kristian tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah...

52
1 Kristian Tlangau www.mizoramsynod.org

Upload: lamnhan

Post on 17-Mar-2018

258 views

Category:

Documents


12 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

1Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Page 2: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

2Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Synod PuipateModerator : Rev. LalzuithangaSecretaries : Rev. Lianhmingthanga Sailo (Sr.)

Upa R. Dêngzîkpuia (Jr.)Finance Officers : Rev. P.C. Pachhûnga

Rev. H. RemthangaStatistician : Upa Dr. H. VânlalhlunaSr. Executive Secretary : Rev. Lalramliana PachuauExecutive Secretary : Rev. B. Sângthanga

Kum 106-na September 2017 Bu 1,260-na

Editor : Rev. Dr. C. Chawnghmingliana Ph. 2316411(R)Joint Editors : Rev. P.C. Pachhûnga

Upa H. RonghâkaUpa Prof. R.L. ThanmawiaRev. P.B. Mankima

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office, First FloorMission Vêng, Aizâwl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

Kum khat lâk man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First

Floor, Mission Vêng, Aizâwl hriattîr tûr.

Thu chhuahte hi Editor ngaih dân a ni vek kher lo.

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

A CHHÛNGA THU AWMTE

1. Editorial 1

2 . Mizoram Synod 2

3. Lâwrkhâwm 11

4. Zawhna leh Chhânna 17

5. Sermon: (1) Kohhran 22

(2) Pathianin a mite chhanin rûl a hau 27

6. Pastor Zosâphluia kha 31

7. Thupuan thuchah 36

8. Meizialah hian eng nge awm 40

9. Sûnna 43

Page 3: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

3Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Editorial

SUAL HUAT LEH MI SUAL HMANGAIH

Sual huat leh mi sual hmangaih hi \awngkam inhnaivai tê, athu tum erawh chu chhim leh hmâr ang hlauh hlauhva inhlat a ni.Sual hi chu a \ha lama sawi a ni ngai lo. Kan Bible pawhin suallam chu haw tûr leh \ha lam chu pawm tlat tûrin min duh. Sualhuat hi a la tâwk mai lo lehnghâl. Sual chu kalsana thil \ha ti tûrathupêk kan ni nghe nghe. Sual haw ngam Kristian, sual hawngam ringtu ni tûra duan leh Pathian thua châwm len kan ni a.Sual haw lo ringtu chu ringtu suak, a hming chauhva Kristian tihtlâk an ni. ‘Eng chin hi nge sual chu ni ang’ tih thliar fel chu thilawl-ai lo tak a ni. J Hudson Taylora’n, “Sual tê lua a awm lo” atih hian a khaikhâwm \ha viau mai.

Sual chu huaa kalsan daih zêl tûr leh thil \ha ti zui tûr kannih lai hian mi sual erawh chu haw lova hmangaih tûr a ni tlatthung. Sual huat avânga mi sual huat tel ve mai hi awl tak a ni.Mi pakhat chuan, “Sual ka huat lutukna hi ka sualna a ni, misual ka haw tel tlat a,” a ti. Kan Pathian hi sual hua, mi sualerawh hmangaih tlat thung a ni si. Zâwlnei ni sia Pathian thuâwih avânga nawhchizuar nupuiah a nei ta mai kha Hosea ropuinaleh ngaihsânawmna a ni. Fapa tlân bo ta pa kha a ropuina êmêm chu a hausakna lam ni lovin a fapa sual tak, a sum zawngzawng zâtve tlân bopuitu leh khawhralsak vektu a hmangaih luitlat kha a ni.

Page 4: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

4Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Chhawmdâwlna pew June 2017 chhûnga

harsatna hrang hrang tâwktehnênah Synod Relief Funda\angin hetiang hian chhawm-dâwlna pêk a ni:

Kangmei tuarte hnênah`53,000, mi harsate hnênah`6,000, damlo \anpui ngaihnênah `30,000, accident-anunna chân chhûngte hnênah`10,000, thlipui tuarte hnênah`51,000, leimin tuarte hnênah`1,98,000, tuilian tuarte hnênah`8,000. A vaiin ̀ 3,56,000.

w July 2017 a\anga tûnthleng hian harsatna hrang hrangtâwkte hnênah Synod ReliefFund a\angin chhawmdâwlnahetiang hian pêk a ni. Leimin tuarchhûngkaw panga hnênah`34,000, khawsak harsachhûngkaw pali hnênah

`24,000, damlo chhûngkawparuk hnênah ̀ 38,000, thlipuituar chhûngkaw 69 hnênah`2,76,000 leh in kângchhûngkaw pakhat hnênah`8,000 pêk a ni.2. Zinw July 16, 2017 khân

Khâmrâng leh NazarethKohhran, Sairâng Bialah PoliticalEducation Campaign hmanginRev. B. Sângthanga, ExecutiveSecretary a kal.w July 18-21, 2017 khân

Shillong-ah PCI WorkingCommittee leh PCI FinanceCommittee-a tel tûrin Rev.Lalramliana Pachuau, SeniorExecutive Secretary a kal a, UpaLalsâwmliana, Fin. Managerpawh PCI Finance Committeetûrin a kal.w July 29-30, 2017 khân

Biate Bialah Crusade neihpuiinRev. Lalramliana Pachuau,Senior Exe. Secretary a kal.3. Financew July 8-9, 2017 khân

Chawngtlai Bialah FinanceCampaign leh Account Trainingneihpuiin Rev. P.C. Pachhûnga,Exe. Secretary, Tv. Zaihming-thanga Fanai, Accountant, Upa

Page 5: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

5Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

P. C. Vânlalrova, O/A leh UpaC. Lalpara te an kal.w July 12, 2017 khân

Income Tax, Guwahati dâwrinTv. Zaihmingthanga Fanai lehUpa Lalchungnunga, Chawnpuite an kal.w July 15-16, 2017 khân

Nisapui Bialah FinanceCampaign neihpuiin UpaLalsâwmliana, Fin. Manager,Upa P.C. Vânlalrova, O/A, Rev.K. Rolungmuana, RevivalDirector leh Rev. R.Lalêngzauva, Kulikâwn BialtuPastor te an kal.w July 22-23, 2017 khân

Champhai Kahrawt BialahFinance Campaign leh PoliticalCampaign neihpuiin Rev. Dr. C.Vânlalhruaia, Ramhlun Vêng-chung, Rev. R. Lalêngzauva,Kulikâwn, Upa P.C. Vânlalrova,Synod Office, Rev. Dr. Lâwm-sânga, ATC leh Pu Lalremruata,Revival Speaker te an kal.4. Worshipw July 4-6, 2017 khân

Kawrthah Bialah khuang vuaktraining neihpuiin Pu Lalromawia,Senior Instructor leh UpaZaithansiama, BEC member tean kal.

w July 11, 2017 khânThingsûlthliah Hospital VêngKohhranah khuang vuak trainingneihpuiin Pu Lalromawia lehUpa Thanghuta, Dâm Vêng tean kal.

w July 20-21, 2017 khânBûngtlâng Kohhranah khuangvuak training neihpuiin PuLalromawia leh Upa Thanghutate an kal.

5. SL&PBw July 8, 2017 khân

Vaivakâwn Kohhranah LiteratureSeminar neihpuiin Rev. Dr. C.Chawnghmingliana, Editor lehUpa Prof. R.L. Thanmawia,BEC member te an kal.

w July 14-16, 2017 khânMamit Bialah Literature Seminarneihpuiin Rev. Dr. C. Chawng-hmingliana, Upa R. Hmingthan-zuala, BEC member, Pu R.Lalbiakdika leh Tv. K. Lalrin-zuala, Synod Office te an kal.

w July 29-30, 2017 khânThingdawl Bialah LiteratureSeminar neihpuiin Rev. Dr. C.Chawnghmingliana leh Upa C.Lalbiaktluanga, Synod Office tean kal.

Page 6: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

6Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

6. MSSUw July 7-9, 2017 khân

Pastor Bial 4 - ChamphaiVêngsâng, Champhai Kahrawt,Champhai Vêngthlang lehChamphai Kanan Bialah teSunday School zirtîrtu trainingneih a ni a, hêng training neihpuihian Champhai Vêngsâng BialahUpa Zohmangaiha, ZemabâwkVêngthar leh T.Upa R.Lalhmingthanga, RepublicVêngthlang te an kal a,Champhai Kahrawt Bialah Rev.Zoramsânga, MSSU Office lehUpa B. Lalhmunliana,Bethlehem Vênglai te an kal a,Champhai Vêngthlang BialahUpa Lalrosânga Kâwlni, MSSUOffice leh Upa Lalhmachhuana,Tuikual North te an kal a,Champhai Kanan Bialah PuLalthanchhûnga, Bûngkâwn lehUpa Hrilthansânga, MissionVêngthlang te an kal.w July 15, 2017 khân Pastor

Bial 2 - North Vanlaiphai lehKhawlailung Dinthar BialahSunday School zirtîrtu training neiha ni a, training neihpui hian NorthVanlaiphai Bialah Upa Lal\hahlunaRâlte, MSSU Asst. Coordinatorleh T.Upa V. Lalrindika, MSSUTrainer, Sihphîr Vênglai te an kal

a, Khawlailung Dinthar Bialah UpaC. Lalbiaksânga, MSSU Trainer,Zemabawk North leh Pu T.CLalhmangaiha, MSSU Trainer,Leitan te an kal bawk.w July 17, 2017 khân

Keitum Bialah Sunday Schoolzirtîrtu training neihpuiin UpaLal\hahluna Râlte, Upa C.Lalbiaksânga, T.Upa V.Lalrindika te an kal.w July 20-21, 2017 zân

khân Tuikual North KohhranahSunday School zirtîrtu trainingneihpuiin Pu John Lalhruai-tluanga, MSSU Asst.Coordinator, Upa B. Lalhmun-liana leh Upa K. Vânlalnghâka,MSSU trainer, Ramhlun East tean kal.w July 22, 2017 khân

Chawnpui Vêngthlang Koh-hranah Sunday School zirtîrtutraining neihpuiin UpaLal\hahluna Ralte, Pu Lalthan-chhûnga leh Upa K.Zoremsânga, MSSU trainer,Kulikâwn te an kal.w July 22, 2017 khân

Electric Vêng KohhranahSunday School zirtîrtu trainingneihpuiin Pu John Lalhruai-tluanga, Upa B. Lalhmunliana leh

Page 7: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

7Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Upa F. Lalênghluna, MSSUtrainer, Ramhlun Vêngthar te ankal.

w July 28, 2017 zân khanRamthar Tlâng Vêng KohhranahSunday School zirtîrtu trainingneihpuiin Pu John Lalhruai-tluanga, Rev. Zoramsânga lehUpa B. Lalhmunliana te an kal.w July 29, 2017 khân

Falkland Vêng KohhranahSunday School zirtîrtu trainingneihpuiin Upa Lal\hahluna Râlte,Upa K. Zoremsânga leh Upa F.Lalênghluna te an kal.w July 29, 2017 khân

Falkâwn Hmârvêng KohhranahSunday School zirtîrtu trainingneihpuiin Nl. Vânlalsâwmi,MSSU Coordinator, Pu JohnLalhruaitluanga leh Upa C.Lalbiaksânga te an kal.

7. Kristian |halai Pâwlw July 7 - 9, 2017 khân

Zamuang Bialah Bial K|P HalfYear Meet cum Musical Meethmanpuiin Pu K. Lalruatpuia lehUpa Rosângliana, CommitteeMember te an kal.w PCI Exe. Committee-in

Letter head inang tlânga hmantûra tih chu K|P bîkah chuan

tûna Letter head hman mêk,CK|P a\anga thawn chhuah chutihdanglam ngai lovin hmanchhunzawm tûr a ni (CK|PFacebook Page-ah downloadtheiha dah a ni bawk). SEC268:36 of 7.6.2017 chuan, PCIExecutive Committee-in Letterhead hman tûr an tih angaChurch Court-in kan hmang hia tâwk kan ti a, KohhranHmeichhia, K|P leh Dept. tenan duh anga Letterhead an losiam hi an zalênna a ni e” tiin arêl a ni.w July 28, 2017 khân

Mizoram Synod Choir chuan anMusic Video (Single) ‘Krista lehKohhranah’ tih chu ChoirCabin-ah Rev. K. Rolungmuana,Revival Director-in Pathianhnênah hlânin a tlângzarh.8. Synod Hospitalw Dr. K. Lalruatkimi d/o

K. Kâpzuala (L), SynodHospital Doctor chuan Diplomain Otolaryngology (ENT),Stanley Medical College,Chennai a\angin \ha taka zirzovin Synod Hospital-ah a hnaa chhunzawm leh tawh ta.w July 17, 2017 khân

Rawpuichhîp Pastor Bialah Mobile

Page 8: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

8Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Clinic an nei a, thawktu pasarihkalin damlo 268 an en a ni.9. Synod Bookroomw July 3-8, 2017 khân

Mizoram puma SynodBookroom Branch zawngzawng leh Churachanpur-aSynod Bookroom-ah teReduction Sale neih a ni a,Synod Bookroom-a anbungraw neih chi hrang hrangtechu 5% - 80% discount-in hralhchhuah a ni.

Tûn \um Reduction Sale anbuatsaih hi kum dang aiin mipuiinan hlut a, kâr khat chhûngin`83,38,479 man bungrua hralhchhuah a ni.w July 11-13, 2017 khân

Saiha-a Synod BookroomBranch puitling hawn leh dân tûrbuaipuiin a hmunah Pu Lalhruai-tluanga Râlte, Synod PressManager, Pu Lalniliana,Bookroom Manager leh UpaLalzârmawia, Sales Promoter tean kal a, in luah tûr te en felinhma lâk dân tûr an ruahmannghâl a ni.10. Campus Ministryw Rev. Lalchungnunga,

Campus Ministry Directorchuan July 7, 2017 khân

Ebenezer Boarding School,Zemabâwkah hun a hmang a,July 11, 2017 khân Ar EllsSchool, Châltlângah hun ahmang leh a, July 13, 2017 khânGovt. Aizâwl West College-ahhun a hmang leh bawk.

w July 18, 2017 khân ApolloSchool Of Nursing, LuangmualComplex-ah hun an hmang a.He hunah hian Counsellor-in huna hmang.

w July 20 & 27, 2017 khânAizâwl West College-ah hun anhmang leh a, July 28, 2017 khânHealth Worker Institute,Kulikâwn Hmuntharah hun anhmang.

11. Kohhran Hmeichhiaw July 8-9, 2017 khân East

Lungdâr Kohhran, LungleiChanmari Bial leh Tlabung ZodinBialah te Leadership Training &Kristian Chhûngkaw Campaignneih a ni a, hemi hmanpui hianCentral Kohhran Hmeichhehruaitute hetiang hian an kal:East Lungdar Bialah Pi K.Lalliantluangi, Pi Sailûti leh Pi F.Lalsângmawii. Lunglei ChanmariBialah Pi Lalmuanzuali, PiLalduhthangi leh Pi Lalthanruali.Tlabung Zodin Bialah Pi

Page 9: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

9Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Dênghmingliani, Pi Lalhliapi lehPi Lalsângliani.

w July 5, 2017 khânWomen Centre, Phunchawngapuan tah zir tûr 1st Batch leh puan\hui zir tûr 3rd Batch te lawmnahun hman a ni a, Rev. P.C.Pachhûnga, Exe. Secretary-ininlawmna leh fuihna thuchah asawi. Puan \hui leh puan tah hithla ruk chhûng zir tûr a ni a, tûn\umah hian puan \hui zir tûr mi40 leh puan tah zir tur mi 10 anawm a ni.

