pendudukan jepun di tanah melayu. hsm 313

8/13/2019 Pendudukan Jepun Di Tanah Melayu. Hsm 313

1/13


2/13

2

1.0 PENGENALANPendudukan Jepun di Tanah Melayu telah bermula sejak daripada 15 Februari

1942 sehingga 12 September 19451. Walaupun, tempoh masa pendudukan Jepun ini

dilihat sebagai satu tempoh yang singkat namun, tempoh itulah sebenarnya yang

membawa penderitaan yang amat besar kepada penduduk di Tanah Melayu. Padahal,

sewaktu awal kedatangan Jepun di Tanah Melayu, penduduk tempatan menganggap

bahawa Jepun akan membawa satu pentadbiran yang lebih baik kepada penduduk

tempatan dibandingkan dengan pentadbiran British sebelum ini, dan kehidupan penduduk

tempatan menjadi semakin sulit sehingga menimbulkan kesedaran dalam kalangan rakyat

di Tanah Melayu untuk membebaskan diri daripada belenggu Jepun.

Penaklukan Jepun di Tanah Melayu bermula dengan proses penaklukan yang

dimulai dengan serangan Jepun ke atas Tanah Melayu melalui tiga penjuru di utara

melalui Jitra, Jalan Keroh Grik dan melalui Pantai Timur pada 8 Disember 1941

sebelum Jepun benarbenar dapat menakluki Tanah Melayu 15 Februari 19422. Tempoh

yang diambil Jepun untuk menguasai Tanah Melayu hanyalah 55 hari sahaja.

Sebagaimana penjajah lain, pentadbiran Jepun ini turut bertujuan untuk menguasai

sumber semula jadi yang wujud dengan meletakkan pengaruh dan kawalan ke atas

penduduk tempatan. Bagaimanapun, kawalan dan pengaruh tersebut telah menimbulkan

pelbagai reaksi dalam kalangan penduduk dan pendudukan Jepun di Tanah Melayu ini

1Kratoska, Paul H, Pendudukan Jepun di Tanah Melayu, 1942-1945:Kumpulan Esei Sejarah Malaysia oleh

Pelajar Pelajar U.S.M,Pulau Pinang, Universiti Sains Malaysia,1989,hlm.5.2Mohd Radzi Abd Hamid, Pendudukan Jepun di Tanah Melayu dan Borneo,Kuala Lumpur, Dewan Bahasa

dan Pustaka, 2009,hlm.134.


3/13

3

kemudiannya telah menimbulkan kesan kepada penduduk di Tanah Melayu sama ada

daripada aspek sosial, ekonomi dan politik.

Berdasarkan dokumen yang telah saya peroleh melalui arkib arkib yang telah

saya kunjungi kita dapat melihat dengan jelas reaksi masyarakat tempatan terhadap

pemerintahan Jepun, cara pentadbiran Jepun di Tanah Melayu dan kesan kerugian yang

terpaksa ditanggung sepanjang pendudukan Jepun di Tanah Melayu.

2.0 REAKSI MASYARAKAT TEMPATAN TERHADAP PEMERINTAHAN JEPUN.Berdasarkan dokumen yang telah saya peroleh di arkib iaitu risalah lama, ( rujuk

lampiran 1 ) dapat kita lihat secara umum reaksi masyarakat yang wujud pada ketika itu,

telah dinyatakan dalam risalah tersebut bahawa terdapat sekelompok masyarakat ingin

menghapuskan Jepun daripada Malaya dan kelompok masyarakat ini ingin memulihkan

kesenangan negeri seperti sebelum kedatangan Jepun. Risalah tersebut turut menyarankan

penduduk kampung supaya menjauhkan diri daripada tempat tempat bahaya dan

seandainya adalah sukar bagi penduduk untuk menjauhkan diri daripada tempat tempat

bahaya, telah dinasihatkan kepada mereka untuk berlindung di kawasan longkang atau

parit atau hanya merebahkan diri ke atas bumi sekiranya langsung tiada perlindungan lain

yang sempat untuk diambil.

Merujuk kepada fakta sejarah yang lainnya, masyarakat tempatan telah

menunjukkan pelbagai reaksi yang berbeza terhadap pendudukan Jepun di Tanah Melayu

sama ada sewaktu awal kedatangan Jepun, sewaktu zaman kekejaman Jepun atau sewaktu

zaman Jepun di ambang kekalahan3. Sewaktu pada awal kedatangan Jepun, sebahagian

3Muhammad Isa Othman,Pendudukan Jepun di Tanah Melayu 1942-1945:( Tumpuan di Negeri Kedah ),

Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka, 1992,hlm.129.


