awal

perbankan Islam (PI) moden yang bermula di Mesir. Bank tersebut mendapat

sambutan yang menggalakkan terutamanya golongan petani di sekitar Lembah

Sungai Nil namun terpaksa memberhentikan operasinya pada tahun1967 di atas

faktor kekacauan politik. Tempoh operasi penubuhan institusi ini adalah terlalu

singkat namun kejayaannya telah mencuri perhatian dan menjadi tumpuan dunia

Islam secara khususnya dalam menawarkan produk-produk perbankan Islam.

Sejarah PI di Malaysia bermula dengan penubuhan Lembaga Urusan dan Tabung

Haji (LUTH) pada tahun 1963 adalah sama dengan penubuhan Mit Gahmr Local

Saving di Mesir. Aktiviti utama LUTH pada masa itu hanyalah menjalankan operasi

seperti menyimpan wang oleh bakal-bakal haji dan menjalankan aktiviti pelaburan.

Dengan penubuhan LUTH ini telah memberikan kesan yang besar dalam usaha

mewujudkan sebuah institusi PI. Pada tahun 1983 wujudnya sebuah bank Islam yang

dikenali sebagai Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) yang merupakan bank Islam

pertama di Malaysia di bawah Akta Syarikat 1965. BIMB juga menawarkan produk-

produk dan perkhidmatan seperti bank-bank konvensional yang lain namun segala

perkhidmatan yang dijalankan oleh BIMB adalah berlandaskan prinsip-prinsip

Syariah (Mokhtar Mahmad dan Izah Mohd Tahir, 2010).

Penubuhan institusi perbankan di Malaysia kini telah memberikan persaingan yang

sihat dalam meningkatkan ekonomi negara. PI di Malaysia terpaksa bersaing sesama

sendiri dalam memberikan perkhidmatan dan produk yang efektif dalam memastikan

pelanggan sentiasa berpuas hati. PI juga terpaksa bersaing dengan perbankan

konvensional dalam menarik lebih ramai pelanggan Muslim dan juga pelanggan

bukan Muslim. Dalam memastikan pelanggan mendapatkan perkhidmatan dan

produk yang terbaik PI perlulah memberikan kefahaman yang jelas tentang fungsi

dan peranan yang dilakukan oleh mereka. Kefahaman bermaksud mengetahui

sesuatu perkara yang dipelajari dan dibincangkan menurut (Kamus Dewan Edisi

Keempat).

Haron et. al (1994) telah menjalankan kajian terhadap pelanggan Muslim dan bukan

Muslim mengenai pengetahuan terhadap PI di Malaysia mendapati bahawa kesemua

responden menyedari kewujudan PI dan 63 peratus responden Muslim dapat

membezakan antara PI dengan perbankan konvensional. Kajian ini telah melihat

bahawa pelanggan Islam dan pelanggan bukan Islam mempunyai kefahaman

terhadap PI yang telah wujud seiring dengan perkembangan perbankan konvensional.

Menurut kajian yang dilakukan oleh Ahmad Azrin Adnan (2009) terhadap penentu

ekstrinsik dalam pemilihan bank menurut tuntutan syarak mendapati bahawa terdapat

5 faktor ekstrinsik penentu dalam pemilihan bank iaitu (1) polisi institusi perbankan

Islam, (2) reputasi dan pengesyoran, (3) ciri-ciri produk dan perkhidmatan, (4)

keselesaan dan (5) pemasaran dan pengiklanan. Kajian ini memperlihatkan bahawa

penentu-penentu terhadap pemilihan PI mempunyai hubungan dengan tahap

kefahaman pelanggan itu sendiri terhadap PI.



(IDMAC2015) 395

Kertas kerja ini ingin melihat faktor yang mempengaruhi kefahaman PI dalam

kalangan guru Muslim. Guru Muslim secara langsung turut terlibat dengan PI dalam

mendapatkan pembiayaan serta pelaburan dalam meningkatkan jumlah kewangan

mereka. Melalui kewujudan institusi PI yang semakin mendapat sambutan,

mengapakah masih terdapat pelanggan terutamanya guru Muslim masih memilih

perbankan konvensional berbanding PI? Adakah disebabkan kekurangan kefahaman

terhadap PI menyebabkan guru Muslim masih meletakkan perbankan konvensional

sebagai pilihan yang tepat?

SOROTAN KARYA

Perkhidmatan

Kajian-kajian lepas berkenaan perbankan Islam merupakan kajian yang sangat

penting dalam melihat pelbagai faktor yang mempengaruhi kefahaman pelanggan

terhadap institusi perbankan Islam. Haron et. al (1994) telah melakukan kajian

terhadap responden yang terdiri daripada pelanggan Islam dan pelanggan bukan

Islam di bank-bank di Kedah dan Perlis. Kajian ini mengutamakan faktor-faktor

pemilihan bank dan hasil kajian mendapati bahawa responden pelanggan Islam

memilih PI adalah disebabkan perkhidmatan yang cepat dan efisien. Bagi responden

pelanggan bukan Islam keramahan pekerja bank merupakan faktor terpenting dalam

pemilihan PI.

Selain itu, kajian yang dilakukan oleh Gerard dan Cunningham (1997) melakukan

kajian terhadap responden Islam dan responden bukan Islam di Singapura berkenaan

persepsi mereka terhadap PI. Dapatan dalam kajian ini juga mendapati pemilihan

perkhidmatan yang cepat dan efisien terhadap PI merupakan faktor paling penting

dalam pemilihan bank. Begitu juga dengan kajian Asyraf Wajdi Dusuki dan

Nurdianwati Irwani Abdullah (2007) menunjukkan kualiti perkhidmatan, kemesraan

petugas bank Islam dan kakitangan bank yang cekap serta berpengetahuan menarik

perhatian pengguna dalam menggunakan produk Islam. Faktor ini selari dengan

kajian Fathiah Fathil (2008) yang mengatakan faktor utama dalam penerimaan

masyarakat bukan Islam terhadap produk perbankan Islam ialah layanan dan

perkhidmatan yang memuaskan. Kajian yang dilakukan oleh Zulkifli Hasan (2011)

melihat persepsi para ulama Syariah terhadap sistem tadbir urus yang berlandaskan

Syariah telah mendapati bahawa terdapat perbezaan pandangan ditunjukkan oleh

para ulama Syariah yang telah ditemu ramah mengenai beberapa isu, dan mereka

juga telah mengakui bahawa ada jurang yang signifikan dan kelemahan yang terdapat

di dalam kesemua enam bidang utama tadbir urus Syariah. Hasil kajian ini juga

mengakui bahawa terdapat kekurangan dan kelemahan kepada rangka kerja tadbir

urus yang sedia ada yang perlukan peningkatan dan penambahbaikan.

