universiti putra malaysia prestasi kerja penguasa … · universiti putra malaysia prestasi kerja...
TRANSCRIPT
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA
PRESTASI KERJA PENGUASA-PENGUASA KASTAM DI JABATAN KASTAM DAN EKSAIS DIRAJA MALAYSIA
AB. HAMID BIN SALLEH
FPP L 1995 6
PRESTASI KERJA PENGUASA-PENGUASA KASTAM 01 JABATAN KASTAM DAN EKSAIS DIRAJA MALAYSIA
Oleh
AB. HAMI D BIN SALLEH
Tesis d i kemu kakan kepada Pusat Pengembangan dan Pendid ikan Lanj utan, Universiti Pertanian Malaysia sebagai
memenuh i sebahagian syarat u ntuk mendapatkan ijazah Master Sains (Pendid ikan Pengembangan)
Mei 1 995
PENGHARGAAN
Syukur Alhamdulil lah Kehadrat Allah S .W.T. yang telah memberi
kesabaran dan keyakinan kepada saya bag i menyempurnakan ka jian in i .
Saya amat terhutang bud i kepada mereka yang terl ibat dalam semua
peringkat ka jian .
Penghargaan yang amat t inggi ingin saya ucapkan kepada Profesor
Madya Dr. Ha jjah Aminah Ahmad selaku pengerusi Jawatankuasa
Penyel iaan yang telah beg itu sabar dan komited membimbing serta memberi
banyak tun juk a jar dan idea-idea yang bernas pad a setiap peringkat ka jian
in i . Penghargaan yang tingg i juga ing in saya ucapkan kepada Dr. Ra ja
Ahmad Ta juddin Shah dan Dr. Haji Turiman Suandi selaku ahl i -ah l i
Jawatankuasa Penyeliaan yang telah banyak memberi nasihat, cadangan
dan panduan yang amat berguna hingga membawa penyempurnaan ka jian
in i .
Selain daripada itu penghargaan in i ing in saya ucapkan kepada
Profesor Dr. Haji Rahim Md . Sail , Profesor Madya Dato ' Dr. H j. Mohd . Nasir
Ismail, Profesor Madya Dr. Haji Mohd. Fadzillah Kamsah dan semua
pensyarah dan anggota-anggota Pusat Pengembangan dan Pendid ikan
Lan jutan yang telah banyak membantu saya dalam men jayakan ka jian in i.
Saya juga mengucapkan setinggi penghargaan kepada Yang
8erbahagia Dato ' Haji Mohd. Nor b in Abdul Hamid , Ketua Pengarah Kastam
Malaysia, C ik Zaleha Hamzah , Timbalan Pengarah Kastam dan semua
pegawai-pegawai Kanan Kastam yang terl ibat dalam ka jian in i d i atas
dorongan dan kerjasama yang d iberikan .
Kepada Puan Khiriyah b inti Ahmad setingg i-tinggi terima kasih saya
ucapkan kerana telah bertungkus lumus membantu kerja-kerja
memformatkan keselu ruhan draf tesis in i .
Kepada isteri saya Mastura Othman dan anak saya Mohamad Hafiz,
saya amat menghargai kesabaran dan kerjasama yang d iberikan . Ucapan
berbanyak terima kasih juga saya ucapkan kepada semua yang terl ibat
secara langsu ng atau tidak langsung dalam men jayakan ka jian in i .
i i
KANDUNGAN
Muka Surat
PENGHARGAAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . .
SENARAI JADUAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . vi i
SENARAI RAJAH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . :................................. XI
ABSTRAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . XII
ABSTRACT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ... .. XIV
BAB
I I
PENDAHULUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Latar Belakang Masalah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Kenyataan Masalah . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8 Objektif Kaj ian . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9 Kepentingan Kaj ian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Skop Kaj ian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
SOROTAN LlTERATUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . Tingkah Laku Ind ividu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .
