War on Want ialah pergerakan rakyat yang komited untuk

keadilan global.

Visi kami ialah menjadikan dunia bebas daripada kemiskinan dan penindasan

yang berasaskan keadilan sosial, kesaksamaan dan hak asasi manusia untuk

semua.

Misi kami ialah untuk memerangi punca kemiskinan dan pelanggaran hak

asasi manusia sebagai sebahagian daripada pergerakan di seluruh dunia demi

keadilan global.

Kami melakukan ini melalui:

kerjasama dengan pergerakan-pergerakan sosial di peringkat akar umbi,

kesatuan perdagangan dan organisasi pekerja untuk memperkasa serta

menegakkan hak-hak mereka .

menjalankan kempen popular pukulan-keras terhadap punca kemiskinan

dan pelanggaran hak asasi manusia

meraih sokongan dan menubuhkan pakatan untuk tindakan politik yang

akan menyokong hak asasi manusia, terutamanya hak-hak pekerja

meningkatkan kesedaran awam mengenai punca kemiskinan,

ketidaksamaan dan ketidakadilan serta memberi kuasa kepada orang

ramai untuk mengambil tindakan ke arah perubahan

Sertailah kami!

Hubungi 020 7324 5040

Layari www.waronwant.org / sokong kita

Pos : potong borang keahlian di belakang laporan ini,

dan hantar ke: War on Want 44-48 Shepherdess Walk London N1 7JP

Pekerja migran telah memainkan bahagian

penting dalam kisah kejayaan ekonomi banyak

negara-negara Asia Tenggara dalam tahun-

tahun kebelakangan ini. Selakunegara-negara

ini telah memeluk orientasi eksport 'pertukaran

ke luar ', pekerja migran telah menyediakan

sumber tetap buruh murah yang telah

membenarkan pengeluaran industri mereka

untuk bersaing dengan jayanya di dunia

pasaran. Pekerja migran wanita, khususnya

telah mengambil pekerjaan yang dianggap

terlalu sukar atau tidak menyenangkan oleh

pekerja tempatan.

Thailand, Kemboja dan Malaysia telah

memperolehi keuntungan ekonomi yang besar

hasil daripada sumbangan oleh pekerja

migran. Di Kemboja, hampir 90% daripada

pekerja kilang pakaian terdiri daripada wanita

muda yang telah berhijrah dari kawasan luar

bandar ke negara ini. Penghijrahan dari

negara-negara jiran telah menyediakan

sumber penting dan murah kepada industri

eksport di negara Thailand dan Malaysia yang

berkembang maju. Pemberian hak kepada

pekerja migran dan juga jaminan keselamatan

enggan diberikan oleh negara-negara ini,

walaupun mereka telah memberi sumbangan .

Laporan ini menerangkan hasil penyelidikan

terbaru mengenai kehidupan dan keadaaan

yang dihadapi oleh pekerja wanita asing di

Thailand, Kemboja dan Malaysia. Secara

khususnya, laporan ini menerangkan tentang

beberapa temu bual secara mendalam dengan

pekerja migran wanita - ramai di antara

mereka masih lagi remaja – yang telah

dikendalikan di setiap negara. Wawancara ini

mendedahkan kisah hidup biasa yang tidak

menentu dalam menghadapi penindasan

dalam negeri dan eksploitasi di tangan majikan

yang tidak bertanggungjawab.

Melalui laporan terperinci ini telah didapati

bahawa, banyak syarikat Barat telah

memperolehi keuntungan daripada

penyalahgunaan pekerja wanita asing. Jenama

tinggi seperti Adidas, Nike, Reebok dan Levi-

Strauss menjual barangan yang dihasilkan

oleh ketiga-tiga negara tersebut, manakala

melalui kos buruh yang rendah telah

memjadikan Kemboja sebagai sumber utama

pakaian murah untuk kedai-kedai seperti Gap,

Zara, Marks & Spencer dan H & M. Pekerja-

pekerja dalam industri elektronik Malaysia

berkembang pesat menjadi pembekal utama

kepada pasaran besar di seluruh dunia.

War on Want percaya bahawa pekerja wanita

asing di Asia Tenggara, iaitu semua pekerja

amnya, mempunyai hak untuk mendapat gaji

dan suasana kerja yang memuaskan. Perkara

ini adalah sesuatu yang tidak betul bagi

negara-negara seperti Thailand, Kemboja dan

Malaysia untuk bergantung kepada tenaga

pekerja migran bagi memperolehi kejayaan

ekonomi, tetapi enggan memberikan

keselamatan yang paling asas dalam

kehidupan mereka. Ini juga sama sekali tidak

boleh diterima oleh syarikat-syarikat Barat

untuk memperolehi keuntungan daripada

pelanggaran hak pekerja migran dalam rantai

bekalan mereka . Semua pembaca digalakkan

untuk mengambil tindakan yang disenaraikan

di penhujung laporan ini untuk menjamin

keadilan bagi pekerja wanita asing di Asia

Tenggara, dan seluruh dunia amnya.

John Hilary

Pengarah Eksekutif

(War On Want)

Kata Pengantar

01

Dalam usaha untuk bersaing di peringkat global,

Thailand, Kemboja dan Malaysia memberi

tumpuan kepada pembangun eksport

berorientasikan industri pembuatan yang

bergantung pada buruh murah. Badan kerajaan di

setiap negara telah mencipta dasar-dasar yang

memihak kepada industri-industri ini. Mereka telah

menempatkan industri ini di kawasan yang

terasing daripada masyarakat arus perdana. Hal

ini menyebabkan pekerja-pekerja sukar untuk

mendapatkan perlindungan atau sokongan

takhtala mereka cuba untuk melaksakan hak-hak

mereka daripada pengeksploitasian ini.

Di negara Kemboja, wanita muda yang berada di

luar bandar berhijrah untuk bekerja di kawasan-

kawasan ini, manakala bagi negara Malaysia dan

Thailand pendatang daripada negara-negara

berdekatan yang akan pergi ke berkerja di sana.

Sungguh pun, penghijrahan itu adalah penting

untuk mengekalkan pembangunan ekonomi

negara, pergerakan ini tidak digalakkan atau diberi

kelonggaran. Berhubung dengan kes Thailand dan

Malaysia, dasar-dasar penghijrahan yang sedia ada

adalah digubal untuk menghadkan bilangan orang

yang memasuki negara ini dan menjaga status

pendatang sementara.

Oleh yang demikian sistem bawah tanah telah

ditubuhkan untuk membantu pekerja, melalui

broker (orang tengah) yang mengatur

pengangkutan, mencari pekerjaan untuk para

pekerja dan menubuhkan sistem penghantaran

Kiriman wang ke rumah. Walaupun sistem ini

kebanyakannya cekap dan bersifat urusniaga

namun hal ini akan memberi peluang kepada ahli

perniagaan untuk meletakkan pekerja dalam

situasi yang berbahaya, semata-mata demi

keuntungan mereka sendiri. Dalam pekerjaan

sektor, aspek keselamatan terhadap pekerja

kurang dititikberatkan. Pendatang akan tinggal

dalam status sementara dan berbahaya – hal ini

memberi manfaat kepada majikan, yang mana

mereka boleh mensyorkan dan memecat pekerja

mengikut untuk permintaan, tetapi hal inilah yang

memudaratkan kehidupan pekerja dari segi mata

pencarian dan masa depan pekerja itu sendiri.

Laporan ini tertumpu juga kepada wanita yang

telah berhijrah ke Thailand, Malaysia, dan

Kemboja, untuk mencari pekerjaan di dalam industri

pakaian dan pembuatan elektronik.

Majoriti wanita ini telah berhijrah dengan alasan masalah

ekonomi, tetapi terdapat juga pelarian Penduduk asing

Burma yang lari daripada penindasan politik dan

penganiayaan di Myanmar.

Semua pekerja telah melabur dengan banyak untuk

berhijrah ke kilang. Demi meninggalkan keluarga dan

rakan-rakan, mereka sering meminjam wang atau menjual

beberapa harta benda sebagai perbelanjaan dalam masa

perjalanan dan ketika mencari kerja. Berbekalkan harapan

yang besar daripada kampung itu, mereka tidak boleh

pulang ke rumah dengan tangan kosong. Manakala bagi

memperjuangkan hak-hak mereka adalah satu cabaran

yang besar. Di sebabkan oleh ketidakmampuan mereka

untuk membayar balik hutang mereka akan mengalami

risiko seperti kehilangan pekerjaan, mata pencarian dan

reputasi dan kemungkinan menghadapi bahaya atau

hukuman undang-undang .

Majikan dan ahli perniagaan maklum akan perkara ini.

Mereka mengeksploitasi atau mengambil kesempatan

terhadap kerapuhan hidup pekerja tanpa rasa takut akan

tindakan daripada undang-undang. Kerajaan juga sedar

kelemahan pekerja, tetapi telah gagal untuk memberikan

apa-apa perlindungan tambahan. Malah, dalam

kebanyakan kes yang muncul mereka gagal untuk

memastikan skop perlindungan biasa dan penguatkuasaan

undang-undang buruh. Pekerja-pekerja menghadapi

pelbagai jenis sekatan yang mengekang keupayaan

mereka untuk melaksanakan hak-hak mereka. Sekatan

undang-undang, seperti di Thailand, atau sekatan sosial

yang disebabkan oleh sifat sementara dan kontrak mereka

yang tidak selamat menghalang pekerja migran daripada

membentuk kesatuan sekerja. Oleh itu mereka dinafikan

tentang saluran penting bagi melawan demi keadaan

yang lebih baik. Migran juga disekat untuk memaparkan

identiti mereka yang sah di sesebuah lokasi ,ini termasuk

sekatan mendapatkan lesen memandu, bergerak di

sekitar negara, bagi menganjurkan acara atau

perhimpunan besar dan membuka akaun bank.

Penyelidikan War on Want’s telah mendapati bahawa

dalam banyak kes yang berbahaya dan bersikap cuai

mengenai menguatkuasakan undang-undang gaji standard

dan suasana bekerja bagi pekerja wanita asing dalam

industri pakaian dan tekstil di Kemboja, Malaysia dan

Ringkasan daripada Eksekutif

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

02

Thailand serta industri elektronik di Malaysia.

Pekerja juga didapati tidak mempunyai kontrak

pekerjaan atau, di mana yang mereka berkerja

ini, tidak mempunyai kontrak yang sah. Pekerja

tetap pula bekerja selama 10 jam sehari tanpa

bayaran yang lebih; mereka seringkali

menghadapi ganguan , seperti suasana kerja

dan hidup yang tidak selamat; sebagai balasan

yang diterima mereka menerima gaji jauh lebih

rendah daripada yang diperlukan untuk

menampung kehidupan minimum. Mereka

dihalang daripada menganjurkan sesuatu,

mengambil cuti sakit, keluar daripada kawasan

kilang mereka mahupun memiliki cahaya mata.

Mereka boleh dikenakan denda mengambil cuti

sehari, lewat tiba ke tempat kerja, pergi ke

tandas ataupun apa sahaja yang dipanggil

pelanggaran kesalahan kecil.

Walaupun gaji yang amat rendah, ramai pekerja

yang masih berhasrat untuk menjimatkan wang

dan menghantar wang kiriman ke rumah, dan

sering meminimumkan perbelanjaan asas

mereka seperti makanan. Namun begitu

penghantaran tersebut tidak cukup untuk

menyokong 'keperluan asas keluarga' dan taraf

sosio-ekonomi keluarga mereka masih tidak

berubah.

Melalaui Dasar ekonomi neo-liberal, ditambah

pula dengan kekurangan penguatkuasaan

undang-undang buruh yang menyembunyikan

kos manusia dan kos sosial untuk berjuta-juta

wanita yang berjalan merentasi seluruh negara,

sempadan dan benua bagi pencarian kerja yang

bersesuaian dan mata pencarian yang selamat

untuk menyokong diri mereka dan keluarga

mereka. War on Want percaya bahawa wanita-

wanita ini, semua pekerja amnya, mempunyai

hak untuk menikmati gaji dan mempunyai

suassana kerja yang baik. Kami menggesa

semua pembaca laporan ini untuk menyertai

kami dalam memperjuangkan agar hak-hak ini

menjadi realiti.

03

Migrasi adalah strategi utama pekerjaan

di Asia Tenggara, sama ada ia menjadi

sebahagian daripada rancangan

pembangunan kerajaan dan ekonomi atau

rancangan mata pencarian individu.

Negara utama sumber buruh termasuk

Filipina, Indonesia, Burma, 1Vietnam dan

Kemboja. Migran daripada negara ini

berhijrah ke negara-negara lain di Asia

Tenggara, khususnya ke Malaysia dan

Thailand, dan juga ke Timur Tengah,

Eropah dan Amerika.

Untuk tiga dekad yang lalu, orang dari Burma,

Kemboja dan Lao Republik Demokratik Rakyat

(Lao PDR) telah mengambil keputusan untuk

melarikan diri daripada kemiskinan dan konflik

politik di negara-negara mereka untuk

menyeberangi sempadan ke Thailand. Mereka

meninggalkan negara mereka tanpa apa-apa

dokumen, tinggal dan juga bekerja di Thailand

tanpa dokumen. Kerajaan Thailand bertindak

balas dengan menyediakan cuti tinggal satu

tahun untuk pendatang yang berdaftar dengan

pihak berkuasa tempatan, tetapi ini hanyalah

menyediakan status separa-sah. Migran adalah

masih dianggap telah memasuki negara ini

secara tidak sah dan telah diberi kebenaran

untuk tinggal selama satu tahun sementara

menunggu untuk dihantar pulang. Pendaftaran

pertama seperti ini adalah pada 1992 dan yang

terbaru berlaku pada Jun 2011.

Pada tahun 2003, dalam usaha untuk

melazimkan status migran di Thailand,

memorandum persefahaman telah

ditandatangani oleh Burma, Kemboja dan Lao

PDR. Melalui sistem ini, migran akan datang

sama ada secara langsung daripada negara asal

mereka dengan dokumen-dokumen ataupun

mereka akan melalui satu sistem yang

mengesahkan kewarganegaraan mereka dan

negara asal mengeluarkan mereka dengan

pasport sementara.

Sejak tahun 2004, kira-kira 1.2 juta daripada

anggaran seramai 2.5 juta pendatang

mempunyai beberapa bentuk dokumentasi.

Sekitar 50% daripada pendatang adalah wanita.

Di Thailand, pekerja migran wanita bekerja di

pelbagai sektor termasuk pertanian, hortikultur,

pekerja seks, pembuatan, pembinaan,

pemprosesan makanan laut dan kerja domestik.