Produk

Kajian ini bertujuan untuk melihat hubungan di antara harga di PI dengan perbankan

konvensional yang dilakukan di Bangladesh. Kajian ini telah menggunakan data

bulanan bagi tempoh 2009-2013. Hasil kajian ini menunjukkan tiada perbezaan

statistik yang signifikan antara kadar pinjaman purata bulanan PI dan perbankan

konvensional. Namun begitu, hasil kajian ini turut mendapati terdapat perbezaan



(IDMAC2015) 396

yang signifikan antara kadar deposit. Dalam kajian yang dilakukan oleh Rizwan

Ahmad dan Azizi Che Seman (2009) adalah ingin melihat maslahah konsep nilai

masa wang yang digunakan dalam sistem perbankan Islam di Malaysia. Kajian ini

mendapati bahawa penggunaan nilai masa wang dalam setiap produk yang

ditawarkan oleh PI seperti BBA adalah menyamai konsep riba dalam perbankan

konvensional. Namun begitu, disebabkan para ulama telah bersetuju bahawa konsep

nilai masa wang yang digunakan oleh PI adalah dibenarkan berdasarkan hujah-hujah

daripada para ulamak mengikut mazhab masing-masing di atas maslahah yang

berlaku berlandaskan maqasid Syariah. Selain itu, hasil kajian ini juga mendapati

bahawa model pemasaran yang digunakan oleh PI memberikan kesan terhadap

kesedaran pelanggan dalam pemilihan PI. Kajian yang telah di lakukan oleh Zakaria

Bahari (2015) turut mendapati bahawa kesedaran terhadap istibdal wakaf di

semenanjung Malaysia adalah di tahap yang tinggi dengan melalui responden yang

terdiri dalam kalangan masyarakat Muslim.

Pemasaran

Dalam kajian ini, faktor pemasaran penting dalam pemilihan produk Islam kerana

kekurangan promosi menyebabkan jumlah penggunaan produk Islam masih rendah

(Hussin et al, 2010). Selain itu, ciri-ciri dana yang bersifat kepelbagaian,

kemampuan, pengurusan yang profesional, kecairan, fleksibiliti dan pemantauan

prestasi mempengaruhi dalam pemilihan pelaburan dana amanah Islam merupakan

dapatan dalam kajian yang dilakukan oleh Rajwanti Sharma (2013). Dalam kajian

lain yang dilakukan di Australia oleh Rammal dan Zurbruegg (2007) mendapati

bahawa responden yang terdiri daripada orang Islam mengetahui tentang PI. Kajian

ini adalah ingin mendapatkan maklumat tentang pengetahuan orang-orang Islam di

negara bukan Islam. Pengetahuan terhadap PI di negara bukan Islam adalah sangat

penting bagi mengetahui bahawa penduduk Islam terutamanya menyedari bahawa PI

juga turut wujud di negara-negara bukan Islam dalam bersaing dengan perbankan

konvensional.

Dalam kajian Mokhtar dan Izah Tahir (2010) mengkaji persepsi pelanggan bukan

Islam terhadap PI dan mendapati kebanyakan pelanggan masih lagi mempunyai

tahap pengetahuan yang rendah mengenai PI kerana sumber pengetahuan yang

terhad. Selain itu, terdapat juga responden yang tidak yakin dan tidak berminat untuk

menggunakan PI. Kajian ini juga mendapati responden turut berminat menggunakan

PI kerana faktor-faktor seperti faedah yang tinggi, tabungan yang selamat dan juga

pengurusan yang efisien. Ahmad dan Haron (2002) telah membuat kajian terhadap

korporat dalam kalangan syarikat yang tersenarai dalam Bursa Saham Malaysia

mengenai persepsi mereka terhadap PI. Kajian ini mendapati bahawa faktor yang

paling penting dalam pemilihan terhadap PI ialah kos dan keuntungan. Kefahaman

mereka terhadap kos dan keuntungan menjadikan mereka sebagai pilihan utama

dalam menggunakan PI.

Reputasi

Selain itu, reputasi bank juga merupakan antara item yang terdapat dalam faktor

ekstrinsik bagi memberikan kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim.

Guru Muslim akan melihat reputasi dan imej bank sebagai pemilihan yang bijak



(IDMAC2015) 397

dalam berurusan mengenai kewangan mereka. Reputasi PI yang semakin meningkat

dan imej PI yang baik sendiri kini telah menarik ramai pelanggan terutamanya guru

Muslim. Dengan ini kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim turut

menimbulkan rasa untuk berurusan dengan PI secara langsung. Guru Muslim akan

lebih berasa yakin dengan PI yang mempunyai reputasi dan imej yang baik

berbanding perbankan konvensional.

Antara kajian yang telah dilakukan dan mendapati bahawa reputasi yang cemerlang

dan imej yang baik daripada institusi perbankan dapat memberikan kefahaman

terhadap institusi itu sendiri. Dengan ini, guru Muslim juga lebih cenderung untuk

memahami PI melalui reputasi dan imej yang baik dalam urusan kewangan mereka.

Antara kajian yang telah dilakukan turut menyatakan bahawa faktor reputasi dan

imej yang dapat memberikan kefahaman kepada pelanggan seperti kajian Ahmad dan

Haron (2002), Mu’allim (2004), Dasuki dan Abdullah (2007), dan Metawa dan

Almossawi (1998).

Kefahaman Terhadap Riba

Kajian yang telah dilakukan oleh Gerard dan Cunningham (1997) terhadap penduduk

di Singapura mendapati bahawa responden Muslim dan bukan Muslim telah

mengetahui dan memahami istilah riba. Dengan ini, guru Muslim juga memberi

kesan kefahaman terhadap PI yang secara jelas tidak mengamalkan dan melibatkan

aktiviti yang terdapat unsur riba. Guru Muslim turut mengetahui bahawa amalan riba

adalah dilarang dalam Islam. Kajian yang dilakukan oleh Hassan R (2007) dan Khan

et. al (2008) turut mendapati bahawa majoriti responden di Pakistan dan Bangladesh

telah memahami istilah riba dan konsep-konsep PI.

