sumber pembiayaan strategi… · 1. pengenalan program kawalan kusta kebangsaan 1.1latar belakang 1...

PENGHARGAAN

Setinggi penghargaan kami ucapkan kepada semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam penerbitan dokumen ini.

SUMBER PEMBIAYAAN

Dokumen Pelan Strategik Program Kawalan Kusta Kebangsaan Edisi Pertama ini dibiayai sepenuhnya oleh Kementerian Kesihatan Malaysia.

Diterbitkan oleh:Bahagian Kawalan PenyakitKementerian Kesihatan MalaysiaAras 3, Kompleks E 10, Parcel EPusat Pentadbiran Persekutuan Putrajaya62590, Putrajaya, MALAYSIA

Hak Cipta Terpelihara:

Pemilik hak cipta penerbitan ini adalah Bahagian Kawalan Penyakit (BKP). Kandungan boleh diterbitkan semula dalam apa-apa bilangan salinan dan dalam apa-apa bentuk atau media dengan syarat pengakuan hak cipta dimasukkan dan kandungan yang tidak berubah, tidak dijual, tidak juga digunakan untuk menggalakkan atau menyokong mana-mana produk atau perkhidmatan, dan tidak digunakan dalam konteks yang tidak sesuai atau mengelirukan.

ISBN: 978-967-0769-72-1Edisi PertamaDiterbitkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia, 2017

Boleh didapati di laman web berikut:http://www.moh.gov.my

ii Bahagian Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia

PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

JAWATANKUASA KERJA PEMBANGUNAN PELAN STRATEGIK PROGRAM KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN 2016-2020

PENAUNG:

Dr. Chong Chee KheongPengarahBahagian Kawalan Penyakit

PENGERUSI:

Dr. Mohamed Naim Bin Abdul KadirKetua Sektor Tibi/ Kusta Bahagian Kawalan Penyakit

JAWATANKUASA KERJA

YBhg. Datin Dr. Asmah Binti JoharKetua Perkhidmatan Dermatologi Hospital Kuala Lumpur

YBhg. Datin Dr. Salbiah Binti NawiKetua Perkhidmatan MikrobiologiHospital Kuala Lumpur

Dr. Radziah Binti JabirPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Ampang, Selangor

Dr. Salmiah Binti Md SharifPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Au2, Gombak

Dr. Michelle Sook YeePakar DermatologiHospital Queen Elizabeth

Dr. Yazeed Bin Zainal AbidinPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Kuala Krau, Temerloh

Dr. Muhammad Bin IsmailKetua Penolong Pengarah KananSektor Tibi/ Kusta Bahagian Kawalan Penyakit

Dr. Naiemy ReffinKetua Penolong Pengarah KananSektor Tibi/ Kusta Bahagian Kawalan Penyakit

Dr. Noorliza Binti NoordinKetua Bahagian PenyakitMakmal Kesihatan Awam Kebangsaan,Sungai Buloh

Dr. Deburra Peak NgadanPegawai Kesihatan Daerah KapitJabatan Kesihatan Negeri Sarawak

Dr Mohd Yusoff Bin HasimPegawai EpidemiologiJabatan Kesihatan Negeri Kedah

Dr. Surinah Binti AsanKetua Penolong Pengarah KananJabatan Kesihatan Negeri Pahang

iii

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20

Bahagian Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia

Dr. Izandis Syed Bin Mohd SayedPakar Perubatan Kesihatan AwamHospital Orang Asli, Gombak

Dr. Siti Fatimah Binti Mat HussinKetua Penolong PengarahBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga

En. Amrish Shah Bin OsmanPegawai SainsMakmal Kesihatan Awam Kebangsaan Sungai Buloh

En. Alias Bin Abu HassanPenolong Pegawai PerubatanSektor Tibi/KustaBahagian Kawalan Penyakit

En. Khairul Nizam Bin IbrahimPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Kedah

En. Wan Razuki Bin Wan IsmailPenolong Pegawai PerubatanHospital Orang Asli, Gombak

En. Sayful A/L Alang SariPenolong Pegawai PerubatanHospital Orang Asli, Gombak

Pn. Suryati Binti BeePenyelia Jururawat KesihatanSektor Tibi/KustaBahagian Kawalan Penyakit

EDITOR:

Dr. Muhammad Bin IsmailKetua Penolong Pengarah KananSektor Tibi/ Kusta

Dr. Naiemy ReffinKetua Penolong Pengarah KananSektor Tibi/ Kusta

Dr. Alif Bin RamliKetua Penolong Pengarah Jabatan Kesihatan Negeri Selangor

En. Sasitheran K.NairPegawai Pendidikan KesihatanBahagian Pendidikan Kesihatan

En. Nor Fairul Fadli Bin YusofPenolong Pegawai PerubatanBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga

En. Mohd Rotpi Bin AbdullahPegawai Kesihatan PersekitaranSektor Tibi/KustaBahagian Kawalan Penyakit

Pn. Saharah Binti AmanPenyelia Jururawat KesihatanSektor Tibi/KustaBahagian Kawalan Penyakit

Pn. Wan Pisah Binti Wan JaafarJuruteknologi Makmal PerubatanSektor Tibi/ KustaBahagian Kawalan Penyakit

En. Hassan Bin SapriPembantu JururawatPejabat Kesihatan Kawasan Tawau

iv Bahagian Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia

PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

ISI KANDUNGAN

PERKARA MUKA SURAT

SEKAPUR SIRIH vSINGKATAN vi1. PENGENALAN PROGRAM KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN 1.1 Latar belakang 1 1.2 Situasi semasa 2 1.3 Objektif Program Kawalan Kusta Kebangsaan 4 1.4 Indikator 5 1.5 Cabaran 6 2. PELAN STRATEGIK PROGRAM KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN 2016-2020 (National Strategic Plan of Leprosy Control Program 2016 – 2020) 2.1 Pengenalan 7 2.2 Visi 7 2.3 Misi 7 2.4 Sasaran utama 7 2.5 Prinsip Utama 8 2.5.1 Memperkasakan Program Kawalan Kusta Kebangsaan, Kolaborasi dan Kerjasama Dengan Pelbagai Agensi Kerajaan/ Bukan Kerajaan 8 2.5.2 Memperkasakan Keberkesanan Pengesanan dan Pengurusan Kusta 9 2.5.3 Mengurangkan Diskriminasi dan Ketidaksamaan Hak Kepada Pesakit Kusta dan Keluarga 9 2.6 Strategi Pelaksanaan 10 3. LATIHAN 19 4. RUJUKAN 20 5. LAMPIRAN 5.1 Definisi 21 5.2 Carta Alir Pelaporan Siasatan dan Kawalan Kes Kusta Kanak-Kanak & Kecacatan Gred 2 22 5.3 Borang Pelaporan Siasatan dan Kawalan Kes Kusta Kanak-Kanak 23 5.4 Borang Pelaporan Siasatan dan Kawalan Kes Kusta Kecacatan Gred 2 29

v

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


SEKAPUR SIRIH

Tahniah dan syabas saya ucapkan kepada Jawatankuasa Kerja dan semua yang terlibat dalam menerbitkan Pelan Strategik Kusta Kebangsaan 2016 – 2020 bagi memperkukuhkan lagi aktiviti pencegahan dan kawalan penyakit kusta di Malaysia.

Semua pihak perlu berusaha mengesan semua kes kusta yang belum dirawat untuk diberi rawatan seawal mungkin bagi mengelakkan berlakunya kecacatan Gred 2 kepada pesakit dan menghindarkan jangkitan baru kepada orang lain terutamanya golongan kanak-kanak. Pengurusan kes dan kontak yang cekap dengan mengoptimunkan pengunaan Sistem Survelan Aplikasi MyKusta amat penting untuk memastikan kesempurnaan rawatan pesakit, pengesanan awal kes berulang dan kes baharu di kalangan kontak

Marilah kita bersatu mengembeleng usaha dalam mengesan semua kes kusta dan memastikan rawatan penyembuhan diberikan kepada mereka yang memerlukan. Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) akan terus merancang dan melaksanakan aktiviti untuk mengawal penyakit kusta. Latihan bagi meningkatkan kecekapan kakitangan kesihatan dan wakil masyarakat dalam mengesan kes kusta akan terus dipergiatkan. Pelan Strategik Kusta Kebangsaan 2016 – 2020 ini yang rujukan utamanya berdasarkan Global Leprosy Strategy 2016 – 2020 dari pihak WHO akan digunapakai sebagai panduan ke arah mencapai Malaysia Tanpa Kusta suatu hari nanti.