Di negara jiran Malaysia, terdapat 1.8 juta

pekerja migran yang berdaftar, dan antara satu

juta dan 2.5 juta pekerja tanpa izin yang tidak

termasuk dengan yang sudah berdaftar. Perkerja

migran yang didokumenkan dan tidak

didocumenkan bekerja di sektor yang serupa,

termasuk pembuatan, pembinaan, ladang kelapa

sawit dan getah, kerja domestik, perkhidmatan

dan pertanian. Migran yang didokumenkan

kebanyakannya datang dari Indonesia,

Bangladesh, Nepal, Myanmar, India, Vietnam,

Kemboja dan Filipina.

Thailand dan Malaysia menerima migran-migran

dari Kemboja, walaupun kebanyakan daripada

anggaran 200,000 pekerja Kemboja di Thailand

berhijrah tanpa dokumen dan kini dalam proses

mendokumenkan melalui proses pengesahan

kewarganegaraan. Aliran penghijrahan terbesar

untuk Kemboja, bagaimanapun, adalah dalaman.

Sehingga 2009, terdapat 2.5 juta migran di

Kemboja, ramai daripada mereka adalah wanita

muda dari kawasan luar bandar bekerja dalam

perkerjaan manual, posisi bayaran rendah.

Hampir 90% daripada pekerja kilang pakaian di

Kemboja adalah wanita muda yang berhijrah dari

kawasan luar bandar.

Corak penghijrahan di Asia Tenggara

mencerminkan keadaan politik, sosial dan

pembangunan ekonomi daripada negara individu

tersebut. Perbandingan kasar per kapita dalam

negeri (KDNK) di peringkat seluruh rantau

menyediakan penyataan segera tentang

pembangunan tidak sekata di antara negara-

negara ini: Malaysia $ 6967, Thailand $ 3894,

Migrasi di Asia Tenggara

04

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

Lao PDR $ 884, $ 729 Kemboja dan Myanmar $

380. Tiga Negara terahkir yang disebutkkan

sebelumnya disenaraikan sebagai Negara yang

paling kurang membangun dalam dunia oleh

Bangsa-Bangsa Bersatu.

Persatuan Negara-Negara Asia Tenggara

(ASEAN) - terdiri daripada Indonesia, Malaysia,

Thailand, Filipina, Singapura, Brunei, Burma,

Kemboja, Laos dan Vietnam - wujud untuk

memudahkan pertumbuhan ekonomi dirantau ini

dan berupayaan untuk bersaing dengan yang

saham ekonomi berwajaran tinggi seperti

Kesatuan Eropah, Amerika Syarikat dan China.

Lebih dua dekad lalu, ASEAN telah berusaha

untuk meningkatkan kerjasama ekonomi dan

mengyingkirkan halangan bagi perdagangan

dalam kalangan ahli dan menarik lebih banyak

pelaburan langsung asing (FDI) ke dalam rantau

ini. Selain itu, ASEAN telah membuat

perundingan perjanjian perdagangan bebas

dengan negara-negara seperti China, Jepun,

Korea Selatan, India, Australia dan New Zealand.

Dalam usaha mencapai strategi ini, bagi menarik

FDI sebagai sumber utama modal, ahli Negara-

negara ASEAN telah menyediakan tarif

keutamaan bagi pelabur-pelabur asing dan

menubuhkan zon ekonomi khas (SEZs), sering

dengan kawasan sempadan. Tidak semua zon

ekonomi yang diformalkan, tetapi adanya buruh

murah dari negara-negara jiran menjadikan ia

menarik kepada pelabur-pelabur dalam industri-

industri intensif buruh. Thailand dan Kemboja

juga telah menjadi sebahagian dari program

ekonomi Greater Mekong Subregion (GMS) yang

dimulakan oleh Bank Pembangunan Asia sejak

tahun 1992, yang membawa bersama-sama

enam negara GMS untuk meningkatkan

hubungan ekonomi melalui penyelarasan

pembangunan infrastruktur.

Dasar-dasar ini boleh meningkatkan

pertumbuhan ekonomi negara, tetapi mereka

tidak membantu pekerja-pekerja yang kurang

kemahiran yang mereka bergantung kepadanya

serta tidak juga mereka mengurangkan

kemiskinan. Sebaliknya, dalam zon ekonomi

sempadan atau zon industri, pekerja migran

kemahiran yang lebih rendah menghadapi

peraturan ketat dalam pergerakan mereka,

infrastruktur sosial yang terhad dan kekurangan

dokumentasi untuk sama ada bagi berhijrah atau

bekerja.

Ketiga-tiga negara yang dibentangkan di dalam

laporan ini telah mengalami penghijrahan

ekonomi, penghijrahan paksa, penghijrahan luar

bandar ke bandar dan penghijrahan rentas

sempadan. Khususnya, pertumbuhan ekonomi

yang pesat di Thailand dan Malaysia, didorong

oleh peningkatan FDI, telah mewujudkan

kekurangan tenaga kerja untuk industri eksport,

di mana dalam syarat-syaratya membuat pekerja

tempatan enggan bekerja. Kekurangan tenaga

kerja ini sebahagian besarnya telah diisi oleh

pekerja migran, yang sangat terdedah kepada

eksploitasi dan diskriminasi. Selaku Kemboja

yang menjadi semakin berasaskan tunai, orang

ramai mendapati semakin sukar untuk terus

hidup dengan mata pencarian pertanian

tradisional mereka, jadi mereka bergerak ke

bandar-bandar untuk mencari kerja di zon

perindustrian.

Selaku kerajaan-kerajaan di tiga negara ini,

berusaha untuk menjadi lebih berdaya saing,

keperluan pasaran menentukan keadaan

pekerjaan bagi pekerja migran dan bukannya

undang-undang buruh yang sedia ada. Oleh itu

upah yang sangat rendah, pekerjaan pada

asasnya adalah jangka pendek, dan hak-hak

yang sangat terhad. Ia amat sukar bagi pekerja

migran untuk mencabar pelanggaran hak-hak

pekerja melalui mahkamah kerana status

imigresen mereka tidak menentu. Ramai majikan

terus memecat pekerja migran jika mereka

membuat aduan, dan kehilangan pekerjaan

serta-merta meninggalkan perkerja migran

tertakluk kepada diportasi. Pekerja Migran adalah

antara sekumpulan pekerja yang paling terdedah

dimana majikan percaya mereka boleh bebas

dieksploitasi.

05

Dianggarkan terdapat 2.5 juta pekerja migran

yang tinggal dan bekerja dalam Thailand.2

Majoritinya adalah daripada Myanmar tetapi

asing pekerja juga datang dari Kemboja dan Lao

PDR. Sekitar 50% daripada semua migran adalah

pekerja migran wanita. Pekerja migran wanita

bekerja dalam tekstil dan kilang-kilang pakaian,

kerja domestik, pembinaan, hiburan dan industri

perkhidmatan, perladangan getah dan kebun

buah-buahan dan juga industri perikanan,

menyusun ikan di pelabuhan atau di kilang-kilang

pemprosesan makanan laut.

Pertumbuhan ekonomi yang tinggi dari akhir

1980-an dan seterusnya, tertumpu kepada

pasaran berorientasikan eksport dalam sektor

pembuatan dan produk pertanian,

mempermudahkan permintaan untuk buruh

murah dan membawa kepada jumlah yang besar

pekerja berhijrah ke Thailand dari negara-negara

jiran. Oleh kerana keadaan politik di negara asal

mereka, hampir semua pendatang menyeberangi

ke Thailand tanpa apa-apa dokumentasi. Sejak

tahun 1992, kerajaan Thailand telah memberi

respon kepada kemasukan migran tanpa izin

dengan membenarkan mereka yang sudah

bekerja di negara ini mendaftar dan bekerja

untuk setahun pada satu masa, sementara

menunggu dihantar pulang.

Pada tahun 2003, Thailand telah

menandatangani memorandum perfahaman

dengan negara-negara asal (Myanmar, Kemboja

dan Lao PDR) bagi penyelian penghijrahan ke

Thailand. Oleh kerana pekerja migran sudahpun

ada di Thailand, ia telah dipersetujui bahawa

negara-negara asal akan menghantar pegawai-

pegawai ke Thailand untuk mengesahkan

kewarganegaraan mereka dan mengeluarkan

pasport sementara. Proses ini berlaku perlahan,

mahal dan terdedah kepada rasuah. Menjelang

Mac 2011, daripada jumlah anggaran 2.5 juta

pekerja migran di Thailand, kerakyatan yang

kurang daripada 400,000 telah disahkan.

Pembuatan Tekstil dan pakaian terus menjadi

salah satu industri terbesar di Thailand,

menggunakan lebih daripada satu juta orang dan

membawa masuk lebih daripada $ 7 bilion

setahun melalui eksport.3 Thailand mengeksport

38% tekstil dan pakaian ke Amerika, 30% ke

Kesatuan Eropah, 7% untuk negara ASEAN, 6%

kepada Jepun dan baki 19% kepada Afrika dan

Timur Tengah.4 Jenama terkenal mendapatkan

pakaianya dari Thailand termasuk Adidas,

Reebok, Nike, Levi Strauss, Timberland dan

Benetton.5 Pegembangan sektor pakaian

Thailand menyebabkan ia sentiasa mencari

sumber tenaga kerja murah.

2.1 Pengalaman Wanita

Temu bual telah dijalankan dengan 22 wanita

asing dari Myanmar yang bekerja di kilang-kilang

pakaian Thai. Pekerja-pekerja wanita yang

termuda ditemu bual untuk laporan ini ialah

berumur 17 tahun dan tertua dalam usia 40-an.

Majoriti (12 daripada 22) berumur 17 atau 18

tahun.

Semua wanita ditemubual menyatakan bahawa

mereka berhijrah disebabkan oleh keadaan

ekonomi dan kekurangan peluang pekerjaan di

Burma, tetapi dalam beberapa kes-kes layanan di

rumah juga memainkan peranan dalam

keputusan mereka berhijrah. Kata-kata salah

satu wanita yang berpindah dari Rangoon di

Burma ke Mae Sot di Thailand.

Wanita biasanya menjadi suri rumah dan lelaki

pencari nafkah, tetapi kini kedua-dua perlu

bekerja untuk memastikan keluarga bersama-

sama tanpa hutang. Saya bercerai daripada

suami saya. Saya mempunyai dua orang anak

kecil dan keluarga suami saya tidak

membenarkan saya melihat anak-anak saya.

Oleh sebab itu, saya merasa tertekan dan

meninggal rumah.

Bagi kebanyakan orang, keputusan untuk

berpindah ke Thailand berasal daripada

maklumat yang diterima daripada keluarga dan

rakan-rakan yang telah berhijrah dan

menghantar mesej pulang mengenai kemudahan

mendapat kerja dan agak baik upahnya. Banyak

kilang-kilang pakaian di Thailand terletak di

sepanjang sempadan Thai-Myanmar iaitu di

kawasan pergunungan yang tidak praktikal untuk

pengangkutan barang-barang ke pelabuhan

Thailand Dieksploitasi & Dikecualikan S

ek

ata

n H

ak

wa

nit

a p

ek

erj

a m

igra

n d

i T

ha

ila

nd

, Ke

mb

oja

da

n M

ala

ysi

a

06

terdekat. Walau bagaimanapun, kesulitan ini

diatasi dengan bekalan berterusan pekerja

migran daripada Myanmar – sumber terbesar

pekerja migran di Thailand, yang mana majikan

bebas mengeksploitasi.

Akta Perlindungan Buruh Thailand (1998)

mengawal keadaan kerja dan menghadkan satu

hari bekerja lapan jam, atau 48 jam seminggu.

Selepas lapan jam, sekiranya bekerja lebih masa

mereka dibayar pada kadar 1.5 kali biasa upah.

Walau bagaimanapun, dalam realiti ini adalah

jauh daripada apa yang ditentukan. Di Mae Sot,

di sempadan Thai-Burma, wanita yang

ditemuramah berkerja purata 11 jam sehari

dengan satu jam tidak dibayar untuk makan

tengah hari dan makan malam. Beberapa kilang

memberi sehari cuti setiap hari Ahad, ada pula

yang hanya dua kali sebulan tanpa bayaran

upah. Bayaran kerja lebih masa ini hanya

bermula selepas 11 jam, dan lebih masa adalah

wajib, tidak pilihan, mengikut seorang pekerja

migran sendiri.

Wanita yang bekerja di kilang-kilang pakaian di

Mae Sot menerima hanya 69 baht sehari (£ 1.40)

untuk hari bekerja 10 atau 11 jam. Namun,

undang-undang gaji minimum di Mae Sot pada

masa temuduga adalah 153 baht (£ 3.10) sehari. 6Dalam satu kilang di mana pekerja-pekerja telah

digunakan untuk melakukan kerja kepingan

mereka dibayar 20 baht (40p) untuk 100 keping.

Kerja lebih masa telah dibayar pada 15 baht

(30p) selama dua jam 'kerja, atau bagi mereka

yang telah berpengalaman, 11 baht (22p) per

jam. Jadi, dalam waktu-waktu sibuk dengan

kerja lebih masa, pekerja berkata bahawa

mereka boleh mendapatkan 100 baht sehari

(kira-kira £ 2,00), yang masih jauh di bawah dari

gaji minimum. Di samping itu, menurut wanita

yang ditemubual, gaji jarang dibayar pada masa.

Apabila pekerja menghasilkan untuk jenama

Barat, terdapat had masa kerja yang ketat: lapan

jam yang normal sehari dan tidak lebih empat

jam bagi kerja lebih masa. Walau bagaimanapun,

akibatnya pekerja berada di bawah tekanan yang

berat untuk menghasilkan lebih banyak pakaian.

07

Pekerja wanita di perhimpunan, Chiang Mai, Thailand

Menurut seorang pekerja kilang pakaian di

Bangkok:

Jika pada biasanya kami menghasilkan 80 helai

pakaian dalam masa satu jam, mereka membuat

kami untuk melakukan 100 keping. Ini bermakna

kita perlu bekerja lebih gigih dan cepat tetapi

tidak mendapat lebih [dibayar] masa.

Hanya pekerja di kilang-kilang yang

mengeluarkan untuk Jenama Barat memperolehi

gaji minimum undang-undang. Wanita

memberitahu kami bahawa jika mereka berjaya

memenuhi kuota yang lebih tinggi mereka boleh

mendapat 207 baht sehari (£ 4.19) dan 38 baht

per jam untuk kerja lebih masa (£ 0.77). Oleh

itu, mereka menerima gaji kira-kira 10,000 baht

(£ 202,54) bagi setiap bulan untuk bekerja 12

jam sehari (termasuk kerja lebih masa setiap

hari) dengan satu hari cuti seminggu. Apabila

mengambil hari tambahan cuti kerja, dengan

atau tanpa kebenaran, mereka didenda. Apabila

ditanya jika mereka diberi cuti sakit, pekerja-

pekerja berkata bahawa mereka boleh

mengambil satu hari cuti yang tidak dibayar jika

mereka sakit "tanpa dikenakan denda".