12. Prison MinistryJuly 2, 2017 khân Central

Jail-ah hun hman a ni a,hmeichhe ward-ah Rev. R.Lalvulluaia, i/c Prison Ministry-in hun a hmang a, mipa ward-ahRev. B. Sângthanga, ExecutiveSecretary-in hun a hmang a,Masihi Sangati lamah Rev.Sângmuanan hun a hmangbawk.

13. Synod Mission Boardw July 8-9, 2017 khân Biate

North Kohhranah RamtharCampaign neihpuiin T. UpaLalbiakênga Fanai, Asst.Coordinator leh Pu H.Vânlalchhuanga, Supervisor ofSchools te an kal.

w July 8-9, 2017 khânSaitual Chhimvêng KohhranahRamthar Campaign neihpuiin PuK. Zothlamuana, MissionPromoter, Pu P.C. Vânlalhruaia,Supervisor of Schools leh Pi C.Lalrampâri, Joint Editor,Ramthar Chanchinbu te an kal.w July 9, 2017 chawhnu leh

zân khân October thlaa KhatlaKohhranin Masihi SangatiConvention a thlen tûrinbuatsaihna atân Bial chhûngaKohhran hrang hrangah Pre-Convention Campaign neih a nia, Milit Samiti member te an kal.w July 16, 2017 khân

Khawruhlian KohhranahRamthar Campaign neihpuiinRev. K. Lalrinmawia, Secretary,SMB, Nl. Liantluangpuii,American Samoa-a Missionary\ang lai leh Nl. LalruatdikiChhangte, Soloist te an kal.w Kumin 2017 January

a\anga June thlenga MissionField hrang hranga ringthar anneih dân chu hetiang hi a ni:1. Arunachal East 1172. Arunachal North 1883. Arunachal West 954. Assam 285. Barak 92

Page 10: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

10Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

6. Delhi 367. Jharkhand 3228. Karbi Anglong 1139. Home Mission North 3010. Home Mission South 16011. Kolkata 36412. Lucknow 15613. Nepal 8914. Odisha 115. Patna 8816. Siliguri 6017. Tripura 111218. Masihi Sangati 805

Total 3856w July 27-30, 2017 khân

Healing Crusade neiin Lakla-ahDr. Robert S. Halliday,Coordinator, SMB leh JerryLalnundika te an kal.w Arunachal East Mission

Field chhûng, Anjaw District-aHawai khuaa Hawai ChristianFellowship te chuan Presby-terian Kohhrana inchhûn luh antum. Hawai Christian Fellowshipte leh Arunachal East Field-athawktute chu hun eng emawchen inpawh taka an awm hnuahHawai Christian FellowshipCommittee-te chuan anproperty zawng zawngte nênkan kohhrana rawn luh an remtita a, hun remchâng hmasaahlawm luhna hun buatsaih a ni ang.

Hawai khua hi Kristiantedodâlna hmun, Biak In awmpawh duh lova, a ding sate pawhan tihchhiat vekna hmun a ni.

w July 21-23, 2017 khânDistrict Deputy Commissionerleh Jail Superintendent tephalnain St. Paul School,Bhairabkunda-a zirtîrtutenUdalguri District Jail-ah FieldWorker Mr. Ghana HandiqueSpeaker-a hmangin rawng anbâwl a. Jail tângte zîngah Biblesem a ni a, a chang ve lotepawhin remchâng hmasaa pe lehtûrin thawktute an ngên hial a ni.

w July 13-23, 2017 khânDibrugarh Kohhranah SynodRevival Speaker Upa C.Lalrintluanga, Planters for ChristTeam chu Speaker-a hmanginhapta hnih chhûng Tihdamrawngbâwlna neih a ni a. Damlomi 437 lai khawih an ni a, hêngzînga mi 153 chu ringlo an ni a,damna chang pawh mi engemaw zât an awm. Damnainkhâwmah hian kohhranhote anhlim hle a, taksa chêtna changpawh eng emaw zât an awm.

14. Revivalw July 4 - 8, 2017 chhûng

khân Synod Revival Camping

Page 11: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

11Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Centre-ah a duh apiangte tânCamping buatsaih a ni a,Speaker Pu C. Lalênga, Hunterfor Christ team a ni. Camp-a lûthi mipa 128 leh hmeichhia 7, anvaiin 135 an ni a, kohhran hranghrang vêng hrang hrang a\anginan lût a ni. Camp chhûngamawhphurhna hrang hrang hiTuikual Pastor Bialten anbuaipui.w July 9, 2017 zân khân

Zârkawt Kohhran Biak InahSynod Revival Ram Pum HuapBeihpui hawnna hun hman a nia, inkhâwm hi Rev. LalramlianaPachuau, Senior Exe. Secretary-in a kaihruai a, Electric VêngKohhran, Chanmari Kohhran,Zârkawt Kohhran Zaipâwl lehMizoram Synod Choir an zaibawk. Synod Moderator Rev.Lalzuithanga hnên a\anginPathian thuchah ngaihthlâk a ni.15. Zuangtui Kohhran Biak InLungphûm phûm a ni

July 18, 2017 zîng khânSynod Moderator Rev.Lalzuithangan Zuangtui KohhranBiak In thar hmun tûrahlungphûm a phûm a, kohhranmipui an kal \ha hle.

Zuangtui Kohhran Biak Inluah lai hi June 23, 2017 a\ang

khân a innghahna lei a chêtavângin luah chhunzawm ngama ni tawh lo va, tûnah hianPWD Godown hluiah anInkhâwm mêk a ni. Biak Inhmun thar tûr hi chêng nuai 110-a lei a ni a, Synod-in nuai 66 atumsak a, Zuangtui Kohhraninnuai 44 an tum thung a ni. BiakIn sak bul \an nân Synod-incheng nuai 15-in a \anpui bawk.16. Lay Leaders’ Training

July 17-21, 2017 khânSynod Multipurpose TrainingCentre-ah Lay Leaders’Training Vawi 197-na neih a nia. Presbytery 8 - AizâwlCentral, Aizawl Chhimthlang,Aizâwl West-I, Chhimchhak,Chhimphei, Ramlai, Sêrlui lehTlawng Presbytery a\anginKohhran Upa 47 training-ahhian an tel a ni. July 20,2017 zânkhân training khârna hun hmana ni a, Synod ModeratorRev.Lalzui- thangan Certificatehlânin thuchah a sawi.17. MPF leh Political Party-ten thawh hona thuthlung anziak

July 20, 2017 khân MPFBoard Executive Committeechu Synod Committee Room I-ah an \hu a, Mizoram Political

Page 12: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

12Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Party hrang hrang te nêna thawhhona thuthlung siam thar, MNF,ZNP, MPCC, MPC leh BJPPresident ten an signed tawh chuMPF President leh Secretaryten an sign ve nghâl bawk a ni.

MPF Board ExecutiveCommittee Meeting-ah hianAnnual General Meeting neihdân tûr te, kum 2018-2019budget te, vote lei leh hralhchungchânga pamphlet chhuahchungchâng te leh thil pawimawhdangte an sawi ho a ni.18. Mission Vêng PastorQuarters hlan a ni

July 22, 2017 khân MissionVêng Pastor Quarters sak tharchu Rev. Lalramliana Pachuau,Senior Exe. Secretary-in Pathianhnênah a hlân. Pastor Qtrs.saknaa Work Supervisor UpaLalliansâwtan Quarters sakchungchâng a report a, Rev.Lalramliana Pachuau-in thuchahsawiin Quarters thar hi Pathianhnênah a hlân a ni.19. Tuikual South Biak Inlungphûm phûm a ni

July 25, 2017 khân TuikualSouth Presbyterian KohhranBiak In sakna tûr lungphûm chu

Rev. Lalzuithanga, SynodModerator-in a phûm a. Hemihunah hian Kohhran Committeemember leh rawngbâwltudangte an tel \ha hle.

20. Moderator ProgrammeSynod Moderator Rev.

Lalzuithanga chuan hetiang hianhun a hmang:July 9, 2017 PathianniChawhnu: TuikhuahtlângKohhran

July 9, 2017 PathianniZân: Zârkawt Kohhran

July 15, 2017 InrinniZân: Biate Kohhran

July 16, 2017 PathianniBiate Kohhran

July 21-23, 2017 Zote BialKohhran Hmeichhe Retreathmanpui

July 29, 2017 InrinniZân: Bairabi South

July 30, 2017 PathianniChawhma: Gurguti Kohhran,Bairabi BialChawhnu: Rail StationKohhran, Bairabi BialZân: Bairabi Kohhran

Page 13: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

13Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Neih inang inkawptechungchâng mawi lotaka sawiah Pathian

thuhriltu puh a niKristian thuhriltu chu neih

inang inkawpte chungchângmawi lo taka sawiah puh a ni.Andrew Frost-a chuNottingham-a thu a hril laiin neihinang inkawp tuak hnihin\awngkam mawi lo taka \awngkhumah an puh. Rory Green-asawi dânin a \hianpa hian kawngsîrah thu a sawi laiin tuak hnihtehi an lo kal a, \awngkam chhetak taka an lo ân khum hnuahan kal liam leh nghâl niin a sawi.

A hnuah chûng mite chu lolêt lehin police an hruai bawk a,Frost-a chu \awngkam chhiahmangah an puh ta mai a ni.Pathian thu hriltu chuan an puhnahi a dikzia a sawi ve thung.

Frost-a chu Public OrderAct 1986 hnuaiah, mi dangte tânharsatna siamtu tiin thu buai ziahluh a ni. Amaherawhchu,

Nottingham Magistrate Courtchuan Frost-a chungchâng thuan ngaihtuah hnuin thiam lohnaeng mah nei lo niin thu an rema, ukil a rawihnaa a sênsozawng zawng pawh pêk lêt lehvek a ni.

Frost-an court thutlûkna ahriat hnuah thubuai remtuten thudik an hria a, a puhnaah a fihlîmtih an hriat avânga a lawmzia thua sawi. Kristiante hian kanPathian thuin min hrilh anginChanchin |ha hril hi kan tihmâkmawh a ni tiin a sawi.

Frost-a thianpa, Green-achuan, “Khua leh tui \ha kannihna angin dân hi kan zâwm tûra ni. Pathian kan hmangaih a,mipui kan hmangaih bawk. Tumah tihnat tumin thu kan sawingai lo,” tiin a sawi ve bawk.

The Christian Legal Centrechief executive, AndreaMinichiello Williams thutlûknachu lâwmawm a ti hle a, “Vawiinazalênna dân kan neih, mi tin kanzalên chhan hi kan Biblerinchhana siam a ni,” tiin a sawi.He thutlûkna lâwmawm tak hianChanchin |ha hril kawngah nasataka Kristiante a puih a rin thu asawi. - THE CHRISTIAN

Page 14: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

14Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

India President tânBishop-te an \awng\ai

India President thlan tharRam Nath Kovind chu India ramKristiante chuan lawmpuina anhlân a, President chuan thu tiamhi khua leh tuite \hat nân a lâkngei an beisei.

India Prime MinisterNarendra Modi-a te partycandidate chu India Presidentatâna thlan tlin a lo ni ta a, Indiabishop-te chuan President tharchu an lawmpui thu an thawnbâkah, a tân an \awng\ai a,Pathian vên himna an dîlsakbawk a ni.

India President thlan hi July17a\anga July 20 chhûng khânpeih fel a ni a. He electionbehchhan hian inbeihna a na hlea, tualthahna hial pawh a thlenga ni. Bâwng sa ei khap lehsakhaw tê zâwk nêk chêpna anasa hle bawk. Sakhaw tê zawk,a bîkin Kristian leh Muslim-tebeihna hi thil thar a ni lo a;kutthlâk te, inleh luihtîr te, anbungraw tihchhiatsak te hi thilthleng fo a ni.

Kum 2009 khân Kovind-ahian Ranganath Mishracommission (National Religious

and Linguistic MinoritiesCommission) a dodâl a, DalitKristian-te leh Muslim-teScheduled Caste category-atelh ve tûra a duh vâng a ni.

Amahah hian India ramKristiante leh Muslim-te chuanbeiseina sâng tak an nei a ni tihBishop chuan a sawi bawk.

- CHRISTIANTODAY

Kenya Islamist sipaitenKristian that

Kenya rama al-Shabaabsipaite chuan Kristian pasarih anthat niin International ChristianConcern (ICC) chuan a sawi.

He tualthahna hi July thla tîrkhân hmun hrang hrangpathumah a thleng. Vawi khatnahi Pandanguo khuaa thleng niinsipai 200 vêlin Pandanguo chuan rûn a, police pathum an that.Ni 15 hnuah lo lêt lehin Jima lehPoromoko khuate an rûn lehbawk. Kenya sawrkâr sipaitechuan al-Shabaab sipai \henkhatSomalia-a \an hmun khuarte abei lêt a. He inbeihnaah hianrâlthuam chi hrang hrang anmansak a, an hlawhtling hle nghenghe a ni.

He inrûnnaah hian an inahkal chilhin Kristiante hi thah an

Page 15: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

15Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ni tiin an khuaa mite chuan ICCa hrilh. Witu khaw bul lawkaBiak Inah Kristiante chu antawm khâwm a. Henry Divayo,Kristian-te tawm khâwmnaaPastor incharge chuan hêngtualthattute hian Lamu district-aloneitute an tum deuh ber niin asawi. Hêng sipaite hian mipuitechu ID an dîl a, Kristian an ni tihhriat chhuah an nih chuan thahnghâl tûrin an vau bâwk niin asawi. Kenya Red Cross lehsawrkâr enkawlna hnuaiahKristiante hi vên himna pêk annih bâkah chaw an dawng bawk.Hetah hian mi 200 chuang anawm tawh a, an la pun belh zêlbawk a ni.

Divayo chuan a sawizêlnaah Kristiante hi sawrkârinvên himna pe mah se anmamawh a la phuhru tâwk lo hlea; Biak In, sikul leh damdawi inthlengin an mamawh a, policetam zâwk an mawmawh belh niina sawi. Al-Shabaab-te hiSomalia behchhana din Kenyanramri kâna Kenyan khuaa che\hîn an ni a. April 2015-aGarissa University Kristian zirlai148 thahnaa mawh phûrtute khaan ni.

Africa ICC, RegionalManager, Nathan Johnson chuanvên himna uluk zâwka kalpuichungin al-Shabaab, Somalialeh Keney ramri hrûla awmtechu sawrkârin nuai chimit se aduh thu a sawi. “Vânduainatâwk chhûngte tân kan\awng\aia, muanna a awmaKristiante tihduhdah an nih tawhloh nân kan \awng\ai bawk,” tiina sawi.