Sekian, terima kasih.

DATUK DR. LOKMAN HAKIM BIN SULAIMANTIMBALAN KETUA PENGARAH KESIHATAN (KESIHATAN AWAM)KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

vi Bahagian Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia

PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

SINGKATAN

ACD Active Case Detection

AFB Acid Fast Bacilli

BPK Bahagian Pendidikan Kesihatan BPKK Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga

FMS Family Medicine Specialist / Pakar Perubatan Keluarga

G2D Gred 2 Deformity (Kecacatan Gred 2)

FOMEMA Foreign Workers Medical Examination Monitoring Agency JKN Jabatan Kesihatan Negeri

JTMP Juruteknologi Makmal Perubatan

KPPK Ketua Penolong Pengarah Kanan

MaLRA Malaysian Leprosy Relief Association

MB Multibacillary

MDT Multidrug therapy

MKA Makmal Kesihatan Awam

MFPT Mouse Foot Pad Test

MKAK Makmal Kesihatan Awam Kebangsaan

MO Medical Officer (Pegawai Perubatan)

NGO Nongovernmental Organization (Pertubuhan Bukan Kerajaan) PB Paucibacillary

PCR Polymerase Chain Reaction

POE Pocket of endemicity

PKD Pegawai Kesihatan Daerah

PKP Pegawai Kesihatan Persekitaran

PPP Penolong Pegawai Perubatan

PPKP Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran

PR 1 Pusat Rawatan 1

PR 2 Pusat Rawatan 2

SN Staff nurse (Jururawat)

SSS Slit-Skin Smear (Torehan Calitan Kulit)

WHO World Health Organization

1

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


PROGRAM KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN

1 PENGENALAN PROGRAM KAWALAN KUSTA

1.1 LATAR BELAKANG

Penyakit kusta ialah penyakit berjangkit yang amat ditakuti suatu masa dahulu yang boleh mengakibatkan seseorang pesakit mengalami kecacatan anggota badan dan kemurungan diri. Memandangkan ketika itu masih tiada ubat berkesan untuk menyembuh penghidapnya dan mengelak jangkitan pada orang lain, pesakit kusta terpaksa dipisahkan daripada keluarga dan masyarakat untuk diasingkan di penempatan-penempatan khas seperti Pusat Kusta Negara Sungai Buloh.

Pertubuhan Kesihatan Sedunia telah berjaya menemui regim rawatan “Multidrug Therapy” (MDT) yang berkesan untuk menyembuhkan pesakit kusta pada tahun 1981 dan ubat-ubatan regim rawatan MDT ini telah dibekalkan secara percuma oleh WHO.

Program Kawalan Kusta di Malaysia telah dilancarkan secara rasmi pada tahun 1969. Objektif utama pada masa itu ialah untuk pengesanan awal dan pengasingan kes kusta untuk rawatan dan mengelak penularan jangkitan kusta. Pada tahun 1995, Program Kawalan Kusta Negara telah diintegrasikan ke dalam Perkhidmatan Perubatan & Kesihatan Asas seperti mana penyakit-penyakit lain .Pada tahun 2011, perkhidmatan rawatan kusta telah diperluas lagi dengan kemudahan rawatan dan pengesanan kes di fasiliti kesihatan primer.

2 Bahagian Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia

PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

1.2 SITUASI SEMASA

Malaysia telah mencapai sasaran eliminasi kusta pada tahun 1994 di mana kadar prevalen penyakit kusta telah berjaya diturunkan ke paras kurang dari satu (1) kes per 10,000 penduduk seperti mana yang ditetapkan oleh WHO. Semenjak itu, kadar eliminasi kusta di peringkat kebangsaan telah berjaya dikekalkan sehingga kini (rajah 1).

Namun kita belum mencapai sepenuhnya status eliminasi kusta di semua daerah/ lokaliti endemik untuk mencapai status Malaysia Bebas Kusta. Kebanyakkan kes tempatan yang dilaporkan adalah dikesan di kawasan-kawasan yang telah dikenal pasti sebagai kawasan endemik kusta iaitu di kawasan pedalaman Sabah, Sarawak dan kawasan orang asli di Semenanjung Malaysia.

Di akhir tahun 2014, dunia mencatatkan sejumlah 213 899 kes baharu kusta iaitu 3.8 kes bagi setiap 100,000 penduduk. Tiga negara iaitu India, Brazil dan Indonesia merupakan negara tertinggi yang menyumbang lebih kurang 81% daripada semua kes kusta di dunia. Kes kusta di kalangan bukan warga negara menyumbang antara 25 hingga 50 peratus daripada jumlah keseluruhan kes Kusta yang dilaporkan. Kes-kes kusta di kalangan warga asing ini dilihat lebih tertumpu di kawasan yang menjadi tumpuan warga asing disebabkan peluang pekerjaan (rajah 2). Keadaan ini menunjukkan bahawa penyakit kusta masih lagi menjadi masalah di kawasan tertentu di Malaysia.

Rajah 1: Pencapaian kawalan kusta kebangsaan pasca eliminasi (1994-2015)

2

1.2 SITUASI SEMASA Malaysia telah mencapai sasaran eliminasi kusta pada tahun 1994 di mana

kadar prevalen penyakit kusta telah berjaya diturunkan ke paras kurang dari satu (1) kes per 10,000 penduduk sepertimana yang ditetapkan oleh WHO. Semenjak itu, kadar eliminasi kusta di peringkat kebangsaan telah berjaya dikekalkan sehingga kini (rajah 1).

Rajah 1: Pencapaian Kawalan Kusta Kebangsaan Pasca Eliminasi (1994-2015)

Namun kita belum mencapai sepenuhnya status eliminasi kusta di semua daerah/ lokaliti endemik untuk mencapai status Malaysia Bebas Kusta. Kebanyakkan kes tempatan yang dilaporkan adalah dikesan di kawasan-kawasan yang telah dikenal pasti sebagai kawasan endemik kusta iaitu di kawasan pedalaman Sabah, Sarawak dan kawasan orang asli di Semenanjung Malaysia.

Di akhir tahun 2014, dunia mencatatkan sejumlah 213 899 kes baru kusta iaitu

3.8 kes bagi setiap 100,000 penduduk. Tiga negara iaitu India, Brazil dan Indonesia merupakan negara tertinggi yang menyumbang lebih kurang 81% dari semua kes kusta di dunia. Kes kusta di kalangan bukan warga negara menyumbang antara 25 hingga 50 peratus daripada jumlah keseluruhan kes Kusta yang dilaporkan. Kes-kes kusta di kalangan warga asing ini dilihat lebih tertumpu di kawasan yang menjadi tumpuan warga asing disebabkan peluang pekerjaan (rajah 2). Keadaan ini menunjukkan bahawa penyakit kusta masih lagi menjadi masalah di kawasan tertentu di Malaysia.

0.9 0.80.6 1 0.5 0.5 0.4 0.4 0.4 0.4 0.3 0.3 0.3 0.3 0.3 0.2 0.2 0.1 0.2 0.1 0.1 0.1

1.7

1.5

1.3 11.1 1

0.9 0.8 0.70.9 0.9 1 0.9

0.7 0.80.7 0.7 0.7

1.11 1

0.7

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Kadar Prevalen Kadar Insiden

3

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


3

Rajah 2: Bilangan kes kusta di kalangan bukan warga negara (BWN) (2000-2015)

Beberapa perubahan di dalam aktiviti pencegahan dan kawalan kusta telah

dilaksanakan di peringkat kebangsaan selaras dengan pelan pencegahan dan kawalan kusta pasca eliminasi. Antaranya pemantauan jumlah kes kusta di kalangan kanak-kanak dan kes Kusta dengan kecacatan gred 2 di mana ianya menjadi antara indikator utama bagi menilai keberkesanan aktiviti kawalan dan pencegahan yang dibuat di lapangan. Jumlah Kes Kusta kanak-kanak dan kes kecacatan gred 2 yang dilaporkan pasca eliminasi adalah seperti di rajah 3 dan rajah 4.