Kontrak perkerjaan sering tidak wujud untuk

pekerja migran wanita dalam industri pakaian di

Thailand. Pekerja wanita menghasilkan barang-

barang untuk jenama Barat, mereka telah

menandatangani kontrak, tetapi mereka tidak

diberikan salinan kontrak mereka, dan mereka

juga tidak dimaklumkan kod kelakuan syarikat.

Wanita yang bekerja untuk jenama bukan-Barat

tidak mempunyai kontrak pekerjaan atau

peraturan bagi keadaan kerja mereka.

Migran yang mempunyai dokumentasi adalah

dikehendaki untuk mereka membawanya pada

setiap masa untuk membuktikan status

imigresen mereka. Namun hampir semua wanita

ditemuramah berkata majikan mereka

menyimpan dokumen mereka. Yang ditemubual

berkata bahawa polis tidak sentiasa menerima

salinan sebagai bukti status dan memaksa

mereka untuk membayar 100 baht (£ 2) denda

dalam kes-kes tersebut. Perampasan dokumen

peribadi adalah perkara biasa dalam kilang-

kilang, walaupun haram di Thailand.

Kekurangan komprehensif dasar migrasi dan

buruh menyediakan pelbagai peluang untuk

'broker' untuk campur tangan dan dalam

beberapa kes mengeksploitasi pekerja migran.

Migran menggunakan broker untuk perjalanan

dan untuk mencari pekerjaan kerana kerajaan

tidak menyediakan perkhidmatan penempatan

pekerjaan dan ada tidak ada penyelianan agensi-

agensi swasta untuk migran mencari kerja.

Migran-migran yang perlu menukar wilayah

untuk mencari pekerjaan mesti menggunakan

broker untuk mendapatkan pelepasan

pemeriksaan polis di sepanjang jalan.

Terdapat banyak peluang bagi broker dan

majikan untuk menipu, mendera dan memaksa

pekerja migran. Bagi migran yang memfailkan

aduan terhadap majikan yang mengeksploitasi

mereka biasanya dibuang kerja serta-merta;

mereka kemudian mempunyai hanya tujuh hari

untuk mencari majikan baru, yang memaksa

mereka untuk beralih kepada broker lagi. Jika

mereka tidak mencari majikan baru, mereka

akan kehilangan status sah yang mereka

mungkin mempunyainya dan boleh dihantar

pulang sebelum mereka dapat menyelesaikan

kes itu.

2.2 Keadaan hidup

Kira-kira separuh pekerja ditemubual untuk

laporan ini yang tinggal di asrama kawasan

kilang. Dalam salah satu kilang, pekerja wanita

berkata bahawa semua pekerja tinggal dalam

satu dewan, sebuah pengalaman yang biasa bagi

pekerja migran di kilang-kilang. Keadaan di

asrama ini sering sesak dan tidak bersih,

pengurusan melakukan sedikit untuk

memperbaiki perkara-perkara. Bagaimanapun,

dalam keadaaan kekurangan, pengkongsian di

ruang ini menawarkan rasa selamat daripada

sebarang gangguan-gangguan. Seorang wanita

bekerja dan tinggal di sebuah kilang kecil seluar

jeans berkata: "Saya berasa selamat daripada

pihak polis kerana tidak ada siapa yang datang

berhampiran bangunan kita kerana ia adalah

busuk dan hancur."

Pekerja yang tinggal di asrama kawasan kilang

adalah tertakluk kepada pelbagai potongan yang

08

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

tiada penjelasan daripada gaji mereka. Mereka

kadang-kadang menerima baucar dengan angka

tulisan tangan yang bertujuan untuk

menandakan bil elektrik, makanan atau sewa.

Kebanyakan pekerja ditemubual tidak memahami

apa-apa huraian gaji mereka.

Bagi pekerja-pekerja yang tinggal di luar

kompleks kilang, keadaan adalah lebih baik.

Seorang wanita berkata bahawa pekerja yang

tinggal di pangsapuri berhampiran kilang yang

dibayar sewa 1,500 baht (kira-kira £ 30) sebulan.

Dia mempunyai biliknya sendiri dengan bilik

mandi, dan gembira tinggal sendirian.

Walau bagaimanapun, majoriti pekerja yang

tinggal luar tapak berkongsi bilik dan apa-apa

kos yang berkaitan untuk menjimatkan wang,

dengan masing-masing membayar 300 baht

(hanya lebih £ 6) sebulan. Seorang wanita

berkongsi satu bilik dengan lapan orang lain.

Dalam kata-katanya, bilik itu "cukup besar untuk

meletakkan lapan tikar. Kami menggunakan tirai

untuk memisahkan

ruang kami."

Secara keseluruhan, wanita asing tinggal sebagai

terpencil masyarakat berhijrah terpencil. Hanya

salah satu daripada wanita ditemuramah

berkata, beliau mempunyai rakan-rakan Thai,

dan itupun hanya di tempat kerja. Hanya satu

atau dua boleh berkomunikasi dengan berkesan

dalam Thai. Peluang-peluang mereka untuk

bertemu dan bergaul dengan masyarakat arus

perdana Thai sangat terhad kerana waktu kerja

yang berlebihan masa dan sekatan ke atas

pergerakan mereka.

2.3 Akses kepada perkhidmatan

Pekerja-pekerja yang mendaftar untuk status

separa sah dari segi undang-undang yang

dinyatakan di atas, bayar yuran tahunan

sebanyak 1,300 baht (£ 26) mempunyai akses

kepada Perkhidmatan Kesihatan Kebangsaan. Ini

meliputi antara 600,000 dan 1.2 juta pekerja

migran pada waktu tentu. Namun demikian,

wanita ditemuramah untuk laporan ini

menyatakan keterhadan akses bagi mereka

kerana faktor-faktor seperti kekurangan

jurubahasa di hospital.

Semua rakyat Thailand boleh mengakses

penjagaan kesihatan secara percuma melalui

Perkhidmatan Kesihatan Kebangsaan, tetapi

mereka yang bekerja dalam sektor formal

semakin menyumbang kepada Sistem

Keselamatan Sosial, yang menyediakan lebih

jaringan keselamatan sosial yang komprehensif,

termasuk bersalin, pengangguran dan manfaat

ketidakupayaan dan pencen. Hanya 400,000

migran yang mempunyai kewarganegaraan

mereka disahkan dan dikeluarkan pasport

sementara boleh menyertai Sistem Keselamatan

Sosial, yang memerlukan majikan, pekerja dan

kerajaan untuk masing-masing menyumbang 3%

daripada gaji yang diperolehi kepada dana

Keselamatan Sosial. Walau bagaimanapun, pada

masa ini tidak jelas akan manfaat yang mana

diberi untuk migran. Hanya salah seorang wanita

ditemubual mempunyai sebarang idea apakah itu

Sistem Keselamatan Sosial.

Migran-migran yang datang tanpa pasport

sementara perlu membayar untuk penjagaan

kesihatan mereka sendiri. Di hospital kerajaan

kos yang berpatutan untuk penjagaan kesihatan

umum, tetapi kos rawatan yang berterusan atau

pembedahan adalah jauh di luar daya upaya

pekerja migran. Di samping itu, beberapa

kawasan di Thailand - terutamanya Bangkok -

pendatang tanpa izin enggan untuk pergi ke

hospital kerajaan kerana takut ditangkap.7

Tidak kira apa status imigresen mereka, menurut

Perlembagaan Thailand 2007 Migran layak sama

akses kepada keadilan dan sama-sama dilindungi

oleh Akta Perlindungan Buruh 1998. Walau

bagaimanapun, migran menghadapi banyak

halangan praktikal dalam mengakses keadilan.

Akta Perlindungan Buruh tidak termasuk semua

pekerja domestik dan pertanian melalui

peraturan kementerian tertentu, dan dengan ini

tidaklah termasuk bilangan pekerja migran yang

besar. Pekerja Migran juga perlu membuktikan

bahawa mereka mempunyai hubungan pekerjaan

rasmi dengan majikan mereka untuk dapat

menggunakan perlindungan dalam Akta. Ini

boleh menjadi satu cabaran bagi pekerja

kepingan, yang majikan boleh mendakwa

bahawa mereka tidak bekerja untuk gaji, atau

bagi pekerja pakaian di sebuah kilang yang

menggunakan sub-kontrak pesanan.

09

Migran yang memfailkan aduan di Pejabat

Perlindungan Buruh dan Kebajikan biasanya

tertakluk kepada ancaman dan gangguan

daripada majikan, termasuk pemecatan. Migran

yang membuat aduan rasmi terhadap majikan

ada melaporkan yang mereka disenaraihitamkan

dari semua kilang-kilang di kawasan itu oleh

Persekutuan Industri Perdagangan. Sebagai kes

undang-undang ia boleh mengambil beberapa

tahun, dimana pekerja migran tidak boleh

meneruskan kes kecuali mereka mencari kerja.

Pendatang tanpa izin secara umumnya dilawat

dengan segera oleh pihak berkuasa imigresen

selepas memfailkan aduan dan terus dihantar

pulang, dengan itu membawa penutupan yang

kemas tetapi tidak adil dari segi peluang untuk

mereka menuntut keadilan. Apabila pendatang

dapat menguruskan untuk mengatasi halangan

dan membawa kes ke hadapan, mereka

menghadapi halangan birokrasi dan sistem yang

berat sebelah ke arah majikan.

Selain itu, tidak satu pun daripada kilang-kilang

di mana wanita ditemu bual untuk laporan ini

Pernah bekerja di kesatuan sekerja. Akta

Perhubungan Buruh (1975) memerlukan semua

ahli-ahli jawatankuasa eksekutif kesatuan

pekerja adalah warga Thailand, sekali gus

menyisihkan pendatang dari menubuhkan

kesatuan mereka sendiri. Walaupun sesetengah

kesatuan Thai mendekati pekerja migran, ia

masih sukar untuk pendatang untuk menjadi ahli

aktif kerana masalah bahasa, sekatan ke atas

perjalanan dan perhubungan dengan kesatuan.

Kebanyakan kesatuan Thai yang berpangkalan di

Bangkok dan terdapat cawangannya di kawasan

di mana pendatang asing bekerja -, seperti Mae

Sot, sering kali dikendalikan secara eksklusif oleh

pekerja migran. Hanya kilang yang menghasilkan

untuk jenama Barat mempunyai wakil pekerja,

yang menyediakan keupayaan yang terhad untuk

berunding dengan majikan.

10

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

Perumahan pekerja migran di atas kilang pakaian, Meoi Sungai, Thailand

2.4 Respon daripada Masyarakat akar umbi

Organisasi-organisasi akar umbi berikut ditemu

bual untuk laporan ini: Tindakan Sosial Wanita

(SAW), Kesatuan Wanita Burma (BWU), Majlis

Peguam Burma (BLC), MAP Foundation dan

Persatuan Pekerja Yaung Chi Oo (YCO). Presiden

Jawatankuasa Perpaduan Tenaga Kerja Thai

(TLSC), sebuah jawatankuasa kesatuan sekerja,

persekutuan daripada kesatuan sekerja dan

NGO, turut ditemuramah.

Kesemua lima daripada pertubuhan akar umbi

yang ditemuramah cuba memudahkan ‘akses

keadilan’ untuk pendatang. Mereka menjalankan

latihan hak pekerja, undang-undang, dasar dan

hak-hak wanita, dan membantu usaha

pendatang untuk berdikari dan kuasa untuk

berjuang bagi hak mereka sendiri. Mereka

menyediakan saluran untuk pendatang untuk

menghubungi rakan kongsi yang berpotensi

dalam tindakan mereka seperti kesatuan-

kesatuan pekerja tempatan, sokongan

menghampiri kerajaan Thailand secara langsung

dan mengatur strategi dengan pekerja untuk

membawa majikan ke mahkamah.

Memandangkan kes undang-undang boleh

mengambil beberapa tahun untuk penyelesaian,

organisasi seperti Yayasan MAP dan Persatuan

Pekerja Yaung Chi Oo memberi sokongan kepada

migran sepanjang jangka masa pertarungan kes

undang-undang mereka.

Lain-lain jenis perkhidmatan yang disediakan

oleh organisasi ini termasuk: forum bulanan

untuk pekerja untuk berkongsi pengalaman dan

strategi, pertukaran pekerja, latihan hak-hak

menurut hukum, kerjasama antara pekerja

migran dan Kesatuan sekerja Thai, perundingan

antara pekerja migran Burma di Thailand dan di

Malaysia, dan perundingan dengan pemimpin-

pemimpin kesatuan sekerja serantau termasuk

dari Kemboja. Organisasi ini juga menyediakan

paralegal dan bantuan undang-undang untuk

meneruskan aduan eksploitasi terhadap majikan,

serta menjalankan pusat sumber, pusat singgah,

aktiviti yang menjana pendapatan dan tempat

perlindungan kecemasan.

Beberapa pertubuhan juga dijalankan aktiviti

pengupayaan dan advokasi dengan penekanan

bagi mewujudkan pakatan untuk berdikari.

Yayasan MAP, sebagai contoh, menyokong

penubuhan Persatuan pekerja migran di Chiang

Mai, Persatuan Pekerja Perpaduan (WSA). Ia

komited untuk lebih membina persatuan sebegini

dalam bidang yang berbeza dan meneroka

kemungkinan memperluaskan liputan daripada

WSA itu. TLSC mempunyai jawatankuasa kecil

bagi pekerja migran, dan menyediakan saluran

untuk pendatang untuk berhubung dengan

kesatuan Thai dan untuk menjalankan advokasi

secara langsung dengan Kerajaan Thailand.

Organisasi akar umbi menyeru pengguna

pakaian yang dibuat oleh wanita pekerja migran

di kilang-kilang pakaian Thailand untuk mengakui

keadaan kerja yang teruk dalam kilang-kilang

Mereka dan membuat tuntutan ke atas

pengeluar untuk meningkatkan situasi pekerja.

Mereka berkata terdapat keperluan untuk

bersatupadu untuk memanggil penamatan

eksploitasi pekerja migran dan bagi keadaan

kerja pekerja-pekerja ditingkatkan kepada taraf

yang diiktirafkan di peringkat antarabangsa,

dengan keadaan kerja selamat, sihat dan gaji

hidup.

11

Tenaga kerja migran di Kemboja

kebanyakannya terdiri daripada pendatang

dalaman yang telah mengembara dari desa

ke bandar-bandar untuk mencari kerja.