Dengan ini, pengetahuan tentang istilah riba dalam guru Muslim merupakan faktor

intrinsik dalam melahirkan kefahaman terhadap PI. PI merupakan perbankan yang

secara jelas menolak dan tidak menjalankan aktiviti yang melibatkan riba. Manakala

perbankan konvensional secara jelas mengamalkan riba atau faedah (interest) dalam

aktiviti mereka. Melalui pengetahuan tentang istilah riba dapat melahirkan

kefahaman yang jelas terhadap PI dalam kalangan guru Muslim.

Kepatuhan Beragama

Dalam kajian Ahmad Azrin Adnan, Abdul Azizi Abdullah dan Rokiah Sidek (2012)

mendapati persepsi terhadap PI mempunyai hubungan antara agama dan pendidikan

tidak dapat diwujudkan dengan persepsi bahawa penubuhan PI akan meningkatkan

kemudahan perbankan keseluruhan kerana kebanyakan responden tidak pasti produk

dan perkhidmatan PI yang semakin popular di kalangan bukan Muslim. Kebanyakan

responden menyangka bahawa perbankan Islam akan menguasai perbankan

konvensional dalam masa terdekat di Malaysia.

Faktor kepatuhan beragama amat penting kerana membincangkan prinsip-prinsip

syariah dalam pelaburan di pasaran modal Islam seterusnya membentuk kefahaman

umat Islam terhadap sistem pelaburan dana amanah Islam (Wan Daud Bakar, 2002).

Faktor pulangan maslahat yang dinyatakan oleh Ahmad Azrin Adnan (2010) lebih

kepada tujuan penggunaan dengan matlamat Syarak iaitu penggunaan produk yang



(IDMAC2015) 398

bertepatan dengan prinsip syariah, natijah yang di peroleh di sebalik penggunaan

produk tersebut hendaklah mendatangkan manfaat kepada pengguna dan keluarga

serta kebaikan umum. Faktor kepatuhan beragama adalah faktor yang mendorong

seseorang dalam memilih produk perbankan Islam (Metawa & Almossawi, 1998).

Justeru semakin tinggi tahap kepatuhan beragama, maka semakin tinggi kemahuan

mereka memilih produk perbankan Islam tersebut (Nor Aini et al, 2006). Malah

dalam urusan muamalat pertimbangan untuk mendapatkan keselamatan di dunia dan

di akhirat turut diutamakan (Zaharuddin Abd Rahman, 2009).

METODOLOGI KAJIAN

Reka bentuk kajian ini adalah berbentuk deskriptif yang menggunakan analisis

statistik deskriptif dan statistik inferens. Pengambilan sampel dibuat melalui

pensampelan rawak mengikut guru Muslim yang mengajar di sekolah rendah dan

sekolah menengah di daerah Sik berjumlah seramai 320 orang responden. Data

dikutip dengan menggunakan instrumen soal selidik yang terdiri daripada konstruk,

dimensi dan item. Analisis dilakukan dengan menggunakan Statistical package

Social Science (SPSS) versi 22 bagi meneliti statistik deskriptif dan statistik inferens

yang bertujuan untuk mengenal pasti kefahaman terhadap PI dan menganalisis tahap

kefahaman guru Muslim serta merumuskannya. Sebelum kajian sebenar di lapangan

dijalankan, kajian rintis telah dilakukan terlebih dahulu dan mendapati kesahan dan

kebolehpercayaan ujian boleh diterima untuk dilakukan penyelidikan.

DAPATAN KAJIAN DAN ANALISIS KEFAHAMAN TERHADAP PI

DALAM KALANGAN GURU MUSLIM

Penilaian kefahaman PI dalam kalangan guru Muslim di daerah Sik dilakukan untuk

melihat secara terperinci bagi mengetahui apakah faktor-faktor konstruk yang

mempengaruhi kefahaman terhadap PI. Konstruk yang terbentuk adalah terdiri

daripada faktor intrinsik, faktor ekstrinsik dan kepatuhan beragama yang akan

mempengaruhi kefahaman guru Muslim di daerah Sik dan sekali gus menjawab

persoalan pertama kajian bagi mencapai objektif kajian. Kontruk intrinsik terdiri

daripada dua dimensi iaitu kefahaman mengenai riba dan pertimbangan halal dan

haram. Selain itu konstruk faktor ekstrinsik terdiri daripada dimensi seperti produk,

perkhidmatan, reputasi dan pemasaran. Dan konstruk seterusnya adalah kepatuhan

beragama yang terdiri daripada dimensi patuh ajaran Islam.

Jadual 1: Min responden daripada item-item dalam dimensi kefahaman

terhadap riba

Dimensi Item Min

(M)

Sisihan

Piawai (SP)

Kefahaman

mengenai riba

Saya mengetahui istilah riba 4.39 0.700

Saya mengetahui hukum riba adalah haram. 4.79

0.407

Saya dapat membezakan maksud riba dan

kadar faedah.

4.15 0.787

Saya mengetahui bahawa perbankan Islam

tidak mengamalkan aktiviti riba.

4.24 0.846



(IDMAC2015) 399

Saya mengetahui bahawa perbankan

konvensional mengamalkan aktiviti riba.

4.16 0.901

Perbankan Islam tidak mengenakan riba dalam

pembiayaan yang ditawarkan.

4.26 0.819

Perbankan konvensional mengenakan riba

dalam pinjaman yang ditawarkan.

4.27 0.873

Jadual 1 menunjukkan min responden daripada item-item dalam dimensi kefahaman

terhadap riba yang mempengaruhi kefahaman PI dalam kalangan responden.

Dimensi kefahaman terhadap riba terdiri daripada tujuh item. Secara keseluruhan

guru Muslim di daerah Sik bersetuju bahawa dimensi kefahaman mengenai riba

dapat mempengaruhi kefahaman terhadap PI. Kesemua item terhadap dimensi

kefahaman mengenai riba mencatatkan skor min melebihi empat menunjukkan

bahawa kesemua item tersebut mempunyai kefahaman PI yang tinggi. Data yang

diperoleh daripada responden mengetahui hukum riba adalah haram mencatatkan

skor min yang tertinggi iaitu (M=4.79, SP=0.407) menunjukkan bahawa majoriti

guru Muslim di daerah menganggap bahawa kefahaman mengenai riba dapat

mempengaruhi kefahaman terhadap PI. Hal ini disokong oleh kajian yang dilakukan

oleh Hassan (2007) di Pakistan mengenai tahap pengetahuan tentang PI mendapati

bahawa 90 peratus responden memahami istilah riba. Ini menunjukkan bahawa guru

Muslim mempunyai kefahaman yang jelas terhadap PI kerana di pengaruhi oleh

kefahaman yang jelas terhadap riba melalui definisi, hukum dan kesan daripada

pengambilan riba yang digunakan oleh perbankan konvensional.