Faktor I nd iv idu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Faktor Persekitaran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I nteraksi antara Faktor I nd ividu
23 25 26 27
d an F aktor Persekitaran . .. ... . ... .... . . . . . . . .. . . . . . . . . 28 Pendekatan Kognitif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Pendekatan Peneguhan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Prestasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1 Pengukuran Prestasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Model Tingkahlaku yang Ada Kaitannya dengan Angkubah Kaj ian . . . . . .. . . . . . . . . . .... . . . . 38
i i i
I I I
IV
Muka surat
Motivas i Kerja . . . . . . . . . . . . . . .... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .... . . . . . . . . . . . 42 Gan jaran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Teori Proses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Teori Perjangkaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Ka jian Berkaitan dengan T eori Perjangkaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Kebolehan Bekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1 Ciri-Ciri Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Ciri-Ciri Peribad i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 H ipotesis Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Model Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Defin is i I sti lah-Isti lah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
METODOLOGI KAJIAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kawasan Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Populasi dan Persampelan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rekabentuk Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peralatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pra U ji Soalsel id ik dan U jian Kebolehpercayaan . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pengumpulan Data . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Penganal isisan Data . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciri-C iri Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kebolehan Bekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prestasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Limitasi Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HASI L PENYELIDIKAN DAN PERBINCANGAN Maklumat Latarbelakang
73 73 75 78 78
79 8 1 83 84 85 87 88 89 89
9 1
Responden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . 9 1 Kategori Perkhidmatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 91 Jantina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 92 Keturunan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Umur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 93 Pendapatan Bulanan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
iv
Tempoh Perkhidmatan dengan JAKED . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Taraf Pend id ikan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciri-Ciri Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Identiti Tugas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kepelbagaian Kemahiran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maklum Balas Tugas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .
Autonomi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Keertian Tugas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potensi Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Valens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I nstrumental iti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perjangkaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kebolehan Bekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pengetahuan . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ke lTlahiran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Keupayaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prestasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tahap Prestasi Kerja meng ikut Kategori Perkhidmatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tahap Prestasi Kerja meng ikut Jantina . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Angkubah Bebas dengan Angkubah Bergantung dan Ujian H ipotesis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Angkubah-angkubah di bawah Ciri-ciri Peribadi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Setiap Angkubah Ci ri-ciri Kerja dan Skor Potensi Motivasi Kerja . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Angkubah-angkubah di bawah Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Angkubah-angkubah di bawah Kebolehan Bekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Faktor Motivasi Kerja, C iri-ciri Kerja , Kebolehan Bekerja dan Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
v
Muka Surat
95 96 98
1 00 1 00 1 0 1 1 02 1 02 1 03 1 03 1 05 1 06 1 07 1 07 1 1 0 1 1 1 1 1 2 1 1 2 1 1 3
1 1 4 1 1 6
1 1 7
1 1 7
1 1 9
1 20
1 2 1
1 22
v
Muka Surat
Angkubah-angkubah dan Faktor Penun juk Ramal Kepada Prestasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 24
RINGKASAN, RUMUSAN DAN IMPLIKASI PENYELIDIKAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 30 Ringkasan Latarbelakang Masalah Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 30 Ob jektif Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 32 Metodolog i Penyel id ikan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 33 Ringkasan Hasi l Penyel id ikan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 35 Kesi rnpu lan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 37 Impl ikasi Penyel id ikan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 39 Cadangan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 44 Cadangan untuk Penyel id ikan Akan Datang . . . . . . . . . . 1 48
RUJUKAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 50
LAMPI RAN Lampiran A: Jadual Soalsel idik I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 56 Lampiran B : Jadual Soalsel idik I I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 66 Lampiran C : Surat Menyurat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 73 Lampiran 0: Jadual Tambahan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 75 Lampiran E: Matriks Korelasi bag i Angkubah-