Rajah 3: Bilangan Kes Kusta Kanak-kanak, Malaysia (1994-2015)

217 195 179 219 244 263 237 194 218 187 194 216 325 306 308 210

56 56 62 5981 67

95 85102 92 97 87 91 89

72 85

25.828.7

34.6

26.9

33.2

25.5

40.143.8

46.849.2 50.0

40.3

28.0 29.1

23.4

40.5

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

0

50

100

150

200

250

300

350

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Semua Kes Kes BWN Peratus BWN

333 311273 277

236 224 217 195 179219 244 263 237

194 218187 194 219

317 306 308

210

1014

11 9

4 14 115 16

1711

52

1110

12 1611

24 32 22

11

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

kes baru kusta Kes kanak-kanak

3


Beberapa perubahan di dalam aktiviti pencegahan dan kawalan kusta telah

dilaksanakan di peringkat kebangsaan selaras dengan pelan pencegahan dan kawalan kusta pasca eliminasi. Antaranya pemantauan jumlah kes kusta di kalangan kanak-kanak dan kes Kusta dengan kecacatan gred 2 di mana ianya menjadi antara indikator utama bagi menilai keberkesanan aktiviti kawalan dan pencegahan yang dibuat di lapangan. Jumlah Kes Kusta kanak-kanak dan kes kecacatan gred 2 yang dilaporkan pasca eliminasi adalah seperti di rajah 3 dan rajah 4.

Rajah 3: Bilangan Kes Kusta Kanak-kanak, Malaysia (1994-2015)

217 195 179 219 244 263 237 194 218 187 194 216 325 306 308 210

56 56 62 5981 67

95 85102 92 97 87 91 89

72 85

25.828.7

34.6

26.9

33.2

25.5

40.143.8

46.849.2 50.0

40.3

28.0 29.1

23.4

40.5

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

0

50

100

150

200

250

300

350

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Semua Kes Kes BWN Peratus BWN

333 311273 277

236 224 217 195 179219 244 263 237

194 218187 194 219

317 306 308

210

1014

11 9

4 14 115 16

1711

52

1110

12 1611

24 32 22

11

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

kes baru kusta Kes kanak-kanak

Beberapa perubahan dalam aktiviti pencegahan dan kawalan kusta telah dilaksanakan di peringkat kebangsaan selaras dengan pelan pencegahan dan kawalan kusta pasca eliminasi. Antaranya pemantauan jumlah kes kusta di kalangan kanak-kanak dan kes kusta dengan kecacatan gred 2 di mana ianya menjadi antara indikator utama bagi menilai keberkesanan aktiviti kawalan dan pencegahan yang dibuat di lapangan. Jumlah kes kusta kanak-kanak dan kes kecacatan gred 2 yang dilaporkan pasca eliminasi adalah seperti di rajah 3 dan rajah 4.


Rajah 3: Bilangan kes kusta kanak-kanak, Malaysia (1994-2015)


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

4

Rajah 4: Bilangan Kes Kusta Dengan Kecacatan Gred 2, Malaysia (1994-2015) 1.3 OBJEKTIF PROGRAM KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN

Beberapa sasaran dan objektif Program Kawalan Kusta Kebangsaan Pasca Eliminasi telah dirangka berdasarkan sasaran yang digariskan oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO). Strategi-strategi selepas mencapai tahap eliminasi ini adalah penting untuk mengurangkan lagi kejadian jangkitan baharu kusta dan seterusnya mencapai matlamat dunia sepertimana ditetapkan oleh WHO. Objektif utama Program Kawalan Kusta Kebangsaan bagi tahun 2016 hingga 2020 adalah:

1.3.1 Mengekalkan status eliminasi 1.3.2 Mengurangkan kejadian jangkitan baharu kusta 1.3.3 Mengurangkan kejadian kes baharu kanak-kanak 1.3.4 Mengurangkan kes baharu dengan kecacatan gred 2 1.3.5 Meningkatkan pengesanan kes di kalangan golongan berisiko 1.3.6 Memperkukuhkan sistem pengurusan pesakit kusta dan kontak

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

44 23 10 9 28 11 11 10 3 20 6 8 10 7 3 2 6 4 14 10 5 8

333311273277236224217195179 219 244 263 237194 218 187 194 219

317 306 308

210

KES GRED 2 JUMLAH KES BARU

Rajah 4: Bilangan kes kusta dengan kecacatan gred 2, Malaysia (1994-2015)

1.3 OBJEKTIF PROGRAM KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN

Beberapa sasaran dan objektif Program Kawalan Kusta Kebangsaan Pasca Eliminasi telah dirangka berdasarkan sasaran yang digariskan oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO). Strategi-strategi selepas mencapai tahap eliminasi ini adalah penting untuk mengurangkan lagi kejadian jangkitan baharu kusta dan seterusnya mencapai matlamat dunia sepertimana ditetapkan oleh WHO.

Objektif utama Program Kawalan Kusta Kebangsaan bagi tahun 2016 hingga 2020 adalah:

1.3.1 Mengekalkan status eliminasi 1.3.2 Mengurangkan kejadian jangkitan baharu kusta 1.3.3 Mengurangkan kejadian kes baharu kanak-kanak 1.3.4 Mengurangkan kes baharu dengan kecacatan gred 2 1.3.5 Meningkatkan pengesanan kes di kalangan golongan berisiko 1.3.6 Memperkukuh sistem pengurusan pesakit kusta dan kontak

5

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


1.4 INDIKATOR UTAMA

1.4.1 KADAR PREVALEN

Kadar prevalen kurang daripada 1 kes bagi setiap 10,000 penduduk.

1.4.2 KADAR INSIDEN

Kadar insiden kurang daripada 1 kes bagi setiap 100,000 penduduk.

1.4.3 PERATUS KES BAHARU DI KALANGAN KANAK-KANAK

i. Kes baharu di kalangan kanak-kanak (0-14 tahun) adalah kurang 3% daripada jumlah kes baharu didaftar.

ii. Tiada kes baharu di kalangan kanak-kanak (0-14 tahun) dengan kecacatan gred 2 (visible disabilities).

1.4.4 KADAR KECACATAN GRED 2

Peratus kes baharu dengan kecacatan gred 2 adalah kurang 0.02 bagi setiap 100,000 penduduk

1.4.5 STATUS PEMERIKSAAN KONTAK

i. Nisbah pemeriksaan indeks : kontak = 1:15

ii. Peratus pemeriksaan semua kontak pada kali pertama adalah sekurang - kurangnya 90% daripada jumlah bilangan kontak yang dikenal pasti

iii. Peratus pemeriksaan kontak di kalangan ahli serumah (household contact) pada kali pertama adalah 100%

iv. Peratus pemeriksaan kontak di kalangan ahl i serumah (household contact) bagi kes Indeks MB pada kali kelima adalah 100%


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

1.4.6 PELAKSANAAN RAWATAN MDT-WHO

Pelaksanaan rawatan MDT-WHO adalah 100% bagi kes baharu yang berdaftar

1.4.7 PERATUSAN TERHENTI RAWATAN (DEFAULTER RATE)

Peratusan terhenti rawatan adalah kurang 5% daripada jumlah bilangan kes baharu kusta yang berdaftar 1.4.8 PERATUSAN SEMPURNA RAWATAN

Peratusan sempurna rawatan melebihi 80%.

1.5 CABARAN

1.5.1 Kes baharu di kalangan kanak-kanak yang masih tinggi dan tidak mencapai sasaran yang ditetapkan menunjukkan masih berlaku jangkitan baharu penyakit kusta di kalangan masyarakat kita.

1.5.2 Masih terdapat kes baharu dengan kecacatan gred 2 yang secara tidak langsung mencerminkan kelemahan program dan aktiviti kawalan yang perlu dibuat penambahbaikan.

1.5.3 Kes di kalangan bukan warga negara merupakan antara cabaran yang memerlukan kerjasama semua pihak untuk ditangani. Daripada data yang ditunjukkan jelas menyatakan bahawa hampir separuh daripada kes kusta yang dilaporkan adalah di kalangan bukan warga negara.