4/13

4

besar daripada penduduk tidak menentang kedatangan Jepun kerana telah terpengaruh

dengan slogan yang telah digunakan oleh Jepun iaitu Asia untuk orang Asia dan

rancangan Kawasan Kesemakmuran bersama Asia Timur Raya, tambahan pula orang

Melayu pada ketika itu diberikan layanan yang baik.

Namun, hal sebaliknya berlaku apabila Jepun telah berjaya menguasai Tanah

Melayu, orang Melayu mula memberikan penentangan terhadap pemerintahan Jepun. Hal

ini adalah disebabkan oleh Jepun memerintah secara ketenteraan dan dasar dasar yang

diperkenalkan Jepun kemudiannya dianggap sebagai menyusahkan rakyat. Slogan Jepun

yang pada mulanya digunakan hanyalah muslihat untuk meraih sokongan daripada

penduduk tempatan awalnya4. Kemerdekaan yang dijanjikan sebelum ini tidak diberikan

sebaliknya status Tanah Melayu sebelum ini telah bertukar menjadi Tanah Jajahan.

Manakala, NegeriNegeri Melayu Utara telah diserahkan kepada Siam sebagai ganjaran

kerjasama daripada Siam sebelum ini. Tentera Jepun sudah mulai kejam terhadap sesiapa

yang dianggapnya sebagai pesalah. Bukan itu sahaja golongan Jepun ini juga tidak

mengiktiraf dan menghormati kedudukan rajaraja Melayu.

Reaksi daripada kaum Cina juga pula, bersifat agresif kerana telah berusaha

menentang segala tindakan yang dilakukan oleh Jepun, kerana Jepun sangat kerap

melakukan kekejaman terhadap orang Cina yang dianggap selalu memberikan bantuan

kepada tentera China sewaktu peperangan antara Jepun dan China berlaku suatu ketika

dahulu. Manakala, reaksi yang positif diberikan oleh kaum India terhadap pemerintahan

4Barbara, Watson Andaya & Leonard Y. Andaya,Sejarah Malaysia,Petaling Jaya, Macmillan Press,

1989,hlm.53.


5/13


6/13

6

setiap dasar yang diperkenalkan oleh Jepun semuanya mempunyai muslihat tertentu di

samping penduduk langsung tidak mempunyai hak untuk bersuara. Bagaimanapun,

kekejaman yang dilakukan tentera Jepun terhadap rakyat tempatan ini paling jelas dilihat

terhadap kaum Cina berbanding India dan Melayu kerana kebencian melampau Jepun

terhadap bangsa Cina yang dianggap telah membantu kerajaan China sewaktu

peperangan Jepun dan China dahulu.

Hal yang sebaliknya berlaku, apabila Jepun mulai sedar bahawa Jepun

berkemungkinan besar akan kalah pada Perang dunia kedua. Jepun mula melaksanakan

dasardasar yang mendatangkan kebaikan kepada semua rakyat di Tanah Melayu bagi

meraih semula sokongan penduduk tempatan bagi menghalang kemasukan British ke

Tanah Melayu semula7. Dasar pemerintahan Jepun yang pelbagai ini dapat dilihat

daripada ketigatiga aspek utama iaitu aspek politik, ekonomi dan sosial.

Jika dilihat daripada aspek politik, kedudukan raja tidak lagi menjadi

pemerintah di setiap negeri dan Tanah Melayu pula hanya dianggap sebagai tanah

Jajahan Jepun. Seterusnya, Majlis Agama Islam hanya ditubuhkan kemudiannya setelah

Jepun hampir kalah dalam peperangan. Selain itu, daripada aspek ekonomi pula Jepun

telah melaksanakan catuan makanan dan ekonomi sara diri turut digalakkan bagi

pengeluaran untuk makanan harian. Hal ini sangat lah membebankan rakyat di Tanah

Melayu tambahan pula semua ekonomi di Tanah Melayu pada ketika itu telah

dieksploitasi untuk aktiviti perindustrian dan pembiayaan peperangan.