Angkubah Ka jian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 86
LATAR D IR I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 87
vi
SENARAI JADUAL
Jadual Muka Surat
1
2
3
4
5
6
7
Taburan Penguasa-Penguasa Kastam mengikut Kategori Perkh idmatan dan Stesen/Negeri yang Dipi l ih
Taburan Responden meng ikut Kategori Perkhidmatan dan NegeriiStesyen yang Dip i l ih . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ringkasan Anal isis Kebolehpercayaan
Jumlah dan Peratusan Responden meng ikut Kategori Perkh idmatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J umlah dan Peratusan Responden meng ikut Jantina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
J umlah dan Peratusan Responden meng ikut Keturunan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Taburan Responden meng ikut Umur
8 Taburan Responden meng ikut
76
77
83
92
92
93
94
Pendapatan Bu lanan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
9 Taburan Responden meng ikut Tempoh Perkhidmatan dengan JAKED . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
1 0 J umlah dan Peratusan Responden mengikut Taraf Pendid ikan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
1 1 J umlah dan Peratusan Responden meng ikut Bidang Pengkhususan d i Peringkat Ijazah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
1 2 Purata dan Sisihan Lazim bag i Angkubah-Angkubah di bawah Ciri-Ciri Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
vi i
1 3 Purata dan Sisihan Lazim bagi Angkubah-
Muka Surat
Angkubah Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 1 05
1 4 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 09
1 5 Purata dan Sis ihan Lazim bagi Angkubah-Angkubah Kebolehan 8ekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1
1 6 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Prestasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 4
1 7 Skor Prestasi Kerja mengikut Kategori Perkhidmatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 5
1 8 N i lai t bagi Perbezaan Prestasi Kerja antara Kategori Perkhidmatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 5
1 9
20
2 1
22
23
24
Skor Prestasi Kerja meng ikut Jantina
N i!ai t bagi Perbezaan Prestasi Kerja antara Jantina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Setiap Angkubah d i bawah Ciri-Ciri Peribadi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Setiap Angkubah d i bawah Ciri-Ciri Kerja dan Skor Potensi Motivasi Kerja
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Setiap Angkubah d i bawah Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Setiap Angkubah d i bawah Kebolehan 8ekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
vi i i
1 1 6
1 1 7
1 1 8
1 1 9
1 2 1
1 22
25 Perkaitan antara Prestasi Kerja dengan Faktor-Faktor Motivasi Kerja , Ciri-ciri Kerja, Kebolehan Bekerja dan
Muka Surat
Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 23
26 Regressi Berganda Mudah antara Prestasi Kerja dan Tujuh Belas Angkubah Bebas Terpi l ih . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 27
27 Regressi Berganda Mudah antara Prestasi Kerja dan Empat Faktor Terp i l ih . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 28
28 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Identiti Tugas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 75
29 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Kepelbagaian Kemahiran
30 Taburan Responden meng ikut Skor Purata
1 75
Terhadap Angkubah Maklumbalas Tugas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 76
3 1 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Autonomi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 76
32 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Keertian Tugas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 77
33 Taburan Responden meng ikut Skor Potensi Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 77
34 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Valens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 78
35 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah I nstrumentaliti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 78
36 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Perjangkaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 79
37 Taburan Responden meng ikut Skor Motivasi Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 79
ix
38 Oarjah Kepentingan Berbagai Ganjaran
Muka Surat
di bawah Angkubah Valens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 80
39 Oarjah Kepentingan Sifat-Sifat atau Trait di bawah Angkubah Persepsi Terhadap Peranan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8 1
40 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Pengetahuan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 82
4 1 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Kemahiran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 82
42 Taburan Responden meng ikut Skor Purata Terhadap Angkubah Keupayaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 83
43 Taburan Responden mengikut Skor Purata Kebolehan Bekerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 83
44 Purata dan Sisihan Lazim bagi Empat Jenis Pengetahuan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 84
45 Purata dan Sis ihan Lazim bag i Enam Jenis Kemahiran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 85
46 Purata dan Sisihan Lazim bag i Oua Jenis Keupayaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 85
x
SENARAI RAJAH
Rajah Muka Surat
1 Model Motivasi Porter Dan Lawler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2 Model Ciri-Ciri Kerja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1
3 Model Kaj ian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
xi
Abstrak tesis yang d ikemukakan kepada Senat Un iversiti Pertanian Malaysia sebagai memenuh i sebahagian daripada keperluan untuk Ijazah Master Sains.
