KEANJALAN PENGGANTIAN ANTARAKEMAHIRAN DALAM SEKTOR PEMBUATAN

DI MALAYSIA

RAHMAH ISMAILFakulti Ekonomi dan PerniagaanUniversiti Kebangsaan Malaysia

IDRIS JAJRIFakulti Ekonomi dan Pentadbiran

Universiti Malaysia

ABSTRAK

Maklumat tentang keanjalan penggantian antara pelbagai kategoripekerjaan dan antara kemahiran dengan modal fizikal amat perludiketahui. Ini kerana maklumat ini dapat membantu pengusahamerancang tenaga kerja mereka pada masa depan. Maklumat ini jugapenting kepada pembuat dasar kerana kejayaan sebarang dasar yangberkait dengan perubahan harga input relatif bergantung kepada nilaikeanjalan penggantian antara input tersebut. Dari segi sistempendidikan, maklumat ini juga penting dalam merancang penawaranpendidikan yang diperlukan di pasaran. Artikel ini bertujuanmenganalisis keanjalan penggantian antara modal fizikal denganburuh dan antara pelbagai kategori kemahiran buruh, iaitu profesional,teknikal/penyeliaan, mahir, separa mahir dan tidak mahir dalam subindustri pembuatan di Malaysia berdasarkan kepada data PenyiasatanIndustri Pembuatan 1985-1996. Fungsi pengeluaran keanjalanpenggantian malar (CES) merupakan asas kepada kaedahpenganggaran. Hasil kajian menunjukkan keanjalan penggantiandalam kebanyakan kombinasi input adalah melebihi uniti tetapi masihpada peringkat rendah. Keanjalan penggantian antara pekerjaperingkat lebih tinggi dengan pelbagai kemahiran adalah lebih besarjika dibandingkan dengan kategori pekerjaan peringkat lebih rendah.Pekerja dalam industri yang lebih berintensifkan modal juga didapatimempunyai keanjalan penggantian yang lebih tinggi. Ini bermaknapekerja peringkat tinggi lebih mudah digantikan dengan pekerja lainsekiranya berlaku peningkatan harga mereka. Begitu juga pekerja

IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

22 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

dalam industri berintensifkan modal lebih mudah diganti antara satusama lain.

Kata kunci: Keanjalan penggantian, modal fizikal, buruh, kemahiran, sektorpembuatan.

ABSTRACT

It is very crucial to know the elasticity of substitution among various sectors,skills and between skills and physical capital because it will help the producersin planning their manpower. The value of the elasticity of substitution betweeninputs is also important to policy makers because it determines the effectivenessof the policy regarding input price change. Besides this, the elasticity ofsubstitution provides an important guideline to the education planner. Thisarticle analyses the elasticity of substitution between physical capital andlabour and between various skills, namely professionals, supervisors, skilledlabour, semi-skilled labour and unskilled labour in the Malaysia manufacturingsector based on the Manufacturing Survey of 1985-1996. The constantelasticity (CES) production function is used to estimate the elasticity ofsubstitution. The results show that the elasticity of substitution for mostcombination inputs is greater than unity but in general they are still low. Theelasticity of substitution between high rank job categories and skills is largerthan the elasticity between the low rank job categories. Also more capital-intensive industries show higher elasticity of substitution between their inputs.This reflects high rank jobs like professional and technical careers are easilysubstituted by other skills in the production process when their price increases.Also workers in a more capital-intensive industries are more easily substitutedby each other.

Keywords: elasticity of substitution, physical capital, labour, skills,manufacturing sector.

PENGENALAN

Sejak tahun 1980-an peranan sektor ekonomi terhadap pertumbuhanekonomi Malaysia atau Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK)mengalami perubahan iaitu daripada sumbangan utama sektorpertanian kepada sektor pembuatan dan perkhidmatan. Kedua-duasektor ini beroperasi dengan menggunakan teknologi yang lebihcanggih dan mampu menghasilkan nilai tambah yang lebih tinggidibandingkan dengan sektor pertanian. Tahap teknologi dalam kedua-

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 23

dua sektor ini juga mengalami perubahan yang dinamik dan inimenuntut kepada tenaga manusia berkemahiran tinggi bagimengoperasi mesin canggih dan mencerna pengetahuan baru melaluipenyelidikan dan pembangunan (R&D). Ekoran daripada inipermintaan kepada tenaga kerja berubah ke arah peningkatanpermintaan kategori pekerjaan berkemahiran lebih tinggi untukdisesuaikan dengan perubahan teknologi.

Dari sudut penawaran tenaga kerja pula, pembangunan ekonomiMalaysia telah menghasilkan pembaikan dalam pencapaianpendidikan di kalangan penduduk. Penekanan kerajaan yang tinggiterhadap perkembangan sektor pendidikan menyebabkan rakyatMalaysia lebih mudah mendapat pendidikan yang mereka ingini.Dalam pasaran buruh pula, peluang pendidikan lanjut dan latihanlebih banyak disediakan oleh majikan bagi tujuan menghasilkan tenagakerja mahir dan produktif. Kemudahan latihan yang disediakankerajaan seperti penubuhan Majlis Pembangunan Sumber Manusiasejak tahun 1992 (tahun 2000 dikenal sebagai Pembangunan SumberManusia Berhad) memberi peluang yang cukup baik kepada majikanbagi melatih pekerja. Walaupun penubuhan badan ini lebihdimanfaatkan oleh syarikat besar, namun hakikatnya syarikat keciljuga mempunyai peluang yang sama dan segolongan besar pekerjatelah dapat dilatih.

Persoalan penting dalam merancang pendidikan ialah sejauh manakahsistem pendidikan mampu menghasilkan graduan yang bersesuaiandengan keperluan negara?. Berdasarkan kepada masalah yangdihadapi ekonomi Malaysia, iaitu kekurangan tenaga kerja bagimemenuhi kategori pekerjaan tertentu dan lebihan tenaga kerja dalamkategori yang lain, dapat disimpulkan bahawa sistem pendidikan diMalaysia belum lagi mencapai tahap kecekapan yang optimum.Contohnya di antara tahun 1990 hingga tahun 2000 kategori pekerjaanjurutera dan pembantu jurutera menghadapi keadaan permintaanmelebihi penawaran, manakala lain-lain pekerjaan mengalami lebihandalam penawaran (Malaysia 1991).