- CHRISTIANTODAY

South Sudan lamarâltlânten Isua beisei

Khawvêla râltlân awmnalian ber Bidi Bidi settlement antih mai chu South Sudan-a awma ni a. Chutah chuan beiseinanung neih reng chu thil har tak ani, tui leh chaw a harsa êm êma, mihring an tam bawk si;mahse, Isuaah beiseina mit lochu an la nei reng a ni. Kristian\hahnem tak awmte chuanPathian fakna hla an sa a, an hlimêm êm reng thei a ni

Rasash, kum 25 mi,rawngbâwltu chuan, “Kan tân‘indo tawh suh u’ tihin awmzia aawm lo a, hruaitute beng thlengtûrin kan thu sawi vein awmziaa nei pha lo. Kan tih theih awm

Page 16: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

16Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chhun chu \hing\hia \awng\ai hia ni mai; Bible-ah chuan Israel-te khân kum tam tak an tuar a;mahse, Pathian an au a, an\awng\aina chhânin a awm tihkan hmu, chutiang chiah chuanbeidawng lova Pathian kan auhchuan kan \awng\aina hi chhânina awm ang a, South Sudan-ahpawh hian muanna a lo thlengngei ang,” a ti.

Bidi Bidi settlement-ah hianrâltlante chu pâwnah an awm a,thingin Biak In an sa chawp a,chutah chuan rimawi tumnahmanrua rêng rêng a awm lo a,kut ben chu an rimawi neihchhun a ni. Hla bu rêng rêng annei lo a, Bible pawh duh angachhiar tûr an nei hek lo; mahse,Pathian faka zai erawh anbânsan chuang lo, a \hen \awnghriat lohin an \awng bawk. LilianDawa, thu hriltu kal kual \hînchuan Bidi Bidi settlement-ahhian Biak In 20 lai awmin a sawi.

Rasash chuan, “Kan rilru hia na vawng vawng a, rilru nalutuk \henkhat phei chu Biak Inahlo kalin tih tûr ber pawh hre loinan hawi mai mai a, damlo \anpuitûr an awm lo va, damdawi inchu a hmingin awm ve bawk mah

se, damdawi ber a awm bawksi lo, tu mah beisei tûr kan nei lova, \awng\aina chauh hi kan rina ni,” tiin a sawi.

Rasash-a te Biak In bullawkah hian Biak In a ding thara; an Biak In chuan chung a neilo va, hming a nei bawk hek lo.Chuta an member \hahnemngaitak mai chu Sylvia Sunday,nikum lama râltlân a ni. “Biblechuan chak taka awm tûr lehrinawm tûrin min zirtîr a ni, heichauh hi ka duh, ram hruaitutehi rinawm sela, Pathian thu anzawma, Bible hmanga ro an rêlchuan muanna a awm ang a,ramin nasa takin hma a sâwnang,” tiin a sawi.

South Sudan-ah hianKristian hi sakhaw lian ber a nia; Kristiante hian anmahni awptuMosolman te lakah kum 2011khân zalênna an sual a ni. Chuchu hnam bil, chibil buainaah lûtchhoin Sudan Mosolman hochuan he ram naupangte tibuaitûr hian an lo inrawlh ve bawk ani. South Sudan tual chhûngbuainaah hian min 100 aia taman thi tawh a, nuai hnih aia tamram dangah an râltlan tawh a ni.

- GLOBALCHRISTIANNEWS

Page 17: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

17Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Australian zirlaitenChanchin |ha hrilh

kawngah harsatna tâwkdâwn?

Australia chuan sikulahsakhaw lam sawi rêng rêng khapa tum, Isua chanchin sawi lehChristmas cards thawnte pawhphal loh a nih rin a ni. ChristianToday sawi dânin Queensland,Australia state educationdepartment-in sikula an sakhawdân hman lai an ennawna, chutahchuan sikul bîkah khauh lehzualasakhaw dân kalpui rawtna hi alo piang chhuak ta a ni.

Dânin a phal bâk emawReligious Instruction (RI) emawbâka chete chu dân anga sikulinhremna a lek kawh an phût tlata, education department thuchhuah ngaichâng tûra hriattîr anni bawk. Hei hian sikulahnaupangte an hima, zirlaite lehzirtîrtute inkârah inkungkaihna\ha zâwk a thlen beisei a ni.

He dân thara ruahmannaang chuan zirlaiten an zirlaipuitehnêna Chanchin |ha hrilh lehChristmas cards an thawnchhuah \hin pawh phal a ni tawhlo vang.

- CHRISTIANHEADLINES

Thil hlui lai chhuaktutenJerusalem hausakna

hmu chhuakIsrael thil hlui lai chhuaktute

chuan Jerusalem chu Babulon-in a rûn hma kum 2,600 kal takhân khawpui hausa tak a ni tihhriat theihna tûr thil an laichhuak.

Christian Today-in a sawidânin thil hlui lai chhuaktu IsraelAntiquities Authority an tih maite chuan an thil laih chhuah - thingkâng bâng, grape mu, pot kehthem, sangha hnungzâng ruhbâkah sainghoa siam hmeichhesaruak Aigupta sam tih dânasiamte an pho lang .

Ortal Chalaf leh Joe Uziel,thil hlui lai chhuaktute chuanBabulon-in Jerusalem a tihchhiathmaa a hausakzia an thil laihchhuah a\angin a hriat theih thua sawi. Kulh pâwn lam thlengaJerusalem hi inzâr pharhin, thîrhman hun lai zawng zawng khânJerusalem hi a \hang rêng a, tihlen belh zêl a ni bawk a, a hnulamah chuan kulh a\anga zau takthlengin Jerusalem hi a inzârpharh ta a ni.

Thil hlui lai chhuaktute hianseal an lai chhuak nual bawk a,

Page 18: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

18Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chûng seal chu temple hunhmasa hun laia an hman \hin, lalseal tlukpui deuh thaw a ni. Chubâkah chuan an thilchhinchiahna, thlai an thar dânte, an ram ei leh bâr dinhmuninziahna te hmuh chhuah a nibawk.

- CHRISTIANHEADLINES

Asia ramah ISIS-inhnuhma an nei \anTharum thawhna leh

Kristian tihduhdahna chuanPhilippines thliarkâr a thleng ta.Mindanao thliarkârah mi 100 aiatam thah an ni tawh a, 100 aiatam rûk bo an ni tawh bawk;Mindanao thliarkârah hianMuslim an tam zâwk a, Catholicarchipelago an awm ve bawk.He thil thlengah hian Kristiantechu a tuartu ber an ni. IslamicState-ten Southeast Asia hiancaliphate (Mohamed a aiawhtu)siam an tum vâng nia rin a ni.

Sawrkâr sipaiin thlawhnaahe thliarkâr hi an beih hnuah pheichuan Islamist sipaiten Marawikhuaa puithiam an man lai videoa awm a, puithiam an man chuanPhilippine President RodrigoDuterte hnênah mi tângtengaihtuah tûr leh thlawhnaa an

beihna zawng zawng chu ti tâwptûrin a ngên a ni.

An puithiam man, Teresito(Chito) Suganod chuan he videokal tlang hian mi 200 vêl amahang bawka man an awm a,zirtîrtute, kohhrana thawktuteleh naupangte pawh man zîngahhian an tel niin a sawi. Hemihnuah hian Kristian 9 thah an nia, mi malin an thah te pawhKristian an ni tih hriat chhuah anni. Asia News sawi dânin,puithiam an man hi StateUniversity chapplain \ang lai mêka ni a, Kristian leh muslim inkârapalai pawimawh ber pakhat a ni.

May ni 23 khân Islamist-tehi Marawi-ah an lût a, khata\ang khân mi 100 aia tam thahan ni tawh a; 2,00,000 aia tama ram mi an tlân che tawh bawka ni.

Moro National LiberationFront-te hian sawrkâr beng thlenan duh a, Marawi hmun lailiMindanao hi an lâk theih chuanheta \ang hian awlsam takinhmun dangah Muslim zirtîrna antheh darh thei ang a, sawrkâr tândo a har viau tawh dâwn a ni.

- CHRISTIANITYTODAY

Page 19: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

19Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

C. Vânlalliana, TuithiangVêng zawhnate

Z.1. Thupuan 22:16-ah “KeiIsua hian kohhrante tân hêngthu hi in hnêna hriattîr tûrinka vântirhkoh ka rawn tîr ani. Davida bulpui leh a thlah,arsi êng tak, vârparh chu kani” tih kan hmu a. Isaia 14:12-ah “Aw vârparh zîng lamfapa, engtizia nge vân ata itlâk tâk chu le!” tih kan hmubawk a. Isaia 14:12 thu hi Isuavân a\anga lei mihringte tlantûra a lo chhuk thlâkna asawina a ni mai lo maw?Chiang deuh zâwkin min hanhrilhfiah teh?Ch. Thupuan 22:16 thu-a ‘arsiêng tak, vârparh chu ka ni’ tihleh Isaia 14:12-a ‘vârparh zînglam fapa’ tih hi mi thuhmun an nilo tih hre hmasa phawt ila.Thupuan 22:16-a mi hi Lal Isuakâwka amah ngei a insawina ani a. Isaia 14:12-a mi erawh hichu Babulon lal tlâwm ta (ahming sawi lan loh) kâwka sawia ni ve thung. Isaia 14:12-a

vârparh tih hi Greek Bible te,Roman Bible (Vulgate) te, KingJames Version te chuan Luciferatiin an sawi a. English Bible\henkhat Revised Version, Re-vised Standard Version chuan‘Chhûn Arsi’ an ti a. Babulonlal tlâwm ta chu Lucifera, vâna\anga leia tla ta nên khân atehkhin niin a lang. A chiang theimai em?Z.2 1 Johana 3:9-ah “Tupawh Pathian hrin chuanPathian chi amahah a awmreng avângin thil a tisual \hînlo; Pathian hrin a nih avânginthil a tisual thei hek lo” tih kanhmu a. Pathian hrin, Pathianfa nia inchhâl ngam rirngtuintite hian thil kan tisualin,sual thupha chawina te kannei leh \hîn si a, he Bible chânghi chuan “Tisual \hîn lo/tisualthei hek lo” tiin a sawi si a,thil kan tihsual \hin si chuanPathian hrin tak tak kan ni loem ni ang? Min han sawifiahsak teh?Ch. I zawhna hi mi tam takzawhna a ni \hîn, Bible thu harsatam tak zînga mi a ni, i lungawinatâwkin kan chhâng thiam lo maithei e. ‘Bible thu hi a nih ang anghian pawm ila a dik ber mai’ kan

Page 20: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

20Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

tih lai hian a nih ang anga pawmrem chiah lo, hrilhfiah ngai a awmnual mai. ‘A ti sual \hin lo’ tih hichu a la tluangtlam viau a, ‘a tisual thei hek lo’ tih tak mai hi ahar lai tak chu a ni. He lai thu hia ziak ang diak diaka kalpui tumafîr taka ‘thil ka ti sual thei lo’ titutehi an kal rei deuh va, a tihsualtheihzia an hre chhuak leh tho tho\hîn. Johana hian a sawi tum taknia lang chu: ‘Pathian fa kan nihhian Pathian nên inzawmnanghet tak kan nei tawh a.Thianghlim takin kan nung tûr ani tawh a. Thil tisual fo thiang kanni tawh lo. Kan nihphung hi kanhre tlat tûr a ni’ a tihna niin a lang.Thil kan tihsual hian Pathian hrinkan nih loh vâng a ni kher lo.Pathian hrin ni tawh si hiankeimahniah hian thil sual tihchâkna leh tih duh lohna hi a insualreng a, thlêmna hneh loh avânginkan lo tisual leh \hîn a ni zâwk.Z.3 Kan ramah hian Pathianmi ropui tak tak, mi ril leh mithiam Rev. Upa, Dr. etc. ankat nuk tawh a, ThlarauThianghlima khata rawng-bâwltu Petera, Johana,Tirhkoh Paula, Barnaba, abîkin Petera anga “Ainia,Isua Krista chuan a tidam a

che; tho la, i âwngphah zialrawh (Tirh 9:34) “Tabith, thorawh” (Tirh 9:40) tia, zengteleh mitthite kai tho tawh hikan Zoram ringtu tamnaramah hian an awm tawh emle? Awm lo ta se, Pathianrinna kawngah kan la chak lohle tihna em ni ang? Isuan,“An\am mu fang khat angrinna in neih chuan.... in tântih theih loh rêng eng mah aawm lo vang” (Mt 17:20) tiinmin hrilh bawk si a. Rinnaahhian kan la pachhe viau zâwkem ni? Min han han sawifiahsak teh.Ch. I zawhna nêna inzûl tak hiKristian Tlângau 1977 April thlachhuakah khan chhân a ni tawha, i hmuh theih leh i lo en telbawk dâwn nia.

Rinnaah kan pachhe viau tihhi phat rual chu a ni lo ang.Chutih rual chuan thilmak tihtheihna hi rinnaa hausak viauvâng pawh a ni ber chuang lo.Milem Pathian betute zîngahpawh hian thilmak tih theihna chua awm ve tho niin an sawi \hîn.Eng pawh ni se, Lal Isuan ‘rinnapawimawhzia’ sawi lan a tumniin a lang. Rinna leh Pathianthiltihtheihna hi a kal kawp a

Page 21: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

21Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ngai. Pathian thiltihtheihna hliahkhawpa rinna sawi pawimawhpawh a dik zîktluak chuang lo.Rinna nei thei hauh tawh lomitthite pawh Lal Isuan a kai thomai. Taksa leh thlarau damnatûrin rinna a pawimawh êm êma, chutih rualin Lal Isua aiawhtuatâna hman tûr chu a ni si lo.Rinna hian Pathian ai a awh zolo. Thiltihtheihna chu Pathian taa ni a. Damna chu Pathianthuneihna a ni. Pathiankhawngaihna avâng chauhvindamna chu mihringin rinnain kandawng. Damna tui chu rinna tuiûmin kan chawi a ni.

Lal Isuan, “I rinna hi idampui a ni e” a tih hi a dik renglaiin Paulan a taksaa natna awmlâksak tûra Pathian hnêna a dîlkhân, “Ka khawngaihna i tân atâwk e; ka thiltihtheihna hi chaklohnaah asin tihfamkimin a awmni,” tih kha Pathian chhânna chua ni ve tho. Pathian chhânnaahPaula a lungawi hle a,“Chutichuan, Krista thiltih-theihna chu ka chunga a awmtheih nân lâwm êm êmin ka chaklohnate hi ka chhuang tawhzâwk ang. Chuvângin, Kristaavângin chak lohnaah te,chhiatnaah te, nêk sâwrnaah te,

tihduhdahnaah te, hnawhchêpnaahte ka lâwm \hîn a ni;ka chak loh apiangin a ni kachak \hin ni,” a ti ta daih a nihkha. Rinna avânga tihdam kan nihrualin, na chunga damna, retheibakberh chung pawha lâwmna,hlawhchham chung pawhalungawina te pawh hi rinna avângbawka lo thleng a ni \hîn. Damlotihdam theih leh theih loh te,thilmak tih theih leh theih loh te hirinna lama pachhiat leh pachhiatloh teh nâna hman chu a dik berpawhin a lang lo ve.