Jadual 2 Min responden daripada item-item dimensi pertimbangan halal dan

haram

Dimensi Item Min

(M)

Sisihan

Piawai (SP)

Pertimbangan

halal dan

haram

Setiap urusan muamalat berkait rapat

dengan unsur dosa dan pahala.

4.56 0.540

Saya amat berhati-hati dalam urusan

muamalat kerana Allah SWT sentiasa

memerhatikan saya.

4.61 0.508

Saya di dorong oleh akidah saya untuk

berurusan dengan PI.

4.50 0.648

Sebagai seorang Muslim, saya wajib

memilih hanya kemudahan PI.

4.54 0.651

Saya tetap meneruskan simpanan di PI

meskipun kadar keuntungannya lebih

rendah daripada perbankan konvensional.

4.49 0.643

Jika perlu berhutang, saya tetap memilih

produk Islam meskipun ia lebih mahal

daripada produk konvensional.

4.37 0.824

Saya menolak kemudahan perbankan yang

diragui kehalalan.

4.54 0.607

Jadual 2 menunjukkan min responden pertimbangan halal dan haram terdiri daripada

tujuh item yang keseluruhan daripada responden guru Muslim mempunyai

kefahaman terhadap PI. Dimensi pertimbangan halal dan haram mencatatkan skor



(IDMAC2015) 400

min antara 4.37 hingga 4.61 menunjukkan bahawa kefahaman terhadap PI dalam

kalangan guru Muslim turut dipengaruhi oleh faktor intrinsik yang terdiri daripada

dimensi pertimbangan halal dan haram. item yang mempunyai skor min tertinggi

dalam dimensi pertimbangan halal dan haram ialah (M=4.61, SP=0.508) dengan

berhati-hati dalam urusan muamalat kerana mereka yakin bahawa Allah SWT

sentiasa memerhati segala tindakan dan perbuatan mereka. Menurut kajian Juniza

Mohamad Jumari (2012) turut mendapati bahawa pertimbangan halal dan haram

adalah penting bagi responden Muslim wajib untuk memilih produk yang halal dan

haram.

Jadual 3: Min responden daripada item-item dimensi produk

Dimensi Item Min

(M)

Sisihan Piawai

(SP)

Produk Semua produk yang ditawarkan oleh PI

mematuhi prinsip syariah.

4.11 0.744

Semua pembiayaan yang disediakan oleh PI

adalah berdasarkan prinsip syariah.

4.18 0.716

Semua pelaburan dalam PI melibatkan

produk dan perkhidmatan halal.

4.30 0.754

Semua keuntungan dari PI diperoleh

daripada sumber yang halal.

4.20 0.797

Pengguna memilih PI kerana PI mematuhi

kehendak syarak.

4.39 0.619

Saya memahami istilah arab yang digunakan

dalam produk perbankan Islam.

3.80 0.924

Caj perkhidmatan kemudahan PI berpatutan

adalah penting kepada saya.

3.98 1.094

Kadar pembiayaan produk simpanan PI yang

menarik adalah penting kepada saya.

4.31 0.817

Kadar keuntungan produk simpanan yang

diperoleh dari PI penting kepada saya.

4.16 0.978

Dalam Jadual 3 menunjukkan responden mempunyai kefahaman yang sangat tinggi

dalam dimensi produk ini kerana PI telah mematuhi kehendak syarak dalam

menawarkan produk-produk kepada pelanggan dengan skor min sebanyak (M=4.39,

SP=0.619). Selain itu, skor min kedua yang tertinggi dalam dimensi produk dengan

catatan sebanyak (M=4.31, SP=0.817) mendapati kadar pembiayaan produk telah

menarik minat mereka dan kefahaman terhadap PI. Jumlah skor min yang ketiga

tertinggi mencatatkan sebanyak (M=4.30, SP=0.754) dalam dimensi produk ialah

segala produk pelaburan yang ditawarkan oleh PI adalah sepenuhnya daripada

pelaburan yang halal. Skor min yang terendah dalam dimensi produk ini mendapati

bahawa responden memahami istilah arab yang digunakan dalam produk-produk di

PI dengan jumlah (M=3.80, SP=0.924). Seterusnya min responden yang diperoleh

seperti produk yang mematuhi prinsip syariah (M=4.11, SP=0.744), pembiayaan

yang mematuhi prinsip syariah (M=4.18, SP=0.716), sumber keuntungan produk

adalah halal (M=4.20, SP=0.797), caj perkhidmatan bagi produk yang berpatutan

(M=3.98, SP=1.094) dan kadar keuntungan produk simpanan (M=4.16, SP=0.978)

merupakan min responden untuk dimensi produk yang memberikan kefahaman

terhadap PI dalam kalangan guru Muslim di daerah Sik. Menurut kajian Yoesrizal



(IDMAC2015) 401

Muhammad Yuesoef (2014) mendapati bahawa majoriti 74.1 peratus responden

menerima Bank Syariah di Aceh adalah memalui produk-produk yang ditawarkan.

Jadual 4: Min responden daripada item-item dimensi perkhidmatan

Dimensi Item Min

(M)

Sisihan

Piawai (SP)

Perkhidmatan Perkhidmatan IPI adalah yang saksama

kepada semua pelanggan termasuk pelanggan

bukan Muslim.

4.36 0.721

Perbankan Islam menyediakan kemudahan

perbankan atas talian dengan efisien.

3.89 0.842

PI adil dalam memberikan layanan kepada

pelanggan.

4.18 0.843

Perkhidmatan PI yang cekap dan cepat

penting kepada saya.

4.32 0.712

Jaminan kerahsiaan maklumat pelanggan

adalah penting kepada saya.