Keadaan di atas disokong oleh pergantungan yang tinggi kepadatenaga kerja asing di pelbagai peringkat kemahiran dan masalahpengangguran yang agak membimbangkan. Pada tahun 2002 misalnyaterdapat sejumlah 769,566 pekerja asing berdaftar di Malaysia yangbekerja dipelbagai sektor (Kementerian Dalam Negeri, 2002).Sebenarnya kekurangan tenaga buruh lebih kritikal di peringkatprofesional dan mahir, walaupun kerajaan telah memberi peruntukan

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

24 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

yang cukup besar kepada sektor pendidikan terutamanya dalam duadekad yang lalu. Keluaran daripada institusi pendidikan tingginampaknya kurang mampu disesuaikan dengan keperluan pekerjaan.Ini dapat dibuktikan oleh bilangan penganggur di kalangan siswazahberjumlah 49,000 orang (Jabatan Perangkaan Malaysia 2001; MajlisTindakan Ekonomi Negara, 2002). Sebaliknya pada tahun yang samaterdapat 5,020 kekosongan pekerjaan yang sepatutnya boleh diisi olehpenganggur tersebut dan 74,342 pegawai dagang yang bekerja diMalaysia (Jabatan Imigresen, 2001). Permasalahan ini menunjukkanMalaysia memerlukan perancangan tenaga manusia yang lebih baikdan kejayaannya sekaligus dapat mengurangkan pembaziran sumberkewangan dan tenaga manusia.

Salah satu komponen dalam perancangan tenaga manusia ialahkeanjalan penggantian antara pelbagai kategori pekerjaan denganinput lain seperti modal fizikal. Nilai keanjalan ini dapat menyediakanmaklumat kepada perancang pendidikan dalam merangka sistempendidikan yang mempunyai potensi dari segi permintaannya.Keanjalan penggantian juga penting kerana ia memberi gambarantentang permintaan buruh dan keberkesanan dasar kerajaan.Perubahan harga faktor juga bergantung kepada nilai keanjalan ini.Begitu juga pengetahuan tentang keanjalan penggantian diperlukanoleh pembuat dasar dalam merangka dasar yang boleh meningkatkanpenyerapan buruh dalam kategori tertentu dan mengetahui tentangteknik yang sesuai digunakan dalam proses pengeluaran.

Setakat ini terlalu kurang kajian keanjalan penggantian di Malaysiayang menggunakan lebih daripada dua input. Kebanyakan kajianmengandaikan input buruh sebagai homogen. Namun dalam erapembangunan ekonomi kini peranan setiap kategori buruh adalahberbeza, tambahan pula buruh berkemahiran tinggi amat diperlukan.Oleh itu, keanjalan penggantian antara pelbagai jenis kemahiran sangatpenting diketahui bagi merancang penawaran tenaga kerja pada masahadapan. Memandangkan kepada kepentingan ini maka kajian inidijalankan. Hasil kajian ini diharapkan dapat memberi panduankepada pengeluar dan pembuat dasar dalam merancang komposisikemahiran dalam proses pengeluaran mereka.

Artikel ini bertujuan menganalisis keanjalan penggantian antara buruhdan modal fizikal dan antara pelbagai kemahiran dalam sektorpembuatan di Malaysia. Analisis berdasarkan kepada data PenyiasatanIndustri Pembuatan 1985-1996 (Jabatan Perangkaan Malaysia, pelbagaitahun). Analisis merangkumi sembilan sub industri pada tahap duadigit, iaitu industri makanan, minuman dan tembakau (MIC 31), tekstil

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 25

dan pakaian (MIC 32), perabot dan keluaran kayu (MIC 33), kertasdan percetakan (MIC 34), kimia dan plastik (MIC 35), kaca dan galianbukan logam (MIC 36), keluli dan logam asas (MIC 37), jentera danperalatan pengangkutan (MIC 38) dan industri pembuatan lain (MIC39) dan lima kategori pekerjaan, iaitu profesional, teknikal/penyeliaan,mahir, separa mahir dan tidak mahir.

KAJIAN LEPAS

Kajian tentang keanjalan penggantian yang dijalankan di negara majuseperti Amerika Syarikat mengkategorikan buruh kepada beberapajenis sama ada mengikut kemahiran atau pencapaian pendidikan.Secara keseluruhannya hasil kajian menunjukkan keanjalanpenggantian antara pekerja pengeluaran dan modal fizikal adalah lebihtinggi daripada keanjalan penggantian antara pekerja bukanpengeluaran dengan modal fizikal. Ini menunjukkan pekerja bukanpengeluaran yang lebih berkemahiran seperti pekerja profesional,teknikal, penyeliaan, pentadbiran dan pengurusan adalah lebih sukaruntuk digantikan dengan modal. Penggunaan modal yang tinggimenggambarkan tingkat teknologi tinggi dan memerlukan buruh lebihberkemahiran dan ini ditunjukkan oleh hubungan penggenap di antarakedua-dua input ini. Penemuan kajian lepas (iaitu bagi nilai keanjalanyang bertanda negatif) seperti hasil kajian Clark dan Freeman (1980);Kesselman, William dan Berndt (1977); Berndt dan Christensen (1974);Denny dan Fuss (1977); Freeman dan Medoff (1982). Hasil kajianmereka memberi implikasi penting tentang dasar kerajaan berkaitanpenggalakan pelaburan modal fizikal kerana ia akan meningkatkanpermintaan kepada buruh mahir. Kajian di Barat menunjukkankeanjalan penggantian antara pekerja pengeluaran dan pekerja bukanpengeluaran didapati sangat tinggi. Ini menunjukkan kedua-duakategori buruh ini senang diganti dalam proses pengeluaran(Hamermesh, 1984).

Selain daripada mengkaji keanjalan penggantian sektor pembuatanterdapat pula kajian pada peringkat negara dengan pelbagai tahappembangunan ekonomi dan sektor. Fallon dan Layard (1975)membahagikan negara kepada dua kumpulan, iaitu negara maju dannegara membangun dan empat sektor, iaitu perlombongan,pembuatan, pembinaan dan utiliti bagi menganggarkan keanjalanpenggantian antara modal, buruh terlatih dan buruh denganpendidikan rendah atau kurang dengan menggunakan kaedah CESdua tahap (Abegaz, 1994).

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

26 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

Hasil kajian mereka menunjukkan keanjalan penggantian antara modaldengan buruh terlatih adalah lebih rendah dibandingkan dengankeanjalan penggantian antara modal serta buruh mahir dengan buruhberpendidikan rendah. Ini menunjukkan penggunaan modal danburuh saling sukar digantikan dan keadaan ini konsisten denganpenemuan Clark dan Freeman (1980); Kesselman et al., (1977); Berndtdan Christensen (1974); Denny dan Fuss (1977); Freeman dan Medoff(1982). Sementara modal dengan buruh berpendidikan rendah lebihsenang untuk diganti disebabkan penggunaan modal yang tinggimenggambarkan teknologi tinggi dan penggunaan buruh mahir yanglebih banyak.