Upa Remthanga, Hortokizawhnate

Z.1. Kum 2016 Nilai lehBeihrual thupui bua mi, April27 zâna zirlai phêk 52-na,paragraph 2-na, tlar 4-naBible thu la chhuaka ‘A chhialeh a \ha hriatna thing raherawh chu in ei tûr ni lo’ tihhi, Evi awm hmaa sawi a nia; chuvângin, i ei tûr a ni lotih ni se a dik zâwk lo maw?Hetiang bawk hian May 4zirlai 1-na paragraph 2-naahhian Genesis 3:22-na thu lachhuakin ‘Keimahni ang an loni ta’ tih a ni bawk a, hêngtehi a fuh lo deuh lo maw? A loni ta tih a ni bawk si a.

Page 22: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

22Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Ch. Genesis 2:16-17 thu lehGenesis 3:2-3 thu hi a thusawitum inang tak, a \awngkam takerawh chu inang diak diak lo a nia. Kum 2016 Nilai leh Beihrualthupui bu phêk 52-na, paragraph2-na, tlar 4-na a ‘A chhia leh a\ha hriatna thing rah erawh hi chuin ei tûr ni lo…’ tih hi Genesis2:17 thu nên a inang deuh vek a, ainan lohna lai chu ‘in ei tûr a ni lo’tih chauh hi a ni. Genesis 2:17-ahchuan ‘i ei tûr a ni lo’ (Mizo BibleRe-edited 2013) tih a ni a. Hei hiAdama hnêna Pathian sawi a ni a.Genesis 2:3 thu ‘in ei tûr a ni lo…’tih hi Pathian sawi ni âwm tak, Evina sawi chhâwn leh a ni thung. Achiang thei mai ang chu maw. Gen-esis 3:22 pawh hi Mizo Bible angchiah chiah lo deuhin ‘ang an lo nita’ tia dah a nih vâng hian i buai tadeuh a ni ang e. I zawhna a\anghian i hriat thiam viau hmêl hi a! Achiang tâwkah i ngai tawh mai anghmiang?Z.2. Nupa Chungchâng Dânbu Bung V:C-naah, “Kankohhran mi, kan dâna inneithei an inrûk chuan thunun tûran ni,” tih hi ‘Kan kohhranmi dân chhûnga awm an inrûkchuan thunun tûr,’ tih ni zâwkse a fuh zâwk ang em? Dân

chhûnga awm kum 18 tlinglote an inru ve fo si a, hêngmite hi kan thunun tho si a,nge thunun loh mai tûr?Ch. “Kan kohhran mi, kan dânainnei thei an inrûk chuan thununtûr an ni,” tih hi a hnawk viau lona a, Nupa Chungchâng Dânsiamtute hian i rawn rawt anghian ‘Kan kohhran mi dânchhûnga awm an inrûk chuanthunun tûr’ tiin rawn dah ta zâwkse chuan zawhna lo piang theitûr kha a chhâng nghâl mai dâwna, a \ha zâwk chuan a rinawm.Nupa Chungchâng Dân ennawnleh hunah rawtna thlen ta la a \hakhawp ang.

Tin, ‘Dân chhûnga awmkum 18 tling lote an inru ve fo sia, hêng mite hi kan thunun tho sia, nge thunun loh mai tûr’ tiherawh hi chu sawrkâr ngaihahkum la tling lo mah sela, kohhrandân an lo zawh kim tawh a, dânchhûnga awm an nih tawh chuankohhran ngaihin puitling an nitawh tihna a ni a, thunun tho tûran ni. Amaherawhchu, kum 18tling tawh pawh ni se, dânchhûnga awm lo (Dân la zawhkim ngai lo emaw, thununnatâwk mêk emaw) a nih chuanthunun a ngai hranpa lo.

Page 23: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

23Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Z.3. Tûnlai kan \awngkamhman \hin “Pathian hnênahlâwm thu awm se la” tih hi\awngkam dik a ni tho em?Ch. ‘Pathian hnênah lâwm thuawm se la’ tih hi dik lohna êmêm awmin a lang lo ve.|awngkam hawihhâwm a ni a,a hman hun dik taka hman a nihchuan a dik tûrah kan ngai.

Lalêngtluanga, Dârlâwnzawhna

Z. Synod Music Committeebuatsaih ram pum huapzaipâwl intihsiak, ZârkawtKohhran Biak Ina neihahkhân, tûn a\ang chuan kumnga dan zêlah neih tawh tûr ani, tiin puan a ni a; tûn thlengmai hian zaipâwl intihsiak ala awm leh si lo va, hei hi engnge a awmzia? A chhan lehvâng a sawi theih em?Ch. Zaipâwl intihsiak kha hlâwkviau mah se, a hautak êm avânganeih zui tâk loh mai a ni e.

Upa Lalringzuala,Kâwlkulh zawhna

Z. Pastoral Ministrykaihhruaina, Bung IV, D. 2.(1)-ah chuan Pulpit chu“Pathian biakna hmun serhleh a laipui ber a nih

avângin…” a ti a. Kohhranchâwmna leh thutak puanchhuahna a ni ngei mai. Pul-pit-ah hian thuhril tûra ruattean \hu a, inkhâwm \hênkhatahchuan \hu awm lovin chu hmunchu a ruak \hîn.

Pastor senior leh mi rilten“Kohhran hmun pawimawhber, Sakramen dawhkân” an tive bawk a, maichâmah chuaninkhâwmah nemngheh mitechauh an \hu a, inkhâwm laiinmaichâm a ruak ve ngai lo, thilserh sakramen \hehna hmun,inkhâwm hruaina hmun,inkhâwmpui rorêl kaihhruainahmun, inkhâwm item zawngzawng vawngtu \hutna hmun ani. Hmun serh laipui ber lehpawimawh ber chu khawi zâwkhi nge kan pawm ang?Ch. Pulpit-a \hut leh \hut loh hia laipui ber tehna niin a lang lo.Kohhran tâna thlarau lammalsâwm dawnna leh pêkchhuahna hmun leh kohhranchâwmna hmun pawimawh,hmun serh a nihna hi a laipui bertehna lai chu ni zâwkin a lang.Chutiang zâwnga thlîr chuanPastoral Ministry kaihhruainain‘Pathian biakna hmun serh lehlaipui ber a ni’ tia a sawi hi thîktûr a awm lêm lo ve.

Page 24: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

24Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

KOHHRAN(Sam 48:11ff; 87:1ff; Mt 16:18f)

Rev. P.C. VânlalhruaiaATC

Sawi hawnna: ‘Kohhran’ tih \awngkam hi sâp\awng ‘Church’ kan lehlinna a ni a, chu chu Greek

\awng Kuriake a\anga lo kal a ni a; ‘Lalpa ta’ emaw, ‘LalpaChanpual’ tihna emaw a ni. Thuthlung Hluiah hian kohhran tih\awngkam chiah kan hmu lo. Mahse, Pathian mite pung khâwmsawi nân Edhah (ruat) emaw Qahal (ko) te hman a ni \hîn. Aawmzia leh hmanna hrang hret mah se Pathian mite sawi nân hmana ni (Ex 12:6; Num 14:5; Jer 26:27). Thuthlung Tharah kohhranhotechu Zirtirte, Unaute, Mithianghlimte, Ringtute, Kawnga mite ti teinkoh an ni \hîn. Amaherawhchu, kohhran sawina \awngkam pui berchu Ekklessia a ni a, Greek thumal pahnih; Ek (From/Out of) tihleh Kaleo (I call out) tih a\anga lo kal a ni a. Chutichuan Ekklessiachu koh hran/koh-chhuah tihna a ni. Kohhran sawina \awngkamdang tam tak a awm - Krista Mo, Krista Taksa, Pathian Chhûngte,Israel Thar, Pathian Khawpui etc. Hêngte hi kohhran sawi fiahna\ha tak an ni vek. Heti zâwng hian kohhran hi i’n chhui zui ve lawkteh ang.1. Lalpa berâm huang:Berâmpuin a berâmte chu ramsakawlh laka an him nân huangaha khung khâwm \hîn. Berâm;huang chhuahsana mahnia tlafâlte chu sakawlhin a seh \hîn a,huanga awmte erawh chu an him\hîn. Kohhran chu Pathian mitetâna himna kulhpui nghet a ni.Kan ramah mi \henkhat, bumnathlarau changa eng emawhlauhna avânga berâm huang,himna hmun tûr chhuahsan ta

hlauh an awm \hîn hi a pawiinanmahni an lainatawm hle.

Kohhran chu Lalpan aberâmte chaw a pêkna hmun ani a. Ringtu tâna thlarau lam chawtak awmna hmun a ni. Hmânlaiata tawh mi \henkhat thlarauchapo chang; kohhrana ei tûrhmu lo/khawp kham lo intiakohhran hmu ro va, kohhranhuang pâwn lama ei tûr dap kualchîng an awm fo \hîn. Thlaraukoham; kohhran pâwn lam khawi

Page 25: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

25Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

khawi emawa vâk kual \hîn tehian ei tûr apui chu an hmu vemai \hîn. Mahse, chaw tak erawhan hmu lo \hîn. An duh leh tui tihzâwng apiang chauh an ei a, anpuarin an tlai pawh a ni thei e.An tâna ei tûr \ha ni lo an ei \hinavângin an thlarau nun a hrisêllo va, a sawngnawi a, an buai fo\hîn a ni.

Kan kohhranah hianrawngbâwlna remchâng zautakin hawn a ni. Pathian thu zirnanei hranpa lote pawhin thuhril lehzirtîr rawngbâwl hna kan thawkthei. Hei hi a lâwmawm hle rualinmin tichiri-tu a ni palh thei. Zalêntaka ‘a lang’ emaw ‘keimaha afiah dân’ tih ringawt emawchangchawi luat tukna hianzirtîrna him lo leh hrisêl lo a hringthei. Kan theih tâwka Biblehrilhfiahna leh thurin zirna butenên Pathian kohhrante châwmnachaw tak pe tûra \an kan lâk angai hle. Kan rama ringtu nunnghet lo êm êm reng mai,âwihawm lo khawpa zirtîrnamak lo chhuakah pawh kan thledual dual zêl ringawt mai \hîn te,piangthar daih rei lo êm êm, rahchhuah khawpa puitling theihauh lote hi rawngbâwltuten kanchâwmna pêkin a zir lo a ni ang,inen fiah a \ûl.

2. Kohhran chu Pathianin amite a hruaina a ni:Rawngbâwltu leh thlarau mi; rilleh ropui tak tak chaponain ahruai khawloh tâk an awm \hîn.Chûng mite chuan kohhranhmanga Pathian mite inhruainaduh khawp lova ngainêpinkohhran an lo chhuahsan hial\hîn. A tîrah ropui ve tak anginlang \hîn mah se an tlo ngai lo,an zuih ral thuai \hîn. Kohhrankaihhruaina hi ringtute tân a himina tlo ber fo. Tling tâwk lo tê têni mah ila kohhran leh arawngbâwltute hi Pathianin amite hruaina atân min hmang.Kohhrana rawngbâwltute hiPathianin a mite a hruainahmanruaa a hmante kan nihavângin kan hruai dânah hianinbih nawn fo kan ngai. Kohhran\iak tîra hruaitute khân kohhranro an rêlin ‘Thlarau Thianghlimleh keinin...’ ti thlapin an rêl \hîn.Inkhâwmpui te leh TualchhungKohhran ro kan rêlnaah te hiankan fîmkhur a va \ûl tehlul êm.Rorêlna lai tâwk lo te,ngaihtuahna fîm tak aia haw hawdeuh titiha innawr liam te a awmpalh a hlauhawm. Rorêlna lai,dik, felfai leh \ha nei tûrin kanrorêlnaah te hian Pathian laltîrber a \ûl.

Page 26: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

26Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Khawvêl thlîr ila, hruaituazira mipui nun a danglam nasattheihzia kan hmu. Kan kohhranvânneihna êm êm chu lay minis-try \ha tak mai kan nei a; layministry leh ordained ministry\hen hran theih miah lova kan kalkawppui tlat lai hi a ni. Khawvêlkohhran zawng zawngah hianrawngbâwltu ngah ber kan nihial âwm e. Heti khawpa tamrawngbâwltu/hruaitu nei si, kanram mipui nun en hian kan lead-ership hi kan chhût ngun a \ûlhlein a lang. ‘Hruaitu \ha’ mithiamte hrilhfiahna hrang hrangzingah Rosalind Carterhrilhfiahna, “Hruaitu narân chuana hruaiten an duhna hmunhmunah a kalpui a. Hruaitu \haerawh chuan a hruaiten an\hatpui zâwk dâwn phawt chuanan duhna hmun thlen hma pawhina chawlhpui ngam a. A \ûl zâwka nih phei chuan an duhna hmunpêl rawk pawhin a hruai \hîn”tih hi a pawimawh hle. Pathianmite; kohhranho kan hruainaahkan leadership quality hi eng angnge ni tih hi inen fiah a va \ûl êm!Kan mite/Pathian mite hi khawnge kan thlenpui? Kan mite hruaitumna mumal nei lo hian anmahnirual hian kan lo thên kual vêl maimai zâwk em ni?

3. Kohhran chu huapzokohhran a ni: Kohhran chu mizawng zawng tân a ni. Kan zavaihian khawngaih chungakhawngaih lehchhâwnna avângchauhva kohhranah hian tel kanni. Fel vâng, tlin vâng leh nihnavâng a ni lo. Kohhran \iak tîrahotu ber chanchang Petera meuhpawh kha langsâr tak leh chiangtaka vawi thum zet a Lalpaphatsantu a ni. Kohhranah hianmi tin kan leng a, engtianga sualbosantu leh phatsantu pawh loni tawh mah ila, kohhran chu kantân a la inhawng reng a ni. Tin,mi hausa leh rethei ber pawh, mimâwl leh mi fing, hnam tinrêngtetân kohhranah hian hmun a awma, a awm zêl tûr a ni.

‘Kohhran chu HuapzoKohhran a ni’ kan tih hianrawngbâwlna kawnga hmeichhialeh mipate huapzo kohhran kanni em? Galatia 3:28-a “Chutahchuan Greek mi pawh a awmtheih hek loh va, Juda mi pawha awm theih hek loh, chutahchuan mipa leh hmeichhia pawha awm theih loh; Krista Isuaahchuan in zain pumkhat in ni si a,”a tih ang tak dinhmun luah tûrhian kan kohhran hianrawngbâwlna thûk ber thlengachanvo nei ve thei lova dan beha

Page 27: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

27Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

awm tlat; hmeichhiate hi kanchhuah zalên a hun tawh em?4. Râldo kohhran: Kohhran hi‘Râldo kohhran’ (MillitantChurch) tia sawi ve \hin a ni.Chuvângin, Pathian mite hi sualrâl do tûr kan ni. Bible chuan,“Pathian Fapa lo lan chhan berchu Diabola hnathawhte atihboral theih nân a ni” (1 Jn 3:8)tiin min hrilh a. Amah zuitutepawh, “Diabola dodâl rawh u”tiin min chah a. Chumi kawngahchuan \hahnemngai leh huaisentûr pawhin min duh a ‘sual dovinthisen chhuak khawpin in la \anglo ve’ (Heb 12:4) tiin min fuihhial a ni. Sam 97:10 chuan, “AwLalpa hmangaihte u, sual hawrawh u” tiin min chah lawmlawm bawk a. Thufingin ‘Lalpa\ih’ awmzia min hrilh chu ‘sualhuat’ a ni (Thuf 8:13). Sual hihuat tak tak phal a har viau mai.Huat ngam loh pawh kan nei duhkhawp mai. A tak taka sual nênainhmachhawnnaah do ngam lo/haw phal lo kan ni leh tlat \hîn.Kan sawrkâr hnathawhnahmunah te, contract hna kanthawhnaah te, kan politicskhêlmualah te leh kansumdâwnna hmunah te sualhawtu dik tak nih ngam harsakan ti leh mai \hîn. Hrawk bâwk

china sual hua, \awngka chauhvado; nuna vulh lian si te kan ni em?‘Hnehna Puan’ au rualte hiinchawh phûrna pakhat a nia, a\hatna chen a awm ang. Hnehnakan puan tak takna tûr chu ni tinnuna sual nêna kaninhmachhawnna apiangah a nizâwk. Kan hnehna puang authâwm hian hmêlmapa pawi asawi pha lovang tih a hlauhawm.