Bukan itu sahaja dasar yang diamalkan Jepun daripada aspek sosial turut harus

ditumpukan kerana turut menyumbang kepada pembentukan reaksi masyarakat pada

ketika itu, dasar penutupan sekolah Inggeris dan Cina telah diamalkan bagi mengekang

7Ibrahim Mahmood, Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu,Kuala Lumpur, Pustaka Antara, 1981,hlm.87.


7/13

7

pengaruh Cina dan Inggeris dan taat setia rakyat Tanah Melayu difokuskan hanya

kepada Maharaja Jepun dan bahasa Jepun kemudiannya dijadikan bahasa penghantar di

sekolahsekolah. Bagaimanapun, dasar yang telah dilaksanakan Jepun itu masih gagal

untuk mengekang penentangan masyarakat tempatan itu sendiri terhadap Jepun.

Tambahan pula, layanan yang diberikan Jepun kepada ketiga tiga kaum juga

adalah berbeza dan kaum Cina mendapat layanan yang paling kasar daripada Jepun dan

seterusnya membawa kepada penentangan yang keras daripada golongan ini.

Berdasarkan dasar dasar pentadbiran yang telah dijalankan Jepun ini maka, tidak

hairanlah kiranya masyarakat tempatan kemudiannya bersatu padu untuk menghapuskan

Jepun daripada Tanah Melayu.

4.0 KERUGIAN YANG TELAH DIALAMI PENDUDUK DI TANAH MELAYUKETIKA PENDUDUKAN JEPUN

Berdasarkan dokumen kedua yang telah diperoleh di arkib cawangan Pulau

Pinang ( rujuk lampiran kedua ), telah dinyatakan beberapa kerugian yang terpaksa

ditanggung oleh penduduk di Tanah Melayu disebabkan oleh pendudukan Jepun antara

tahun 1942 1945 dan merujuk kepada dokumen yang diperoleh, terdapat beberapa

maklumat tentang proses proses yang berlaku sebelum rekod mengenai kerugian

tersebut dilaporkan.

Laporan pertama menyatakan bahawa pihak Jepun telah banyak menggunakan

kawasan tanah untuk tujuan ketenteraan tetapi apa yang menimbulkan permasalahan di

sini ialah prosedur pembayaran pampasan bagi tanah yang digunakan hanyalah

melibatkan tanaman sahaja. Dinyatakan bahawa kira kira 31 ekar tanah di kampung


8/13

8

Perlis kawasan tanah rizab tanaman pokok api- api telah digunakan untuk penanaman

padi. Selain itu, turut dianggarkan bahawa enam peratus daripada kawasan penanaman

getah telah digunakan untuk dibuat kayu api dan sebagai kawasan penanaman padi.

Seterusnya turut dinyatakan bahawa syarikat Jepun telah memulakan projek arang

batu di Pulau Betong dan projek tersebut telah melibatkan penggunaan mesin operasi

sebanyak 14 buah namun kilang tersebut kemudiannya telah ditutup tiga bulan sebelum

pengunduran Jepun dari Tanah Melayu. Sebelum pengunduran tersebut berlaku syarikat

Jepun di bawah milik Kobe Kairiku telah membuat beberapa percubaan pembuatan

garam namun percubaan tersebut telah mengalami kegagalan. Anggaran penggunaan

tanah oleh pihak Jepun yang telah dibuat ini kemudiannya telah menimbulkan beberapa

cadangan supaya pihak kerajaan yang ada pada ketika itu melakukan tinjauan dengan

lebih terperinci untuk mengenal pasti dengan tepat berapa kawasan dan ekar tanah yang

telah digunakan oleh pihak Jepun bagi mengenal pasti kerugian yang telah berlaku

sewaktu pendudukan Jepun di Tanah Melayu.

Laporan sebelum ini yang menyarankan tinjauan untuk dilakukan telah mendapat

kelulusan dan galakan bagi menyelesaikan masalah berkaitan penggunaan tanah oleh

pihak Jepun yang melibatkan kawasan penanaman periuk api, aktiviti ketenteraan dan

sebarang aktiviti penggunaan tanah yang melibatkan pihak Jepun. Sebarang penggunaan

tanah ini kemudiannya harus dilaporkan terus kepada orang atasan di kawasan tersebut

sebelum kemudiannya menjadi kewajipan bagi orang atasan yang telah ditetapkan di situ

untuk melawat ke kawasan tanah yang telah dilaporkan itu bagi membincangkan dan

menyelesaikan segala permasalahan yang wujud dan data yang diperoleh ini tidak perlu


9/13

9

lagi diragui oleh pegawai tanah yang akan merekodkan data tersebut ke dalam sistem

untuk kegunaan pada masa hadapan.