Kajian awal tentang keanjalan penggantian dalam sektor pembuatandi Malaysia hanya tertumpu kepada keanjalan modal-buruh denganmengandaikan buruh adalah homogen. Thillainathan (1969)menggunakan data Banci 1968 dan menganggarkan fungsi keanjalanpenggantian malar (CES) bagi mendapatkan nilai keanjalanpenggantian modal-buruh dalam beberapa industri pada tahap duadigit, iaitu makanan, berasaskan kayu, industri kimia, logam, peralatanelektrik dan pengangkutan. Thillanathan mendapati nilai keanjalanpenggantian modal-buruh ialah antara 0.45 hingga 1.18.

Bhanoji dan Ramana (1970) juga menggunakan data Banci 1968 danmemperluaskan skop kajian dengan merangkumi 60 sub industri padapelbagai digit, iaitu 35 pada tahap empat digit, 11 pada tahap tiga digit,6 pada tahap dua digit dan 8 pada tahap campuran dua dan empatdigit. Daripada jumlah ini mereka mendapati hanya 20 industri yangmempunyai keanjalan modal-buruh yang signifikan dengan industriberorientasikan penggunaan mencapai nilai keanjalan yang lebih tinggidaripada industri berasaskan pelaburan.

Hoffman dan Tan (1980) menggunakan empat pendekatan yangberbeza, iaitu Arrow-Chenery-Minhas-Solow (ACMS), kaedah Diwan,Variable Elasticity of Substitution (VES) dan pengukuran Kmenta.Mereka menganggarkan 55 jenis industri yang terdiri daripada 338firma pembuatan berdasarkan data kajian tahun 1974. Merekamenemui bahawa pendekatan yang berbeza menghasilkan keputusanyang agak sama. Hasil kajian ini mendapati 35 jenis industrimempunyai keanjalan penggantian modal-buruh kurang daripadauniti, 17 industri dengan keanjalan melebihi uniti dan 3 industrimempunyai keanjalan penggantian menyamai uniti.

Maisom (1989) menggunakan 50 industri pada tahap lima digit bagitempoh 1963-1984. Data bagi kajian ini diperoleh daripada Penyiasatan

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 27

Industri Pembuatan, Jabatan perangkaan Malaysia. Kajian beliaumembandingkan dua kaedah dalam mendapatkan nilai keanjalanpenggantian modal-buruh, iaitu kaedah CES dan fungsi kos translog(translog kos function). Hasil kajiannya menunjukkan nilai keanjalanmengikut kaedah CES ialah antara 0.254 dan 1.259, manakala kaedahtranslog menghasilkan nilai keanjalan yang lebih tinggi antara 0.462dan 1.325. Maisom mendapati nilai keanjalan penggantian di Malaysiaagak rendah dengan 34 industri mempunyai nilai keanjalan kurangdaripada uniti.

Mahani (1993) dengan menggunakan data Penyiasatan IndustriPembuatan menganggarkan keanjalan penggantian modal-buruh bagiindustri tekstil dan elektrikal elektronik dengan kaedah CES. Beliaumembandingkan keputusan penganggaran bagi dua tahun, iaitu 1979dan 1985. Kajian mendapati keanjalan penggantian bagi industri tekstilmeningkat daripada 0.893 pada tahun 1979 kepada 1.173 pada tahun1985. Tetapi bagi industri elektrikal dan elektronik, nilai keanjalanpenggantian menurun daripada 1.014 kepada 0.713 dalam tempohyang sama.

Kajian Rahmah dan Idris (2001) menggunakan data PenyiasatanPembuatan 1985-1994 bagi menganggarkan keanjalan penggantianantara pelbagai kemahiran dan modal fizikal dalam enam jenisindustri, iaitu makanan, berasaskan kayu, peralatan pengangkutan,industri logam bukan feros, galian bukan logam dan elektrikalelektronik. Kajian ini membahagikan buruh kepada tiga kategori, iaituprofesional, mahir dan tidak mahir dan menganggarkan keanjalanpenggantian dengan menggunakan kaedah fungsi kos translog.Keputusan kajian ini menunjukkan nilai keanjalan penggantiankebanyakannya melebihi uniti dan terdapat pengganti dan penggenapantara berbagai kombinasi input. Rumusan hasil kajian lepas tentangkeanjalan penggantian dalam sektor pembuatan di Malaysiaditunjukkan dalam Jadual 1.

Analisis dalam artikel ini berbeza daripada kajian penulis yangterdahulu daripada beberapa aspek. Liputan data bagi kajian ini ialah1985-1996 dan analisis dilakukan terhadap sembilan industri padatahap dua digit. Walau bagaimanapun kajian ini menggunakan ‘crosssection-time series pooling data’, iaitu mengambil kira industri pada tahaplima digit dalam setiap sub industri apabila membuat penganggaran.Buruh dibahagikan kepada lima kategori, iaitu profesional, teknikal/penyeliaan, mahir, separa mahir dan tidak mahir. Kaedahpenganggaran pula berasaskan kepada fungsi CES.

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

28 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

Jadual 1Keanjalan Penggantian dalam Sektor Pembuatan di Malaysia

Pengkaji Data dan Kaedah Keanjalan PenggantianModal-Buruh yangSignifikan

Thillainathan, 1969 6 sub industri pembuatantahap 2 digit, data Banci 0.45-1.181968, , CES

Bhanoji dan 60 sub industri pembuatan 20 industri mempunyaiRamana, 1970 tahap dua digit, tiga digit keanjalan yang

dan empat digit, Data Banci signifikan1968, , CES.

Hoffman dan Tan, 55 sub industri pembuatan, 35 industri1

Diwan, VES, Kmenta 3 industri =1

Maisom, 1989 50 sub industri, PenyiasatanIndustri Pembuatan 1963- 0.254-1.259 (CES)1984, CES dan fungsi kos 0.062-1.325 (translog)translog

Mahani, 1993 Sub industri tekstil danelektronik, Penyiasatan 2.70 – 2.85Industri Pembuatan 1979dan 1985, CES

Rahmah dan Idris, 6 sub industri pembuatan,2002 mengikut kemahiran,

Penyiasatan Industri 1.114 -7.212pembuatan 1985-1994,fungsi kos translog

KOMBINASI KEMAHIRAN

Jadual 2 menunjukkan komposisi pelbagai kemahiran mengikut jenisindustri. Industri berat seperti industri berasaskan logam, berasaskankimia serta jentera dan pengangkutan mempunyai peratus pekerjaprofesional yang lebih tinggi dibandingkan dengan industri lain. Inisesuai dengan penggunaan teknologi yang tinggi dalam industri-industri ini. Dalam kategori industri ringan, industri kertas danpercetakan mempunyai peratus pekerja profesional yang lebih tinggi.Industri ringan seperti makanan dan perabot mempunyai peratuspekerja profesional yang agak rendah yang berkaitan dengan

