projekt ne fizik

7/24/2019 PROJEKT Ne Fizik

1/14

PROJEKTLenda: Fizik

Tema: Forca e gravitetit ne planetet e sis.diellor

Klasa: 8

Punoi: Ketrin Agaraj

Pranoi: Kujtim Deraj


2/14

Forca e gravitetit

Forca e gravitetit sht forca q vepron mbi do trup n

siprfaqe t trupit qiellor ose afr tij, e drejtuar pr nqendr t tij. Graviteti, pra forca me t ciln toka, hna,planett dhe trupat tjer qiellor ose sistemet e tyreveprojn mbi trupat tjer, teorikisht ushtrohet n fardolargsie, por praktikisht ajo shqyrtohet n siprfaqe tktyre trupave si dhe n largsi t vogla. Pra pesha e trupitn ndryshim nga masa e tij (nuk marrim parasysh lvizjen etrupit me shpejtsi t krahasueshme me shpejtsin e drits)

sht madhsi q ndryshon n vartsi nga trupi q ushtrontrheqjen dhe nga largsia prej tij. Kshtu, masa e trupitsht proporcionale me peshn e tij n siprfaqe t toks.

Secila grimc n gjithsi trheq grimcn tjeter me nj forc,e cila sht n prpjestim t drejt me prodhimin e masavet tyre dhe n prpjestim t zhdrejt me katrorin e largsisn mes tyre. Graviteti u studiuashume nga Galileo Galileume eksperimentet e tij ne kushte mjedisore.

F=G(Mm/r^2 )


3/14

Planetet e sistemit diellor

Mrkurisht planeti m i afrt me Diellin dhe gjithashtu

planeti m i vogl n Sistemin Diellor. Mrkuri kryen orbitnrreth Diellit nj her n 87.969 dit duke kompletuar trerrotullime rreth aksit n do dy orbita. Teknikisht Mrkuri shtnj objekt shum i shndritshm, por ai shte i vshtir t shihetsepse dielli e pengon shum dritn e tij t duket qart

Venera sht planeti i 2-t m afr Diellit dhe i 5-ti prmadhsin e tij. Kur themi e tij duam t tregojm, q Venerasht planet, i cili konsiderohet si femr pr shkak t emrit dhedisa historive t kaluara. Pas Diellit dhe Hns, Venera shtobjekti m i ndritshm n hapsir nga kndvshtrimi iToks. Venera sht cilsuar si planet inferior kur shihet meteleskop nga Toka
http://sq.wikipedia.org/wiki/Venerahttp://gjithesia.weebly.com/uploads/2/5/9/4/25946430/9168029_orig.jpg?126


4/14

Toka(lat: Terra) sht planeti i 3-t i sistemit tone Diellor. Toka

sht rreth 4.55 miliard vjet e vjetr dhe i vetmi planet n

Sistemin ton Diellor ku sht zhvilluar jeta. Toka ka vetm nj

satelit natyror: Hnn. Supozohet q krijimi i Toks erdhi si

rezultat i ngjarjeve q pasuan Big Bang-un (Shprthimin eMadh).

Marsi sht planeti i 4-t nga Dielli dhe i 7-t pr nga

madhsia. Rrotullimi i tij rreth vets zgjat 24 ore dhe 39 minuta

ndersa rrotullimi rreth Diellit 687 dit. Marsi ka dy Hna ose sic

quhen ndryshe Satelit t vegjel qe rrotullohen rreth tij. Marsi

(greqisht:Ares) sht Zoti i lufts. Planeti ndoshta e mori

kt emr pr shkak t ngjyrs s kuqe pr kt Marsi eshte

referuar disa her si Planeti i Kuq.


5/14

Jupiterisht planeti i 5-t nga Dielli dhe m i madhi nga tgjith tjert n galaktikn "Rruga e Qumshtit". Jupiteri shtm shum s dy her m i madh s sa planett e tjer dhe 318her m i madh s sa Toka. Jupiteri ka 63 Hna ose si quhenndryshe Satelit q rrotullohen rreth tij. Shumica prej tyre jan

shum t vegjl n krahasim m disa nga Hnat e mdha.Jupiteri (Zeuspr grekt) ishte mbreti i Zotve, princi i Olimpitdhe mbrojts i shtetit romak. Zeus ishte i biri i Cronus (Saturni).

