SREDNJA STRUČNA ŠKOLA

BUGOJNO

MATURSKI RADTema : Klasifikacija pretovarnih mašina

Profesor : Učenik : Muaz Bušatlić

Bugojno

2016

Uvodne osnove pretovarno – transportne djelatnosti

Premjestanje tereta na relativno kratka rastojanja,predstavlja poseban vid transportne djelatnosti koja se pojavljuje u vecem ili manjem obimu kako u saobracaju tako i u drugim oblastima privrede. U saobracaju se ovi radovi javljaju kao transportno pretovarni radovi u formi utovara,istovara i pretovara robe,a u proizvodnji kao unutrasnji transport materijala,djelova i finalnih proizvoda.

Pretovarne manipulacije javljaju se u svakoj grani saobracaja kao pocetni (utovar),zavrsni (istovar) i međuproces (pretovar) izdvojeni iz tehnoloskog procesa samog prevoza. U proizvodnji,industriji,rudarstvu,građevinarstvu i drugim granama privrede,transport dijelova i materijala predstavlja uglavnom sastavni dio procesa proizvodnje.

Sa povecanjem masovne proizvodnje i prevoza sirovina kao i finalnih proizvoda,a time i povecanjem obima robne razmjene i transporta uopste,povecao se i obim pretovara do te mjere da se manipulacije ove vrste mogu uspjesno i racionalno obavljati samo uz primjenu mehanizacije,a u novije vrijeme uz primjenu automatskog upravljanja procesom.

Za mehanizaciju pretovarno – transportnih radova koriste se raznovrsne masine i postrojenja. Velika raznolikost ovih masina i postrojenja dolazi usljed slozenog procesa radova,koji se obavljaju ovim masinama,te su se ove svojom konstrukcijom morale prilagođavati,kako tehnoloskim osobinama robe,tako i kretanjima kojemasine,odnosno postrojenja treba da izvrse.

U okviru uvođenja mehanizacije za pretovar i kratki transport treba pored dobre organizacije birati i pogodnu mehanizaciju. Pod pogodnom mehanizacijom podrazumjevamo takva oruđa,masine i postrojenja,koja odgovaraju konkretnim uslovima,a cija primjena u eksploataciji daje najbolji ekonomski efekat,s obzirom na vrstu robe,vrstu pretovara i druge uslove eksploatacije.

2

Pretovar kao privredna djelatnost

U okviru narodne privrede saobracaj kao cjelina predstavlja slozenu privrednu djelatnost – takozvanu “Transportnu industriju” koja ima svoj specifican tehnoloski proces,svoja oruđa za rad,svoje kadrove obucene za vrsenje raznovrsnih slozenih procesa transporta.

Unurat svake grane saobracaja prije pocetka i po zavrsetku prevoza,postoje određene manipulacije sa robom tj.utovar i pretovar u međufazi kao izdvojeni proces integralnog sistema transporta. U sustini postoje samo dvije faze manipulacije tj.utovar i istovar dok je pretovar takav tehnoloski proces gdje su obe osnovne manipulacije spojene u neprekinuti proces.

Pretovar ne spade ni u jednu od klasicnih vidova odnosno grana,jer je njegov tehnoloski proces izdvojen unutar svake grane. Pretovar prema tome,cini poseban vid transporta,jer ima svoja specificna oruđa,specificni process rada,specijalno obucenu radnu snagu,koja je kvalifikovana za ovu vrstu radova.

Pretovarni radovi se pojavljuju manje ili vise u svakoj grani saobracaja,ali je najizrazitiji problem mehanizacije pretovara u onim granama gdje je vise razvijen masovni robni saobracaj,a to su željeznicki,pomorski,rječni i drumski saobracaj.

Kako je kod pretovarnih manipulacija tehnoloski proces razlicit,to je i jedinica proizvoda druga. Često je u organizaciji pretovara potrebno “tonu robe” (T) vise puta manipulisati da bi se izvrsio svrsishodan rad,sto je nazvano “tona operacija” (To) ili izmanipulisana tona.