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 29

M

IC 3

1

MIC

32

MIC

33

IS

IC 3

4

ISIC

35

1985

1990

1996

1985

1990

1996

1985

1990

1996

1985

1990

1996

1985

1990

1996

Prof

esio

nal

2.2

2.1

2.3

0.9

0.6

1.1

0.8

0.7

1.0

2.8

3.8

3.2

2.9

2.6

3.3

Tekn

ikal

- Pe

nyel

iaan

9.0

9.3

8.9

8.1

7.7

7.9

5.6

4.8

5.2

8.9

8.9

10.5

9.7

9.4

10.5

Mah

ir21

.818

.316

.249

.147

.738

.820

.218

.114

.621

.822

.520

.320

.417

.621

.3Se

para

Mah

ir16

.214

.721

.211

.614

.421

.818

.821

.621

.013

.214

.619

.410

.513

.417

.4Ti

dak

Mah

ir34

.134

.031

.420

.218

.719

.437

.442

.050

.320

.424

.921

.437

.342

.632

.8L

ain-

lain

16.7

21.4

19.9

10.1

10.8

11.1

17.1

12.9

7.9

32.8

25.3

25.2

19.3

14.4

14.7

Jum

lah

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

0

M

IC 3

6

MIC

37

M

IC 3

8

ISIC

39

1985

1990

1996

1985

1990

1996

1985

1990

1996

1985

1990

1996

Prof

esio

nal

2.7

2.2

2.5

8.0

3.7

4.2

2.6

2.4

3.0

1.6

1.2

2.1

Tekn

ikal

- Pe

nyel

iaan

8.2

7.7

9.2

11.0

10.0

12.0

10.5

9.9

10.2

11.6

6.2

6.4

Mah

ir19

.620

.121

.823

.824

.226

.539

.629

.829

.518

.713

.620

.5Se

para

Mah

ir17

.119

.121

.816

.221

.118

.48.

414

.421

.57.

212

.125

.3Ti

dak

Mah

ir36

.035

.927

.824

.923

.422

.525

.734

.824

.250

.859

.635

.8L

ain-

lain

16.5

15.0

16.9

16.1

17.6

16.4

13.2

8.7

11.5

10.2

7.4

9.9

Jum

lah

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

100.

010

0.0

Jad

ual

2K

ompo

sisi

Kem

ahir

an M

engi

kut J

enis

Ind

ustr

i

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

30 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

pemakaian teknologi peringkat sederhana dan rendah. Sekiranyaperatus pekerja profesional digabungkan dengan pekerja teknikal danpenyeliaan, taburannya masih mengikut struktur yang sama, iaituperatus kedua-dua kategori pekerjaan ini adalah yang lebih tinggidalam industri berat.

Industri berat juga didapati mempunyai peratus buruh mahir yangtinggi, iaitu hampir mencapai 30% dengan industri berasaskan logamdan industri jentera dan peralatan mendahului industri-industri lain.Dalam kumpulan industri ringan, industri tekstil didapati mempunyaiperatus buruh mahir yang tinggi, malah tertinggi di kalangan semuajenis industri. Namun demikian dalam kebanyakan kategori industri,buruh tidak mahir mempunyai peratus tertinggi kecuali bagi industritekstil dan berasaskan logam. Keadaan ini menunjukkan buruh tidakmahir masih ramai diperlukan dalam sektor pembuatan Malaysia dantahap pemakaian teknologi secara keseluruhannya masih padaperingkat rendah atau sederhana.

Antara tahun 1985-1996 peratus peningkatan pekerja profesional agakperlahan dalam kebanyakan industri. Antara jenis industri yangmengalami peratus perubahan yang lebih tinggi ialah industri kertasdan percetakan, industri berasaskan logam dan industri jentera danperalatan. Peratus pekerja mahir pula menurun dalam kebanyakanindustri kecuali industri berasaskan kimia (MIC 35) dan industriberasaskan logam (MIC 37). Penurunan dalam peratus pekerja mahirini kebanyakannya diimbangi oleh peningkatan dalam peratus pekerjateknikal/penyeliaan. Ini menunjukkan dalam sektor pembuatan diMalaysia buruh teknikal/penyeliaan menjadi semakin penting dan inimemberi implikasi kepada sistem pendidikan di Malaysia yangmenuntut kepada peningkatan graduan bidang ini.

SPESIFIKASI MODEL

Bahagian ini menghuraikan dua jenis spesifikasi model yangdigunakan dalam mendapatkan nilai keanjalan penggantian. Kedua–dua model ini diasaskan kepada andaian terhadap input buruh yangberbeza, iaitu buruh homogen dan buruh heterogen

Buruh Homogen

Dalam kes buruh homogen kajian ini berdasarkan kepada fungsipengeluaran keanjalan penggantian malar (constant elasticity ofsubstitution atau CES) seperti berikut:

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 31

V= θ[δK-ρ + (1-δ)L-ρ] –µ/ρ (1)

Dengan V, K, L, µ, δ, ρ dan θ masing-masing adalah nilai tambah,modal, buruh, parameter skel, parameter pengagihan, parameterpenggantian dan parameter kecekapan.

Dengan mengandaikan pulangan malar ikut skel, iaitu µ = 1, makafungsi keanjalan penggantian ialah:

σ = 1/ (1 + ρ) (2)

Untuk tujuan anggaran, kita perlu mendapatkan produktiviti sut bagiburuh atau modal daripada fungsi CES seperti berikut:

[δV/ δL] = {(1 – δ)/θρ} [V/L]1+

ρ (3)

[δV/ δK] = {δ/θρ} [V/K]1+

ρ (4)

Dengan mengandaikan pasaran persaingan sempurna di kedua-duapasaran, iaitu pasaran output dan input, nilai produktiviti sut inputmenyamai harga input tersebut. Maka,

P[δV/ δL] = {(1 – δ)/θρ} [V/L]1+

ρ = w (5)

P[δV/ δK] = {δ/θρ} [V/K]1+

ρ = r (6)

Dengan P adalah harga seunit output. Kadar upah w diperoleh denganmembahagikan jumlah upah dengan bilangan buruh iaitu w = (W/L).Persamaan (5) dinyatakan dalam bentuk logarithm menjadi:

ln (V/L) = - [1/1+ρ] ln {(1 – δ)/θρ} + [1/1+ρ] ln w (7)

Ianya dapat diringkaskan menjadi:

ln (V/L) = αo + σ0 ln w (8)

Dengan σ0=1/1+ρ, iaitu keanjalan penggantian modal-buruh. Denganmenggunakan kaedah yang sama, persamaan (6) boleh dinyatakansebagai:

ln (V/K) = α1 + σ1 ln r (9)

Keanjalan penggantian boleh diperoleh dengan menganggarkanpersamaan (8) atau persamaan (9). Pekali bagi ln w atau ln r adalahkeanjalan penggantian modal-buruh, σKL. Ini kerana penghasilannyaadalah berasaskan kepada fungsi pengeluaran dengan dua input, iaitumodal dan buruh. Dalam kajian ini persamaan (8) dianggarkan keranadata tentang harga buruh (w) didapati lebih baik.

