Dr. Salmy EdawatiYaacobJabatan SyariahFakulti Pengajia Islam, UKM

Teori Kontrak

Rukun

Sighah

Subjek Akad

Pelaku AkadPembentukan

kontrak

Bahasa

• Ikatan atau simpulan antara dua benda yang berbentuk fizikal

Istilah

• Makna umum: Tidakan yang dilakukan olehseseorang sama ada secara individu atau denganpihak yang lain.

• Makna khas: Tindakan yang memerlukan kehendakkedua-dua pihak (lebih diterima)

Jumhur

• Lafaz tawaran, terimaan, pemberitawaran, penerima tawaran, subjektawaran (barang/harga)

Hanafi

• Tawaran dan terimaan sahaja. Selain itu dipanggil keperluankepada akad semata-mata.

Sighah

• Ijab (tawaran) dan qabul(terimaan)

• Syarat: kelayakan,persamaankehen dak ketika akad, memahami kehendak, terimaan berlaku dalamsatu majlis (komunikasiakad:lisan/syarat, tulisan/surat, perbuatan/gelagat, sukuti), kenahuan(kemahuan zahir danbatin).

Subjek Akad

• Benda yang hendakdijadikan subjek kepadaakad (ma’qud ‘alayh).-berbeza mengikut jenisakad.

• Syarat: tidak bercanggahdengan kehendak akaddan syarak, wujudsewaktu akadberlangsung (tidakgharar), dimaklumi olehpihak yg berakad, subjekboleh diserahkan kpdpihak berkenaan padatempoh yg telahditetapkan (hanyakepada akad adabalasan, sukarela xperlu) .

Pelaku Akad

• Mereka yg membuattawaran danpenerimaan-Aqidan

• Kelayakan(keupayaan/kebolehan) untuk menjadi akidan: kelayakan untukmenerima dan kelayakanuntuk melaksana.

• Kelayakan sempurna dantidak sempurna: berdasarkan peringkatumur-janin, baru lahir-mumaiyyiz, mumaiyyiz-baligh, baligh-seterusnya.

• Perkataan dan bahasa yang difahami

• Orang bisu-menggunakan isyaratLisan/Isyarat

• Pelbagai bahasa yang difahami kedua pihak

• Kedua-dua pihak guna tulisan atau salah satu-sah (kecuali akad kahwin)

• Terimaan tawaran:segera atau dalam tempoh yg ditetapkanTulisan/surat

• Tingkahlaku yg menunjukkan pemberian/penerimaan akad

• Kedua2 pihak atau salah satu pihak shj.Perbuatan/tingkahlaku

Sukuti-Akad tidak akan berlaku dalam keadaan berdiam diri.

-Keadaan tertentu wajar-satu pihak (penerima sukut)

-Diam: memberi kenyataan (persetujuan kahwin daripada anak gadis)

Keredhaan Hati Pilihan Sendiri

Sanggup menerima segala kesan drpdakad

Memilih sendiri utk melakukan tindakantersebut sama ada sanggup atau

sebaliknya menerima kesan

Zahir Batin

Lahir dalam bentuk perkataan dll(komunikasi akad)

Keredhaan hati dan pilihan sendiri

Hanafi

• Pembentukan akad: pilihan sendiri

• Pengesahan akad: kerelaan hati

• Tanpa kerelaan: akadfasid

Hambali

• Melakukan sesuatudengan kerelaan sendiridan bersedia menerimasegala kesan drpdpelakuan tersebut.

• Sejauhmana kesediaanmenerima kesan. Kalautak bersedia, tindakantidak sah.

• Tindakan scrbergurau:tidak sah sbbtidak bersediamenerima kesan.

Syafei

• Pilihan sendiri dankerelaan hati: duakeadaan yg sama

Tiadaan kerelaan hati-tindakan tidak wujud.

Tindakan gurauan:sahdan memberi kesan.

• Syarak:tindakandengan pilihan sendiriakan memberi kesanslpsnya (beza dengantindakan tersilap/tidaksengaja)

Tindakan tidakdirancang

• Orang gila atau sedangtidur

Tindakan tanpatujuan akad

• Percakapan seolahbertindak sebagai akadtetapi tidak bermaksudsedemikian

Orang Mabuk

OrangTersilap/Terlupa

• Fuqaha: Tindakan sah danmemberi kesan

• Harus beza sebab mabuk. Mabuk harus (tidak sah), mabuk haram (sah)

• Tidak sah kerana lebihteruk drpd org tidur.

• Hanafi: Tindakan sahkerana dengan pilihan dankemahuan sendiri.

• Tidak sah sebab berlakubukan dengan pilihan

• Hanafi, Hanbali, Maliki: Tidak sahkecuali 5 jenis akad(perkahwinan,cerai, rujuk, sumpah,merdeka hamba)

• Syafei: semua keadaan sah

Tindakansecara

bergurau

• Hanafi: sah, akad fasid (tidak memberisebarang kesan), kecuali 5 akad sah.

• Selain Hanafi: tidak sah kerana tanparela dan kemahuan sendiri.

Tindakanorang yang

dipaksa

Melakukan tindakan-bertujuan untukberakad tetapi dengan:

-cara yang tidak biasa digunakan -tidak boleh menggambarkan tujuan tersebut

samada dengan perkataan, isyarat dsb Hanafi:sah (tgk niat bukan bentuk

pelaksanaan) Syafei dan Hanbali: tidak menjelaskan

maksud seseorang. Sah selain akadperkahwinan

Tindakan dengan perkataan dan jelas tujuanberakad tetapi terselit tujuan lain yang diharamkan syarak.

Cth: jual anggur kpd pembuat arak, cina buta Sebahagian fukaha: sah selagi tiada unsur-

unsur yg membatalkannya (zahir ygdipandang, batin sukar diterjemahkan)

Sebahagian: tidak sah kerana niat yang tidakbaik.

Kelayakan

JaninLahir-

MumaiyyizMumaiyyiz-

BalighBaligh-Cerdik

Ahliyyah al-wujub

Ahliyyah al-ada’

• Layak menerima segala hak dantanggungjawab syarak

• Asas: Manusia yang hidupAhliyyahal-wujub

• Kelayakan utk melaksana segala hakdan tanggungjawab ygdiberi/dipertanggungjawab olehsyarak.

• Asas: berakal dan mumaiyyiz.

Ahliyyahal-ada’

Tidak SempurnaJanin:xperlupenerimaan

(pusaka/wasiat)

Sempurna

Lahir-Mumaiyyiz

Baligh-Cerdik

Tidak SempurnaMumaiyyiz-Baligh:

Hanya tindakanbermanfaat kpnya

Sempurna Baligh-Cerdik

Semulajadi

• Gila

• Terencat Akal

• Tidur dan Pitam

• Sakit

Perbuatanmanusia

• Bodoh

• Mabuk

• Tidak boleh melakukan akad/tidak sah

• Kelayakan melaksana tiada, menerima boleh.Gila

• Serius: sama seperti orang gila

• Tidak serius: kelayakan melaksana tidak sempurna(kanak mumayyiz), menerima boleh.

Terencat Akal

• Kelayakan menerima ada

• Kelayakan melaksana tiadaPitam/Tidur

• Tidak terjejas kelayakan menerima dan melaksanaakad.

• Tindakan yg dilakukan memberi kesan selepas mati

Sakit tenat/hukumanmati

Bodoh• Jumhur:tidak boleh diserahkan

harta

Mabuk

• Sebab diharuskan: Tidak sah akad

• Tidak diharuskan: sah akad