Paula chuan, “Pathian kanlama a \an chuan tuin nge min dothei ang” (Rom 8:31) a ti a.Pathian hi kan lama \ang atân kanduh a, kan sâwm bawk \hîn.Amaherawhchu, keini hi a lamahkan \ang em? Kan lama a \anduhna tûrin keini hi a lamah kan\ang em? Sual dona kawngahhian kohhranhote hi kan \ang rualtâwk lo deuh em aw! Entîr nân,kan ram leh hnam, kan sakhuanaleh chhûngkaw tam tak mineichhetu ZU ZAWRH kan donakawngah te pawh hian SynodInkhâwmpui thua kan dinnaahtlânchhe deuh kan awm em?|angrual lo deuhvin kan lang em?Hmêlma tân kan zuamawm deuhem? Lalpa leh a kohhran rorelahhian thu âwih tak leh huai takading zêl tûr kan ni.5. Hmuh theih leh hmuh theihloh kohhrante hi inzawm tlat

Page 28: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

28Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a ni: He lei kohhran; hmuh theihkohhran leh hmuh theih lohkohhrante hi a inzawm tlat a ni.Hei hi mi tam takin kan hre fuhlo. Lei kohhran hi a famkim rihlo tih hi chu phat thu a chêng lo.Famkim rih lo chung chung hianPathianin a chên nân a thlang a,he khawvêla a hnathawhchhunzawm tûra a kutkea ahman a ni. Cyprian-a khân,“Kohhran pâwnah chhandamnaa awm lo” tiin a lo sawi hial a. Angial a ngana kan pawm chiahlo deuh a nih pawhin lei kohhranleh vân kohhran inzawmnathûkzia târ lanna chiang takpakhat chu niin ka hria. Mipakhatin an nau pakhatpheikhawk lei tûr chanchin asawi hi tehkhinna atân han sawichhâwng ila: “Solomon's Cave-ah kan en hmasa a, dâwrpakhatah a duh zâwng deuh maikan hmu a. A nu te pawisa pêkina daih si lo va, kan dawn ngatngat a, a theih ngang si lo va,bazarpuiah kan phei ta a. Dâwrpakhatah hian Solomon's Cave-a a duh ang chiah kha kan hmufuh leh a. Kan han zâwt a, a manpawh a lo inang chiah mai! Kanhan dawn leh a, anni pawhin anlo thei bau lo. Solomon's Caveleh Bara Bazar-a dâwrte khadâwr thuhmun an lo ni a. A neitu

thuhmun, hmun hrana awm lehnghâktu hrang mai a lo nia!Solomon's Cave dâwra theih lohkha bazarpui dâwrah khân atheih bîk chuang loh; a chhan chuneitu thuhmun an nih vâng a ni!”

Lal Isuan, “He lungpuichungah hian ka kohhranho karem chho vang… lei chungah engpawh i phuar apiang vânah phuara ni ang a, lei chungah eng pawhi phelh apiang vânah phelh a niang” a tih kha heti hian ngaihtuahtheih niin ka hria: He lei kohhranaleng lo hi vân kohhranah a lengchuang dâwn lo va, he leikohhrana theih loh hi vânkohhranah a theih chuang bîkdâwn lo. He lei kohhran ngainalo, zah lo leh pawisa lo hian vânkohhran a ngainain a pawisain azah viau thei chuang lo vang. Leiahmuh theih kohhran leh vânahmuh theih loh kohhrante hi \henhran theih loh inzawm tlat kan ni.Neitu thuhmun, hmun hrana awmmai kan ni.

Lalpa, Zion khawpuiahchuan,

Khawngaiha min teltîrchuan,

Khawvêlin min hmusitmah se,

I hming chauh kachhuang ang e.

Page 29: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

29Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

PATHIANIN A MITE CHHANIN RÛL A HAU- Liansânga, ‘Tlau Rûn’

Kanan, AizâwlTin, LALPA Pathian chuan rûl hnênah chuan, “Hetiang

hi i tih avângin ran zawng zawng leh ram sa tinrêng zîngahchuan ânchhe dawngin i awm bîk ang a, bawkkhupin i kal fotawh ang a, i dam chhûng zawngin vaivut i ei bawk tûr a ni;tin, nang leh hmeichhia hi ka indotîr ang che u a, i thlahte leha thlahte pawh ka la indotîr bawk ang; chu mi chuan i lu a latithitling ang a, nangin a ke artui i la tithitling ang” a ti a(Gen. 3:14-15).

Nu \henkhat zîngah fate chhan avânga inhau an awm \hîn a,Pathian hmangaihna hi a va mak êm! He thu ‘Pathianin a mitechhanin rûl a hau’ tih hi sawi hlawh lo pâwl tak a ni âwm e. KristianTlângau hi kum 53 zet lain, hmaih nei loin ka lo chhiar chhuak vezêl a, lâwmna min pe nasa khawp mai. Enkawltute duhsakna avânginka sermon pawh \um nga min lo chhuahsak ve ta reng mai a, tûn hia vawi rukna tûr a ni ta.

Pathianin mihring chu mipaleh hmeichhia, mihring famkimasiamin sual nei loin a siam a, chuchu Pathian kan anna chu a ni.Pathian chu sual nei lo a ni a, atîrah chuan mihring pawhin sualan nei rih lo. Mihring churannungte enkawl tûr leh chithlaha leilung luah khat tûrin a tia. Eden huanah chuan an chawatân thing rah tinrêng a phunsakbawk a nih kha. Nunna thing leh,a chhia leh a \ha hriatna thing aphun bawk a. Nunna thing chuei tûr a ni a, a chhia leh a \ha

hriatna thing rah chu ei loh tûr ani; hriatna a ni. Entîr nân, ‘Hetahmotor dah phal loh’ tih an târchuan ‘phal loh’ tih kan hria ani. Chuti angin, a thing kha achhia leh a \ha hriatna lehkha târang a nih chu. Bible \awngin ‘rûla fing vervêk ber a. Rûlin Evi chu“Huana thing rahte hi Pathianinei a phal na nge?” a ti a, “Phal e,kan duh duh kan ei thei. A chhialeh a \ha hriatna chu ei loh tûr,thihna a ni” a ti a. Rûl chuan,“Amah angin a chhia a \ha in hreve dâwn a; chuvângin, a phal lo

Page 30: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

30Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a nih chu,” a ti a. Evi hi Pathianthu sawi thiam hmasa ber lehsawi hmasa ber a ni a. Mahse,ama sawi aiin rûl sawi kha azâwm zâwk a, a ei ta mai a ni. Apasal pawh a pe ve a, a lo ei veta mai si a.

Evi Pathian thu sawi angasawi thiam, sual lam thleng leh sikan awm ve mai lo maw? Apasal pawh râwn hmasa lova aei ta mai hi a mak ngawt mai.Pasal zâwk lahin lo hauh zêkâwm tak, lâwm takin a lo ei veta mai si. Heti ang pa hi kan tamviau lo maw? Inbih chian a ngai.An ei zo kha Pathian hlauin anbiru ta a, an zak hle a ni.Pathianin “Adam, khawnge inawm ?” tiin a zawng a. Theipuihnahin an lo intuam vêl a, “Hetahi ka awm, ei suh i tih kha kan eia, kan hlau che a, kan biru ta ani,” a ti a. Pathian chuan annupain savun kawr fual a pe a, akhawngaih hle mai. Pathianin azawng leh hi hmangaihna a ni.Kristian chu ‘Pathian zawnchhuah kan ni’ an tih hi a dik hlea ni. Sakhaw dang zuitute chu abetute zâwkin an pathian hi anzawn chhuah a ni si a.

Pathian chuan thei an eichhan chu a zâwt a, pain,

“Hmeichhiain mi pe a, ka ei ta ani,” a ti a. Hmeichhiain, “Rûlin mitihder,” a ti a. Pathian chuan amite a khawngaih a, rûl a hau taa, “Rannung zawng zawngahânchhia i dawng bîk ang a,bawkkhupin i kal fo tawh ang a,vaivut i ei bawk ang. Hmeichhianên in indo ang a, in thlahte pawhan indo zêl ang. Hmeichhe thlahini lu an vaw keh ang a, nangin akeartui i chuk ang,” tiin. Anthiltihtheihna a inthlau hle mai. Ahau na hle mai a, Pathian chuan amite chu siam \hata neih leh a tumhle tih a lang chiang khawp mai.

Pathian chuan an nupa\hatna tûr a sawi a; Evi chu, “Iduh ber leh i thlâkhlelh ber chu ipasal a ni ang. Ani’n i chungahthu a nei ang,” tiin. An nupa chunupa inrem takin an dam chhûngan innei ta a, Pathianmalsâwmnain fa tam tak an neia, ei an zawn nân huan a neihtîra, thlai chi tinrêng an chîng a, buhte hi thlai a ni. An thawh chhuahngei an ei a. Tûnlaia corruptionkan tih te hi an hre ve lo. Tûnlaiamahni thawh chhuah dik tak lehhlawh dik tak ni lo nei thei te hikhawvêl tihrehawmtute an nih hi.Adama te zawng an him tlat mai.Pathian hi mi sualte dotu a ni lo

Page 31: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

31Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

va, anmahni tisualtu Setana dotua ni zâwk. Mi sualte chhanchhuaka siam \hat hi Pathianhnathawh dân a ni. Pathianin misualte a hmangaih a, tluchheboral hnu zawn chhuah hiPathian thu a ni. Adama te khaan fate thlenga mahni thawhchhuah dik tak Pathian hnênahlântu an ni. Kaina, mi sualpawhin a thlai thar a pe a,keiniho hian mahni thawhchhuah dik tak leh hlawh dik takkan pe ve em? Kan inen chian angai a ni.

Abela te ang hian mahni kuttling ngei rilru thianghlim takinPathian hnênah i pe \hîn ang u.Mi \henkhatin Adama te hiPathian hmêlma leh sual tinrêngnên rim taka thawk tûr leh, natnate, thihna te dawng tûrin a hnawtchhuak’ an ti a. |henkhatin ‘akhawngaih a, a ngaidam a, anawm dân tûr a siam thar a,mihring dik takah siam leh a tum’an ti a. A êng lam an thlîr a,chutiang chu keini pawhin kanthlîr dân tûr ni zâwk se.

Genesis 3:23-a kan hmuhangin ‘Eden huan a\angin leilettûrin a tir chhuak ta’ tih leh,‘mihring chu a hnawt chhuak’ tiha ni a. He lai pawh hi a êng lam

thlîrtute chuan ‘a hnawt chhuak’tih aiin ‘a tîr chhuak’ tih an duhzâwk a, a thim lam thlîrtute chuan‘a hnawt chhuak’ tih an duhzâwk a ni. Pathian hmangaihnanêna inrem tak chu - hnathawktûra tirh chhuah hi a ni. Lal Isuana zirtîrte a tîr chhuak a, a tîrtunên an inzawmna entîrna a ni.Suala tlu tawh mihring chu siam\ha leh tûrin a fapa Isua a rawntîr a. A hnathawh hmasak ber chumihring tichhetu Setana do a nia. Thlalêrah ni 40 leh zan 40 engmah ei lovin a awm a, a ril\âmchu Setanan a rawn thlêm a.Kawng thum, hautak zet zetin arawn thlêm a. Mahse, Isua chuanhneh taka lo hauin, ‘Setan, kal borawh’ a ti a, a kal bo ta a ni.

Khawvêla Isua lo kal chhanchu Setana hnathawh tihboral lehthutak hriattîr hi a ni a. Isuanrawng a bâwl chhûng khân \umriat zet ramhuai a hnawt chhuaka, a paitute kha an dam hnuchuan mi pângngai niin Pathiantan mi thar an ni \hîn. Hêngramhuai a hnawh chhuahchanchin zîngah hian ramhuainuai pai a hnawh chhuahchungchâng hi han thlûr zui taila. Gerasin rama a kal dâwninlawngah a chuang a, vaukam a

Page 32: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

32Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kai a. Ruaka lo awmin IsuaPathian fapa hnênah chuan,“Min nghaisa tûrin nge i lo kalmin hnawt chhuak tûrin? Pathianhmingin ka ngên a che,” a ti a. Ahming a zawh chuan, “Nuaia” ati a, a kawchhûng ata chhuaktûra a tih veleh chhuakin, vawkrual 2000 zet kawchhûngah lûtinan tlânchhia a, khâmah tlaindîlah an tla hlum ta a ni.

Vawk neitute chuan Isuathiltih ropui chu mak tiin an sawihuai huai a. Ramhuai paitu chu adam a, mi pângngai niin,thawmhnaw \ha a inbel a. Isuathusawi ngaithlain a ke bulah a \hua. Mite chuan, “He mi hi ramhuaipaitu, kawlte buna thlâna riak \hîn,phuar beh theih loh kan hlauh êmêm kha a ni si a, a va mak êm!”an ti a. Ani lah chuan Isua leh ahote haw tûr kha zui ve a tum tamai a. Mahse, Isuan, “Haw la, iinah te leh \henawmah te leh hêngkhawpui sâwmah te hian Lalpanthil ropui a tihsak che hi, akhawngaihna leh a ropuizia hi vasawi zâwk rawh,” a ti a. A hriaapiangin mak tiin Pathian an fakta a ni. Thusawitu ropui, Gerasinram tâna missionay ropui a ni tahial a ni. Isua ringtute tân entawntlâk a ni.

Lal Isua kha a lo kal chhanber chu suala tlu tawh tânchhandamna famkim siam a nia, chu chu Kalvari kraws-ah ahlen ta. Pathianin a mite chhannân rûl a hau a, a fapain Setanaa hneh ta. Pathian angathianghlimna famkim kan neih lehtheihna chu Lal Isua rin hi a nia, i ring mai ang u. Akhawngaihna avângin chatuanramah kan la awm dâwn si a.Adama thlah, mi sual tam takawm mah se, mi \ha Abela te,Setha te dam laiin miten Lalpahming an lam \an. Hêng - Abelate, Setha te, Enoka te, Nova teleh mi dang tam tak an awm.Hebrai 11-a kan hmuh anginrinnaa fak hlawh an tam. Abelachu thih hnuin thu a la sawi a,Enoka chu Lalpa nên kum 300an lêng dûn bawk. Pathianin misual nupa chu kawr fual \ha takina thuam a, fapa tlân bo lo hawpawh a pain lo cheiin ruai nên alo lawm a. Ramhuai nuaia paitu,ruaka awm pawh mi pângngaiina che ta.