Segala data berkenaan penggunaan tanah oleh pihak Jepun yang telah

memberikan kerugian kemudiannya, telah dicatatkan secara terperinci dalam laporan

termasuklah kerosakan kawasan tanaman secara terus, iaitu melibatkan kerugian tanaman

yang telah ditumbangkan secara sengaja dengan merujuk kepada anggaran tanaman yang

ditumbangkan dan nilai pokok tanaman yang ditumbangkan mengikut nilai setiap batang

pokok. Seterusnya, kerugian kawasan tanaman yang disebabkan oleh kurang penjagaan

yang baik bagi kawasan tersebut turut direkodkan. Jika dilihat secara keseluruhan data

yang telah diberikan, nyata kerugian yang telah berlaku sewaktu pendudukan Jepun di

Tanah Melayu bukanlah dalam jumlah nilai yang kecil sebaliknya melibatkan nilai yang

besar.

Merujuk kepada dokumen lampiran dua yang telah dilampirkan itu hanya

sebahagian kecil kerugian yang telah dilakukan oleh pihak Jepun sebaliknya jika kita

melihat kepada semua fakta yang telah dikemukakan, dan merujuk kepada bukan hanya

kerugian kawasan tanaman di sesebuah kawasan kita pasti akan menemukan fakta

bahawa Pendudukan Jepun di Tanah Melayu telah memberikan kerugian besar kepada

Tanah Melayu daripada segi kehilangan nyawa termasuk sewaktu pembinaan landasan

kereta api8

dan wang yang terpaksa dihabiskan hanya kerana perlu menyelesaikan

penentangan daripada pihak anti Jepun yang kemudiannya muncul selepas Jepun keluar

daripada Tanah Melayu dan bagi menyelesaikan masalah ekonomi yang teruk berlaku di

Tanah Melayu.

8Lotfi Ismail,Sejarah Malaysia 1400 1963,Kuala Lumpur, Utusan Publications, 1983,hlm.23.


10/13

10

5.0 KESIMPULANSebagai kesimpulannya, pendudukan Jepun di Tanah Melayu pada tahun 1942-

1945 banyak menimbulkan reaksi yang negatif dalam kalangan rakyat tempatan

disebabkan oleh dasar dasar pelbagai yang telah dilaksanakan oleh Jepun hanya

menguntungkan pihak mereka sahaja tanpa memikirkan kesannya pada rakyat tempatan

dan tanpa memikirkan soal kebajikan rakyat secara berterusan sebaliknya setiap tindakan

yang dibuat oleh pihak Jepun sentiasa mempunyai muslihat untuk kepentingannya

sendiri. Walaupun, dikatakan kedatangan Jepun ini telah menimbulkan semangat

nasionalisme yang tinggi dalam kalangan rakyat tempatan namun melihat kepada data

dokumen yang telah dijalankan jelas pentadbiran yang dijalankan oleh pihak Jepun ini

mendatangkan kerugian yang besar kepada ekonomi Tanah Melayu dan menimbulkan

reaksi negatif dalam kalangan rakyat sehingga mereka bertekad untuk menghapuskan

Jepun dari Tanah Melayu.


11/13

11

LAMPIRAN


12/13

12

BIBLIOGRAFI

BUKUBUKU

Barbara, Watson Andaya & Leonard Y. Andaya.Sejarah Malaysia.Petaling Jaya.Macmillan Press. 1989.

Ibrahim Mahmood. Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu.Kuala Lumpur . Pustaka

Antara. 1981.

Kratoska, Paul H. Pendudukan Jepun di Tanah Melayu, 1942-1945:Kumpulan Esei

Sejarah Malaysia oleh Pelajar Pelajar U.S.M. Pulau Pinang. Universiti Sains

Malaysia.1989.

Lotfi Ismail.Sejarah Malaysia 14001963.Kuala Lumpur. Utusan Publications. 1983.

Mohd Radzi Abd Hamid.Pendudukan Jepun di Tanah Melayu dan Borneo.Kuala

Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. 2009.

Muhammad Isa Othman.Pendudukan Jepun di Tanah Melayu 1942-1945:( Tumpuan di

Negeri Kedah ).Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. 1992.


13/13

13

pendudukan jepun di tanah melayu. hsm 313

Documents