Nur’Ainin Sofia HusseinSiti Zubaidah KhairuddinAzrul Ekmal DhamanhuriNor Aqidah Mustapha

Suku kaum Murut

• “Murut” merujuk kepada kumpulan penduduk yang tinggal di lereng bukit atau tanah tinggi di pedalaman sabah.

• kawasan- Keningau, Tenom, Pensiangan, Sipitang, Kalbakan dan Kinabatangan.

• Kaum – kaum Murut –> Tahol/Tagal, Tidung, Timugon, Sembakung, Paluan, Bookan, Kalabakan dan Serundung.

• Terdapat juga di Brunei, Sarawak dan sempadan Kalimantan.

Latar belakang Murut

• Rumah panjang berhampiran dengan kawasan sungai/membuat penempatan disepanjang sungai.

• Rumah panjang boleh memuatkan sekitar 10 ke 20 keluarga.

• Sesetengah kaum Murut akan tinggal secara individu.

Tempat tinggal

• Membuat perahu

• Kepakaran membuat perahu akan diturunkan ke generasi seterusnya.

• Memburu

• Amalan bertatu- generasi muda kurang amalkan amalan bertatu

• Mahir membuat kraftangan.

Kepakaran

Kraftangan diperbuat daripada manik.

• Adat perkahwinan

• Dari segi umur :– lelaki (15 hingga 18 tahun)

– Perempuan (13 tahun)

• Adat seperti tina’uh dan ‘barian sampai mati’ masih digunakan. Adat yang paling penting / tertinggi dalam istiadat perkahwinan Murut Tahol / Tagal ialah adat tina’uh iaitu hantaran mas kahwin.

• Adat ‘barian sampai mati’ boleh dilakukan selepas 20 ke 30 tahun perkahwinan mereka kerana perbelanjaan bagi adat ini dianggarkan sebanyak RM 20 000 ke RM 30 000.

Adat istiadat

• Antara mas kahwin yang biasa di minta oleh ibu bapa gadis ialah :

- Duit RM 100.00

- Kain sarung atau ‘tapi’ 10 hingga 30

keping

- Rantai, cincin dan anting-anting.

- Bungkas atau rantai manik buatan lama

- Tajau atau ‘sampa’ kecil antara 5 hingga

10 buah.

- Lain-lain mengikut permintaan keluarga

pihak perempuan.

• Istiadat perkahwinan :1. Majlis perkahwinan dilakukan selama 5 hari

berturut-turut.

2. 3 hari di rumah pengantin perempuan & 2 hari di rumah pengantin lelaki.

3. Pengantin perempuan akan dihias dengan cantik oleh sekumpulan wanita yang di gelar “tambuloi” & akan menggunakan pakaian kaum murut asli.

4. Setelah tamat tempoh 3 hari,perjalanan pengantin perempuan ke rumah pengantin lelaki akan di iringi dengan pukulan “egal” iaitu gong menandakan selamat jalan kepada mereka.

• Pantang larang:– Bayi yang dilahirkan tidak diberi nama serta –

merta bagi mengelakkan sebarang perkara buruk

– Nama yang di beri akan berdasarkan alam semulajadi / peristiwa tertentu.

– Nama akan bertukar mengikut situasi seperti :

– Jika ada nama yang sama itu kerap sakit

– Meninggal dunia

– Mengelak daripada terkena perkara yang sama terhadap dirinya

Adat kelahiran

• Kebumikan mayat bergantung kepada punca kematian mereka.

• 3 proses dalam pengebumian mayat iaitu:– Semasa kematian

– Pengebumian

– Selepas pengebumiann.

Adat kematian

• Semasa kematian.– Ahli keluarga akan memukul gong. Penduduk akan

berhenti melakukan apa- apa kerja. Jika tidak, seluruh penduduk akan memberi seekor khinzir kepada keluarga si mati.

– Mayat akan dimandikan dan dipakaikan pakaian yang cantik & bersih.

– Mayat akan berada dirumah selama 2 hari.

– Ahli keluarga akan menangis kerana percaya roh si mati akan selamat ke syurga & bertujuan mengucap selmat jalan.

• Semasa pengebumian.– Gong akan dibunyikan sepanjang perjalanan ke tapak

pengebumian.

– Selepas selesai, mereka akan meraikan dengan majlis makan- makan.

• Selepas pengebumian.– Ahli keluarga akan meletakkan 3 potongan bara. Apinya

akan dikawal supaya roh si mati tidak dapat meniup api tersebut.

– Jika roh si mati dapat meniup api sehingga menyala kemungkinan rumah mereka akan ditimpa musibah.

– Adat tolak bala akan diadakan bagi menandakan pantang larang adat kematian berakhir.

• 3 jenis tarian.

• Tarian Lansaran(permainan)– Ditengah-tengah rumah panjang.

– Dibuat daripada kayu bulat yang dipasang berlapis-lapis supaya boleh melantun seperti “spring”

– Penari akan melonjak untuk mencapai “kinkilat” yang digantung sambil bersorak tnada gagah.

– Pengakhiran tarian ini ialah berbalas pantun tanda mengeratkan silaturrahim antara mereka.

Tarian.

Tarian lansaran.

• Tarian mangalang.– Untuk menyambut tetamu dari jauh, berpindah rumah &

hari menggotom(hari pesta menuai padi).

• Tarian Magunatip.– “Magunatip” berasal dari perkataan ‘apit’ yang bermaksud

‘sepit’.

– Alat utama ialah buluh yang telah dijemur supaya menjadi ringan & tahan lama.

– Tarian dimulakan dengan rentak perlahan dan lama-kelamaan, buluh akan diketuk dengan cepat & para penari mengikut rentak bunyi buluh tersebut.

– Para penari akan melalui buluh dengan cepat dalam tempoh beberapa minit sebelum tarian berakhir.

– Ia juga diiringi oleh pukulan gong dan penari yang terdiri daripada lelaki & perempuan yang berpakaian tradisi.

• Bagi lelaki, mereka memakai jaket barbaru & cawat dari kulit kayu puputul yang dilukis dengan motif dari manik / warna.

• Perhiasan kepalanya tupi sinulatan juga dari kulit kayu.

• Bagi wanita, mereka menggayakan pakaian pinongkolo dari kain kapas berhiaskan motif sarat dari manik-manik berwarna-warni.

• Perhiasan diri dari manik seperti rantai rarangkol dan hiasan kepala salupai.

Pakaian.

• Perayaan selepas menuai padi atau di panggil “mansisia”

• Setiap keluarga membari beras hasil mereka kepada ketua masyarakat ( penghulu).

• Dalam perayaan ini, semua penduduk dapat menikmati hasil tuaian setiap keluarga.

• Beras-beras yang diberi akan dicampur sebelum dimasak.

• Selain itu, mereka juga menyambut perayaan seperti hari raya, hari krismas & lain-lain.

Perayaan.

• Kaum murut mengamalkan kepercayaan animisme.

• Sekarang, kebanyakan nya beragama kristian & Islam.

• Mempercayai aki kopuno iaitu kuasa yang mencipta segala-galanya.

• Gunung antulai / gunung aru (gunung hantu) dianggap sebagai tempat suci.

• Bomoh mereka berhubung dengan kuasa ghaib dipanggil babalian.

Kepercayaan.