Adama te ang hian mahnithawh chhuah leh hlawh dik takchauh ring ngam tûrin Pathianthu hi âwih ngamin i ring ngamang u.

Page 33: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

33Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

PASTOR ZOSÂPHLUIA KHA

- Dr. Laltluangliana KhiangteMission Vêng

Kohhrana rawngbâwlna ki pêng tin, a dân leh hrai, a serh leh sângthilte nêna khawih theih awm chhun chu hun puma thawk nemnghehPastor-te hi an ni a. Engkim thiam vek, a ding a veia khawr lo, zei kim\hiau nih erawh chu har tak tûr a ni. Chutiang mi, Mizorama Pastor hnathawk hmasa ber chu Zosaphluia (D.E. Jones) kha a ni. Isua Chanchin|ha puangtu leh Kristiana mite siamtu, ringtu hmasate baptisma chantîrainneihtîrtu, damlote kana \awngtaisak leh an thiha vuitu, ringtharte huikhâwma Biak Ina mite zirtîrtu, inkhâwm kaihruaia thuhriltu, hla letlingaphuah belhtu, zai lam pawha sûlsutu ropui tak a ni a, hmahruaitu anihna zawng zawng sawi kim biai a ngai kher âwm lo ve.

Krista Pasal\ha Zosâphluia(1870-1947) kha MizoramaWelsh Missionary awm nghettûra lo chhuak hmasa ber a ni.A chi pui, perh zepa lo chhuakhmasa awm chhun chu Rev.William Williams kha a ni thung.Ani kha 1891 March-Aprilbâwr khân khualpâng zinin arawn zin a, lal tlangvâlin nupuitûr châmchilha a en ang deuhin,Mizote chu Pathian thu kui \iahnân lei \ha an ni dâwn em tiathlithlaiin, rawngbâwlna hmunatân a hual zui ta a. Amah ngeilo chhuaka bun a duh a; mahse,natna khirh takin a tlâk buak zuiavângin a thi ta mai si a. A perhzeh chu a chi leh kuangte kovaha tla ta a ni.

Chumi hnuaa a hnu chhuituhmasa ber chu Wales ram a\angalo kal David Evan Jones ngei maihi a ni a, ani hian Mizoramah kum30 vêl lai rawng a bâwl a, a sûlhnuhlu leh chhinchhiah loh theih lohhi sawi tûr a tam hle mai. WelshMission hian kum 70 (1897-1968) zet Mizoramah hnathawkin rawng an rawn bâwl a,Zosâp kan tihte kha an nupuitenên chuan 50 vêl an ni. Anmahnihmaa lum \heuh tâwn leh sut ênkawngah chuan an chhuanawminan hlu hlawm hle a ni.

Zosâpte zînga a chalngêngber, kohhran banpuia chhâl lohtheih loh D.E. Jones kha Waleshmâr lam Merionethshire bial

Page 34: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

34Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Llandderfel khuaah Feb 15,1870 khân a lo piang a. Apianna in ngei mai chu May 29,2017 khân ka zuk tlawh vehlauh mai a. A hming a lo la intârva va a, in neitu erawh amah hrengai rêng rêng lote an ni tawh.A va lunglenthlâk êm! Achanchin hrilh tum ngawt lah chua rem chuang lo. A kawta tuichik chhuak erawh dah \hat atânka dawh ta rêng rêng a, hlu vedeuh asin!

Hring-ei ram nia an ngaihahchuan Aug 31, 1897 khânrawngbâwl hna a rawn thawk\an a, iptepui a rawn bân niAugust 31 chu 1972-a SynodInkhâwmpui chuan Ramtharhotute rawtna angin ‘RamtharNi’ atân a pawm a, 1973 a\angkhân hman \an a nih tâk kha. Tûnthlengin Ramthar ni hi Zosâptehlutzia min hriat chhuah thartîrtua ni ta zêl a ni. ‘Kei aia kal tûrmi \ha zâwk an awm lohchuan ka kal ang e’ titu chuankum 28 a tlin ni tak February 15,1898 denchhenin Mission Vêng,tûna Synod Press lehBookroom inkâr bangla awmnalaiah hian sikul a hawng thar a,chu chu amaha a hnathawh liantham hmasa ber a ni.

Hmasa ber nihna eng emawzât hauhtu Zosâphluia chuanJune ni 5, 1899 khân Khuma lehKhâra te chu Kristian baptismaa chantîr a, Khâra hi chu ringlomi-ah a kîr leh a. Khuma erawhchu Mizorama Pathian thu âwihhmasa ber tih a lo ni ta. A inpea, hna an thawk rim a, chu chuanrah pawh a chhuah \ha narawh.A nupui lah chu Pathian faka lâmhmasa bera ngaih a ni zui ta.

Kum 1901 Chhiarpui hmasaberah khân Kristian 45 lai an tlinghman a. Kum 1902-ah Lungleithlenga zinin Sethlun khuaaThankûnga, Tlâwmi, Lêngkaialeh Parima te chu baptisma achantîr a, chhim lama ringtuhmasa ber an ni ta. Tin,chhinchhiah atâna \ha chu haptakâr khata kan ni hming pawh hiPu Zosâphluian August ni 51904-a a phuah a ni tih a diarya\angin kan hre thei a ni.

Sylhet-a missionaryhnathawk Miss Katherine EllenWilliams nên Calcutta-a ScottishChurch-ah 1903 tâwp lamah aninnei a. Pu Hluia nupui hi thiamngah tak, hmeichhe lam dâwmkângtu \ha tak a ni. Hmeichheinkhâwm a neihpui a, puan \hui

Page 35: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

35Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

leh la phiar te a zirtîr a,Mizorama puan \hui khâwl neihmasa ber a ni. A zirtîrnaavângin Pâwngi leh Nu-i pheichu phaiah Mid-wife an tling tahial a nih kha.

Missionary Pastor thawhhlâwk tak Zosâphluia hnathawhleh thil tihte hi sawi zawh mai sêna ni lo. Pastor hna a thawk a,zirtîr hna a thawk a, ro a rêl a,Bible leh hla lehlin lamah lah a\ha êm êm. Ringtu hmasa zîngahrin tlâk zualte chhawr \angkaizêlin Bible lehlin kawngah hianZosâp hmasa hote kha an lo \angrual êm êm a. An thiamna zârchu zovin Pathian LehkhabuThianghlima Thuthlung Tharhotephei chu Zosâphluia hun lai hiankan nei kim hman vek a. Kum1919-a Thuthlung Thar bu anhan chhut kim thlap phei chuanan hlim êm êm a ni.

Kristian hla lehlin leh siamhna chu a lo chhuah tirh a\angina thawk nghâl mawlh mawlh a.Hla tam tak a siam leh lehlinzînga 37 lai chu tûn thleng hiankan Kristian Hla buah hian a lachuang a ni. December 23,1926 khân Mizoram achhuahsan ta a. An ram Wales-

ah a hâwng a, kum 20 zet churawngbâwlna pêng dangkhawihin hun a hmang leh a. Ahun tâwp chu August 10, 1947Pathianni zîngah a lo thleng ta a.Hrehawm tinrêng pawisa lova arawng a lo bâwlsak \hin a Lalpahnênah a châwl ta a. NorthWales lama AbergelePresbyterian Biak In bulahphûm a ni.

Tichuan, Inrinni May 27,2014 chhûn dâr 11:00 a lo ri a,Abergele Biak In kawt hmailamah kan innghâk khâwmhmasa tê tê a. Khuain zah a ngaia, ruah a sûr lo va, ni a satehchiam hek lo. Boruak a nuamtawk a, ‘chuti deuh zâwk chuni se’ han tih lehchuan a ngai lêmlo. Zosâphluia thlân siam \hat,uluk taka chei thar bulah chuankan ding kual laih a. Rev.Zolâwma chuan bul a han \an a,chutah a thlân siam \hat dân lehthil pawimawh dang a sawihnuah \awng\ai a ni a. Kei chuthlân lung chei \hat hawng tûr kani a. Thu ka sawi hmasa a.Chibai bûkna leh lâwmthu tesawi pah zêlin, Zosâphluia hlutnaleh kan hriat rengna chhan tûrhrang hrangte ka’n sawi kual a.

Page 36: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

36Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Mizoram Kohhran tâna apawimawhna leh a hlutna hranghrang kan sawi hnuah, WelshKohhranhote pawhin amah anhriat rengna chhan tûr, amahavânga Welsh Mission sûlhnuropui tak mai Mizorama a landânte ka sawi ta zêl a. KhawvêlaMission hna hlawhtling ber a nihtheih hial tûr thu avâng ringawtpawhin D.E. Jones khânngaihsân a hlawh thar a \ûl a ni,a din tâk kohhranhote \handuanzia a\ang ringawt pawh hianchi hlu an tuhzia chu hriat chiana ngai a ni, tiin a kaihhnawih thilteka sawi a. Chutah Mizo puanakhuh ngei thlân lung chu ka’nhawng zui ta a. Lâwmna entîrnâna sâp kut leh zo kut bêng riinsaikalh nak nak te chu angaihnawm hle.

Chutah ‘Aw Pathiannangmân chanchin \ha min pe’tih hla ngei mai chu Mizokhuang-t> nên kan sa a.Chumihnuah (Rev.) Parch. MarcusRobinson, EBC chu a \awng\aia, pa thau iang uang hi a ni a,râwl a chhuah ring kher mai, zaipawh a zai ring. Abergele BiakIn chhûngah kan insuan lût a.

Bible châng Welsh-in Mrs.Eiryls Lloyd (Zohmangaihi)

chuan a chhiar a, Mizo \awnginRev. H. Sângkhûman a chhiarbawk a. Hriat rengna thuchângkan Zosâp pawimawh hnuhnûngRev. Alywn Roberts (Principal,Pachhûnga College) chuan a sawia. A tui hle a, nuam a ti ngangmai. Chutah Rev. John Colney(Mizo Synod Missionary) chu\awng\ai tûra sâwm a ni leh ta.Chumi zawh chuan thusawina hunmin pe leh ta.

Abergele pulpit a\ang chuanthuchah tak zet, infuihna lehinngenna a ni nghâl bawk,Zosâphluia hnathawhchhuanawm tak leh hriat rengtlâkte ka sawi a. WelshPresbyterian Church-in amah leha thawhpuite hmanga Lalpa raman zauh dân, ramthim an sut êndân, hnam mâwl takte an khawihharh dân chu a fiah thei ang berinka’n sawi zui a. Ngaihnawm anti ve hle tih an hmêl a\angin a hriattheih. Hindu, Muslim lehBuddhist ramten khuapa an hualbeh tlat hmuna Pathian hnam thlanMizote Rev. William Williams-avânga hmuh chhuah kan lo nihdân leh Welsh Mission laminphûr taka ke an pên vânga misawmnga lai (Missionary leh an

Page 37: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

37Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kawppuite) nêna Zofaten kan lochhawr dân te, an hnathawhchhunzawma Mizo kohhran \hanchhoh dânte chu ngaihnawm tihloh chi a ni lo rêng a, Pathianropuizia târ lanna tak meuh a nihavângin Thlarau Thianghlimtilunghnûrtu zawng a ni hauh lovang le. Sawi \euh mai achâkawm a; mahse, hriat zawngzawng phawrhna hun a ni si lo.

Chutah, ‘Pathian hmangaihkan hre zo lo’ tih Zosâphluia hlangei mai chu dingin kan sa lehta. PCW Moderator Elect

Parch. Brian Hughes Joneschuan Malsâwmna a sawizawhah kan bâng ta a. Abehbâwm phuah chawp engmah a awm lo. Duan sa angthlapin hun kan hmang a ni. Atâwp berah chuan, Europe rampariat fan hnua Wales pan ta kani a, kâr khat zet chhûnga Walesrama kan hun hman dân lehRome a\anga London inkâra ni15 vêl kan thang chhûnga kanthil hmuh leh hriat han seprawtuive chu a châkawm teh e. Pathianmin hruai dân a ropui, Lalpa chufakin awm zêl rawh se.

Page 38: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

38Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

THUPUAN THUCHAH- Rev. Zoramsânga

Synod OfficeMizo hlaah ‘Saron pâr tlânin kan lêng e' tih kan nei a; he hla

thu hi kum sâng hnih liam hnuah hnam dangin lo hriain, a ngial anganin hrilhfiah ta se, “Mizote chuan Saron pâr an heh hle a,chaw atân an ring,” tiin sawi ta mai sela, a \helh hle ang. Chutiangbawkin khuhhawnna thuziak hi \awngkam bungraw hrang nei a nia; keini Mizo, kum AD 2017-a chêngte rilru mila chhiar mai chiniin a lang lo.

Kuminah Thupuan kan zir a, khuhhawnna bu (apocalypticliterature) a ni. Juda-te chuan khuhhawnna bu tam tak an nei a;khuhhawnna chu thu tluang (prose) a ni lo va, hla thu (poetry) a nilo va, hrilhlâwkna pângngai (prophecy) a ni lo va, thuziak kalhmangdanglam tak a ni. A tlângpuiin khuhhawnna buah chuan entîrna lehsymbol a tam hle a: mei, meikhu, vûr, thim leh êng, lung mawi lehlung hlu, thli, tuipui, chhûm tlâng, thing leh thil dangte a lang tam a.Ramsa mak tak tak te, vântirhkoh sual leh \ha te, rawng sen, a vâr,a dum te, nambar 3, 7, 12 leh an belh chhuah leh puntîr chhuahte atam bawk \hîn. Khuhhawnna bu dang langsâr deuh - 1, 2 & 3Enoch te, 4 Ezra te, 2 & 3 Baruch tel leh Apocalypse of Zephaniahte chhiar ila, hêng kan sawi ho hi a lo lang dâwn a ni. Tichuan,khuhhawnna bu rêng rêng chu a ngial a ngana hrilh fiah tûr a ni lova; a phêna thuchah awm hai chhuah tum zâwk tûr a ni.

Thupuan hi le?Thupuan pawh hi

khuhhawnna bu dangte angbawka entîrna leh symbolhmanga ziak a ni a; chuvângin,khuhhawnna bu dangte angbawka fîmkhur taka hrilhfiah ngaichi a ni. Thupuan buchungchânga hriat tûr

pawimawhte hetiang hian târlang ila:

1. A ngial a ngana hrilhfiahtûr a ni lo: Thupuan 1:1-ahchuan, “A vântirhkoh hmangin abâwih Johana a rawn hriattîr a,”tih kan hmu a. Heta ‘hriattîr’ tihhi Grik \awngin ‘semaino’ a ni

Page 39: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

39Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a, chu chu a awmze bulah chuan‘entîrna hmanga hriattîr ’(communicate by symbols) tihnaa ni. Chuvângin, Thupuan hisymbol hmanga ziak a ni a, a ngiala ngana lâk tûr a ni lo.