Sehingga 2009, terdapat 2.5 juta migran di

Kemboja, kebanyakan mereka adalah

wanita muda.8

Pekerja migran bekerja pekerjaan manual, upah

rendah di kilang-kilang pakaian, atau sektor-

sektor tidak formal seperti kerja domestik dan

industri hiburan. Industri pakaian dan tekstil

memainkan peranan penting sebagai majikan

formal utama bagi wanita muda tunggal dari luar

bandar kawasan, di mana pekerjaan dibayar

kurang dan kemiskinan adalah meluas. Hampir

90% daripada pekerja kilang pakaian di Kemboja

adalah wanita migran yang masih muda dari

kawasan luar bandar.9

Tahun kegawatan dan penindasan di bawah

Khmer Rouge pada tahun 1970an dan perang

saudara yang berlangsung sehingga awal 1990-

an musnah kebanyakan modal fizikal, sosial dan

manusia di Kemboja. Walau bagaimanapun,

kerana PBB membiayai pilihan raya pada tahun

1993, Kemboja dalam perjalanan untuk

pembinaan semula ekonomi. Kerajaan

menormalasikan hubungan dagangannya dengan

negara-negara Barat untuk mengintegrasikan

ekonomi di peringkat serantau dan global selepas

10 tahun pengasingan. Kemboja telah

mengambil bahagian sejak tahun 1992

berkerjasama dalam program ekonomi Greater

Mekong yang dimulakan oleh Bank

Pembangunan Asia. Kemboja juga menyertai

ASEAN pada tahun 1999, dan menjadi ahli penuh

Pertubuhan Perdagangan Dunia pada tahun

2004.

Dalam masa satu dekad antara tahun 1996 dan

2007, KDNK Kemboja meningkat lebih kurang

2.5 kali, dengan pertumbuhan KDNK memuncak

pada 13% pada 2005. Dasar makroekonomi

kerajaan direka dibentuk semula pada tahun

1990-an untuk menarik lebih banyak pelaburan

langsung asing (FDI) untuk membuat sektor

eksport Kemboja lebih kompetitif berbanding

negara-negara jiran dan menangani kadar

pengangguran 10% negara ini. FDI di Kemboja

mencapai puncak $ 867,000,000 pada tahun

2007, sebelum menurun selepas akibat daripada

krisis ekonomi global. Ia dijangka mencapai

sekitar $ 800.000.000 pada tahun 2011.

Walaupun terdapat pertumbuhannya sepanjang

1990-an dan 2000-an, Saham FDI Kemboja tetap

menjadi salah satu yang terendah di rantau ini.10

Industri pakaian dan tekstil adalah sektor yang

mendapat banyak manfaat daripada peningkatan

FDI, dan pengeksportan pakaiantelah

dibangunkan hampir sepenuhnya oleh pelabor

asing.11 Disebalik peningkatan FDI adalah

digalakkan oleh insentif kepada pelaburan seperti

pengecualian cukai yang disediakan oleh

kerajaan, dan penubuhan zon pemprosesan

eksport - dan juga tenaga kerja Kemboja yang

muda dan murah. Bilangan kilang-kilang yang

beroperasi di Phnom Penh meningkat dari 129

dalam 1998 ke 351 pada tahun 2008. Pakaian

dan produk tekstil yang bernilai sekitar $ 2 bilion

kepada ekonomi Kemboja pada tahun 2009, dan

menyumbang 16% daripada GDPnya.12

Hari ini industri ini adalah sumber utama bagi

pendapatan eksport di Kemboja, dengan

perakaunan kira-kira 90% daripada eksport

negara adalah produk pakaian. Semua pakaian

dan produk tekstil yang dibuat di Kemboja

dieksport, di mana pada tahun-tahun

kebelakangan ini Amerika Syarikat menyumbang

sebanyak 67%, Kesatuan Eropah 22% dan

Kanada 6%.

Banyak jenama utama Barat memperolehiproduk

mereka dari Kemboja - mengikut satu laporan

rasmi USAID, kira-kira satu pertiga daripada

semua eksport pakaian Kemboja pada tahun

2005 telah dihasilkan untuk Gap.13 Kemboja juga

menjadi sumber kepada jenama-jenama terkenal

yang lain termasuk Adidas, Puma, Reebok, Nike,

Marks & Spencer, Levi Strauss, Timberland,

Benetton, Zara dan H & M.14

Migrasi dalaman Kemboja

12

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

3.1 Pengalaman Wanita

Temubual yang telah dijalankan dengan 30

wanita asing yang bekerja di kilang-kilang

pakaian. Pekerja wanita yang ditemuramah

adalah berumur antara 19 dan 40, walaupun

majoritinya (18 daripada 30) berumur 19-25

tahun.

Lebih 90% daripada wanita yang ditemuramah

menyatakan bahawa mereka telah berhijrah

kerana keadaan ekonomi mereka seperti

kekurangan pendapatan, hutang dan kehilangan

tanah penanaman kerana perampasan tanah

oleh golongan kaya atau akibat daripada hutang

yang memaksa mereka untuk menjual tanah

mereka. Kebanyakan yang ditemubual juga

menambah bahawa, sebagai anak perempuan,

mereka mempunyai kewajipan untuk membayar

balik ibu bapa mereka dengan mendapatkan

wang untuk menyokong keluarga mereka. Salah

seorang wanita muda dari Prey Veng berkata:

Saya mula-mula berhijrah ke Phnom Penh

apabila saya berumur 15 tahun, untuk bekerja

sebagai pekerja domestik. Saya bekerja di rumah

selama dua tahun tetapi selaku keadaan kerja itu

memang susah sangat dan ia adalah kerja yang

dibayar upah rendah sangat, saya memutuskan

untuk meninggalkannya dan pulang. Selepas

tinggal di rumah untuk beberapa bulan, ibu saya

meminta saya untuk pergi ke Phnom Penh dan

mendapatkan pekerjaan sebagai pekerja pakaian

seperti gadis-gadis di kampung, untuk

mendapatkan wang bagi membayar hutang

keluarga saya.

Sesetengah wanita ditemuramah berkata

keluarga mereka meminta mereka untuk keluar

sekolah dan berhijrah ke Phnom Penh untuk

mendapatkan pekerjaan bagi menyara keluarga

mereka dan membantu saudara mereka yang

lebih muda terus belajar. Keluarga tradisional

Kemboja lebih mengutamakan pendidikan untuk

anak-anak lelaki daripada anak-anak perempuan

kerana mereka percaya lelaki lebih cenderung

untuk mencari pekerjaan dengan gaji yang lebih

baik sebagai orang dewasa daripada

wanita. Apabila berhijrah ke bandar-bandar,

kebanyakan pekerja mendapat pekerjaan melalui

rakan-rakan, keluarga atau agensi pengambilan

Lebih 80% daripada wanita yang ditemubual

menyatakan bahawa mereka mempunyai kontrak

bertulis. Hanya seorang migran, yang bekerja

untuk yang kilang kecil, sub-kontrak, berkata

bahawa dia tidak mempunyai apa-apa kontrak

bertulis. Walau bagaimanapun, kebanyakan

pekerja yang mempunyai kontrak bertulis

mempunyai pemahaman minimum akan kontrak

itu, termasuk upah mereka, dan sering tidak ada

kesedaran mengenai hak dan faedah lain mereka

berhak terima. Semua mereka yang ditemu bual

berkata bahawa mereka berada di kontrak

jangka pendek antara tiga dan enam bulan, dan

13

Kilang Pakaian, Kemboja

kini ia adalah amalan biasa. Menurut Ath Thum,

Presiden Gabungan Kesatuan Demokratik Pekerja

Pakaian Kemboja , 60% daripada Kemboja 400

kilang-kilang pakaian menggunakan kontrak

jangka pendek.15 Informalasi tenaga kerja

beberapa tahun kebelakangan ini membolehkan

majikan mengambil dan memecat dengan lebih

mudah, dan menyediakan sedikit faedah kepada

pekerja. Sebagai contoh, pekerja yang telah

bekerja kurang daripada satu tahun tidak berhak

untuk faedah bersalin.

Semua wanita yang ditemu bual untuk laporan

ini menyatakan bahawa waktu biasa mereka

terdiri daripada lapan jam bekerja sehari, enam

hari seminggu, dengan masa tambahan yang

dianggap sebagai kerja lebih masa.

Kebanyakan wanita melaporkan bahawa kilang-

kilang mereka mempunyai musim puncak di

mana kerja lebih masa diwajib, yang

memerlukan tambahan kerja antara dua hingga

empat jam sehari. Lebih separuh berkata mereka

secara teknikal mempunyai hak untuk menolak

kerja lebih masa, tetapi melalui

pengamalan, mereka tidak boleh menolak kerana

takut dipecat daripada kerja. Wanita lain

melaporkan bahawa mereka mempunyai

pengalaman akan ancaman dibuang kerja dan

ugutan daripada majikan mereka kerana tidak

bekerja lebih masa.

Semua wanita ditemuramah berkata bahawa

mereka boleh mendapatkan lebih banyak wang

semasa musim puncak daripada musim rendah.

Walaupun gaji bulanan minimum untuk pekerja

kilang kasut dan pakaian yang diluluskan oleh

Kumpulan Penasihat Buruh pada 2010 ialah $ 61,

pekerja boleh mendapat kira-kira $ 80-90

semasa musim puncak dengan dua jam atau

kerja lebih masa setiap hari. Walau

bagaimanapun, mereka perlu bekerja lebih masa

dan kurang makan, dengan sedikit masa untuk

berehat. Lebih 90% daripada wanita

ditemuramah berkata kilang mereka membayar

gaji pada setiap bulan, tetapi seorang wanita

mempunyai pangaturan kerja sekeping. Semua

berkata mereka tidak tahu apa yang perlu

diharapkan daripada pengiraan gaji mereka

setiap bulan, yang disediakan oleh majikan

mereka dan penyelia.

3.2 Keadaan hidup

Lebih 90% daripada wanita yang ditemuramah

berkata bahawa mereka berkongsi bilik kecil

disewa berhampiran dengan kilang mereka

dengan empat lima orang lain, untuk

menjimatkan wang. Kebanyakan wanita perlu

membelanjakan kira-kira $ 5-10 untuk sewa

mereka, elektrik dan air setiap bulan. Separuh

daripada mereka melaporkan bahawa ada

kesukaran bagi mereka untuk sampai ke kilang

semasa musim hujan kerana kawasan di sekitar

bilik yang disewa mereka begitu berlumpur.

Kesemua mereka berkata bahawa mereka hanya

makan sedikit untuk menjimatkan wang. Mereka

membayar $ 1 untuk makanan setiap hari,

biasanya makanan gerai di tepi jalan yang tidak

bersih. Selaku seorang pekerja wanita asing

berusia 29 tahun dari wilayah Kampong Thom

berkata:

Saya tinggal dengan empat rakan-rakan lain

yang datang dari kampung sama seperti saya.

Kami membelanjakan $ 20 untuk sewa dan

kira-kira $ 10 untuk air dan elektrik. Ia memang

terlalu sesak bagi kami dalam bilik kecil, tetapi

kita tidak mempunyai pilihan: kami perlu hidup

bersama-sama dalam usaha untuk menjimatkan

wang. Kami membelanjakan kira-kira $ 0.50-1

sehari untuk makanan. Kita makan bersama

setiap hari. Makanan kami adalah tidak cukup

baik untuk kesihatan kami tetapi kita tidak tahu

bagaimana untuk memperbaikinya. Keluarga

saya di kampung memerlukan saya menghantar

wang untuk membayar untuk keperluan harian

mereka kerana mereka tidak mempunyai apa-

apa mata pencarian selain daripada penanaman.

Pendatang mesti berjimat untuk terus hidup

dengan bajet makanan yang rendah. Di samping

itu, mereka yang perlu pergi ke kawasan kilang

yanh memakan belanja kira-kira $ 5-10 sebulan

untuk pengangkutan., Semua wanita yang

ditemubual berkata mereka cuba menghantar

kiriman wang ke-rumah, bermula dari $ 20

hingga $ 30 setiap bulan. Lebih separuh daripada

wanita ditemuramah menyatakan bahawa gaji

minimum tidak cukup untuk menyokong

makanan asas mereka, penginapan, air, elektrik

dan perbelanjaan perubatan.

14 S

ek

ata

n H

ak

wa

nit

a p

ek

erj

a m

igra

n d

i T

ha

ila

nd

, Ke

mb

oja

da

n M

ala

ysi

a

3.3 Akses kepada perkhidmatan

Manakala ramai pembeli asing (jenama)

mempunyai kod tingkah laku yang berkaitan

dengan cara pekerja dilayan dalam rantaian

bekalan mereka, sering hanya pengurusan

kilang-kilang pembekal yang mengetahui

mengenai kod-kod tersebut. Tiada seorang pun

daripada wanita ditemu bual untuk laporan ini

sedar akan kod tingkah laku yang berkaitan

dengan kerja mereka. Kebanyakan pekerja juga

tidak pasti yang mereka menghasilkan untuk

jenama apa, membuat ia hampir mustahil bagi

pekerja untuk mengetahui (jika ada)

tatakelakuan yang sebenarnya boleh digunakan

terhadap mereka.

Menurut undang-undang Kemboja, semua

kilang-kilang perlu mempunyai wakil-wakil

pekerja, yang dipilih oleh pekerja, yang

bertanggungjawab bagi memudahkan pertikaian.

Walau bagaimanapun, tiada seorang pun wanita

ditemu bual untuk laporan ini tahu yang wakil-

wakil pekerja telah di kilang mereka. Sebahagian

daripada mereka berkata wakil pekerja telah

dipilih oleh majikan dan dengan itu tidak akan

mewakili kepentingan pekerja

Lebih 90% daripada wanita yang ditemuramah

menyatakan bahawa terdapat kesatuan sekerja

di kilang mereka. Lebih separuh berkata terdapat

pelbagai kesatuan perdagangan di kilang

mereka, termasuk kesatuan governmentrun,

kesatuan berpandukan majikan dan kesatuan

yang dipimpin pekerja, dan bahawa mereka tidak

pasti yang adalah sebahagian kesatuan sekerja

yang mana. Lebih separuh berkata bahawa

kesatuan aktif, termasuk membantu pekerja

berunding dengan pemilik kilang tentang jam

kerja lebih masa atau pemecatan yang tidak adil.

Dua wanita berkata, mereka merasakan bahawa

majikan dan penyelia mendiskriminasikan

DIPUKUL BALIK KE KERJA

Pada 27 Julai 2010, lebih daripada 3,000 pekerja-

pekerja di kilang PCCS Garments di Phnom Penh

melancarkan mogok sebagai tindak balas kepada

penggantungan wakil kesatuan kilang mereka

kerana pertikaian mengenai cuti sakit yang lebih.

PCCS Garments dimiliki oleh Syarikat Malaysia

dan menghasilkan barang-barang untuk pakaian

kedai-kedai jenama antarabangsa seperti Gap

dan Benetton, dan juga pakaian sukan jenama

utama seperti Adidas dan Puma.

