topik 2 mengenali pembinaan fabrik.pdf

PENGENALAN Fabrik ialah singkatan daripada perkataan 'textile fabric'. Lazimnya orang akan menggelarkan fabrik sebagai tekstil. Tetapi tekstil dan fabrik adalah dua benda yang berbeza namun ianya saling berkait. Perkataan tekstil sebenarnya sering disalahanggap dan hanya terhad kepada kain, benang dan jahitan sahaja. Tekstil berasal daripada perkataan Latin texera yang membawa maksud untuk menenun. Tekstil adalah material fleksibel yang terbuat daripada tenunan benang. Tekstil dibentuk dengan cara penyulaman, penjahitan, pengikatan, atau dan cara pressing. Istilah tekstil dalam penggunaannya sehari-hari sering disamakan dengan istilah 'kain' (fabrik). Namun ada sedikit perbezaan antara dua istilah ini, tekstil dapat digunakan untuk menyebut bahan apapun yang terbuat daripada tenunan benang, sedangkan 'kain'(fabrik) merupakan hasil jadinya.

TTooppiikk

22

Mengenali Pembinaan Fabrik

HASIL PEMBELAJARANPada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:

1. Menyatakan maksud pembinaan fabrik; 2. Menyenaraikan kaedah-kaedah fabrik terbina; 3. Membeza bentuk rupa pembinaan fabrik; 4. Menerangkan maksud kemasan fabrik; dan 5. Menerangkan cara kemasan yang dilakukan ke atas fabrik.

TOPIK 2 MENGENALI PEMBINAAN FABRIK

40

PEMBINAAN FABRIK

Dari gentian dijadikan yarn, dan dari yarn dijadikan fabrik. Fabrik dibina dengan cara tenun, kait atau tanpa tenun. Setiap cara ini menghasilkan fabrik yang berlainan rupa dan sifat. Sesuatu fabrik itu mempunyai tambah nilai jika ianya diberi kemasan. Kemasan ialah proses yang dilakukan kepada fabrik bagi membaiki kelemahan gentian fabrik itu. Terdapat 3 cara pembinaan fabrik iaitu:

Tenun

Kait

Tanpa Tenun Setiap cara pembinaan fabrik itu mempunyai kepelbagaiannya tersendiri. Kepelbagaian ini menghasilkan fabrik yang berbeza-beza dari segi rupa, tekstur dan rasa (sentuhan). Gentian asli diproses untuk dijadikan serat yang panjang yang dinamakan yyarn. Proses pembinaan fabrik yarn berlaku apabila selembar serat panjang atau filamen itu boleh ditenun atau dikait. Serat diperolehi daripada sumber asli manakala filamen ialah daripada sumber buatan. Serat terdapat dalam pelbagai rupa mengikut sumber manakala semua filamen berbentuk seperti rod yang panjang dan licin. Rajah 2.1 menunjukkan beberapa contoh rupa filamen manakala Rajah 2.2 pula menunjukkan beberapa contoh serat gentian asli.

Rajah 2.1: Beberapa rupa filamen

2.1

TOPIK 2 MENGENALI PEMBINAAN FABRIK 41

Rajah 2.2: Serat gentian asli

Sekarang, mari kita lihat bagaimana proses penghasilan fabrik berlaku. Ini boleh dilihat di dalam Rajah 2.3.

Rajah 2.3: Proses penghasilan fabrik


42

FABRIK TENUN

Tenun dilakukan dengan menjalinkan dua set yarn iaitu yarn memanjang dan yarn melintang. Yarn memanjang akan menjadi asas kepada benang lungsin atau benang memanjang pada fabrik yang ditenun. Benang ini selari dengan tepi fabrik. Yarn melintang adalah yarn pengisi dalam fabrik tenun. Terdapat 3 jenis tenun:

Biasa

Kelarai

Satin

2.2.1 Tenun Biasa

Rajah 2.4 menunjukkan bahawa fabrik tenun biasa mempunyai tiga jenis bentuk seperti berikut:

Rajah 2.4: Tenun biasa

Ciri fabrik tenun biasa:

Mudah renyuk,

Kurang daya drep

Legap

Poros

Kurang daya serap Contoh fabrik tenun biasa adalah:

Kain kasa

Kain belacu

Gingham

2.2


Organdy

Oxford

Shantung

(a) Tenun biasa 1/1 Yaran pakan akan menyusup di atas dan di bawah yarn longsin secara berselang-seli. Tenun ini dikenali sebagai tenun biasa 1/1. Lihat Rajah 2.5.

Rajah 2.5: Rupa yarn tenunan biasa (b) TTenun Raga Tenun ini mempunyai 2 lembar benang yang diselang-seli seperti tenun

biasa 1/1. Lihat Rajah 2.6.

Rajah 2.6: Rupa yarn Tenunan Raga


44

(c) TTenun Rib Saiz yarn longsin dan yarn pakan tidak sama. Lihat Rajah 2.7.