Pengerusi Fakulti
PRESTASI KERJA PENGUASA-PENGUASA KASTAM 01 JABATAN KASTAM DAN EKSAIS DIRAJA MALAYSIA
Oleh
AB. HAMI D BIN SALLEH
Mei 1 995
Aminah Ahmad , Ph .D . Pusat Pengembangan dan Pendidikan Lanjutan
Objektif utama kaj ian ini ialah untuk mengetahu i faktor-faktor yang
mempengaruh i prestasi kerja d i kalangan Penguasa Kastam, Jabatan
Kastam dan Eksais Diraja Malaysia . Seramai 1 45 orang Penguasa-
Penguasa Kastam yang bertugas dalam aktiviti Perkhidmatan Kastam dan
Cuka i Dalaman d i enam buah negeri Semenanjung Malaysia dan d i I bu
Pejabat Kastam telah d ipi l ih sebagai responden kaj ian in i .
Kajian in i adalah satu penyelid ikan perkaitan untuk mel ihat hubungan
antara prestasi kerja sebagai angkubah bergantung dengan angkubah bebas
yang terd i ri daripada beberapa faktor terp i l ih . Faktor-faktor tersebut ialah
motivasi kerja (mengandung i tiga angkubah iaitu valen , instrumental iti dan
perjangkaan) , kebolehan bekerja (mengandungi t iga angkubah iaitu
pengetahuan , kemahiran dan keupayaan) , ciri-ciri kerja (mengandung i l ima
x i i
angkubah , iaitu kepelbagaian kemah i ran , identiti tugas, keertian tugas,
autonomi kerja dan maklum balas tugas), ciri-ciri peribad i (mengandung i
empat angkubah iaitu umur, pendapatan , taraf pendidikan dan tempoh
perkhidmatan) dan persepsi terhadap peranan. Prosedu r-prosedur statistik
deskriptif dan inferential seperti taburan frekuensi , uj ian-t, korelasi Produk
Momen Pearson dan regressi berganda mudah telah d igunakan untuk
menganal isis data .
Kajian in i mendapati hanya faktor kebolehan bekerja yang pal ing kuat
menyumbang pengaruh secara signifikan terhadap prestasi kerja Penguasa
Penguasa Kastam. Kajian in i juga mendapati lima angkubah iaitu kemahiran,
keupayaan , pengetahuan, autonomi kerja dan keertian tugas mempunyai
perkaitan yang positif dan signifikan dengan prestasi kerja mereka. Prestasi
kerja Penguasa-Penguasa Kastam adalah d idapati pad a tahap baik dan
masih boleh diperbaiki melalu i peningkatan kebolehan bekerja mereka .
Kaj ian in i menyarankan kepada pihak pengurusan Jabatan Kastam dan
Eksais Diraja Malaysia supaya mempertingkatkan keberkesanan program
latihan bagi Penguasa-Penguasa Kastam.
xi i i
Abstract of thesis submitted to the Senate of Universiti Pertan ian Malaysia in partial fu lfi l lment of the requ i rements for the Degree of Master of Science.
JOB PERFORMANCE OF CUSTOM SUPERINTENDENTS IN THE ROYAL CUSTOMS AND EXCISE DEPARTMENT
OF MALAYSIA
by
AB. HAMI D BIN SALLEH
Chairman Aminah Ahmad , Ph .D.
Facu lty Centre for Extension and Continu ing Education
The main objective of this study was to identify factors influencing the
job performance of Customs Superintendents in the Royal Customs and
Excise Department Malaysia. A total of 1 45 Customs Superintendents
serving in the Customs Activity and I n land Tax activity from six states in
Pen insular Malaysia and Customs Headquarters were selected as
respondents for th is study.