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

32 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

Buruh Heterogen

Apabila buruh di kategorikan dalam beberapa kumpulan mengikuttahap kemahiran, kita boleh menganggap setiap kategori buruh sebagaisatu faktor berasingan dalam proses pengeluaran. Maklumat terperincimengenai sejauh mana sesuatu kategori buruh tertentu akan menjadifaktor pengganti atau penggenap kepada kategori lain atau kepadafaktor pengeluaran lain amat diperlukan untuk perancangan sumbermanusia yang berkesan. Dalam keadaan ini ukuran keanjalanpenggantian dapat dibentuk berasaskan persamaan (1):

δln(Li/Lj) σij = —————— , i≠j (10) δln(wJ/wi)

Dengan i dan j masing-masing merupakan dua jenis kemahiran, Liialah bilangan buruh dengan kemahiran i, Lj ialah bilangan buruhdengan kemahiran j, wi ialah kadar upah dengan kemahiran i dan wjialah kadar upah dengan kemahiran j.

Di sini σij memberikan ukuran sebanyak mana nisbah antara duakemahiran berubah apabila harga mereka berubah. Mengikut definisiini, kadar upah bagi semua buruh dalam kategori lain diandaikan tidakberubah, walaupun penggunaan faktor tersebut boleh berubah. Olehyang demikian, model regresi berikut digunakan untuk mendapatkananggaran tersebut:

ln(wj/wi) = π0 + π1 ln (Li/Lj) (11)

Keanjalan penggantian adalah σij = 1/π1

DATA DAN DEFINISI PEMBOLEHUBAH

Persamaan (8) dan persamaan (11) dianggarkan dengan menggunakankaedah kuasa dua terkecil bagi sembilan kategori industri, iaitumakanan, minuman dan tembakau, tekstil dan pakaian, perabot dankeluaran kayu, kertas dan percetakan, kimia dan plastik, kaca dangalian bukan logam, keluli dan keluaran logam, jentera dan peralatanpengangkutan dan lain-lain industri. Walaupun data ini dianalisis padatahap klasifikasi industri dua digit, data pada tahap lima digit bagisetiap sub industri ini digabungkan bagi menambah bilanganpengamatan. Data Penyiasatan Industri Pembuatan bagi tempoh 1985-1996 digunakan dalam analisis ini dan data yang lebih panjang sukar

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 33

diperoleh walaupun data Penyiasatan Industri Pembuatan 1999 telahpun diterbitkan. Ini kerana data yang diterbitkan tidak dilaporkanmengikut kemahiran dan jenis industri, tetapi hanya kemahiran danupah secara agregat. Oleh itu, data yang digunakan dalam analisis inidikutip sendiri oleh penulis dari Jabatan Perangkaan Malaysia yangdikumpulkan daripada data asal.

Definisi pembolehubah adalah seperti berikut. Bagi tujuanpenganggaran persamaan (8), V ialah nilai di tambah nominal tahunandalam Ringgit Malaysia, L ialah jumlah bilangan pekerja tahunan, wialah upah tahunan per unit buruh dalam Ringgit Malaysia. Bagi tujuanpenganggaran persamaan (11) wi dan wj ialah upah tahunan per unitburuh bagi setiap kombinasi kategori pekerja, profesional, teknikal/penyeliaan, mahir, separa mahir dan tidak mahir dalam RinggitMalaysia. Sementara Li dan Lj ialah bilangan buruh tahunan bagi setiapkombinasi kategori pekerjaan.

KEPUTUSAN PENGANGGARAN

Jadual 3 menunjukkan keputusan penganggaran keanjalanpenggantian dengan andaian buruh homogen. Nilai R2 adalah antara0.2665 yang dicapai dalam industri tekstil dan pakaian dan 0.7950bagi industri kimia dan plastik. Secara keseluruhannya keputusananggaran menunjukkan industri pembuatan di Malaysia mempunyaikeanjalan penggantian yang agak tinggi dengan tujuh industridaripada sembilan industri mempunyai nilai keanjalan melebihi uniti.Nilai keanjalan berada dalam lingkungan 0.5140 yang dicapai dalamindustri pembuatan lain-lain (MIC 39) dan 1.6170 yang dicapai dalamindustri kimia dan plastik. Nilai keanjalan yang diperoleh juga lebihtinggi daripada yang ditunjukkan oleh kajian-kajian terdahulu.

Kesemua koefisien yang dianggarkan adalah signifikan pada araskeertian 1 %. Industri yang lebih berintensifkan modal seperti industrikimia dan plastik serta industri keluli dan logam asas mempunyai nilaikeanjalan penggantian modal-buruh yang lebih tinggi dibandingkandengan industri yang kurang berintensifkan modal. Ini menunjukkanmodal dan buruh lebih mudah diganti antara satu sama lain dalamkedua-dua kumpulan industri tersebut sekiranya berlaku perubahanrelatif harga input. Nilai keanjalan penggantian yang agak rendahdalam industri ringan yang berintensifkan buruh menggambarkantahap teknologi mereka mengalami perubahan yang agak lambat danpenggunaan input kurang peka terhadap perubahan harga input.

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

34 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

Keputusan kajian ini menunjukkan tahap kebolehgantian antara inputmodal dan buruh mengalami penambahbaikan. Nilai keanjalanpenggantian modal-buruh menunjukkan peningkatan jikadibandingkan dengan hasil kajian terdahulu di Malaysia denganmenggunakan pendekatan yang sama. Contohnya, kajian Thillainathan(1969) dan Maisom (1989) keduanya menggunakan kaedah CES danhasil kajian mereka dalam kebanyakan industri adalah kurangdaripada uniti. Peningkatan ini amat diperlukan kerana dalammenghadapi ekonomi global persaingan menjadi semakin sengit dansebarang peningkatan dalam harga satu input perlu diganti denganinput lain yang lebih murah bagi meminimumkan kos pengeluaran.Begitu juga perubahan pesat dalam teknologi terutamanya dialamioleh industri yang berintensifkan modal memerlukan kepadakebolehgantian input yang lebih tinggi. Peningkatan ini jugamerupakan satu petanda yang baik kerana ia memudahkanperancangan dalam penggunaan input.