2. Lehkhathawn a ni:Khuhhawnna bu dangte lakaThupuan a danglam bîkna chulehkhathawn a ni tel tlat hi a ni.Thupuan 1-3 hi tihduhdahna lehtuarna hnuaia awm mêk Asiaram kohhrante hnêna thawn a nia; chuvângin, Thupuan a tîra\anga a tâwp thleng hian keiniaiin a hun laia Kristianten aawmzia an hre fiah zâwk ang tiha rinawm. A bîkin Thupuan 4-19 inkâr hi Rom lal ram hnuaiaawm ringtute dinhmun sawifiahna leh an nun dân tûr zirtîrnaa ni a; vawiina Kristian,khawvêla la awm mêkte nun dântûr zirtîrna thu a ni bawk.

3. Sakawlh: Sakawlh hikhawvêl tâwp dâwna lo chhuaktûr a ni lo va, kohhranin leiarawng a bâwl chhûnga sualinthuneihna hmanga a tihbuai \hindân sawina a ni. Thupuan chhiarhmasatute chuan tuifinriat lehkhawmual sakawlhte hi Rom lalram leh anmahni thlâwptu

tualchhûng thuneitute an hmehbel ngei ang tih a chiang.Amaherawhchu, Rom lal ramaha tâwp mai lo va, kohhraninkhawvêla rawng a bâwl chhûngchu sualin lei lalte thuneihnahmangin ringtute tihbuai a tum\hîn ang tih a thuchah a keng tel.He lai hi mi tam tak buai \hinnaa nih avângin chîk deuh zâwkinzir tum ila a \ha ang e.

‘Mi zawng zawng a lian atêin, a hausa a retheiin, bâwih lehbâwih lo pawh, an kut dinglamah emaw, an chalah emawchhinchhiahna a neihtîr hlawm a.Chhinchhiahna - sakawlh hmingemaw, a hming nambar emaw -neite chauh lo chuan tu man engmah an lei leh an hralh theih lohnân’ a ti a. Thupuan buah hianchhinchhiahna chi hnih kan hmu:Pakhat chu, Pathianchhinchhiahna a ni a, Pathian mitechalah a chuang a, chala chuangtak tak ni lovin thlarau lamachhinchhiahna a ni. Thupuan 7leh 14 te hi uluk takin chhiar ila,Pathian chhinchhiahna chuKrista thisena tlen faina, a tânarinawmna hi a ni tih kan hre thei.Chutiang bawkin, sakawlhchhinchhiahna tih pawh hi thlaraulam thil a ni a, taksaa thil chuang

Page 40: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

40Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

tûr lam sawina a ni lo. Sakawlhchhinchhiahna chu eng dang nilovin, Krista hawisana, pathiandik lo biakna leh, chumiina a kentel, khawvêl nawmsakna thlanzâwkna hi a ni.

Sakawlh chhinchhiahna hiGrik \awngin ‘kharagma’ a ni a,Rom lal ramah kharagma -chhinchhiahna an hman dân lârtak pahnih a awm:

(a) Pawisa thîrah: Anpawisa thîrah an lal, Kaisara telem an nem kai a, chu chu‘kharagma’ an ti a; chutiangpawisa thîr \henkhatah chuanLatin \awng leh Grik \awnginPathian - divus, theos tih an nemkai bawk \hîn. Kristiante tânchuan chutiang pawisa thîr chuhman ve a rem lo va, lei lehhralhah harsatna an tâwk ngeiang tih a rinawm;

(b) Sumdâwnna thilah:Khatih hun lai khân sumdâwngpâwl (trade association/tradeguild) an awm \hîn a, an mi lehsate chhinchhiah nân an chalah,an nghâwngah leh an kutahchhinchhiahna an insiamsak \hîn.Ni pawimawh bîkah chuanKaisara biakna maichâmah thilan hlân ve \hîn a; chutianga an

tih chuan sawrkâr lehkha, officialdocument, an lal Kaisara sealchuanna an dawng a, chu chu‘kharagma’ an ti a; chutiang anneih chuan sumdâwnnaahham\hatna an dawng a ni.Thupuan bu ziah a nih hnu lawk,Diocletian-a a lal hnuah pheichuan chutiang document nei lotân chuan a sumdâwn theih tawhloh a ni. Hetih hun lai hian Kristatâna rinawmte chuan lei leh hralhan ti thei lo tihna a nih chu. (Challeh kut tih hi Deut 6:8 thu nên ainzawm thei bawk.)

‘Chhût thiam chuansakawlh nambar chu chhût rawhse, mihring nambar a ni si a. Azât chu zaruk leh sawmruk lehparuk a ni’ a ti leh a. Mihringnambar tih a nih avângin mithiam \henkhat chuan Nero-ahming an chhût chhuak a. Chutihrualin, Grik \awng lamah chuanmi mal kawh bîkna (definitearticle) a awm loh avângin,mihring hrim hrim sawina a ni etiin hrilhfiahtu \henkhat chuan ansawi bawk. Chuti ni se, eng ngea entîr ni ang?

Juda nambar chhiarah, 6 hitling lo, famkim lo entîr nân anhmang \hîn a; 6 vawi thum lai

Page 41: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

41Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

awm tlar, 666 phei chu kawngengkima tling lo, famkim losawina a ni. Mihringin Pathian tellova nun a tumna, mahniafamkim a tumna kawng zawngzawng chu tling lo sa a ni a -chuvângin mihring nambar a nia; chumi kawng zawh tûrabumtu chu sakawlh a ni a;chuvângin, sakawlhchhinchhiahna a ni bawk.

He nambar hi ThuthlungHlui lamah engtin nge an lohman? Daniela 3:1-ah chuan,“Lal Nebukadnezzara chuanrangkachak milim, a sân lamtawng sawmruk, a hlai lamtawng ruk a siam a, Babulonbiala Dura phâizâwlah a dintîra,” tih kan hmu. Nambar 66: milem biakna a ni. 1 Lalte 10:14ah chuan, “Solomona hnênakum khat chhûnga rangkachaklût rih lam chu sumdâwngtutelaka lût leh thil zuartute, miinawm pawlhho lal zawngzawngte lal ram awptute lakalûtte chhiar lovin, rangkachaktalen zaruk leh sawmruk lehparuk bûk a ni,” tih kan hmubawk. Chumi hnuah chuanSolomonan mi lem biakna thil akhawih a, nawmchennakawngah nasa takin a tlân tih kan

hmu nghal (1 Lal 10:14-11:13).Nambar 666: mihringin Pathiandik hawisana, Pathian tel lovanawmna leh ropuina a zawnnakawng hi kawng dik lo a ni.

TlângkawmnaVawiina Kristiante tân

Thupuan hi eng nge apawimawhna? Hmânlai a\angaPathian mite tiduhdah \hîntu, lalram sual phênah khân sualthiltihtheihna a awm a; vawiinthlengin chu sual chuan hna a lathawk a, lalna leh thuneihnakawng dik lova kaihruaiin Kristazuitute tihduhdah nân te, kawngdik lova mipui hruai nân te a lahmang zêl a ni. Chutiangsawrkâr \ha lo chuan Kristahawisan tûrin mi a thlêm a,tawktarhah sum leh ropuina ahmang a; amah thlâwptute chua vûr a, amah dotute erawh atuartîr \hîn. Vawiin thlengin lalnaleh thuneihna kal sual do ngamtu,Kristiante chuan sum leh paiah,ei leh bârah harsatna an tâwkthei. Amaherawhchu, chutiangkâra Krista \ana, tuar ngamtechu Pathian lawm zâwng an nithung. Mizoram Kristiante tânThupuan thuchah hi apawimawh zual hle a ni.

Page 42: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

42Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Hrisêlna huangMEIZIALAH HIAN ENG NGE AWM?

- Dr. Lalchhanhima Râlte, MPHSynod Hospital, Durtlâng

Meizial pakhatah hian chemical (ruih theih leh tûr siam theihnabâwl hlo) chi hrang hrang 600 bâwr vêl awm angin American LungAssociation chuan an sawi a. Meizial hi zûk dâwna han hâl chiahhian chûng bâwl hlo 600-te chu hlo 7000 dâwnah a insiam leh \hîna ni tih an sawi bawk. Bâwl hlo tam zâwk hi tûr hlauhawm tak taka nih bâkah, 7000 zînga 69 dâwn te chuan cancer chi hrang hrangan siam bawk a. Hêng bâwl hlo hlauhawm tak takte hi thil siam nânhman a ni \hîn a; mahse, chûngahte chuan chiang takin chemical atel thu leh a hlauhawmzia chiang takin an ziak fo a. Meizialah vethung chuan chiang takin ziah a ni ve lêm lo.

Chûng chemical (bâwl hlo),meiziala awmte chu chiangzâwkin han sawi ila:

1. Acetone - tin hnawih sentihrehna siam nân an hmang.

2. Acetic Acid - sam dum nânan hmang.

3. Ammonia - in chhûngbungraw tihfai nân anhmang.

4. Arsenic - sazu tûr atân anhmang.

5. Benzene - dendrite anga thilchârna siam nân an hmang.

6. Butane - cigarette lighter tuisiam nân an hmang.

7. Cadmium - battery acidsiam nân an hmang.

8. Carbon Monoxide - motorkhu.

9. Formaldehyde - mihring/ran thi \awih lo tûra vawn\hat nân an hmang.

10. Hexamine - gas lighter tuisiam nân an hmang.

11. Lead - battery siam nân anhmang.

12. Naphthalene - Kapoor siamnân an hmang.

13. Methanol - rocket petrolsiam nân an hmang.

14. Nicotine - rannung tûr atânan hmang.

15. Tar - alkatra, kawng siamnân an hmang.

16. Toluene - rawng siam nânan hmang.

Page 43: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

43Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Hêng ang bâwl hlo chi hranghrang hi mi thiamten research antih a\anga an hriat chin a ni a, anhriat bâkah pawh meizialah hiantaksa tâna \ha lêm lo dang tamtak a awm thei bawk âwm e.Chutih rualin Mizoram mai pawhni lo, khawvêl hmun khawi laiahmai pawh hian meizialin \halai tamtak a tibuai mêk a. Damdawingawlvei ang êm hi chuan pawikan ti lo chungin, kan ramah hiandamdawi ngawl vei aiin meizialngawl vei tam zâwk ang.National Family Health Survey-3 chuan Mizoram chhûnga Mizomipate zîngah 100 zêla 73.6 chumeizial zu \hin an ni a ti a, hei hiIndia ram pum lâk khâwm(32.1%) ai pawhin a sâng fâl hlea ni. Hmeichhe lamah 100 zêla16.1 ten meizial an zu \hîn anginan report bawk. Chutiangbawkin khawvêl pum huapavaihlo hman nasat dân zirchianna GATS (global adulttobacco survey) hnuhnungberah khân India ramahMizoram chu vaihlo hmang nasaber state kan ni tih an hmuchhuak a. Zir chiannaah chuanMizote zingah 100 zêla 70 dâwnchuan vaihlo kan hmang \hîn alo ni a. Chûngte chu - a zûkazûk chi te, a hmuama hmuam leh

a eia ei chi tein a \hen theih ang.Hêng vaihlo chi hrang hranghmang mêkte hi mipa zîngah 100zêlah 72, hmeichhe zîngah 100zêlah 62 an ni.

Mizote zîngah a bîk takin\halai lamah meizial zu kantamzia chu research leh surveychi hrang hrangte hian a rawntichiang thawkhat âwm e.Meizial zûk avânga natna loawm theite han sawi leh ila.1. Cancer - Meizial zûk hianchuap cancer, hrawk cancer, kachhûng cancer, chaw kawngcancer, pumpui cancer, pancreascancer, kal cancer leh phingcancer te hi a thlen thei a ni tih mithiamte chuan an hmu chhuaktawh a. Hei hi kan ngaihpawimawh a \ha hle mai. Mizoramhi India ramah vaihlo hman uarberna state a ni a, cancer vei tamberna state a ni bawk. Tin,Mizorama cancer vei tam ber hichuap cancer, hrawk cancer,chaw kawng cancer, ka chhûngcancer leh pumpui cancer a ni.2. Cardiovascular diseases(lung leh thisen zâm natna) -lungphu châwl 100 zêla 30dâwn hi meizial zûk vâng a ni a.Chu bâkah chuan stroke te,aortic aneurysm te (kawchhûnga

Page 44: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

44Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

thisen zam lian ‘aorta’ puar),peripheral vascular diseases(thisen zâm têho natna. Kut lehke tan ngai hial pawhin a awmthei) te a thlen thei bawk.3. Chronic ObstructivePulmonary Disease (chuap lamnatna) - Miin mei a zûk hianchuapah ‘inflammation’ a loawm a. Chu chuan chuap chuelastic rul ang deuhin a siam a,chuap chu kan thawk chhuahzâwnga thêp \ha thei tawh lovina lo awm a. Chutichuan, kantaksa tâna gas \ha lo (eg: carbondioxide) te chu paih chhuak lovina awmtîr ta \hîn a. A chunga‘inflammation’ kan tih khi miinregular-a mei a zûk \an hnu kumhnih a\angin a awm \an tlângpuia. A tîrah chuan khuh leh khâktlêm tlêm an nei a, chuan a lo reia, a zûk chhoh zêl chuanthawhah (breathlessness) a neia, a nasat viau hnuah phei chuanlung \ha lo te a nei ta \hîn a ni.Mizo zîngah pawh COPD hithihpui kan tam hle a ni.4. Nu naupaiin mei a zûk \hinchuan thisen pût te, nau hlamawmna fuh lo te a awm duh a.Tin, nauchhiat a awlsam bîkbawk. Chu bâkah chuan thla kimlova nau piang a awm duh bîk.

Tin, vaihlo hman hianmihring min tilang tar hmainthisen a heh a, ti a nung thei lo a,taksa a tirimchhia a, tin leh ha atibal duh bawk.A chunga kansawi natnate khi miin mei zu lomah se mei zu bula awm rengchuan a neih ve theih tho avanginkan fîmkhur a \ha hle.Naupangah phei chuan inchhûng khura mei zu bula anchên chuan respiratoryinfections (hritlâng âwm nâ) teleh asthma te a awm duh bîk a.Chuvângin, mei zûk hi a zu a tetân chauh ni lo, a bula awm tânpawh a hlauhawm a ni tih kanhriat reng a, ti lo tûra \an kanlâk a pawimawh hle âwm e.

Bible-ah ringtute tân chuankan taksa hi ThlarauThianghlimin a nih thu chiang takin kan hmua (1 Kor 6:19-20). Mana lei kannih tawh avâng leh mahni ta kannih tawh loh avângin, kan taksapawh a tichhe lam zâwnga kanhman a rem hmêl loh. Damdawingawlvei nih kan duh loh angbawk hian meizial ngawlvei nihte hi duh lo ngam ila. Rilru, taksaleh thlarau hrisêl kan lo neih theihnân \halaiten \an la thar ila,Mizoram pum ang pawhinhrisêlna kawngah hma kan sâwnngei ang.

Page 45: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

45Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA HAUHMINGTHANGAMISSION VÊNGTHLANG

Upa Hauhmingthanga (76),Haukûnga leh Dâklathangi tefapa hi October 15, 1940 khânDârngâwn khuaah a piang a.Kum 1962-ah Kâpkûngi nên aninnei a, fa pasarih an nei. A nupuihian kum 1988 khân a thihsanavângin February 7, 1992-ahRênghnûni nên an innei leh a ni.