The study was a correlational research to identify the relationship
between job performance, as the dependent variable, and several selected
factors . The factors were work motivation (consisting of three variables --
valens, instrumental ity and expectancy) , work abi l ity (consisting of three
variables - - knowledge, ski l ls and capabi l ity) , job characteristics (consisting
of five variables -- skil ls variety, task identity, task significance, autonomy and
feedback) , personal characteristics (consisting of four variables - - age ,
xiv
income, educational status and length of service) and role perceptions .
Descriptive and inferential statistical procedures, namely, frequency, t-test,
Pearson correlation and multiple regression were used to analyse the data.
From the study, it was found that working abi l ity is the on ly factor
influencing the job performance of Customs Superintendents. This study also
found that five variables, namely, skil ls, capabi l ity, knowledge, autonomy and
task sign ificance were related positively and sign ificantly with the ir job
performance. The job performance of Customs Superintendents were found
to be good and i t could be further improved through upgrading working
abi l it ies . The study suggested that the management authority of the Royal
C ustoms and Excise Department enhance the effectiveness of their tra in ing
programme for Customs Superintendents .
xv
BAB 1
PENDAHULUAN
Malaysia adalah sebuah negara yang sedang pesat membangun d i
rantau Asia i n i . la mempunyai berbagai organisasi kerajaan yang ditubuhkan
bag i melaksanakan urusan pembangunan negara dan pentadbiran nya.
Kerajaan Malaysia menggunakan peruntukan kewangan yang datangnya dari
berbagai sumber hasi l negara bag i perbelanjaan mengurus organ isasi
tersebut dan juga bag i pembangunan negara . Contohnya pada tahun 1 993
peru ntukan kewangan berjumlah RM44, 1 44 ,837, 530 juta telah d igunakan
bag i perbelanjaan d i atas. Peruntukan kewangan i tu datangnya dari sumber
hasi l negara seperti Cukai Pendapatan , Duti Eksport, Dut i Import , D uti
Eksais, Cukai J ualan , Cukai Perkhidmatan , Duti Stem dan lain-lain hasi l
(Anggaran Belanjawan Persekutuan , 1 993) .
Hasi l negara d i atas d ipungut dan d iuruskan oleh beberapa organisasi
kerajaan . Salah sebuah daripadanya ialah Jabatan Kastam dan Eksais Diraja
Malaysia (atau singkatannya JAKED). JAKED adalah bertanggungjawab ke
atas pungutan hasi l negara dari sumber Dut i Eksais, Dut i Import, Duti
Eksport , Cukai Tokok, Cukai J ualan , Cukai Perkhidmatan dan Levi
Kenderaan. Pada tahun 1 992 , JAKED telah memungut hasil negara
1
2
sebanyak RM1 2 ,71 0 ,985,4 1 9 iatu 33 .36 peratus daripada jumlah
keseluruhan hasi l negara berjumlah RM38. 1 0 ribu juta (Laporan Tahunan
1 992, Jabatan Kastam dan Eksais Diraja) .
JAKED merupakan sebuah organ isasi kerajaan yang telah d itubuhkan
sebelum Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan dari Kerajaan
I nggeris . Pada tahun 1 963, selepas Malaysia d iwujudkan , Jabatan Kastam
Persekutuan telah d icantumkan dengan Jabatan Kastam Negeri Sabah dan
Sarawak. Pada tahun yang sama, Jabatan Kastam dan Eksais telah
dianugerahkan dengan gelaran D IRAJA dan d ikenali dengan rasmi sebagai
Jabatan Kastam Dan Eksais Diraja Malaysia.