Lebih daripada 300 polis rusuhan digunakan cota

kejutan elektrik untuk mengalahkan pekerja

wanita dan gas air mata untuk memaksa semua

pekerja kembali ke kilang. Ramai pekerja wanita

cedera dalam pertempuran, dan semua terpaksa

kembali ke kilang tanpa apa-apa tindak balas

kepada permintaan mereka. Kes ini

mengetengahkan kesukaran melaksanakan hak-

hak pekerja dalam Kemboja, terutamanya hak

untuk kebebasan persatuan, yang dilindungi di

bawah perlembagaan dan kod buruh Kemboja

15

Pekerja ditolak keluar oleh pengawal sebuah kilang pakaian, Kemboja

terhadap ahli-ahli kesatuan sekerja; apabila

mereka berlaku sesuatu kesalahan, ahli-ahli

kesatuan sekerja adalah lebih cenderung untuk

dibuang kerja atau didisiplikann daripada pekerja

yang tidak masuk kesatuan.

Semua wanita ditemu bual untuk laporan ini

menyatakan bahawa apabila mereka menuntut

keadaan lebih baik kerja atau bantah terhadap

pemecatan yang tidak adil, mereka berbuat

demikian melalui wakil-wakil kesatuan. Jika

mereka mogok, semua wanita berkata pemilik

kilang mereka jarang bersetuju kepada tuntutan

mereka, dan majikan mereka menggunakan

sistem mahkamah atau kuasa polis untuk

mengembalikan mereka bekerja.Semua wanita

ditemu bual untuk laporan ini berkata bahawa

mereka boleh mengambil cuti sakit. Walau

bagaimanapun, lebih sedikit daripada separuh

daripada mereka mampu untuk mendapatkan

cuti sakit - dan kemudian hanya dengan

menunjukkan sijil perubatan yang dikeluarkan

oleh yang klinik atau hospital diiktiraf di

Kemboja, yang mahal untuk mendapatkannya.

Jika mereka gagal untuk membentangkan sijil ini,

majikan membuat potongan cuti sakit daripada

gaji mereka. Mereka juga mempunyai masalah

mendapat cuti sakit yang diiktiraf apabila mereka

mempunyai penyakit kecil seperti sakit kepala

yang hanya memerlukan lawatan pemulihan

singkat di rumah dan bukannya daripada lawatan

hospital.

3.4 Respon akar umbi

Kesatuan sekerja memainkan peranan penting

dalam melindungi dan menggalakkan hak-hak

pekerja dalam industry pakaian dan tekstil.

Industri ini mempunyai sejumlah besar kesatuan

sekerja dalaman, yang beroperasi dalam

pelbagai persekutuan daripada kesatuan sekerja

industri dan biasanya dengan, kefahaman politik.

Kesatuan sekerja di Kemboja pada umumnya

boleh dikategorikan kepada tiga jenis: kesatuan

sekerja sejajar dengan parti pemerintah, mereka

yang bersama pihak pembangkang dan mereka

tidak sejajar dengan mana-mana kumpulan

politik. Walaupun terdapat beberapa NGO, hanya

beberapa saja berkerja khusus untuk hak-hak

pekerja pakaian. Mereka sering menjalankan

latihan paralegal mengenai hak-hak pekerja atau

penjagaan kesihatan, dan menyediakan

sokongan undang-undang apabila kes-kes yang

diambil ke mahkamah atau kepada Majlis

Timbang Tara dalam Kemboja. Walau

bagaimanapun, sokongan undang-undang itu

adalah terhad kerana kekangan kewangan.

Dua organisasi telah ditemuramah untuk ini

penyelidikan: Pusat Pendidikan Perundangan

Komuniti (CLEC), sebuah NGO yang

menyediakanlatihan undang-undang mengenai

hak-hak pekerja untuk ahli-ahli kesatuan sekerja

dan pekerja lain, dan Gabungan Demokratik

Kesatuan Pekerja Pakaian Kemboja (CCAWDU),

sebuah pergabungan kesatuan sekerja dengan

ahli-ahli kilang-kilang pakaian. Kedua-dua

organisasi melihat cabaran utama mereka

sebagai kekurangan akauntabiliti dan kemahuan

politik daripada kerajaan dalam

menyahutpelanggaran hak-hak pekerja. Kerajaan

sering menggepung serangan pekerja dengan

mengatakan bahawa serangan adalah menyalahi

undang-undang, dan majikan sering mengancam

pekerja dengan tindakan undang-undang.

Ahli kesatuan sekerja dan aktivis pekerja

juga menghadapi ugutan biasa dan ancaman.

Di samping itu, kerajaan sering enggan untuk

mengenal atau mendengar kumpulan-kumpulan

masyarakat sivil dan kesatuan sekerja, jadi

penyertaan pekerja adalah terhad. Walaupun

pekerja mempunyai hak untuk menyertai

kesatuan sekerja, kekurangan perpaduan

antara kesatuan menjadikannya sukar untuk

mewujudkan permintaan bersatu.

Aktivis di Kemboja berkempen untuk kontrak

jangka panjang dengan peningkatan faedah

untuk pekerja, dan juga peningkatan dalam gaji

minimum kepada sekurang-kurangnya $ 93.

Mereka bekerja bukan sahaja di peringkat

tempatan dan nasional tetapi juga dengan

masyarakat antarabangsa, dengan ahli-ahli

kesatuan sekerja antarabangsa aktivis pekerja

dan pengguna bagi untuk memberikan tekanan

kepada kerajaan, pembeli antarabangsa dan

pembekal untuk menghormati hak-hak pekerja

pekerja wanita di Kemboja.

16

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

Lebih 2.3 juta pekerja migran didaftarkan

di bawah Malaysia program pendaftaran

rasmi kerajaan pada Ogos 2011. Walau

bagaimanapun, terdapat banyak lagi yang

dikenali untuk tidak memilih mendaftar di

bawah skim ini.16 Kebanyakan pekerja

migran di Malaysia datang dari Negara-

negara Asia Tenggara yang lain dan Asia

Selatan, dimana kira-kira separuh daripada

jumlah itu dari Indonesia dan lain-lain dari

Bangladesh, Nepal, Burma, India, Vietnam,

Kemboja dan Filipina. Hampir 40%

daripada kesemua yang didokumenkan

adalah migran yang bekerja di

pembuatan, dengan 20% lagi dalam

industri pembinaan.17 Sekitar 300,000

pekerja bekerja dalam Industri elektronik

Malaysia, yang mana 70-80% adalah

perkerja wanita.18 Industri tekstil dan

pakaian mempunyai lebih daripada 68,000

pekerja.19

Sejak 1980-an, sebahagian besar ekonomi

Malaysia didorong oleh sector yang

berorientasikan eksport. Terdapat permintaan

besar bagi pekerja migran di industri ini kerana

pertumbuhan penduduk Malaysia adalah

perlahan dan pekerja asal berpindah ke kerja

lebih selamat, lebih wajar. Pekerja migran

didokumenkan sahaja membentuk 20% daripada

tenaga buruh di Malaysia, tetapi mengambil kira

bilangan pekerja migran tanpa izin, angka

sebenar diketahui adalah lebih tinggi.

Daya saing negara bergantung kepada buruh

murah pekerja migran, dan oleh itu kerajaan

telah membenarkan penggajian pekerja migran

sejak 1990-an. Dasar 1991 mengenai

Pengambilan Pekerja Migran menetapkan

bahawa pengaturan pekerjaan migran

sepatutnya sama dengan kerja pekerja

tempatan termasuk gaji setanding, faedah,

kontrak bertulis dan makanan yang memuaskan

dan penginapan. Walau bagaimanapun, pekerja

migran kerap telah dinafikan gaji dan rawatan

yang sewajarnya selaku dua dekad yang lalu.

Dalam usaha untuk menggalakkanpertumbuhan

ekonomi, Kerajaan Malaysia mengalakkan

pelaburan asing dalam industri elektronik dan

pembuatan dengan membangunkan lebih

daripada 200 ladang dan 18 zon perindustrian

bebas (FIZ) yang dilengkapi dengan kemudahan,

jalan raya dan utiliti seperti air dan

perkhidmatan telekomunikasi untuk memenuhi

perniagaan swasta berorientasikan eksport.

Syarikat-syarikat di FIZ diberi bebas cukai import

bagi bahan-bahan, peralatan dan bahagian

komponen yang diperlukan untuk proses

pembuatan mereka.

Dasar-dasar kerajaan direka untuk menjaga taraf

sementara pekerja dengan menyekat mereka

kehidupan berkeluarga dan menjadikan mereka

amat bergantung pada majikan mereka. Sebagai

contoh, pekerja migran yang tidak mahir atau

separa mahir adalah dilarang daripada berkahwin

rakyat Malaysia tempatan; tidak mempunyai

jalan untuk berpenduduk tetap atau

kewarganegaraan; tertakluk kepada pemeriksaan

kesihatan yang wajib dan dihantar pulang jika

ujian adalah positif bagi HIV / AIDS, batuk kering

atau kehamilan; tertakluk kepada tangkapan

jalan dan serbuan rumah mereka oleh pihak polis

dan sukarelawan negara kuasa kawalan

imigresen, maka ditahan dan disebat dalam

'depot' imigresen di bawah dasar pencegahan

yang rasmi; dipecat jika mereka memfailkan

aduan terhadap majikan atau dikenali untuk aktif

dalam pengaturan buruh; dan tertakluk kepada

dihantar pulang jika dipecat.20

Syarikat-syarikat yang mengambil pekerja

kurang daripada 50 warga asing dikehendaki

untuk mengupah mereka melalui 'kontraktor

buruh' yang memansuhkan hubungan pekerjaan

antara pekerja dan tempat kerja induk mereka.

Sejak dimulakan dasar ini pada Ogos 2006, ia

menyebabkan penciptaan 277 syarikat-syarikat

buruh sumber luar dalam tempoh hanya dua

tahun. Ini menimbulkan masalah yang penting

bagi pekerja migran: kerana mereka menjadi

pekerja sah bagi syarikat sumber luar buruh dan

Buruh Sumber Luar Malaysia

17

bukannya kilang di mana mereka bekerja,

mereka tidak mempunyai hak untuk membuat

rundingan mengenai hak pekerja dan kondisi

tempat kerja mereka .21

Selain itu, banyak kontrak secara jelas melarang

pekerja migran daripada menjadi ahli kesatuan

sekerja atau sebarang bentuk persatuan. Ini

langsung melanggar tiga undang-undang: Akta

Kesatuan Sekerja 1959, yang menyatakan

bahawa pekerja migran boleh menjadi ahli

kesatuan sekerja dalam Akta Kerja 1955, yang

menyatakan bahawa kontrak pekerjaan tidak

mengandungi butiran yang melarang pekerja

daripada menyertai kesatuan; dan Akta

Perhubungan Perusahaan 1967, di mana pekerja

tidak boleh disangkal untuk aktiviti kesatuan.

Walaupun bantahan daripada pekerja, kesatuan

sekerja dan organisasi masyarakat sivil, kerajaan

Malaysia dengan cepat membuat Rang Undang-

Undang Pekerjaan (Pindaan) 2011 yang

dilakukan melalui Dewan Rakyat pada akhir

tahun 2011. Rang Undang-Undang, pada

hakikatnya mencuba, untuk mempertimbangkan

pembekal buruh sebagai majikan pekerja.

Perubahan yang dicadangkan dalam Akta Kerja

ini akan paling memudaratkan hak pekerja,

kesatuan sekerja dan dua parti yang sedia ada

dalam hubungan pekerjaan antara pekerja dan

pengguna akhir (prinsipal).

Elektronik telah menjadi sektor pembuatan yang

paling berjaya di Malaysia, yang menyumbang

kira-kira 60% daripada jumlah eksport

perkilangan dan menghitungkan 8% daripada

KDNK negara. Majoriti kilang eksport elektronik

dimiliki oleh syarikat-syarikat asing.

Kebelakangan ini syarikat-syarikat utama yang

melabur melabur dalam sector ini termasuk (dari

Amerika Syarikat) Dell, Western Digital, Intel,

Motorola, Seagate, Texas Instruments, Freescale

Semiconductor, Agilent Technologies, AMD,

Linear Semiconductor; (dari negara-negara Asia

yang lain) Fujitsu, Sony, BenQ, NEC, Panasonic,

Hitachi, Toshiba, Sanyo, Alps, Brother, Canon,

18

Pekerja migran pulang dari kerja, Pulau Pinang, Malaysia S

ek

ata

n H

ak

wa

nit

a p

ek

erj

a m

igra

n d

i T

ha

ila

nd

, Ke

mb

oja

da

n M

ala

ysi

a

JVC, KONICA-MINOLTA, Rohm, Samsung, Nichia,

Funai, TDK, Sharp, Mitsubuishi, Fuji Electric;

(dan dari Eropah) Bosch, Infineon, Osram,

Siemens, Alcatel, Philips, STMicrolectronics dan

Marconi.22 Jenama terkenal termasuk Adidas,

Nike, Reebok, Gap dan Levi Strauss

mendapatkan pakaiannya dari Malaysia.23

4.1 Pengalaman Wanita

Temubual telah diadakan untuk laporan ini

dengan 30 wanita asing dari Myanmar,

kebanyakan mereka adalah migran

didokumenkan. Pekerja wanita yang

ditemuramah adalah di antara 18 dan 32

tahun, dan bekerja di kilang-kilang pakaian

dan elektronik.

Pekerja yang ditemubual menyatakan bahawa

alasan mereka untuk berhijrah ke Malaysia

disebabkan oleh keluarga dan sara hidup,

ekonomi dan keadaan politik yang tidak baik di

Myanmar serta keinginan untuk mengalami

kebebasan yang lebih besar. Semua responden

Berkata bahawa keadaan ekonomi di Burma

begitu buruk dan mereka tidak boleh hidup atau

mendapat wang yang cukup untuk menyara

keluarga mereka - dan sebagai anak

perempuan, kebanyakan mereka melihat bahawa

itu adalah kewajipan mereka. Berikut merupakan

kata-kata seorang wanita Burma yang bekerja di

sebuah kilang elektronik di Selangor, Malaysia:

Saya anak perempuan sulung dan saya perlu

pergi bekerja di sebuah negara yang gajinya

lebih tinggi. Gaji saya akan menyokong

perbelanjaan harian isi rumah saya dan yuran

persekolahan adik-adik saya dan saudara.

Kebanyakan wanita yang ditemubual bekerja

selama enam hari seminggu, 13 jam sehari

semasa waktu puncak dan lima hari seminggu, 8

jam 45 minit setiap hari semasa musim rendah.

Cuti jarang berlaku dan kebanyakan tidak berhak

untuk mendapat cuti atau hari tidak kerja yang

dibayar. Semasa bulan yang sibuk mereka

bekerja tanpa apa-apa hari cuti, dan ramai

diantara mereka tidak boleh menolak untuk

bekerja lebih masa. Seperti yang dinyatakan oleh

pekerja wanita Burma dari kilang pakaian di

Selangor:

Majikan saya selalu berkata mereka tidak

mempunyai cukup pekerja tetapi kita sudah

bekerja keras jadi kita tidak boleh melakukan

apa-apa lagi. Bulan lepas, 18 pekerja wanita

Indonesia melarikan diri dari kilang kami.

