INSTITUSI PENDIDIKAN ISLAMDI TERENGGANUKelahiran dan KesinambunganCHE WAN TAKWA CHE WAN AU AKARAHMAD !UAIDI ADUL LATI"M#HD ALI M#HD $USU"%&'(PENGHARGAANMarilah menuju kejayaan. Di atas konsep inilahpenulis menghasilkan buku ini untukpara pelajar, pengkaji sejarah dan pembuat dasar negara yang ingin mengetahui tradisiinstitusi pengajian pondok di erengganu dan kaitannya dengan madrasah Arab atausekolah agama seperti tertubuhnya !nstitusi Madrasah "ultan #ainal Abidin $M"#A%pada tahun &'()M. !nstitusi M"#A juga dikenali sebagai "ekolah Menengah Agama"ultan#ainalAbidin*adang$"MA"#A*%. !nstitusi M"#A telahmemperkenalkan"ijil Nihaiyyah dan "ijil Ibtidai. Manakala !nstitusi "ekolah Menengah Atas Agama"ultan#ainal Abidin$"MAA"#A% +atu+urukpula telahmemperkenalkan "ijilThanawidan"ijilKafaah. !nstitusi M"#Aini telahmelahirkanramai pemimpinerengganu pada suatu ketika di negeri ini. Pada tahun &',-an, institusi M"#A dan "MAA"#A melaksanakan tran.ormasikurikulum pengajian, di mana para pelajarnya mengikuti kurikulum kebangsaan, danmenduduki peperiksaan peringkat "ijil Rendah Pelajarankini Peperiksaan MenengahRendah$PMR%,"ijil Pelajaran Malaysia$"PM% "ijil inggiPersekolahan Malaysia$"PM% danterkini sijil "ijil inggi Agama Malaysia $ "AM% dan "ijil inggiPersekolahan Malaysia $ "PM%. Dengan ini para pelajar mempunyai peluang yanglebih luas untuk melanjutkan pengajian mereka di pelbagai tempat. /esinambunganinstitusi pendidikan !slam terserlah apabila kerajaan negeri menubuhkan /olej 0gama"ultan #ainal Abidin $/0"#A% pada tahun &'1-. /emun2ak kepada tradisipendidikan !slamdi erengganu, apabila kerajaan pusat telah bersetuju untukmenubuhkan 0ni3ersiti Darul !man Malaysia $0DM% pada (4 5gos (--) seterusnyatelah ditukarkan namanya kepada 0ni3ersiti "ultan #ainal Abidin $0ni"#A%. 0ni"#Adiharapkan akan menjadi sebuah uni3ersiti yang terkenal, dengan konsep 6intergrasiilmu7nya,uni3ersiti ini lebih bersi.atfungtionaldalam kontek keperluan glokal danglobal.Penulis ingin merakamkan u2apan terima kasih kepada isteri dan anak8anakyang begitu sabar memperuntukkan masa mereka untuk penulis menyiapkan buku ini.idaklupadirakamkanpenghargaanini untukPro.. Dr./amaruddinbinM. "aidPenolong Naib 9anselor 0ni"#A, Dr. A:mi bin 5mar, Pro.. Madya Dr. Abdul ManambinMohamaddansemuayangterlibat se2aralangsungatautidaklangsungdalammenyiapkan naskhah ilmiah ke2il ini. "emoga segala bantuan dan sumbangan yangdiberikan akan diganjari oleh Allah "; jua.PRA/AA+uku ini memperihalkan mengenai kesinambungan dan tran.ormasi institusipendidikan !slam di erengganu. !nstitusi pendidikan !slam yang dimaksudkan adalahsistem pengajian tradisipondok, kemudiannyaberkembang sebagai sistem madrasahArab atau sekolah agama dengan mengambil 2ontoh Madrasah "ultan #ainal Abidin$M"#A% yang kemudiannya dikenali sebagai "ekolah Menengah Agama "ultan #ainalAbidin *adang $"MA"#A*%, seterusnya berkembang kepada "ekolah MenengahAgama Atas "ultan #ainal Abidin $"MAA"#A% +atu +uruk, /uala erengganu danakhirnya berkembang mengikut aliran kebangsaan. Dalambab kedua, buku ini menjelaskan keika lulus peringkatpengajian ibtidai barulah pelajar boleh menyambung pengajian ke peringkat Thanawi$peringkat menengah% selama empat tahun di "ekolah Menengah Atas Agama "ultan#ainal Abidin $"MAA"#A% +atu +uruk, /uala erengganu."eterusnya dalam bab keempat, perbin2angan ditumpukan kepada tran.ormasikurikulum yang berlaku di institusi "MAA"#A, di mana para pelajar telahdidedahkan dengan kurikulum aliran kebangsaan. +erlakunya tran.ormasi kurikulumkerana dikatakan bahaaadual ? Mata Pelajaran sijil Nihaiyyah>adual 4 Mata Pelajaran sijil Ibtidai>adual ) +ilangan Guru dan Pelajar Madrasah "ultan #ainal Abidin$&')=% >adual , Perbelanjaan Majlis Agama !slam erengganu dan Adat Melayu erengganu $&')?, &')4 dan &'))% >adual = +ilangan Guru dan Pelajar "ekolah Menengah Agama $Atas%"ultan #ainal Abidin $&')1 8 &',,%>adual 1 /elulusan Guru "ekolah Menengah Agama $Atas% "ultan #ainal Abidin $&'=)%@iiSENARAI ILUSTRASINo. Rajah HalamanGambar & +angunan "ekolah Menengah Agama $Atas% "ultan #ainal Abidin $"MAA"#A% yang dijadikan sebagai galeri sejarah&.( Gambar &.? Gambar @iiiSENARAI SINGKATANSing)a*an Ma)nabah Bahagianbil. bilanganCet. CetakanEd. Editorhlm. HalamanJHEAT Jabatan Hal Ehwal Agama TerengganuJld. JilidJum JumlahKPM Kementerian Pendidikan MalaysiaKPT Kementerian Pengajian Tinggi MalaysiaK!"A Kolej gama !ultan "ainal AbidinMA#$AM Majlis Agama #slam dan Adat #stiadat MelayuTerengganuM!"A Madrasah !ultan "ainal Abidin!MAA!"A !ekolah Menengah Agama %Atas& !ultan "ainalAbidin!MA!"A' !ekolah Menengah Agama !ultan "ainal Abidin'adangPKAK!"A Persatuan Kakitangan Akademik Kolej gama!ultan "ainal AbidinPK!K!"A Persatuan Kum(ulan !okongan Kolej gama !ultan"ainal AbidinPM) Penilaian Menengah )endah!PM !ijil Pelajaran Malaysia&4!TAM !ijil Tinggi Agama Malaysia!TPM !ijil Tinggi Pelajaran Malaysia!.*.T !ubhanahu wa ta+ala$M ni,ersiti $arul #man Malaysiani!"A ni,ersiti !ultan "ainal Abidin-.A.B -ang Amat Berhormat&)&,