Saturniose Shtuni(dikur Shtuni) sht nj planet i Sistemit

Diellor. Ai sht planeti i 6-t pr nga largsia nga Dielli. U

emrtua sipas zotit romak Saturnus, i quajtur Kronos n

mitologjin greke. Simboli i Saturnit sht , q sht simboli idraprit t Saturnusit.


6/14

Uranisht planeti i 7-t nga Dielli dhe i 3-ti m i madh (m

diametr). Urani sht m i madh n diametr por m i vogl n

pesh s Neptuni. Urani sht Perndi e lasht grek e qiejve.

Urani ishte i biri dhe shoku i Gaia, babai i Cronus (Saturni), e

Cyclopes dhe Titans (paraardhsit e PerndiveMadhshtor). Urani kishte qn par shum her m par por

injoruar thjesht si nj yll tjetr.

Neptunisht planeti i 8-t n Sistemin Diellor. sht emrtuar

sipas Neptunit q ishte Prndia e detrave dhe ujit te rrjedhshm.

Neptuni sht planeti i 8t pr largsin nga Dielli n Sistemin

ton Diellor. Ai sht planeti i katrt m i madh nga diametridhe i treti m i madh nga masa. Neptuni peshon 17 her m

shum se masa e Toks.


7/14

'Plutoni'rrotullohet prtej orbits s Neptunit. Ai sht shum

m i vogl s do planat zyrtar dhe klasifikohet tani si nj Dwarf

Planet (planat xhuxh). Plutoni sht m i vogl s shtat prej

Hnave t Sistemit Diellor (Io, Europa, Ganymede, Callisto,

Titan dhe Triton). Pluto (greqisht-xhehnem) sht Zot i bots s

krimit

Forca e gravitetit ne hene

Hena

Hena eshte i vetmi satelit qe rretullohet rreth Tokes


8/14

Distanca Nga Toka: 384,400 km nga Toka

Diametri: 3476 km

Masa: 7.35e22 kg

Largesia rretullimit: 363,104 km (0.002 4 AU)

Gjysem Aksi: 384,399 km (0.002 57 AU)

Sjellje e pakontrolluar: 0.054 9

Koha e rretullimit: 27.321 582 d (27 d 7 h 43.1 min)

Peridhua: 29.530 588 d (29 d 12 h 44.0 min)

Shpejtesia e rretullimit: 1.022 km/s

E quajtur Luna nga Romaket, Selene dhe Artemis nga

Greket , dhe shume emra te ndryshem sipas kulturave te

popujve te ndryshem.

Disa mekanizma jane propozuar pr formimin e Henes rreth 3050 millionvjet pas orgjines te Sistemit Diellor,

duke pasur nje vecori dhe sjell ne baze ngadalesimin e Tokes

dhe ciklin me kryesor, i cili eshte graviteti. Hena arrin te mbaje

shtratin e oqeaneve tona ne menyre perfekte duke perdorur

gravitetin e saj.Hipotezat qe reflektojne sot shkencen jane se

Sistemi Toke-Hene eshte formuar nga perplasja me Token e nje(te themi Meteori ose pjes Shkembi ) i cili ishte , me madhesine

e planetit Mars , dhe pjeset e mbetura pas perplasjes se ketij

objekti me Token, arriten te formojne Henen.


9/14

Perplasje gjigande mendohet te kene ndodhur ne formimin e

Sistemit Diellor. Sipas simulimeve kompjuterike del ne teori qe

Hena eshte krijuar nga keto perplasje pra dhe jo si nje rrjedhoje

e mbetjeve ne formimin e Sistemit Diellor. Nje energji e paimagjinueshme eshte formuar pas perplasjes se Tokes dhe nje

pjese te Meteorit duke bere qe nje pjese e Tokes te kthehet ne

llave te lengshme , dhe duke dale jashte Tokes prej fuqise se

perplasjes, sjell ne jete Henen e cila si dhe vete Toka jane te

formuara prej perplasjeve dhe llaves se lengshme duke ardhur

dhe duke u bere te ngurta . Hena eshte objekti i dyte ne qiell qeshkelqen pas Diellit . Koha nepermjet Henave te njepasnjeshme

eshte 29.5 Dite (709 ore), pak e ndryshme nga periudha e

rrotullimit ndaj Yjeve per shkak se Toka leviz ne nje distance te

konsiderueshme me orbiten e saje rreth Diellit .