Jadual 3Keputusan Penganggaran Keanjalan Penggantian Modal-Buruh

dengan Buruh Homogen

Jenis Industri (MIC) σKL t – statistik R2Makanan, minuman dan tembakau (31) 1.4649 21.0458*** 0.5914

Tekstil dan Pakaian (32) 1.4704 7.0555*** 0.2665Perabot dan keluaran kayu (33) 1.1413 5.8292*** 0.3365Kertas dan percetakan (34) 0.6337 4.0217*** 0.2780Kimia dan plastic (35) 1.6170 26.7892*** 0.7951Kaca dan galian bukan logam (36) 1.3565 11.1677*** 0.5919Keluli dan logam asas (37) 1.5751 7.7666*** 0.5895Jentera dan peralatan pengangkutan (38) 1.1164 15.2038*** 0.3984Pembuatan lain (39) 0.5140 5.8848*** 0.3159

Nota: ***signifikan pada aras keertian 1%

Jadual 4 pula menunjukkan keputusan penganggaran modelpersamaan (11). Kesemua koefisien bagi nisbah kuantiti buruh dalamberbagai kombinasi kemahiran memberikan nilai yang signifikan. Nilaisongsang bagi koefien ini memberikan nilai keanjalan penggantian.Daripada 90 nilai keanjalan yang dikira terdapat 74 keanjalanpenggantian yang melebihi uniti, 15 kurang daripada uniti dan satunilai keanjalan kurang daripada kosong.

Secara keseluruhannya kebanyakan nilai keanjalan penggantianpelbagai kemahiran buruh dalam sektor pembuatan ini lebih tinggi

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 35

Jad

ual

4K

eput

usan

Ang

gara

n d

enga

n B

uruh

Het

erog

enIn

du

stri

σσσσ σ 12

σσσσ σ 13

σσσσ σ 14

σσσσ σ 15

σσσσ σ 23

σσσσ σ 24

σσσσ σ 25

σσσσ σ 34

σσσσ σ 35

σσσσ σ 45

310.

8163

***

0.95

23**

*0.

9205

***

0.77

51**

*0.

9509

***

0.93

51**

*0.

8573

***

1.05

61**

*0.

9679

***

0.92

67**

*(3

1079

22)

(39.

9560

)(3

1.18

45)

(21.

4173

)(3

5.31

12)

(30.

4991

)(3

9.10

79)

(36.

7086

)(4

7.80

54)

(36.

0356

)

320.

8508

***

0.96

18**

*0.

7150

***

0.69

45**

*0.

8736

***

0.66

67**

*0.

9272

***

0.93

04**

*0.

9240

***

0.75

46**

*(2

0.26

23)

(21.

4991

)(1

4.15

26)

(19.

1814

)(2

2.78

18)

(13.

1899

)(2

9.21

88)

(24.

1450

)(2

3.89

48)

(16.

8635

)

331.

0588

***

0.93

78**

*0.

8105

***

0.90

53**

*1.

2308

***

1.16

19**

*1.

1740

***

0.96

55**

*1.

0135

***

0.60

19**

*(1

5.40

44)

(20.

8653

)(1

7.47

60)

(25.

6271

)(1

4.47

39)

(17.

2294

)(1

6.96

55)

(16.

0025

)(2

0.31

23)

(7.5

043)

340.

7318

***

0.91

74**

*0.

9159

***

0.97

13**

*1.

0846

***

1.12

33**

*0.

9904

***

0.96

92**

*0.

9898

***

1.01

25**

*(6

.948

1)(1

2.52

23)

(17.

8127

)(1

1.99

47)

(17.

9857

)(1

7.96

78)

(16.

7669

)(1

4.94

52)

(16.

4591

)(2

5.08

65)

350.

7561

***

0.87

32**

*0.

8941

***

0.78

68**

*0.

9531

***

0.83

83**

*0.

8071

***

0.85

13**

*0.

9200

***

0.92

10**

*(2

1.30

79)

(17.

3567

)(2

5.08

58)

(11.

6629

)(9

.406

9)(1

7.84

71)

(21.

0674

)(1

1.35

07)

(16.

6899

)(2

2.09

71)

360.

7640

***

0.68

47**

*0.

6958

***

0.79

44**

*1.

0458

***

0.88

00**

*1.

0761

***

0.61

50**

*0.

9142

***

0.73

94**

*(7

.621

8)(8

.072

5)(8

.389

9)(6

.138

3)(1

3.14

78)

(12.

2389

)(1

5.84

91)

(8.6

995)

(17.

3062

)(1

1.48

59)

370.

3266

*0.

6396

***

0.39

06**

*-0

.434

1***

0.93

68**

*0.

9283

***

0.51

92**

*1.

1975

***

0.84

74**

*0.

6190

***

(1.8

023)

(6.8

566)

(3.8

062)

(-3.

7179

)(4

.624

9)(4

.892

7)(2

.940

1)(9

.873

4)(9

.277

7)(5

.456

9)

380.

8119

***

0.98

93**

*0.

9770

***

0.85

12**

*0.

9317

***

1.08

99**

*0.

9690

***

0.98

59**

*0.

9801

***

1.04

06**

*(2

3.25

89)

(32.

3493

)(3

6.02

56)

(31.

3120

)(3

3.39

25)

(42.

7104

)(3

7.27

34)

(38.

5711

)(3

8.26

31)

(37.

223)

391.

0880

***

0.91

84**

*0.

9580

***

0.84

54**

*0.

8525

***

0.99

48**

*0.

9953

***

0.94

41**

*0.

9018

***

0.94

50**

*(2

8.05

78)

(20.

8239

)(1

3.28

00)

(11.

9218

)(2

4.98

95)

(40.

2799

)(3

3.89

25)

(30.

0085

)(2

5.35

48)

(17.

5826

)

Not

a: ‘

1’

pek

erja

pro

fesi

onal

‘2’

pek

erja

mah

ir

‘3’

pe

kerj

a se

para

mah

ir

‘

4’

pek

erja

tid

ak m

ahir

‘5’

pek

erja

tekn

ik d

an p

enye

liaan

‘*’

ber

erti

pad

a ar

as 1

0%

‘**’

be

rert

i pad

a ar

as 5

%

‘***

’ ber

erti

pad

a ar

as 1

%

Ang

ka d

alam

kur

unga

n ad

alah

nila

i t-s

tati

stik

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

36 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

Jad

ual

5K

eanj

alan

Pen

ggan

tian

Ber

baga

i Kem

ahir

an B

uruh

Ind

ust

ri∑ 1111 1

2σσσσ σ 1111 1

13σσσσ σ 1

4σσσσ σ 1

5σσσσ σ 2

3σσσσ σ 2

4σσσσ σ 2

5σσσσ σ 3

4σσσσ σ 3

5σσσσ σ 4

5

311.

2250

1.05

011.

0864

1.29

021.

0516

1.06

941.

1665

0.94

691.

0332

1.07

91

321.

1754

1.03

971.

3986

1.43

991.

1447

1.49

991.