Stigma dan diskriminasi yang masih menebal di kalangan masyarakat dan juga anggota kesihatan di lapangan terhadap pesakit kusta walaupun pendidikan kesihatan dan hebahan berkenaan penyakit kusta ini giat dilaksanakan. Masih ada di kalangan masyarakat kita yang beranggapan bahawa penyakit kusta telah tiada di negara ini dan menyebabkan mereka tidak menyedari risiko yang boleh dihadapi sekiranya mereka terdedah kepada penghidap kusta yang masih belum menerima rawatan.

Cabaran dalam mencapai status eliminasi kusta di daerah/lokaliti yang mana kadar prevalens kusta melebihi 1 kes bagi setiap 10,000 penduduk.

1.5.4

1.5.5

7

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


2 PELAN STRATEGIK KAWALAN KUSTA

2.1 PENGENALAN

Program Kawalan Kusta Kebangsaan Pasca Eliminasi sebelum ini adalah berdasarkan Strategi Kusta Global bagi tiga tempoh masa iaitu 2000-2005, 2005-2010 dan 2011-2015 yang bertujuan untuk mengurangkan beban penyakit kusta di negara-negara yang belum mencapai status eliminasi. Strategi ini telah berjaya membawa kebanyakan negara mencapai status eliminasi kusta.

Pelan Strategik Kusta Kebangsaan 2016 - 2020 amat penting untuk diadakan bagi memperkukuh Program Kawalan Kusta Kebangsaan berpandukan dokumen Global Leprosy Control Strategies 2016 – 2020 yang dikeluarkan WHO bagi menangani situasi semasa kusta di Malaysia.

2.2 VISI

Malaysia Tanpa Kusta

2.3 MISI

Meneruskan pengurangan beban penyakit Kusta di Malaysia

2.4 OBJEKTIF / SASARAN UTAMA

2.4.1 Mencapai status eliminasi kusta (kadar prevalen kurang daripada 1 kes bagi setiap 10,000 penduduk) di daerah yamg masih belum mencapai status eliminasi kusta.

2.4.2 Mencapai kadar kecacatan gred 2 kurang dari 0.02 bagi setiap 100,000 penduduk Malaysia

2.4.3 Untuk mencapai sifar kes kusta kanak-kanak dengan kecacatan gred 2.

PELAN STRATEGIK KAWALAN KUSTA KEBANGSAAN 2016-2020 (National Strategic Plan of Leprosy Control Program 2016 – 2020)


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2.5 PRINSIP UTAMA

Pelan Strategik Program Kawalan Kusta Kebangsaan 2016-2020 yang dibangunkan berdasarkan kepada tiga (3) prinsip utama iaitu:

2.5.1 Memperkasakan perkhidmatan kusta dan penglibatan semua pihak 2.5.2 Memperkukuhkan pengesanan dan pengurusan kusta

2.5.3 Meningkatkan kesedaran masyarakat dan mengurangkan diskriminasi

2.5 .1 MEMPERKASAKAN PERKHIDMATAN KUSTA DAN PENGLIBATAN SEMUA PIHAK

Kejayaan utama sesebuah program kawalan penyakit berjangkit bergantung kepada komitmen yang disumbangkan oleh pengurusan tertinggi negara tersebut termasuk pengaruh politik yang turut menyumbang kepada kejayaan sesuatu program kawalan yang dirangka. Kementerian Kesihatan perlu meningkatkan keupayaan untuk mengadakan aktiviti kawalan kusta yang lebih berkesan dengan dibantu oleh agensi kerajaan dan agensi bukan kerajaan.

Antara strategi –strategi yang dirancang bagi memperkasakan program kawalan kebangsaan dan memperkukuh kolaborasi serta kerjasama dengan semua pihak berkaitan ialah:

i. Memastikan semua penduduk Malaysia mendapat perkhidmatan berkaitan penyakit kusta yang mudah dicapai, berkualiti dan berkesan.

ii. Penglibatan pengurusan tertinggi KKM di dalam Program Kawalan Kusta Kebangsaan.

iii. Jalinan hubungan kerjasama yang baik dengan lain-lain jabatan di dalam kementerian dan agensi-agensi luar.

9

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


2.5.2 MEMPERKUKUHKAN PENGESANAN DAN PENGURUSAN KUSTA

Penyakit kusta yang tidak dirawat atau lewat mendapatkan rawatan boleh menyebabkan kecacatan kekal kepada pesakit selain berisiko menjangkiti orang lain. Pengesanan dan rawatan awal yang diberi boleh mengelakkan berlakunya kecacatan kekal kepada pesakit kusta dan boleh mengurangkan risiko orang lain untuk menghidapi penyakit ini. Kecacatan fizikalyangdialamiolehpesakitkustainimenambahkanlagistigmadandiskriminasiyang dialami oleh pesakit-pesakit ini.

Antara strategi-strategi yang dirancang di bawah prinsip ini ialah:

i. Pengesanan kes baharu kusta yang lebih berkesan

ii. Pengurusan pesakit kusta yang lebih sistematik

2.5.3 MENINGKATKAN KESEDARAN MASYARAKAT DAN MENGURANGKAN DISKRIMINASI

Pesakit kusta dan keluarga mereka masih lagi dibelenggu dengan stigma dan mendapat diskriminasi di dalam menjalankan aktiviti harian mereka. Stigma yang masih menebal terutama di kalangan anggota kesihatan sendiri secara tidak langsung telah menyebabkan pesakit atau kontak pesakit kusta ini kurang mendapatkan rawatan di fasiliti kesihatan di peringkat awal . Kecacatan yang dialami tanpa rawatan pemulihan atau rehabilitasi telah mengehadkan pesakit kusta atau bekas pesakit kusta ini daripada bergaul dengan masyarakat dan memberi apa - apa sumbangan kepada masyarakat. Strategi yang dirangka diharap dapat mengatasi stigma pesakit kusta ini dan mengurangkan diskriminasi yang dialami mereka. Sumbangan mereka terutama di dalam mempromosikan pendidikan kesihatan mengenai penyakit kusta ini kepada masyarakat amatlah berharga dan dapat membantu program kawalan yang dirangka.

Antara strategi yang dirancang bagi mengurangkan diskriminasi dan ketidaksamaan hak kepada pesakit kusta dan keluarga mereka adalah:

i. Meningkat kesedaran penyakit kusta di kalangan masyarakat ii. Mengurangkan diskriminasi berkaitan penyakit kusta


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2.6

ST

RAT

EGI P

ELA

KSA

NA

AN

PRIN

SIP 1:

ME

MPER

KASA

KAN

PERK

HIDM

ATAN

KUS

TA &

PENG

LIBAT

AN SE

MUA

PIHAK

BIL.

STRA

TEGI

AK

TIVITI

HU

RAIA

N AK

TIVITI

IN

DIKA

TOR

TANG

GUNG

JA

WAB

SASA

RAN

2016

20

17

2018

20

19

2020

1 Me

masti

kan s

emua

pe

ndud

uk M

alays

ia me

ndap

at pe

rkhidm

atan

berka

itan p

enya

kit

kusta

yang

mud

ah,

berku

aliti d

an

berke

san.

1. 1 Pe

rluas

an pe

rkhidm

atan

diagn

osa d

an m

emula

kan

rawata

n kus

ta di

fasilit

i ke

sihata

n prim

er.

1. 1. 1

Meng

enal

pasti

dan m

elanti

k klin

ik ke

sihata

n tert

entu

untuk

berfu

ngsi

seba

gai P

R 1 K

usta

berda

sarka

n bil

anga

n kes

kusta

setem

pat, j

arak d

ari

klinik

kulit

berde

katan

dan a

dany

a pak

ar ke

sihata

n kelu

arga (

FMS)

/ Peg

awai

Perub

atan T

erlati

h (MO

).

Bilan

gan k

es

kusta

yang

did

iagno

s di

klinik

kesih

atan

yang

dilan

tik

seba

gai P

R1

Kusta

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pejab

at Ke

sihata

n Da

erah

Pusa

t Raw

atan

1 (PR

1) K

usta

1. 2 Me

masti

kan t

ahap

ko

mpete

nsi ti

nggi

angg

ota K

KM be

rkaita

n pe

nyak

it kus

ta.