Pertumbuhan ekonomi negara yang mengalakkan sejak beberapa
tahun yang lalu telah menyebabkan perkembangan dan pertumbuhan yang
pesat dalam sektor perind ustrian dan perdagangan d i Malaysia. Selaras
dengan i tu peranan JAKED yang turut terl ibat memberi perkhidmatan dan
ga lakan kepada dua sektor tersebut telah bertambah. Sejak tahun 1 967
beberapa perundangan baru telah dipertanggung jawabkan kepada JAKED
u ntuk d i laksanakan . JAKED tidak hanya bertanggung jawab untuk
memungut Cukai Kastam dan Eksais tetapi juga memungut cukai-cukai baru
yang d iperkenalkan . Antara cukai baru tersebut ialah Cukai Dalam Negeri
dan Levi Kenderaan . Selaras dengan perkembangan dalam bidang cuka i ,
b idang pencegahan juga turut berkembang. I n i adalah d isebabkan
bertambahnya bidang kuasa yang d iberikan d i bawah akta-akta percukaian
yang baru .
3
Di samping memungut hasi l negara melalui duti dan cukai-cukai yang
telah d iperkenalkan, JAKED juga membantu pihak kerajaan mengenal pasti
sumber-sumber hasil yang baru , memastikan pungutan hasi l negara
d i laksanakan dengan berkesan serta mengawal peng importan dan
pengeksportan barangan. JAKED juga membentuk dan melaksanakan
teknik-teknik pungutan cukai yang berkesan bagi membantu meningkatkan
pertumbuhan pesat dalam industri tempatan .
Langkah-Iangkah anti penyeludupan telah d iperkenalkan bag i
membenteras perlarian dan penyelewengan hasi l negara . JAKED juga
berkerjasama rapat dengan agensi-agensi la i n dalam menguatkuasakan
kawalan penyeludupan di sempadan negara . lanya juga menyertai dengan
aktif dalam aktiviti pertubuhan antarabangsa seperti "Custom Cooperat ion
Counci l " atau Maj l is Kerjasama Kastam.
8eberapa perubahan dan perkembangan baru d i l uar dan d i dalam
JAKED d ijangka akan berlaku d i dalam tahun-tahun 1 990an. Perubahan
dan perkembangan in i akan menyebabkan tanggung jawab JAKED menjadi
lebih mencabar. JAKED dalam buku Rancangan Lima Tahun ( 1 991 - 1 995)
telah menggariskan beberapa perubahan dan perkembangan baru terseb ut.
Antaranya ialah perubahan dan perkembangan pesat dalam sektor
perindustrian , perki langan dan perdagangan d i negara in i . Keadaan in i akan
menyebabkan peranan dan beban tugas JAKED turut bertambah .
Walaupun peranan dan beban tug as d ijangka bertambah JAKED akan
terus melaksanakan program kerajaan untuk mengecilkan saiz perkhidmatan
4
awam dan menggalakkan usaha-usaha ke arah mengoptimakan penggunaan
tenaga manusia d i samping menghasilkan perkhidmatan yang berkual it i .
Hasrat in i akan dapat d i real isasikan j ika pegawai-pegawai JAKED dapat
menghasi lkan prestasi kerja yang cemerlang.
Latar Belakang Masalah
Sebagai sebuah organ isasi yang memungut hasil negara , JAKED
mempunyai objektif atau matlamat yang ing in d icapai . Objektif yang telah
d itetapkan o leh JAKED bagi tempoh tahun 1 991 h ingga 1 995 ialah u ntuk
melaksanakan dasar percukaian tidak langsung negara melalu i perkhidmatan
perkastaman yang berkual iti (Rancangan Lima Tahun 1 991 - 1 995 , Jabatan
Kastam Dan Eksais Diraja Malaysia) . Pencapaian objektif JAKED bukan
sahaja dapat d iukur melalu i jumlah hasi l yang d ipung ut serta kadar
penurunan aktiviti penyeludupan dan penyelewengan , tetap i juga mela lu i
kadar kepuasan kl ien dan maklum balas yang positif dari orang awam dan
swasta terhadap perkh idmatan atau tugas-tugas yang d i laksanakan oleh
anggotanya (Rancangan Lima Tahun 1 99 1 - 1 995, Jabatan Kastam dan
Eksais Diraja. Malaysia) . Dengan itu sebarang kelemahan dalam
perkhidmatan yang d iberi atau tugas-tugas yang d i laksanakan oleh anggota
JAKED cepat d idedah dan d ijadikan sungutan orang awam (MAMPU,
1 985) . Menurut MAMPU keadaan ini menunjukkan ketidakpuasan orang
awam terhadap prestasi JAKED.