Kebanyakan wanita berkata mereka bekerja di

bawah tekanan yang besar dan mendapati

persekitaran kerja mereka juga tidak tentram.

Manakala pekerja wanita yang lain dari sebuah

kilang elektronik- kali ini di Butterworth, Pulau

Pinang - berkata:

Penyelia saya selalu memberitahu saya untuk

tidak membuat kesilapan dan dia menyatakan

saya bekerja amat perlahan. Saya rasa seperti

sebiji limau dan dia memerah saya sepanjang

masa. Saya tidak boleh menyelesaikan 650

keping setiap hari dalam bulan pertama kerana

saya masih baru bekerja di kilang ini. Saya tidak

mendapat apa-apa bayaran yang lebih dan saya

mendapat hanya RM 150 [D 30] sebulan selepas

semua potongan. Saya ingin menukar majikan

tetapi saya takut untuk meminta kepada agen

saya.24

Semua pasport wanita yang telah ditemubual ini

disimpan oleh majikan mereka atau ejen sumber

luar mereka, dan hanya meninggalkan salinan

kepada pekerja. Pada hakikatnya, Menteri

Sumber Manusia Malaysia pada tahun 2008

secara terbuka pernah mempersoalkan

kesahihan majikan memegang pasport pekerja

asing mereka.25 Majoriti mereka yang ditemubual

tidak pernah meminta untuk mendapatkan

pasport dan permit kerja mereka agar

dikembalikan dan mereka terdedah dengan

penangkapan tanpa dokumen.

Pada tahun 2009 kerajaan telah mengumumkan

bahawa levi ke atas pekerja migran adalah untuk

dibayar oleh majikan dan tidak ditolak daripada

gaji pekerja. Walau bagaimanapun, kebanyakan

pekerja wanita yang ditemu bual untuk laporan

ini mengalami pelbagai potongan gaji, termasuk

levi, bayaran untuk perbelanjaan perubatan, bagi

kos pembersihan penginapan mereka, kos

pengangkutan dan penalti kerana tidak hadir

kerja apabila mereka sakit atau lewat. Di bawah

‘bayaran kehadiran ini ', sebahagian daripada

gaji hanya dibayar untuk pekerja-pekerja yang

datang bekerja dengan segera dan tidak

19

mempunyai masalah kehadiran. Jumlah ini

adalah sering termasuk dalam pengiraan gaji

pekerja yang dijangkakan, tetapi ramai pekerja

tidak menerimanya. Sebaliknya, gaji mereka

berlabuh untuk kelambatan.

Kebanyakan pekerja wanita asing

menandatangani kontrak selama tiga tahun

sebelum mereka datang ke Malaysia. Walau

bagaimanapun, kontrak telah ditulis dalam

Bahasa Inggeris supaya mereka tidak memahami

butiran dan hanya boleh ingat jumlah gaji yang

ditetapkan. Kurang daripada separuh telah

diberikan satu salinan kontrak mereka. Selaku

seorang wanita menyatakan:

Saya menandatangani untuk agensi pengambilan

ini kerana mereka memberitahu saya di Burma

saya akan mendapat bayaran lebih dari RM 900

[D 180] sebulan, tetapi kini Saya mengetahui

bahawa mereka menipu kami. Kami tidak

menerima mengikut kontrak kami mengikut apa

yang mereka menjanjikan kepada kami. Bulan

lepas saya hanya mendapat RM 280 [D 56]

selepas potongan.

Sesetengah pekerja kilang pakaian tidak

membaca atau menandatangani apa-apa

kontrak. Mereka hanya menandatangani surat

yang menetapkan bahawa mereka akan

membayar balik yuran pengambilan dengan

membenarkan agensi itu untuk memotong yuran

daripada gaji mereka. Kebiasaannya migran pada

umumnya keberatan untuk bercakap mengenai

agensi pengambilan, tetapi secara beransur-

ansur mereka mendedahkan bahawa mereka

perlu membayar bayaran agensi antara $ 800

hingga $ 1,000. Untuk mendapatkan kembali

bayaran ini, RM 300 - 400 (£ 60-80) akan ditolak

setiap bulan daripada gaji wanita untuk enam

atau tujuh bulan pertama selepas mereka mula

bekerja di Malaysia. Salah seorang pekerja telah

berkata:

Potongan itu adalah benar-benar masalah.

Agensi itu memperolehi wang daripada kami.

Sebelum ini, saya berharap bahawa saya boleh

membuat wang dengan membayar agensi untuk

bekerja di sini, tetapi sekarang saya fikir menjadi

pendatang haram adalah lebih baik. Sekurang-

kurangnya nya saya tidak perlu membayar apa-

apa wang kepada agensi, dan kini saya boleh

menghantar pulang wang.

Yuran pemindahan yang tinggi juga dikenakan

jika pekerja mahu menukar tempat kerja

mereka. Menurut seorang pekerja wanita Burma

yang telah berpindah dari sebuah kilang pakaian

di Subang Jaya, Selangor ke kilang yang lain di

Butterworth, Pulau Pinang:

Agensi itu menolak RM 500 [£ 100] sebulan

daripada saya untuk yuran pengambilan dan

perbelanjaan lain. Saya tidak mendapat apa-apa

wang, jadi saya memutuskan untuk

meninggalkan agensi dan kilang. Apabila saya

bertanya kepada mereka untuk mengembalikan

pasport saya dan permit kerja, mereka berkata

bahawa saya perlu membayar RM 1500 [£ 300]

kepada agensi pengambilan.

Oleh kerana amalan-amalan ini menyalahi

undang-undang, pekerja tidak mendapat gaji

yang dijanjikan kepada mereka. Mereka semua

memperoleh pendapatan kurang daripada RM

500 (£ 100) setiap bulan berbanding kira-kira RM

900-1,200 (£ 180-240) yang diperolehi oleh

pekerja tempatan. Lebih teruk lagi, sesetengah

majikan dan jenama menggunakan sistem kadar

sekeping di mana pekerja dibayar dengan

kepingan yang dihasilkan bukannya oleh masa

bekerja. Menurut wanita dari kilang pakaian yang

menghasilkan untuk Eider UK, Reebok, Adidas

dan Nike, "Kilang ini mengarahkan kami untuk

menjahit 200 keping dalam lapan jam. Kita perlu

bekerja lebih masa untuk sampai kepada

sasaran, dan kami tidak mendapat bayaran

tambahan."

Semua pekerja ditemuramah berkata bahawa

walaupun mereka bekerja lebih masa, gaji

mereka adalah tidak mencukupi untuk

menampung perbelanjaan hidup. Menurut

seorang pekerja wanita kilang pakaian di Kajang:

"Jika anda bertanya kepada kami berapa jumlah

yang diperlukan untuk mempunyai kehidupan

yang lebih baik dan beberapa jumlah wang untuk

dihantar pulang, saya fikir ia mesti RM 1,000 [£

200] sebulan. Tetapi selepas semua potongan,

bulan lepas saya hanya mendapat RM 320 [£

65].“

20

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

Di sebuah kilang pakaian yang kecil di Pulau

Pinang, pekerja-pekerja kilang biasanya

mempunyai dokumen perjalanan yang sah

dengan permit perkerjaan tetapi mereka memilih

untuk tidak mempunyai dokumen perjalanan

yang sah kerana mereka akan memperolehi

pendapatan yang lebih banyak tanpa bebanan

daripada agensi. Salah seorang pekerja wanita

mengatakan bahawa “ kami memperolehi sekitar

RM400 hingga RM550 [£80-110] sebulan dan

saya akan menghantar wang kepada keluarga

saya di Burma sebanyak RM200 atapun RM300

[£40-60] sebulan. Saya boleh membuat banyak

simpanan sekarang berbanding saya mempunyai

permit pekerjaan. Menurut kenyataan pekerja

wanita yang lain, beliau mengatakan bahawa

“Sebelum ini saya mempunya passport dan

permit pekerjaan tetapi saya tidak pernah

melihatnya. Saya merasakan tiada perbezaan

samada saya mempunyai dokumen yang sah

ataupun tidak, hanya apabila saya ingin kembali

ke negara saya, saya tidak tahu bagaimana saya

boleh balik tanpa passport saya.

4.2 Keadaan tempat tinggal

Kebanyakan pekerja wanita yang ditemuramah

tinggal di penginapan yang telah disediakan oleh

majikan mereka dimana berdekatan dengan

tempat kerja dan dengan pekerja yang lain.

Salah seorang pekerja migrant di Shah Alam

melaporkan bahawa dia tinggal bersama dengan

17 orang pekerja yang lain dan biliknya hanya

berkeluasan 3 kaki. Pekerja wanita membayar

kira-kira sebanyak RM8.00 – 10.00 (£1.60-2.00)

setiap bulan untuk bil elektrik dan air.

Sekumpulan pekerja wanita yang bekerja di

Butterworth, Pulau Pinang mengatakan bahawa

“Kami membayar sebanyak RM8.00 (£1.60)

seorang untuk sebulan bil elektrik, RM2.00

(£2.00) untuk bil air. Bulan lalu, basin di hostel

kami telah pecah dan kami perlu membayarnya

untuk membaikinya; kosnya bernilai RM27.00

(£5.40) seorang. Di hostel kami tinggal bersama

dengan jumlah 10 orang di apartme, 2 buah bilik

dan 1 buah tandas.”

Kebanyakan pekerja wanita yang telah

ditemuramah merasakan mereka telah

didiskriminasikan oleh masyarakat Malaysia

tetapi mereka tidak boleh membuat aduan

disebabkan keutamaan untuk mengekalkan

pekerjaan mereka. Terdapat beberapa tempat

untuk bersosialisasi iaitu seperti tokong Burma

dimana pekerja-pekerja migran akan melawat

semasa perayaan Buddha dan juga pasar malam

dimana mereka boleh berjumpa dan bergaul

dengan rakan-rakan Burma. Jika tidak, ramai

daripada mereka tidak akan berani bercakap

dalam bahasa Burma apabila berada di tempat

awam. Tujuh daripada 30 pekerja wanita asing

boleh bercakap dalam tahap tertentu dalam

Bahasa Melayu atau English. Masalah bahasa

memainkan satu punca pengasingan pekerja-

pekerja migran daripada masyarakat tempatan.

Hanya beberapa pekerja wanita mempunyai

rakan-rakan di Malaysia yang kebanyakkannya

21

Pekerja di pintu masuk Zon Perindustrian Bebas, Pulau Pinang, Malaysia

adalah rakan sekilang mereka. Selain daripada

kesusahan untuk bertutur dalam bahasa,

pengasiangan juga berlaku disebabkan kekangan

masa dan peluang atau sekatan untuk bergerak

disebabkan ketidakadaan passort dan permit

pekerjaan.

Kebanyakkan pekerja wanita mengatakan

bahawa mereka biasanya membuat panggilan

telefon ke rumah sebulan sekali apabila mereka

dapat menghantar wang kepada keluarga

mereka. Empat orang pekerja wanita

mengatakan bahawa mereka tidak membuat

panggilan telefon ke rumah selagi mereka tidak

memperoleh pendapatan yang cukup untuk

dikirim kepada keluarga mereka. Salah seorang

pekerja migran wanita di Pulau Pinang

mengatakan “saya rindu akan keluarga saya

tetapi saya tidak mahu membuat panggilan

kerana saya takut keluarga saya akan meminta

wang daripada saya. Bulan lalu, saya hanya

memperolehi sebanyak RM176 dan saya

membelanjakannya untuk kehidupan saya

sendiri. Saya menunggu bulan yang seterusnya

bagi memperolehi wang yang cukup untuk

dikirimkan kepada keluarga saya dan agar saya

boleh meghubungi mereka.

4.3 Akses kepada perkhidmatan

Apabila jenama-jenama asing mempunyai

kontrak dengan kilang-kilang di Malaysia, mereka

akan mempunyai kod tingkah laku mereka

sendiri tetapi maklumat ini tidak disalurkan

kepada pekerja-pekerja di kilang. Apabila

terdapat pelawat-pelawat kilang, wakil pekerja

akan dipilih oleh syarikat . Sebuah kumpulan

pekerja wanita kilang pakaian di Selangor

mengatakan:

Beberapa bulan yang lalu, kami melihat beberapa

orang Jepun datang ke kilang kami. Sehari

sebelum tersebut, pengurus kilang kami meminta

kami untuk membersihkan kilang dan bilik kami.

Selepas itu, kami mendapati tahu bahawa

pelawat tersebut adalah jenama yang terkenal

dan mereka datang melawat untuk melihat

kondisi kerja kami disini. Tetapi masalahnya

disini adalah orang-orang yang mewakili kami

dalam mesyuarat tersebut adalah pekerja kilang

yang telah dipilih oleh pengurus kilang tanpa

pengetahuan kami.

Kebanyakan migran mendapat akses kepada

maklumat melalui dua journal dalam bahasa

Burma yang berharga RM2.00 (£0.40).

Hubungan migran dengan organisasi-organisasi

masyarakat awam juga adalah terhad. Salah

seorang migran mengatakan bahawa dia pernah

berjumpa dengan satu kumpulan Burma tetapi

kumpulan ini tidak bercakap tentang isu hak-hak

pekerja migran mahupun bertanya tentang

keadaan pekerjaan dan tempat tinggal mereka.

Mereka tidak mengetahui tentang Kesatuan

Sekerja dan NGO di Malaysia.

Berhubung dengan penjagaan kesihatan, Akta

Pekerjaan 1955 menyatakan bahawa

perbelanjaan perubatan yang perlu ditanggung

oleh majikan dan pekerja, mereka berhak

mendapat cuti sakit berbayar apabila terdapat

kecederaan yang timbul akibat daripada

kemalangan di tempat kerja. Walau

bagaimanpun dalam laporan ini, tidak ada

seorang pun pekerja wanita asing ini mendapat

cuti sakit. Sesetengah mereka akan didenda dan

sesetengah lagi akan dibuang kerja apabila

mereka memohon cuti sakit. Salah seorang

pekerja wanita yang bekerja di kilang Pulau

Pinang berkata: “Apabila saya sakit pada waktu

pagi, saya tidak dapat pergi ke klinik terlebih

dahulu sebab saya perlu ke kilang untuk

berjumpa dengan supervisor untuk mendapatkan

kebenaran berjumpa dengan doktor.” Pekerja

lain yang ditemuramah dari kilang pakaian

Selangor mengatakan: “Kami tidak dapat pergi

ke hospital kerajaan disebabkan tidak

mempunyai passport. Passport kami telah

dipegang oleh agensi pengambilan pekerja.”