1. 2. 1

Meng

adak

an da

ftar k

akita

ngan

yang

tel

ah di

latih

dan m

enga

tur ku

rsus l

atiha

n ya

ng di

perlu

kan.

Satu

(1) d

aftar

kakit

anga

n yan

g tel

ah di

latih

deng

an

peng

emas

kinian

se

kuran

g-ku

rangn

ya

setah

un se

kali

1. 2. 2

Meng

adak

an da

ftar k

akita

ngan

yang

tel

ah pe

roleh

i Cred

entia

ling &

Priv

eligin

g (C

& P

) bag

i Pros

edur

Calita

n Tore

han

Kulit.

1. 3

Mema

stika

n kep

erlua

n pe

ralata

n mak

mal u

ntuk

tujua

n pen

diagn

osan

ku

sta m

encu

kupi

di kli

nik

kulit,

hosp

ital d

an kl

inik

kesih

atan b

erfun

gsi

seba

gai P

R I K

usta.

1. 3. 1

Meng

enal

pasti

dan m

enam

bah b

aik

peral

atan y

ang d

iperlu

kan s

epert

i mi

krosk

op, p

eralat

an pr

osed

ur ca

litan

toreh

an ku

lit da

n seb

again

ya.

Satu

(1) d

aftar

peral

atan

berka

itan k

usta

de

ngan

pe

ngem

askin

ian

seku

rang-

kuran

gnya

se

tahun

seka

li

11

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


1. 4 Me

mperk

ukuh

pe

nguru

san p

erkhid

matan

ma

kmal

kusta

di M

akma

l Ke

sihata

n Awa

m Ke

bang

saan

(MKA

K) da

n Ma

kmal

Kesih

atan A

wam

(MKA

) men

gikut

zon.

1. 4. 1

Mema

ntapk

an

prose

s de

sentr

alisa

si ak

tiviti

makm

al ku

sta da

ri MKA

K ke

MKA

ter

pilih.

80%

penc

apaia

n ba

gi ba

caan

ku

aliti s

laid A

FB

kusta

MKAK

dan

MKA

1. 4. 2

Memp

erkuk

uh p

engu

rusan

Ujia

n Drug

Se

nsitiv

ity Te

st da

n Po

lymera

se C

hain

Reac

tion b

agi p

erkhid

matan

diag

nosti

k ma

kmal

kusta

.

1. 4. 3

Meng

adak

an

progra

m ka

walan

ku

aliti

baca

an s

laid

kusta

dan

men

ghas

ilkan

Ma

nual

Makm

al Pr

ogram

Kawa

lan C

alitan

To

rehan

Kus

ta Ke

bang

saan

.

Satu

Manu

al Ma

kmal

Prog

ram

Kawa

lan C

alitan

To

rehan

Kus

ta Ke

bang

saan

dih

asilk

an

1. 4. 4

Melat

ih Ju

rutek

nolog

i Mak

mal P

eruba

tan

seca

ra be

rterus

an d

alam

baca

an s

laid

kusta

.

100%

JTMP

di

PR 1

kusta

dil

atih

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

MKAK

dan M

KA

2 Pe

nglib

atan

peng

urusa

n tert

inggi

KKM

di da

lam

Prog

ram K

awala

n Ku

sta K

eban

gsaa

n.

2. 1 Me

ngad

akan

Sam

butan

Ha

ri Kus

ta Ke

bang

saan

de

ngan

peng

libata

n pe

nguru

san t

erting

gi KK

M se

kuran

g-kura

ngny

a se

kali s

etahu

n.

2. 1. 1

Samb

utan

Hari

Kusta

Sed

unia

Perin

gkat

Keba

ngsa

an

setah

un

seka

li de

ngan

dir

asmi

kan

oleh

Peng

urusa

n Te

rtingg

i KK

M.

Setah

un se

kali

Sekto

r Tib

i/Kus

ta

2. 1. 2

Samb

utan H

ari K

usta

Sedu

nia P

ering

kat

Nege

ri se

tahun

seka

li den

gan

diras

mika

n oleh

Pen

gurus

an Te

rtingg

i Ja

batan

Kes

ihatan

Neg

eri.

Dalam

temp

oh

1 bula

n sele

pas

perin

gkat

keba

ngsa

an

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2. 1. 3

Aktiv

iti pro

mosi

kese

daran

peny

akit k

usta

teruta

ma di

daera

h-dae

rah ya

ng m

asih

ada k

es ku

sta de

ngan

dike

tuai o

leh

Pega

wai K

esiha

tan D

aerah

.

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h 2. 2

Meng

adak

an

Mesy

uarat

Ja

watan

kuas

a Te

knika

l Pr

ogram

Kaw

alan K

usta.

2. 2. 1

Meng

adak

an M

esyu

arat

Jawa

tanku

asa

Tekn

ikal

Prog

ram

Kawa

lan

Kusta

Pe

ringk

at Ke

bang

saan

se

kuran

g-ku

rangn

ya di

peng

erusi

oleh T

KPK

(KA)

.

Seka

li seta

hun

Sekto

r Tib

i/Kus

ta

2. 2. 2

Meng

adak

an M

esyu

arat

Jawa

tanku

asa

Tekn

ikal

Prog

ram

Kawa

lan

Kusta

Pe

ringk

at Ne

geri

yang

dipe

ngeru

sikan

ole

h PKN

/ TPK

N.

3 kali

setah

un

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri

3 Ja

linan

hubu

ngan

ke

rjasa

ma ya

ng ba

ik de

ngan

lain-

lain

jabata

n di d

alam

keme

nteria

n dan

ag

ensi-

agen

si lua

r.

3. 1

Menin

gkatk

an ke

rjasa

ma

deng

an :

i) Bah

agian

Perk

hidma

tan

Farm

asi

ii) JA

KOA

iii) M

aLRA

iii)

Jaba

tan Im

igres

en

v) FO

MEMA

vi)

Pers

atuan

mas

yarak

at se

tempa

t vii

) Lain

-lain

3. 1. 1

Mesy

uarat

berka

la de

ngan

Bah

agian

Fa

rmas

i bag

i mem

perku

kuhk

an

perko

ngsia

n data

berka

itan s

tatus

se

masa

pesa

kit ya

ng se

dang

men

erima

raw

atan d

an st

atus b

ekala

n uba

tan M

DT.

Dua k

ali

setah

un at

au

bila d

ifikirk

an

perlu

Sekto

r Tib

i/Kus

ta, U

nit

Kusta

, Jab

atan

Kesih

atan

Nege

ri, Pe

gawa

i Ke

sihata

n Da

erah

3. 1. 2

Melib

atkan

JAKO

A da

lam ak

tiviti

kusta

di

kalan

gan O

rang A

sli.

Seka

li seta

hun

atau b

ila

difiki

rkan p

erlu

Sekto

r Tib

i/Kus

ta da

n Un

it Kus

ta,

Jaba

tan

Kesih

atan

Nege

ri

3. 1. 3

Meng

adak

an m

esyu

arat b

ersam

a MaL

RA

bagi

peng

urusa

n ban

tuan k

ebaji

kan d

an

sarin

gan

"relap

se" d

i kala

ngan

beka

s pe

sakit

kusta

.

13

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


3. 1. 4

Meng

adak

an m

esyu

arat b

ersam

a lain

-lai

n age

nsi k

erajaa

n sep

eri Ja

batan

Im

igres

en da

n lain

-lain

bila d

iperlu

kan.

3. 1. 5

Meng

anjur

kan l

atiha

n /ku

rsus b

ersam

a de

ngan

Perk

hidma

tan D

ermato

logi d

an

BPKK

kepa

da an

ggota

kesih

atan d

an

wakil

mas

yarak

at.

3. 1. 6

Meng

alakk

an ce

ramah

atau

pame

ran

kesih

atan P

enya

kit K

usta

oleh N

GO da

n ag

ensi

luar d

enga

n diba

ntu ol

eh an

ggota

Ke

sihata

n.

3. 1. 7

Kajia

n bers

ama J

abata

n Derm

atolog

i be

rkaita

n pen

yakit

kusta

sepe

rti ka

jian

rintis

“ prev

entiv

e che

mothe

rapay

“ di

kalan

gan k

ontak

kes k

usta.