5
Pad a tahun 1 984 , Yang Amat Berhormat Perdana Menteri Malaysia
telah melah irkan rasa kurang puashati bel iau terhadap prestasi JAKED
secara keseluruhannya. Beliau telah mengarahkan Un it Permodenan
Tadb i ran dan Perancangan Tenaga Manusia (MAMPU) , Jabatan Perdana
Menteri mengkaj i kelemahan-kelemahan atau masalah-masalah yang
d ihadapi oleh JAKED serta cara-cara untuk meningkatkan prestasinya
(MAMPU, 1 985) .
Kaj ian tersebut telah d imulakan pad a tahun 1 985 dan laporan
mengenainya telah d iterbitkan pada tahun yang sama. Kaj ian itu
sebahagian besarnya menumpukan kepada aspek-aspek struktur organisasi ,
perjawatan , s istem, stai l pengurusan dan pengwujudan n i lai-ni lai bersama.
Pihak MAMPU mendapati JAKED menghadapi masalah dalam aspek-aspek
yang d ikaj i . Dalam aspek struktur organisasi terdapat beberapa kelemahan
seperti objektif yang kurang jelas, kekurangan peruntukan belanjawan dan
pembahag ian tugas-tugas yang tidak seimbang d i antara bahagian-bahag ian .
Dari seg i perjawatan pula terdapat masalah seperti kekosongan jawatan
t idak d iisi dan kekurangan kemudahan bag i melengkapkan pegawai-pegawai
dengan pengetahuan atau kemahiran serta menyed iakan keperl uan latihan
bag i kakitangan . Masalah juga d ikenalpasti dalam beberapa aspek sistem
dan prosedur kerja seperti prosedur yang terlalu panjang bag i pelepasan
barangan . Mengenai stai l pengurusan pu la , d idapati sebahag ian p ihak
pengurusan menggunakan kadar kewibawaan yang tingg i , kurang
menu runkan kuasa dan sukar uuntuk membuat keputusan . Selain dari itu
6
usaha-usaha JAKED untuk mengwujudkan n i lai-n i lai bersama didapati t idak
meluas dan tidak mendapat sambutan yang d iharapkan .
MAMPU ( 1 985) seterusnya telah mencadangkan beberapa langkah
atau cara yang per lu d i lakukan oleh JAKED untuk mengatasi masalah dan
kelemahan tersebut serta men ingkatkan prestasinya. Antaranya JAKED
d icadangkan menyemak semula objektif-objektif yang sed ia ada,
menyed iakan strategi yang proaktif, mengadakan perancangan tenaga
manusia yang leb ih menyeluruh , memberi keutamaan kepada latihan serta
mempermudahkan proses dan prosedur kerja , mengamalkan stai l
pengu rusan yang lebih demokratik dan melibatkan lebih ramai kakitangan
da lam pengubalan n i lai-n i lai bersama .
MAMPU ( 1 985) j uga memperakukan supaya Jabatan Perkhidmatan
Awam mengkaj i skim perkhidmatan kastam yang sedia ada supaya setanding
dengan perkhidmatan-perkhidmatan yang lain . MAMPU juga memperakukan
supaya JAKED d iberi peruntukan kewangan yang lebih besar bagi
mendapatkan kemudahan peralatan pejabat, ruang pejabat serta
kelengkapan seperti kenderaan dan komputer. Sebuah Akademi Latihan
Kastam juga d icadangkan d itubuhkan bagi keperluan jangka masa panjang .