Khawzâwl Middle School-a a thawh lai, kum 1985-ahKhawzâwl Vêngsâng KohhranUpa atân nemngheh a ni a. Kum1988-ah hun puma rawng-bâwlna luh chilhin SynodMission Board-ah FieldAssistant hna thawkin Lungleiaha awm a. Home South pum puienkawlin hmun kilkhâwr leh

harsa tak takte pawh kein atlawh chhuak \hîn. Kum 1993a\ang khân SMB Office,Aizâwlah sawn a ni a. Office-athawk chungin Ramthar Hostela enkawl bawk. Heta \ang hianpension-in a chhuak a, apension hnuah DTI,Neihbâwihah Manager hna lehSynod Revival Office-ah te athawk leh a, Tharau Bo Zawngheadquarters leh unit lamah hotuniin \hahnemngai takin a thawkbawk. Tualchhûng Kohhranahsub-committee pêng hranghrangah mi \angkai tak a ni.

Kum 2005-a kohhran workcamp a kal chu internal bleedingavângin thi chhâwnga phurh hawa ni a. Heta \ang hian a hrisêlnaa tla hniam zêl a. BP sâng lehkal (kidney) \ha lo te a neichhunzawm a. Vawi tam takdamdawi inah a awm a,theihtâwp chhuaha enkawl a nihmêk laiin October 7, 2016 khânLalpa hnênah min kalsan ta a ni.A tûkah Bialtu Pastor, Rev. R.Laldintharan a vui a, ui takin kanthlah liam ta a ni.

- Upa HP LalzualaMission Vêngthlang

Kohhran Ziaktu

Page 46: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

46Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA T. SAIKHAWLÛNASAITUAL CHHIMVÊNG

Upa T. Saikhawlûna (87),Pu Thangkhûma leh PiChawngnghilhlovi te fapa hi1.1.1929 khân Tawitawkâwnaha piang a. A naupan laiin Saitualkhuaah lo pêmin an awm nghetta a. Kum 1949-ah Zachhiarinên an innei a, fa pasarih an nei.

Kum 1968-ah HmârchhakPresbytery InkhâwmpuiinSaitual Kohhran Upa atân anemnghet a. Kum 49 laiKohhran Upa niin Kohhran a loenkawl tawh a ni. Kum 1978-aSaitual Kohhran a\anga SaitualChhimvêng Kohhran a lo indankhân Kohhran Vice-Chairmanleh Treasurer hna a kawp a.Kohhrana Chairman, Vice-Chairman leh Treasurer hna tephei chu vawi tam tak a chelhnawn a ni. MSSU chawimawinaJubillee Award a dawng tawh a.Bialah Chairman leh Committeehrang hrangah a tel tawh bawk.

Kum rei tak zunthlumnatnain a tibuai tawh a, kum2015 a\ang khân zawi zawiin azual chho va, 17.11.2016-ahLalpa hnênah min kalsan ta a ni.Hemi ni vêk hian amah thlahnahun in lamah Bialtu Pastor, Rev.John Raldosângan a hmang a,Biak Inah Tuivawl PresbyteryModerator Upa Laltlinvêlan avui a, Bial Zaipâwl leh KohhranZaipâwlin thlahna hla an sa a,Presbytery chhûng Upa lehkohhran mipui \hahnem takin uitakin kan thlah liam ta a ni.

-Upa Dr. LalsiamhnûnaSaitual Chhimvêng Kohhran

ZiaktuUPA C. ROKHÛMA

MISSION VÊNGTHLANG

Upa C. Rokhûma (99), PuLiandâla leh Pi Laltinchhâwni tefapa hi July 21, 1917 khânReiêk khuaah a piang a.October 6, 1939-ah Lalrin-thangi nên an innei a, fa pasarihan nei.

Page 47: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

47Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Upa C. Rokhûma hikohhranah mi \angkai tak a ni a,Tual Upaa thlan a nih hmaa\angin Kohhran CommitteeMember a ni. Tual Upaa termhnih thlan a nih hnuah kum 1978khân Kohhran Upa atân thlan ani a, hemi kum vêk hiannemngheh a ni. Rawngbâwlna alo chelh tawhte chu - SynodEducation Board member,Sunday School Committeemember, Mission Vêng BialChairman, Mission VêngthlangKohhran Chairman leh SS Asst.Suptd. te a ni.

Amah hi mi invawng tak ani a, ram leh khawtlâng tânpawha mi \angkai tak a ni a,India President hnên a\anginkum 1992 khân PADMA SHRIa dawng nghe nghe.

Mi hrisêl leh chak \ha tak ani a, kum 99 mi a nih thleng hiankohhran inkhâwm a la uap theia, sermon pawh a la sawi thei ani. November 15, 2016 zâna\ang khân thawhah avângin achau thut a, damdawi inahtheihtâwpa enkawl a nih laiinNovember 23, 2016 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor, Rev. R.

Laldintharan a hmang a, BiakInah Aizâwl ChhimthlangPresbytery Moderator, Upa K.Roseian a vui a, hmun hranghrang a\anga amah uitu lo kalkhâwmte nên ui takin kan thlahliam ta a ni.

- Upa HP LalzualaMission Vêngthlang

Kohhran Ziaktu

UPA LALHRÂNGADIPHU

Upa Lalhrânga (68), PuSai\huama leh Pi Dârzavungi tefapa hi kum 1948 Februarythlaah Tlabung khua, Mizoram-ah a piang. Kum 1966-ahRokûngi nên an innei a, fa pahnihan nei.

Kum 2004-ah ZoramPâwn Presbytery InkhâwmpuiinDiphu Mizo PresbyterianKohhran Upa atân a nemngheta. Kohhranah chanvo hranghrang - Chairman, Secretary,Treasurer leh SS Superintendentte a chelh a. Pastor BialahChairman, Secretary, Treasurerleh Standing Committee,Nomination Committee membera ni a. Mizo Sunday SchoolUnion member a ni tawh bawk.

Page 48: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

48Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

A thih ni thlengin KohhranCommittee Chairman lehTreasurer a ni.

Ni 13 September 2016khân a pum lam a sawisêlavângin Christian Hospital(CIHSR), Dimapur-ah dah luha ni a. |ha chhuak leh maia tûrakan beisei laiin September 18,2016 khân Lalpa hnênah minkalsan ta a ni. A tûkah amahthlahna hun in lamah BialtuPastor, Rev. K. Lalêngmawiana hmang a, Biak Inah UpaVânlalâwna, PresbyteryModerator-in a vui thung a,kohhran mipui leh hmun hranghrang a\anga amah hmangaihtulo kal khâwmte nên ui takin kanthlah liam ta a ni.

- Upa C. ZodinglianaDiphu Kohhran Ziaktu

UPA LALDINLIANANURSERY VÊNG

Upa Laldinliana (72), Rev.N. Luaia leh Ro\huami te fapa

hi June 10, 1945 khân Tlaksihkhua, Tripura-ah a piang a. Kum1978 June 27-ah zaithiamLalsângzuali Sailo (L) nên aninnei a, fa pathum an nei.

Kum 1980 khân Aizâwlahrawn pêmin BûngkâwnKohhranah a lawi a,rawngbâwlna pawimawh tak taka chelh a. Kum 1995-ahNursery Vêng Kohhranahlawiin kum 2003 May ni 4-ahTual Upa atân thlan a ni a, hemikum vêk hian Kohhran Upa atânthlan a ni leh a, kum 2004-ahAizâwl Chhim PresbyteryInkhâwmpuiin Nursery VêngKohhran Upa atân a nemnghet.

Nursery Vêng KohhranahChairman, Vice Chairman,Treasurer, Fin. Secretary, Asst.Secretary leh SS Suptd. a nitawh a, hêng bâkah hian sub-committee pêng hrang hrangahChairman leh Secretary a nitawh bawk. Bialah StandingCommittee, NominationCommittee leh SS Committeemember a ni tawh a, PresbyteryStanding Committee member ani tawh bawk.

Kum 2013 a\ang khân akhua a sik \hîn a, a lâ (spleen)

Page 49: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

49Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

vûng vâng nia hriat a ni a, \haleh mai tûra beisei a nih laiin a\ha chhuak mai thei lo va, kum2015 khân thisen cancer a ni tihhriat chhuah a ni leh a,theihtâwpa enkawl a nih laiinJanuary 2, 2017 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor, Rev.Lalchhuanmawian a hmang a,Biak Inah Aizâwl ChhimthlangPresbytery Moderator, Upa K.Roseian a vui thung a, KohhranZaipâwlin thlahna hla an sa a,Bial leh Presbytery huamchhûnga Upa, Pastor lehMinister \hahnem takte nên uitakin kan thlah liam ta a ni.

- Upa Dr. H. LalthanzâraNursery Vêng Kohhran

Ziaktu

UPA MÂNGVUNGAREIÊK

Upa Mângvunga (91),Thangchhîngpuia leh Lalhrili tefapa hi kum 1926 khân Arte-aha piang a. Kum 1935-ahReiêkah an pêm a, kum 1945January ni 27-ah Zochhûngi nênan innei a, fa pasarih an nei.

Kum 1962-ah ChhimthlangPresbytery Inkhâwmpuiin ReiêkKohhran Upa atân a nemngheta, heng mawhphurhnate hi achelh tawh - KohhranahChairman, Secretary, Treasurerleh SS Suptd., Bialah Chairman,Treasurer, Nomination lehStanding Committee member,Presbytery-ah Moderator,Nomination leh StandingCommittee member, Synod-ahSunday School Committee,Pastoral Committee, FinanceCommittee leh NominationCommittee. MSSU chawi-mawina Jubilee Award a dawngtawh bawk.

Mi hrisêl tak a ni \hîn a, aupat hnu hian thawhah-in a tlâkbuak a, zunthlum a nei chho vezêl bawk nên January 5, 2017khân Lalpa hnênah min kalsanta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor, Rev. G.S.Ropiangan a hmang a, Biak InahRev. K. Lalchhuanawma,Chhimthlang PresbyteryModerator-in a vui a, KohhranZaipâwlin thlahna hla an sa a, uitakin kan thlah liam ta a ni.

- Upa Zothansânga NgênteReiêk Kohhran Ziaktu

Page 50: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

50Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA CHUAULIANAKÂNHMUN

Upa Chuauliana (89),Dârro\huama leh Zâmthangpuiite fapa hi February 26, 1928khân Behliangchhîp (Tripura)-aha piang a. Tukkalh khuaah anpêm a, Tukkalh a\anginKhawdungsei (Tripura)-ah anpêm leh a. Kum 1961-ahLalngheni nên an innei.

Kum 1961 kum tâwplamah Kawbawi (Mizoram)-aha lo pêm a, 1968-ah Kawbawia\angin Kânhmun khuaah a pêmthla leh a, a awm hlen ta a ni.

Upa Chuauliana hi kum1998-ah EFCI Kohhran Upaatân nemngheh a ni a. EFCIKohhran khaipa ber a ni a, kum2012-ah Kânhmun EFCIKohhran chu Presbyterian

Kohhranah an lût vek a, Upanihna a chhawm zui a,rawngbâwlna kawnga theihtâwpchhuah mi a ni a, a \angkai hle.

Kum 2014 Krismas ruai\heh zo a haw chu an in bul step-ah a tlu sual a, a khêl ruh a sawhnâ a, a kal thei ta lo va.Damdawi in hrang hrangahenkawl a ni a; mahse, \hat lam apan thei lo va, January 9, 2017khân Lalpa hnênah min kalsanta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Upa Pâwlremthanga,Bial Chairman-in a hmang a,Biak Inah KhawthlangPresbytery Moderator, Rev. R.Lalnunêngan a vui a, ui takin kanthlah liam ta a ni.

- T. Upa LalpuiaKânhmun Kohhran Ziaktu

Ka pian champha lo thleng te hian pawimawhna a nei hran lova, mumal leh awmze nei taka nun kawng ka zawh hi apawimawh ber chu a ni zâwk. “|angkaina i neih ni a\ang khâni nun a in\an” tih thu ka sawi \um pawh khân kei aia fing antam tih ka hre chiang. Mi tâna \angkai thei tûra remchânnaka nei ve hi ka lâwm êm êm a, mi tâna \angkai tûra theihtâwpchhuah theihna chanvo duhawm tak ka chang hian min tihlimêm êm a ni. |angkai tûra hman tlâk ka la ni ve hi ka hlimchhan ber chu niin ka hria.

- Ronald Reagan

Page 51: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

51Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM LEHKHABU THAR

8 Lalpa, min siam thar leh rawh: SL&PB lehkhabu thar,rinna lama min kaihruai thei tûr lehkha buah hian a hmingmaia Kristian ni lova, Kristian tak tak ni tûra kan nuna kandah pawimawh ber tûrte leh kan awm dân tûr fiah taka ziaha ni. Raymond C. Ortlund ziah, C. Lalrâwna lehlin a ni. A man`80 chauh a ni e.

8 Âr khawthim dai: Mizoram sawrkâr hnuaia Education DeptDirector a nihna meuh pawhin a uai beh zawh loh vânga Mis-sionary-a chhuak ta, Upa Dr. LN Tluanga chuan ama chanchin,a sawi duh vak \hin loh chu a kumte a lo tam ve tâk hnuahngaihnawm leh chipchiar takin a tichhuak ta hlauh mai. Lehkhabubengvârthlâk leh mi cho phûr thei tak a ni e. A man `350.

8 Kohhran leh Bible a la rin tlâk e: Tûnlai khawvêlah kanBible meuh pawh rin tlâk lo dâwn dâwna ngai te, Krista thisenalei, a kohhran pawh pâwl pakhat ve chauh anga ngai te kanawm nawk nawk tâkah chuan Rev. H. Laldintluanga chuanhumhimna leh thlavâng hauhna lehkhabu a rawn peih hlauhmai. Rinna kawnga chau leh rinhlelh châng neite tân chhiarmâkmawh a ni e. A man `150.

8 Sermon Bu: H. Vânlalhruaia, Tuikual North KohhranaCouncellor hna thawktu chuan nun tuihâl leh Pathianmamawhtuten an mamawhna zâwn a\anga chhânna dik lehkaihhruaina dik an hmuh theih nân an mamawh tûr chi Ser-mon chu a buin a tichhuak thei hlauh mai. Ni tina pan thei lotetân mamawh chhânna a tling. A man `50.

8 Winchester Memorial Prayer Hall: Kun 130 zet kal taaMizo pasal\ha rammuten Alexandrapur thingpui huan zuk rûninJames Winchester an that a, a fanu Mary Winchester an manzui bawk a. Chu chuan engtiang takin nge Mizo History athlâk danglam dâwn an hre lo. Hun a lo kal zêl a, râlthuamnêna mi lu an lâkna hmun ngeiah chuan Mizote ngei chuan\awng\ai in an dintîr ta thung. Chumi chanchin Rev.Challianngûra ziah hi a ngaihnawm khawp mai. A man `60.

Page 52: Kristian Tlangau 1 ngkaw pali hnênah `24,000, damlo chhûngkaw paruk hnênah `38,000, thlipui tuar chhûngkaw 69 hnênah `2,76,000 leh in kâng chhûngkaw pakhat hnênah `8,000 pêk

52Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org