Per shkak te madhesise dhe perberjes Hena nga njehere eshte

klasifikuar si nje planet tokesor se bashku me Marsin, Token,Venusin dhe Merkurin. Hena ne fillim u vizitua nga Ruset me

anijen e tyre Luna 2 ne 1959. Hena eshte i vetmi trup (Planetor)

i vizituar nga njerezit. Ulja e pare ne Hene u be ne vitin 20

Korrik 1969. Ne veren e vitit 1994 Henes iu be nje harte dhe

nje explorim me i zgjeruar nga Sateliti Clementine, dhe serish

ne vitin 1999nga Sateliti Lunar ProspectorForcagravitacionale mes te Tokes dhe Henes shkakton disa efekte

interesante. Efekti me i qarte eshte Batica ne oqeanet tona.

Terheqja e gravitetit eshte me e forte ne anen e aferme midis


10/14

Tokes ne Henes dhe me e dobet ne anen e kundert. Nga

kendveshtrimi yne ne siperfaqen e Tokes shohim dy burime te

vogla, nje ne drejtimin e Henes dhe nje ne krahun e kundert.

Efekti i Henes eshte shume me i forte ne Oqeanet se sa ne korene ngurte te Tokes, dhe shkaku qe Toka rrotullohet shume me

shpejt se sa Hena rrotullohet rreth Tokes ben qe Hena te

rrotullohet nje here ne dite rreth Tokes duke krijuar baticen 2

here ne 1 rrotullim te saj rreth Tokes. Baticat jane me te

theksuara ne brigjet e Oqeaneve dhe Deteve tona duke na dhene

mundesi ti kuptojme ne momentin e batices.

Kjo do te thote se forca ne mes te Tokes dhe Henes nuk eshte

pikerisht pergjate vijes ne mes te qendrave te tyre te formuara ne

nje menyre rrotulluese ne Toke dhe nje force pershpejtimini ne

Hene.Kjo shkakton nje nje trasformim te engjergjise ne

rrotullimin rreth tyre duke ngadalesuar rrotullimin e Tokes

ne 1.5 Miliseconda per Shekulldhe rrit orbiten e Henes meToken ne 3.5 centimetra ne vit. Menyra e e Gravitetit dhe

vendodhjes se Henes eshte pergjegjes per rrotullimin e saj rreth

Tokes,dmth Hena eshte e bllokuar ne fazen e rrotullimit dhe ben

qe Hena te nxjerre te njejten pjese ballore te sajen kur del

perballe me Token.


11/14

Si ngadalesimi i Tokes qe eshte shkaktuar nga Hena ,ne tekaluaren ka qene Toka qe ka ngadalesuar Henen gjithashtu , poefektet kane qene shume here me te forta .E njejta gje ndodh mete gjithe satelitet ne Sistemin Diellor , rrotullimi i Tokes do jeteme i ngadalte ne periudhen ne vazhdim , ashtu sic ndodhme Pluto dhe Charon. Ne Hene nuk ka asnje pjese qe rri

gjithmon nate , pra Hena totalisht ndricohet nga rrezet e Diellitne 100% te trupit saj. Kjo gje nuk dihej me pare , dhe atehereSateliti Rus Luna3arriti te zbuloje dhe t'i jape driteshkencetareve per sa i perket Henes dhe pjeseve te saj te cilatmendoheshin qe nuk i rreflektonte Dielli. Te gjitha pjeset eHenes marrin rrezatim diellor. Pervec disave Gropave te cilatjane shkaktuar nga perplasjet e asteroideve, pra ato jane

vetem disa pjese shume te vogla te Henes, te cilen Djelli nukmund te kete kontakt direkt, te cilet jane te vendosura ne polet eHenes.