0785

1.07

481.

0823

1.32

52

330.

9445

1.06

631.

2338

1.10

460.

8125

0.86

070.

8518

1.03

570.

9867

1.66

14

341.

3665

1.09

001.

0918

1.02

950.

9220

0.89

021.

0097

1.03

181.

0103

0.98

77

351.

3226

1.14

521.

1184

1.27

101.

0492

1.19

291.

2390

1.17

471.

0870

1.08

58

361.

3089

1.46

051.

4372

1.25

880.

9562

1.13

640.

9293

1.62

601.

0939

1.35

24

373.

0618

1.56

352.

5602

-2.3

036

1.06

751.

0772

1.92

600.

8351

1.18

011.

6155

381.

2317

1.01

081.

0235

1.17

481.

0733

0.91

751.

0320

1.01

431.

0203

0.96

10

390.

9191

1.08

891.

0438

1.18

291.

1730

1.00

521.

0047

1.05

921.

1089

1.05

82

Not

a:‘1

’

peke

rja

prof

esio

nal

‘2’

pe

kerj

a m

ahir

‘3’

pe

kerj

a se

para

mah

ir‘4

’

peke

rja

tid

ak m

ahir

‘5’

pe

kerj

a te

knik

dan

pen

yelia

an

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 37

daripada uniti tetapi kurang daripada dua, kecuali bagi beberapakombinasi kemahiran dalam industri logam asas yang mencapai nilaimelebihi dua. Nilai keanjalan penggantian antara pekerja peringkattinggi (profesional) dengan pekerja kategori lain adalah lebih tinggidaripada keanjalan penggantian di kalangan pekerja pada peringkatlebih rendah (mahir, separa mahir, tidak mahir). Ini menunjukkanpekerja lebih rendah ini lebih memerlukan antara satu sama lain.

Industri berat dan lebih berintensifkan modal seperti industriberasaskan kimia dan plastik, industri kaca dan galian bukan logamserta industri keluli dan logam asas mempunyai nilai keanjalanpenggantian yang lebih besar bagi berbagai kombinasi kemahiranburuh. Dalam ketiga-tiga industri ini nilai keanjalan yang tinggi adalahantara pekerja profesional dan mahir, pekerja mahir dan pekerjateknikal/penyeliaan dan pekerja tidak mahir dan pekerja teknikal/penyeliaan. Ini menunjukkan pekerja profesional dan mahir lebihmudah diganti antara satu sama lain. Dalam industri logam asaskeanjalan penggantian antara pekerja profesional dan mahir sertapekerja profesional dan pekerja tidak mahir mempunyai nilai keanjalanyang tinggi, iaitu masing-masing 3.0618 dan 2.5602. Dalam industriini pekerja profesional dan teknikal/penyeliaan adalah penggenapdengan nilai keanjalan –2.3036.

Bagi industri ringan dan lebih berintensifkan buruh seperti perabotdan keluaran kayu, kertas dan percetakan serta industri pembuatanlain nilai keanjalan agak rendah dan terdapat beberapa kombinasipekerja yang mempunyai nilai keanjalan kurang daripada uniti. Dalamkategori industri berat tetapi lebih berintensifkan buruh seperti industrijentera dan peralatan pengangkutan, nilai keanjalan penggantian jugaagak rendah.

RUMUSAN DAN KESIMPULAN

Maklumat tentang keanjalan penggantian antara pelbagai input dalamproses pengeluaran amat penting diketahui kerana ia memberiimplikasi kepada keberkesanan dasar kerajaan yang melibatkanperubahan harga relatif input. Sekiranya sesuatu input itu, misalnyasatu jenis kemahiran senang diganti maka perubahan upah untukkategori kemahiran tertentu menyebabkan pengeluarmenggantikannya dengan kemahiran lain bagi menjimatkan kospengeluaran. Bagi mencapai peruntukan sumber yang cekap kerajaanperlu menjalankan dasar berkait harga input ini berpandukan kepadanilai keanjalan penggantian. Nilai keanjalan penggantian yang rendah

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

38 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

memberi implikasi bahawa dasar perubahan harga input menjadikurang berkesan dan ini hanya akan meningkatkan kos pengeluaranfirma dan melemahkan daya saing mereka.

Keputusan kajian ini mendapati nilai keanjalan modal-buruh adalahlebih tinggi jika dibandingkan dengan kajian-kajian terdahulu dannilainya lebih tinggi dalam industri yang berintensifkan modal.Penemuan ini memberi implikasi terhadap perubahan harga inputrelatif dalam membantu perkembangan sektor pembuatan di Malaysia.Nilai keanjalan modal-buruh yang tinggi menunjukkan kedua-duainput ini lebih mudah diganti antara satu sama lain apabila berlakunyaperubahan harga input secara relatif. Oleh itu sebarang peningkatandalam harga modal menyebabkan pengeluar menggantikannyadengan input buruh dan begitulah sebaliknya. Matlamat penggunaanteknologi tinggi dalam sektor perindustrian selaras dengan mencapaistatus negara maju memerlukan kepada penggunaan modal yangtinggi dan ini memberi implikasi bahawa harga modal tidak bolehditingkatkan. Sebaliknya strategi meningkatkan harga buruh secarapuratanya boleh dilakukan tanpa menjejaskan matlamat pencapaianpenggunaan teknologi tinggi kerana pengeluar akan lebihmenggunakan modal. Namun demikian peningkatan harga buruhyang terlalu tinggi boleh menyebabkan masalah pengangguran. Olehitu strategi yang baik adalah menaikkan kadar upah buruh dalamkategori tertentu sahaja berdasarkan kepada nilai keanjalanpenggantian antara berbagai kemahiran seperti huraian di bawah.

Hasil kajian ini menunjukkan keanjalan penggantian antara pelbagaikemahiran dalam sektor pembuatan di Malaysia kebanyakannyamempunyai nilai melebihi uniti tetapi belum mencapai tahap melebihidua. Dalam beberapa industri tertentu, nilai keanjalan penggantianmencapai nilai melebihi dua. Industri berintensifkan modal dan beratdidapati lebih mudah mengganti pekerja mereka dalam pelbagaikemahiran dibandingkan dengan industri ringan yang lebihberintensifkan buruh. Ini mungkin disebabkan industri berintensifkanmodal menghadapi pasaran buruh yang lebih besar dengan kesediaantenaga kerja yang lebih tinggi. Keadaan ini merupakan satu situasiyang baik kerana industri jenis ini lebih kerap mengalami perubahanteknologi dan keperluan kepada kemahiran akan berubah.Peningkatan dalam penggunaan teknologi moden, misalnya menuntutkepada buruh berkemahiran lebih tinggi yang melibatkan penggantianburuh mahir dengan buruh profesional.