Pod pojmom tona operacije (To) podrazumjevamo jedno premjestanje tone određene robe,tj uzimanje sa jednog mjesta i stavljanje na drugo,npr.iz vagona u skladiste,iako je prava svrha da se ova roba pretovari u brod,sto znaci da manipulaciju treba sprovesti jos jedno iz skladista u brod.

Tona prerađene robe,odnosno tona pretovarne robe (T) je efektivna jedinica neto proizvodnje pretovara,bez obzira koliko je operacija napravljeno sa istom tonom dok je izvršen svrsishodan rad.

Odnos broja tona operacija za jednu tonu prerađene robe To/T 1 je koeficijent prerade robe,odnosno koeficijent dvojnih operacija. Što se ovaj odnos priblizava 1 to je bolja organizacija pretovara,bolji raspored oruđa i postrojenja i pretovar ekonomičniji.

3

Klasifikacija robe kao predmet pretovara

Kako je roba kao predmet pretovarnih manipulacija važan činilac izbora i primjene pretovarne tehnike i organizacije procesa,neophodno je blize upoznavanje njenih tehnolosko – fizikalnoh osobina.

Za projektovanje pretovarnih postrojenja i globalan izbor pretovarne mehanizacije,roba se moze klasificirati u četiri osnovne grupe koje označavaju karakteristične vrste robe za pretovar,a to su:

- Komadna roba,ovdje spade sva roba koja se pojavljuje u komadima u transport,bilo da suu to prirodni komadi – razne mašine,djelovi mašina,blokovi crne ili obojene metalurgije,cigle,crijep,trupci is l. ili je pakovana roba tj.kroz ambalažu postala komadna,sanduci,burad,posude,kutije..

- Rasuta roba. To je roba koja se pojavljuje manje ili više kao rastresita sitnija ili krupnija roba u masovnim količinama sa glavnom karakteristikom da se može grabiti i sipati. U ovu vrstu robe spadaju ugalj,rude i koncetrati,nemetali,mineralni građevinski materijali – pijesak,šljunak,sitni kamen,žita,đitni proizvodi,šećerna repa …

- Tečna roba. Ovdje spadaju nafta i naftni derivari kao i druge tecnosti iz grupe “ostalo”kao sto su kiseline,voda i sl.ako se prevozi u punim tovarima – cisternama. A ako se prvozi u buradima,posudama,ili kontenjerima za tečnu robu,to i ona postaje komadna roba,ali samo u manjim količinama.

- Gasovita roba. Ova roba kada se prevozi u cisternama i tankerima predstavlja specifičnu vrstu robe sa posebnim tehnologijama pretovara.

4

Podjela pretovarne mehanizacije – mašina za pretovar i unutrašnji transport tereta

Uobičajeno je da se kao osnovni kriterijum definicije pretovarne mehanizacije koristi kinematika kretanja radnog organa. U odnosu na ovaj kriterijum pretovarna sredstva se se diferenciraju u dvije grupe:

1. Mašine i uređaji sa prekidnim (cikličnim) radom2. Mašine i uređaji sa neprekidnim ( kontinualnim) radom

Kod mašina sa prekidnim radom,radni organ ima svoj radni – produktivni hod (premjestanje tereta) i povratni (prazni) hod (radni organ se vraćapo novi zahvat). Znači premjestanje se vrši u ciklusima koji se sastoje iz različitih operacija npr.vješanje tereta,pomjeranje dizalice sa teretom,ostavljane tereta i ponovn vracanje praznog pretovarnog sredstva u početni položaj novog ciklusa.

Mašine i uređaji sa neprekidnim radom transport materijala vrše bez zaustavljanja radi njegovog prihvatanja i odlaganja tj.premještanje tereta je kontinualno bez praznog hoda. Materijali se transportuju neprekidnim tokom i horizontalno i vertikalno. Osobine su im jednostavna konstrukcije,veliki kapacitet,relativno niska cijena. Kontinualna sredstva po pravilu imaju jedan stepen slobode kretanja – linijsku trasu.