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

PRIN

SIP 2

: M

EMPE

RKUK

UHKA

N PE

NGES

ANAN

DAN

PENG

URUS

AN K

USTA

BIL.

STRA

TEGI

AK

TIVITI

HU

RAIA

N AK

TIVITI

IN

DIKA

TOR

TANG

GUNG

JA

WAB

SASA

RAN

2016

20

17

2018

20

19

2020

1

Peng

esan

an ke

s ba

haru

kusta

yang

leb

ih be

rkesa

n

1. 1 Me

ningk

atkan

pe

nges

anan

kes s

ecara

ak

tif

1. 1. 1

Menc

ari ke

s-kes

kusta

yang

mas

ih be

lum

dikes

an

Kada

r insid

en &

Ka

dar p

revale

n

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h

1. 1. 2

Memb

uat id

entifi

kasi

kawa

san b

erpote

nsi

tingg

i berd

asark

an ke

s yan

g dila

porka

n ole

h neg

eri

1. 1. 3

Kema

s kini

data

konta

k pes

akit k

usta

bagi

setia

p neg

eri / d

aerah

1. 1. 4

Melak

sana

kan p

rojek

LaKA

R di

kawa

san-

kawa

san b

erisik

o ting

gi Se

kuran

g-ku

rangn

ya 1

projek

LAKA

R

setah

un

1. 2 Me

ningk

atkan

pe

nges

anan

kes

sec

ara

pasif

1. 2. 1

Menin

gkatk

an pe

ngeta

huan

, kem

ahira

n me

nges

an, m

endia

gnos

dan m

erawa

t pe

nyak

it kus

ta di

kalan

gan k

akita

ngan

ke

sihata

n di fa

siliti

prime

r

Bilan

gan k

es

kusta

yang

did

iagno

s di K

linik

Kesih

atan y

ang

dilan

tik se

baga

i PR

1

1. 2. 2

Mema

stika

n ke

perlu

an al

atan m

akma

l di

PR 1

Kusta

untuk

tujua

n pen

diagn

osan

ku

sta m

encu

kupi

dan l

engk

ap

1. 2. 3

Melat

ih ka

kitan

gan t

erdiri

dari F

MS/ M

O,

PPP/

SN

dan J

TMP

di da

lam pe

nguru

san

progra

m ka

walan

kusta

15

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


1. 3

Meny

aring

golon

gan

beris

iko tin

ggi m

enda

pat

kusta

1.3.1

Meng

enal

pasti

semu

a kon

tak un

tuk

sarin

gan

15 ko

ntak u

ntuk s

etiap

1 ke

s ind

eks (

15:1)

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h

1.3

.2 Me

nyari

ng se

mua k

ontak

kali p

ertam

a bag

i se

mua k

es in

deks

90

% ko

ntak k

ali

perta

ma ba

gi se

mua

kes i

ndek

s 1.3

.3 Me

nyari

ng se

mua

“hous

ehold

” kon

tak

kusta

yang

dike

nal p

asti

100%

konta

k “ho

useh

old’ b

erjay

a dis

aring

1.3

.4 Me

nyari

ng se

mua ”

hous

ehold

” kon

tak

kepa

da k

es in

deks

kes M

B pa

da ta

hun

kelim

a 1.3

.5 Me

ningk

atkan

peng

urusa

n daft

ar ko

ntak

pesa

kit ku

sta se

cara

sistem

atik

100%

dafta

r kon

tak

kusta

di ke

mas k

ini

setia

p 3 bu

lan

2 Pe

nguru

san

pesa

kit ku

sta

yang

lebih

sis

temati

k

2. 1 Pe

nguru

san p

esak

it cici

r raw

atan

2.1

.1 Me

manta

u pen

gurus

an pe

sakit

dala

m raw

atan

deng

an le

bih si

stema

tik m

elalui

Ap

likas

i MyK

usta

100%

kes c

icir r

awata

n me

nyam

bung

rawa

tan

<5%

pesa

kit te

rhenti

raw

atan

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h

2..1.2

Me

masti

kan s

emua

pesa

kit ci

cir ra

watan

ke

mbali

men

erusk

an ra

watan

2..1.3

Me

masti

kan s

emua

pesa

kit ci

cir ra

watan

di

beri k

auns

eling

kusta

2. 2 Pe

nguru

san

pesa

kit

kusta

kana

k-kan

ak

2.2.1

Mema

ntau p

engu

rusan

rawa

tan pe

sakit

ka

nak-k

anak

deng

an le

bih si

stema

tik

Perat

us ke

s bah

aru

kana

k-kan

ak <

3%

Sifar

kes b

aru ka

nak-

kana

k den

gan G

2D

1 lap

oran s

iasata

n bag

i se

tiap k

es ka

nak-k

anak

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h

2.2.2

Mema

stika

n ha

sil r

awata

n se

mbuh

bag

i se

mua p

esak

it kan

ak-ka

nak

2.2

.3 Me

njalan

kan p

eman

tauan

terha

dap s

emua

ke

s kan

ak-ka

nak &

lapo

ran te

rsebu

t perl

u dih

antar

ke se

ktor d

alam

tempo

h 3 bu

lan

diagn

osa

’


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2. 3 Pe

nguru

san

pesa

kit

kusta

deng

an ke

caca

tan

G2D

2.3.1

Mema

ntau p

engu

rusan

rawa

tan pe

sakit

G2

D de

ngan

lebih

siste

matik

Pe

ratus

kes b

aru G

2D <

0.02/1

00,00

0 pen

dudu

k 1

lapora

n sia

satan

bag

i se

tiap k

es ka

nak-k

anak

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h

2.3.2

Meruj

uk pe

sakit

deng

an ke

caca

tan gr

ed 2

ke ja

batan

reha

bilita

si da

n fisi

oterap

i

2.3.3

Mema

stika

n has

il raw

atan s

embu

h bag

i se

mua p

esak

it den

gan k

ecac

atan g

red 2

2.3.4

Menja

lanka

n pem

antau

an te

rhada

p sem

ua

kes k

ecac

atan g

red 2

& lap

oran t

erseb

ut dih

antar

ke se

ktor d

alam

tempo

h 3 bu

lan

diagn

osa.

17

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


PRIN

SIP 3

:

MENI

NGKA

TKAN

KES

EDAR

AN M

ASYA

RAKA

T DAN

MEN

GURA

NGKA

N DI

SKRI

MINA

SI

BIL.

STRA

TEGI

AK

TIVITI

HU

RAIA

N AK

TIVITI

IN

DIKA

TOR

TANG

GUNG

JA

WAB

SASA

RAN

2016

20

17

2018

20

19

2020

1

Menin

gkatk

an

kese

daran

pe

nyak

it kus

ta di

kalan

gan

masy

araka

t

1. 1 Me

ningk

atkan

kemp

en

atau p

romos

i pen

yakit

ku

sta te

rutam

a di

kawa

san y

ang

memp

unya

i beb

an

peny

akit k

usta

yang

tin

ggi

1.1.1

Meng

edark

an / m

empa

merka

n bah

an

promo

si ku

sta di

Klin

ik Ke

sihata

n dan

ka

wasa

n awa

m

Setah

un se

kali d

an

bila-b

ila di

fikirk

an

perlu

Sekto

r Tib

i/Kus

ta,

Unit K

usta,

Ja

batan

Ke

sihata

n Ne

geri,

Pega

wai

Kesih

atan

Daera

h

1.1.2

Meng

adak

an sl

ot-slo

t prom

osi p

enya

kit

kusta

di m

edia

elektr

onik

1. 2 Me

ningk

atkan

ke

seda

ran da

n pe

ngeta

huan

berka

itan

kusta

di ka

langa

n an

ggota

kesih

atan

1.2.1

Meng

adak

an se

si CM

E se

cara

berka

la me

ngen

ai pe

nyak

it kus

ta

1. 3

Menil

ai ba

han-b

ahan

pro

mosi

kusta

seca

ra be

rkala

1.3.1

Memp

elbag

aikan

baha

n perc

etaka

n pe

ndidi

kan k

esiha

tan be

rkaita

n pen

yakit

ku

sta de

ngan

mak

lumat

terkin

i den

gan

lebih

mena

rik.