Berikutan daripada cadangan-cadangan yang d ikemukakan oleh pihak
MAMP U , JAKED telah melakukan beberapa program pembangunan u ntuk
mengatasi masalah yang ada dan meningkatkan prestasinya. Program
pembang unan in i telah diberi perhatian serius d i bawah pimpinan Ketua
7
Pengarah Kastam pada masa itu. Program pembangunan in i menumpukan
kepada aspek kemudahan fizikal , perkembangan mental kakitangan dan
peningkatan sistem kerja d i JAKED.
Dari seg i kemudahan fizikal JAKED telah menyed iakan dan
mendapatkan berbagai kemudahan seperti bangunan pejabat baru, rumah
kediaman kakitangan , kenderaan baru serta kelengkapan dan peralatan
pejabat yang modern . Contohnya pada tahun 1 988, JAKED telah
membelanjakan peruntukan berjumlah RM57,567 ,61 3.00 bag i menyed iakan
kemudahan-kemudahan di atas. Pada tahun 1 989 pu la JAKED telah
membelanjakan RM52 ,014.641 .99 bagi tujuan yang sam a (Laporan Tahunan
1 988 dan 1 989, Jabatan Kastam Dan Eksais Diraja Malaysia) .
JAKED telah memperbanyakkan program latihan bersepadu yang
berterusan dan terancang bag i meningkatkan perkembangan mental
kakitangannya khususnya dari seg i intelektual isme dan rohan iah. Dalam hal
i n i kakitangan d i latih sama ada di dalam atau di luar negara . Contohnya
pada tahun 1 989 seramai 1 ,791 pegawai telah mengikuti kursus dalam
negara dan seramai 24 orang d i luar negara. Sebuah Akademi Lat ihan
Kastam sedang d ib ina dengan kos perbelanjaan berjumlah RM1 5 .8 juta.
Akademi ini d ijangka dapat menyed iakan kemudahan latihan yang lebih
banyak kepada kakitangan JAKED (Laporan Tahunan 1 989, Jabatan Kastam
dan Eksais Diraja Malaysia).
Berhubung dengan pen ingkatan sistem kerja , JAKED telah
memperkenalkan peraturan-peraturan serta prosedur kerja yang baru bagi
8
memudahkan dan mempercepatkan perlaksanaan tugas-tugas. Antara
peratu ran baru yang telah diperkenalkan ialah kawalan barangan secara
dokumentari , perjenisan dan penaksiran barangan meng ikut sistem
berharmonis serta penggunaan borang kastam mengikut Un ited Nation
Layout Format. Peraturan-peraturan dari berbagai aspek pengurusan
perkastaman, cukai dalam negeri dan pencegahan juga telah d ikemaskin i
meng ikut keperluan semasa .
Usaha-usaha pembangunan yang telah d i lakukan oleh JAKED d i atas
adalah selaras dengan cadangan-cadangan yang d ikemukakan oleh p ihak
MAMPU bagi mengatasi masalah yang ada dan men ingkatkan prestasinya.
Namun beg itu usaha-usaha tersebut lebih tertumpu kepada aspek
pengu rusan dan struktur organisasi .
MAMPU ( 1 985) mencadangkan bahawa perlu d ilakukan kaj ian-kaj ian
la in dalam usaha meningkatkan prestasi JAKED kerana kaj ian mereka hanya
terbatas kepada soal pengurusan dan struktur organisasi . Pendapat MAMPU
in i adalah selaras dengan kenyataan Steers ( 1 988) bahawa prestasi
sesebuah organisasi bukan sahaja d ipengaruh i oleh ciri-ciri organ isasi
(seperti struktuf organisasi dan teknolog i ) , pol isi dan amalan pengurusan
tetapi j uga oleh ciri-ciri persekitaran (seperti keadaan ekonomi dan pasaran)
dan ci ri-ciri pekerja (seperti prestasi pekerja) .
Memandangkan aspek-aspek ciri-ciri organisasi (struktur ogan isasi) ,
pol isi (objektif dan strateg i) dan amalan pengurusan (sistem kerja, perjawatan
dan lat ihan) telah d ikaji oleh pihak MAMP U , aspek lain yang boleh d ikaj i