5

Projektni zadatak

Utovar,istovar,pretovar komadne robe,kao i gotovih proizvoda se vrši u skladištima unutar tvornice. Potrebno je formirati koncepciono rješenje mehanizma za ove operacije koji zadovoljava uslove definisane priloženom listom zahtjeva.

korisnik LISTA ZAHTJEVA (specifikacija)

Mehanizam za pretovar komadne robe

Strana: 1

Ukupno: 1

Datum: ZAHTJEVI

1. Funkcija Pretovar komadne robe i proizvoda slozenih u kutije1.1 -

mogućnost kačenja na kuku krana ili dizalice - mogućnost podizanja tereta mase do 150kg - mogućnost podizanja tereta širine 500 – 1000mm

2.Radna svojstva Brzina podizanja ovisna od brzine motora krana Radni vijek trajanja 10 godina Lahko rukovanje Pouzdanost u radu 3. Ergonomska svojstva Bezbjedno rukovanje 4.Izgled Bez posebnih zahtjeva 5. Tehnološka svojstva Rezanje Bušenje 6. Ekonomska ograničenost – troškovi izrade- Mogućnost realizacije na ekonomski prihvatljiv način

6

Rješenje:

Na osnovu priložene liste zahtjeva konstruisan je mehanizam – klješta za podizanje tereta. Sastoji se od paralelnih hvataljki kojima se vrši prihvatanje tereta.Princip rada stezanja i prihvatanja tereta vrši silom proporcionalnoj težini tereta. Prema kinematici radnog kretanja ovaj mehanizam je periodičnog ili cikličnog dejstva,radni hod – produktivni hod je prenošenje tereta,dok je povratni hod prazan,radni predmet se vraća po novi zahvat. Premještanje se vrši komad po komad,ili dio po dio.U zavisnosti od dimenzija kao i izbora materijala moguce su razne izvedbe veličina i nosivosti.Takođe,postoji mogućnost izvedbe raznih oblika hvataljki pa se može koristit i za druge vrste robe kao npr raznih profila,tračnica i sl.

Nosivost konstruisanog mehanizma je do 100kg.Konstruisan je od ugljeničnog konstrukcionog čelika oznake (po JUS – u ) Č.0245

Karakteristike materijala:

Postotak ugljika u šarži: 0.14 %sadržaju fosfora, sumpora i dušika: maks. 0,080 %Rm: 330 – 430 N/mm²

7

Radionički crtež

8

Model mehanizma nacrtan u SolidWorks – u

9

Analiza naponskih stanja

smicanje kuke

Č.0245

10

Istezanje kuke

11

Smicanje na spojevima

12

Površinski pritisak hvataljki

13

Zaključak

Pretovar predstavlja poseban vid transportne djelatnosti kaoja se pojavljuje kako u saobraćaju tako i u drugim oblastima privrede. U proizvodnoj industriji,rudarstvu,građevinarstvu I drugim granama privrede pretovar dijelova i materijala predstavlja sastavni dio procesa proizvodnje. Transportno – pretovarne manipulacije se vrše pomoću raznih mašina i postrojenja. Usljed raznovrsnosti procesa radova koji se vrše pomoću ovih mašina,one su se svojom konstrukcijom morale prilagođavati kako vrstama i tehnološkim osobinama robe,tako i kretanjima koja treba da izvrše da bi odgovorile svom zadatku.

U ovom slučaju,za pretovar komadne robe,konstruisan je mehanizam koji ima mogućnost postavljana na dizalicu krana,relativno je jednostavne konstrukcije,prihvatanje tereta je omoguceno pomocu hvataljki,kojima teret steze silom proporcionalnoj težini.

Prednosti ovog mehanizma su jednostavna konstrukcija,jednostavno i bezbjedno rukovanje. Nedostatak mu je ograničenost na dimenzije tereta,zatim teret koji prihvata mora da bude čvrst,da ne bi doslo deformacija.

14