4.52 0.638

Jadual 4 menunjukkan min responden bagi dimensi perkhidmatan yang mendapati

bahawa dalam dimensi ini jaminan maklumat-maklumat pelanggan adalah penting

dengan skor min tertinggi adalah (M=4.52, SP=0,638), manakala skor min kedua

tertinggi iaitu (M=4.36, SP=0.721) adalah kerana PI menawarkan perkhidmatan yang

sama kepada pelanggan termasuk juga pelanggan bukan Muslim. Skor min yang

ketiga tertinggi iaitu (M=4.32, SP=0.712) dalam dimensi perkhidmatan adalah

kerana pelanggan sangat mementingkan perkhidmatan yang cekap daripada PI.

Seterusnya min responden dalam dimensi perkhidmatan mencatatkan (M=4.18,

SP=0.843) PI memberikan layanan yang adil kepada pelanggan dan (M=3.89,

SP=0.842) skor min menunjukkan PI turut memberikan perkhidmatan atas talian

secara efisien. Oleh itu, kefahaman PI dalam kalangan guru Muslim turut

mementingkan perkhidmatan daripada PI dalam memastikan kerahsiaan maklumat

peribadi mereka dijaga dengan selamat. Sifat amanah dalam pekerja institusi PI

terutamanya ketika memberikan perkhidmatan sangatlah penting kepada pelanggan

dalam mempengaruhi kefahaman terhadap PI. Kajian yang dilakukan oleh Hameedah

Sayani (2015) matlamat sesebuah industri perbankan bukan sahaja mementingkan

keuntungan sahaja namun perlu memberi perhatian kepuasan kepada pelanggan

termasuk perkhidmatan yang disediakan oleh mereka dalam kajian yang dilakukan di

negara Emiriah Arab Bersatu.

Jadual 5: Min responden daripada item-item dimensi reputasi

Dimensi Item Min (M) Sisihan

Piawai (SP)

Reputasi PI memberikan insentif yang sama kepada 4.16 0.759



(IDMAC2015) 402

semua pelanggan.

IPI mengamalkan ketelusan dalam semua hal

atau perkara.

4.02 0.719

PI sentiasa mematuhi etika jual beli menurut

Islam.

4.30 0.706

Manfaat yang saya peroleh daripada

penggunaan produk PI adalah sama seperti

yang dipromosikan.

4.22 0.741

Saya memilih PI kerana prestasi kewangannya. 4.01 0.807

Jadual 5 menunjukkan min responden yang diperoleh dalam kalangan guru Muslim

terhadap dimensi reputasi dalam melihat kefahaman terhadap PI mencatatkan skor

min tertinggi (M=4.30, SP=0.706) iaitu PI sentiasa mematuhi etika jual beli menurut

Islam. Selain itu, skor min responden kedua tertinggi ialah manfaat yang ditawarkan

oleh PI adalah sama seperti yang dipromosikan (M=4.22, SP=0.741) serta skor min

ketiga tertinggi (M=4.16, SP=0.759) iaitu PI memberikan insentif yang sama kepada

semua pelanggan termasuk bukan Muslim. Seterusnya skor min bagi dimensi

reputasi ialah responden memilih PI kerana prestasi kewangan (M=4.02, SP=0.759)

dan melihat PI mempunyai ketelusan dalam semua perkara dalam aktiviti yang

disediakan kepada pelanggan iaitu (M=4.01, SP=0.807). reputasi sesebuah institusi

PI juga merupakan faktor dalam memberikan kefahaman kepada guru Muslim di

daerah Sik dalam memilih PI terutamanya etika yang diamalkan yang menurut

perintah-perintah Islam. Kajian Farhana Ismail, M. Shabri Abd. Majid dan

Rossazana Ab. Rahim (2013) mendapati reputasi yang baik ditunjukkan dalam

memastikan penggunaan kos secara efisien dalam industri perbankan di Malaysia

dapat mengukuhkan kedudukan institusi perbankan itu sendiri. Dengan ini, guru

Muslim lebih berasa yakin dengan melihat reputasi PI yang kukuh bagi menjamin

kewangan mereka.

Jadual 6: Min responden daripada item-item dimensi pemasaran

Dimensi Item Min

(M)

Sisihan

Piawai (SP)

Pemasaran Tawaran hadiah oleh PI adalah yang dibenarkan

oleh syarak.

4.15 0.733

Publisiti meluas di media massa yang dibenarkan

syarak mendorong saya untuk berurusan dengan

PI.

4.17 0.832

Risalah daripada PI mendorong saya untuk

menggunakan kemudahannya.

4.10 0.897

Prosedur PI yang mudah adalah penting kepada

saya dalam melakukan sebarang urusan.

4.20 0.809

PI mempunyai tabungan yang selamat berbanding

perbankan konvensional.

4.18 0.937

PI menyebarkan maklumat aktiviti perbankan

melalui media massa.

3.96 1.057

Jadual 6 menujukkan min responden terhadap dimensi pemasaran dengan segala

urusan yang dilakukan oleh PI kerana prosedur yang mudah dan cepat (M=4.20,

SP=0.809) merupakan skor min tertinggi dalam dimensi pemasaran. Skor min kedua

tertinggi ialah (M=4.18, SP=0.937) iaitu PI menyatakan bahawa tabungan kewangan



(IDMAC2015) 403

mereka adalah selamat berbanding perbankan konvensional, manakala yang ketiga

tertinggi dalam dimensi pemasaran ialah (M=4.17, SP=0.832) ialah responden lebih

cenderung memilih PI kerana menggunakan publisiti melalui media massa yang

dibenarkan syarak. Seterusnya skor min responden bagi dimensi pemasaran iaitu

(M=4.15, SP=0.733) PI menawarkan hadiah yang dibenarkan syarak, PI

mengeluarkan risalah-risalah berkaitan PI (M=4.10, SP=0.897) dan PI turut

menyebarkan maklumat aktiviti mereka melalui media massa dengan skor min

(M=3.96, SP=1.057). Pemasaran yang digunakan oleh PI dapat memberikan

kefahaman kepada guru Muslim dengan menggunakan medium yang lebih sesuai

dan berkesan serta dibenarkan syarak. Menurut kajian Khaliq Ahmad, Ghulam Ali

Rustam dan Micheal M. Dent (2011) mendapati bahawa pemasaran terhadap

penjenamaan, kemudahan pengguna dan kualiti dapat memberikan kepuasan kepada

pelanggan PI. Oleh itu, kefahaman guru Muslim terhadap PI adalah melalui

pemasaran yang dilakukan oleh PI secara terancang dan berkesan dapat memudahkan

mereka mendapatkan segala tawaran yang dipromosikan oleh PI melalui pelbagai

saluran.