Rajah 2.7: Rupa yarn tenunan rib

2.2.2 Tenun Kelarai

Dua lembar yarn pakan menyusup di atas dan di bawah dua lembar yarn lungsin. Di baris berikutnya pula yarn pakan bergerak/ beransur bertingkat-tingkat ke kiri atau ke kanan Rajah 2.8

Rajah 2.8: Rupa yarn tenunan kelarai

Ciri fabrik tenun kelarai:

Drep dengan baik

Tebal

Legap

Kukuh

Kurang poros


Contoh fabrik:

Denim

Gaberdine

Korduroi

Dril

2.2.3 Tenun Satin

Yarn pakan menyusup di bawah 4 yarn longsin. Ia menghasilkan yarn longsing terapung. Di baris kedua dan seterusnya yarn pakan beralih bertingkat-tingkat secara beransur ke kiri atau ke kanan seperti tenun kelarai. Ini dapat dilihat dalam Rajah 2.9

Rajah 2.9: Rupa yarn tenunan satin

Ciri fabrik tenun satin:

Fabrik licin dan berkilat efek dari 4 lembar yarn terapung

Daya drep yang baik

Mudah koyak hasil dari benang yang terapung Fabrik satin contohnya:

Satin

Sateen

Crepe

Broked

Damask


46

FABRIK KAIT

Fabrik kait dihasilkan apabila yarn disambung secara berterusan dalam bentuk gelung. Fabrik kait boleh dibuat dengan cara tradisional menggunakan jarum kait tangan atau dengan menggunakan mesin. Rajah 2.10 menunjukkan rupa fabrik kait.

Rajah 2.10: Rupa yarn kait

Ciri fabrik kait adalah seperti berikut:

Daya drep yang sangat baik

Memberi dan mudah mengikut bentuk badan

Tidak renyuk

Peredaran udara yang baik

Contoh fabrik kait adalah:

Velour

Jersey

Net

Renda

2.3


FABRIK TANPA TENUN

Fabrik ini tidak ditenun atau dikait. Gentian iaitu dalam bentuk stapel dan filamen dijadikan kepingan struktur sesawang melalui proses penjaruman, tindakan kimia dan tekanan suhu. Ciri fabrik tanpa tenun:

Tidak fleksibel

Keras dan kasar

Tidak ada yarn melintang atau menegak

Tidak berburai bila digunting Contoh fabrik tanpa tenun:

Bahan pakai buang seperti lampin, uncang teh, kertas tisu

Lapik dalam

Kain lap

2.4


48

Amali 1. Hasilkan sampel pembinaan fabrik berikut:

(i) Tenunan biasa

(ii) Tenun kelarai

(iii) Tenun satin

(iv) Tenun rib

Rajah 2.11: Kedudukan benang pada fabrik

1. Ambil sekeping kain belacu berukuran 20cm x 20cm.

2. Cabut benang memanjang dan benang melintang.

3. Cuba rentap setiap helai benang itu.

4. Ulangi beberapa kali dengan urat benang yang baru.

5. Rasakan benang manakah yang lebih teguh? Benang memanjangatau melintang?

6. Lakukan aktiviti ini dengan lain-lain jenis fabrik. Adakah hasilnya sama dengan kain belacu?

AKTIVITI 2.1


Anda boleh guna pelbagai bahan yang anda fikirkan sesuai untuk tenunan ini seperti reben, kertas, pita dan lain-lain.

2. Masukkan sampel ini ke dalam buku skrap KAJIAN FABRIK yang anda

telah mulakan semasa topik Mengenali Sumber Gentian. 3. Seterusnya, letakkan contoh fabrik mengikut tenunan itu di sebelah sampel

tenunan berkenaan. 4 Dapatkan sekeping sampel fabrik berikut:

(i) Fabrik kait

(ii) Fabrik tanpa tenun

Letakkan sampel ini di dalam buku skrap KAJIAN FABRIK.

Kriteria

Tenunan

Betul Bersih Kesesuaian Bahan

Contoh fabrik adalah

betul Jumlah Catatan

12 3 2.5 5

Tenun Biasa

Tenun kelarai

Tenun Satin

Tenun Rib

Kait

Tanpa Tenun

Jumlah markah

Rajah 2.12: Kaedah pemarkahan untuk pembinaan fabrik


50

2.4.1 Kemasan Fabrik

Kemasan fabrik boleh dilakukan sebelum, semasa atau selepas proses pembinaan. Tujuan kemasan ini dilakukan dibahagikan kepada 4 sebab iaitu untuk:

keselesaan

kendalian

keselamatan

hiasan

2.4.2 Keselesaan

(a) Antistatik Terdapat fabrik yang apabila dipakai akan melekat ke badan atau berbunyi.

Biasanya, kelemahan ini berlaku pada fabrik buatan seperti nilon, akrilik dan poliester. Fabrik sebegini diberikan kemasan antistatik supaya kelemahan itu tidak lagi terjadi.

(b) KKalis Air Atas sebab keperluan penggunaannya, ada fabrik yang perlu diberi

kemasan kalis air. Fabrik yang diberi kemasan ini tidak akan menyerap air dalam jangka masa yang pendek. Fabrik sebegini dibuat baju hujan, payung, khemah dan pakaian sukan.