1.3.2

Menc

etak s

emula

baha

n prom

osi k

usta

yang

baha

ru me

ngiku

t pelb

agai

baha

sa

yang

sesu

ai


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2. Me

ngura

ngka

n dis

krimi

nasi

berka

itan p

enya

kit

kusta

2. 1 Me

ngad

akan

se

si ka

unse

ling

kepa

da

semu

a pe

sakit

ku

sta

dan k

ontak

2.1.1

Mem

astik

an se

mua p

esak

it kus

ta dib

eri

kaun

selin

g seb

elum,

sema

sa da

n sele

pas

menja

lani ra

watan

kusta

Semu

a pes

akit d

an

konta

k yan

g me

njalan

i kau

nseli

ng

Sekto

r Tib

i/Kus

ta ,

Unit K

usta,

JK

N da

n Pe

gawa

i Ke

sihata

n Da

erah ,

BPK

2.1.2

Semu

a kon

tak pe

sakit

kusta

dibe

ri ka

unse

ling

21.3

Mem

beri l

atiha

n tata

cara

peng

enda

lian

sesi

kaun

selin

g kep

ada s

emua

angg

ota

kesih

atan y

ang t

erliba

t dala

m pe

nguru

san

kusta

Juml

ah an

ggota

yang

me

ndap

at lat

ihan

peng

enda

lian

kaun

selin

g

2. 2 Pe

nglib

atan

beka

s pe

sakit

kus

ta di

dalam

pro

gram

pend

ididik

an

kesih

atan k

usta

2.2.1

Men

jempu

t bek

as pe

sakit

kusta

bagi

meny

ampa

ikan p

erkon

gsian

peng

alama

n da

n pen

didika

n kes

ihatan

berka

itan

peny

akit k

usta

Seka

li seta

hun d

an

bila-b

ila di

fikirk

an

perlu

2.2.2

Melan

tik be

kas p

esak

it kus

ta se

baga

i jur

ucak

ap ba

gi me

mprom

osika

n akti

viti

penc

egah

an da

n kaw

alan p

enya

kit ku

sta

19

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


3. LATIHAN

Kusta adalah salah satu neglected tropical disease di mana penyakit ini sering kali kurang diberi penekanan. Faktor berkaitan kecekapan kakitangan dalam memberi perkhidmatan adalah salah satu sebab utama puncanya kelewatan pengesanan kes dan kelemahan dalam pengurusan kes dalam rawatan.

Bahagian Kawalan Penyakit akan meneruskan kerjasama dengan pelbagai pihak terutamanya dengan pihak Perkhidmatan Dermatologi Kebangsaan dan Makmal Kesihatan Awam Kebangsaan dalam mengadakan kursus-kursus dan latihan secara berterusan kepada kakitangan kesihatan yang berkaitan dengan perkhidmatan kusta.

Empat kategori utama kakitangan kesihatan yang memberi perkhidmatan kusta di lapangan perlu diberi latihan secara berterusan bagi memastikan kecekapan dan kemahiran dalam mengurus dan mengendalikan pesakit kusta secara berterusan;

I. Pakar Perubatan Keluarga/ Pegawai Perubatan II. Penolong Pegawai Perubatan/ Jururawat III. Juruteknologi Makmal Perubatan IV. Pegawai / Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran

Antara latihan-latihan yang dianjurkan bagi Program Kawalan Kusta 2016-2020 ini ialah;

I. Latihan kepada Pakar Perubatan Keluarga / Pegawai Perubatan anjuran Jabatan Dermatologi Hospital Kuala Lumpur (HKL) II. Latihan amali kepada paramedik oleh Jabatan Dermatologi HKL dan Makmal Kesihatan Awam Kebangsaan (MKAK) III. Latihan pengesanan dan pengurusan kes di lapangan (LaKAR) IV. Latihan pengendalian modul kaunseling V. Kursus siasatan dan pengurusan kes /kontak kusta secara sistematik


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

4. RUJUKAN

1. Global Leprosy Strategy 2016-2020, 2016, WHO

2. Manual Pengurusan Kusta Kebangsaan Edisi Kedua, 2014, KKM

3. Manual Pengurusan Program Kawalan Kusta Edisi Pertama, 1996, KKM

4. Workshop for Health Service Managers in charge of Leprosy Control Programmes, 2008, WHO

5. Guideline for strengthening participation of person affected by leprosy in leprosy services , 2011, WHO

6. WHO Expert Committee on Leprosy, 8th Report, 2012

21

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


5. Lampiran

5.1 DEFINISI

PERKARA DEFINISI

GOLONGAN BERISIKO

Golongan berisiko tinggi ialah : i) Kontak ii) Individu dalam komuniti endemik kusta iii) Warga asing yang berasal daripada negara beban

tinggi kusta iv) bekas pesakit kusta

KECACATAN GRED 2

Pesakit kusta dengan masalah penglihatan yang teruk (visual acquity <6/60, tidak boleh mengira jari pada jarak 6 meter), ada “lagopthalmos. Iridocyclitis dan corneal opacity” dan wujud kecacatan fizikal.

CICIR RAWATAN Pesakit kusta yang dalam rawatan gagal datang mendapat bekalan ubat MDT untuk bulan seterusnya

SEMPURNA RAWATAN

PB : Pesakit yang menghabiskan 6 pek blister MDT dalam tempoh 9 bulan

MB : Pesakit yang menghabiskan: 12 pek blister MDT dalam tempoh 18 bulan bagi

B.I <4 dan 18 pek blister MDT dalam tempoh 24 bulan bagi B.I ≥4

TERHENTI RAWATAN

PB : Pesakit yang gagal menghabiskan 6 pek blister MDT dalam tempoh 9 bulan;

MB : Pesakit yang gagal menghabiskan 12 pek Blister

MDT dalam tempoh 18 bulan bagi ( B.I <4 ) dan 18 pek blister MDT dalam 24 bulan bagi ( B.I≥4 )

23

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


1

LIS 10B-ext iK

Sistem Maklumat Kusta, Kementerian Kesihatan Malaysia

BORANG LAPORAN SIASATAN DAN KAWALAN KES KUSTA

KANAK-KANAK

DAERAH______________________ ARAHAN :

Penyiasatan Kes Kusta hendaklah dilakukan oleh Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran Kawalan Penyakit / Kusta dari Pejabat Kesihatan Daerah apabila menerima notifikasi dari Pusat Rawatan (Tandakan √ di ruangan yang berkaitan)

A. PENGENALAN PESAKIT

1. Nama Pesakit : ( Nama panggilan jika ada )

2. Nama Penjaga / Ibu / Bapa :

3. No Daftar Kusta Daerah :

4. Nama Pusat Rawatan : 5. No. Pengenalan Diri : ( Mykad /Mykid/ Pasport )

B. LATAR BELAKANG PESAKIT

6. Umur :

7. Jantina :

Lelaki Perempuan

8. Alamat tempat tinggal semasa :

Latitud:

Longitud:

9. Alamat sekolah: Latitud:

Longitud:

10. No. telefon penjaga / Ibu / Bapa :

11. Adakah pernah menerima vaksinasi BCG? Ya Tidak

12. Adakah parut BCG kelihatan? Ya Tidak

5.3 BORANG PELAPORAN AUDIT SIASATAN DAN KAWALAN KES KUSTA KANAK- KANAK

:


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2

13. Tempoh menetap di kediaman sekarang : Tahun Bulan

14. Status kewarganegaraan : Ya Tidak

15. Jika bukan warganegara (nyatakan berikut):

i. Negara asal : ii. Tarikh Masuk Malaysia

iii. Status : Bermastautin Dengan Izin Tanpa Izin

iv. Tempoh menetap di Malaysia Tahun Bulan v. Sebab kedatangan ke Malaysia

C. MAKLUMAT PENGESANAN PESAKIT

16. Tarikh onset :

17. Tarikh diagnosa :

18. Tarikh notifikasi :

19. Kategori kes : Kes baru Kes berulang

20. Cara pengesanan: Pasif Aktif Saringan

21. Sub-diagnosis : MB PB 22. Gred Kecacatan (WHO kriteria) : Gred 0 Gred 1 Gred 2 23. Tarikh mula rawatan :

24. Regim rawatan :

25. Jumlah Blister Pack (MDT) yang telah diambil :

26. Adakah pesakit diyakini dapat menghabiskan rawatan dengan sempurna? Ya Tidak Jika tidak apakah sebabnya?

27. Adakah rawatan diselia oleh ibu bapa/ penjaga : Ya Tidak

25

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


3

D. PUNCA DAN TEMPAT JANGKITAN

28. Sejarah pendedahan kepada pesakit kusta :

Ya Tidak Tidak Pasti

29. Dari sumber mana? (Tandakan ( pilihan yang paling utama ) di ruangan yang berkaitan

i. Ahli keluarga

v. Jiran

ii. Sahabat handai

vi. Tidak tahu

iii. Rakan sekelas

vii. Lain-lain (nyatakan) :

iv. Pesakit

30. Adakah pesakit tinggal serumah dengan sumber di atas? Ya Tidak

31. Adakah terdapat kes kusta di lokaliti yang sama ? Ya Tidak

32. Alamat Tempat Jangkitan Disyaki :

Latitud : Longitud : E. PETA LAKARAN LOKASI RUMAH/ KEDIAMAN

33.