Jadual 7 Min responden daripada item-item dimensi patuh ajaran Islam

Dimensi Item Min (M) Sisihan Piawai

(SP)

Patuh ajaran

Islam

Keimanan saya kepada Allah SWT

mempengaruhi pemilihan saya terhadap

PI.

4.57 0.619

Ibadat wajib dan sunat yang saya

lakukan setiap hari membuatkan saya

memilih PI.

4.45 0.782

Ketaatan kepada suruhan Allah SWT

membuatkan saya memilih PI

berbanding perbankan konvensional.

4.57 0.634

Akidah saya mempengaruhi saya

memilih PI berbanding perbankan

konvensional.

4.57 0.620

Jadual 7 menunjukkan skor min bagi responden terhadap dimensi patuh ajaran Islam

mencatatkan tiga item mempunyai skor yang tertinggi dengan jumlah yang sama

iaitu (M=4.57) dengan mementingkan keimanan mereka kepada Allah SWT

mendorong mereka memilih PI (SP=0.619), ketaatan kepada Allah SWT menjadikan

mereka memilih PI berbanding perbankan konvensional (SP=0.634) dan akidah juga

merupakan sebab mereka memilih PI (SP=0.620). Selain itu, skor min bagi ibadat

wajib dan sunat yang dilakukan setiap hari mendorong mereka memilih PI iaitu

(M=4.45, SP=0.782). Kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim di daerah

Sik menunjukkan mereka patuh kepada ajaran Islam menjadikan mereka memilih

untuk menggunakan PI berbanding perbankan konvensional. Segala amalan yang

dilakukan di dunia ini adalah kerana mereka patuh kepada perintah Allah SWT

termasuk dalam aktiviti muamalah. Kajian Mohammad Zulfakhairi Mokhtar (2014)

juga menemukan dimensi patuh ajaran Islam mempunyai tanggapan positif yang

tinggi dalam mempengaruhi niat untuk berwakaf tunai dalam kalangan staf Muslim

Universiti Sains Malaysia (USM).



(IDMAC2015) 404

TAHAP KEFAHAMAN TERHADAP PI DALAM KALANGAN GURU

MUSLIM DI DAERAH SIK

Tahap kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim di daerah Sik diukur dan

dianalisis berdasarkan jumlah min yang diperoleh daripada tiga konstruk iaitu faktor

intrinsik dengan dimensi kefahaman mengenai riba dan pertimbangan halal dan

haram. selain itu, konstruk faktor ekstrinsik terdiri daripada dimensi produk,

perkhidmatan, reputasi dan pemasaran. Seterusnya konstruk kepatuhan beragama

terdiri daripada dimensi patuh ajaran Islam. Dimensi-dimensi ini akan dianalisis bagi

mengukur dan menilai tahap kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim di

daerah Sik.

Jadual 8 Tahap kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim di

daerah Sik

Konstruk Dimensi Min

(Total)

Interpretasi

Faktor intrinsik 1. Kefahaman mengenai riba

2. Pertimbangan halal dan

haram

4.32

4.51

Sederhana

Tinggi

Faktor

ekstrinsik

1. Produk

2. Perkhidmatan

3. Reputasi

4. Pemasaran

4.15

4.25

4.14

4.12

Sederhana

Sederhana

Sederhana

Sederhana

Kepatuhan

beragama

1. Patuh ajaran Islam 4.54 Tinggi

Dalam jadual 8 menunjukkan tahap kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru

Muslim di daerah Sik mencatatkan nilai min dimensi patuh ajaran Islam paling

tinggi iaitu (M=4.54), manakala nilai min kedua tertinggi adalah pertimbangan halal

dan haram iaitu (M=4.51). Hanya dimensi ini yang menunjukkan bahawa kefahaman

guru Muslim terhadap adalah tinggi manakala nilai min dimensi yang lain adalah

tahap sederhana. Nilai min yang berada di tahap sederhana seperti dalam jadual 4.8

ialah dimensi kefahaman mengenai riba (M=4.32), dimensi produk (M=4.15),

dimensi perkhidmatan (M=4.25), dimensi reputasi (M=4.14) dan dimensi pemasaran

(M=4.12).

Dalam jadual 8 menunjukkan bahawa patuh ajaran Islam (M=4.54) merupakan faktor

yang paling dominan bagi menyatakan kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru

Muslim di daerah Sik kerana sebagai orang Muslim adalah wajib bagi mereka

mematuhi segala perintah Allah SWT dalam segala aspek termasuk dalam aktiviti

muamalah. Oleh itu, guru Muslim di daerah Sik mempunyai kefahaman yang tinggi

terhadap PI kerana segala yang berlaku dalam PI adalah berlandaskan prinsip-prinsip

syariah dan meletakkan agama sebagai pilihan utama. Dapatan ini disokong oleh

kajian Ahmad Azrin Adnan (2009) faktor patuh agama adalah penting dan faktor

yang menentukan bagi orang Muslim dalam memilih PI berbanding perbankan

konvensional serta memiliki nilai-nilai Islamik yang positif.



(IDMAC2015) 405

Dimensi kedua yang dominan ialah pertimbangan halal dan haram iaitu (M=4.51)

dalam memberikan kefahaman guru Muslim terhadap PI mereka akan memastikan

bahawa segala aktiviti yang dijalankan mestilah bebas daripada unsur-unsur yang

haram dan mengikut prinsip-prinsip syariah. Pertimbangan halal dan haram dalam PI

adalah penting agar sumber kewangan yang mereka peroleh adalah daripada sumber

yang halal bagi mendapat keberkatan dalam kehidupan guru Muslim. Dimensi ini

juga ditemukan dalam kajian Juniza Mohamad Jamari (2012) bahawa pelajar USM

turut mementingkan dimensi pertimbangan halal dan haram terhadap takaful hayat

kerana bersesuaian dengan prinsip syariah.

Dimensi yang ketiga dominan ialah kefahaman mengenai riba dapat memberikan

kefahaman PI dalam kalangan guru Muslim. Guru Muslim mengetahui dengan jelas

tentang definisi riba, hukum dan kesan sekiranya mengamalkan riba. Jelaslah dalam

dimensi ini guru Muslim mengetahui PI tidak mengamalkan riba sebaliknya

perbankan konvensional mengamalkan riba. Dapatan ini juga ditemukan dalam

kajian Asmadi Mohamed Naim (2004) bahawa segala transaksi gadaian

konvensional mempunyai unsur riba dan yang diharamkan dalam perundangan Islam

dengan penepatan kadar faedah.