2.4.3 Kendalian

(a) Tahan Renyuk Fabrik yang mudah berkedut atau renyuk seperti kapas dan rayon

diberikan kemasan tahan renyuk supaya ia tidak lagi renyuk semasa dipakai.

Kemasan fabrik ialah kaedah merawat fabrik untuk memperbaiki rupa dan meningkatkan kualiti fabrik tersebut.


(b) RRintang Kecut Kemasan ini akan menjadikan fabrik tidak mengecut. Kebiasaannya, fabrik

kapas diberi kemasan rintang kecut kerana salah satu kelemahan kapas ialah ia mudah mengecut. Fabrik yang berlabel sanforized menandakan ia telah diberikan kemasan rintang kecut.

Ujian Rintang Kecut

1. Gunting 2 keping kain kapas yang sama, setiap keping berukuran 5cm x 5cm.

2. Di atas kertas, lukiskan 2 kotak berukuran 5cm x 5cm bersebelahan.

3. Letakkan sekeping daripada fabrik itu di atas kotak yang pertama. Lekatkan dengan gam.

4. Rendam kepingan fabrik kedua, perah dan keringkan dengan menjemur/ sidai di ampaian.

5. Apabila kering, letakkan di dalam kotak yang kedua.

6. Adakah ukuran fabrik masih sama dengan kotak itu atau fabrik sudah mengecut dan terdapat ruang di sekeliling kotak?

7. Lakukan aktiviti yang sama dengan fabrik lain.

Rajah 2.13: Sebelum cucian RRajah 2.14: Selepas cucian

AKTIVITI 2.2


52

2.4.4 Untuk Keselamatan

(a) Perencat Nyala Kemasan perencat nyala diberikan kepada fabrik yang mudah terbakar

seperti kapas, linen dan viskosa. Dengan kemasan ini, fabrik tersebut tidak akan mudah terbakar.

(b) Antiseptik Fabrik ini telah dirawat dengan menyalutkan fabrik dengan satu lapisan

steril dan menjadikannya tidak menyerap peluh atau bau badan. Contohnya untuk membuat gauze dan bandage.

2.4.5 Hiasan

Kilat Fabrik diberi rawatan kilat dengan menggunakan lilin, kanji atau resin untuk mencantikkan dan menguatkan fabrik.

Pembinaan fabrik dikategorikan kepada 3 kaedah iaitu tenun, kait dan tanpa

tenun. Terdapat 3 jenis tenun dan setiap jenis menghasilkan ciri fabrik yang

berbeza-beza. Fabrik kait menghasilkan fabrik yang memberi, daya drep yang baik dan

tidak mudah renyuk. Fabrik tanpa tenun terhasil dengan menyusun stapel dan filamen gentian

bersama. Kemasan ialah kaedah untuk memperbaiki kelemahan fabrik dan dengan itu

kualiti fabrik bertambah baik.


Felt Braid

Kait

Kait Lungsin

Kait pakan

Tanpa Tenun

Tenun

Tenun biasa

Tenun Kelarai

Tenun Satin

1. Apakah maksud pembinaan fabrik?

A. Bagaimana fabrik ditenun B. Menghasilkan pakaian dari fabrik C. Dari yarn dihasilkan menjadi fabrik D. Kaedah yang digunakan untuk menghasilkan fabrik

2. Di antara berikut yang manakah sifat fabrik tenun?

I. Legap II. Berkilau III. Mudah renyuk IV. Kurang daya drep A. I, II dan III sahaja B. I, II dan IV sahaja C. I, III dan IV sahaja D. II, III dan IV sahaja

3. Daripada senarai di bawah, mana satukah fabrik kait?

I. Jersey II. Kurduroi III. Satin IV. Net A. I dan II sahaja B. II dan III sahaja C. I dan IV sahaja D. III dan IV sahaja


54

4. Apakah kelemahan fabrik tanpa tenun? A. Susah didapati B. Keras dan tidak drep baik C. Susah mengendalikan D. Tepi mudah berburas

5. Apakah maksud kemasan fabrik kalis air?

A. Fabrik tidak akan basah B. Fabrik tidak akan menyerap air C. Fabrik boleh direndam dalam air D. Fabrik tidak boleh direndam dalam air

Azmawati Abdul Aziz, Zaitun Zakian Mohd. Noor & Lamah Abdul Ghani.

(2002). Pengurusan pakaian tingkatan 4: Bahan sumber pengajaran. Kuala Lumpur: Edu System.

Colton, V. (Eds.). (1979). Readers Digest complete guide to needlework. New York, NY: Readers Digest Association.

Kandolph, S. J., Longford, A. L., Hellen, N. & Saddler, J. (1988). Textiles. New York, NY: Macmillan.

Mariam Abu Bakar. (2004). Panduan membuat pakaian, panduan lengkap langkah demi langkah teknik menjahit. Petaling Jaya: Alaf 21.

Neal, M. M. (1961). Needlework for school. Glasgow: Blackie & Son.

Noorhababiah Osman Etl. (2002). Pengajian pakaian tingkatan 5: Kuala Lumpur: Edusystem.

topik 2 mengenali pembinaan fabrik.pdf

Documents