Kebanyakkan pekerja-pekerja wanita yang sakit

akan diminta untuk berehat di sebuah bilik dalam

1 atau 2 jam dan diminta untuk bekerja balik

selepas itu. Kebanyakkan mereka akan

mengambil panadol dan balsem cap harimau

apabila sakit.

Tiada seorang pun pekerja wanita yang telah

ditemuramah menerima latihan keselamatan di

tempat kerja. Pekerja-pekerja biasanya

mengalami kesakitan belakang badan disebabkan

duduk terlalu lama dengan kedudukan yang

sama ataupun berdiri terlalu lama berjam-jam

secara berterusan di tempat kerja. Dua orang

pekerja perempuan mengalami kesakitan mata

22 S

ek

ata

n H

ak

wa

nit

a p

ek

erj

a m

igra

n d

i T

ha

ila

nd

, Ke

mb

oja

da

n M

ala

ysi

a

disebabkan perlu melihat kepada peralatan

elektrik terlalu lama. Meskipun Akta Pampasan

Pekerja Wanita menjamin pampasan untuk

kecederaan dan kemalangan di tempat kerja

tetapi tidak ada seorang pun pekerja-pekerja ini

mengetahui perkara tersebut.

Kebanyakan pekerja-pekerja wanita yang telah

ditemuramah mengatakan bahawa mereka tidak

pernah menerima latihan ataupun pendidikan

tentang kesihatan dan hak-hak reproduktif.

Berdasarkan latar belakang tradisi mereka,

perempuan yang belum berkahwin sepatutnya

tidak boleh aktif secara seksual, namun

kebanyakkan mereka enggan untuk mengulas

perkara ini. Sesentengah mereka mengatakan

bahawa mereka tidak memerlukan maklumat

tentang kesihatan reproduktif kerana mereka

belum berkahwin lagi. Hanya terdapat dua orang

pekerja wanita mengatakan yang mereka telah

menerima pendidikan tentang bagaimana

menggunakan kondom oleh UNICEF di Burma.

4.4 Respon daripada Masyarakat Akar

Umbi

Lima organisasi yang bekerja dengan pekerja-

pekerja migran Burma telah ditemuramah untuk

penyelidikan ini iaitu Multinational Women of

Burma (MNWOB), Burma Campaign-Malaysia

(BCM), National League for Democracy –

Liberated Areas, Burma (NLD-LA-Burma),

Workers Hub for Change (WH4C) and Network of

Action for Migrants in Malaysia (NAMM). Semua

ini kecuali MNWOB mempunyai komunikasi

dengan pekerja-pekerja migran wanita di kilang-

kilang tekstil dan elektronik. MNWOB bekerja

dengan pekerja-pekerja migran wanita Burma

dalam sektor-sektor yang lain.

Tugas-tugas utama semua organisasi-organisasi

ini adalah menyediakan kemudahan

perkhidmatan separuh undang-undang ke atas

hak-hak pekerja migran dan berurusan dengan

badan-badan NGO yang berkaitan dan Persatuan

23

Perumahan untuk pekerja migran, Majestic Heights di Paya, Pulau Pinang, Malaysia

Buruh untuk menyediakan sokongan yang

seterusnya. BCM/s NLD-LA-Burma juga

menyediakan perkhidmatan secara lansung

dengan menemani pekerja-pekerja migran ke

hospital. Visi BCM adalah untuk memperkasakan

pekerja-pekerja migran untuk menjadi agent

kepada perubahan masa depan Burma. Oleh itu,

kebanyakkan pekerja-pekerja migran yang

mengikuti aktiviti-aktiviti BCM adalah

mempelajari tentang demokrasi dan juga hak-

hak mereka sebagai pekerja. WH4C memberi

pendidikan tentang hak-hak asasi manusia dan

buruh dan mengadakan latihan ke atas cara-cara

redress di Malaysia untuk pekerja-pekerja

migran. Mereka juga menerbitkan bahan-bahan

pembelajaran untuk membolehkan pekerja-

pekerja migran memahami hak-hak mereka dan

kempen untuk perubahan polisi di peringkat

negara, serantau dan antarabangsa. Di peringkat

negara, WH4C bekerja dengan NAMM, National

Trade Unions, The Department of Labour dan

The National Human Rights Commission

(SUHAKAM). Di peringkat regional, mereka

bekerja dengan The Mekong Migration Network

and the Asia Pacific Forum on Women, Law and

Development (APWLD) dan di peringkat

antarabangsa, dan dengan The Clean Clothes

Campaign, Good Electronics Network and Worker

Rights Consortium.

Semua organisasi-organisasi yang telah ditemu

ramah menekankan kepada kepentingan dalam

pendidikan dan memperkasakan pekerja-pekerja

migran ke atas hak-hak mereka. Oleh itu mereka

dapat mengambil tindakan sendiri untuk mencari

keadilan dan meningkatkan kehidupan mereka.

Kerja-kerja memperkasaan di jalankan melalui

latihan dan kaunseling ke atas hak-hak pekerja,

undang-undang, hak-hak kesihatan dan polisi-

polisinya dan juga membantu pekerja-pekerja

migran untuk mendapatkan akses kepada

perkhidmatan masyarakat seperti penjagaan

kesihatan. Apabila pekerja-pekerja migran

memutuskan untuk membuat aduan tentang

majikan mereka kepada Jabatan Buruh, mereka

akan dirujuk kepada Kongres Persatuan Tenaga

Buruh Malaysia selepas menerima maklumat

yang bersesuaian daripada organisasi-organisasi

komuniti yang mana akan bersama-sama dan

membantu pekerja-pekerja migran dalam proses-

proses di mahkamah.

Selain itu, kumpulan-kumpulan yang telah

ditemuramah bersetuju bahawa pentingnya

untuk menjalankan latihan yang lebih

mengkhususkan kepada hak-hak wanita. Walau

bagaimanapun, kebanyakan kumpulan-kumpulan

komuniti seperti The Malaysian Trade Union

Congress, NLD dan BCM adalah di dominasikan

oleh kaum lelaki. Oleh itu, mereka mendapati

bahawa mereka perlu mengubah latihan-latihan

yang lebih memfokuskan kepada hak-hak wanita

dan memberi ruang kepada pekerja-pekerja

wanita untuk berbincang secara bebas.

Cabaran utama yang telah dikenal pasti oleh

semua organisasi-organisasi adalah jumlah besar

pekerja-pekerja migran daripada negara Burma

yang tidak mempunyai dokumen yang sah dan

oleh itu adalah amat sukar untuk menuntut hak-

hak mereka. Keadaan yang sukar juga kepada

pekerja-pekerja migran Burma yang mempunyai

dokumen yang sah kerana kurang mendapat

sokongan daripada duta mereka dibandingkan

dengan duta-duta negara yang lain dimana

mereka menyediakan perlindungan kepada

pekerja-pekerja migran yang dalam kesusahan.

Menurut pemerhatian oleh organisasi-organisasi

tersebut, apabila pekerja-pekerja migran Burma

cuba menghubungi duta Myanmar untuk

meminta pertolongan, jawapan yang diberikan

oleh duta adalah mereka tidak dapat berbuat

apa-apa.

Kumpulan-kumpulan tersebut juga telah

mengenal pasti kurangnya penguatkuasaan

dalam undang-undang buruh oleh kerajaan

Malaysia, polisi-polisi dan praktis diskriminasi

terhadap pekerja-pekerja migran dan sikap sikap

patriarki dalam masyarakat terhadap wanita

asing yang membuat lebih sukar bagi wanita

untuk mengambil tindakan dalam menuntut hak-

hak mereka. Mereka juga mendapati bahawa

pihak berkuasa di dalam negara mereka (Majlis

Jabatan Keamanan dan Keselamatan di Burma)

hanya bekerja untuk agensi pengambilan dan

agensi sumber buruh luar bagi mengumpul

bayaran dan tidak membantu pekerja-pekerja

migran.

24 S

ek

ata

n H

ak

wa

nit

a p

ek

erj

a m

igra

n d

i T

ha

ila

nd

, Ke

mb

oja

da

n M

ala

ysi

a

Walaupun cabaran-cabaran ini meningkat,

terdapat beberapa cerita kejayaan yang ketara.

Pada tahun 2009, WH4C dan rakan mereka telah

bekerja bersama untuk membantu seorang

pekerja Burma yang telah cedera di tempat

kerja. Selepas kecederaan, pekerja tersebut

hilang pekerjaan dan menjadi penganggur,

kehilangan permit kerja membuatkan dia

menjadi seorang migran yang tidak sah.

Organisasi-organisasi telah membantu pekerja

menerima kembali gaji dan ganti rugi bagi

kecederaannya. Ini merupakan kes pertama di

mana migran tidak didokumenkan dapat berjaya

untuk menuntut faedah tersebut.

Sejak itu, terdapat peningkatan dalam jumlah

tindakan yang telah dibawa oleh pekerja migran

dalam menuntut hak-hak mereka. Kumpulan-

kumpulan sokongan terus meningkatkan

kebimbangan dari masyarakat migran kepada

pihak awam dan pihak berkuasa yang relevan,

dan melaporkan tindak balas balik dari pihak

berkuasa untuk masyarakat migran. Keyakinan

pekerja migran menunjukkan peningkatan, dan

mereka menjadi lebih bersedia untuk

memperjuangkan hak-hak mereka.

PEMBELA HAK ASASI MANUSIA HADAPI RISIKO

Organisasi-organisasi dan individual yang

menjalankan kempen ke atas hak-hak migran di

Malaysia berhadapan dengan risiko daripada

syarikat-syarikat atau kerajaan. Ini dinyatakan

dalam kes yang masih berterusan iaitu kes

Asahi Kosei menentang pejuang hak asasi

manusia iaitu Charles Hector.

Asahi Kosei Malaysia Sdn Bhd adalah sebuah

syarikat Jepun yang mempunyai pekerja

seramai 1,700 dimana ianya mengeluarkan die-

case aluminium untuk peralatan hard disk.

Pekerja-pekerja migran Burma yang bekerja di

kilang ini dikatakan mendapat gaji yang sedikit

seperti yang dijanjikan, kesusahan untuk

mendapatkan cuti sakit dan perampasan

passport. Selain daripada itu, mereka telah

diancam untuk dihantar pulang ke negara

mereka apabila mereka telah membuat aduan

kepada Suruhanjaya Hak Asasi Manusia,

Jabatan Tenaga Kerja, Kongres Kesatuan

Sekerja Malaysia, dan pejuang hak asasi

manusia iaitu Charles Hector pada bulan

Februari 2011.

Charles Hector menghubungi Asahi Kosei untuk

mendapatkan penjelasan daripada syarikat

tersebut berkenaan dengan ancaman untuk

penamatan dan pembuangan pekerja. Selepas

tidak menerima sebarang maklum balas dari

syarikat itu, Hector mula mendokumentasikan

dakwaan di laman blog beliau. Syarikat itu

kemudian memfailkan tuntutan mahkamah

terhadap Hector dengan menuntut pampasan

sebanyak 10 juta (£ 2 juta) dan permohonan

maaf secara terbuka dan pemadaman blognya.

Syarikat itu mengatakan bahawa mereka sedang

difitnah dan mereka tidak mempunyai sebarang

hubungan kerja dengan pekerja-pekerja kerana

pekerja-pekerja yang dibekalkan oleh seseorang

ejen alihdaya. Kes itu telah menimbulkan

persoalan-persoalan seperti siapakah yang

bertanggungjawab untuk rawatan pekerja

sebagai majikan, dan juga telah menonjolkan

risiko berkempen untuk hak migran di Malaysia.

Pada 25 Ogos 2011, Charles Hector dan Asahi

Kosei mencapai penyelesaian dengan syarat-

syarat yang menetapkan bahawa Hector akan

membayar RM1 (£ 200,000) dalam kos dan RM1 l

(£ 200,000) sebagai ganti rugi kepada Asahi

Kosei. Satu syarat tambahan iaitu Hector

hendaklah mematuhi penerbitan iklan separuh

muka dalam dua akhbar harian kebangsaan. Kes

ini menunjukkan bagaimana kuat dan pentingnya

korporat dalam mengambil alih dan menutup

mulut pejuang hak asasi manusia. Dengan

menggunakan saman fitnah yang terlalu tinggi

terhadap pembela hak asasi manusia yang

melaporkan penyalahgunaan korporat telah

mewujudkan duluan yang berbahaya dengan

memberi kesan memasyghulkan terhadap kerja

yang sah kepada pejuang hak asasi manusia

pada masa akan datang.

25

Kajian kes Thailand, Malaysia dan Kemboja

mendedahkan strategi ekonomi dan

pembangunan yang sama bagi ketiga-tiga

negara. Setiap negara telah memberi

tumpuan kepada pembangunan ekonomi

yang berorientasikan kepada eksport dan

cuba untuk menarik ramai pelabur asing

(FDI). Usaha kerajaan untuk menarik

pelaburan asing sering dijelaskan sebagai

satu cara untuk meningkatkan

pembangunan ekonomi makro,

mewujudkan peluang pekerjaan dan

mengurangkan kemiskinan di seluruh

negara. Namun untuk menarik FDI, setiap

kerajaan telah mewujudkan zon ekonomi

khas (SEZs) di mana gaji disimpan sangat

rendah untuk mengekalkan daya saing.

Pekerja - terutama wanita pekerja migran

- hanya diberi status sementara bagi

memastikan fleksibeliti dan boleh guna

pakai.

SEZs memang tertumpu kepada kawasan-

kawasan yang menarik buruh migran, yang

kurang mampu untuk menuntut hak-hak mereka.

SEZs ini bergantung kepada kejayaan mereka

pada pergerakan sulit oleh pekerja migran, tetapi

pekerja-pekerja ini telah dieksploitasi, ditangkap

dan dihantar pulang. Status imigresen pekerja

migran di Thailand dan Malaysia adalah rapuh

walaupun mereka didokumenkan. Namun

majikan dan ejen kerap merampas dokumen-

dokumen peribadi migran, walaupun mereka

mempunyai hak untuk menyimpan dokumen

mereka sendiri. Mereka yang tidak

didokumenkan kerana takut ditangkap, ditahan

dan diusir jika mereka mengadu tentang

keadaan kerja. Di Kemboja,walaupun migran luar

bandar tidak menghadapi cabaran imigresen,

mereka tetap mempunyai sedikit atau tidak ada

jaminan kerja dan kontrak pekerjaan mereka

biasanya hanya untuk 3-6 bulan. Majikan

bermanafaat daripada peningkatan daya saing

akibat daripada industri yang berorientasikan

eksport seperti industri pakaian dan tekstil di

Kemboja, Malaysia dan Thailand dan industri

elektronik di Malaysia adalah berbahaya kerana

kerapuhannya dalam menguatkuasakan piawaian

undang-undang upah dan syarat-syarat untuk

pekerja wanita asing. Dalam ketiga-tiga negara

ini, wanita-wanita berjuang untuk memenuhi

keperluan asas mereka , menghabiskan masa

yang banyak berbanding dengan pekerja perlu

lakukan di UK untuk membayar bagi komoditi

asas. Satu hari bekerja biasa dalam industri

tekstil dan pakaian biasanya kerap melanggar

undang-undang buruh negara yang menetapkan

lapan jam sehari. Dalam ketiga-tiga negara,

migran wanita dilaporkan bekerja lebih dari 10

jam. Majikan hanya mengambil kira 10 atau 11

jam kerja lebih masa dengan bayaran kerja lebih

masa dan sering dikira pada kadar yang rendah

berbanding yang ditetapkan dalam undang-

undang buruh .