Dimensi yang keempat ialah perkhidmatan yang diberikan oleh PI dapat

mempengaruhi kefahaman dalam kalangan guru Muslim. Perkhidmatan yang efisien

dalam PI telah memberikan kepuasan kepada guru Muslim untuk memilih PI

berbanding perbankan konvensional kerana layanan yang telus turut semasa

memberikan perkhidmatan kepada pelanggan termasuk pelanggan bukan Muslim.

Oleh itu, kualiti perkhidmatan dan kepuasan pelanggan menjadikan PI sebagai

pilihan kepada pelanggan. Menurut kajian Asyraf Wajdi Dusuki dan Nurdianwati

Irwani Abdullah (2007) pelanggan lebih memastikan kualiti perkhidmatan,

kemesraan petugas PI dan kakitangan yang cekap dapat menarik pengguna dalam

menggunakan produk Islam.

Dimensi yang kelima ialah kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim

adalah melalui produk yang ditawarkan oleh PI. Guru Muslim lebih cenderung untuk

memilih PI kerana produk-produk yang ditawarkan oleh PI adalah produk yang

mematuhi prinsip-prinsip syariah yang dikawal oleh badan-badan penasihat Shariah.

Kajian Ahmad dan Aizi Che Seman (2009) melihat produk PI yang ditawarkan

berdasarkan penggunaan nilai masa wang adalah menyamai konsep riba dalam

perbankan konvensional. Namun begitu, para ulama membenarkannya berdasarkan

hujah-hujah di atas maslahah yang berlaku berlandaskan maqasid Syariah.

Dimensi reputasi terhadap PI merupakan dimensi yang keenam. Dimensi reputasi

merupakan dimensi yang memberikan kefahaman PI dalam kalangan guru Muslim di

daerah Sik. Dengan reputasi yang baik daripada PI menjadikan pemilihan utama

kepada guru Muslim dalam menguruskan aktiviti kewangan mereka. Reputasi

dengan kedudukan pertumbuhan jumlah aset setiap tahun serta penjenamaan PI yang

bagus menjadikan pelanggan lebih yakin kepada PI. Dapatan ini turut melihat

reputasi yang cemerlang dan imej yang baik dalam PI dapat memberikan kefahaman

kepada pelanggan seperti kajian Ahmad dan Haron (2002) dan Metawa dan

Almossawi (1998).



(IDMAC2015) 406

Dimensi yang terakhir ialah dimensi pemasaran yang menunjukkan bahawa faktor

pemasaran dapat memberikan kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim.

Pemasaran yang berkesan melalui pelbagai sumber adalah penting bagi memastikan

dan menarik pelanggan untuk mendapatkan segala maklumat berkaitan PI. Guru

Muslim mendapat maklumat berkenaan PI adalah melalui sumber media massa dan

risalah-risalah yang dikeluarkan oleh PI. Dalam kajian Rammal dan Zurbruegg

(2007) bahawa responden di Australia ingin mendapatkan maklumat tentang PI juga

wujud dan digunakan dalam negara bukan Islam namun terdapat juga penduduk

Muslim di Australia. Oleh itu, pemasaran juga merupakan faktor penting yang perlu

dimainkan oleh PI agar maklumat PI sampai ke pengetahuan pelanggan dan turut

melahirkan kefahaman terhadap PI.

MERUMUSKAN TAHAP KEFAHAMAN PI DALAM KALANGAN GURU

MUSLIM DI DAERAH SIK

Melalui dapatan yang diperoleh bagi melihat tahap kefahaman PI dalam kalangan

guru Muslim sebanyak 80.6 peratus dalam kalangan responden mempunyai tahap

kefahaman yang sederhana terhadap PI manakala sebanyak 11.9 peratus mempunyai

tahap kefahaman yang rendah dan hanya 7.5 peratus sahaja dalam kalangan guru

Muslim mempunyai tahap kefahaman PI yang tinggi. Majoriti tahap kefahaman PI

dalam kalangan guru Muslim di daerah Sik masih berada di tahap yang sederhana.

Menurut kajian Rammal dan Zurbruegg (2007) majoriti responden Muslim di

Australia mempunyai pengetahuan yang rendah terhadap kewujudan PI begitu juga

dapatan yang diperoleh dalam guru Muslim daerah Sik mempunyai tahap kefahaman

yang sederhana terhadap PI.

Namun begitu, 7.5 peratus dalam kalangan guru Muslim mempunyai tahap

kefahaman yang tinggi terhadap PI mungkin dipengaruhi oleh faktor kepatuhan

beragama mendorong mereka memilih PI berbanding perbankan konvensional.

Dalam kajian ini mendapati bahawa faktor kepatuhan agama merupakan faktor yang

signifikan dalam mempengaruhi tahap kefahaman PI dalam kalangan guru Muslim di

daerah Sik. Menurut kajian Ahmad Azrin Adnan (2010) mendapati bahawa

fenomena kepatuhan beragama adalah tinggi dalam kalangan pengguna Muslim bagi

mendorong mereka memilih PI berbanding perbankan konvensional. Dapatan dalam

kajian ini juga mencatatkan 96.6 peratus dalam kalangan responden guru Muslim

pernah berurusan dengan PI dan hanya 3.4 peratus responden guru Muslim di daerah

Sik tidak pernah berurusan dengan PI.

Selain itu, dapatan yang diperoleh turut menganalisis menunjukkan sebanyak 66.6

peratus dalam kalangan responden turut mempunyai pengalaman berurusan dengan

perbankan konvensional dan hanya 33.4 peratus guru Muslim tidak pernah berurusan

dengan perbankan konvensional. Majoriti responden guru Muslim di daerah Sik

masih menggunakan perbankan konvensional mungkin di atas maslahat yang berlaku

memaksa mereka menggunakan perbankan konvensional. Menurut kajian Juniza

Mohamad Jamari (2012) menunjukkan bahawa pulangan maslahat pengaruh yang

signifikan terhadap pemilihan takaful hayat dalam kalangan pelajar USM.