Analisis di atas juga menunjukkan buruh mahir, separa mahir dantidak mahir masih mempunyai keanjalan penggantian yang rendah

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 39

terutamanya dalam industri perabot dan keluaran kayu serta industrikertas dan percetakan. Ini menunjukkan buruh kurang mahir masihdiperlukan dalam proses pengeluaran industri ini dan dasar perubahanharga input relatif menjadi kurang berkesan. Contohnya, jika kerajaanmenaikkan kadar upah pekerja tidak mahir, permintaan pasarankepadanya menurun sedikit sahaja. Ini bermakna upah kumpulan inimasih boleh dinaikkan demi menjaga kebajikan mereka tanpa banyakmenjejaskan permintaan industri terhadap mereka. Ini memberiimplikasi bahawa sistem pendidikan Malaysia masih perlumenekankan kepada mengeluarkan buruh separa mahirmemandangkan kepada tahap teknologi dalam sesetengah industrimasih pada peringkat sederhana atau rendah. Peningkatan graduandaripada aliran vokasional yang dikatakan mampu menawarkantenaga kerja separa mahir perlu ditingkatkan. Namun di Malaysiadidapati enrolmen pelajar di institusi pendidikan berorientasikanvokasional masih lagi rendah.

Kajian ini mendapati nilai keanjalan penggantian antara pelbagaikemahiran adalah lebih tinggi di kalangan pekerja peringkat tinggijika dibandingkan dengan pekerja peringkat rendah. Ini bermaknakenaikan upah pekerja peringkat tinggi mengakibatkan penurunanpermintaan industri terhadap mereka pada kadar yang tinggi dan iniboleh menimbulkan masalah pengangguran di kalangan pekerjaperingkat tinggi. Di samping itu pekerja peringkat tinggi amatdiperlukan dalam pengoperasian teknologi tinggi. Oleh itu dasarkerajaan dalam meningkatkan upah perlu ditekankan di peringkatpekerja bawahan kerana keanjalan penggantian mereka masih rendahdan kebajikan mereka perlu diperbaiki melalui peningkatan upah. Inisekaligus dapat mengurangkan masalah agihan pendapatan yangberpunca daripada perbezaan upah.

Bagi pengeluar sekiranya dasar peningkatan kadar upah pekerjaperingkat rendah dijalankan, seperti yang disarankan dalam kajianini, misalnya melalui upah minimum, peningkatan kos adalah minimakerana pada asasnya upah golongan ini adalah rendah dan ini kurangmenjejaskan harga pengeluaran. Sebaliknya pula, sekiranya dasarkerajaan ialah meningkatkan kadar upah pekerja peringkat tinggi,pengeluar akan mengurangkan permintaan terhadap mereka dan iniboleh menjejaskan tahap penggunaan teknologi pengeluar. Oleh itu,berdasarkan kepada hasil kajian, dasar yang perlu dilakukan untukmembantu perkembangan industri dan seterusnya pertumbuhanekonomi negara ialah meningkatkan perbezaan upah relatif antarapekerja peringkat tinggi dengan pekerja peringkat rendah. Inibermakna sekiranya upah ingin ditingkatkan, maka kadar

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

40 IJMS 11 (2), 21-41 (2004)

peningkatannya bagi pekerja peringkat rendah perlulah lebih tinggidibandingkan pekerja peringkat tinggi. Perlu diingat bahawa pekerjaperingkat tinggi amat diperlukan negara dalam mencapai status negaramaju dan k-economi.

RUJUKAN

Abegaz, B. (1994). Manpower development planning. Theory and Africancase study.

Sydney: AvenburyAllen, R. G. D. (1938). Mathematical Analysis for Economist. London:

Macmillan & Co Ltd.,Bhanoji, V. V. & Ramana, K. V. (1970). Elasticity of capital-labour

substitution in West Malaysian manufacturing: Estimates andappraisal. Malayan Economic Review, 21, 91-103.

Berndt, E. R. & Christensen, L. R. (1974). Testing for the existence ofconsistent aggregate index of labor inputs. American EconomicReview, 64, (3), 391-404.

Department of Statistics, Malaysia, Manufacturing Survey, various years.Clark, K. & Freeman, R. (1980). How elastic is the demand for labor?

Review of Economics and Statistics, 62 (4):509-520.Denny, M. & Fuss, M. (1977). The use of approximation analysis to test

for separability and the existence of consistent aggregates.American Economic Review, 67, 404-418.

Fallon, P. & Layard, P. (1975). Capital-skill complementarity and outputaccounting. Journal of Political Economy, 83, (2), 279-301.

Freeman, R. & Medoff, J. (1982). Substitution between production laborand other inputs in unionized and non-unionizedmanufacturing. Review of Economics and Statistics, 64, 220-233.

Hamermesh, D. S. (1984). The demand for labour in the long run. NBERWorking Paper Series No. 1297.

Hoffman, L. & Tan, S. E. (1980). Industrial growth, employment and foreigninvestment in Peninsular Malaysia. Kuala Lumpur: OxfordUniversity Press.

Jabatan Perangkaan Malaysia. (2001). Dokuman yang tidak diterbitkan(diperoleh daripada pegawai berkaitan).

Jabatan Imigresen Malaysia. (2001). Dokumen yang tidak diterbitkan(diperoleh daripada pegawai berkaitan).

Kementerian Dalam Negeri. (2002). Dokumen yang tidak diterbitkan(diperoleh daripada pegawai berkaitan).

Kesselman, J. , William, S. & Berndt, E. (1977). Tax credits foremployment rather than investment. American Economic Review,67, 339-349.

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

IJMS 11 (2), 21-41 (2004) 41

Mahani, Z. A. (1993). Capital-labour substitution in selected Malaysianmanufacturing industries. Malaysian Journal of Economics Studies,30, (2), 13-26.

Maisom, A. (1989). Comparison of alternative estimates of the elasticityof substitution in Malaysian manufacturing industries. MalaysianJournal of Economics Studies, 26, (2), 31-42.

Majlis Tindakan Ekonomi Negara (MTEN). 2002. Study on theUnemployment Situation in Malaysia. Laporan Akhir.

Malaysia. (1991). Rangka Rancangan Jangka Panjang Kedua, 1991-2000.Kuala Lumpur: Percetakan Negara.

Rahmah Ismail & Idris Jajri. (2001). Technological expansion and inputelasticity of substitution in the Malaysia manufacturing sector. Kertaskerja dibentangkan dalam National Workshop in CapacityBuilding Towards Excellence in Economic Research and PolicyFormulation, 23-34 April, Universiti Utara Malaysia,

Thillainathan, R. (1969). Production functions in the West Malaysianmanufacturing sector. Kajian Ekonomi Malaysia, 6, (2), 27-35.

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my

ww

w.ij

ms.

uum

.edu

.my