Kebanyakan migran menjimatkan wang mereka

untuk tujuan pengiriman wang di negara mereka

sehingga ramai pekerja perlu mengurangkan

perbelanjaan asas seperti makanan disebabkan

gaji yang rendah. Pendapatan yang mereka

perolehi tidak mencukupi untuk menyara

kehidupan dan perbelanjaan asas keluarga

mereka daripada meningkatkan status sosio-

ekonomi mereka. Migran di Malaysia jarang

dapat menghantar wang ke rumah mereka,

terutama bagi tempoh enam bulan pertama,

kerana mereka perlu membayar balik yuran

agensi pengambilan dan cukai lain yang dipotong

daripada upah oleh majikan mereka.

Persekitaran kerja yang menjejaskan

kesejahteraan fizikal dan mental pekerja migran

wanita, terutama kerana mereka sering tidak

mempunyai akses kepada penjagaan kesihatan

dan perkhidmatan asas yang lain.

Pekerja migran wanita di Thailand dan Malaysia

tidak diberikan cuti sakit berbayar, manakala

pekerja kilang pakaian di Kemboja berhak

kepada cuti sakit berbayar tetapi menghadapi

beberapa halangan untuk mendapatkannya.

Dalam ketiga-tiga negara, ramai pekerja migran

tinggal berdekatan dengan kilang atau di asrama

yang disediakan oleh majikan mereka. Keadaan

mereka sering sesak dan tidak bersih, dan para

pekerja migran melaporkan kekurangan

keselamatan di tempat kediaman mereka atau di

perjalanan antara rumah dan tempat kerja

mereka.

Kesimpulan

26

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

Wanita-wanita dari tiga negara ini dinafikan hak-

hak kesihatan reproduktif dan berhadapan

dengan diskriminasi sekiranya mereka hamil. Di

Malaysia, pekerja migran wanita harus menjalani

pemeriksaan kesihatan dan ujian kehamilan

sebelum memasuki negara ini dan tidak akan

diberikan permit kerja sekiranya ujian di dapati

positif. Apabila telah berada di Malaysia, mereka

sekali lagi diwajibkan untuk diuji, dan sekiranya

didapati keputusan ujian adalah postif, mereka

akan dihantar balik. Di Thailand, polisi ini tidak

disampaikan secara rasmi; tetapi pekerja migran

wanita tidak layak untuk mengambil cuti bersalin

dan hanya boleh tinggal di negara ini jika mereka

bekerja. Kebanyakan majikan memecat wanita

yang hamil, di mana keadaan ini menyebabkan

mereka kehilangan status yang sah untuk terus

tinggal di negara ini.

Pekerja migran wanita di ketiga-tiga negara ini

berhadapan dengan halangan untuk melibatkan

diri secara aktif dalam kesatuan sekerja. Tanpa

kesatuan, wanita kekurangan kuasa tawar-

menawar kolektif dan perlu sentiasa bersaing

dengan majikan tempatan, yang sama sekali

tidak mendatangkan perubahan secara meluas.

Di Thailand, pekerja migran dibenarkan untuk

menjadi ahli kesatuan sekerja tetapi mereka

tidak dibenarkan untuk menubuh kesatuan. Oleh

kerana tempoh bekerja yang panjang, sekatan

ke atas perjalanan, gaji yang rendah dan

kesukaran memahami bahasa tempatan, adalah

hampir mustahil bagi pekerja migran wania

untuk memainkan peranan yang aktif dalam

kesatuan sekerja Thai. Di Malaysia, pekerja

migran dibenarkan menjadi ahli kesatuan

sekerja, tetapi kebanyakkan kontrak pekerjaan

melarang mereka daripada terlibat dalam

sebarang aktiviti kesatuan. Walaupun tidak ada

sekatan undang-undang ke atas wanita untuk

menyertai atau menubuhkan kesatuan sekerja di

Kemboja, kesatuan sekerja yang berdikari akan

beroperasi dalam keadaan yang berbahaya dan

dalam ketakutan.

Pekerja migran wanita selalunya tidak

mempunyai pengetahuan tentang apa jenama

yang mereka hasilkan, dan ini adalah salah satu

faktor yang menyebabkan mereka tidak

mempunyai hak untuk berunding. Pekerja tidak

tahu mengenai kod kelakuan meliputi kilang

mereka, walaupun sesetengah pekerja migran di

Malaysia dan Thailand mengatakan bahawa

mereka melihat wakil-wakil jenama besar atau

pelawat asing lain melawat kilang mereka. Dalam

kes Malaysia, trend menggunakan kontraktor

pekerja untuk mengelakkan pengambilan

langsung menimbulkan kekeliruan siapa

sebenarnya yang bertanggungjawab ke atas

pekerja migran tersebut secara sah dan

mengakibatkan kebanyakan majikan mengelak

daripada membela hak pekerja.

Dalam ketiga-tiga negara yang diketengahkan di

dalam laporan ini, organisasi akar umbi

menekankan kepentingan untuk membina

jaringan dan kerjasama di peringkat

antarabangsa untuk menekan kerajaan, pembeli

antarabangsa dan pembekal untuk menghormati

hak-hak pekerja.

War On Want sedang berkempen untuk gaji dan

persekitaran kerja yang sesuai bagi semua

pekerja yang membekalkan kepada syarika-

syarikat British, walau di mana pun mereka

berada di dunia. Dengan ini, kami menyeru

kepada semua pembaca laporan ini untuk:

1. Menyeru Kerajaan UK untuk

menghentikan syarikat- syarikat daripada

terus mengaut keuntungan hasil daripada

pemerasan tenaga buruh.

War on Want menggesa kerajaan UK untuk

menubuhkan satu Suruhanjaya khusus iaitu

Perniagaan, Hak Asasi Manusia dan Alam Sekitar

untuk menghendaki syarikat-syarikat British

menerangkan atau menerima tanggungjawab

atas tindakan eksploitasi dalam rantaian bekalan

mereka. Suruhanjaya tersebut mempunyai kuasa

untuk menyiasat aduan daripada pekerja yang

27

hak mereka telah dilanggar dalam rantaian

bekalan yang berkhidmat untuk peruncit British.

Ia juga akan memenuhi panggilan daripada John

Ruggie, bekas wakil khas PBB mengenai

perniagaan dan hak asasi manusia, supaya

mekanisme ketidakpuasan hati bukan kehakiman

ditubuhkan di peringkat kebangsaan untuk

melengkapkan saluran kehakiman untuk mencari

penyelesaian.27

Sila tulis kepada Rt Hon Kenneth Clarke QC,

Setiausaha Negara Keadilan, 102 Petty France,

London SW1H 9AJ, menyeru pengenalan

Suruhanjaya Perniagaan, Hak Asasi Manusia dan

Alam Sekitar untuk melindungi hak-hak pekerja

dalam rantaian pembekalan peruncit-peruncit

British

2. Menggesa kepada semua syarikat

pengambilan daripada Thailand, Malaysia

dan Kemboja untuk menghormati hak dan

suara-suara pekerja migran dalam rantaian

bekalan mereka.

Ini termasuk perundingan rapat dengan

Persatuan Pekerja Migran atau NGO yang

berkaitan, menyokong perkembangan persatuan

pekerja serta wakil-wakilnya, dan secara rasmi

mengiktiraf hak pekerja migran untuk

mempunyai hak kepada tawar-penawaran

kolektif.

3. Menyeru Ahli Parlimen anda untuk

menekan kepada penamatkan eksploitasi

pekerja dalam rantaian bekalan di luar

negara.

Sila tulis kepada Ahli Parlimen anda meminta

mereka:

(a) untuk menyokong pengenalan Suruhanjaya

khusus pada Perniagaan, Hak Asasi Manusia dan

Alam Sekitar

(b) untuk menyertai Kumpulan Semua Pihak

Parlimen mengenai Tanggungjawab Korporat

Antarabangsa: Perniagaan, Hak Asasi Manusia

dan Alam Sekitar

Jika anda tidak tahu nama MP anda, anda boleh

menemuinya di www.theyworkforyou.com

4. 4. Sertai War on Want dan membawa

keadilan untuk pekerja-pekerja di seluruh

dunia.

Ia adalah hanya hasil daripada sokongan ahli-ahli

yang berdedikasi daripada orang awam dan para

kesatuan pekerja di UK yang membolehkan War

on Want boleh meneruskan kempen untuk hak-

hak pekerja di seluruh dunia. Sila sertai kami

dengan menjadi ahli War on Want hari ini - pergi

ke www.waronwant.org/joinus atau hubungi

kami di 020 7324 5046

28 S

ek

ata

n H

ak

wa

nit

a p

ek

erj

a m

igra

n d

i T

ha

ila

nd

, Ke

mb

oja

da

n M

ala

ysi

a

Cambodia Thailand (gaji pekerja migran

yang biasa)

Malaysia UK (gaji minima)

harga jam kerja yang

diperlukan

untuk

mendapatkan ini

harga jam kerja yang

diperlukan

untuk

mendapatkan ini

harga jam kerja yang

diperlukan

untuk

mendapatkan ini

harga jam kerja yang

diperlukan

untuk

mendapatkan ini

Nasi (1kg) 1,170 riel

(17p)

1 jam 30 baht

(60p)

Hampir 2.5 jam 6 RM

(£1.20)

2.7 hours £2 20 mins

Minyak

masak (1

liter)

7,000 riel

(£1.10)

Hampir 6 jam 50 baht

(£1)

4 jam (subsidi

kerajaan)

(80p)

1.8 hours £1.80 18 mins

Ayam (1kg) 1,900 riel

(30p)

Hampir 2 jam 75 baht

(£1.50)

6 jam 19.5 RM

(£4)

9 hours £2.50 25 mins

Petrol (1

liter)

5,000 riel

(80p)

Lebih dari 4 jam 40 baht

(80p)

Lebih 3 jam 1.9 RM

(subsidi kerajaan) (40p)

Lebih kurang 45

minit

£1.35 Lebih kurang

15 mins

29

Notes 1The unelected military regime in Burma changed the name of the country to Myanmar. Researchers forthis report prefer to use the name Burma until the people of that country have the opportunity to choose for themselves. 2 Office of National Security Council figures, cited in UNGASS Country Progress Report: Thailand, UnitedNations, 2010 3 Vichaya Pitsuwan and Nanchanok Wongsamuth, ‘Thai Textile Exports Set to Pick Up’, Bangkok Post, 23 July 2009 4 Nanchanok Wongsamuth, ‘Incentives Sought to InvestOverseas’, Bangkok Post, 7 January 2011 5 Data on supply chain sourcing taken from company factory lists, annual reports and other records. 6 Minimum wages in Thailand vary by province. The 2010 rate for Bangkok and Samut Prakarn was 206 baht per day, increased in 2011 to 215 baht a day. In Chiang Mai it was 171 baht, increased to 180 baht in 2011. 7 See, for example, the case of Burmese migrant Charlie Tiyu, ‘Chained to a hospital bed with no escape’, Bangkok Post, 3 February 2011 8 Labour and Social Trends in Cambodia 2010, Cambodian National Institute of Statistics and ILO, September 2010 9 Cambodian Women Migrant Workers: Findings froma Migration Mapping Study, UNIFEM, June 2006 10 World Investment Report 2011: Non-Equity Modes ofInternational Production and Development, UNCTAD,July 2011 11 Kaoru Natsuda, Kenta Goto and John Thoburn, ‘Challenges to the Cambodian Garment Industry in the Global Garment Value Chain’, Working Paper No. 09-3, Ritsumeikan Center for Asia Pacific Studies,July 2009 12 Kang Chandararot, Sok Sina and Liv Dannet, ‘Rapidassessment of the impact of the financial crisis inCambodia’, ILO Asia-Pacific Working Paper Series,ILO, March 2009 13 Measuring Competitiveness and Labor Productivity inCambodia’s Garment Industry, USAID, June 2005 14 Data on supply chain sourcing taken from company factory lists, annual reports and other records.

15 Kong Sothanarith, ‘Unions Want Longer Contractsfor Workers’, VOA Khmer, 26 May 2010 16 ‘More Than 2.3 Million Foreigners Registered Under6P Programme’, Bernama (Malaysian National NewsAgency), 5 September 2011 17 Asrul Hadi Abdullah Sani, ‘Foreign Worker Levy Hike 2011’, Malaysian Insider, 20 May 2010 18 Migration in a Digital Age: Migrant Workers in the Malaysian Electronics Industry, WEED, December 2010 19 ‘Industries in Malaysia: Textiles and Apparel Industry’,Malaysian Investment Development Authority, www.mida.gov.my 20 Thin Lei Win, ‘Sabah’s stateless children seek officialstatus’, Alertnet, 23 August 2011; ‘Malaysia’, JointUnited Nations Initiative on Mobility and HIV/AIDSin South East Asia, www.junima.org; Undocumented Migrants and Refugees in Malaysia: Raids, Detention and Discrimination, International Federation for Human Rights and SUARAM, March 2008 21 Philip Robertson, ‘Migrant Workers in Malaysia: Issues, Concerns and Points for Action’, Fair Labor Association, October 2008 22 Data from Malaysian Investment Development Authority, cited in Migration in a Digital Age: Migrant Workers in the Malaysian Electronics Industry,WEED, December 2010 23 Data on supply chain sourcing taken from companyfactory lists, annual reports and other records. 24 For convenience of illustration, the conversion ratefrom Malaysian Ringgit to sterling has been roundedup throughout this report to RM 5 = £1. 25 Sylvia Looi, Florence A. Samy and A. Raman, ‘Subra: No reason for bosses to hold passports’, The Star Online, 25 October 2008 26 See The Reality of Rights: Barriers to accessing remedieswhen business operates beyond borders, CorporateResponsibility (CORE) Coalition and London Schoolof Economics, London, April 2009 27 Guiding Principles on Business and Human Rights:Implementing the United Nations ‘Protect, Respect andRemedy’ Framework, Final report of the SpecialRepresentative of the Secretary-General on theissue of human rights and transnational corporationsand other business enterprises, John Ruggie, UNdocument A/HRC/17/31, 21 March 2011

Se

ka

tan

Ha

k w

an

ita

pe

ke

rja

mig

ran

di

Th

ail

an

d, K

em

bo

ja d

an

Ma

lay

sia

30