Nota: Sila tandakan lokasi pesakit-pesakit kusta yang lain ( jika ada ) dalam lokaliti yang sama dengan pesakit


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

4

F. LAKARAN SEJARAH KELUARGA / FAMILY TREE PESAKIT

34.

27

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


5

G. MAKLUMAT KONTAK

35.

Bil Nama Kontak Umur Jantina No. Kad Pengenalan Pertalian Alamat Terkini/

Semasa

Tarikh Pemeriksaan/

Temu janji Yang Diberikan

Keputusan saringan

kontak (+ve, -ve atau belum)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

(sila tambah di helaian belakang sekiranya ruang tidak mencukupi)


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

6

36. Adakah pesakit dan kontak telah diberi kaunseling?

Pesakit : Ya Tidak Jika Ya, Tarikh :

Kontak : Ya Tidak Jika Ya, Tarikh :

37. Ulasan Pegawai Penyiasat :

38. Ulasan Pegawai Epidemiologi / Pegawai Kesihatan Daerah :

H

39. Tarikh Siasatan Dimulakan

40. Tarikh Siasatan Berakhir

41. Tarikh siasatan pertama

42. Tarikh siasatan sekarang

43. Nama Pegawai Penyiasat

44. Nama Pegawai Yang Mengesahkan

T/tangan dan Cop Jawatan

T/tangan dan Cop Jawatan

Tarikh: Tarikh:

:

:

:

:

:

:

H. PENYIASAT

29

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


1

LIS 10B-ext iG

Sistem Maklumat Kusta, Kementerian Kesihatan Malaysia

BORANG LAPORAN SIASATAN DAN KAWALAN KES KUSTA

BARU DENGAN KECACATAN GRED 2

DAERAH______________________ ARAHAN :

Penyiasatan Kes Kusta hendaklah dilakukan oleh Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran Kawalan Penyakit / Kusta dari Pejabat Kesihatan daerah apabila menerima notifikasi dari Pusat Rawatan (Tandakan √ di ruangan yang berkaitan)

A. PENGENALAN PESAKIT

1. Nama Pesakit : (Nama panggilan jika ada)

2. Nama Penjaga / Ibu / Bapa (Kes Kanak-kanak) :

3. No. Daftar Kusta daerah :

4. Nama Pusat Rawatan :

5. No. Pengenalan Diri : (No. Kad pengenalan / Pasport )

B. LATARBELAKANG PESAKIT

6. Umur :

7. Jantina :

Lelaki Perempuan

8. Pekerjaan :

9. Pendapatan Bulanan :

10. Bilangan tanggungan :

11. Alamat tempat tinggal semasa :

Latitud :

Longitud :

12. Alamat tempat kerja : Latitud :

Longitud :

13. No. telefon :

5.4 BORANG PELABORAN AUDIT SIASATAN DAN KAWALAN KES KUSTA KECACATAN


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

2

14. Tempoh menetap di kediaman sekarang : tahun

15. Status Warganegara : Ya Tidak

16. Jika bukan warganegara (nyatakan berikut) :

i. Negara asal: ii. Tarikh Masuk Malaysia

iii. Status: Bermastautin Dengan Izin Tanpa Izin

iv. Tempoh menetap di Malaysia tahun

bulan

v. Sebab kedatangan ke Malaysia

C. MAKLUMAT PENGESANAN / RAWATAN PESAKIT

17. Tarikh onset :

18. Tarikh diagnosa :

19. Tarikh notifikasi :

20. Cara pengesanan Pasif Aktif Saringan

21. Sub- diagnose : MB PB

22. Tarikh mula rawatan :

23. Regim rawatan :

24. Jumlah blister pack (MDT) yang telah diambil :

25. Fasiliti Kesihatan yang dilawati bagi penyakit ini sebelum disahkan Kusta (Nyatakan:)

Fasiliti Tarikh: i. ii. iii. iv. v. 26. Pernahkah pesakit diberitahu kemungkinan menghidap kusta

sepanjang mendapatkan rawatan di fasiliti tersebut ? Ya Tidak

bulan

31

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


3

27. Pernahkah pesakit dirujuk untuk pemeriksaan lanjut kusta daripada

fasiliti tersebut ? Ya Tidak

Jika Ya, kenapa pesakit tidak hadir pemeriksaan lanjut : 28. Adakah pesakit diyakini dapat menghabiskan rawatan dengan

sempurna? Ya Tidak Jika tidak apakah sebabnya?

D. PUNCA DAN TEMPAT JANGKITAN

29. Sejarah pendedahan pesakit kepada pesakit kusta? Ya Tidak Tidak Pasti

30. Dari sumber mana?

(Tandakan (pilihan yang paling utama) di ruangan yang berkaitan

i. Ahli keluarga

v. Jiran

ii. Sahabat handai

vi. Tidak tahu

iii. Rakan sekerja

vii. Lain-lain (nyatakan) :

iv. Pesakit

31. Adakah pesakit tinggal sebumbung dengan sumber di atas? Ya Tidak

32. Adakah terdapat kes kusta di lokaliti yang sama? Ya Tidak

33. Alamat Tempat Jangkitan Disyaki :

Latitud : Longitud :


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

4

E. PETA LAKARAN LOKASI RUMAH/ KEDIAMAN

34.

Nota: Sila tandakan lokasi pesakit-pesakit kusta yang lain ( jika ada ) dalam lokaliti yang sama dengan pesakit

33

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


5

F. LAKARAN SEJARAH KELUARGA / FAMILY TREE PESAKIT 35.


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

6

G. MAKLUMAT KONTAK 36.

Bil Nama Kontak Umur Jantina No. Kad Pengenalan Pertalian Alamat Terkini/

Semasa

Tarikh Pemeriksaan/

Temu janji Yang Diberikan

Keputusan saringan kontak (+ve, -ve atau

belum)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

(sila tambah di helaian belakang sekiranya ruang tidak mencukupi)

35

PE

LAN

STR

ATE

GIK

PR

OG

RA

M K

AWA

LAN

KU

STA

KE

BA

NG

SA

AN

201

6-20

20


7

37. Adakah pesakit dan kontak telah diberi kaunseling?

Pesakit : Ya Tidak Jika Ya, Tarikh :

Kontak : Ya Tidak Jika Ya, Tarikh :

38. Adakah pesakit telah dirujuk ke fisioterapi / rehabilitasi? Ya Tidak

39. Adakah pesakit pernah / sedang menerima bantuan kebajikan ? Ya Tidak 40. Ulasan Pegawai Penyiasat :

41. Ulasan Pegawai Epidemiologi / Pegawai Kesihatan Daerah :

H. PENYIASAT

41. Tarikh Siasatan Dimulakan :

42. Tarikh Siasatan Berakhir :

Nama Pegawai Penyiasat : Nama Pegawai Pengesah :

T/tangan dan Cop Jawatan T/tangan dan Cop Jawatan

(Tarikh) :

(Tarikh) :


PE

LAN

STR

ATEG

IK P

RO

GR

AM

KAW

ALA

N K

US

TA KE

BA

NG

SA

AN

2016-2020

sumber pembiayaan strategi… · 1. pengenalan program kawalan kusta kebangsaan 1.1latar belakang 1...

Documents