12/14

Hena nuk ka Atmosfere, por disa evidenca nga

sateliti Clementine tregojne qe Hena ka uje te ngrire neforme akulli ne gropat e krijuara nga perplasjet easteroideve qe ndodhen ne Polin e Jugut . Nje informacion i ringa Sateliti Lunar perceptorka dale, qe shtresa akulli ka dhene Polin e Veriut ne Hene.

Korja e Henes eshte mesatarisht 68 km e trashe duke filluar nga0 tek e ashtuquajtura (Mare crisium - Kriza Detare) 107 km ne

ne veri te krateri i quajturKorolev. Poshte kores eshte shtresabrendeshme dhe thelbi prej rreth 360 km dhe 2% i mases seHenes . Per fat te keq Hena nuk ka te njejtin aktivitet gjeologjiksic ka Toka , pra Thelbi i Henes eshte i shuar dhe nuk ka asnjelloj aktiviteti brenda saj, gjithashtu thelbi i Henes eshte 2 kmlarg nga vendi qe duhet te ishte , dhe i afrohet me shume pjesesballore me Token.


13/14

Ne Hene ka dy lloj terrenesh , terrenet shume te vjetra osekrateret e vjeter dhe relativisht te qete , dhe gjithashtu ato terinjte sic eshte Maria.Maria e cila permban rreth 16% tesiperfaqes se Henes eshte krijuar nga nje perplasje evashdueshme e asteroideve ne Hene , duke vijuar me permbytjete llaves ne kete te fundit. Pjesa e siperfaqes eshte e perbere nga(regolith) Pluhur dhe perberje shkembore, te cilet jane krijuarnga perplasjet e meteoreve dhe asteroideve. Shumica e kratereve

ne anen e aferme jane emeruar pr figura te famshme nehistorine e shkences si Tycho, Copernicus, dhe Ptolemaeus.Karakteristikat tregojn qe jane disa kratere shume te famshemper shkencetaret, sic jane Apollo, Gagarin dhe Korolevtezbuluar nga sateliti rus Lunar 3. Pervec karakteristikave ne anene aferme , Hena ka dhe disa kratere te medhenj ne Polin e Jugutne pamjen e larget me diameter 2250 km dhe 12 km e thelle , e

cila mendohet te jete perplasja me e madhe ne Sistemin Diellorper sa i perket madhesise.

Nje total prej 382 kgte mostrave te dheut u kthye ne Toke ngaana e programeve te Henes. Keto arriten te na japin idete rrethexplorimit te Henes dhe misteret e saj . Edhe sot, me shume se30 vjet pas uljes ne Hene, shkencetaret ende studiojne ketomostra dheu te muar. Te gjitha keto kampione dheu dhe gureshte mbledhur ne Hene jane rreth 3 miliard vjet te vjeter , dhe japinevidencen per moshen e Sistemit Diellor . Shkembinjte dheguret ne Toke nuk arrijne ta perbejne nje gje te tille per te bindur


14/14

shkencetaret per moshen e Sistemit Diellor.

Pas studimeve te mostrave te mbledhura nga misionet e apollovene Hene , akoma nuk ka nje evidence te sakte per origjinen dhe

krijimin e Henes , duke lene dritare hapur per shkencetaret te

perdorin 3 nga teorite te cilat jane , Toka dhe Hena, qe u krijuan

nga Nebula Diellore duke shkeputur Henen Nga Toka dhe

formimi i kesaj te fundit duke u kapur nga graviteti i Tokes.

Asnje nga keto teori nuk eshte shume e sakte, por nga kampionet

e shkembinjve dhe dheut te mbledhur ne siperfaqen e Henes,rezulton qe Toka eshte perplasur me nje objekt shume te madh, i

cili ka pasur madhesine e planetit Marsdhe Hena u formua nga

materialet e mbetura dhe te dala jashte orbites se Tokes ne

momentin e perplasjes. Ka dhe shume teori tjera por kjo teori qe

sapo tham, eshte e pranuar nga te gjithe shkencetaret. Hena nuk

ka Fushe magnetike Globale-Pergjithshme, por disa ngashkembinjte magnetike ne siperfaqen e Henes tregojne qe Hena

dikur ka patur sistem Magnetik Global-Te Pergjithshem.

projekt ne fizik

Documents