KESIMPULAN



(IDMAC2015) 407

Kefahaman terhadap PI dalam kalangan guru Muslim adalah dipengaruhi oleh

beberapa faktor seperti faktor ekstrinsik dan intrinsik. Dalam memastikan kefahaman

guru Muslim yang jelas terhadap PI, pihak institusi PI perlulah berusaha dengan

lebih efektif dalam memberikan kesedaran bagi memastikan bahawa PI sentiasa

menjadi pilihan utama berbanding perbankan konvensional. Selain itu, PI turut dapat

menarik lebih ramai pelanggan bukan Muslim dalam menggunakan produk dan

perkhidmatan yang ditawarkan. PI juga dapat melihat hubungan yang khusus

terhadap objektif utama selain bermotifkan keuntungan adalah dengan memberikan

kesan yang mendalam tentang kefahaman PI kepada pelanggan. Guru Muslim yang

mempunyai kefahaman yang jelas dapat menjadikan sekolah sebagai medium awal

dalam mendedahkan peranan dan kelebihan institusi PI berbanding perbankan

konvensional.

RUJUKAN

Abdul Aziz Abdullah, Rokiah Sidek, & Ahmad Azrin Adnan. (2012). Perception of

Non-Muslims Customers towards Islamic Banks in Malaysia. International

Journal of Business and Social Science, Vol. 3 No. 11.

Abdul Halim, & Norizaton Azmin Mohd Nordin. (2001). A Study On Islamic

Banking Education And Strategy For The New Millenium-Malaysia

Experience. International Journal of Islamic Financial Services Vol. 2 No. 4

Ahmad Azrin Adnan. (2009). Siri Kertas ISDEV. Pandangan Pakar Terhadap

Penentu Ekstrinsik Dalam Pemilihan Bank Menurut Tuntutan Syarak.

Asyraf Wajdi Dasuki, & Abdullah. (2007) Why Do Malaysian Customer Patronize

Islamic Bank’s? International Journal of Bank Marketing, 25 (3).

Chua, Y.P. (2006). Asas statistik penyelidikan. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti

Malaya.

Coakes, S.J. (2005). SPSS Version 12.0 for Windows Analysis without Anguish.

Australia: National Library Australia.

Fathiah Fathil. (2008). Penerimaan Masyarakat Bukan Islam Terhadap Produk

Perbankan Islam di Bank Rakyat: Kajian di Pulau Pinang. Kuala Lumpur:

Universiti Malaya.

Gerard P., & Cunningham J.B. (1997). Islamic Banking: A Study in Singapore,

International Journal of Marketing, Vol 15 (6)

Hameedah Sayani. (2015). Customer satisfaction and loyalty in the United Arab

Emirates banking industry. International Journal of Bank Marketing, Vol. 33

Iss 3 pp. 351 – 375.

Haque, A. & Osman, J. (2009). “Factor Influences Selection of Islamic Banking: A

study on Malaysia Customer preferences”. American Journal of Applied

Sciences 6 (5)

Jalal, A. A. (2006). A Mini Guide to Islamic Banking & Finance. Kuala Lumpur:

CERT Publications Sdn Bhd.

Julie Pallant. (2005). SPSS Survival Manual. A Step by Step Guide to Data Analysis

Using SPSS for Window (Version 12-14): Allen & Unwin. Australia.

Juniza Mohamad Jamari. (2012). Sambutan Pelajar Muslim Universiti Sains

Malaysia (USM) Terhadap Takaful Hayat. Disertasi Sarjana Sains

Kemasyarakatan (Pengurusan Pembangunan Islam) Universiti Sains Malaysia

(USM). Tidak Diterbitkan.



(IDMAC2015) 408

Kabiru Jinjiri Ringim. (2013). Understanding of Account Holder in Conventional

Bank Toward Islamic Banking Products. Middle-East Journal of Scientific

Research 15 (2)

Metawa, Almossawi. (2001). “Bank Selection Criteria Employed by College

Students in Bahrain: An Emperical Analysis.” International Journal of Bank

Marketing 19 (3)

Mistofa Al-Khin, Mustofa Al-Bugho, & Ali Asy-Ayarbaji. (2009). Kitab Fikah

Mazhab Syafie. Kuala Lumpur: Pustaka Salam Sdn Bhd.

Mohd Herwan Sukri Mohammad Hussin, & Mohd Hawari Mohammad Hussin.

(2011). Understanding Shari'ah And Its Application In Islamic Finance.

Kuala Lumpur: IBFIM (763075-W).

Mohd Hilmi Rozali, Kamarul Azmi Jasmi, & Nik Mohd Rohimi Nik Yusoff . (2012).

Pemahaman Guru Tentang Konsep Asas Ilmu Qiraat, Qiraat Imam 'Asim dan

Imam Hamzah. Journal of Islamic and Arabic Eduction, 61-72.

Mokhtar Mahamad, & Izah Tahir. (2010). Persepsi Pelanggan Bukan Islam

Terhadap Perbankan Islam: Kajian Rintis. Jurnal Kemanusiaan, Bil 16.

Norafifah Ahmad, & Sudin Haron. (2000). Perception of Malaysian Corporate

Customers Towards Islamic Banking Products & Services. International

Journal of Islamic Financial Services, Vol. 3 No. 4

Sarwar Uddin Ahmed, Md. Ashikur Rahman, Samiul Parvez Ahmed, & G. M. Wali .

(2014). Pricing Linkage between Islamic Banking and Conventional.

International Journal of Finance & Banking Studies, Vol.3 No.4,.

Shanmugan B., Perumal V., & Alfieya Hanuum Ridzwa. (2004). Islamic Banking:

An International Perspective. Selangor: Universiti Putra Malaysia Press.

Sudin Haron. (2005). Sistem Kewangan Dan Perbankan Islam. Kuala Lumpur: Kuala

Lumpur Business School Sdn Bhd.

Wan Zah Wan Ali, Sharifah Kartini Said Husain, Habsah Ismail, Ramlah Hamzah,

Mat Rofa Ismail, Mohd. Majid Konting, & Rohani Ahmad Tarmizi. (2005).

Kefahaman Guru Tentang Nilai Matematik. Jurnal Teknologi, 45-62.

Yoesrizal Muhammad Yoesoef. (2014). Penerimaan Masyarakat Islam Terhadap

Produk Perbankan Islam : Kajian Di Bank Syariah Mamdiri Cawangan

Aceh. Universiti Malaya.

Zainudin Awang. (2010). Research Methodology for Business & Social Science.

Shah Alam: University Publication Center (UPENA), UiTM.

yusliamir mohd yusoff

Presentations & Public Speaking